BESPREEKBUREAU MUZIEKCENTRUM DE BIJLOKE GENT J. Kluyskensstraat 2, 9000 Gent Di - vr 10:00 - 12:00 & 13:00 - 17:00, za 13:00 - 17:00 t. 09 269 92 92 e. tickets@debijloke.be w. www.debijloke.be DE BIJLOKE BISTRO Ma - vr 12:00 - 18:00 Op concertdagen ook 2 uur voor en 2 uur na het concert t. 09 277 07 04 e. info@debijlokebistro.be w. www.debijlokebistro.be OP ZOEK NAAR EEN GESCHENK? Doe een concert cadeau in de vorm van een geschenkbon of een ticket naar uw keuze. Te verkrijgen aan onze balie. OP ZOEK NAAR KWALITEITSVOLLE OPNAMES? In de inkomhal vindt u een selectie opnames u aangeboden door ‘t KLAverVIER, Kasteeldreef 6, 2970 Schilde t. 03-384 29 70 e. info@tklavervier.be CULTUUR EN ECOLOGIE HAND IN HAND! WWW.ECORENTAL.BE De Bijloke rijdt op aardgas dankzij Ecorental. AANDACHT! Gelieve uw mobiele telefoon uit te schakelen. COLOFON Tekst programmaboekje | Frank Pauwels Inleiding | Frank Pauwels & Leo De Neve (19u15 Mengalzaal) Coverafbeelding | Toelichting van Schönberg bij ‘Verklärte Nacht’ Coördinatie programmaboekje | Sophie Cocquyt Verantwoordelijke uitgever | Yves Rosseel © Muziekcentrum De Bijloke Gent
SPIEGEL STRING QUARTET Webern, Schรถnberg, brahms Spiegel string quartet + sander geerts, MACKIM FERNANDEZ SAMODAIEV & ROELAND HENDRIKX DO | 12.11.09 | 20:00
Dit concert kadert in een samenwerking tussen Muziekcentrum De Bijloke Gent en Hogeschool Gent Conservatorium
HogescHool gent conservatorium
BWM_CHG_v09_POS_GRAY.indd 1
09 269 92 92 - tickets@debijloke.be
11-05-2009 12:55:46
3
4
SPIEGEL STRING QUARTET Programma
UItvoerders
Anton Webern (1883-1945)
Spiegel String Quartet:
Langsamer Satz
Elisa Kawaguta | viool Stefan Willems | viool
Arnold Schönberg
Leo De Neve | altviool
(1874-1951)
Jan Sciffer | cello
Verklärte Nacht, opus 4 1. Sehr langsam
Sander Geerts | altviool
2. Breiter
Makcim Fernandez Samo-
3. Schwer
daiev | cello
4. Sehr breit und langsam
Roeland Hendrikx | klarinet
5. Sehr ruhig Pauze Johannes Brahms (1833-1897) Klarinetkwintet in b, opus 115 1. Allegro 2. Larghetto 3. Menuetto - Trio I - Trio II 4. Allegretto con Variazioni
WWW.DEBIJLOKE.BE
TOELICHTING Webern, schönberg, brahms frank pauwels
Anton Webern - Langsamer Satz In de jaren ‘60 werden een aantal niet-gepubliceerde werken van Anton Webern ontdekt die dateren van de periode voor zijn officiële opus 1, de ‘Passacaglia’ voor groot orkest (1908). Eén van die partituren was de ‘Langsamer Satz’ voor strijkkwartet. Ze werd in 1962 gecreëerd door het Strijkkwartet van de Universiteit van Washington naar aanleiding van een internationaal Webernfestival. Anton Webern was de belangrijkste leerling van Schönberg en claimde net zoals zijn leermeester diepe artistieke wortels in de traditie. Echo’s van Brahms en Wagner zijn legio maar ook aan Schönbergs ‘Verklärte Nacht’ worden we herinnerd. In dit jeugdwerk is het muzikale discours nog niet geëvolueerd naar de uiterste abstractie en beknoptheid waarvan zijn later oeuvre zal getuigen. ‘Langsamer Satz’ is opgevat als een deel uit een strijkkwartet. Arnold Schönberg - Verklärte Nacht Aan de vooravond van de eeuwwisseling schreef Arnold Schönberg zijn ‘Verklärte Nacht’ voor strijksextet. Hij deed daar in 1899 slechts drie weken over. Het werk is geïnspireerd door het gelijknamige gedicht van Richard Dehmel. De componist was toen 25 jaar oud en stond nog in sterke mate onder invloed van Richard Wagner, in het bijzonder van diens ‘Tristan und Isolde’, een opera vol chromatische en harmonische wendingen. Alexander von Zemlinsky, Schönbergs schoonbroer, trachtte ‘Verklärte Nacht’ gespeeld te krijgen, maar dat lukte hem niet. Pas in 1903 zou het — uiteraard met twee strijkers versterkte — Rosé Quartett dit werk uitvoeren. Het publiek reageerde zeer geschokt. Net als Debussy liet Schönberg zich zijn hele leven door dichters beïnvloeden. Onder meer door Ludwig Pfau, Stefan George, Albert Giraud en Richard Dehmel. Toen Dehmels bundel ‘Weib und Welt’ in 1896 09 269 92 92 - tickets@debijloke.be
5
6
