BESPREEKBUREAU MUZIEKCENTRUM DE BIJLOKE GENT J. Kluyskensstraat 2, 9000 Gent Di - vr 10:00 - 12:00 & 13:00 - 17:00, za 13:00 - 17:00 t. 09 269 92 92 e. tickets@debijloke.be w. www.debijloke.be DE BIJLOKE BISTRO Ma - vr 12:00 - 18:00 Op concertdagen ook 2 uur voor en 2 uur na het concert t. 09 277 07 04 e. info@debijlokebistro.be w. www.debijlokebistro.be OP ZOEK NAAR EEN GESCHENK? Doe een concert cadeau in de vorm van een geschenkbon of een ticket naar uw keuze. Te verkrijgen aan onze balie. OP ZOEK NAAR KWALITEITSVOLLE OPNAMES? In de foyer vindt u een selectie opnames u aangeboden door ‘t KLAverVIER, Kasteeldreef 6, 2970 Schilde t. 03-384 29 70 e. info@tklavervier.be CULTUUR EN ECOLOGIE HAND IN HAND! WWW.ECORENTAL.BE De Bijloke rijdt op aardgas dankzij Ecorental. AANDACHT! Gelieve uw mobiele telefoon uit te schakelen. COLOFON Tekst programmaboekje | Rudi Tambuyser Inleiding | Frank Pauwels & Gunther Broucke (auditorium 19u15) Coverafbeelding | Voorblad van Dvořáks symfonie ‘Nieuwe Wereld’ Coördinatie programmaboekje | Sophie Cocquyt Verantwoordelijke uitgever | Yves Rosseel © Muziekcentrum De Bijloke Gent
NEW WORLD Mozart, chopin, Dvoล รกk Brussels Philharmonic olv Carlos Kalmar Wu Qian | piano ZA | 31.10.09 | 20:00
09 269 92 92 - tickets@debijloke.be
3
4
NEW WORLD Programma
UItvoerders
Wolfgang Amadeus Mozart
Brussels Philharmonic
(1756-1791)
Carlos Kalmar | dirigent
Symfonie nr. 38 in D, KV 504,
Otto Derolez | concert-
‘Praagse’
meester
1. Adagio - allegro
Wu Qian | piano
2. Andante 3. Finale, Presto Frederic Chopin (1810-1849) Pianoconcerto nr. 2 in f, op. 21 1. Maestoso 2. Larghetto 3. Allegro vivace Pauze Antonín Dvořák (1841-1904) Symfonie nr. 9 in e, op. 95, ‘Uit de Nieuwe Wereld’ 1. Adagio–Allegro molto 2. Largo 3. Molto Vivace 4. Allegro con fuoco
WWW.DEBIJLOKE.BE
TOELICHTING A New World Rudi Tambuyser
Dit programma heet ‘A new world’, uiteraard een knipoog naar de titel van de Negende Symfonie van Antonin Dvořák (18411904). Die dankt ze aan het feit dat ze in en voor de Verenigde Staten werd geschreven – Dvořák was daar op uitnodiging van een mecenas, expliciet met de bedoeling een groots epos te componeren dat het ‘nieuwe’ continent het zijne kon noemen. De echte rode draad van dit programma heeft evenwel meer met Europa dan met Amerika van doen: Praag, een der mooiste muzieksteden van het oude continent, dat politiek gezien overigens nogal wat positiewisselingen kende in de tijd die ons programma bestrijkt. Mozart (1756-1791) zag er in 1787 zijn Symfonie nr. 38 gecreëerd – vanwaar haar bijnaam ‘Praagse’. Chopin (1810-1849) werkte er in de zomer van 1829 aan zijn Tweede Pianoconcerto, mede geïnspireerd door de Boheemse meesterpianist en Mozart-leerling J.N. Hummel, die hij in 1828 in Warschau had gehoord en ontmoet. Tenslotte is Praag de stad van Dvořák, en bij uitbreiding van diens Negende Symfonie: ‘what’s in a name?’ is een vraag die te vaak retorisch wordt gesteld, ten nadele van haar interessantere zusje ‘what isn’t?’. Hoewel de geschiedenis van Praag eeuwen voor onze jaartelling begint, was het een prille stad waarin Mozart in 1787 aankwam. Nog maar drie jaar eerder had keizerkoster Joseph II vier kleine steden aan de Moldau samengevoegd tot het begin van wat we vandaag als Praag kennen. Omstreeks die tijd begon ook de zogeheten Tsjechische Nationale Wedergeboorte, een politieke ontvoogdingsstrijd van de Tsjechische taal en cultuur tegen de Duitse hegemonie, die een dikke eeuw zou duren – Chopin zag er de doorwerking van, Dvořák de apotheose, Janacek het coda. Mozart had er net een succesrijke Praagse campagne op zitten met Le Nozze di Figaro en wilde alvast dat ijzer smeden terwijl 09 269 92 92 - tickets@debijloke.be
5
6
