TRWAJCIE W WIERZE, NADZIEI, MIŁOŚCI

Wiara, nadzieja, miłość, trzy cnoty teologalne, przywoływane pod koniec Hymnu o miłości z Pierwszego Listu do Koryntian św.

Pawła wpisane są w naturę kaşdego człowieka. Dla nas, chrześcijan to wartości szczególne, gdyş są one darem Boşym, darmo danym, dla nawiązania relacji ze Stwórcą. Dar ten domaga się przyjęcia i odpowiedzi.

Mam nadzieję, şe lektura zamieszczonych w publikacji homilii przyczyni się do odkrycia i przyjęcia tego daru przez wielu Czytelników. Z jednej strony pozwoli poznać im to, co Bóg objawia o sobie na kartach Pisma Świętego, z drugiej zaś – poruszy ich serca na przyjęcie łaski nawrócenia. Innym Czytelnikom niech pomoşe wciąş wzrastać i trwać mocno w tej szczególnej więzi z Bogiem: wierze, nadziei i miłości.

ks. Krzysztof Zimończyk SCJ

Trwajcie w

wierze nadziei miłości

Trwajcie w ks. Krzysztof Zimończyk SCJ

Panie, umocnij wiarę, nadzieję i miłość, które wlałeś w nasze serca, aby zawsze w nas trwały.

Autor

WYDAWNICTWO KSIĂŠĹťY SERCANĂ“W

www. wydawnictwo.net.pl

,6%1

H

A BC

O

A

M

I

B

L

I

E

C

Trwajcie w

ks. Krzysztof Zimończyk SCJ

Trwajcie w

H

O

A

M

I

B

L

I

E

C

KOREKTA Wydawnictwo DEHON DESIGN & DTP PROJEKT OKŁADKI Klemens Knap FOT. NA OKŁADCE www.shutterstock.com IMPRIMI POTEST 27.11.2013, L.dz. 302/2013 ks. Artur Sanecki SCJ prowincjał

ISBN 978-83-7519-241-4 wydanie drugie uzupełnione © 2014 Wydawnictwo Księży Sercanów DEHON ul. Saska 2, 30-715 Kraków tel./fax: 12 290 52 98 e-mail: dehon@wydawnictwo.net.pl sprzedaz@wydawnictwo.net.pl www.wydawnictwo.net.pl Druk: Drukarnia „COLONEL” S.A., Kraków 2014

ZAMIAST WSTĘPU

N

a zakończenie swojej pielgrzymki do Polski papież Benedykt XVI w czasie homilii na krakowskich Błoniach 28 maja

2006 roku, nawiązując do słów wypowiedzianych w tym miejscu przez Jana Pawła II w 1979 roku, skierował do nas gorący apel: „Proszę was, trwajcie mocni w wierze! Trwajcie mocni w nadziei!

Trwajcie mocni w miłości!”.

Trwać w wierze, nadziei i miłości oznacza trwać w głębokiej i osobistej relacji z Bogiem i uczynić ją fundamentem całego swojego życia. Relację tę obrazowo można porównać do wiązki światła, która w poszczególnych sytuacjach, przechodząc przez różne pryzmaty, rozszczepia się na wiele kolorów: wiarę, nadzieję i miłość.

Te trzy cnoty, aczkolwiek różne, powinny razem zawsze współistnieć. Wiara daje początek świadomej relacji człowieka z Bogiem. Z niej rodzi się nadzieja – oczekiwanie na coś, co jest najważniejsze, na miłość. Ten związek wzajemnej zależności podkreślają wersety pięknego hymnu z Liturgii Godzin: „Niech wiara najpierw zapuści Korzenie w duszy spragnionej, Niech po niej wzrośnie nadzieja I wyda owoc miłości”.

Wiara, nadzieja, miłość, trzy cnoty teologalne, przywoływane pod koniec Hymnu o miłości z Pierwszego Listu do Koryntian św. Pawła wpisane są w naturę każdego człowieka. Dla nas, chrześcijan to wartości szczególne, gdyż są one darem Bożym, darmo danym, dla nawiązania relacji ze Stwórcą. Dar ten domaga się przyjęcia i odpowiedzi.

5

Mam nadzieję, że lektura zamieszczonych w publikacji homilii przyczyni się do odkrycia i przyjęcia tego daru przez wielu Czytelników. Z jednej strony pozwoli poznać im to, co Bóg objawia o sobie na kartach Pisma Świętego, z drugiej zaś – poruszy ich serca na przyjęcie łaski nawrócenia. Innym Czytelnikom niech pomoże wciąż wzrastać i trwać mocno w tej szczególnej więzi z Bogiem: wierze, nadziei i miłości.

Panie, umocnij wiarę, nadzieję i miłość, które wlałeś w nasze serca, aby zawsze w nas trwały.

Autor

ROK

A

1. NIEDZIELA ADWENTU (Mt 24,37-44)1

Czuwajcie… „Czuwajcie więc, bo nie wiecie, w którym dniu Pan wasz przyjdzie. A to rozumiejcie: Gdyby gospodarz wiedział, o której porze nocy złodziej ma przyjść, na pewno by czuwał i nie pozwoliłby włamać się do swego domu. Dlatego i wy bądźcie gotowi, bo w chwili, której się nie domyślacie, Syn Człowieczy przyjdzie” (Mt 24,42-44).

N

owy rok liturgiczny rozpoczyna się czasem Adwentu. Słowo „adwent” pochodzi z języka łacińskiego (adventus) i oznacza przyjście. W starożytności słowo to oznaczało oficjalny przyjazd króla do miasta.

Pojawienie się jakieś osobistości, kogoś wielkiego czy bliskiego zawsze poprzedza oczekiwanie. Zazwyczaj wiąże się ono z wieloma przygotowaniami, aby gościa przyjąć godnie, tak jak on na to zasługuje. Przypomnijmy sobie chociażby kolejne pielgrzymki Jana Pawła II do Polski! Jakież oczekiwanie! Ileż przygotowań! Szczególnie w tych miastach, które nawiedzał. Albo przypomnijmy sobie oczekiwanie na przyjazd ważnej dla nas osoby – przygotowania, czujność, obawę, czy nie przyjedzie za wcześnie, żeby tylko nas nie zaskoczyła, żebyśmy ze wszystkim zdążyli…

1

Teksty Pisma Świętego zaczerpnięto z: Biblia Tysiąclecia. Pismo Święte Starego i Nowego Testamentu, wyd. IV, www.biblia.deon.pl.

9

ROK A

1. niedziela Adwentu

Liturgia Adwentu wprowadza nas w atmosferę oczekiwania.

Czterotygodniowy okres poprzedzający święta Bożego Narodzenia ma potrójne znaczenie.

Po pierwsze, przypomina dzieje ludzkości przed przyjściem Zbawiciela na ziemię. Próbujemy wczuć się w nastrój i uczucia tych, którzy żyli przed przyjściem Chrystusa i oczekiwali na Jego pojawienie się na ziemi. Nie tylko naród wybrany, oddający cześć jedynemu i prawdziwemu Bogu, ale i wszyscy inni – choćby podświadomie – odczuwali tęsknotę za Kimś, kto wyzwoliłby ich z moralnej nędzy i ukazał nowe perspektywy.

Po drugie, czas Adwentu ma nas przygotować do przeżycia świąt Bożego Narodzenia. Trzeba na to radosne wydarzenie oczekiwać z wiarą i miłością, spełniając dobre uczynki. Prosiliśmy w modlitwie mszalnej: „Wszechmogący Boże, spraw, abyśmy przez dobre uczynki przygotowali się na spotkanie przychodzącego Chrystusa”2.

Po trzecie, Adwent ma nas przygotować na powtórne przyjście Pana na ziemię. Prefacja adwentowa zapewnia nas, że „On ponownie przyjdzie w blasku swej chwały, aby nam udzielić obiecanych darów, których, czuwając, z ufnością oczekujemy”3.

Z każdym dniem przybliża się ostateczne przyjście Pana. Przybliża się czas, kiedy jako jedyny suwerenny władca wystąpi Bóg.

Dla każdego spotkanie z Panem nastąpi w dniu śmierci. Dlatego ważna jest każda chwila, bo nie wiemy, która z nich będzie ostatnia. Stąd tak realnie brzmi wezwanie Chrystusa z dzisiejszej Ewangelii: „Czuwajcie więc, bo nie wiecie, w którym dniu Pan wasz przyjdzie. A to rozumiejcie: Gdyby gospodarz wiedział, o której porze nocy złodziej ma przyjść, na pewno by czuwał i nie pozwoliłby włamać się do swego domu. Dlatego i wy 2 3

Kolekta z I niedzieli Adwentu, w: Mszał rzymski, Poznań 1986, s. 2.

Prefacja adwentowa, w: Mszał rzymski, dz. cyt., nr 1.

10

Czuwajcie…

ROK A

bądźcie gotowi, bo w chwili, której się nie domyślacie, Syn Człowieczy przyjdzie” (Mt 24,42-44).

Oby Jego przyjście nie zaskoczyło nas, jak ludzi przed potopem.

Oni, podobnie jak my, byli zagonieni, zajęci wyłącznie codziennością i nawet „nie spostrzegli się, aż przyszedł potop i pochłonął wszystkich” (Mt 24,39).

Chrystusowe „czuwajcie” nie jest wyrazem groźby, lecz poważnym i radykalnym ostrzeżeniem oraz wezwaniem do czujności wobec sprawy najistotniejszej dla każdego człowieka – zbawienia.

Dla św. Pawła „czuwać” to odrzucić uczynki ciemności (por.

Rz 13,12-13). Na czym one polegają? Apostoł wymienił je: pijaństwo, zaślepienie dobrobytem, swary, zazdrość, rozpusta, rozwiązłość. Któż z nas może powiedzieć, że jest wolny od „uczynków ciemności”? Od tych wymienionych przez św. Pawła, ale i od tych niewymienionych przez niego: złość, nienawiść, lenistwo, zakłamanie, brak odpowiedzialności, egoizm… Nie czekajmy na „kiedyś”, ale już dziś zajrzyjmy do „wnętrza” duszy. Odrzućmy dostrzeżone w niej zło. Skierujmy nasze serca w stronę dobra. Niech nam je podpowie wrażliwe, chrześcijańskie sumienie.

W czasie Adwentu stańmy przed Chrystusem – jak chory przed lekarzem, jak grzesznik przed świętą sprawiedliwością – i pozwólmy się uleczyć. Pozwólmy działać Chrystusowi w naszych sercach. Nie zamykajmy przed Nim drzwi, ale powiedzmy odważnie: Marana Tha! – Przyjdź, Panie Jezu!

11

2. NIEDZIELA ADWENTU (Mt 3,1-12)

Przygotujcie drogę Panu! „Przygotujcie drogę Panu, dla Niego prostujcie ścieżki!” (Mt 3,3).

W

drugą niedzielę Adwentu Jan Chrzciciel także do nas kieruje słowa: „Przygotujcie drogę Panu, dla Niego prostujcie ścieżki!” (Mt 3,3). Oto zadanie dla każdego z nas – i to nie tylko na czas Adwentu, ale na całe życie.

