Rok XXV maj-czerwiec 2015 nr 3(136)
czasSERCA
cena: 6,00 PLN (w tym 5% VAT)
dwumiesięcznik religijno-społeczny
temat na czasie
Kościół mężczyzn?
05
ę i s j a k t Spo m e w o ł S m z Żywy na czwartych biblijnych rekolekcjach metodą lectio divina dla Czytelników „Czasu Serca”
KluczborK KlaSztor KSięży SerCanów
22-24 maja 2015 r. Więcej informacji:
www.czasserca.pl/rekolekcje, rekolekcje@czasserca.pl
Zapraszam,
Patroni:
ks. Radosław Warenda SCJ
czasSERCA
www.czasSerca.pl dwumiesięcznik religijno-społeczny
SERCA
czasie
ks. Radosław Warenda SCJ redaktor naczelny
Fot.: shutterstock.com
… a nawet od przedsionka, przykościelnego parkingu, baru naprzeciw albo i niebycia rozciąga się przestrzeń mężczyzn w Kościele. Czym różni się ona od kobiecej? Na pierwszy rzut oka można powiedzieć, że statystyką uczęszczania. Tak, to prawda. Ale pokusą zachowania pozorów jest „duszpasterstwo procentów”: tyle mamy tu, a tyle tam. Przecież nawet i tłum w kościele nie oznacza jeszcze wspólnoty. Dziś moim zdaniem dużo większy problem mamy nie tyle z wierzącymi, niepraktykującymi, co z praktykującymi, lecz niewierzącymi. I wcale nie określam niewierzących według popularnej kategorii nieuznawania Bożego istnienia, ale w biblijnym sensie jako niewybierających Boga w swoim życiu. Bóg, który przestał przeważać w codziennych decyzjach, stał się kwiatkiem do kożucha… Czy warto rozgryzać problem męskiej i damskiej roli we wspólnocie Kościoła? Pewnie tak. W tym numerze jednak tego nie robimy. Koncentrujemy się na tym, by pokazać Kościół żywych wspólnot mężczyzn. Panowie bowiem potrzebują przestrzeni, by razem nie tylko oglądać mecze, wypić piwo czy podyskutować o samochodowych silnikach, ale wspólnie dotknąć pytań najważniejszych: Kim jestem? Dokąd zmierzam? Jak odkryć swoją tożsamość i z małego chłopca bądź starego kawalera stać się ojcem dla innego człowieka? Gdzie w tym wszystkim siedzi Bóg? W każdej sprawie po części. Odkrycie miejsca mężczyzny we wspólnocie Kościoła bardzo często łączy się z odnalezieniem samego siebie, swojej roli w życiu. Nie wystarczy pragmatyzm proboszcza, który perspektywę męskiego duszpasterstwa określi w kwestii bożonarodzeniowego stawiania choinek czy ołtarzy na Boże Ciało. Mężczyzna przyjdzie, choinkę ociosa, ołtarz postawi, potem uklęknie i odhaczy wykonanie zadania. Czy odnajdzie siebie? Albo czy przynajmniej postawi sobie owe pytania? Wątpię. Pytanie o męskie miejsce w Kościele jest w gruncie rzeczy pytaniem o to, czym jest Kościół. Droga od troski o zapewnienie ciągłości kultu do wejścia w przestrzeń wiary wydaje się czasami nieskończenie długa. Wspólnoty dla mężczyzn rosną w Kościele jak grzyby po deszczu. A co ciekawe, rodzą je nie tyle klasyczni duszpasterze, ile mężczyźni po przejściach, którzy w Bogu odkryli nowe życie. To właśnie z takim człowiekiem rozmawia Michał Tomaka. Polecam również dziennikarski rzut oka Karoliny Krawczyk na dobrze mające się wspólnoty dla mężczyzn. Właśnie w ramach żywego Kościoła zapraszam was na kolejne majowe rekolekcje metodą lectio divina. Tym razem czeka nas biblijna wędrówka w góry, by zobaczyć, kim jest Jezus w tych niezwykłych momentach. W górach Bóg jest taki jak wszędzie, my natomiast jesteśmy inni. Zapraszam do klasztoru w Kluczborku (ul. Strzelecka 42) w weekend 22-24 maja. Więcej informacji uzyskasz, pisząc na adres: rekolekcje@czasserca.pl lub pod numerem telefonu: 12 290 52 92, bądź na stronie: www.czasserca.pl/rekolekcje.