TOELICHTING het heet was. Midden januari 1787 arriveerde hij met twee meesterwerken onder de arm: het Pianoconcerto nr. 25 KV 503 en de Symfonie nr. 38 KV 504. Beide in het meest stralende, grootse en zelfverzekerde majeur. Beide driedelig – de Praagse ontbeert een menuet. Beide zonder klarinetten ook, merkwaardig gezien Mozarts liefde en geniale feeling voor dat instrument. Misschien vreesde Mozart in Praag geen goede klarinettist aan te treffen – zo prozaïsch waren in die dagen soms compositorische ingrepen. Maar goed: we horen Mozart hier op zijn meest optimistisch, vol flair en haast impertinente doeltreffendheid, volleerd en zich daarvan bewust. De luisteraar ziet zich emotioneel voor een eigenaardig spanningsveld geplaatst: deemoed bij zoveel talent en kunde, versus opwinding bij zoveel sonore en ritmische tovenarij. Toen Chopin in 1829 Praag voor het eerst bezocht, was de cultureel-patriottische strijd van de Tsjechen al lang een feit – en overigens een van de redenen waarom Chopin, als Pool een felle patriot, grote bewondering voor hen koesterde. Hij was nauw verbonden met de Tsjechische scène in Warschau: een jaar eerder had hij er Hummel horen spelen en bewonderd, hij kreeg er les van zijn grote vriend Vaclav Wurfel, zijn eerste werken werden uitgegeven door Antonin Brezina. Het Tweede Pianoconcerto in f is chronologisch eigenlijk het eerste – de nummering volgt de orde van publicatie. Chopin werkte aan deze behoorlijk dramatische partituur rond de tijd dat hij Praag voor het eerst bezocht. Het is een jeugdwerk, dus niet onder de ultieme krachttoeren in zijn genre te beschouwen. Maar zoals de Kurier Polski na de première schreef, wat wollig maar daarom niet minder profetisch: “Waarlijk! Wie in zijn jeugd reeds dit laat horen, zal zijn naam wijd en zijd doen weerklinken.” Het Concerto in f is opgedragen aan gravin Delfina Potocka, destijds bewonderd en begeerd om haar schoonheid - en ook wel om haar artistieke aanleg. Ze kreeg als jonge deerne les van de nochtans twee jaar jongere Chopin, werd in 1925 gravin door haar huwelijk, maar we mogen aannemen dat Chopin het over haar had toen hij in 1829 aan zijn vriend Tytus Woyciechowski zei: “Ik heb, ongelukkig genoeg misschien, mijn eigen ideaal, WWW.DEBIJLOKE.BE
TOELICHTING dat ik nu al een half jaar lang trouw maar in stilte dien; waarvan ik droom, en waaraan de gedachten in het Adagio van mijn concerto zijn gewijd.” Ontroering in volzinnen, het mocht toen nog. Begin jaren 1890 – Praag was al 40 jaar vooral Tsjechischtalig, even daarna was zelfs haar universiteit in een Duits en een Tsjechisch deel gesplitst. Dvořák was een van de boegbeelden van de Tsjechische nationale school en wereldberoemd. De steun van Brahms en criticus Hanslick en de daaruit volgende interesse van uitgever Simrock baanden de weg voor zijn carrière. Duitsland en Oostenrijk vielen voor zijn muziek, vervolgens Londen. Zelfs Brahms-hater Tsjajkovski nodigde Dvořák uit naar Petersburg en Moskou. In 1890 bestelde de steenrijke Amerikaanse mecenas Jeannette Thurber bij Dvořák twee werken voor de 400ste verjaardag van de ontdekking van Amerika: een Te Deum en een cantate genaamd The American Flag. De opdracht voor een grote symfonie - zijn negende – volgde, evenals een fabelachtig gehonoreerd gastprofessoraat aan het National Conservatory of Art. Dat laatste als smeermiddel voor de nogal aan zijn heimat verknochte Dvořák. De haring van Thurber braadde: in 1893 voltooide Dvořák zijn schitterende laatste symfonie, bijgenaamd ‘Nieuwe Wereld’. Ondanks de naam en het ontstaansoord is de symfonie natuurlijk ontegenzeglijk Tsjechisch; Dvořák zou later zelfs beweren dat in het hele werk niks Amerikaans te bespeuren was. Flauw van hem. Het tweede thema in het openingsdeel, gepresenteerd door de fluit, is bijvoorbeeld de beroemde spiritual ‘Swing low, sweet chariot’. Maar de boodschap is begrepen: een wereld wordt niet nieuwer door hem simpelweg buit te maken. In 1905 schoten Duitse ordetroepen nog een betoger dood in Brno; hij wilde onderwijs in zijn eigen taal. In 1918 werd Tsjechoslovakije onafhankelijk.