Nie jest łatwo chodzić prostymi ścieżkami. Nie jest łatwo wytrwać w dobrym w każdych okolicznościach życia. Nie jest łatwo trwać w czystości serca, w łasce uświęcającej… Dlaczego tak się dzieje, że do grzechów wciąż powracamy? Potępiamy swoje złe uczynki i nie brakuje nam łez żalu, a jednak powracamy do grzechów, czasem nawet natychmiast po spowiedzi. Nasza miłość do Chrystusa bywa podobna do rosy porannej, o której mówi prorok Ozeasz, że rankiem jest, a wieczorem już ginie (por. Oz 6,4).

Problem dotyczy przede wszystkim słabości naszej woli. Często możemy usłyszeć: „Nie mam silnej woli”. Należy pamiętać, że silna wola nie jest dana człowiekowi. Trzeba ją wypracować.

Rezygnowanie z różnych, nawet drobnych przyjemności jest sposobem jej umacniania. Natomiast uleganie wszystkim zachciankom przynosi odwrotny skutek. W kształtowaniu woli ważny jest trening. Ostatecznym jego owocem powinna być silna woli, która w chwili słabości będzie w stanie oprzeć się złu.

12

Przygotujcie drogę Panu!

ROK A

Innym sposobem na trwanie w przyjaźni z Bogiem jest unikanie okazji do grzechu. Niech nas umocni w tym historia Alipiusza, przyjaciela św. Augustyna. Wybrał się on z Afryki do Rzymu, gdzie regularnie odbywały się walki gladiatorów. Przyjaciele proponowali mu, by choć raz poszedł do amfiteatru, by mógł je zobaczyć. Alipiusz odmawiał, ale po pewnym czasie – dla świętego spokoju – powiedział: pójdę, ale będę jak nieobecny. Poszedł więc i zamknął oczy, żeby niczego nie widzieć. Nie zatkał jednak uszu. W pewnym momencie usłyszał donośny krzyk. Z ciekawości otworzył oczy, by zobaczyć, co było powodem gwałtownej reakcji tłumu.

Obserwował walkę gladiatorów. Dał się ogarnąć atmosferze panującej w amfiteatrze: patrzył, krzyczał. Padł ofiarą emocji. Nie był już tym samym człowiekiem, który przyszedł do amfiteatru.

W podobnej sytuacji jak ta, w której znalazł się Alipiusz (późniejszy biskup i święty), znajdujemy się czasami i my, dlatego ważne jest postanowienie unikania bezpośrednich okazji do grzechu. Gdy jednak upadniemy, szukajmy ratunku w sakramencie pojednania. Chodzi oto, aby nie trwać w grzechu, lecz ustawicznie z niego powstawać. Dusza znów się zabrudzi po spowiedzi? To bardzo prawdopodobne. Ponowne, częste oczyszczenie może jej wyjść tylko na dobre. Spowiedź nie tylko zmazuje plamy uczynione przez grzechy, ale wlewa do duszy specjalną łaskę, siłę do ich unikania oraz umacnia naszą przyjaźń z Bogiem.

Pamiętajmy: w zmaganiu z pokusą i grzechem zwycięzcą jest ten, kto zdecydował się walczyć dalej! Inaczej: Dopóki walczysz jesteś zwycięzcą! Tak też realizujemy wezwanie Jana Chrzciciela, które dziś do nas kieruje: „Przygotujcie drogę Panu, dla Niego prostujcie ścieżki!” (Mt 3,3).

13

3. NIEDZIELA ADWENTU (Mt 11,2-11)

Adwentowy prorok „Gdy oni odchodzili, Jezus zaczął mówić do tłumów o Janie: «Coście wyszli oglądać na pustyni?

Trzcinę kołyszącą się na wietrze? Ale coście wyszli zobaczyć? Człowieka w miękkie szaty ubranego?

Oto w domach królewskich są ci, którzy miękkie szaty noszą. Po coście więc wyszli? Proroka zobaczyć? Tak, powiadam wam, nawet więcej niż proroka. On jest tym, o którym napisano: Oto Ja posyłam mego wysłańca przed Tobą, aby Ci przygotował drogę»” (Mt 11,7-10).

N

a drodze naszej adwentowej wędrówki spotykamy Bożych posłańców, którzy przygotowują nas do spotkania z Jezusem w tajemnicy Bożego Narodzenia. Wśród nich ważne miejsce zajmuje Jan Chrzciciel. Spójrzmy przez chwilę na jego postać. Spróbujmy sobie odpowiedzieć na pytania postawione przez Jezusa w dzisiejszej Ewangelii: „Coście wyszli oglądać na pustyni? Trzcinę kołyszącą się na wietrze? Ale coście wyszli zobaczyć? Człowieka w miękkie szaty ubranego? Oto w domach królewskich są ci, którzy miękkie szaty noszą. Po coście więc wyszli? Proroka zobaczyć?” (Mt 11,7-9).

Kim był Jan Chrzciciel? Ostatnim i najważniejszym prorokiem.

W oczach ludzi był tak wielkim prorokiem, że podejrzewano, iż to on jest oczekiwanym Mesjaszem. Jego autorytetu nikt nie 14

Adwentowy prorok

ROK A

kwestionował. Nawet Herod, który go uwięził i skazał na męczeńską śmierć, „chętnie go słuchał”, w sercu przyznając mu rację. Sam Chrystus wydał o Janie Chrzcicielu jednoznaczną opinię: „Między narodzonymi z niewiast nie powstał większy od Jana Chrzciciela” (Mt 11,11).

Natomiast sam Jan Chrzciciel uważał siebie za człowieka prostego – wybrańca Bożego, który ma przygotować współczesnych sobie na przyjście Mesjasza. Wielkość powierzonej mu misji nie prowadziła go do poczucia wyższości. Nie uległ pokusie przyznania sobie godności ani mesjańskiej, ani prorockiej. Wiedział jedynie, że ma przygotować ludzi na przyjście Mesjasza, wzywając ich do nawrócenia – nie licząc na ludzki poklask, ani nie obawiając się gniewu możnych.

Potrafił rozpoznać czas zakończenia swej misji, co także świadczy o jego wielkości. Kiedy Jezus pojawił się nad Jordanem, Jan Chrzciciel pozwolił swoim uczniom i tłumom pójść za Nim. Sam usunął się w cień. Był przekonany, że Jezus ma wzrastać, a on się umniejszać. Świętość Jana Chrzciciela, jego życie pełne ascezy i pokuty, siła charakteru oraz jego bezkompromisowość ciągle nas zachwycają. Choć minęły prawie dwa tysiące lat, Jan Chrzciciel fascynuje nas tak samo mocno, jak fascynował tłumy ciągnące nad Jordan, by przyjąć od niego chrzest pokuty i nawrócenia.

Gdy dzisiaj wsłuchujemy się w ten adwentowy „głos wołającego na pustyni”, lepiej rozumiemy prawdę, że gdy Bóg przychodzi, nie można żyć po staremu. Trzeba podjąć wysiłek odwrócenia się od starego, egocentrycznego sposobu życia. Dopóki nie będziemy unikać „wszystkiego, co ma choćby pozór zła” (1 Tes 5,22), nie dokona się nasze zbawienie.

15

ROK A

3. niedziela Adwentu

Musimy nieustannie dokonywać surowego osądu dotychczasowego życia i szukać pokoju oraz prawdziwej wolności. W czasie tego Adwentu prośmy Ducha Świętego, by poruszał nasze serca usłyszanym dziś w Ewangelii słowem Jana Chrzciciela i prowadził nas do pokuty i nawrócenia.

16

4. NIEDZIELA ADWENTU (Mt 1,18-24)

Duchowe przygotowanie „Józefie, synu Dawida, nie bój się wziąć do siebie Maryi, twej Małżonki; albowiem z Ducha Świętego jest to, co się w Niej poczęło. Porodzi Syna, któremu nadasz imię Jezus, On bowiem zbawi swój lud od jego grzechów” (Mt 1,20-21).

K

ończy się Adwent. W liturgii coraz bardziej wkraczamy w atmosferę Bożego Narodzenia. W pierwszym czytaniu prorok Izajasz mówi, że bliskie już jest przyjście Mesjasza z rodu Dawida: „Oto Panna pocznie i porodzi Syna, i nazwie Go imieniem Emmanuel” (Iz 7,14). Ewangelia zapowiada zaś, że Mesjasz narodzi się z Maryi zaślubionej Józefowi z rodu Dawida. Rozważanie tych wydarzeń ma nas przygotować do właściwego przeżycia świąt Bożego Narodzenia. Ostatnie dni przed świętami są zazwyczaj pełne zabiegania, wypełnione sprzątaniem i robieniem świątecznych zakupów. W tym wszystkim nie można jednak zapomnieć o tym, co najważniejsze: o duchowym przygotowaniu się do świąt.

Benedykt XVI mówiąc o nim, wskazywał na potrzebę „czujnego i modlitewnego oczekiwania” – na postawę, która wyróżniała Zachariasza, Elżbietę, pasterzy i mędrców, a przede wszystkim Maryję i Józefa. Cytując słowa św. Maksyma, papież podpowiadał, byśmy, oczekując narodzenia Pana, „przyoblekli się w święte uczynki”. Niechaj rodzący się pośród nas Jezus nie zastanie 17

ROK A

4. niedziela Adwentu

nas „roztargnionych czy zaprzątniętych upiększaniem naszych domów”, niech znajdzie w naszych sercach i rodzinach „godne mieszkanie, w którym czułby się przyjęty z wiarą i miłością”, niech zostanie przyjęty „z odnowionym zachwytem i pokojem” – zachęcał4.

Oby w tych ostatnich dniach Adwentu każdy z nas znalazł czas na takie właśnie przygotowanie. Nie może w nim zabraknąć także spotkania się z Bogiem w sakramencie pokuty. Pojednaniu z Bogiem powinno towarzyszyć pojednanie z drugim człowiekiem. Nie ma okazji lepszej niż Wigilia, aby się ze sobą pogodzić, aby zapomnieć o zranieniach, o tym wszystkim, co nas od siebie oddziela, co między sobą zepsuliśmy. I nie jest w tym momencie najważniejsze, kto pierwszy powinien wyciągnąć rękę na zgodę. Źle by się stało, gdyby ktoś z nas zasiadł do wigilijnego stołu, żywiąc w sercu nienawiść do kogoś. Taki człowiek na pewno przegapiłby coś ważnego z tego, co dają te święta.

Wigilia to chyba najpiękniejszy dzień w roku. Wtedy wszyscy jesteśmy razem. To dzień, kiedy wszyscy, w pewnym sensie, jesteśmy lepsi, bo święta to czas, który Pan Bóg daje nam po to, abyśmy stawali się coraz bardziej święci. W Boże Narodzenie pragnie On przyjść do nas jako Ten, który swoją miłością zamierza przemienić nasze serca, nasze rodziny i ludzi, z którymi spotykamy się na co dzień. Obyśmy potrafili Go przyjąć jako Gościa najważniejszego, z sercem pełnym wiary i miłości.

