BESPREEKBUREAU MUZIEKCENTRUM DE BIJLOKE GENT J. Kluyskensstraat 2, 9000 Gent Di - vr 10:00 - 12:00 & 13:00 - 17:00, za 13:00 - 17:00 t. 09 269 92 92 e. tickets@debijloke.be w. www.debijloke.be DE BIJLOKE BISTRO Ma - vr 12:00 - 18:00 Op concertdagen ook 2 uur voor en 2 uur na het concert t. 09 277 07 04 e. info@debijlokebistro.be w. www.debijlokebistro.be OP ZOEK NAAR EEN GESCHENK? Doe een concert cadeau in de vorm van een geschenkbon of een ticket naar uw keuze. Te verkrijgen aan onze balie. OP ZOEK NAAR KWALITEITSVOLLE OPNAMES? In de foyer vindt u een selectie opnames u aangeboden door ‘t KLAverVIER, Kasteeldreef 6, 2970 Schilde t. 03-384 29 70 e. info@tklavervier.be AANDACHT! Gelieve uw mobiele telefoon uit te schakelen. Muziekcentrum De Bijloke is mobiel dankzij het partnership met Gent Motors (www.gentmotors.be) COLOFON Tekst programmaboekje | Johan Van Acker Coverafbeelding | Luitspeler (ca. 1627 - Jan Lievens) Coördinatie programmaboekje | Sophie Cocquyt Verantwoordelijke uitgever | Yves Rosseel © Muziekcentrum De Bijloke Gent
LUITLIEDEREN John dowland, henry purcell Magid el-bushra simon linnĂŠ DO | 11.02.10 | 20:00
09 269 92 92 - tickets@debijloke.be
3
4
LUITLIEDEREN Programma
John Dowland (1563-1626) 1. Flow My Tears 2. Sorrow Stay Anoniem 3. Robin Is To The Greene Wood Gone (luit solo) Henry Purcell (1659-1695) 4. In The Black Dismal Dungeon Of Despair John Wilson (1650 - ?) 5. Prelude (luit solo) Henry Purcell 6. The Fatal Hour Daniel Bachelar (1572-1618) 7. Pavana (luit solo) John Dowland 8. Can She Excuse My Wrongs 9. Now Oh Now I Needs Must Part Pauze Henry Purcell 10. Dear Pretty Youth John Wilson 11. Prelude (luit solo)
WWW.DEBIJLOKE.BE
LUITLIEDEREN
Henry Purcell 12. Sweeter Than Roses John Dowland 13. Come Again, Sweet Love Doth Now Invite 14. Sir John Smith, His Almain (luit solo) 15. When Phoebus First Did Daphne Love 16. Prelude (luit solo) 17. Go Nightly Cares 18. Come Heavy Sleep John Wilson 19. Prelude (luit solo) Henry Purcell 20. An Evening Hymn
Uitvoerders Magid El-Bushra | contratenor Simon LinnĂŠ | luit
09 269 92 92 - tickets@debijloke.be
5
6
TOELICHTING Come Again, Sweet Love Doth Now Invite johan van acker
Aan het eind van de 16de eeuw was de luit een van de populairste solo-instrumenten in Europa. Begin 17de eeuw floreerde in Engeland onder impuls van Queen Elisabeth het genre van de luitmuziek als nooit tevoren. Rond 1600 kende Engeland twee vormen van Engelse liederen: consort- en luitliederen. Het luitlied was een afgeleide van het meerstemmige madrigaal, waarbij een eenstemmig lied (air) begeleid werd door de luit. De dominerende plaats die de bovenstem was gaan innemen, had tot gevolg dat de andere stemmen tenslotte tot een instrumentale begeleiding werden teruggebracht. Luitliederen waren een niet al te lang leven beschoren. Grosso modo werden er luitliederen gecomponeerd tussen 1550 en 1650. Ze werden in het algemeen gezongen en gespeeld door dezelfde persoon, maar dikwijls viel het voor dat de zanger begeleid werd door een aparte