CZAS SERCA lipiec-sierpień 2018

czasSER­CA

Rok XXVIII lipiec-sierpień 2018 nr 4(155)

dwumiesięcznik religijno-społeczny

temat na czasie

ULEPSZANIE CZŁOWIEKA?

ISSN 1230-7297

9 771230 729801

07

www.czasSerca.pl

cena: 8,00 PLN (w tym 5% VAT)

czasSER­CA

www.czasSerca.pl dwumiesięcznik religijno-społeczny

SERCA w

W

ks. Przemysław Bukowski SCJ redaktor naczelny

Fot.: depositphotos.com

jakiejś mierze każdy z nas dąży do usprawnienia własnego ciała, wyeliminowania potencjalnych chorób oraz poprawy jakości i wydłużenia życia. Zależy nam na ulepszaniu tego, na co pozwala stan dzisiejszej wiedzy. Jednocześnie z rozwojem nauki i techniki rosną nasze oczekiwania i ambicje. Jakąś prawdą jest również to, że nie tylko my rozwijamy nasze technologiczne umiejętności, ale i ich zdobycze przeobrażają nasz sposób widzenia siebie i świata wokół. Sztuczna inteligencja, biotechnologia, neuronauki to tylko niektóre ilustracje odpowiadające tym dokonaniom współczesnych osiągnięć ludzkości. Faktem jest, że znane nam dzisiaj technologie zniwelowały wszelkie odległości między ludźmi. Możemy przemieszczać się w coraz szybszym tempie, a przez monitor komputera wypić kawę z kimś z „końca świata”. Technika robi rzeczywiście coraz większe kroki, ale czy stwarza przy tym realną bliskość?

Oczywiście jesteśmy świadomi, że nie wszystkie odkrycia ludzkości wiążą się z doskonaleniem tego, na czym nam zależy. Działalność człowieka może przecież nieść przykre skutki. Przykładem jest choćby rozszczepienie atomu, którego konsekwencją było nie tylko powstanie elektrowni, ale i stworzenie broni nuklearnej, czy też postęp w genetyce, który z jednej strony umożliwia na przykład leczenie we wczesnych stadiach życia, z drugiej strony daje sposobność do wykluczania tych, którzy nie spełniają kryteriów oczekiwanych standardów.

W obliczu tych obserwacji dokonujemy dziś refleksji nad horyzontami i granicami poprawiania życia ludzkiego. Warto w tym kontekście przywołać słowa brytyjskiego naukowca Richarda Barbrooka, który przeszło dziesięć lat temu pisał: „Waga nowych technologii nie polega na tym, co można dzięki nim osiągnąć tu i teraz, ale na tym, co będzie można osiągnąć pewnego dnia. Teraźniejszość jest traktowana jako zarodek przyszłości, przyszłość zaś ujawnia potencjał drzemiący w teraźniejszości”. Oznacza to, że od dzisiejszych dokonań ludzkich zależy nasza przyszłość, czyli także to, czy w ogóle będziemy ją mieli.

Drodzy Czytelnicy, numer, który oddajemy do Waszych rąk, jest nieśmiałą próbą zmierzenia się z tematem możliwości technologicznych, jakie człowiek ma obecnie w rozmaitych dziedzinach swojego życia. Tworzą go głównie teksty, które podejmują to zagadnienie w szerokim spektrum. Liczymy na Wasze życzliwe przyjęcie i osobistą refleksję.

czasie

ulepszanie czowieka?

Rok XXVIII, lipiec-sierpień 2018 nr 4(155), nr rej. 118/91 Adres redakcji: ul. Saska 2, 30-715 Kraków, tel./fax: 12 290 52 93, 290 52 98, wew. 721 (fax wew. 713); e-mail redakcji: czasserca@czasSerca.pl, e-mail działu prenumeraty: prenumerata@czasSerca.pl Redakcja: ks. Przemysław Bukowski SCJ (red. nacz.); Stali współpracownicy: Monika i Marcin Gomułkowie, Karolina Krawczyk, ks. Karol Milewski SCJ, ks. Krzysztof Napora SCJ, Aneta Pisarczyk, ks. Gabriel Pisarek SCJ, ks. Damian Płatek SCJ, Ewelina Słomka, Paulina Smoroń, Michał Tomaka, Elżbieta Wiater, Beata Zajączkowska; Asystent kościelny: ks. Stanisław Hałas SCJ; Korekta: Natalia Kulawiak; Opracowanie graficzne, skład i łamanie: Wydawnictwo DEHON, Olga Bardan; Prenumerata: Agnieszka Niemiec; Druk: Wydawnictwo-Drukarnia Ekodruk s.c., Kraków; Nakład: 3000 egz.; Fotografie na okładkach: depositphotos.com; Wydawca: Wydawnictwo Księży Sercanów DEHON. Za zezwoleniem władzy kościelnej. Redakcja zastrzega sobie prawo skracania nadesłanych materiałów, zmiany tytułów, nie zwraca artykułów niezamówionych. Fotografie bez podpisów są tylko przykładowymi ilustracjami i nie przedstawiają osób, o których mowa w artykule. Redakcja nie odpowiada za treść reklam. Pismo utrzymuje się z prenumeraty i ofiar czytelników. Można je przesyłać na konto: Wydawnictwo Księży Sercanów, ul. Saska 2, 30-715 Kraków; nr r-ku PLN: 86 1240 3002 1111 0000 2885 7316; nr r-ku EUR: 42 1240 4650 1978 0010 3624 6150