Niech Maryja Panna i św. Józef pomogą nam przeżywać tajemnicę Bożego Narodzenia z nowym zdumieniem, pokojem i pogodą ducha. Niech Jezus znajdzie w naszych sercach swoje mieszkanie.

4

Benedykt XVI, Przemówienie podczas audiencji generalnej (20.12.2006), www.info.wiara.pl.

18

UROCZYSTOŚĆ N A R O D Z E N I A PA Ń S K I E G O (J 1,1-5.9-14)

Żłóbek woła o miłość „A Słowo stało się ciałem i zamieszkało wśród nas” (J 1,14).

T

ajemnica świąt Bożego Narodzenia jest na wskroś przeniknięta Bożą miłością, którą kontemplujemy w cichą i świętą noc, pochylając się nad Jezusowym żłóbkiem. W scenerii betlejemskiej stajenki podziwiamy Maleńką Miłość – odwiecznego Boga, który ukazał nam wielkość swej miłości stając się dzieckiem, jednym z nas. Bóg z miłości do człowieka stał się człowiekiem. To tak, jak gdyby człowiek z miłości do mrówki stał się mrówką…

Odwieczny Bóg stał się drobną istotą – bezradnym, małym dzieckiem, i swój los złożył w ręce dwojga ubogich ludzi: Maryi i Józefa. Ogołocił się z całego majestatu swej boskości i przyjął pełnię ludzkiej małości i biedy. W ten sposób wywyższył jednak każdego z nas. Dlatego nie może dziś być ani jednego ludzkiego serca, które – poznawszy miłość Chrystusa – pozostawałoby na nią obojętne. To ona przynagla nas do kochania każdego człowieka.

Betlejemski żłóbek woła o miłość do drugiego człowieka. Zawsze wtedy, gdy potrafimy dzielić się miłością z innymi, dzieje się Boże Narodzenie. Przypominała o tym bł. Matka Teresa z Kalkuty: 19

ROK A

Uroczystość Narodzenia Pańskiego

„Zawsze, ilekroć uśmiechasz się do swojego brata i wyciągasz do niego ręce, jest Boże Narodzenie.

Zawsze, kiedy milkniesz, aby wysłuchać, jest Boże Narodzenie.

Zawsze, kiedy rezygnujesz z zasad, które jak żelazna obręcz uciskają ludzi w ich samotności, jest Boże Narodzenie.

Zawsze, kiedy dajesz odrobinę nadziei «więźniom», tym, którzy są przytłoczeni ciężarem fizycznego, moralnego i duchowego ubóstwa, jest Boże Narodzenie.

Zawsze, kiedy rozpoznajesz w pokorze, jak bardzo znikome są twoje możliwości i jak wielka jest twoja słabość, jest Boże Narodzenie.

Zawsze, ilekroć pozwolisz, by Bóg pokochał innych przez ciebie, zawsze wtedy jest Boże Narodzenie”5.

W ten święty dzień Boża Dziecina chce pobłogosławić nas swoją miłością. Równocześnie oczekuje od nas, że będziemy ludźmi miłości. A jestem człowiekiem miłości chociażby wtedy, gdy: mówię spotkanym ludziom dzień dobry, przepraszam, dziękuję; kontroluję swój język i nie używam wulgarnych słów; przestaję robić na złość i nie mszczę się na tych, którzy mnie obrazili; uda mi się obdarować dobrym słowem kogoś, kto na to nie zasługuje; okazuję szacunek i wdzięczność swoim rodzicom.

Najpiękniejszą zastawą świątecznego stołu niech będzie wzajemna miłość – miłość miłosierna, miłość przebaczająca.

Najpiękniejszą zastawą świątecznego stołu niech będzie życzliwość serca, słowa i uśmiechu.

Niech te piękne dni świąt Bożego Narodzenia upłyną w atmosferze pokoju i radości.

5

Bł. Matka Teresa z Kalkuty, Zawsze wtedy jest Boże Narodzenie, www.mysliborz.edu.pl.

20

2. NIEDZIELA P O N A R O D Z E N I U PA Ń S K I M (J 1,1-5.9-14)

Godność dziecka Bożego „Wszystkim tym jednak, którzy Je przyjęli, dało moc, aby się stali dziećmi Bożymi” (J 1,12).

Ś

więta Bożego Narodzenia to święta radosne. Ogłaszają bowiem prawdę o Bogu, który tak umiłował świat, „(…) że Syna swego Jednorodzonego dał, aby każdy, kto w Niego wierzy, nie zginął, ale miał życie wieczne” (J 3,16). Ogłaszają prawdę o Słowie, które „stało się ciałem i zamieszkało wśród nas” (J 1,14), prawdę, że „wszystkim (…), którzy Je przyjęli, dało moc, aby się stali dziećmi Bożymi” (J 1,12).

Bóg rodzi się w betlejemskiej stajni, staje się ubogi i bezdomny, aby nas obdarzyć swoim bóstwem, aby dać nam moc, byśmy stali się dziećmi Bożymi (por. J 1,12). Boże Narodzenie mówi nam o Bogu, który chce nam dać swoją miłość i szczęście, abyśmy mogli otrzymać przybrane synostwo (por. Ga 4,5) i stać się uczestnikami Boskiej natury (por. 2 P 1,4). Boże Narodzenie jest więc objawieniem każdemu z nas niewyobrażalnych perspektyw.

Otwiera przed nami szansę wiecznego życia i pełni szczęścia.

Do tych, którzy przyjęli Jezusa, należymy i my. Zadbali o to nasi rodzice, przynosząc nas do chrztu świętego. To był dzień naszych narodzin dla Boga – dzień stania się dziećmi Bożymi.

Obecnie nosimy w sobie tę godność – już z własnego wybo21

ROK A

2. niedziela po Narodzeniu Pańskim

ru. Uznajemy świadomie Jezusa za naszą Światłość, za naszego Odkupiciela.

Co wnosi w nasze życie owo bycie dzieckiem Bożym? Przede wszystkim daje nam ono poczucie bliskości Boga, który – jak dobry Ojciec – prowadzi nas przez życie. Być Jego dzieckiem, to ufać Mu bezgranicznie i szczerze, a po różnych upadkach zwracać się do Niego i prosić Go o podniesienie, tak jak czyniła to chociażby św. Faustyna: „O Boże, jak bardzo pragnę być małą dzieciną. Tyś Ojcem moim, Ty wiesz, jak jestem maleńką i słabą, przeto Cię błagam, utrzymuj mnie przy sobie we wszystkich chwilach życia mojego, a szczególnie w śmierci godzinie” (Dz. 242)6.

Bycie dzieckiem Bożym zobowiązuje nas do świętości. Będzie ona wyrażać się w pełnieniu woli Ojca w każdych okolicznościach życia. Jest to najdoskonalsza droga, którą wskazał nam Jezus: „Nie każdy, który Mi mówi: «Panie, Panie!», wejdzie do królestwa niebieskiego, lecz ten, kto spełnia wolę mojego Ojca, który jest w niebie” (Mt 7,21).

Postawa dziecka Bożego zawiera w sobie również braterską miłość na wzór Jezusa: „(…) abyście się wzajemnie miłowali, tak jak Ja was umiłowałem” (J 15,12). Wzywając Boga – jako Ojca – nie można nie rozpoznać w bliźnim, kimkolwiek by on nie był, brata, który ma prawo do naszej miłości.

W końcu przywilejem dzieci Bożych jest wolność. Zawsze powinna to być wolność wewnętrzna, właściwa synom Bożym, którzy postępują według Ducha (por. Ga 5,16) i kierują się prawym sumieniem, zdolnym wybrać to, co jest dobre.

6

Wszystkie cytaty i odwołania do Dzienniczka pochodzą z: św. Faustyna Kowalska, Dzienniczek. Miłosierdzie Boże w mojej duszy, wyd. 11, Warszawa 2002 (dalej: Dz.).

22

Godność dziecka Bożego

ROK A

Czy cieszysz się tym, że jesteś dzieckiem Boga? To jest twój najważniejszy tytuł. Kiedyś Leon Wielki napisał: „Poznaj swoją godność, chrześcijaninie! Stałeś się uczestnikiem Boskiej natury (…). Pomnij, jakiej to Głowy i jakiego Ciała jesteś członkiem.

Pamiętaj, że zostałeś wydarty mocom ciemności i przeniesiony do światła i królestwa Bożego”. Czy cenisz sobie tę godność otrzymaną dzięki Bożemu Narodzeniu? Jest to twój najważniejszy tytuł, uzyskany dzięki przyjęciu Słowa, które stało się ciałem (por. J 1,14).

23

Ś W I Ę T O C H R Z T U PA Ń S K I E G O (Mt 3,13-17)

Znaczenie chrztu świętego „To ja potrzebuję chrztu od Ciebie, a Ty przychodzisz do mnie?”(Mt 3,14).

W

dniach od 25 do 28 maja 2006 roku odbyła się pielgrzymka Benedykta XVI do Polski pod hasłem „Trwajcie mocni w wierze!”. Była ona hołdem złożonym przez niego jego poprzednikowi – Janowi Pawłowi II. Podczas pobytu w Wadowicach Benedykt XVI nawiązał w przemówieniu do znaczenia i roli znaku chrzcielnicy w życiu Jana Pawła II. Przywołał jego słowa z I pielgrzymki do Polski (1979): „Przy tej chrzcielnicy zostałem przyjęty do łaski Bożego synostwa i wiary Odkupiciela mojego, do wspólnoty Jego Kościoła w dniu 20 czerwca 1920 roku. Chrzcielnicę tę już raz uroczyście ucałowałem w roku tysiąclecia chrztu Polski jako ówczesny arcybiskup krakowski. Potem uczyniłem to po raz drugi (…), na 50. rocznicę mojego chrztu, jako kardynał, a dzisiaj po raz trzeci ucałowałem tę chrzcielnicę, przybywając z Rzymu jako następca św. Piotra”. Następnie Benedykt XVI wyznał: „Hasło tej pielgrzymki: «Trwajcie mocni w wierze!» znajduje tutaj swój konkretny wymiar, który można wyrazić zachętą: «Dochowajcie wiernie przyrzeczeń złożonych przy chrzcie świętym». Świadkiem tej wierności – w tym miejscu przemawiającym w sposób szczególny – jest sługa Boży Jan Paweł II”7.

7

Cytaty odnoszące się do przemówienia Benedykta XVI w Wadowicach za: tenże, Przemówienie w Wadowicach (27.05.2006), www.b16.pl.

24

Znaczenie chrztu świętego

ROK A

Do uświadomienia sobie znaczenia chrztu świętego dla naszego życia religijnego zachęca nas dzisiejsza liturgia ukazująca chrzest Chrystusa. Jezus przychodzi nad Jordan, w którym Jan Chrzciciel udzielał tzw. chrztu pokuty. Człowiek, który decydował się go przyjąć, wyznawał swoje grzechy, żałował za nie i postanawiał zmienić swoje życie. Jan Chrzciciel polewał jego głowę wodą na znak, że został on oczyszczony z grzechów i rozpoczyna nowe życie.