luitspeler. Bovendien kon er nog een basgamba bij komen om de baslijnen te ondersteunen. Veel componisten van luitliederen waren ook zelf luitist en zanger en dus uitvoerder, een singer-songwriter avant-la-lettre, zeg maar. John Dowland (1563 – 1626) John Dowland was een van de belangrijkste exponenten op het terrein van het luitlied. Al zijn vaardigheden ten spijt is het hem echter nooit gelukt om een positie te verwerven aan het Engelse hof, iets wat hem altijd dwars heeft gezeten, ondanks een heel succesvolle loopbaan elders in Europa. Misschien zorgde zijn katholieke achtergrond er voor dat hij in Londen die rol niet kreeg toebedeeld. Dowland bekeerde zicht tot het katholicisme in Frankrijk waar hij als secretaris van de Engelse ambassadeur in Parijs van 1580-1584 werkzaam was. Merkwaardig genoeg was het voor zijn oudere tijdgenoot William Byrd geen bezwaar om aan het hof te worden aangesteld. WWW.DEBIJLOKE.BE
TOELICHTING In 1588 studeerde Dowland af in Oxford, in 1592 trad hij op voor de koningin, waarna hij rondreisde op het Europese vasteland. Brunswick, Kassel, Neurenberg en steden in Italië werden aangedaan (daar ontmoette hij Marenzio!) In 1597 was hij terug in Engeland. In 1598 kreeg Dowland een lucratieve baan als luitist van koning Christian IV van Denemarken, waar hij van 1598 tot 1603 en daarna nog eens van 1605 tot 1606 bleef. Tussendoor maakte hij wel langere reizen naar Engeland om zijn vrouw en zoon te bezoeken en waarschijnlijk ook om opnieuw te proberen een aanstelling aan het Engelse hof te krijgen. Eerst diende hij echter nog Lord Walden (van 1609-1612). De ironie van het lot wil dat toen hij in 1612 eindelijk werd aanvaard als een van de luitisten van de koning zijn compositorische inspiratie hem grotendeels in de steek liet. In 1625 speelde hij bij de begrafenis van James I. Tijdens zijn leven werd Dowland zowel als luitvirtuoos als in zijn compositorische hoedanigheid hooglijk bewonderd door collegae-musici en ook door schrijvers. Dichter Richard Barnfield schreef in zijn sonnet ‘In praise of poetry and music’ dat Dowlands “heavenly touch upon the lute doth ravish human sense”. Maar ondanks die huldeblijken moet Dowland een heel ontevreden, melancholiek iemand zijn geweest, iemand met een tragische idee over het leven. Dat blijkt ook uit zijn muziek die zich haast obsessief met treurigheid en dood bezighoudt. Dowland schreef meer dan honderd luitsoli in een grote verscheidenheid aan vormen, inclusief polyfonische fantasieën en expressieve dansvormen zoals de langzame pavane of de levendige gaillarde. Heel handig was Dowland op het gebied van de variaties en in contrapuntisch opzicht was hij menig tijdgenoot de baas. Ook het expressieve bereik van zijn muziek is groot, hoewel ook hier weer een duidelijke ietwat zelfbewuste, melancholieke aard de overhand heeft. Veel luitwerken getuigen ook van een geslepen geestigheid, al blijkt die vaak meer uit titels als “The frog galliard”, “Mrs. Winter’s jumpp” en “Mrs. White’s nothing” dan uit de muziek zelf.