CZAS SERCA 4 (155) 2018

3

SERCA

D

Fot.: depositphotos.com

w

czasie

ziś wiemy, że nieodległa przyszłość nie będzie taka sama jak teraźniejszość. Zapewne wiele tradycyjnych zawodów zniknie, co mocno zmieni zarówno ekonomię, jak i same społeczeństwa. Trzeba nastawić się również na to, że przez całe życie będziemy musieli się czegoś uczyć.

s. 6

TEMAT NA CZASIE

Fot.: depositphotos.com

6 Czy sztuczna inteligencja nam zagraża? z prof. Pawłem Polakiem rozmawia Monika Godziemba-Dąmbska

15 O starych i nowych bukłakach ks. Damian Płatek SCJ 16 E-człowiek na styku dwóch światów

ks. Karol Milewski SCJ

CZAS KOŚCIOŁA

CZAS APOSTOLSTWA

10 O co Hawking kłócił się z Bogiem?

Paulina Smoroń

18 Hakerzy w służbie Chrystusowi Beata Zajączkowska

12 Franciszek

Między postępem a niewolą

20 Krzyżyk sercański ks. Piotr Chmielecki SCJ

CZAS DUCHOWOŚCI

CZAS ZAMYŚLENIA

14 Zapiski o. Dehona

Zysk na wieczność ks. Gabriel Pisarek SCJ

22 Co zabierzemy w przyszłość? ks. Przemysław Bukowski SCJ

P

ostęp medycyny dokonuje się na naszych oczach. Kiedy w latach 70. rozpoczynałem swoją przygodę z kardiochirurgią, patrzyliśmy na świat zachodni, w szczególności na Amerykę, jak na odległą galaktykę. Teraz robimy to samo, co oni.

Dlaczego więc mielibyśmy nie wierzyć w nowoczesność?

s. 26

SERCA

K

w

czasie

westią zasadniczą dotyczącą człowieka żyjącego w dobie Internetu, jest pytanie o autentyczność jego bycia. Obecność w przestrzeniach wirtualnych może być przecież znakiem autentycznego dążenia do osobistego spotkania z drugim człowiekiem.

Fot.: depositphotos.com

s. 16

CZAS ŚWIADECTWA

CZAS MŁODYCH

26 Niespotykany postęp polskiej medycyny z prof. Januszem Skalskim rozmawiają Paulina Smoroń i Karolina Krawczyk

36 Moje życie to gra

Karolina Zuber

30 Technologia na Boską cześć Ewelina Słomka

38 Lectio divina

A mówił to, wystawiając go na próbę... ks. Krzysztof Napora SCJ

CZAS RODZINY

CZAS SŁOWA

32 Pomoc w trudnych sprawach

Mam swój czas Aneta Pisarczyk

40 Jak Jezus głosił bez Internetu?

Elżbieta Wiater

34 Wylogujmy się do życia!

Monika i Marcin Gomułkowie

42 Krzyżówka

CZAS CZYTELNIKA

Fot.: depositphotos.com

P

ostęp technologiczny, który jest naturalnym procesem towarzyszącym rozwojowi cywilizacji, przebiega zdecydowanie szybciej niż kiedyś. Technologie i media już nie tyle usprawniają naszą codzienność, co ingerują w ciało i psychikę człowieka, kreują nowe wzorce, potrzeby, nawyki.

s. 30 CZAS SERCA 4 (155) 2018

5

czasie TEMAT NA Fot.: depositphotos.com Fot.: depositphotos.com

czy sztuczna inteligencja nam zagraża?