Chrystus nie potrzebował takiego chrztu, o czym zaświadczył sam Jan: „To ja potrzebuję chrztu od Ciebie, a Ty przychodzisz do mnie?” (Mt 3,14). Jezus nie przyszedł nad Jordan, żeby się nawrócić i czynić pokutę. Przyszedł, aby podjąć pokutę za grzechy całego świata i zatopić je w swojej zbawczej krwi. Chrzest w Jordanie rozpoczął nowy etap Jego życia: ukryte dotychczas życie w Nazarecie Chrystus zamienia na życie wędrownego nauczyciela i przemierzy całą ziemię izraelską, głosząc Dobrą Nowinę o zbawieniu. Od Ojca otrzymał pełnomocnictwo do wypełnienia tego dzieła: „Ten jest mój Syn umiłowany, w którym mam upodobanie” (Mt 3,17). Od tego momentu Jezus podejmie też zdecydowaną walkę z szatanem, aby ostatecznie pokonać go przez swoją śmierć na krzyżu i zmartwychwstanie.

Chrzest Chrystusa jest obrazem naszego chrztu, dzięki któremu stajemy się dziećmi Bożymi. To podczas chrztu Bóg powiedział do każdego: „Tyś jest mój Syn umiłowany, ja Ciebie dziś zrodziłem” (por. Ps 2,7). Stan łaski uświęcającej, czyli stan przyjaźni z Bogiem, to najcenniejszy dar, jaki otrzymujemy w momencie chrztu. Na kartach Pisma Świętego znajdujemy słowa: „Łaska Twoja, Panie, cenniejsza jest od życia” (por. Ps 63,4). Życie w łasce Bożej, w łasce uświęcającej, jest cenniejsze nawet od życia biologicznego.

Wielkości i piękna życia w łasce uświęcającej nie da się wyrazić przeliczając na dolary czy złotówki. Tym wszystkim, którzy 25

ROK A

Święto Chrztu Pańskiego

może z ironią będą nas pytali, co nam daje takie życie, ze spokojem możemy odpowiedzieć, że daje nam ono poczucie sensu, harmonię i pokój ducha, a nade wszystko życie wieczne.

W święto Chrztu Pańskiego odkryjmy na nowo wielkość i piękno życia w łasce uświęcającej. Za przykładem Jana Pawła II powędrujmy do naszej chrzcielnicy. Przy niej podziękujmy za wielki dar wiary i zbawienia w Kościele. Przypomnijmy sobie nasze chrzcielne zobowiązania.

Niech głęboko zapadną w nasze serca słowa Benedykta XVI, wypowiedziane w Wadowicach: „Najbardziej uniwersalny program życia prawdziwie chrześcijańskiego streszcza się w wierności przyrzeczeniom chrztu świętego”.

26

2. NIEDZIELA ZWYKŁA (J 1,29-34)

Być drogowskazem do Boga „Działo się to w Betanii, po drugiej stronie Jordanu, gdzie Jan udzielał chrztu. Nazajutrz zobaczył Jezusa, nadchodzącego ku niemu, i rzekł: «Oto Baranek Boży, który gładzi grzech świata»” (J 1,28-29).

W

1925 roku papież Pius XI wyniósł na ołtarze karmelitankę z Lisieux – siostrę Teresę od Dzieciątka Jezus.

Pozostawiła ona po sobie pamiętnik pod tytułem Dzieje duszy.

Opisuje w nim życie nie tylko swoje, ale również swojej rodziny. Jej matkę Bóg wcześnie zabrał do siebie. Stąd cały ciężar utrzymania i wychowania dzieci spoczął na ojcu, którego święta wspominała z wielką czułością i wdzięcznością. Był bardzo pobożnym mężczyzną i solidnym pracownikiem. Prowadził warsztat zegarmistrzowski. Dużo pracował w tygodniu, lecz nigdy nie otworzył zakładu w niedzielę czy święto. Kiedy zachorowała starsza siostra Teresy, odbył długą pieszą pielgrzymkę, o chlebie i wodzie, w intencji poprawy stanu zdrowia dziecka. Teresa jako mała dziewczynka klękała zawsze obok ojca do modlitwy porannej czy wieczornej. Widziała, że ojciec modlił się bardzo żarliwie – jak święty. Jego duchowa postawa stała się ziarnem, które zaowocowało świętością Teresy. Stała się drogowskazem pokazującym jej drogę do Jezusa Chrystusa.

27

ROK A

2. niedziela zwykła

Kiedy Jezus przyszedł nad Jordan, by przyjąć chrzest, Jan Chrzciciel oświadczył: „Oto Baranek Boży, który gładzi grzech świata” (J 1,29).

W tym krótkim oświadczeniu podsumował on dosko-

nały plan zbawienia: Jezus Chrystus jest oczekiwanym Zbawicielem świata. Świadectwo dotyczące Osoby Jezusa Chrystusa, które dał, stało się drogowskazem wskazującym innym drogę do Niego, bowiem już następnego dnia dwaj uczniowie Jana Chrzciciela: Jan i Andrzej opuścili go i poszli za Jezusem. Publiczne wyznanie przez Jana Chrzciciela wiary w bóstwo Chrystusa ukazało im drogę do Jezusa.

Dziś wielu ludzi twierdzi, że wiara w Boga jest prywatną sprawą. Mówią: „Jesteśmy wierzący, lecz niepraktykujący”. Wszyscy, którzy kierują się tą opinią, nie zdają sobie sprawy z tego, że pośrednio przyznają się do braku wiary. Mówienie: jestem wierzący, ale nie praktykuję, to jakby stwierdzanie: żyję, ale nie oddycham. Wiara bez uczynków jest martwa (por. Jk 2,17).

Serce każdego, kto przez akt wiary wchodzi w więź z Chrystusem, wypełnia prawdziwe szczęście i wielkie pragnienie podzielenia się Jezusem, gdyż taki człowiek jest przekonany, że „nie ma żadnych bogactw, żadnych skarbów, żadnych zaszczytów i żadnych dóbr tego świata, które by zastąpiły to dobro, jakim jest wiara katolicka” – powiedział św. Augustyn.

Wyznacznikiem prawdziwej wiary jest pragnienie apostolstwa.

Zawiera ono w sobie dwa wymiary: apostolstwo słowa i apostolstwo życia. Obie formy dotyczą każdego głęboko wierzącego człowieka. Żadna z nich nie jest zarezerwowana dla konkretnej grupy w ramach wielkiej wspólnoty Kościoła. I tak np. przepowiadanie słowa Bożego nie jest tylko i wyłącznie domeną księży, ale wszystkich chrześcijan.

28

Być drogowskazem do Boga

ROK A

Jeśli chodzi o apostolstwo życia, należy podkreślić zasługi apostolstwa przez autentyczną miłość bliźniego. Wielki myśliciel hinduski Mahatma Gandhi był zachwycony Ewangelią Chrystusa. Nie zdecydował się jednak przejść na chrześcijaństwo, ponieważ nie widział w codziennym życiu chrześcijan realizacji przykazania miłości drugiego człowieka.

Dojrzałą wiarę charakteryzuje autentyczna miłość bliźniego – miłość, która wypływa z głębokiego przekonania, że należy kochać Chrystusa nie abstrakcyjnego, ale w każdym konkretnym człowieku. Człowiek w człowieku ma widzieć brata, a nie rywala, którego trzeba jak najszybciej pokonać lub sobie podporządkować.

Starajmy się przez autentyczne życie być drogowskazami dla innych, zwłaszcza dla najbliższych, ukazując drogę do Zbawiciela, tak jak to czynił Jan Chrzciciel w dzisiejszej Ewangelii czy przywołany na początku ojciec św. Teresy z Lisieux.

Trzeba też stale, dzień po dniu, dbać o to, by nie zgasło w nas światło wiary zapalone w dniu chrztu świętego. O silną i autentyczną wiarę prośmy Zbawiciela w czasie obecnej Mszy Świętej.

29

3. NIEDZIELA ZWYKŁA (Mt 4,12-17)

Powołanie jest darem „Gdy [Jezus] przechodził obok Jeziora Galilejskiego, ujrzał dwóch braci: Szymona, zwanego Piotrem, i brata jego, Andrzeja, jak zarzucali sieć w jezioro; byli bowiem rybakami. I rzekł do nich: «Pójdźcie za Mną, a uczynię was rybakami ludzi».

Oni natychmiast zostawili sieci i poszli za Nim” (Mt 4,18-20).

J

an Paweł II w książce pt. Dar i tajemnica napisał: „Każde powołanie kapłańskie w swej najgłębszej warstwie jest wielką tajemnicą, jest darem, który nieskończenie przerasta człowieka.

Każdy z nas, kapłanów, doświadcza tego bardzo wyraźnie w całym swoim życiu. Wobec wielkości tego daru czujemy, jak bardzo do niego nie dorastamy. Powołanie jest tajemnicą Bożego wybrania: «Nie wyście Mnie wybrali, ale Ja was wybrałem i przeznaczyłem was na to, abyście szli i owoc przynosili, i by owoc wasz trwał» (J 15,16)”8. Łaska powołania, o której mówi Ojciec Święty, przychodzi do serca człowieka w różny sposób i w różnej formie. Do jednych Bóg mówi cicho, delikatnie i spokojnie. Inni, aby usłyszeć głos Boży, potrzebują mocnego wstrząsu. Piotrowi, Andrzejowi, Jakubowi i Janowi z dzisiejszej Ewangelii wystarczyły ciche i ser8

Jan Paweł II, Dar i tajemnica, Kraków 1996, s. 7.

30

Do domu Ojca

ROK A B C

raz i drugi, Boga zachwyca to, że podnoszę się wciąż od nowa.

Prowadzenie świętego życia polega na wkładaniu jak największej dawki miłości w codzienne prace i zajęcia.

Nie czekajmy też na podjęcie pokuty za popełnione grzechy dopiero przy końcu życia, ale starajmy się pokutować w każdy dzień, jak długo żyjemy. Jej formą niech będzie np. wierność modlitwie, przystępowanie do Komunii Świętej, naprawienie wyrządzonej krzywdy drugiemu człowiekowi.