09 269 92 92 - tickets@debijloke.be
7
8
TOELICHTING Waarschijnlijk kan Dowlands “Lachrimae, or seaven teares figured in seaven passionate pavans” gelden als Dowlands belangrijkste werk. Het gaat om een reeks subtiele divisions (variaties) over een langzame en sombere melodie waarvan het beginmotief, een dalende kwart, als een soort motto voortdurend terugkeert. De melodie die al bestond zowel als luitsolo als in het lied “Flow my tears” werd in heel Europa en door heel wat componisten geparodieerd en geïmiteerd. De verzameling bevat ook nog andere consortmuziek, inclusief Dowlands treurigste en meest complexe stukken die heel passend de titel “Semper Dowland, semper dolens” dragen (Steeds Dowland, steeds naargeestig). De 84 “ayres for voice and lute” werden in respectievelijk 1597, 1600, 1603 en 1612 in vier banden uitgegeven en betekenden een hoogtepunt op Engels liedgebied. Bij de liederen verscheen “Flow my tears” oorspronkelijk in 1600 in de tweede van de vier bundels met luitliederen die Dowland publiceerde. De meeste van die liederen weerspiegelen de melancholieke cultus die zo domineerde in de hofkringen rond Elizabeth I. In feite ging het om treurige teksten van diverse belangrijke dichters, teksten in de geest van “In darkness let me dwell” en “Go crystal tears”. Dowlands grootheid lag besloten in zijn grote vermogen om passende muziek bij de teksten te leveren, een eigenschap die hem dichter in de buurt plaatst van Italiaanse madrigalisten als Monteverdi en Marenzio dan van zijn Engelse collega’s. Dowlands luitliederen werden op het continent graag gebezigd en in acht steden gedrukt. In Engeland zelf vergelijkt men ze trots met de liederen van Schubert en inderdaad: beide componisten hebben een hoge mate aan subjectieve expressie gemeen. Ook is van geserreerde hartstocht sprake, maar zelden van dramatiek. Henry Purcell (1659 – 1695) Henry Purcell was een meester in verscheidene muzikale genres. Niet alleen schreef hij een prachtige opera (Dido en Aeneas), maar hij bracht onder andere de Engelse traditie van de WWW.DEBIJLOKE.BE
TOELICHTING consortmuziek tot een hoogtepunt en componeerde naast vele liederen voor het theater ook een groot aantal vocale solo’s, duetten en trio’s. Voor Purcell naam maakte in Engeland werd zijn pad geëffend door talrijke toondichters. De masque-songs van Robert Johnson leunden nog dicht aan bij de Elizabethaanse theaterpraktijk uit de 16de eeuw, maar Nicolas Lanier en Henry Lawes zochten naar vernieuwing. Pelham Humfrey werd als jong talent door koning Charles II zelfs naar Italië en Frankrijk gestuurd om er zich de laatste ontwikkelingen op het vlak van compositie eigen te maken. Zijn elegante songs hebben ongetwijfeld een stempel gedrukt op de nieuwe generatie en niet het minst op zijn leerling Henry Purcell. Zonder de Engelse traditie uit het oog te verliezen, werden de nieuwe inspiratiebronnen omarmd, wat resulteerde in een opmerkelijke kruisbestuiving tussen typisch Engelse melancholie, met hartverscheurende dissonanten, en continentale expressieve versieringskunst. Liederen waren gedurende de zeventiende eeuw in in Engeland. Professionele musici voerden ze uit aan het hof, amateurs zongen ze thuis en op straat. Pepys’ dagboeken staan vol verslagen van dergelijke uitvoeringen. Dikke bundels met gedrukte liederen, zoals “Orpheus Brittanicus” werden regelmatig gepubliceerd. De ruim 200 sololiederen die Purcell - al of niet voor het theater - schreef, zijn in het Engelse repertoire ongeëvenaard. Tijdgenoot John Playford schreef in het voorwoord van een eerste, postume uitgave van Purcells muziek in 1701: “The Author’s extraordinary Tallent in all sorts of music, is sufficiently known; but he was particulary admir’d for his Vocal, having a peculiar Genius to express the Energy of English Words, whereby he mov’d the Passions as well as caused Admiration in all his Auditors.”
09 269 92 92 - tickets@debijloke.be
9
10
TEKSTEN 1. Flow My Tears – John Dowland Flow, my tears, fall from your springs! Exiled for ever, let me mourn; Where night’s black bird her sad infamy sings, There let me live forlorn. Down vain lights, shine you no more! No nights are dark enough for those That in despair their lost fortunes deplore. Light doth but shame disclose. Never may my woes be relieved, Since pity is fled; And tears and sighs and groans my weary days Of all joys have deprived. From the highest spire of contentment My fortune is thrown; And fear and grief and pain for my deserts Are my hopes, since hope is gone. Hark! you shadows that in darkness dwell, Learn to contemn light Happy, happy they that in hell Feel not the world’s despite. 2. Sorrow Stay – John Dowland Sorrow stay, lend true repentant tears, To a woeful wretched wight, Hence, despair with thy tormenting fears: O do not my poor heart affright. Pity, help now or never, Mark me not to endless pain, Alas I am condemned ever, No hope, no help there doth remain, But down, down, down, down I fall, Down and arise I never shall.
