BESPREEKBUREAU MUZIEKCENTRUM DE BIJLOKE GENT J. Kluyskensstraat 2, 9000 Gent Di - vr 10:00 - 12:00 & 13:00 - 17:00, za 13:00 - 17:00 t. 09 269 92 92 e. tickets@debijloke.be w. www.debijloke.be DE BIJLOKE BISTRO Ma - vr 12:00 - 18:00 Op concertdagen ook 2 uur voor en 2 uur na het concert t. 09 277 07 04 e. info@debijlokebistro.be w. www.debijlokebistro.be OP ZOEK NAAR EEN GESCHENK? Doe een concert cadeau in de vorm van een geschenkbon of een ticket naar uw keuze. Te verkrijgen aan onze balie. OP ZOEK NAAR KWALITEITSVOLLE OPNAMES? In de foyer vindt u een selectie opnames u aangeboden door ‘t KLAverVIER, Kasteeldreef 6, 2970 Schilde t. 03-384 29 70 e. info@tklavervier.be AANDACHT! Gelieve uw mobiele telefoon uit te schakelen. Muziekcentrum De Bijloke is mobiel dankzij het partnership met Gent Motors (www.gentmotors.be) COLOFON Tekst programmaboekje | Frederik Styns Inleiding | Johan Van Acker Coverafbeelding | New York City, Mulberry Street (1900) Coördinatie programmaboekje | Sophie Cocquyt Verantwoordelijke uitgever | Yves Rosseel © Muziekcentrum De Bijloke Gent
LIPKIND QUARTET Bloch, Barber, Rachmaninov, Stravinski & Dvořák DO | 03.12.09 | 20:00
Dit concert kadert in een samenwerking tussen Muziekcentrum De Bijloke Gent en Hogeschool Gent Conservatorium
HogescHool gent conservatorium
BWM_CHG_v09_POS_GRAY.indd 1
11-05-2009 12:55:46
Dit concert wordt opgenomen door Klara en uitgezonden in ‘In de Loge’ op 14 januari 2010
09 269 92 92 - tickets@debijloke.be
3
4
LIPKIND QUARTET Programma
UItvoerders
Ernest Bloch (1885-1997)
Lipkind Quartet:
Night
Artiom Shishkov | viool Yusuke Hayashi | viool
Samuel Barber (1910-1981)
Nora Romanoff-
Strijkkwartet opus 11
Schwarzberg | altviool Gavriel Lipkind | cello
Sergej Rachmaninov (1873-1943) Strijkkwartet nr. 1 (onvoltooid) Pauze Igor Stravinski (1882-1971) ‘Trois Pièces’ voor strijkkwartet Antonin Dvořák (1841-1904) Strijkkwartet nr. 12 in F, opus 96, ‘The American’
WWW.DEBIJLOKE.BE
TOELICHTING Bloch, Barber, Rachmaninov, Stravinski & Dvořák Frederik styns
Het Lipkind Quartet neemt ons met werk van Bloch, Barber en Dvořák mee naar Amerika. Ook de Russen Rachmaninov en Stravinski waren voor een groot deel van hun leven actief in Amerika. Van hen horen we echter composities die ontstonden in Rusland en Zwitserland. Ernest Bloch (1885-1997), Night De muziek van de Zwitserse componist Ernest Bloch is bijzonder divers en avontuurlijk. Even avontuurlijk is zijn levensloop. Bloch werd geboren in Zwitserland en begon viool te spelen op negenjarige leeftijd. Hij studeerde vervolgens aan het conservatorium van Brussel bij niemand minder dan vioolvirtuoos Eugène Ysaÿe. Daarna reisde hij doorheen Europa alvorens zich te vestigen in Amerika in 1916. In 1924 verwierf hij het Amerikaanse staatsburgerschap. In 1930 keerde hij voor enkele jaren terug naar Zwitserland, maar net voor het uitbarsten van de Tweede Wereldoorlog vestigde hij zich definitief in Amerika. Bloch verwierf faam als componist, dirigent en pedagoog. Het oeuvre van Bloch kan onderverdeeld worden in een viertal periodes. Zijn vroegste werken zijn duidelijk beïnvloed door de muziek van Strauss en Debussy. Zijn tweede periode wordt ook wel de ‘Poolse periode’ genoemd. Hij schreef melancholische melodieën die doorspekt zijn met elementen uit de Joodse volksmuziek. Na zijn ‘Joodse periode’ krijgt hij meer en meer bewondering voor Bach en Palestrina, en besluit hij zich toe te leggen op het contrapunt. Zijn laatste muzikale periode wordt gekenmerkt door depressiviteit ten gevolge van de Tweede Wereldoorlog. Hij grijpt terug naar Beethoven en poogt diens idioom te koppelen aan het serialisme. In de jaren 1924-25 schreef Bloch heel wat kamermuziek waaronder zijn eerste concerto grosso, de tweede vioolsonate, drie nocturnes voor pianotrio, en de korte compositie voor strijkkwartet ‘Night’.