09 269 92 92 - tickets@debijloke.be
7
8
BIOGRAFIE Brussels Philharmonic Het orkest werd in 1935 opgericht onder de vleugels van de openbare omroep. In 1998 kwam het op eigen benen te staan als Vlaams Radio Orkest. Vanaf 2008 zet de nieuwe naam Brussels Philharmonic – het Vlaams Radio Orkest de sterke band met zowel thuisstad Brussel als de openbare omroep in de verf. De werking van het Brussels Philharmonic vertrekt vanuit verschillende reeksen in Brussel. Daarnaast is het orkest thuis in Vlaanderen, op zowel de grote podia (Concertgebouw Brugge, deSingel, Koningin Elisabethzaal, Muziekcentrum De Bijloke Gent, Kursaal Oostende) als de belangrijke culturele centra (Leuven, Hasselt, Roeselare, Turnhout). Ook internationaal krijgt het orkest erkenning, met een residentie in Parijs (Cité de la Musique en Salle Pleyel) en regelmatige concerten in Nederland (Concertgebouw Amsterdam, De Doelen Rotterdam) als gevolg. Brussels Philharmonic is vaste partner van het Festival van Vlaanderen, Ars Musica en het Internationaal Filmfestival van Vlaanderen Gent, en werkt op regelmatige basis samen met het Koninklijk Ballet van Vlaanderen. De band met de openbare omroep blijft sterk: het orkest werkt nauw samen met radio en televisie voor zowel opnames als events. Carlos Kalmar Carlos Kalmar werd geboren in Uruguay. Hij was al heel vroeg geïnteresseerd in muziek en begon viool te studeren op 6-jarige leeftijd. Op zijn 15de zette hij zijn muzikale opleiding verder in de Muziekacademie van Wenen waar hij directie studeerde bij Karl Osterreicher. Kalmar werd benoemd tot Muziekdirecteur van het Oregon Symfonisch Orkestymphony Orchestra in 2003, en in april 2008 werd zijn contract verlengd tot 2013. Komende activiteiten van Kalmar omvatten nieuwe engagementen met de Baltimore Symphony, Dallas Symphony, Saint Louis Symphony, de Czech Philharmonic, de Nashville Symphony en ook concerten met het San Francisco Symphony en het City of Birmingham Orkest. Zijn internationale vertoningen waren de Praag Symfonie, het Koninklijk Schots Nationaal Orkest, het Czech Philharmonic, Berlin Radio Symphony, het Nationaal Orkest van Spanje, het ORT Orkest van Firenze, het WWW.DEBIJLOKE.BE
Wu qian
10
BIOGRAFIE Bournemouth Symphony, de Hamburg State Opera, de BBC Welsh, de Vienna State Opera, het Yomiuri Japan Orkest, de Vlaamse Radio en de Zurich Opera. Wu Qian Wu Qian werd geboren in Shanghai in 1984 en begon haar pianotraining aan het Shanghai muziekconservatorium. Op 13-jarige leeftijd kreeg ze een studiebeurs bij de Menuhin School en werkte er met Irina Zaritskaya. Ze studeerde verder aan de Koninklijke muziekacademie onder begeleiding van Professor Christopher Elton. Ze beÍindigde dit jaar haar Master. Op 15-jarige leeftijd speelde Qian in de Queen Elizabeth Hall in Londen. In 2000 kreeg ze de Sydney Perry Prijs van de Martin Musical stichting. Ze maakte haar debuut in de Wigmore Hall en speelde tijdens het Internationaal Muziekfestival in Koblenz. In December 2006 werd ze geselecteerd door de Independent Newspaper als de opkomende ster voor 2007 en sindsdien verscheen ze in verschillende artikels, radio- en televisieprogramma’s. Qians debuutopname met werken van Schumann, Liszt en de jonge componist Alexander Prior werd gelanceerd in april 2009.