TOELICHTING verscheen, lokte dit heftige tegenstrijdige reacties uit. Sommigen vonden zijn stijl en voor die tijd losse moraal maar niets, terwijl dit door anderen juist bejubeld werd. Schönberg was gefascineerd door de ‘andere moraal’ en de ‘liefde die alle conventies overstijgt’. Het gedicht ‘Verklärte Nacht’ (de transfiguratie van de nacht) vat deze elementen in één gedicht samen. In een maanverlicht moment bekent een vrouw tijdens een wandeling zwanger te zijn van een andere man, vanuit een drang naar moedergeluk. Uiteindelijk overwint ze samen met haar geliefde het gegeven van overspel. Het kind, het nieuwe leven, wordt centraal gesteld. Schönberg verwerkte dit gedicht als betrof het een symfonisch gedicht. De vijf delen van het muziekstuk volgen de vijf delen van het gedicht: ‘Sehr langsam’ - maansfeer, ‘Breiter’ - smart van de vrouw, ‘Schwer’ - overgangsmoment vol spanning, ‘Sehr breit und langsam’ - verzoenende woorden van de man, ‘Sehr ruhig’ - man en vrouw gaan opnieuw op in de natuur. Gedicht ‘Verklärte Nacht’ van Richard Dehmel (1903): Verklärte Nacht. Zwei Menschen gehn durch kahlen, kalten Hain; der Mond läuft mit, sie schaun hinein. Der Mond läuft über hohe Eichen, kein Wölkchen trübt das Himmelslicht, in das die schwarzen Zacken reichen. Die Stimme eines Weibes spricht: Ich trag ein Kind, und nit von dir, ich geh in Sünde neben dir. Ich hab mich schwer an mir vergangen; ich glaubte nicht mehr an ein Glück und hatte doch ein schwer Verlangen nach Lebensfrucht, nach Mutterglück und Pflicht – da hab ich mich erfrecht, da ließ ich schaudernd mein Geschlecht von einem fremden Mann umfangen und hab mich noch dafür gesegnet. Nun hat das Leben sich gerächt, WWW.DEBIJLOKE.BE
TOELICHTING nun bin ich dir, o dir begegnet. Sie geht mit ungelenkem Schritt, sie schaut empor, der Mond läuft mit; ihr dunkler Blick ertrinkt in Licht. Die Stimme eines Mannes spricht: Das Kind, das du empfangen hast, sei deiner Seele keine Last, o sieh, wie klar das Weltall schimmert! Es ist ein Glanz um Alles her, du treibst mit mir auf kaltem Meer, doch eine eigne Wärme flimmert von dir in mich, von mir in dich; die wird das fremde Kind verklären, du wirst es mir, von mir gebären, du hast den Glanz in mich gebracht, du hast mich selbst zum Kind gemacht. Er faßt sie um die starken Hüften, ihr Atem mischt sich in den Lüften, zwei Menschen gehn durch hohe, helle Nacht. Brahms - Klarinetkwintet Brahms dacht geen nieuwe werken meer te zullen schrijven toen hij in 1890 zijn strijkkwintet opus 111 had voltooid. Hij maakte zijn testament en voltooide of herzag vroegere composities. Somber van aard als hij was, bereidde hij zich voor op een mogelijke nabije dood. In deze gemoedstoestand bezocht hij het hof van Meiningen, waar hij de kapel hoorde spelen en diep onder de indruk raakte van klarinettist Richard Mühlfeld. Hij toog opnieuw aan het werk en plaatste de klarinet in het middelpunt. Vlak na elkaar ontstonden het ‘Trio opus 114’ en het ‘Klarinetkwintet opus 115’. Kort daarna werden deze werken nog eens gevolgd door de beide ‘Klarinetsonates opus 120’. Het zijn stuk voor stuk magnifieke kamermuziekwerken. Ze vormen de fraaiste voorbeelden van Brahms’ late stijl met een duidelijk accent op een herfstachtig gevoel. In de openingsmaten van het kwintet wordt de weemoedige melodie gespeeld door de strijkers, net zoals Mozart dat hem had voorgedaan in diens klarinetkwintet. Vanaf de creatie in 1891, werd het kwintet onmiddellijk naar waarde geschat. 09 269 92 92 - tickets@debijloke.be
7
8
TOELICHTING Vandaag spreekt men over het klarinetkwintet als belangrijkste onderdeel van Brahms’ kamermuziek. Uit zijn schriftuur blijkt dat hij bijzonder goed op de hoogte was van de expressieve mogelijkheden van het instrument. De klarinet wordt niet concertant behandeld ten opzichte van het strijkkwartet; solistische episodes zijn uiterst zeldzaam. Het timbre van de klarinet mengt zich steeds met dat van de strijkers en verleent er een heel eigen kleur aan. Thematisch zijn alle vier de delen aan elkaar verwant.
