CZAS SERCA listopad-grudzień 2013

czasSERCA

Rok XXIII listopad-grudzień 2013 nr 6(127)

dw w um u ie iesii ęc ę znik religijno-społeczny rell i gijijijno no-s no - spo -s p ł eczny po ny dwumiesięcznik

temat na czasie

MEDIA KONTRA KOŚCIÓŁ?

ISSN 1230-7297

11

9 771230 729306

cena: 6,00 PLN (w tym 5% VAT)

czasSERCA prenumerata

Jak zamówić prenumeratę? wydanie papierowe TELEFONICZNIE: 12 290 52 98 MAILOWO: prenumerata@czasserca.pl LISTOWNIE: Redakcja CZASU SERCA, 30-715 Kraków, ul. Saska 2 LUB WYPEŁNIJ PRZEKAZ: str. 43 e-wydanie www.czasserca.pl

Ile kosztuje? wydanie papierowe 36 zł/rok e-wydanie 27 zł/rok

www.czasSerca.pl dwumiesięcznik religijno-społeczny

SERCA w

C

ks. Radosław Warenda SCJ redaktor naczelny

Fotografie: shutterstock.com

zy wtedy trzęsło? Gdy na jednego z najbliższych współpracowników głowa Kościoła wybrała finansowego krętacza? Albo wtedy, gdy świadek (raczej nie bierny) morderstwa Szczepana został awansowany przez tego samego Człowieka na jego wysłannika do pogan? A morderca Mojżesz? Też awansował. Czyż to nie skandal? Tak. To skandal miłosierdzia.

I znów zatrzęsło. Gdy na własne oczy przekonaliśmy się, że Bóg nadal pozwala sobie kochać ludzi z różnego rodzaju zaburzeniami i grzechami, a zamiast trzymać ich w bezpiecznej odległości od społeczeństwa i „maluczkich”, dopuszcza niedopuszczalne ryzyko. Bóg Skandalista – Ojciec Miłosierdzia.

Czy zatem media tak mocno prześwietlające grzeszną rzeczywistość „świętego Kościoła grzesznych ludzi” są jego prześladowcami? Czy media są kontra Kościołowi? Bardzo często tak. Ale znajdując nietrudną odpowiedź na często stawiane pytanie, nie możemy usiąść z założonymi rękami i uśmiechem satysfakcji na twarzy, że teraz już wiemy, co jest białe, a co czarne. A raczej kto jakiego jest koloru i odcienia. Trzeba szukać metod i dróg, by przekaz medialny o Kościele był głębszy, mądrzejszy i bliższy rzeczywistości. Właśnie to musi być jednym z najważniejszych zadań Kościoła. Ponieważ – jak pisze Ewa K. Czaczkowska – odbiorcy medialnych sensacji to także ci, którzy we wnętrzu Kościoła byli „dawno i powierzchownie”, więc łatwo „utwierdzą się w przekonaniu, że dobrze, iż ich tam nie ma”.

Jednak przecierając oczy po medialnych wyreżyserowanych burzach, zaczynamy dostrzegać wiele już istniejących inicjatyw katolickich. Od tych oficjalnych, choć mniej znanych, bo lokalnych – jak choćby rozrastająca się sieć radiowa RDN, o której opowiada w „Czasie rodziny” ks. Maciej Górak, szef nowosądeckiej rozgłośni, aż po niezliczone inicjatywy oddolne, bardzo świeże i trwałe, bo blisko ludzkich pytań i poszukiwań. O tych ostatnich wspomina Łukasz Kuśmierz.

Czy lokalne inicjatywy mają wsparcie z góry? Pewnie, że tak. Wspiera je „efekt Franciszka”, którego owocami są konfesjonałowe kolejki i niewyobrażalna za poprzednich pontyfikatów liczba uczestników audiencji generalnych, o czym opowiada Beata Zajączkowska. Wspiera nas zatem i Góra, nieustannie. Bo jak pisze ks. Dariusz Salamon SCJ, „Jezus sam jest punktem odniesienia”, a ci którzy działają w Jego Imię, zdolni są widzieć rzeczywistość Bożym, głębszym spojrzeniem.

Zatem gdy znów zatrzęsie, będziemy bardziej świadomi nie tylko tego, jak reagować, ale i konieczności jasnego celu: że Kościołem trząść można, ale na zburzenie nie ma co liczyć, jedynie na to, że oczyszczony przyciągnie jeszcze więcej ludzi do Boga. A tego nieżyczliwi Kościołowi przecież nie życzą.

czasie

media kontra Kościół?

