BESPREEKBUREAU MUZIEKCENTRUM DE BIJLOKE J. Kluyskensstraat 2, 9000 Gent Di - vr 10:00 - 12:00 & 13:00 - 17:00, za 13:00 - 17:00 t. 09 269 92 92 e. tickets@debijloke.be w. www.debijloke.be DE BIJLOKE BISTRO Ma - vr 12:00 - 18:00 Op concertdagen ook 2 uur voor en 2 uur na het concert t. 09 277 07 04 e. info@debijlokebistro.be w. www.debijlokebistro.be OP ZOEK NAAR EEN GESCHENK? Doe een concert cadeau in de vorm van een geschenkbon of een ticket naar uw keuze. Te verkrijgen aan onze balie. OP ZOEK NAAR KWALITEITSVOLLE OPNAMES? In de foyer vindt u een selectie opnames u aangeboden door ‘t KLAverVIER, Kasteeldreef 6, 2970 Schilde t. 03-384 29 70 e. info@tklavervier.be Muziekcentrum De Bijloke is mobiel dankzij het partnership met Gent Motors (www.gentmotors.be) AANDACHT! Gelieve uw mobiele telefoon uit te schakelen. COLOFON Inleiding | Johan Van Acker & Bruno Weil Tekst programmaboekje | Frank Pauwels Coverafbeelding | Mozartmonument in Wenen Coördinatie programmaboekje | Sophie Cocquyt Verantwoordelijke uitgever | Daan Bauwens © Muziekcentrum De Bijloke Gent
MOZART tafelmusik olv bruno weil ronald brautigam WO | 12.05.10 | 20:00
Tafelmusik maakt internationale concerttournees met de steun van:
09 269 92 92 - tickets@debijloke.be
3
4
MOZART Programma
Uitvoerders
Wolfgang Amadeus Mozart
Tafelmusik
(1756-1791)
Bruno Weil | dirigent Ronald Brautigam |
Ouverture tot Idomeneo Pianoconcerto nr. 24 in c, KV491 1. Allegro 2. Larghetto 3. Allegretto Pauze Symfonie nr. 41 in C, KV 551, ‘Jupiter’ 1. Allegro vivace 2. Andante cantabile 3. Menuetto & Trio 4. Molto allegro
WWW.DEBIJLOKE.BE
pianoforte
TOELICHTING mozart Frank pauwels
Idomeneo Tijdens het najaar van 1780 kreeg Mozart van het hof van München de opdracht een opera te schrijven die de carnavalsfestiviteiten van 1781 de nodige luister moest bijzetten. Mozart ging gretig in op dit aanbod: zijn verhouding met zijn toenmalige broodheer, aartsbisschop Colloredo uit Salzburg, was problematisch en elke gelegenheid om uit Salzburg te kunnen ontsnappen was meegenomen. Het thema ‘Idomeneo, re di Creta’ sloot aan bij de achttiende-eeuwse voorliefde voor verhalen uit de Griekse mythologie en was reeds meermaals voor de opera en het theater bewerkt toen Mozart die opdracht kreeg. Hij schreef zijn opera voor het hoforkest in Mannheim dat in de achttiende eeuw regelmatig als het beste in Europa geprezen werd. De virtuoze en solistische manier waarop hij het orkest in de opera behandelt, in de statige ouverture bijvoorbeeld, de instrumentale marsen of de geraffineerde begeleiding van vele aria’s, zijn bewijzen van de kwaliteit van de muzikanten. Voor het libretto baseerde Giambattista Varesco zich op een Franse tragédie lyrique; het is dan ook logisch dat Idomeneo sporen vertoont van de Franse opera en de tragédie lyrique in het algemeen. Daarnaast vertoonde de opera ook enkele typische eigenschappen van de Italiaanse opera seria en de Reformopera van Gluck. Het beschouwende karakter van de ernstige barokopera moest wijken voor een stuwende handeling die aria’s en recitatieven naadloos in elkaar laat overgaan en waarin het koor een dominante rol speelt. De Trojaanse oorlog vormt de achtergrond van een verhaal waarin een vader zijn eigen zoon moet offeren voor het welzijn van de gemeenschap. Mozart ondersteunde Idomeneo’s innerlijke strijd tussen vader en vorst met een briljante symfonische partituur vol gedurfde harmonieën. Vandaag wordt Idomeneo beschouwd als de eerste van de zeven grote Mozartopera’s. 09 269 92 92 - tickets@debijloke.be
5
6