WWW.DEBIJLOKE.BE
BIOGRAFIE Spiegel String Quartet Elisa Kawaguti (viool), Stefan Willems (viool), Leo De Neve (altviool), Jan Sciffer (cello) Dankzij de volledige toewijding en de passie voor het strijkkwartetgenre, verwierf het in 1996 opgerichte Spiegel String Quartet zeer snel nationale en internationale bekendheid. Het kwartet concerteerde in heel wat prestigieuze concertzalen en op talrijke festivals, zoals de Filharmonische Vereniging Brussel, deSingel Antwerpen, Muziekcentrum De Bijloke Gent, het Festival van Vlaanderen, Festival Ars Musica, het Concertgebouw Amsterdam, Théâtre du Châtelet Paris, MUSICA Strasbourg, La Société de Musique de Chambre de Lyon, Frits Philips Eindhoven, ‘t Vrijthof Maastricht, De Doelen Rotterdam, Meistersingerhalle Nürnberg, Philharmonie Duisburg, Gesellschaft für neue Musik Mannheim, NDR Hannover, Berliner Konzerthaus, Villa Musica Mainz, Schleswig Holstein Festival, SDR Bern, Dartington Summer School, Huddersfield Contemporary Music Festival, BBC Belfast, Blackheath Halls London, Jeunesse Musicale Vienna… Het repertoire van Spiegel String Quartet omvat zowel grote tijdloze meesterwerken van Beethoven, Schubert, Brahms, Schumann, Debussy en Sjostakovitsj als hedendaagse, soms controversiële werken zoals vb. ‘Black Angels for electric string quartet’ (George Crumb), ‘Tetras’ (Iannis Xenakis) en ‘The gate of Hell’ (Gyulia Bankóvi). Daarnaast is Spiegel String Quartet de laatste jaren een bron van inspiratie geworden voor hedendaagse componisten. Jaarlijks geeft het kwartet één of meer compositieopdrachten. Recent werd nieuw werk van Wim Henderickx, Daniel Capelletti, Joachim Brackx, Pim Moorer, Frédéric Devreese en Kee-Yong Chong gebracht. Roeland Hendrikx Roeland Hendrikx is klarinet-solo van het Nationaal Orkest van België en docent klarinet aan het Conservatorium van Maastricht. Met een aantal vaste kamermuziekpartners zoals Jan Michiels, France Springuel, het Tempera Quartet, speelde hij op heel wat vooraanstaande podia. Verder behoort hij tot de vaste 09 269 92 92 - tickets@debijloke.be
9
10
BIOGRAFIE kern van het ensemble I Solisti del Vento en het Soffio Kwintet. Roeland Hendrikx hecht veel belang aan de promotie van Vlaamse muziek in het buitenland. In 2001 won hij de Jeanne & Willem Pelemansprijs voor zijn inspanningen ter verspreiding van Belgische muziek. Zijn jongste cd (klarinetkwintet van Piet Swerts) werd bij de Klara Muziekprijzen verkozen tot beste Vlaamse productie, en kreeg tevens de Caeciliaprijs voor beste Belgische cd van het jaar. Sander Geerts Sander Geerts werd geboren in Mol in 1981. Hij begon met het bespelen van de altviool in de muziekacademie van Mol toen hij acht was. Na een stage met Leo De Neve ging hij op 16-jarige leeftijd naar de Kunsthumaniora in Antwerpen om er verder te studeren. In 2000 begon hij zijn studies aan het Conservatorium van Antwerpen bij Leo De Neve. In 2001 speelde hij mee in het Il Novecento Orkest.Tijdens de zomer van 2003 nam hij deel aan een masterclass in Zwitserland, waar hij lessen volgde bij Ervin Schiffer. Na een auditie werd hij aangeduid om als solist Mozarts ‘Symphony Concertante’ te spelen tijdens het galaproject van het Conservatorium tijdens het seizoen 20032004. Makcim Fernandez Samodaiev Makcim Fernandez Samodaiev werd geboren in Rusland, maar bracht zijn jeugd door in Cuba. Hij startte zijn muzikale opleiding aan de National School of Arts in Havana. Zijn eerste publieke optreden maakte hij toen hij acht was. Hij volgde les bij verschillende cellovirtuozen zoals Vladimir Drobache. Hij is lid van het Spirale Pianotrio en treedt vaak op als solist met kamerorkesten. Hij vormt ook een vast duo met pianiste Monica Florescu.