567

INDEKS SIGLÓW BIBLIJNYCH

STARY TESTAMENT Księga Rodzaju (Rdz)

Iz 63,19 166 Iz 64,4-5 165

Rdz 2,7 415 Rdz 3,1-7 393

Księga Jeremiasza (Jr)

Księga Kapłańska (Kpł)

Jr 1,5 434 Jr 17,5-8 369 Jr 17,7-8 371 Jr 17,13 393

Kpł 19,18 409

Księga Ozeasza (Oz)

Księga Jozuego (Joz)

Oz 6,4 12

Księga Wyjścia (Wj)

Wj 20,2-3 77

Księga Micheasza (Mi) 1 Księga Samuela (1 Sm) Mi 5,1 343 1 Sm 3,1-18 137 NOWY TESTAMENT Ewangelia według 1 Sm 3,5-8 137 św. Mateusza (Mt) Księga Hioba (Hb) Mt 1,16.18-21.24a 519

Joz 1,9 101

Hi 1,3 196 Hi 1,21 196

Księga Judyty (Jdt)

Jdt 13,20 553 Księga Psalmów (Ps)

Ps 2,7 25 Ps 3,4 238 Ps 39,4 454 Ps 63,4 25 Ps 73,26 475 Ps 96,13 326 Ps 118 65, 398 Ps 127,1 420 Księga Izajasza (Iz)

Iz 1,18 253 Iz 6,8 434 Iz 7,14 17 Iz 42,1 184 Iz 45,5 146 Iz 53,4.6 560 Iz 61,10-11 171 Iz 63,16 166

Mt 1,18-21 519 Mt 1,18-24 17 Mt 1,20-21 17 Mt 2,1-2 509 Mt 2,1-12 509 Mt 3,1-12 12 Mt 3,3 12, 13 Mt 3,13-17 24 Mt 3,14 24, 25 Mt 3,17 25 Mt 4,1 48 Mt 4,1-11 48 Mt 4,10 48 Mt 4,12-17 30 Mt 4,18-20 30 Mt 4,18-22 31, 434 Mt 5,1-12a 33 Mt 5,3 33 Mt 5,4 34 Mt 5,5 34 Mt 5,6 34 Mt 5,7 34 Mt 5,8 34 569

Mt 5,9 35, 437 Mt 5,10 34 Mt 5,13-14 36 Mt 5,13-16 36 Mt 5,16 155 Mt 5,17 39, 78 Mt 5,17-37 39 Mt 5,21 39 Mt 5,22 39 Mt 5,23-24 40, 127, 149, 439 Mt 5,27-28 40 Mt 5,33-34 40 Mt 5,38-40 42, 44 Mt 5,38-48 42 Mt 5,44-45 133 Mt 6,1-6.16-18 515 Mt 6,24-34 45 Mt 6,31-32 45, 46 Mt 7,1 377 Mt 7,2 377 Mt 7,21 22 Mt 7,21-27 90 Mt 7,24 90 Mt 7,24-25 319 Mt 7,24-27 319 Mt 7,25 91 Mt 7,26-27 319 Mt 8,10 120 Mt 8,13 421 Mt 8,25 476 Mt 8,26 476 Mt 9,9-13 93 Mt 9,11-13 93 Mt 9,12 93 Mt 9,12-13 202 Mt 9,36 – 10,8 96 Mt 9,37-38 96, 435 Mt 9,38 97

Indeks siglów biblijnych Mt 10,7-8 96 Mt 10,8-10 193 Mt 10,26-33 99 Mt 10,28 99, 100 Mt 10,30-31 100 Mt 10,37-42 102 Mt 10,42 102 Mt 11,2-11 14 Mt 11,4 172 Mt 11,7-9 14 Mt 11,7-10 14 Mt 11,11 15, 173 Mt 11,19 202 Mt 11,25-30 105, 544 Mt 11,28 422, 544, 545 Mt 11,28-29 105 Mt 11,29 105, 107, 461 Mt 13,1-23 108 Mt 13,3-7 108 Mt 13,3-8 108 Mt 13,22 109 Mt 13,24-43 110 Mt 13,28 110 Mt 13,30 110 Mt 13,44 112 Mt 13,44-52 112 Mt 14,13-21 114 Mt 14,15 114 Mt 14,15-16 114 Mt 14,22-33 117 Mt 14,30 117 Mt 14,31 117 Mt 15,21-28 120 Mt 15,22 120 Mt 15,28 120 Mt 16,13 123 Mt 16,13-15 546 Mt 16,13-19 546 Mt 16,13-20 123 Mt 16,15 123 Mt 16,15-18 546 Mt 16,16 123, 546 Mt 16,17-19 547 Mt 16,18 57 Mt 16,21-27 126

Mt 16,24 126 Mt 17,1-2 51, 549 Mt 17,1-9 51, 549 Mt 17,2 549 Mt 17,4 51 Mt 18,15-17 128, 130 Mt 18,15-20 128 Mt 18,21-22 131 Mt 18,21-35 131 Mt 18, 22 529 Mt 19,21 193, 434 Mt 19,21-22 434 Mt 19,24 72 Mt 20,1-16a 134 Mt 20,16 134, 135 Mt 21,28-31 137 Mt 21,28-32 137 Mt 21,33-43 139 Mt 21,42 139 Mt 22,1-14 142 Mt 22,3-4 142 Mt 22,4 143 Mt 22,15-21 145 Mt 22,16-17 145 Mt 22,17 145 Mt 22,21 146 Mt 22,34-39 148 Mt 22,34-40 148 Mt 22,36 148 Mt 22,37-39 148 Mt 22,40 148 Mt 23,1-3 151 Mt 23,1-12 151 Mt 24,13 161 Mt 24,36 493 Mt 24,37-44 9 Mt 24,39 11 Mt 24,42 9, 11, 450 Mt 24,42-44 9, 11 Mt 25,1-13 154 Mt 25,12-13 154 Mt 25,13 155, 156 Mt 25,14-30 157 Mt 25,19 157 Mt 25,21 158 570

Mt 25,31-34 159, 160 Mt 25,31-34.41 159 Mt 25,31-46 159 Mt 25,40 413 Mt 25,41 160 Mt 28,6 395 Mt 28,16-20 80, 247 Mt 28,19-20 248 Mt 28,20 541 Ewangelia według św. Marka (Mk)

Mk 1,7-8 183, 184 Mk 1,7-11 183 Mk 1,8 185 Mk 1,10-11 184 Mk 1,12-13 207 Mk 1,12-15 207 Mk 1,14-15 189 Mk 1,14-20 189 Mk 1,15 189, 191, 515 Mk 1,21-28 192 Mk 1,22 192 Mk 1,23-28 192 Mk 1,25 192 Mk 1,27 192 Mk 1,29-39 195 Mk 1,32-34 195 Mk 1,35 444 Mk 1,40 198, 200 Mk 1,40-41 198 Mk 1,40-45 198 Mk 1,41 198 Mk 2,1-12 201 Mk 2,3-5 201 Mk 2,17 290 Mk 2,18 204 Mk 2,18-20 204 Mk 2,18-22 204 Mk 2,19-20 204 Mk 2,23 – 3,6 250 Mk 2,23-28 250 Mk 3,20-35 253 Mk 3,22 253 Mk 3,28-30 253

Indeks siglów biblijnych Mk 4,26-34 257 Mk 4,30-32 257 Mk 4,35-41 260 Mk 4,37-39 260 Mk 4,38 261 Mk 4,40 261 Mk 5,21-43 262 Mk 5,35-36 262 Mk 5,36 262, 263 Mk 6,1-6 265 Mk 6,2-3 265 Mk 6,5 265, 266 Mk 6,7-8 268 Mk 6,7-13 268 Mk 6,12-13 268 Mk 6,30-32 271 Mk 6,30-34 271 Mk 6,31 271, 272 Mk 7,1-8.14-15.21-23 289 Mk 7,21 289, 290 Mk 7,21-23 289 Mk 7,31-37 292 Mk 7,32-35 292 Mk 8,27 295 Mk 8,27-29 295 Mk 8,27-35 295 Mk 8,34-35 295 Mk 9,2 211 Mk 9,2-10 211 Mk 9,30-37 298 Mk 9,35 298, 300 Mk 9,35-37 298 Mk 9,37 299 Mk 9,38-43.45.47-48 301 Mk 9,42 301 Mk 10, 2-9 304 Mk 10,2-12 304 Mk 10,5-9 305 Mk 10,17 308 Mk 10,17-22 308 Mk 10,17-30 308 Mk 10,20 309 Mk 10,21 309

Mk 10,35-45 311 Mk 10,36-40 311 Mk 10,37 312 Mk 10,39-40 312 Mk 10,43-45 313 Mk 10,45 153 Mk 10,46-52 315 Mk 10,47 316 Mk 10,51-52 315 Mk 12,28-30 318 Mk 12,28b-34 318 Mk 12,29-30 318 Mk 12,30 320 Mk 12,41 321 Mk 12,41-44 321 Mk 12,43-44 322 Mk 13,24-27 324 Mk 13,24-32 324 Mk 13,28 167 Mk 13,32 325 Mk 13,33-37 165, 167 Mk 13,35-36 166 Mk 13,35-37 165 Mk 14,38 480 Mk 16,1-8 531 Mk 16,6-8 531 Mk 16,15-20 242 Ewangelia według św. Łukasza (Łk)

Łk 1,1-4 359 Łk 1,26-3 501 Łk 1,26-38 174, 522 Łk 1,28 501, 523 Łk 1,30-31 174 Łk 1,30-33 523 Łk 1,35 523 Łk 1,38 522, 523, 524 Łk 1,39 343 Łk 1,39-45 343 Łk 1,39-56 551 Łk 1,48-49 553 Łk 2,1-20 175 Łk 2,16 507 Łk 2,16-21 507 571

Łk 2,22-24 512 Łk 2,22-32 512 Łk 3,1-6 337 Łk 3,4 337, 339 Łk 3,6 337 Łk 3,10 340 Łk 3,10-18 340 Łk 3,15-16.21-22 352 Łk 3,21-22 352 Łk 3,22 352, 354 Łk 4,1-2 378 Łk 4,1-13 378 Łk 4,14-21 359 Łk 4,18-19 359 Łk 4,21 359, 363 Łk 4,21-30 363 Łk 4,22 363 Łk 4,24 363 Łk 4,29-30 363 Łk 5,1-11 366 Łk 5,4 366 Łk 5,6 366 Łk 5,8 367, 368 Łk 5,10 367 Łk 6,17.20-26 369 Łk 6,20 369 Łk 6,27-28 372 Łk 6,27-36 375 Łk 6,27-38 372 Łk 6,39-45 376 Łk 6,40 386 Łk 6,41 376 Łk 7,1-10 421 Łk 7,6-7 421 Łk 7,11-15 424 Łk 7,11-17 424 Łk 7,36-50 202, 427 Łk 7,47 428 Łk 7,47-48 427 Łk 7,49 123 Łk 9,18-20 430 Łk 9,18-24 430 Łk 9,20 430, 431 Łk 9,28b-36 381 Łk 9,29-33 381 Łk 9,32-33 381

Indeks siglów biblijnych Łk 9,35 382 Łk 9,51-62 433 Łk 9,57-60 433 Łk 10,1-9 436 Łk 10,5 436 Łk 10,25 438 Łk 10,25-27 438 Łk 10,25-37 438 Łk 10,27 438, 469, 470 Łk 10,28 438 Łk 10,38 441 Łk 10,38-42 441 Łk 10,39 442 Łk 10,40 441 Łk 10,41-42 441 Łk 11,1 444 Łk 11,1-13 444 Łk 12,13-21 447 Łk 12,15 447 Łk 12,20 448 Łk 12,32-48 450 Łk 12,33 452 Łk 12,36-40 451 Łk 12,40 450 Łk 12,49 453, 454 Łk 12,49-53 453 Łk 13,1-9 385 Łk 13,4-5 385 Łk 13,22-30 457 Łk 13,23 457 Łk 13,24 72, 457 Łk 14,1.7-14 460 Łk 14,11 460 Łk 14,16-19 543 Łk 14,25-33 463 Łk 14,26 463 Łk 14,27 127 Łk 14,28-30 464 Łk 14,33 113 Łk 15,1-3.11-32 388 Łk 15,1-32 465 Łk 15,7 428 Łk 15,20 388, 465 Łk 15,22 466 Łk 16,10-13 468 Łk 16,13 468, 469