WWW.DEBIJLOKE.BE
TEKSTEN 4. In The Black Dismal Dungeon Of Despair – Henry Purcell In the black dismal dungeon of despair, Pined with tormenting care, Wracked with my fears, Drowned in my tears, With dreadful expectation of my doom And certain horrid judgement soon to come: Lord, here I lie, Lost to all hope of Liberty, Hence never to remove, But by a miracle of love, Which I scarce hope for or expect, Being guilty of so long, so great neglect. Fool that I was, worthy a sharper rod, To slight thy courting, O my God. For thou didst woo, entreat and grieve, Didst beg me to be happy and to live; But I would not; I chose to dwell With death, far from thee, too near to hell: But is there no redemption, no relief? Thou savedst a Magdalen, a thief O Jesu! Thy mercy, Lord, once more advance; O give me such a glance As Peter had! Thy sweet, kind, chiding look Will change my heart, as it did melt that Rock. Look on me, sweet Jesu, as thou didst on him! ‘Tis more than to create, thus to redeem. 6. The Fatal Hour – Henry Purcell The fatal hour comes on apace, Which I had rather die than see, For when fate calls you from this place, You go to certain misery. The thought does stab me to the heart, And gives me pangs no word can speak, It wracks me in each vital part, Sure when you go, my heart will break. Since I for you so much endure, May I not hope you will believe, 09 269 92 92 - tickets@debijloke.be
11
12
TEKSTEN ‘Tis you alone these wounds can cure, Which are the fountains of my grief. 8. Can She Excuse My Wrongs – John Dowland Can she excuse my wrongs with Virtue’s cloak? Shall I call her good when she proves unkind? Are those clear fires which vanish into smoke? Must I praise the leaves where no fruit I find? No, no; where shadows do for bodies stand, That may’st be abus’d if thy sight be dim. Cold love is like to words written on sand, Or to bubbles which on the water swim. Wilt thou be thus abused still, Seeing that she will right thee never? If thou canst not o’ercome her will, Thy love will be thus fruitless ever. Was I so base, that I might not aspire Unto those high joys which she holds from me? As they are high, so high is my desire, If she this deny, what can granted be? If she will yield to that which reason is, It is reason’s will that love should be just. Dear, make me happy still by granting this, Or cut off delays if that I die must. Better a thousand times to die Than for to love thus still tormented: Dear, but remember it was I Who for thy sake did die contented. 9. Now Oh Now I Needs Must Part – John Dowland Now, oh now I needs must part, Parting though I absent mourn. Absence can no joy impart: Joy once fled cannot return. While I live I needs must love, WWW.DEBIJLOKE.BE
TEKSTEN Love lives not when Hope is gone. Now at last Despair doth prove, Love divided loveth none. Sad despair doth drive me hence; This despair unkindness sends. If that parting be offence, It is she which then offends. Dear, if I do not return, Love and I shall die together. For my absence never mourn Whom you might have joyed ever; Part we must though now I die, Die I do to part with you. Him despair doth cause to lie Who both liv’d and dieth true. Sad despair doth drive me hence; This despair unkindness sends. If that parting be offence, It is she which then offends. 10. Dear Pretty Youth – Henry Purcell Dear pretty youth, unveil your eyes, How can you sleep when I am by? Were I with you all night to be, Methinks I could from sleep be free. Alas, my dear, you’re cold as stone: You must no longer lie alone. But be with me my dear, and I in each arm Will hug you close and keep you warm. 12. Sweeter Than Roses – Henry Purcell Sweeter than roses, or cool evening breeze On a warm flowery shore, was the dear kiss, First trembling made me freeze, Then shot like fire all o’er. What magic has victorious love! For all I touch or see since that dear kiss, 09 269 92 92 - tickets@debijloke.be
13
14