TOELICHTING Pianoconcerto nr. 24 in c, KV 491 Mozart bracht de resterende tien jaar van zijn korte leven in Wenen door. Hij trouwde er met Constanze Weber, stichtte een gezin en componeerde zijn bekendste en beste pianoconcerten, symfonieën, strijkkwartetten, zijn opera’s ‘Die Entführung aus dem Serail’, ‘Le nozze di Figaro’, ‘Don Giovanni’, ‘Così fan tutte’, ‘Die Zauberflöte’ en ten slotte zijn ‘Requiem’. In Wenen beleefde Mozart de meest productieve periode van zijn componistenloopbaan. Hij gaf les om de eindjes aan elkaar te kunnen knopen en organiseerde abonnementsconcerten, waar hij als pianist optrad in eigen concerten. In de winter van 1785/6 schreef hij drie pianoconcerten voor die abonnementsconcerten. Het waren de eerste waarin hij klarinetten, zijn lievelingsblaasinstrument, gebruikte. Het derde concerto in c, nr. 24, is het meest ambitieuze van dat drietal. Als één van de twee concerten in mineur (het andere is het 20ste concert in d, KV 466) vond het werk ook als een der weinige genade in de 19de eeuw en werd het toen ook regelmatig uitgevoerd. Beethoven kende het concerto goed, bewonderde het en leverde er met zijn eigen pianoconcerto in c hommage aan. Blijkbaar baarde dit werk Mozart wel de nodige zorgen. Op het manuscript staan heel wat verbeteringen, met name als het om details van de pianopartij gaat. Mozart was in contact gekomen met de in Leiden geboren Oostenrijkse diplomaat Gottfried Baron van Swieten. Die had een grote liefde opgevat voor de muziek van Händel, Bach en zonen en maakte vurig propaganda voor de muziek van de twee barokke reuzen. In zijn huis in Wenen organiseerde hij zogenaamde ‘historische concerten’ van de Musicalische Cavalirs-Gesellschaft, waar op zondag na het middaguur muziek van Bach en Händel werd uitgevoerd, geregeld onder Mozarts leiding. De confrontatie met de muziek van Bach leidde tot een toename van expressieve chromatiek in Mozarts eigen werken en een meer doorwrocht en ‘barok’ aandoend contrapuntisch lijnenspel. Het experimentele en vooruitstrevende karakter van een werk als het nr. 24 is deels juist te danken aan Mozarts kennismaking met de techniek van een voorbij tijdperk. Toch haakte het grote publiek langzaam af bij dergelijke persoonlijke en duistere toonbrouwsels. De Weners waren gesteld op onderhoudende en probleemloze WWW.DEBIJLOKE.BE
TOELICHTING gezelschapsmuziek. De tijd was nog niet rijp voor deze subjectieve gevoelsontlading en romantiek. Symfonie nr. 41 in C, KV 551 Mozarts financiële toestand is in 1788 zo belabberd dat hij bij zijn logebroeder Michaël Puchberg om geld smeekt om zijn huishuur te kunnen betalen. Van het bijna dagelijkse optreden bij adel en burgerij, zoals in het begin van zijn Weense jaren, is nu geen sprake meer. De tijden zijn veranderd. De Weners hebben het veel meer voor de grote solist, de virtuoos aan het klavier. Desondanks schrijft Mozart, koppig als hij is, binnen het tijdsbestek van twee maanden drie symfonieën, die tijdens zijn leven onuitgevoerd blijven: de ‘Symfonie nr 39, 40 en 41’. Wanneer Mozart laat intekenen in zijn Akademie voor de creatie van deze drie symfonieën gaat slechts één persoon op zijn uitnodiging in: baron Gottfried van Swieten. De ‘Jupiter’ is Mozarts ultieme bijdrage tot het symfoniegenre en tevens het sluitstuk van die symfonieën uit 1788. De bijnaam ‘Jupiter’ is niet van de componist zelf, maar waarschijnlijk van de Londense organisator van concerten, Johann Peter Salomon. De benaming is echter al spoedig na het overlijden van Mozart opgedoken. Dit opus is de klassieke symfonie bij uitstek in de periode vóór Beethoven, en is daarnaast een standaardwerk uit de gehele symfonische literatuur gebleven. Geheel in de geest van de volgende eeuw hebben de vier delen van de ‘Jupiter’ een even groot gewicht. Mozarts genialiteit en veelzijdigheid worden op alle mogelijke manieren geïllustreerd in zijn ‘Jupiter’. Binnen de thema’s van het eerste deel brengt de componist motivische verscheidenheid in melodische en ritmische cellen, die aanleiding geven tot meer materiaal voor de doorwerking, waar het accent verschuift van verwerking naar verdieping. De finale is opgevat als een overkoepelende eenheid: verschillende motieven uit de vorige delen worden hier in herinnering gebracht. Hierdoor voorspelt Mozart de gedachte van de symfonie als cyclus, zoals Beethoven zijn ‘Negende’ uitwerkt.