w
od filara do ołtarza…
Rok XXV, maj-czerwiec 2015 nr 3(136), nr rej. 118/91 Adres redakcji: ul. Saska 2, 30-715 Kraków, tel./fax: 12 290 52 93, 290 52 98, wew. 721 (fax wew. 713); e-mail redakcji: czasserca@czasSerca.pl, e-mail działu prenumeraty: prenumerata@czasSerca.pl Redakcja: ks. Radosław Warenda SCJ (red. nacz.); Stali współpracownicy: ks. Przemysław Bukowski SCJ, ks. Sławomir Kamiński SCJ, Karolina Krawczyk, Joanna Marczuk, ks. Krzysztof Napora SCJ, Sylwia Palka, Aneta Pisarczyk, ks. Gabriel Pisarek SCJ, ks. Dariusz Salamon SCJ, Beata Zajączkowska; Asystent kościelny: ks. Stanisław Hałas SCJ; Korekta: Joanna Matusiak; Opracowanie graficzne, skład i łamanie: Wydawnictwo DEHON, Olga Bardan; Fotografie na okładkach I i IV: shutterstock.com; Prenumerata: Agnieszka Niemiec; Druk: Drukarnia COLONEL S.A., Kraków; Nakład: 4000 egz.; Wydawca: Wydawnictwo Księży Sercanów DEHON. Za zezwoleniem władzy kościelnej. Redakcja zastrzega sobie prawo skracania nadesłanych materiałów, zmiany tytułów, nie zwraca artykułów niezamówionych. Fotografie bez podpisów są tylko przykładowymi ilustracjami i nie przedstawiają osób, o których mowa w artykule. Redakcja nie odpowiada za treść reklam. Pismo utrzymuje się z prenumeraty i ofiar czytelników. Można je przesyłać na konto: Wydawnictwo Księży Sercanów, ul. Saska 2, 30-715 Kraków; nr r-ku PLN: 86 1240 3002 1111 0000 2885 7316; nr r-ku EUR: 42 1240 4650 1978 0010 3624 6150
3
Czas Serca 3 (136) 2015
SERCA
T
Fot.: ks. R. Warenda SCJ
w
czasie
o, że mówię „szukać Boga”, to nie znaczy, że muszę szukać wprost Pana Boga, ale właśnie miłości, dobra, tych wszystkich wartości, za którymi stoi Pan Bóg. I tym właśnie może różni się świat męski od kobiecego w duchowości, że my nie musimy tego nazywać Bogiem, ale wiemy intuicyjnie – bo mamy takie serca – że za tym stoi Pan Bóg.
s. 6
TEMAT NA CZASIE
CZAS DUCHOWOŚCI
6 Boży banita Z o. Grzegorzem Kramerem SJ rozmawia ks. Radosław Warenda SCJ
14 Pierwsze piątki miesiąca Ojciec sobie bardzo upodobał ks. Sławomir Kamiński SCJ 16 Zapiski o. Dehona Człowiek wierny ks. Gabriel Pisarek SCJ
CZAS KOŚCIOŁA
10 12
Walka o siłę Karolina Krawczyk Franciszek Ojciec poszukiwany
17 Serce Jezusa, nieskończonego majestatu ks. Józef Zawitkowski bp CZAS APOSTOLSTWA
18 Przymierze wojowników Z Mariuszem Marcinkowskim rozmawia Karolina Krawczyk 20 Umiera ich za dużo! Magdalena Wardowska CZAS ZAMYŚLENIA
22 Stworzenie pomieszane ks. Przemysław Bukowski SCJ
Fot.: shutterstock.com
T
ak jak kapłan prowadzi Lud Boży do spotkania z Bogiem, tak ojciec rodziny prowadzi swoją żonę i dzieci do tego samego. Przewodzić swojej rodzinie to znaczy we wspólnocie z nią przeżywać swoją wiarę, być autentycznym i dopuszczać bliskich do przestrzeni religijności w sobie. Prowadzić nie oznacza bowiem patrzeć na kogoś z góry i wskazywać mu, gdzie ma iść, lecz podążać razem z nim. Nie wystarczy więc uczyć dzieci modlitwy. Nie wystarczy modlić się z dzieckiem. Prawdziwie pokażemy dziecku, czym jest modlitwa, wtedy gdy zaprosimy je do naszej modlitwy.