09 269 92 92 - tickets@debijloke.be
5
6
TOELICHTING
Ernest Bloch Samuel Barber (1910-1981), Strijkkwartet opus 11 In tegenstelling tot Bloch werd Samual Barber geboren in Amerika. Reeds op zeer jonge leeftijd was hij bijzonder geboeid door muziek. Op negenjarige leeftijd schreef hij aan zijn moeder: “Lieve mama. Ik schrijf je om je mijn zorgwekkende geheim te vertellen. Ween niet wanneer je dit leest. Het is noch jouw noch mijn fout. Ik wil componist worden en ik zal componist worden. Vraag me niet om dit idee te vergeten en te gaan voetballen. Alsjeblief!” Als twintiger schreef Barber succesvolle werken die hem in de spotlights van de klassieke muziekscène stelden. Veel van deze composities werden in opdracht geschreven voor of uitgevoerd door vooraanstaande muzikanten
WWW.DEBIJLOKE.BE
TOELICHTING zoals Francis Poulenc, Vladimir Horrowitz en Dietrich FischerDieskau. In de zomer van 1936 werkte Barber aan zijn strijkkwartet opus 11 in de Italiaanse Alpen. In september schreef hij aan vriend en cellist Orlando Cole dat hij het langzame deel succesvol voltooid had. En een succes was het inderdaad! In een bewerking voor strijkorkest werd dit ‘Adagio’ uitgevoerd door Toscanini, en werd het een van de meest geliefde werken uit de 20ste eeuw. Over de andere delen was Barber evenwel minder tevreden. Het werk raakte maar niet af. Hij herwerkte het laatste en eerste deel voortdurend, tot het strijkkwartet zijn uiteindelijke vorm kreeg in 1943. Het getuigt van integriteit en dramatische kracht. Het beroemde trage deel is gebaseerd op een melodisch idee dat weerklinkt in de eerste viool, en vervolgens overgenomen en canonisch behandeld wordt door de andere strijkers. Het deel voert naar een emotionele climax waarna de rust en ingetogenheid terugkeren. Sergej Rachmaninov (1873-1943), Strijkkwartet nr. 1 Ook Sergej Rachmaninov vertoefde graag in Amerika. In 1909 ondernam hij zijn eerste reis naar de Verenigde Staten van Amerika, waar hij na de Russische Revolutie van 1917 vaak verbleef. In 1934 vestigde hij zich definitief in de Verenigde Staten. Van daaruit ondernam hij verschillende concertreizen. Het eerste strijkkwartet zag echter het levenslicht in Moskou, meer dan dertig jaar eerder. Van dit kwartet voltooide hij slechts twee delen. Ook zijn tweede strijkkwartet voltooide hij niet. De meeste kamermuziekwerken van Rachmaninov zijn trouwens pas na zijn dood teruggevonden en uitgegeven. Dat is ook het geval voor zijn twee onvoltooide strijkkwartetten. Igor Stravinski (1882-1971), ‘Trois Pièces’ voor strijkkwartet Igor Stravinski’s ‘Trois Pièces’ werden gecomponeerd in 1914 in Salvan (Zwitserland) en opgedragen aan Ernest Ansermet. De eerste uitvoering werd verzorgd door het Flonzaley Quartet in 1915 in Chicago. Aanvankelijk hadden de drie stukken geen titel of tempoaanduiding. De eisen die worden gesteld aan het strijkkwartet zijn erg hoog en de partituur staat vol met ongebruikelijke aanwijzingen zoals “extreem kort en droog”, “geef een erg zachte en fijne sonoriteit”, “geef een samengeknepen
09 269 92 92 - tickets@debijloke.be
7
8