6 CZAS SERCA 4 (155) 2018

czasie TEMAT NA O tym, jak pozostać człowiekiem, sztuce krytycznego myślenia w świecie zdominowanym przez sztuczną inteligencję, samoprowadzących się samochodach, emocjach robotów i zagrożeniach cywilizacyjnych Monice Godziembie-Dąmbskiej opowiada prof. filozofii Uniwersytetu Papieskiego Jana Pawła II w Krakowie, Paweł Polak.

Czym jest sztuczna inteligencja?

Sztuczna inteligencja jest pojęciem, które zostało wprowadzone w obrębie nauk technicznych. To nazwa dla zbioru różnorodnych technik służących do rozwiązywania skomplikowanych zagadnień sterowania, podejmowania decyzji itp. Natomiast z filozoficznego punktu widzenia trzeba uznać, że do dzisiaj nie ma zgody, czym jest inteligencja. Jeżeli chcielibyśmy rozumieć sztuczną inteligencję jako próbę odtworzenia inteligencji, to zamykamy się w błędnym kole pojęć, to zatem zła droga do definiowania sztucznej inteligencji.

Czy sztuczna inteligencja może pomóc nam w podejmowaniu najbardziej trafnych wyborów, korzystnych rozwiązań?

Systemy sztucznej inteligencji bywają w takich zastosowaniach bardzo skuteczne i przydatne. Przykład – diagnoza lekarska. W złożonym przypadku lekarz ma do czynienia z bardzo skomplikowaną sytuacją, ponieważ wiele chorób może dawać podobne objawy, więc musi on skutecznie różnicować choroby, żeby postawić trafną diagnozę. Aby wypracować odpowiednie rozpoznanie, musi mieć

więc ogromny zasób wiedzy. Wiedzy medycznej zaś ciągle przybywa. Żaden lekarz nie jest już w stanie przeczytać każdej pracy na temat wszystkich chorób, zatem żaden z nich nie ma pełnej wiedzy, która jest obecnie zgromadzona przez ludzkość. Ogranicza to możliwość ulepszania celności diagnoz, mimo istnienia potencjalnie dostępnej wiedzy. Co więcej, diagnozy muszą być stawiane w relatywnie krótkim czasie. W związku z tym postanowiono stworzyć system wspomagający diagnostykę lekarską. Komputer z właściwym oprogramowaniem jest w stanie z bazy danych artykułów gromadzić wiedzę na temat różnych chorób i używać jej do diagnozowania. Wykonuje on bardzo zaawansowane czynności intelektualne. Dlatego jego skuteczność okazała się większa niż bardzo dobrych specjalistów.

Czy powinniśmy obawiać się ograniczenia zdolności człowieka do krytycznego myślenia?

Wszystkie narzędzia informatyczne wchodzą w jakiś sposób w bardzo głębokie interakcje z naszym sposobem myślenia. Mówi o tym tzw. teza Davida Boltera, głosząca, że technologie kształtują nasze myślenie. Kiedy projektujemy systemy informatyczne, to trzeba rozróżnić cele, któCZAS SERCA 4 (155) 2018

7

Podaruj

czasSER­CA

Drodzy Czytelnicy!

Bardzo dziękujemy za każdy przejaw życzliwości dla naszego magazynu.

Ofiary, które składacie na prenumeratę „Czasu Serca”, często przekraczają jej wyliczony koszt.

Jesteśmy więc szczególnie wdzięczni za taki rodzaj wsparcia. Pomimo to, w związku ze stale rosnącymi kosztami druku, zdjęć oraz opłat pocztowych, jesteśmy zmuszeni podnieść cenę naszego dwumiesięcznika do 8 zł za numer (wraz z przesyłką).

W skali półrocza wyniesie ona 24 zł, natomiast w skali roku 48 zł.

Pragniemy jednocześnie przypomnieć, że opłata za „Czas Serca” pozostawała niezmienna od 2012 roku.

Liczymy na Wasze zrozumienie.

Zachowujemy Was w naszej pamięci przed Bogiem i serdecznie pozdrawiamy redakcja

Jak zamówić prenumeratę? wydanie papierowe TELEFONICZNIE: 12 290 52 98 MAILOWO: prenumerata@czasserca.pl LISTOWNIE: Redakcja CZASU SERCA, 30-715 Kraków, ul. Saska 2 LUB WYPEŁNIJ PRZEKAZ: str. 43 e-wydanie www.czasSerca.pl

Ile kosztuje? wydanie papierowe 48 zł/rok e-wydanie 27 zł/rok