TEKSTEN I hourly prove, all is love to me. 13. Come Again, Sweet Love Doth Now Invite – John Dowland Come again: Sweet love doth now invite, Thy graces that refrain, To do me due delight, To see, to hear, to touch, to kiss, to die, With thee again in sweetest sympathy. Come again That I may cease to mourn, Through thy unkind disdain: For now left and forlorn, I sit, I sigh, I weep, I faint, I die, In deadly pain and endless misery. Out, alas, My faith is ever true, Yet will she never rue, Nor yield me any grace; Her eyes of fire, her heart of flint is made, Whom tears nor truth may once invade. Gentle Love, Draw forth thy wounding dart, Thou canst not pierce her heart, For I that to approve, By sighs and tears more hot than are thy shafts, Did tempt, while she for triumph laughs. 15. When Phoebus First Did Daphne Love – John Dowland When Phoebus first did Daphne love, and no means might her favour move, he crav’d the cause. The cause, quoth she, is, I have vow’d virginity. Then in a rage he sware, and said, Past fifteen none but one should live a maid. If maidens then shall chance be sped WWW.DEBIJLOKE.BE
TEKSTEN ere they can scarcely dress their head, yet pardon them, for they be loath to make good Phoebus break his oath. And better ‘twere a child were born, than that a god should be foresworn. 17. Go Nightly Cares – John Dowland Go nightly cares, the enemy to rest, Forbear awhile to vex my grieved sprite, So long your weight hath lain upon my breast, That lo I live of life bereaved quite, O give me time to draw my weary breath, Or let me die, as I desire the death. Welcome sweet death, O life, no life, a hell, Then thus, and thus I bid the world farewell. 18. Come Heavy Sleep – John Dowland Come, heavy Sleep, the image of true Death, And close up these my weary weeping eyes, Whose spring of tears doth stop my vital breath, And tears my heart with Sorrow’s sigh-swoll’n cries. Come and possess my tired through-worn soul, That living dies till thou on me be stole. Come, shape of rest, and shadow of my end, Allied to Death, child to his joyless black-fac’d Night, Come thou and charm these rebels in my breast, Whose waking fancies doth my mind affright. O come, sweet Sleep, or I die forever; Come ere my last sleep comes, or come thou never. 20. An Evening Hymn – Henry Purcell Now, now that the sun hath veil’d his light And bid the world goodnight; To the soft bed my body I dispose, But where shall my soul repose? Dear, dear God, even in Thy arms, And can there be any so sweet security! Then to thy rest, O my soul! 09 269 92 92 - tickets@debijloke.be
15
16
TEKSTEN And singing, praise the mercy That prolongs thy days. Hallelujah!
Luitspeler (Caravaggio - ca. 1600)
WWW.DEBIJLOKE.BE
BIO Magid El-Bushra Contratenor Magid El-Bushra werd geboren in Khartoem, Soedan. Hij studeerde o.a. aan het Magdalen College (Oxford), het Royal College of Music (Londen), en Operastudio Vlaanderen. Hij won verschillende prijzen waaronder de Century Prize for Early Music. Hij stond reeds op het podium van het Concertgebouw Amsterdam en trad op met vooraanstaande ensembles zoals Les Ars Florrissants en Le Concert Spirituel. Magid El-Bushra is te horen op verschillende cd en radio-opnames. O.a. zijn vertolking van La Tragedia en Dafne in ‘Euridice’ van Caccini (opgenomen bij het label Ricercar met ensemble Scherzi Musicali olv Nicolas Achten) kon rekenen op heel wat positieve reacties van pers en publiek. Magid El-Bushra is tevens stichtend lid van het ensemble La Sfera Musicale dat in de prijzen viel op de wedstrijd voor oude muziek in Brugge (2006). Simon Linné Simon Linné studeerde gitaar aan het conservatorium van Malmö (Zweden). Zijn interesse in oude muziek brachten hem naar Bremen en Den Haag waar hij studeerde bij respectievelijk Stephen Stubbs en Nigel North. Hij naam deel aan masterclasses met o.a. Paul O’Dette, Jakob Lindberg en Robert Barto. Simon Linné speelt momenteel bij Concerto Palatino, New Dutch Academy en Holland Baroque Society. Sinds 2006 doceert hij basso continuo aan de Hochschule für Künste in Bremen.