09 269 92 92 - tickets@debijloke.be
7
8
BIOGRAFIE Tafelmusik Het Canadese orkest Tafelmusik werd opgericht in 1979. Zowel in Noord-Amerika als in Europa staat het orkest bekend om zijn diepgaande en doordachte uitvoeringen. Onder leiding van muziekdirecteur Jeanne Lamon groeide het orkest uit tot een flexibele groep die werken uitvoert van barok tot romantiek. Het orkest speelt jaarlijks 50 concerten in Trinity-St. Paul’s Centre in Toronto, en maakt zowel in Canada als in Amerika en Europa regelmatig concerttournees. Het orkest nam niet minder dan 76 cd’s op en won verschillende international prijzen. Bruno Weil Bruno Weil is eerste gastdirigent van het orkest Tafelmusik. Daarnaast is hij o.a. muziekdirecteur van het Carmel Bach Festival, en artistiek directeur van het festival Klang und Raum in Irsee (Bavaria). Hij leidde verschillende belangrijke orkesten zoals het Budapest Festival Orchestra, de Berliner Philharmoniker, het Orchestre des Champs-Elysées en het Toronto Symphony Orchestra. O.a. met Tafelmusik maakte hij verschillende opnames voor het Sony label. In 1997 won hij de Echo Klassik Award voor beste dirigent, en in 2000 won hij de Echo Klasssik Award voor zijn opname met de opera ‘Endimione’ van Johann Christian Bach. Hij studeerde bij Hans Swarowsky en Franco Ferrara. Na zijn studies won hij verschillende belangrijke internationale wedstrijden. Ronald Brautigam Ronald Brautigam werd in 1954 in Amsterdam geboren, waar hij aan het Sweelinck Conservatorium bij Jan Wijn studeerde. Hij zette zijn studies verder in Londen bij John Bingham en in de Verenigde Staten bij Rudolf Serkin. In 1984 werd hem de Nederlandse Muziekprijs uitgereikt. Sindsdien treedt hij overal ter wereld op met orkesten als het Koninklijk Concertgebouw Orkest, Orchestre National de France, Orchestre Symphonique de Montréal, Oslo Philharmonic Orchestra, Houston Symphonic Orchestra, English Chamber Orchestra, de orkesten van Nagoya, Osaka en Sapporo en de radio-orkesten van Madrid, München, Leipzig en Frankfurt, met dirigenten als Riccardo Chailly, Bernard Haitink, Charles Dutoit, Simon Rattle en Ivan WWW.DEBIJLOKE.BE
BIOGRAFIE Fischer. Ronald Brautigam heeft een grote passie ontwikkeld voor de pianoforte, waarop hij steeds vaker te beluisteren is met onder meer het Orkest van de 18de eeuw, het Orchestra of The Age of Enlightenment, de Hannover Band en het Orchestre des Champs-Elysées, met dirigenten Frank Brüggen, Roger Norrington, Christopher Hogwood en Philippe Herreweghe. In 1995 ging Brautigam een langdurige samenwerking aan met het Zweedse cd-label BIS. Dat resulteerde o.a. in 2 cd’s met Mendelssohns pianoconcerten, en 10 cd’s met Mozarts sonates en variaties op pianoforte, Haydns pianosonates en pianoconcerten; in 2005 nam hij alle Beethovensonates op. Met het Koninklijk Concertgebouworkest en Riccardo Chailly nam Brautigam voor Decca pianoconcerten van Sjostakovitsj, Hindemith en Frank Martin op.