Łk 16,19-20 471 Łk 16,19-31 471 Łk 17,5 474 Łk 17,5-10 474 Łk 17,11-19 477 Łk 17,15-17 477 Łk 17,19 196 Łk 18,1 480 Łk 18,1-8 480 Łk 18,9-14 483 Łk 18,11-12 483 Łk 18,13 483, 484 Łk 19,1-10 202, 486 Łk 19,5 486, 487 Łk 19,8 487 Łk 20,27 489 Łk 20,27-38 489 Łk 20,38 491 Łk 21,5-19 492 Łk 21,7 492 Łk 21,7-11 492 Łk 21,13 494 Łk 21,18 494 Łk 21,25-28.34-36 333 Łk 21,36 333 Łk 22,19-20 280 Łk 22,40 49 Łk 23,33-38 495 Łk 23,34 203 Łk 23,35-43 495 Łk 24,13-35 68 Łk 24,28 232 Łk 24,28-31 68 Łk 24,29 68 Łk 24,35-48 231 Łk 24,44-48 231 Łk 24,46-53 413 Łk 34,43 490 Ewangelia według św. Jana (J)

J 1,1-5.9-14 19, 21, 176, 180, 345, 348 J 1,6-7 171, 172 J 1,6-8.19-28 171 J 1,9 509 J 1,11-13 176 572

J 1,12 21, 178, 348, 349 J 1,14 19, 21, 23, 176, 180, 345 J 1,23 173 J 1,28-29 27 J 1,29 28 J 1,29-34 27 J 1,35-39 186 J 1,35-42 186 J 2,1 356, 357 J 2,1-11 554 J 2,1-12 356 J 2,3 357 J 2,5 357, 554 J 2,11 358 J 2,13-16 214 J 2,13-25 214 J 2,16 214 J 2,19 215 J 2,20 215 J 2,21 215 J 3,5 152 J 3,13-17 559 J 3,14-21 218 J 3,16 21, 43, 176, 218, 278, 345, 454, 559 J 3,16-17 87, 88 J 3,16-18 87 J 3,29-30 173 J 4,5-42 54 J 4,13-14 54 J 4,14 54 J 4,15 55 J 4,23 151, 215 J 6,1-15 274 J 6,10-11 274 J 6,24-35 277 J 6,27 276 J 6,34-35 277 J 6,35 276, 278 J 6,41-51 279 J 6,48-51 279 J 6,49-51 279 J 6,51 541 J 6,51-58 282, 541 J 6,54-60 286

Indeks siglów biblijnych J 6,54.60-69 286 J 6,55-56 282, 283 J 6,60 41, 79, 288 J 6,68 55, 64, 79, 91, 141, 223, 402, 474 J 6,68-69 288 J 8,1-11 392 J 8,3-11 106 J 8,7 106 J 8,10 106 J 8,10-11 392 J 8,11 94, 106, 394 J 8,12 320 J 8,44 202 J 9,1-41 56 J 9,35 56 J 9,35-38 56 J 9,36 56 J 10,1-10 71 J 10,7-10 71, 72 J 10,10 319 J 10,11-15 234 J 10,11-18 234 J 10,14-15 235 J 10,27 407 J 10,27-28 406, 407 J 10,27-30 406 J 10,28 407 J 11,1-45 59 J 11,20-32 59 J 11,25-26 474 J 11,25-27 81 J 11,26 474 J 12,20-33 221 J 12,24 222 J 12,24-26 221 J 12,25 222 J 13,1 495, 560 J 13,1-5 525 J 13,1-15 525 J 13,8 526 J 13,31-33a.34-35 409 J 13,34 409, 414, 504 J 13,35 278 J 14,1 76

J 14,1-3 74, 565 J 14,1-6 565 J 14,1-12 74 J 14,6 55, 75, 141, 402, 474 J 14,15-21 77 J 14,21 77, 78 J 14,23 411 J 14,23-29 411 J 14,27 437 J 15,1-8 237 J 15,4 241 J 15,5-8 237, 238 J 15,9-11 240 J 15, 9-17 240 J 15,12 22 J 15,13 454 J 15,16 30 J 16,8 85 J 16,12-15 418 J 16,22-23 350 J 16,33 141, 161, 402, 474 J 18,1 – 19,42 528 J 18,33b-37 327 J 18,35-37 327 J 18,36 328 J 18,37 327 J 19,25-27 534, 537 J 19,27 537 J 19,28-30 528 J 19,30 496 J 20,1 62, 224 J 20,1-9 62, 224, 395 J 20,2 62 J 20,8 62 J 20,13 63 J 20,15 63 J 20,16 63 J 20,17 63 J 20,19-23 84, 244, 415 J 20,19-31 65, 227, 398 J 20,21-22 84, 415 J 20,21-23 227 J 20,22 415 573

J 20,22-23 228 J 20,23 548 J 21,1-19 403 J 21,15 403, 404 Dzieje Apostolskie (Dz)

Dz 1,1 185 Dz 1,11 80, 242, 413 Dz 5,29 147 Dz 7,56 225 Dz 7,60 225 Dz 9,1-22 434 Dz 10,37 183 Dz 10,38 183 Dz 22,3-16 434 List do Rzymian (Rz)

Rz 5,5 85, 560 Rz 6,8-9 490 Rz 7,18-19 119, 340 Rz 8,11 85 Rz 8,14-15 85 Rz 8,18-22 171 Rz 8,19-22 85 Rz 12,1-2 513 Rz 12,17 303, 437 Rz 12, 21 223 Rz 12,21 111 Rz 13,1-7 147 Rz 13,12-13 11 Rz 13,12-14 112 Rz 13,13-14 338 Rz 14,7-8 81 1 List do Koryntian (1 Kor)

1 Kor 2,9 491 1 Kor 3,16 215 1 Kor 6,19-20 215 1 Kor 12,31 – 13,13 364 1 Kor 13,1-13 149 1 Kor 13,4-6 330 1 Kor 13,7 560 1 Kor 13,13 560 1 Kor 14,1 150 1 Kor 15,14 225, 395 1 Kor 15,20-22 225

Indeks siglów biblijnych 1 Kor 15,22-23 160 1 Kor 15,24-26 161 2 List do Koryntian (2 Kor)

2 Kor 5,17 220 List do Galatów (Ga)

1 Tes 5,22 15, 173 1 List do Tymoteusza (1 Tm)

1 Tm 2,5-6 75 2 List do Tymoteusza (2 Tm)

Ga 2,20 284 Ga 4,5 21 Ga 5,16 22 Ga 6,2 440

2 Tm 4,7-8 547

List do Efezjan (Ef)

List św. Jakuba (Jk)

Ef 4,31 437 Flp 2,6-11 461 Flp 4,8 139 Flp 4,13 119, 341

Jk 2,14-26 81, 121, 475 Jk 2,17 28, 117 Jk 4,6 484 Jk 4,7-8 380 Jk 4,12 377

List do Kolosan (Kol)

1 List św. Piotra (1 P)

Kol 3,1 242 Kol 3,12-14 503, 506 Kol 3,12-21 503

1 P 2,13-14 147 1 P 2,24 235, 408 1 P 5,7 47 1 P 5,8 380, 480 1 P 5,9a 49, 208

List do Filipian (Flp)

1 List do Tesaloniczan (1 Tes)

1 Tes 1,3 477 1 Tes 5,18 478

List do Hebrajczyków (Hbr)

Hbr 10,7 513

2 List św. Piotra (2 P)

2 P 1,4 21

574

2 P 3,8 173 2 P 3,8-10 168 2 P 3,8-14 168 2 P 3,10 493 2 P 3,12 168 2 P 3,12) 494 2 P 3,13 492 2 P 3,14 494 1 List św. Jana (1 J)

1 J 1,8 119, 340, 515 1 J 2,16 380 1 J 3,2 425 1 J 3,14 153 1 J 3,18 241 1 J 4,8.16 496 1 J 4,16 219 1 J 4,20b-21 149 1 J 5,11-12 75 Apokalipsa św. Jana (Ap)

Ap 3,20 141 Ap 7,2-4.9-14 561 Ap 7,9-10 561 Ap 12,1.3-4 551 Ap 12,4 191

INDEKS RZECZOWY

A

Bóg jest miłością 83, Abraham 207, 540 218, 219, 220, 226, Adwent 9, 10, 11, 12, 235, 382, 390, 413, 14, 16, 17, 18, 165, 427, 428, 429, 526 167, 168, 170, 171, Bóg Ojciec 22, 46, 49, 173, 174, 333, 334, 67, 87, 88, 89, 325, 336, 337, 339, 340, 353, 354, 375, 407, 342, 343, 345, 359, 493 501 Bóg Ojciec Jezusa 84, anioł 174, 190, 328, 221, 227, 234, 235, 395, 519, 524 237, 240, 244, 296, autorytet 128, 148, 438 415, 525, 546, 547 B Bóg Ojciec Baranek Boży 27, 28, Niebieski 45, 46, 48, 186, 517 75, 191, 390, 419 Bartymeusz 315, 316 brzemię 440 belka 126 Benedykt XVI 5, 17, 24, C 26, 31, 57, 74, 80, 82, celnik 93, 128, 130, 90, 91, 235, 236, 258, 202, 483, 485 495, 509, 510, 512, chleb 48, 68, 71, 114, 528, 566 115, 143, 175, 274, Betlejem 175, 177, 328, 276, 277, 278, 279, 343, 359, 509, 520 280, 281, 286, 346, bezradność 261 527, 541, 542 błogosławieństwa 34, 68, 75, 115, 120, 132, chleb życia 276, 277, 160, 181, 182, 245, 278, 279 400, 559, 566 chrzest 15, 21, 24, 25, bogaty 168, 308, 434, 26, 27, 28, 29, 55, 448, 449, 471 152, 183, 184, 185, bojaźń 85, 262 215, 238, 242, 247, Boża Rodzicielka 507 248, 267, 311, 312, Boże Narodzenie 10, 341, 352, 353, 354, 14, 17, 18, 19, 20, 21, 455, 513, 535, 556 23, 118, 170, 171, chwała 270, 330, 563 174, 205, 287, 342, Ciało 210, 215, 280, 343, 345, 347, 348, 282, 283, 286, 445, 350, 352, 359, 378, 436, 503 527, 541, 542 575

ciemność 11, 23, 112, 161, 212, 221, 319, 337, 379, 380, 497, 532 cierpienie 46, 47, 59, 121, 126, 132, 143, 144, 195, 372, 422, 475, 478, 514, 524 cnota 5, 98, 242, 460 czujność 9 czuwanie 46, 84, 169, 170, 235, 408 czystość 141, 243, 258, 291, 545 D

Dawid 17, 120, 175, 250, 316, 430, 519, 523 dekalog 439 diabeł 49, 208, 380, 393, 480, 525.

