czasSERCA
Rok XXVIII lipiec-sierpień 2018 nr 4(155)
dwumiesięcznik religijno-społeczny
temat na czasie
ULEPSZANIE CZŁOWIEKA?
ISSN 1230-7297
9 771230 729801
07
www.czasSerca.pl
cena: 8,00 PLN (w tym 5% VAT)
czasSERCA
www.czasSerca.pl dwumiesięcznik religijno-społeczny
SERCA w
W
ks. Przemysław Bukowski SCJ redaktor naczelny
Fot.: depositphotos.com
jakiejś mierze każdy z nas dąży do usprawnienia własnego ciała, wyeliminowania potencjalnych chorób oraz poprawy jakości i wydłużenia życia. Zależy nam na ulepszaniu tego, na co pozwala stan dzisiejszej wiedzy. Jednocześnie z rozwojem nauki i techniki rosną nasze oczekiwania i ambicje. Jakąś prawdą jest również to, że nie tylko my rozwijamy nasze technologiczne umiejętności, ale i ich zdobycze przeobrażają nasz sposób widzenia siebie i świata wokół. Sztuczna inteligencja, biotechnologia, neuronauki to tylko niektóre ilustracje odpowiadające tym dokonaniom współczesnych osiągnięć ludzkości. Faktem jest, że znane nam dzisiaj technologie zniwelowały wszelkie odległości między ludźmi. Możemy przemieszczać się w coraz szybszym tempie, a przez monitor komputera wypić kawę z kimś z „końca świata”. Technika robi rzeczywiście coraz większe kroki, ale czy stwarza przy tym realną bliskość? Oczywiście jesteśmy świadomi, że nie wszystkie odkrycia ludzkości wiążą się z doskonaleniem tego, na czym nam zależy. Działalność człowieka może przecież nieść przykre skutki. Przykładem jest choćby rozszczepienie atomu, którego konsekwencją było nie tylko powstanie elektrowni, ale i stworzenie broni nuklearnej, czy też postęp w genetyce, który z jednej strony umożliwia na przykład leczenie we wczesnych stadiach życia, z drugiej strony daje sposobność do wykluczania tych, którzy nie spełniają kryteriów oczekiwanych standardów. W obliczu tych obserwacji dokonujemy dziś refleksji nad horyzontami i granicami poprawiania życia ludzkiego. Warto w tym kontekście przywołać słowa brytyjskiego naukowca Richarda Barbrooka, który przeszło dziesięć lat temu pisał: „Waga nowych technologii nie polega na tym, co można dzięki nim osiągnąć tu i teraz, ale na tym, co będzie można osiągnąć pewnego dnia. Teraźniejszość jest traktowana jako zarodek przyszłości, przyszłość zaś ujawnia potencjał drzemiący w teraźniejszości”. Oznacza to, że od dzisiejszych dokonań ludzkich zależy nasza przyszłość, czyli także to, czy w ogóle będziemy ją mieli. Drodzy Czytelnicy, numer, który oddajemy do Waszych rąk, jest nieśmiałą próbą zmierzenia się z tematem możliwości technologicznych, jakie człowiek ma obecnie w rozmaitych dziedzinach swojego życia. Tworzą go głównie teksty, które podejmują to zagadnienie w szerokim spektrum. Liczymy na Wasze życzliwe przyjęcie i osobistą refleksję.
czasie
ulepszanie czowieka?