TOELICHTING geluid”, “keer het instrument (voor de tweede viool en de altviool) snel om (hou het als een cello) om een pizzicato te kunnen uitvoeren die op een omgekeerd arpeggio lijkt”.’ In 1928 nam Stravinsky de ‘Trois pièces’ op in zijn ‘Quatre études pour orchestre’. De drie stukken kregen daar de titels ‘Danse’, ‘Excentrique’ en ‘Cantique’. In deze orkestbewerkingen zijn de kiemen van andere composities aanwezig. Het thema uit ‘Danse’ werd uitgewerkt voor het laatste deel van de ‘Symfonie in C’. In ‘Excentrique’ bevindt zich een frase die later werd uitgewerkt in het subject van de instrumentale fuga in het tweede deel van ‘Psalmensymfonie’. Het refrein van ‘Cantique’ is uitgewerkt in de coda van de ‘Symphonies d’instruments à vent’. Antonin Dvořák (1841-1904), Strijkkwartet nr. 12 in F, opus 96, ‘The American’ Van 1892 tot 1895 woonde Antonin Dvořák in New York en werkte er als directeur van het New Yorks National Conservatory. Tijdens de zomervakantie van 1893 componeerde hij zijn bekendste kwartet, ‘Het Amerikaanse’. In drie dagen was de schets klaar en binnen drie weken de compositie. Hij noteerde op de partituur: “God zij dank. Ik ben tevreden. Het ging snel.” Dvořák schreef in een brief dat hij bewust iets eenvoudigs en melodieus wou schrijven. De sfeer van het kwartet is inderdaad vrolijk en ongekunsteld. Er is veel te doen geweest over de veronderstelde Indiaanse afkomst van het thema. Indianen hadden in Spillville voor Dvořák gezongen. Dit weerspiegelt zich in de pentatonische thema’s en de uitgesproken ritmische ostinati (invloed van trommeldansen?). Overigens is dit kwartet vooral ook ‘natuurmuziek’. Dvořák was zeer onder de indruk van het wijde lege land dat Amerika was. Dit kwartet werd snel het populairste strijkkwartet van Dvořák en dat is het nog steeds. De eenvoud en directheid die uit dit kwartet spreken, zijn echter niet typerend voor de rest van de Dvořáks kwartetten. Bronnen: Wikipedia, Grove Dictionary of Music and Musicians
WWW.DEBIJLOKE.BE
BIOGRAFIE Lipkind Quartet Het Lipkind Quartet werd opgericht door cellist Gavriel Lipkind. Het kwartet kwam tot stand vanuit Lipkinds behoefte om de strijkkwartetliteratuur radicaal anders te benaderen en uit te voeren. Lipkind zegt: “ ... niet alleen zijn de redenen om musici bij elkaar te brengen in een kwartet veranderd, maar ook de wetenschap van de psycho-akoestiek en de kennis van de instrumenten heeft zich ontwikkeld. De traditionele manier van werken, zoals men bij een kwartet nog vaak tegenkomt, is gebaseerd op de realiteit van het verleden. Een fundamentele herziening en een radicale heroverweging zijn nodig zodat kwartetten ook in de toekomst nog kunnen leven en klinken.” Gavriel Lipkind werd geboren in Israel in 1977. Reeds op jonge leeftijd speelde hij samen met grote orkesten zoals Israel Philharmonic en Baltimore Symphony, en werkte hij samen met uitstekende muzikanten waaronder Zubin Mehta, Philippe Entremont, Giuseppe Sinopoli, Yehudi Menuhin, Pinchas Zuckermann, Yuri Bashmet en Gidon Kremer. Hij studeerde af aan drie conservatoria en won prijzen op verscheidene prestigieuze wedstrijden. Toen hij 23 jaar was, nam Lipkind een sabbatjaar. In dat jaar reflecteerde hij over zijn repertoire, kwam hij in contact met verschillende componisten en maakte hij hoogstaande opnames: ‘Miniatures and Folklore’ met eigen arrangementen, en ‘Single Voice Polyphony (Volume I)’ (een cd met de cellosuites van Bach). In deze opnames presenteert Lipkind zichzelf als een expressief virtuoos. Naast de grote werken uit de celloliteratuur brengt Lipkind ook creaties van nieuwe werken en eigen arrangementen en transcripties. Lipkind speelt op een cello van Antonio Garani (Bologna, 1702) hem ter beschikking gesteld door de Commerzbank.
09 269 92 92 - tickets@debijloke.be
9
Gavriel Lipkind Š Marco Borggreve
HUISMEDEDELINGEN muziekcentrum de bijloke blogt!