09 269 92 92 - tickets@debijloke.be
9
10
BEZETTING Tafelmusik Viool 1 Jeanne Lamon Joseph Lanza Chantal Rémillard Cynthia Roberts Christopher Verrette Julia Wedman Viool 2 Aisslinn Nosky Patricia Ahern Geneviève Gilardeau Thomas Georgi Stephen Marvin Cristina Zacharias Altviool Patrick G. Jordan Kathleen Kajioka Max Mandel Elly Winer Cello Christina Mahler Allen Whear Mime Yamahiro Contrabas Alison Mackay Sue Yelanjian
WWW.DEBIJLOKE.BE
Fluit Christopher Krueger Stephen Schultz Hobo John Abberger Stephen Bard Klarinet Jane Booth Peter Shackleton Fagot Dominic Teresi Mathieu Lussier Hoorn Derek Conrod Scott Wevers Trompet John Thiessen Norman Engel Pauken David Campion
HUISMEDEDELINGEN seizoen 2010-2011: seizoensbrochure + start ticketverkoop
Het einde van het concertseizoen 2009-2010 komt stilaan in zicht. Tijd dus om de blik te richten op het komende seizoen! Indien u de nieuwe seizoensbrochure nog niet ontvangen heeft, dan kan u ze telefonisch of per email aanvragen. U kan ze ook meenemen aan de ticketbalie. Voor het hernieuwen van abonnementen of de aankoop van nieuwe abonnementen kan u nu reeds bij ons terecht. De verkoop van losse tickets start op dinsdag 1 juni. Wist u trouwens dat u bij aankoop van een abonnement een podiumhopper ontvangt? Deze podiumhopper is een geschenkbon ter waarde van € 5 die u kan gebruiken bij een van onze cultuurburen: NTGent, Vooruit, Handelsbeurs en Vlaamse Opera. En ook voor de jazzliefhebbers is er goed nieuws! Bij aankoop van een jazzabonnement ontvangt u twee gratis tickets voor het eerste deel van het Gent Jazz Festival (naar keuze op 8, 9, 10 of 11 juli). Niet te missen dus!
18-22 juli: sint-baafsabdijconcerten
Tijdens de Gentse Feesten organiseren Muziekcentrum De Bijloke Gent en de Dienst Feestelijkheden van de Stad Gent een unieke concertreeks in de historische refter van de SintBaafsabdij. Speciaal voor de Sint-Baafsabdijconcerten vroeg het Muziekcentrum aan vijf internationaal gerenommeerde topsolisten om het podium te delen met jonge talenten waarin ze 200% geloven. Het resultaat mag er zijn! Vijf concerten waarin vijf ‘meesters’ een muzikaal gesprek voeren met vijf ‘leerlingen’. Een ware ontdekkingsreis! Ontdek op onze website het volledige programma! Reserveer nu uw plaats voor een van de Sint-Baafsabdijconcerten in het bespreekbureau, via 09 269 92 92 of via www. debijloke.be. Voor uw reservatie betaalt u slechts 5 euro. Dit bedrag krijgt u meteen als korting terug bij uw eerstvolgende boeking voor een concert uit het nieuwe seizoen van Muziekcentrum De Bijloke!
09 269 92 92 - tickets@debijloke.be
11
12
BINNENKORT DO | 13.05.10 20:00 | Exploration
ZO | 06.06.10 20:00 |
Spectra Ensemble, Filip Rathé
Symfonisch 3 / 3+
(dirigent)
Brussels Philharmonic, Michel Ta-
... eindeloze glimlach ...
bachnik (dirigent), Herbert Schuch (piano)
VR | 14.05.10 20:00 |
Korngold, Bruckner
Symfonisch 1 / 1+ deFilharmonie, Pinchas Steinberg
DO | 10.06.10 20:00 | MA.XS
(dirigent), Mischa Maisky (cello)
François Fernarndez (viool), Rainer
Sjostakovitsj, Tsjaikovski
Zipperling (cello), Bojan Vodenitsjarov (pianoforte)
ZA | 15.05.10 20:00 |
Speelplezier bij Haydn
Musica Antiqua 1 Ars Antiqua Austria, Markus Forster
ZA | 12.06.10 20:00 | MA.XS
(sopraan), Gunar Letzbor (viool &
deFilharmonie, Jaap van Zweden
muzikale leiding)
(dirigent)
Virtuoze Italiaanse vroegbarok
Laureatenconcert Koningin Elisabeth Wedstrijd piano
DO | 20.05.10 20:00 | Symfonisch 3+
Z0 | 18.07.10 15:00 |
Silke Avenhaus (piano), Antje
Sint-Baafsabdijconcerten
Weithaas (viool), Gustav Rivinius
Pascal Schumacher (vibrafoon),
(cello)
Francesco Schlimé (piano)
Beethoven, Ravel, Brahms
Dialogues
VR | 21.05.10 20:00 |
MA | 19.07.10 15:00 |
Miry / Miry +
Sint-Baafsabdijconcerten
Keller Quartett
Ustad Sayeeduddin Dagar (zang),
Beethoven, Ligeti
Bert Cornelis (surbahar) Drupad
ZA | 22.05.10 20:00 | East of Eden / East of Eden +
DI | 20.07.10 15:00 |
Ensemble Sarband
Sint-Baafsabdijconcerten
Geboorte en hemelvaart van de pro-
Christine Busch (viool),
feet Mohammed
Olivier Marron (cello) Schulhoff, Britten, Glaser, Ravel
VR | 28.05.10 20:00 | Exploration Daan Vandewalle (piano) Graupner, Stravinski, Busoni, Sorabji
WWW.DEBIJLOKE.BE