WWW.DEBIJLOKE.BE
HUISMEDEDELINGEN Muziekcentrum de bijloke blogt!
Voortaan verschijnt op de website van Muziekcentrum De Bijloke Gent een blog. Hiermee willen we u, Bijlokebezoeker, nog beter op de hoogte houden van het reilen en zeilen in het Muziekcentrum en af en toe een blikje achter de schermen gunnen. We willen er u bijvoorbeeld ook cd’s aanprijzen die wij absoluut de moeite waard vinden of interessante informatie verstrekken die niet rechtstreeks met het programma te maken heeft. En… we doen ook een beroep op u! Heeft u een boeiend concert gehoord en schrijft u graag een recensie? Aarzel dan niet om ons te contacteren op info@debijloke.be
Lees het gastenboek
Na elk concert worden de artiesten uitgenodigd om iets in het gastenboek van het Muziekcentrum te schrijven. U kan nu doorheen dit gastenboek bladeren op onze website. Lees de hartverwarmende woorden van o. a. Claire Lefilliâtre, Paul De Clerck, Stefon Harris, Christoph Prégardien, Jean-Guihen Queyras, Christine Busch... (www.debijloke.be)
SYMFONIEORKEST VAN DE CONSERVATORIA VAN GENT, TILBURG EN MAASTRICHT
Al enkele jaren komen de gevorderde studenten van de conservatoria van Tilburg, Gent en Maastricht één keer per seizoen samen om een groot symfonieorkest te vormen. Gedurende een week trekken zij zich terug op het Belgische platteland om zich voor te bereiden op een symfonisch concert dat aan het eind van die week in Tilburg, Gent en Maastricht uitgevoerd wordt. Dit jaar staat het orkest op 23 november in Muziekcentrum De Bijloke Gent met o.a. de ‘Symphonie Fantastique’ van Hector Berlioz. Voor de vertolking van de solopartij in de ‘Rhapsodie’ van Claude Debussy werd klarinettist Sven Van De Voorde van Hogeschool Gent Conservatorium geselecteerd.
09 269 92 92 - tickets@debijloke.be
11
12
BiNNENKORT VR | 13.11.2009 | 20:00 |
ZO | 22.11.2009 | 17:00 | Docenten in
Symfonisch 3+
Concert
Guido De Neve (viool), Frank
Docenten van de afdeling jazz, lichte
Agsteribbe (klavecimbel), Amster-
muziek conservatorium
dam Sinfonietta Bach, Celis, Vivaldi, Kennis,
ZA | 28.11.2009 | 20:00 | Symfonisch
Agsteribbe, Vainberg, Goubaidoelina
2 / 2+ Symfonieorkest Vlaanderen olv
ZA | 14.11.2009 | 20:00 | Voix Gras
Seikyo Kom, Pieter Wispelwey
Heath String Quartet, Solisten
(cello)
Vlaams Radio Koor olv Bo Holten
Dvor谩k, Britten, Elgar
Padding, Dutilleux, Beethoven, De La Rue, Buus, Gombert, de Wert, Weel-
DO | 03.12.2009 | 20:00 | Miry / +
kes, Wilbye, Gibbons
Lipkind Quartet In search of new worlds
ZO | 15.11.2009 | 16:00 | Kidconcert deFilharmonie olv Michal Dworzyns-
ZA | 05.12.2009 | 20:00 | Symfonisch
ki, Christine Van Pellicom (acteur),
1 / 1+
Jeroen Vander Ven (acteur)
deFilharmonie olv Jaap van Zweden
Romeo en Julia
Brahms, Franck
WO | 18.11.2009 | 20:00 | Jazz / Jazz+
DO | 10.12.2009 | 20:00 | Jazz
Roy Hargrove Quintet
Kurt Van Herck, Bobo Stenson
DO | 19.11.2009 | 20:00 | East of Eden
VR | 11.12.2009 | 20:00 | Musica Anti-
Hossein Omoumi (ney en zang),
qua 2
Madjid Khaladj (tombak, daf, zang-e
Harmonie Universelle olv Florian
saring么shti (percussie)
Deuter
Mystieke stemmen binnen de Iraanse
Kerst in Europa
stilte VR | 11.12.2009 | 20:00 | East of Eden + VR | 20.11.2009 | 20:00 | Musica
(De Centrale)
Antiqua 1
Ross Daly Quartet
Collegium Vocale Gent olv Philippe
Grieks-Meditteraans
Herreweghe One perfect Harmony
DO | 17.12.2009 | 20:00 | MA.XS / Symfonisch 2+ Ronald Brautigam (pianoforte) Beethoven pianosonates V
WWW.DEBIJLOKE.BE