WWW.DEBIJLOKE.BE
HUISMEDEDELINGEN november music in de bijloke
Van donderdag 12 november tot zaterdag 14 november slaat Muziekcentrum De Bijloke Gent de handen in elkaar met November Music, het festival voor actuele muziek dat een nadruk legt op jonge makers. Het programma bestaat uit drie concerten waarin telkens twee ensembles aan bod komen - het ene ensemble geslecteerd door November Music, het andere door Muziekcentrum De Bijloke. Een absolute aanrader is alvast het concert met Guido De Neve, Frank Agsteribbe en Amsterdam Sinfonietta! Amsterdam Sinfonietta brengt de wereldpremière van een werk van Sofia Goebaidoelina in aanwezigheid van deze wereldbefaamde componiste! Verder op het programma staat het Spiegel String Quartet en het pianoduo Post & Mulder (performance om 18u), alsook het Heath String Quartet en het debuut van de gloednieuwe formatie ‘solisten van het Vlaams Radio Koor’. Een gedetailleerd overzicht van het programma vindt u op www.debijloke.be
Lees het gastenboek
Na elk concert worden de artiesten uitgenodigd om iets in het gastenboek van het Muziekcentrum te schrijven. U kan nu doorheen dit gastenboek bladeren op onze website. Lees de hartverwarmende woorden van o. a. Claire Lefilliâtre, Paul De Clerck, Stefon Harris, Christoph Prégardien, Jean-Guihen Queyras, Christine Busch... (www.debijloke.be)
SYMFONIEORKEST VAN DE CONSERVATORIA VAN GENT, TILBURG EN MAASTRICHT
Al enkele jaren komen de gevorderde studenten van de conservatoria van Tilburg, Gent en Maastricht één keer per seizoen samen om een groot symfonieorkest te vormen. Gedurende een week trekken zij zich terug op het Belgische platteland om zich voor te bereiden op een symfonisch concert dat aan het eind van die week in Tilburg, Gent en Maastricht uitgevoerd wordt. Dit jaar staat het orkest in Muziekcentrum De Bijloke Gent met o.a. de Symphonie Fantastique van Hector Berlioz. Voor de vertolking van de solopartij in de Rhapsodie van Claude Debussy werd klarinettist Sven Van De Voorde van Hogeschool Gent Conservatorium geselecteerd.
09 269 92 92 - tickets@debijloke.be
11
12
BiNNENKORT DO | 05.11.2009 | 20:00 |
Jeroen Vander Ven (acteur)
Musica Antiqua 2
Romeo en Julia
Orchestre des Champs-Elysées olv Philippe Herreweghe, Jean-Guihen
WO | 18.11.2009 | 20:00 | Jazz / Jazz+
Queyras (cello)
Roy Hargrove Quintet
Schumann, Mendelssohn DO | 19.11.2009 | 20:00 | East of Eden DI | 10.11.2009 | 20:00 |
Hossein Omoumi (ney en zang),
Exploration / Symfonisch 1+
Madjid Khaladj (tombak, daf, zang-e
Carolin Widmann (viool),
saringôshti (percussie)
Jean-Guihen Queyras (cello)
Mystieke stemmen binnen de Iraanse
Benjamin, Koch, Ravel, Boulez,
stilte
Widmann VR | 20.11.2009 | 20:00 | Musica DO | 12.11.2009 | 20:00 | Miry / +
Antiqua 1
Spiegel String Quartet, Sander
Collegium Vocale Gent olv Philippe
Geerts (altviool), Mackim Fernandez
Herreweghe
Samodaiev (cello), Roeland Hendrikx
One perfect Harmony
(klarinet) Webern, Brahms, Schönberg
ZO | 22.11.2009 | 17:00 | Docenten in Concert
VR | 13.11.2009 | 20:00 |
Docenten van de afdeling jazz, lichte
Symfonisch 3+
muziek conservatorium
Guido De Neve (viool), Frank Agsteribbe (klavecimbel), Amster-
ZA | 28.11.2009 | 20:00 | Symfonisch
dam Sinfonietta
2 / 2+
Bach, Celis, Vivaldi, Kennis,
Symfonieorkest Vlaanderen olv
Agsteribbe, Schnittke, Goubaidoelina
Seikyo Kom, Pieter Wispelwey (cello)
ZA | 14.11.2009 | 20:00 | Voix Gras
Dvorák, Britten, Elgar
Heath String Quartet, Solisten Vlaams Radio Koor olv Bo Holten
DO | 03.12.2009 | 20:00 | Miry / +
Padding, Dutilleux, Beethoven, De La
Lipkind Quartet
Rue, Buus, Gombert, de Wert, Weel-
In search of new worlds
kes, Wilbye, Gibbons ZA | 05.12.2009 | 20:00 | Symfonisch ZO | 15.11.2009 | 16:00 | Kidconcert
1 / 1+
deFilharmonie olv Michal Dworzyns-
deFilharmonie olv Jaap van Zweden
ki, Christine Van Pellicom (acteur),
Brahms, Franck
WWW.DEBIJLOKE.BE