Zobacz też Szatan Dobry Pasterz 31, 71, 72, 73, 234, 235, 236, 407, 435 dojrzałość 404 dom Ojca 74, 75, 76, 81, 82, 144, 242, 407, 413, 414, 425, 450, 490, 557, 565, 566.

Zobacz też niebo droga 14, 22, 33, 35, 46, 49, 73, 75, 80, 81, 82, 88, 103, 109, 121, 171, 182, 193, 199, 212, 250, 259, 262, 270, 292, 294, 295, 305, 310, 316, 370, 396, 414, 441, 458, 465, 475, 476, 486, 509, 510, 511, 524, 530, 545, 560, 566

Indeks rzeczowy drzwi 11, 73, 141, 195, 244, 264, 282, 288, 399, 411, 417, 457, 458, 459, 465, 466, 467, 471, 473, 542 Duch Święty 16, 17, 49, 84, 85, 86, 88, 173, 184, 185, 188, 191, 207, 215, 217, 221, 227, 228, 229, 244, 245, 246, 247, 253, 254, 256, 258, 294, 338, 339, 352, 354, 355, 378, 406, 415, 416, 417, 418, 419, 420, 435, 454, 472, 517, 519, 520, 523, 558, 560 dziecko 72, 88, 199, 220, 262, 267, 298, 299, 302, 303, 349, 415, 512, 520, 539, 563 dziękczynienie 274 dziękuję 20, 135, 197, 291, 370, 445, 477, 478, 479, 483, 554

F

fałszywy 100, 525 faryzeusz 93, 105, 145, 148, 149, 151, 152, 153, 202, 204, 250, 254, 302, 304, 305, 428, 438, 483, 484, 547 Fatima 189, 190, 191 Faustyna Kowalska 22, 65, 66, 67, 200, 227, 228, 229, 255, 260, 261, 275, 390, 398, 399, 400, 401, 409 Franciszek (papież) 46, 67, 94, 95, 114, 115, 193, 266, 468, 529, 531, 532, 551, 552 G

Getsemani 516 gniew 15, 39, 132, 202, 374, 437, 505 Golgota 191, 329 gotowość 44, 306, 325, 380, 414, 420, 533 góra kuszenia 51 E Góra Przemienienia 51, egoizm 11, 116, 121, 53, 211, 381. Zobacz 169, 246, 290, 383, też góra Tabor 417, 476 góra Tabor 51, 52, 382, Eliasz 207, 208, 211, 383, 424, 549, 550 381 grzech 13, 27, 28, 34, Emmanuel 17, 541 35, 40, 47, 49, 53, 57, emocje 13, 78, 364, 373, 73, 76, 85, 86, 100, 412 101, 106, 118, 119, Eucharystia 49, 55, 129, 138, 143, 144, 57, 67, 69, 70, 81, 190, 198, 200, 201, 114, 118, 143, 144, 202, 203, 225, 227, 210, 213, 251, 273, 228, 229, 238, 242, 274, 275, 276, 278, 253, 254, 255, 287, 280, 281, 283, 284, 290, 301, 307, 309, 286, 287, 288, 350, 335, 340, 341, 352, 397, 402, 414, 421, 353, 354, 377, 379, 437, 481, 485, 525, 385, 386, 387, 388, 527, 530, 541, 542, 392, 393, 394, 397, 543, 550. Zobacz 407, 427, 428, 431, też Msza Święta 576

455, 458, 466, 480, 481, 488, 490, 501, 502, 515, 517, 531, 532, 542, 543, 557, 559, 560, 566 H

harmonia 275, 399 heroizm 496 Hiob 196 I

indywidualność 447 inicjatywa 257 Izrael 120, 184, 305, 421, 534 J

Jakub 51, 54, 81, 96, 117, 211, 265, 312, 313, 377, 380, 381, 484, 523, 549 jałmużna 49, 322 Jan Chrzciciel 12, 13, 14, 15, 16, 25, 28, 29, 171, 172, 173, 183, 184, 185, 186, 295, 337, 339, 340, 341, 353, 430 Jan Paweł II 24, 30, 42, 43, 66, 68, 69, 70, 74, 76, 78, 84, 91, 92, 102, 118, 121, 122, 139, 143, 147, 179, 190, 191, 220, 222, 227, 231, 234, 238, 269, 281, 288, 290, 291, 297, 309, 350, 373, 374, 389, 390, 405, 424, 450, 451, 476, 486, 501, 542, 544, 558, 559, 560, 561, 565, 566 jedność 88, 126, 149, 161, 220, 305, 306, 379, 389, 399, 419, 439, 503, 555 Jeremiasz 369

Indeks rzeczowy Jeruzalem 381, 385, 534 Jerycho 487 Jezus Król 313, 433, 450, 451, 549 Jezus Mesjasz 14, 15, 17, 48, 58, 123, 124, 172, 175, 183, 184, 185, 224, 231, 258, 266, 267, 295, 297, 316, 341, 343, 357, 359, 430, 431, 546 Jezus Miłosierny 66, 67, 229, 398, 400, 402 Jezus Mistrz 312, 381, 476 Jezus Odkupiciel 22, 24, 166, 461, 501, 502, 540 Jezus Syn Boży 43, 75, 120, 123, 175, 266, 328, 350, 359, 431, 501, 520, 523, 546, 547 Jezus Syn Człowieczy 9, 11, 56, 58, 123, 153, 159, 160, 250, 324, 546, 549 Jezus Zbawiciel 10, 29, 67, 75, 106, 169, 171, 175, 193, 196, 222, 228, 239, 283, 316, 327, 353, 359, 400, 428, 484, 490, 496, 501, 552 Jordan 15, 25, 28, 184, 352 Józef 17, 18, 19, 175, 177, 265, 346, 349, 363, 374, 503, 507, 512, 519, 520, 521, 523 Judea 183, 509 K

Kalwaria 448, 516.

Zobacz też Golgota kapłaństwo 269

Kazanie na górze 33, 39, 40, 78, 79, 400 kłopot 358, 365, 442 kolęda 37, 142, 169, 174, 180 Komunia Święta 97, 142, 143, 144, 154, 175, 210, 254, 256, 275, 276, 278, 280, 281, 282, 283, 284, 335, 350, 421, 423, 459, 562, 567 koniec świata 325, 492, 493, 494 konsekwencje 57, 560 Kościół 49, 57, 63, 91, 97, 112, 129, 147, 171, 177, 183, 205, 212, 227, 229, 237, 245, 257, 266, 267, 283, 288, 305, 335, 353, 355, 356, 374, 379, 396,397, 398, 419, 501, 503, 519, 537, 541, 546, 547, 556, 557, 558,561, 562 Krew i Woda 67, 230, 402 królestwo Boże (niebieskie) 82, 112, 113, 258, 327, 328, 330, 383, 558 kryzys 128, 399 krzyż 121, 126, 127, 181, 182, 197, 212, 218, 263, 295, 296, 328, 329, 475, 495, 496, 524, 529, 537, 542, 559, 560 kuszenie człowieka 50, 210 kuszenie Jezusa 48, 207, 380 L

lekceważenie 364 577

lenistwo 11, 202 litowanie 66, 315, 400, 439, 483, 484, 485, 539 Ł

łagodność 105, 412 łaska Boża 6, 12, 24, 25, 26, 32, 33, 49, 67, 86, 143, 155, 161, 180, 210, 235, 238, 239, 254, 256, 259, 270, 284, 285, 307, 325, 335, 336, 342, 350, 359, 400, 401, 402, 419, 448, 466, 501, 502, 516, 517, 523, 528, 542, 557, 566 Łazarz 60, 81, 471, 472, 474 M

majestat 19, 346 Maria Magdalena 62, 63, 224, 537 Marta 59, 60, 61, 257, 441, 442 Maryja, nasza Matka 536, 537, 539, 552, 554, 555, 557 Maryja Panna 18, 502, 534, 551, 554 Matka Boża 65, 169, 189, 191, 193, 370, 535, 539, 540, 556 Matka Kościoła 537, 540 mądrość 155, 194, 209, 221, 261, 264, 265, 322, 338, 414, 460, 462, 489, 539, 563 metanoia 337, 338 Mędrcy ze Wschodu 17, 179, 181, 509, 510 milczenie 216, 338, 364, 505, 523 miłosierdzie 32, 34, 46,

Indeks rzeczowy 64, 65, 66, 67, 81, 82, 93, 94, 122, 129, 132, 202, 203, 227, 228, 229, 235, 255, 276, 307, 326, 373, 375, 380, 388, 389, 390, 398, 399, 400, 401, 402, 410, 425, 440, 476, 483, 485, 516, 529, 534, 553 Miłosierdzie Boże 22, 31, 65, 66, 67, 94, 122, 200, 202, 203, 227, 228, 229, 230, 255, 260, 389, 390, 398, 399, 400, 401, 409, 455, 459, 465, 476, 485, 564 miłość bliźniego 29, 81, 103, 118, 126, 127, 131, 148, 149, 150, 240, 241, 243, 318, 344, 400, 409, 414, 439, 504, miłość Boża 85, 49, 218, 219, 220, 231, 232, 236, 279, 345, 382, 383, 440, 454, 545 moc 21, 52, 92, 119, 160, 176, 178, 192, 193, 194, 208, 209, 237, 239, 258, 259, 262, 267, 269, 274, 275, 276, 281, 313, 327, 328, 338, 339, 348, 349, 350, 354, 358, 359, 360, 377, 380, 382, 397, 416, 425, 443, 453, 474, 490, 523, 532, 535, 539, 541, 555, 562 modlitwa 10, 27, 49, 65, 69, 84, 86, 118, 121, 128, 132, 135, 152, 182, 190, 196, 210,

213, 215, 216, 238, 245, 246, 255, 257, 258, 259, 260, 261, 264, 266, 281, 303, 306, 307, 310, 317, 323, 350, 359, 367, 378, 379, 380, 390, 398, 401, 410, 414, 419, 420, 442, 443, 444, 445, 446, 453, 454, 455, 467, 476, 480, 481, 482, 483, 484, 485, 508, 521, 523, 539, 540, 545, 552, 553, 566, 567 Mojżesz 39, 51, 78, 105, 151, 207, 208, 211, 212, 304, 305, 381, 412, 549 moralność 123, 301, 427, 435, 483 Msza Święta 29, 69, 75, 94, 118, 142, 143, 144, 153, 154, 169, 193, 227, 245, 249, 251, 255, 264, 266, 269, 283, 286, 287, 293, 302, 307, 346, 421, 423, 459, 468, 472, 508, 542, 543, 562, 566. Zobacz też Eucharystia N

nabożeństwo 398, 401 nadzieja 1, 3, 5, 6, 20, 57, 74, 83, 167, 185, 197, 230, 239, 261, 353, 360, 369, 371, 428, 489, 536, 558, 560, 565 naśladowanie 433, 461 natchnienie 406 natura 296, 491 nawrócenie 6, 15, 16, 55, 111, 112, 130, 138, 168, 169, 173, 578