s. 30
SERCA
M
Fot.: ks. R. Warenda SCJ
w
czasie
ęskości nie da się nauczyć, męskość przekazuje się w procesach inicjacji. Za tę inicjację odpowiedzialny jest przede wszystkim ojciec. Dziś kryzys męskości rodzi się z kryzysu ojcostwa. Parę lat temu przeprowadzono badania, z których wynika, że bycie ojcem dla mężczyzn pojawia się jako ważny element ich tożsamości dopiero po byciu mężem, mężczyzną, Polakiem i człowiekiem. Dla porównania bycie matką u kobiet jest na pierwszym miejscu.
s. 18
CZAS ŚWIADECTWA
26 Sylwetki Mateo – wojownik Miłości s. Celina Natalia Tendaj SłNSJ
CZAS MŁODYCH
28 Dał Polsce wolność, granice, moc i szacunek… ks. Władysław Majkowski SCJ
36 Idźcie na cały świat i… rapujcie? Z Dobromirem Makowskim rozmawia Michał Tomaka
CZAS RODZINY
CZAS WZRASTANIA
30 Pomoc w trudnych sprawach Tato, prowadź Aneta Pisarczyk 32 Faceci od zadań specjalnych Beata Zajączkowska
38 Lectio divina Winny krzew ks. Krzysztof Napora SCJ 40 Nie licząc kobiet i dzieci ks. Dariusz Salamon SCJ CZAS CZYTELNIKA
42 Krzyżówka nr 72
Fot.: Archiwum
W
iele zależy od danego kapłana, czy potrafi przemawiać do swej męskiej części parafii językiem wyzwań, walki, ponoszenia ryzyka, konfrontacji z rzeczywistością i zaangażowania. „W kulturze afrykańskiej mężczyzna jest przywódcą, człowiekiem odpowiedzialnym za wiele spraw związanych z codziennym życiem i to musi przełożyć się na jego miejsce w parafialnej wspólnocie”.
s. 32
5
Czas Serca 3 (136) 2015
czasie TEMAT NA
Boży
O roli mężczyzny we współczesnym Kościele, szukaniu Boga i odkrywaniu własnej drogi życiowej oraz walecznym sercu z o. Grzegorzem Kramerem SJ rozmawia ks. Radosław Warenda SCJ.
banita
Gdzie jest miejsce mężczyzny w Kościele? Pomiędzy klimatem takich pieśni jak Gwiazdo śliczna, wspaniała, które nie bardzo czujemy, a pragmatyzmem proboszcza, który twierdzi, że mężczyzna się przyda, bo choinkę postawi i ociosa? Myślę, że tak jak w życiu miejsce mężczyzny jest po prostu wszędzie. I będzie to zależało od tego, jakim mężczyzną się jest, od charakteru, historii życia. Są tacy, którzy lubią śpiewać, i tacy, którzy będą ciosać choinki. Rozumiem, że Kościół jest odzwierciedleniem naszej codzienności, a miejsce dla mężczyzny w codzienności jest we wszystkim. Bo to nie tyle kwestia powiedzenia: „Tutaj jest twoje miejsce”, ile pomocy w odkryciu: „Gdzie jest twoje miejsce?”. Dawniej myślałem, że trzeba stworzyć specjalne miejsce, w którym powiemy, że to jest męskie, a to nie jest, i będziemy zadowoleni w tym jednym miejscu. Tymczasem teraz widzę, że rola księży polega na pomocy w odkryciu tego miejsca. Kobiety też przychodzą na Wasze spotkania? Na nasze Msze Święte? Tak. Bo to nie jest Msza Święta dla mężczyzn, tylko w ich intencji. Zrobiłem taką Eucharystię tylko dla mężczyzn ze 2 razy na początku i było nas bardzo mało, a poza tym kobiety zaczęły się pytać, czy mogą przyjść. Nie wiedziałem, jak im odpowiedzieć, że nie, bo to jest Msza Święta dla nas. Bo rozumiem, gdy zawiązała się konkretna grupa po to, by być razem, ale Eucharystia jest dla wszystkich. W związku z tym zgodziłem się. Otworzyliśmy się i paradoksalnie choć kobiet jest sporo – jak zawsze – to przyszło też więcej mężczyzn. Czy widzisz w tym sens? Czy facebookowy profil Banita z wyboru to dzisiaj rzecz szczególnie potrzebna, owocna? Jestem przekonany, że ma to sens, inaczej bym tego nie robił. Szybko się nudzę, więc jak coś nie idzie, to po prostu tego nie robię, ale szukam czegoś nowego. A to się już kręci ponad 2 lata. Trzeba się chyba wyzwolić z takiego
6 Czas Serca 3 (136) 2015