09 269 92 92 - tickets@debijloke.be
17
magid el-bushra (foto: Hanya Chlala/ArenaPAL.com)
HUISMEDEDELINGEN Daan bauwens algemeen directeur muziekcentrum de bijloke
Daan Bauwens (55) wordt de nieuwe directeur van Muziekcentrum De Bijloke. Dat heeft de raad van bestuur beslist op 29 januari. Daan Bauwens volgt als algemeen directeur Yves Rosseel op, die tien jaar de leiding had over het Muziekcentrum. Daan Bauwens heeft zowat zijn hele loopbaan in de artistieke sector doorgebracht. De jongste jaren werkte hij met Gerard Mortier aan het Forumproject in Gent, zorgde hij voor de opstart van Operastudio Vlaanderen en was hij algemeen directeur van de Handelsbeurs Concertzaal. Tijdens zijn carrière deed hij heel wat ervaring op, zowel op het vlak van cultuurpolitiek, financieel beheer als artistieke profilering. Onder leiding van Yves Rosseel werd het Muziekcentrum een van de belangrijkste muzikale ontmoetingsplaatsen in Vlaanderen.
jazz & sounds
Muziekcentrum De Bijloke Gent, Kunstencentrum Vooruit, Gent Jazz, Hogeschool Gent Conservatorium en KASK houden een nieuw festival boven de doopvont: Jazz & Sounds. Het festival gaat door op verschillende locaties van 22 tot en met 28 maart 2010. Kom op zaterdag 27 en zondag 28 maart naar Muziekcentrum De Bijloke Gent voor jazz en hedendaagse muziek. Kom luisteren en kijken naar o.a. een performanceparcours met Françoise Vanhecke en de klas van Mireille Capelle met muziek van Cage en Berio, een installatieparcours door de studenten van het KASK, documentaires over Charlie Haden en Leonard Herman, improvisatieworkshops, proza en poëzie van Paul van Ostaijen gebracht door Ben Sluijs en Tom Van Bauwel... De muzikale vertolkers zijn o.a. Jozef Dumoulin en Dre Pallemaerts, Ernst Reijseger & Mitoslav Vitous. Dagpassen, meerdaagse passen en losse tickets zijn vanaf heden te verkrijgen in het bespreekbureau van Muziekcentrum De Bijloke Gent. Ontdek dit en nog veel meer op www.jazzandsounds.com
09 269 92 92 - tickets@debijloke.be
19
20
BiNNENKORT ZA | 13.02.10 20:00 | Musica Antiqua 2
DO | 11.03.10 20:00 | East of Eden / +
B’Rock & Stile Antico olv Gary
Noureddine Tahiri Jouti, Ahmed Chi-
Cooper
ki, Otmane Alami, Hicham Benzahra
De Engelse Masque
Islamitische voorzangen in Marokko
DO | 25.02.10 20:00 | MA.XS
ZA | 13.03.10 20:00 | Exploration
Richard Egarr (klavecimbel)
Atos Trio
Das Wohltemperierte Klavier, boek I
Rachmaninov, Schumann, Sjostakovitsj
VR | 26 .02.10 20:00 | Voix Gras Stile Antico
Z0 | 14.03.10 11:00 | Kantata
De schatkamer van de renaissance
Florian Heyerick, Nicolas Achten, Ex Tempore
ZA | 27.02.10 20:00 |
Cantates van Christoph Graupner
Symfonisch 1 / 1+ deFilharmonie, Collegium Vocale
Z0 | 14.03.10 15:00 | Symfonisch 2 / 2+
Gent, Coro Dell’Academia Chigiana,
Symfonieorkest Vlaanderen olv
Philippe Herreweghe (dirigent)
Etienne Siebens,
Messiaen, Brahms
Alexei Ogrintchouck (hobo) Haydn, Strauss, Brahms
ZO | 28.02.10 20:00 | Symfonisch 2 +
WO | 17.03.10 20:00 | MA.XS
Judith Ermert (cello) & Severin von
Ronald Brautigam (pianoforte)
Eckardstein (piano)
Agsteribbe meets Beethoven
Brahms (cellosonates) DO | 18.03.10 20:00 | WO | 03.03.10 20:00 | Jazz
Symfonisch 3 / 3+
Empirical
Brussels Philharmonic olv Michel Tabachnik, Hélène Grimaud (piano)
DO | 04.03.10 20:00 | Miry / Miry +
Schumann, Bruckner
Zehetmair Quartett Mozart, Holliger, Schumann
DO | 18.03.10 20:00 | Jazz + (in Kunstencentrum Vooruit)
ZO | 07.03.10 16:00 | Bijloke Jong
Louis Clavis
deFilharmonie olv Martyn Brabbins,
Lost on the way
Joris Van Den Brande & Dominique Collet (acteurs) Kidconcert: het ongelooflijke verhaal van Marie (Peer Gynt)
WWW.DEBIJLOKE.BE