Voortaan verschijnt op de website van Muziekcentrum De Bijloke Gent een blog. Hiermee willen we u, Bijlokebezoeker, nog beter op de hoogte houden van het reilen en zeilen in het Muziekcentrum en af en toe een blikje achter de schermen gunnen. We willen er u bijvoorbeeld ook cd’s aanprijzen die wij absoluut de moeite waard vinden of interessante informatie verstrekken die niet rechtstreeks met het programma te maken heeft. En… we doen ook een beroep op u! Heeft u een boeiend concert gehoord en schrijft u graag een recensie? Aarzel dan niet om ons te contacteren op info@debijloke.be
Lees het gastenboek
Na elk concert worden de artiesten uitgenodigd om iets in het gastenboek van het Muziekcentrum te schrijven. U kan nu doorheen dit gastenboek bladeren op onze website. Lees de hartverwarmende woorden van o. a. Claire Lefilliâtre, Paul De Clerck, Stefon Harris, Christoph Prégardien, Jean-Guihen Queyras, Christine Busch... (www.debijloke.be)
op zoek naar een origineel eindejaarsgeschenk?
Op zoek naar een leuk eindejaarsgeschenk? Kies dan voor een geschenkbon van Muziekcentrum De Bijloke Gent. Bij aankoop bepaalt u zelf het bedrag en gedurende één jaar (vanaf de datum van uitgifte) kan de ontvanger de bon inruilen voor alle voorstellingen uit ons programma en dit tot het totaalbedrag is bereikt. De Bijloke is eveneens opgenomen in ‘Bongo Theater’. Voor mensen die graag een voorstelling meepikken, is deze Bongo een ideaal cadeau. Hij kan worden ingewisseld voor 2 of meer tickets voor een voorstelling in één van de geselecteerde cultuurhuizen.
Laat u rondleiden in de bijloke
Wist u dat er geleide bezoeken (vanaf 20 pers.) mogelijk zijn in Muziekcentrum De Bijloke? Aansluitend kan u genieten van een kleine of grote hap in De Bijloke Bistro!
09 269 92 92 - tickets@debijloke.be
11
12
BiNNENKORT ZA | 05.12.2009 | 20:00 | Symfonisch
14/16/20/21/22/23.01.2010 | 20:00
1 / 1+
LOD
deFilharmonie olv Jaap van Zweden
Autopsie van een gebroken hart
Brahms, Franck WO |20.01.2010 | 20:15 | Miry+ DO | 10.12.2009 | 20:00 | Jazz
Belcea Kwartet
Kurt Van Herck, Bobo Stenson
Beethoven, Szymanovski
VR | 11.12.2009 | 20:00 | Musica
ZA |23.01.2010 | 20:00 | Voix Gras
Antiqua 2
Vlaams Radio Koor, Ensemble uit
Harmonie Universelle olv Florian
het Brussels Philharmonic olv Timo
Deuter
Nuoranne, Jef Neve (piano)
Kerst in Europa
Bernstein, Wihitacre, Neve (Uitverkocht)
VR | 11.12.2009 | 20:00 | East of Eden + (De Centrale)
DI |26.01.2010 | 20:00 | Jazz
Ross Daly Quartet
Bart De Nolf, Andy Sheppard, Dré
Grieks-Meditteraans
Pallemaerts
DO | 17.12.2009 | 20:00 | MA.XS /
WO |27.01.2010 | 20:00 | Voix Gras
Symfonisch 2+
Les Jeunes Solistes olv Rachid Safir
Ronald Brautigam (pianoforte)
Pianto, lamento, magnificat...
Beethoven pianosonates V VR |08.01.2010 | 20:00 | Musica
DO |28.01.2010 | 20:00 | East of Eden
Antiqua 1
/ East of Eden +
Akademie für Alte Musik Berlin
Surjeet Singh, Faheem Mazhar, Baluji
Kandidaten voor het ambt van Tho-
Shrivastav, Shahbaz Hussain
mascantor in Leipzig
Religieuze Sikh-tradities
ZA |09.01.2010 | 20:00 | Symfonisch
VR |29.01.2010 | 20:00 | Exploration
2 / 2+
Het Collectief, Dragon Ensemble
Symfonieorkest Vlaanderen olv
Confluence between east and west
Etienne Siebens, Jean-Philippe Collard (piano)
ZA |30.01.2010 | 20:00 | MA.XS
Mozart, Stravinski
François Fernandez, Rainer Zipperling, Bojan Vodenitsjarov
Z0 |10.01.2010 | 11:00 | Kantata Florian Heyerick (dirigent) Cantates van Graupner
WWW.DEBIJLOKE.BE
Haydn, Mozart