Rok XXVIII, lipiec-sierpień 2018 nr 4(155), nr rej. 118/91 Adres redakcji: ul. Saska 2, 30-715 Kraków, tel./fax: 12 290 52 93, 290 52 98, wew. 721 (fax wew. 713); e-mail redakcji: czasserca@czasSerca.pl, e-mail działu prenumeraty: prenumerata@czasSerca.pl Redakcja: ks. Przemysław Bukowski SCJ (red. nacz.); Stali współpracownicy: Monika i Marcin Gomułkowie, Karolina Krawczyk, ks. Karol Milewski SCJ, ks. Krzysztof Napora SCJ, Aneta Pisarczyk, ks. Gabriel Pisarek SCJ, ks. Damian Płatek SCJ, Ewelina Słomka, Paulina Smoroń, Michał Tomaka, Elżbieta Wiater, Beata Zajączkowska; Asystent kościelny: ks. Stanisław Hałas SCJ; Korekta: Natalia Kulawiak; Opracowanie graficzne, skład i łamanie: Wydawnictwo DEHON, Olga Bardan; Prenumerata: Agnieszka Niemiec; Druk: Wydawnictwo-Drukarnia Ekodruk s.c., Kraków; Nakład: 3000 egz.; Fotografie na okładkach: depositphotos.com; Wydawca: Wydawnictwo Księży Sercanów DEHON. Za zezwoleniem władzy kościelnej. Redakcja zastrzega sobie prawo skracania nadesłanych materiałów, zmiany tytułów, nie zwraca artykułów niezamówionych. Fotografie bez podpisów są tylko przykładowymi ilustracjami i nie przedstawiają osób, o których mowa w artykule. Redakcja nie odpowiada za treść reklam. Pismo utrzymuje się z prenumeraty i ofiar czytelników. Można je przesyłać na konto: Wydawnictwo Księży Sercanów, ul. Saska 2, 30-715 Kraków; nr r-ku PLN: 86 1240 3002 1111 0000 2885 7316; nr r-ku EUR: 42 1240 4650 1978 0010 3624 6150
CZAS SERCA 4 (155) 2018
3
SERCA
D
Fot.: depositphotos.com
w
czasie
ziś wiemy, że nieodległa przyszłość nie będzie taka sama jak teraźniejszość. Zapewne wiele tradycyjnych zawodów zniknie, co mocno zmieni zarówno ekonomię, jak i same społeczeństwa. Trzeba nastawić się również na to, że przez całe życie będziemy musieli się czegoś uczyć.
s. 6
TEMAT NA CZASIE
Fot.: depositphotos.com
6 Czy sztuczna inteligencja nam zagraża? z prof. Pawłem Polakiem rozmawia Monika Godziemba-Dąmbska
15 O starych i nowych bukłakach ks. Damian Płatek SCJ 16 E-człowiek na styku dwóch światów ks. Karol Milewski SCJ
CZAS KOŚCIOŁA
CZAS APOSTOLSTWA
10 O co Hawking kłócił się z Bogiem? Paulina Smoroń
18 Hakerzy w służbie Chrystusowi Beata Zajączkowska
12 Franciszek Między postępem a niewolą
20 Krzyżyk sercański ks. Piotr Chmielecki SCJ
CZAS DUCHOWOŚCI
CZAS ZAMYŚLENIA
14 Zapiski o. Dehona
Zysk na wieczność ks. Gabriel Pisarek SCJ
22 Co zabierzemy w przyszłość? ks. Przemysław Bukowski SCJ
P
ostęp medycyny dokonuje się na naszych oczach. Kiedy w latach 70. rozpoczynałem swoją przygodę z kardiochirurgią, patrzyliśmy na świat zachodni, w szczególności na Amerykę, jak na odległą galaktykę. Teraz robimy to samo, co oni. Dlaczego więc mielibyśmy nie wierzyć w nowoczesność?
s. 26
SERCA
K
w
czasie
westią zasadniczą dotyczącą człowieka żyjącego w dobie Internetu, jest pytanie o autentyczność jego bycia. Obecność w przestrzeniach wirtualnych może być przecież znakiem autentycznego dążenia do osobistego spotkania z drugim człowiekiem.
Fot.: depositphotos.com
s. 16
CZAS ŚWIADECTWA
CZAS MŁODYCH
26 Niespotykany postęp polskiej medycyny z prof. Januszem Skalskim rozmawiają Paulina Smoroń i Karolina Krawczyk
36 Moje życie to gra Karolina Zuber
30 Technologia na Boską cześć Ewelina Słomka
38 Lectio divina A mówił to, wystawiając go na próbę... ks. Krzysztof Napora SCJ
CZAS RODZINY
CZAS SŁOWA
32 Pomoc w trudnych sprawach Mam swój czas Aneta Pisarczyk
40 Jak Jezus głosił bez Internetu? Elżbieta Wiater
34 Wylogujmy się do życia! Monika i Marcin Gomułkowie
42 Krzyżówka
CZAS CZYTELNIKA
Fot.: depositphotos.com
P
ostęp technologiczny, który jest naturalnym procesem towarzyszącym rozwojowi cywilizacji, przebiega zdecydowanie szybciej niż kiedyś. Technologie i media już nie tyle usprawniają naszą codzienność, co ingerują w ciało i psychikę człowieka, kreują nowe wzorce, potrzeby, nawyki.
s. 30 CZAS SERCA 4 (155) 2018
5
czasie TEMAT NA Fot.: depositphotos.com Fot.: depositphotos.com
czy sztuczna inteligencja nam zagraża?