Rok XXIII, listopad-grudzień 2013 nr 6 (127), nr rej. 118/91 Adres redakcji: ul. Saska 2, 30-715 Kraków, tel./fax: 12 290 52 93, 290 52 98, wew. 721 (fax wew. 713); e-mail redakcji: czasserca@czasSerca.pl, e-mail działu prenumeraty: prenumerata@czasSerca.pl Redakcja: ks. Radosław Warenda SCJ (red. nacz.); Stali współpracownicy: ks. Przemysław Bukowski SCJ, ks. Sławomir Kamiński SCJ, Karolina Krawczyk, Joanna Marczuk, ks. Krzysztof Napora SCJ, Sylwia Palka, Aneta Pisarczyk, ks. Gabriel Pisarek SCJ, ks. Dariusz Salamon SCJ, Beata Zajączkowska; Asystent kościelny: ks. Stanisław Hałas SCJ; Korekta: Joanna Matusiak; Opracowanie graficzne, skład i łamanie: Wydawnictwo DEHON, Beata Bąk; Fotografia na okładce (I i IV): shutterstock.com; Prenumerata: Agnieszka Niemiec; Druk: EURODRUK-Kraków Sp. z o.o.; Nakład: 4500 egz.; Wydawca: Wydawnictwo Księży Sercanów DEHON. Za zezwoleniem władzy kościelnej. Redakcja zastrzega sobie prawo skracania nadesłanych materiałów, zmiany tytułów, nie zwraca artykułów niezamówionych.

Fotografie bez podpisów są tylko przykładowymi ilustracjami i nie przedstawiają osób, o których mowa w artykule.

Redakcja nie odpowiada za treść reklam. Pismo utrzymuje się z prenumeraty i ofiar czytelników. Można je przesyłać na konto: Wydawnictwo Księży Sercanów, ul. Saska 2, 30-715 Kraków; nr r-ku PLN: 86 1240 3002 1111 0000 2885 7316; nr r-ku EUR: 42 1240 4650 1978 0010 3624 6150

CZAS SERCA 6 (127) 2013

3

SERCA

czasie

TEMAT NA CZASIE

6

Media kontra Kościół?

Ewa K. Czaczkowska

w

CZAS KOŚCIOŁA

10 12

Kierunek: z e-Kościoła do wspólnoty ks. Radosław Warenda SCJ Franciszek Płodna matka-Kościół

CZAS DUCHOWOŚCI

14

Fot.: ks. R. Warenda SCJ

16

17

T

ak jak witraże – z zewnątrz Kościoła szare, smutne, zaś wewnątrz nabierają kolorów i blasku, nawet jeżeli są na nich rysy. To zjawisko istnienia „dwóch Kościołów” jest niebezpieczne.

Po pierwsze, dlatego że jest nieprawdziwe. Po drugie, dlatego że ci, którzy w jego wnętrzu byli dawno i powierzchownie, utwierdzą się w przekonaniu, że dobrze, iż ich tam nie ma.

Fot F Fo ott.: o .: tth the he h ep pop po op o pea eap e ap a pp. p.c p .ccom om

s. 6

Pierwsze piątki miesiąca Miłość krzyczy o świadectwo… ks. Sławomir Kamiński SCJ Zapiski o. Dehona Prawdziwa misja prasy ks. Gabriel Pisarek SCJ Serce Jezusa, w którym mieszka cała pełnia Bóstwa ks. Józef Zawitkowski bp

CZAS APOSTOLSTWA

18

Papież w oryginale Beata Zajączkowska

20

Filipińskie złoto Z ks. Januszem Burzawą SCJ rozmawia Katarzyna Mitrut

CZAS ZAMYŚLENIA

22

Szkwał na Wiśle ks. Przemysław Bukowski SCJ

M

imo swego wieku papież doskonale zdaje sobie sprawę z roli, jaką w ewangelizacji odgrywa właśnie sieć. Dla wielu ludzi cyfrowy świat jest tak samo ważny jak ten realny i to jedyna okazja, aby Kościół mógł do nich dotrzeć. „Katolicy mają świadomość, że Internet jest narzędziem przekazywania wiary, z którego nie można zrezygnować” – pisze Franciszek w przesłaniu na 47. Światowy Dzień Środków Społecznego Przekazu, poświęcony głównie serwisom społecznościowym.

s. 18

4C CZAS CZ CZA ZAS SSERCA ZA ER ERC E RCA 4 ((125) RC 12 25) 2 25 2013 01 0 013 13 1 3

SERCA

czasie

28

Katonet Łukasz Kuśmierz Sylwetki Dziennikarz katolik – gatunek na wymarciu?