myślenia, że to jest moja wizja, która się musi zrealizować. Myślę, że warto też otworzyć się na to, co przynosi życie. Okazuje się, że dobro może się realizować jakby poza tym, co sobie założę, jeśli nie będę się tego uparcie trzymał. Dzięki temu, że na początku „walczyliśmy” z kobietami, powstał na Facebooku profil Piękna – prawie 30 000 ludzi. Kobiety stworzyły sobie swoją przestrzeń. Z naszych założeń zostało tyle, że bardzo nas interesowała grupa wiekowa 18-30 lat i to się nam udaje realizować. A przy okazji trafiamy też do kobiet. Kim jest Banita z wyboru? W założeniu miał to być ktoś, kto jest takim trochę buntownikiem z wyboru w Kościele, ale w pozytywnym sensie, ponieważ szuka swojego miejsca i aktywnie przejmuje pałeczkę, a nie robi tylko to, co ktoś mu zaproponuje. W rzeczywistości wydaje mi się, że jednak bardziej trafiamy do takich ludzi, którzy chcą być utożsamiani z jakąś konkretną grupą. Co banita może zrobić dla Boga? Bliskie jest mi to, co mówił św. Ignacy Loyola: „Być takim człowiekiem w Kościele, który szuka Pana Boga we wszystkim”. Szukać Boga, a nie czegoś, co Bogiem nie jest, czyli zła i zagrożeń – to jest nasze podstawowe powołanie, by czcić i chwalić Pana Boga. W praktyce wygląda to tak, że żyjąc, pracując, realizując swoje powołanie życiowe, odkrywam Boga we wszystkim i we wszystkich. Anthony de Mello, jezuita, stwierdził: „Co mężczyzna może zrobić dla Boga? Uwierzyć w Jego miłość”. To jest dla mnie dokładnie to samo, bo mówimy tym samym językiem. Tylko że miłość dla św. Ignacego – i nie tylko dla niego – wyraża się w czynach, a nie w czułych słówkach. Czułe słówka są jakby tylko dodatkiem, a konkretem są czyny. Szukając Pana Boga we wszystkim, szukam Go po to, żeby kochać, czyli działać.
czasie TEMAT NA
Czy można obrócić to zdanie i powiedzieć, że szukając miłości, odnajduję Boga? Myślę, że tak. Ostatecznie Bóg jest miłością. Dodałbym jeszcze, że taka zabawa słowami otwiera nas na coś niesamowitego. To, że mówię „szukać Boga”, to nie znaczy, że muszę szukać wprost Pana Boga, ale właśnie miłości, dobra, tych wszystkich wartości, za którymi stoi Pan Bóg. I tym właśnie może różni się świat męski od kobiecego w duchowości, że my nie musimy tego nazywać Bogiem, ale wiemy intuicyjnie – bo mamy takie serca – że za tym stoi Pan Bóg. Dlatego Banita z wyboru jest takim profilem, który czerpie z różnych duchowości i źródeł. Szukamy generalnie śladów Pana Boga w tym świecie. To nie jest portal katechetyczny, tylko chrześcijański. Taki, który ma szukać Pana Boga we wszystkim, bo wszystko jest stworzone przez Boga. Nie chodzi o to, że jesteśmy antykościelni, ale chcemy pokazać, że Bóg jest obecny poza Kościołem, bo przecież sam Kościół tak naucza. I że naszym zadaniem jest szukać Pana Boga, a de facto przez to możemy też pokazać Go innym.
Walczący mężczyzna to chrześcijański wzór mężczyzny? Na czym polega ta waleczność mężczyzny i co może nawiązywać do walecznego serca? Ten militarny język jest mi o tyle bliski, bo był bliski św. Ignacemu, ale on nas uczy cały czas: „Wszystko jest tylko środ- kiem”. O ile
Fotografie: ks. R. Warenda SCJ, pl.fotolia.com
Mówisz, że rolą mężczyzny jest to, by odnaleźć Boga w swoim życiu. Co jest dla niego zagrożeniem? Czy widzisz niebezpieczeństwa w tym procesie szukania Boga? Takim zagrożeniem jest bardzo prosta sprawa. Kiedy patrzę tylko na siebie, wtedy staję się chłopcem. Moim powołaniem jako mężczyzny jest tworzenie, działanie, bycie dla drugiego, a chłopcem staję się, gdy odwracam się i patrzę na siebie, muszą być zrealizowane tylko moje potrzeby. Mężczyzna to ten, który jest świadomy własnych ograniczeń, ale pomimo nich idzie i działa, i realizuje swoją drogę życiową.
7
Czas Serca 3 (136) 2015