6 CZAS SERCA 4 (155) 2018
czasie TEMAT NA O tym, jak pozostać człowiekiem, sztuce krytycznego myślenia w świecie zdominowanym przez sztuczną inteligencję, samoprowadzących się samochodach, emocjach robotów i zagrożeniach cywilizacyjnych Monice Godziembie-Dąmbskiej opowiada prof. filozofii Uniwersytetu Papieskiego Jana Pawła II w Krakowie, Paweł Polak.
Czym jest sztuczna inteligencja? Sztuczna inteligencja jest pojęciem, które zostało wprowadzone w obrębie nauk technicznych. To nazwa dla zbioru różnorodnych technik służących do rozwiązywania skomplikowanych zagadnień sterowania, podejmowania decyzji itp. Natomiast z filozoficznego punktu widzenia trzeba uznać, że do dzisiaj nie ma zgody, czym jest inteligencja. Jeżeli chcielibyśmy rozumieć sztuczną inteligencję jako próbę odtworzenia inteligencji, to zamykamy się w błędnym kole pojęć, to zatem zła droga do definiowania sztucznej inteligencji. Czy sztuczna inteligencja może pomóc nam w podejmowaniu najbardziej trafnych wyborów, korzystnych rozwiązań? Systemy sztucznej inteligencji bywają w takich zastosowaniach bardzo skuteczne i przydatne. Przykład – diagnoza lekarska. W złożonym przypadku lekarz ma do czynienia z bardzo skomplikowaną sytuacją, ponieważ wiele chorób może dawać podobne objawy, więc musi on skutecznie różnicować choroby, żeby postawić trafną diagnozę. Aby wypracować odpowiednie rozpoznanie, musi mieć
więc ogromny zasób wiedzy. Wiedzy medycznej zaś ciągle przybywa. Żaden lekarz nie jest już w stanie przeczytać każdej pracy na temat wszystkich chorób, zatem żaden z nich nie ma pełnej wiedzy, która jest obecnie zgromadzona przez ludzkość. Ogranicza to możliwość ulepszania celności diagnoz, mimo istnienia potencjalnie dostępnej wiedzy. Co więcej, diagnozy muszą być stawiane w relatywnie krótkim czasie. W związku z tym postanowiono stworzyć system wspomagający diagnostykę lekarską. Komputer z właściwym oprogramowaniem jest w stanie z bazy danych artykułów gromadzić wiedzę na temat różnych chorób i używać jej do diagnozowania. Wykonuje on bardzo zaawansowane czynności intelektualne. Dlatego jego skuteczność okazała się większa niż bardzo dobrych specjalistów. Czy powinniśmy obawiać się ograniczenia zdolności człowieka do krytycznego myślenia? Wszystkie narzędzia informatyczne wchodzą w jakiś sposób w bardzo głębokie interakcje z naszym sposobem myślenia. Mówi o tym tzw. teza Davida Boltera, głosząca, że technologie kształtują nasze myślenie. Kiedy projektujemy systemy informatyczne, to trzeba rozróżnić cele, któCZAS SERCA 4 (155) 2018
7
Podaruj
czasSERCA
Drodzy Czytelnicy! Bardzo dziękujemy za każdy przejaw życzliwości dla naszego magazynu. Ofiary, które składacie na prenumeratę „Czasu Serca”, często przekraczają jej wyliczony koszt. Jesteśmy więc szczególnie wdzięczni za taki rodzaj wsparcia. Pomimo to, w związku ze stale rosnącymi kosztami druku, zdjęć oraz opłat pocztowych, jesteśmy zmuszeni podnieść cenę naszego dwumiesięcznika do 8 zł za numer (wraz z przesyłką). W skali półrocza wyniesie ona 24 zł, natomiast w skali roku 48 zł. Pragniemy jednocześnie przypomnieć, że opłata za „Czas Serca” pozostawała niezmienna od 2012 roku. Liczymy na Wasze zrozumienie. Zachowujemy Was w naszej pamięci przed Bogiem i serdecznie pozdrawiamy redakcja
Jak zamówić prenumeratę? wydanie papierowe TELEFONICZNIE: 12 290 52 98 MAILOWO: prenumerata@czasserca.pl LISTOWNIE: Redakcja CZASU SERCA, 30-715 Kraków, ul. Saska 2 LUB WYPEŁNIJ PRZEKAZ: str. 43 e-wydanie www.czasSerca.pl
Ile kosztuje? wydanie papierowe 48 zł/rok e-wydanie 27 zł/rok