Z Krzysztofem Ziemcem i Przemysławem Babiarzem rozmawia Kajetan Rajski

w

26

Fot.: ks. R. Warenda SCJ

CZAS ŚWIADECTWA

CZAS RODZINY

30

Pomoc w trudnych sprawach Powrót z Internetu do życia Aneta Pisarczyk

32

Region jest RDN Z ks. Maciejem Górakiem rozmawia ks. Radosław Warenda SCJ

35

Prawdziwy mężczyzna, czyli kto?

Joanna Marczuk

A

my mamy to, czego nie mają duże stacje – lokalność. Nasze radio pojawia się nawet na niewielkich uroczystościach, w których nie uczestniczyłaby żadna inna stacja. Jesteśmy obecni na wydarzeniach religijnych, patriotycznych i wszystkich innych, które uważamy za interesujące dla słuchacza. Tam chcemy być.

I to dajemy słuchaczom.

CZAS MŁODYCH

36

Mocniej, głębiej, czyli e-rekolekcje Dorota Bidzińska

CZAS WZRASTANIA

Lectio divina Dziś ze Mną będziesz w raju ks. Krzysztof Napora SCJ

40

Czy Jezus był publicystą? ks. Dariusz Salamon SCJ

s. 32

Fot.: wikimedia.org

38

CZAS CZYTELNIKA

42

Krzyżówka nr 63

P

od jakim względem Jezus różnił się od innych znaczących osób, które wpływały na opinię publiczną? Co różni Go od współczesnych publicystów? Ośrodki opiniotwórcze, publicyści odwołują się w swych opiniach do systemu wartości, którego sami nie tworzą, ale zwykle przejmują od innych, podlegają różnym wpływom – liberalnym, lewicowym, prawicowym itp. (…) Jezus natomiast sam jest punktem odniesienia.

s. 40

CZAS SERCA 4 (125) 2013

5

czasie TEMAT NA

media

kontra Kościół?

Fot.: shutterstock.com

Pokazywanie prawdziwego oblicza i konsekwentne prostowanie fałszywych informacji to w moim przekonaniu jedyna właściwa odpowiedź na sposób prezentacji Kościoła w mediach. Niby nic trudnego, a jednak wyzwanie to coraz większe i pilniejsze.

6

CZAS SERCA 6 (127) 2013

czasie

K

TEMAT NA

ościół ma zły wizerunek w mediach” – na potwierdzenie tego często ostatnio powtarzanego stwierdzenia jest aż nadto wiele przykładów. Mówi się już nawet o istnieniu „dwóch Kościołów”: Kościoła medialnego, czyli takiego, jaki pokazują środki społecznego przekazu – wyłącznie poprzez pryzmat skandali, prawdziwych albo wydumanych problemów, „niepokornych” księży itp., oraz Kościoła realnego, czyli takiego, który tworzymy i w którym żyjemy – z jego rzeczywistymi problemami, wyzwaniami, ale także z jego ogromnym pięknem, które może być widziane wyłącznie od środka. Tak jak witraże – z zewnątrz Kościoła szare, smutne, zaś wewnątrz nabierają kolorów i blasku, nawet jeżeli są na nich rysy. To zjawisko istnienia „dwóch Kościołów” jest niebezpieczne. Po pierwsze, dlatego że jest nieprawdziwe. Po drugie, dlatego że ci, którzy w jego wnętrzu byli dawno i powierzchownie, utwierdzą się w przekonaniu, że dobrze, iż ich tam nie ma.

źle w elektronicznych, lepiej w prasie

Fot.: ks. R. Warenda SCJ

Ale zanim o tym, dlaczego tak się dzieje i co z tym można zrobić, jedna uwaga. Jak każde generalne stwierdzenie, także i to o fatalnym wizerunku Kościoła w mediach poprzez swoje uogólnienie nie do końca jest prawdziwe.

W tym roku na rynku prasowym zaszły poważne zmiany.

Dwa nowe tytuły znalazły się w czołówce tygodników opiniotwórczych. Za liderem rankingu, czyli „Gościem Niedzielnym”, plasuje się antyreligijny „Newsweek”, rywalizujący z „Polityką”, ale kolejne dwa miejsca zajmują tygodniki konserwatywne: „W Sieci” i „Do Rzeczy”. Na rynku tygodników jest więc widoczny pluralizm, gdy chodzi o stosunek do religii, wiary i Kościoła, do wartości i sposobu ich prezentacji. Gorzej jest wśród największych ogólnopolskich dzienników, bo tu prym wiodą tabloidy, które zbudowane są na sensacji i z takiej perspektywy przedstawiają wiarę i Kościół, oraz liberalna „Gazeta Wyborcza”, która dąży do przemodelowania nauczania Kościoła według własnej wizji.

Na rynku mediów dominują dziś Internet i media elektroniczne. To one w ogromnej mierze kształtują opinie i Polaków. I to one przede wszystkim są odpowiedzialne za zły wizerunek Kościoła w mediach. Chodzi głównie o komercyjne stacje radiowe i telewizyjne oraz powiązane z nimi portale internetowe. To one dzisiaj nadają ton przekazowi medialnemu na temat Kościoła. Telewizja publiczna w pogoni za oglądalnością równą stacjom komercyjnym nie zawsze – zależy to od kanału i programu – zachowuje w opisywaniu rzeczywistości kościelnej standardy rzetelnego dziennikarstwa. Inne telewizje, jak Trwam, mają znacznie mniejszy zasięg.

ideologia i stadność Nie ma jednej odpowiedzi na pytanie, dlaczego Kościół ma w większości polskich mediów tak zły wizerunek. Głów-

CZAS SERCA 6 (127) 2013

7

czasie TEMAT NA

nym powodem jest zaostrzająca się w Polsce konfrontacja światopoglądowa i parcie środowisk liberalnych oraz lewicowych w kierunku przeorientowania życia społecznego oraz przemodelowania obyczajów i świata wartości. Środowiska te powiązane z polityką i biznesem są mocno osadzone w mediach. Tak jak za czasów komunizmu Kościół był ostatnią przeszkodą do zawładnięcia umysłami Polaków, do ich zniewolenia, tak dzisiaj jest on również przeszkodą do zapanowania ideologii gender, która coraz mocniej zaznacza się w kulturze i zmierza do zmian w prawodawstwie (pierwszy krok to projekt nowelizacji tzw. ustawy równościowej).

Jedni walczą więc z religią i Kościołem oraz chrześcijańskim systemem

wartości wprost – jak libertyński w wydaniu Tomasza Lisa „Newsweek”, inni w sposób zakamuflowany, z powodu rzekomej troski o Kościół – jak robi to „Gazeta Wyborcza”. Jej celem jest przemodelowanie nauczania Kościoła tak, by pasował on do własnych wyobrażeń redaktorów gazety, jak powinien ów Kościół wyglądać. Metody stosowane w komentarzach gazety są coraz mniej wyrafinowane, zamiast nich stosuje się przyklejanie etykietek, dzielenie katolików i duchownych na dobrych i złych itd. Kreowanie złego wizerunku Kościoła w mediach przez opisywanie go wyłącznie poprzez skandale, prawdziwe czy wydumane problemy i błędy ludzkie, rozdmuchiwanie marginalnych spraw do rangi poważnych zjawisk ma prowadzić oczywiście do utrwalenia przekonania o złym, ba, rzekomo zagrażającym wolności i demokracji Kościele.

Na wizerunek Kościoła w tabloidach oprócz spraw światopoglądowych wpływa sama natura tego rodzaju medium. Tabloidy bez sensacji, bez seksu i krwi nie istnieją, a sensacja z natury częściej dotyczy zła niż dobra.

8

CZAS SERCA 6 (127) 2013

W mniejszym – jak sądzę – zakresie zły wizerunek Kościoła w mediach jest wynikiem tzw. stadności dziennikarzy, czyli zajmowania się tymi samymi tematami w ten sam sposób interpretowanymi. Odbywa się to w ten sposób, że rano jakaś gazeta, portal internetowy albo telewizja mocno wybija jeden temat, który następnie podchwytują inne media. Gdy już sprawa zostanie „przeżuta” na wszystkie możliwe sposoby przez dzień, czasem z braku innych newsów – dwa, pojawia się nowy temat,

nowa sprawa odmieniana przez wszystkie przypadki na wszystkich portalach, w serwisach radiowych i telewizyjnych (pomijam sytuacje, gdy sprawa jest naprawdę ważna i niezajęcie się nią przez każde medium byłoby błędem). Problem polega na tym, że wielu dziennikarzy (powody też są różne – od presji czasu po brak umiejętności) nie sięga do źródeł, ale powiela to, co czasem z błędem podali już inni redaktorzy.

Z błędem niezawinionym albo ze świadomie nieprawdziwą interpretacją faktu. Przykładów można mnożyć, choćby te, które dotyczą wypowiedzi papieża Franciszka: co w istocie powiedział o homoseksualistach, o przystępowaniu do Eucharystii przez pary żyjące w drugim związku albo o ofiarach za sakramenty itd.

stosować tylko znane sposoby Co w tej sytuacji robić? Po pierwsze, nie obrażać się na rzeczywistość medialną. Nie ma nic gorszego niż zamknięcie się w wieży i komunikowanie się ze światem za pomocą armat. W moim najgłębszym przekonaniu, w takiej jak obecna sytuacji należy tym bardziej starać się, aby wpływać na rzeczywistość medialną. Można to uczynić tylko poprzez dostarczanie dziennikarzom prawdziwych informacji