189, 190, 191, 199, 214, 217, 229, 231, 254, 255, 268, 269, 287, 307, 323, 334, 335, 336, 337, 338, 339, 340, 341, 342, 374, 379, 385, 386, 387, 427, 428, 459, 466, 467, 488, 496, 517, 540 Nazaret 25, 134, 184, 262, 265, 266, 269, 274, 356, 359, 360, 363, 503, 531, 516 niebo 22, 35, 72, 73, 80, 82, 133, 140, 155, 168, 176, 179, 184, 190, 191, 193, 199, 203, 209, 222, 225, 239, 242, 243, 247, 279, 281, 292, 294, 308, 309, 324, 325, 328, 329, 330, 334, 352, 354, 413, 416, 419, 427, 434, 449, 452, 458, 478, 490, 491, 492, 493, 506, 509, 541, 546, 547, 551, 552, 553, 562, 564, 566 Niepokalana 450, 501, 521 Niepokalane Poczęcie 169, 501, 502 niesprawiedliwość 64, 73, 111, 166, 196, 330, 374, 458, 475, 505 niewiara 59, 117, 259, 265, 354 niewinności 386, 515 niezależność 526 nowe narodzenie 179 O

obawa 101 oczekiwanie 5, 9, 155, 338, 341, 494

Indeks rzeczowy oczyszczenie 13, 86, 111, 172, 190, 214, 245, 426, 512 oddanie 47, 48, 104, 113, 146, 245, 263, 306, 323, 367 odkupienie 224, 226, 281, 398, 501, 502, 528, 530, 548 odwaga 49, 76, 175, 212, 226, 229, 367, 404, 467, 475, 496, 510, 540 ofiara 92, 93, 113, 126, 127, 146, 149, 202, 203, 205, 206, 270, 287, 321, 322, 374, 400, 439, 455, 512, 513, 514, 540 ofiarowanie 97, 323, 513, 514 oko 13, 40, 42, 45, 54, 68, 115, 128, 130, 152, 166, 172, 194, 233, 261, 262, 294, 309, 316, 357, 360, 390, 401, 440, 451, 459, 472, 491, 510, 519, 558 opamiętanie 121, 138, 474, 493 opatrzność Boża 548 opuszczenie 251 osobowość 275, 289, 427, 446 oszustwo 193

pełnia 176, 400 pewność 471, 489, 510 piekło 225, 369, 385, 525, 540, 553 pobożność 37, 104, 127, 151, 152, 153, 206, 215, 252, 322, 377, 439, 483, 494, 534 pociecha 54, 390 poczucie 22, 26, 54, 72, 110, 140, 197, 199, 200, 239, 386, 475, 487, 515, 530, 538 pojednanie 13, 18, 67, 81, 128, 132, 154, 174, 228, 229, 230, 254, 255, 343, 374, 402, 437, 466, 566 pokora 105, 311, 312, 313, 314, 326, 377, 460, 461, 484, 485 pokój 16, 20, 26, 35, 46, 50, 67, 69, 72, 82, 122, 132, 142, 143, 167, 173, 174, 197, 210, 223, 228, 230, 238, 239, 242, 243, 245, 261, 263, 275, 294, 326, 337, 339, 349, 389, 397, 399, 416, 419, 431, 436, 437, 446, 476, 508, 530, 536, 540, 542 pokusa 47, 49, 208, 209, 379, 380, 481, 514 pokuta 49 P posłuszeństwo 104, Pascha 212, 214, 451, 137, 147, 328, 382 525, 531 Paweł (apostoł) 43, 75, post 49, 204, 205, 206, 280, 378, 379, 458, 81, 85, 119, 139, 150, 483, 539 160, 161, 188, 215, pośredniczka 537 223, 225, 242, 259, poświęcenie 32, 44, 81, 303, 330, 341, 363, 364, 395, 434, 437, 103, 127, 306, 433, 440, 484, 505, 547 435, 464, 521 579

powodzenie 149, 448, 478, 563 powołanie 30, 65, 97, 103, 111, 187, 188, 202, 269, 305, 366, 367, 404, 418, 435, 478 pożądanie 217 prawda 31, 34, 36, 54, 69, 75, 82, 87, 99, 123, 145, 146, 151, 168, 180, 187, 203, 215, 219, 226, 227, 235, 256, 260, 265, 283, 286, 292, 294, 312, 314, 320, 325, 326, 327, 361, 364, 373, 382, 389, 397, 412, 417, 419, 461, 472, 490, 491, 503, 510, 515, 518, 532 prawy 42, 44, 243, 301, 313, 561 prostota 542 próba 195, 220 przeciwność 46, 47, 91, 92, 104, 453, 475 przekonania 29, 118, 222, 523 przemienienie nasze 213, 381, 384, 550 Przemienienie Pańskie 211, 212, 284, 381, 382, 549 przeszkoda 85, 154, 188, 540 prześladowanie 34, 396, 493 przewrotność 106, 253, 256, 289 przeżycie 51, 250 przygnębienie 140 przyjaźń 13, 25, 54, 141, 185, 232, 238, 264, 368, 404, 459, 480, 539

Indeks rzeczowy przykazania Boże 34, 39, 40, 58, 73, 77, 78, 79, 81, 121, 141, 165, 167, 216, 255, 305, 308, 309, 310, 340, 353, 386, 400, 412, 420, 435, 458, 469, 539 przykazanie miłości 29, 103, 126, 148, 149, 150, 240, 241, 318, 400, 409, 438, 439, 504 pycha 105, 119, 149, 202, 289, 290, 340, 380, 515

Samarytanin 439, 440, 477 Samuel 137 sądzić 168, 324, 333 serce 15, 18, 34, 35, 39, 40, 43, 49, 52, 63, 74, 76, 78, 80, 85, 86, 124, 126, 138, 146, 149, 158, 169, 174, 177, 194, 197, 199, 219, 220, 222, 228, 230, 237, 238, 243, 275, 276, 285, 289, 290, 291, 296, 309, 339, 341, 344, 345, 346, 350, 354, 369, 373, 379, 390, 401, R 402, 407, 412, 413, radość 20, 50, 61, 63, 416, 420, 422, 425, 67, 95, 100, 109, 112, 428, 437, 439, 440, 121, 149, 158, 167, 451, 462, 469, 486, 171, 173, 175, 179, 182, 188, 197, 200, 487, 488, 491, 493, 210, 238, 240, 242, 497, 510, 516, 525, 243, 251, 273, 286, 528, 530, 538, 545, 289, 294, 297, 306, 549, 553, 563, 565 326, 337, 345, 348, Serce Jezusa 66, 67, 98, 349, 350, 351, 356, 203, 218, 230, 234, 357, 370, 395, 397, 235, 236, 255, 284, 411, 416, 419, 427, 307, 329, 382, 383, 436, 441, 529, 475, 517, 529, 544, 545 508, 538, 540 siła 15, 31, 34, 46, 50, religia 147, 152, 373, 76, 97, 100, 102, 119, 375, 389, 395, 536 121, 225, 229, 258, rozczarowanie 69, 187, 259, 266, 270, 271, 241, 281, 325 288, 328, 329, 330, rozpacz 60, 140, 199, 349, 396, 397, 442, 370, 497, 508, 540 443, 445, 476, 481, rozważanie 247, 418, 494, 502, 536, 555, 495, 516, 528 556 słowo Boże 49, 87, 108, S 109, 143, 155, 194, sakrament 49, 67, 81, 319, 320, 338, 442, 144, 174, 185, 210, 228, 229, 230, 254, 453, 520 256, 266, 290, 305, słuchanie 41, 53, 79, 336, 354, 402, 466, 147, 165, 213, 222, 525, 542 272, 286, 288, 294, 580

318, 319, 320, 362, 393, 442, 470 służba 102, 147, 153, 186, 221, 314, 367, 404, 434, 461, 527 smutek 60, 61, 63, 149, 419, 540 solidarność 42, 82, 115, 116, 129, 184, 389, 394, 450 sól 36, 37, 38 spowiedź 12, 13, 57, 119, 142, 154, 199, 220, 228, 229, 254, 255, 266, 275, 326, 335, 377, 387, 454, 455 sprawiedliwość 11, 34, 35, 46, 69, 73, 82, 85, 160, 171, 242, 243, 294, 337, 340, 383, 419, 458, 492, 547 sprzeciw 147 sukces 263, 460 sumienie 11, 177, 222, 469, 494 szatan 208, 209, 539, 554 Szymon Piotr 62, 403, 430, 546 Ś

ślepy 315 śmierć 10, 15, 22, 25, 43, 58, 59, 60, 64, 73, 74, 75, 81, 85, 106, 111, 113, 122, 134, 135, 138, 140, 143, 144, 146, 147, 153, 155, 159, 160, 161, 179, 191, 193, 199, 212, 221, 222, 225, 226, 234, 245, 248, 251, 262, 263, 278, 286, 301, 312, 316, 326, 328, 329, 334, 335, 353, 355, 369,

Indeks rzeczowy 385, 396, 416, 418, 424, 425, 426, 448, 449, 450, 451, 455, 459, 461, 472, 474, 475, 476, 490, 495, 496, 497, 502, 514, 517, 528, 532, 537, 542, 544, 546, 547, 551, 562, 565, 566 Środa Popielcowa 378, 515 świadectwo 33, 37, 43, 49, 58, 63, 75, 77, 82, 103, 132, 135, 171, 172, 219, 226, 227, 236, 245, 270, 280, 297, 327, 334, 386, 392, 409, 483, 494, 543 światło 5, 23, 29, 36, 37, 51, 112, 140, 155, 185, 212, 220, 239, 248, 270, 276, 319, 379, 532, 549, 555, 558 święci 10, 13, 18, 20, 21, 27, 36, 77, 119, 152, 159, 174, 175, 228, 229, 238, 252, 254, 282, 342, 344, 348, 354, 355, 359, 378, 386, 442, 448, 499, 503, 505, 516, 519, 539 świętość 242, 337, 494 T

Trójca Święta 87, 88, 247, 248, 418 trudności 126, 266, 269, 475, 558 trwanie 5, 6, 12, 13, 161, 237, 238, 239, 240, 241, 325, 357, 368 U

ubóstwo 369, 374, 496

ucisk 161, 324, 330, 412 uczciwość 158, 187, 243, 291, 386, 545 uczeni w Piśmie 105, 106, 123, 148, 151, 153, 192, 253, 254, 302, 304, 318, 322, 438 uczucia 10, 78, 363, 412, 420 ukrzyżowanie 68, 248 uleganie 12 uparty 305 upokorzenie 195, 516 uświęcenie 67, 188, 202, 401, 540 uwierzyć 76, 121, 138, 157, 172, 191, 236, 262, 476, 566

548, 550, 555, 558, 564 wieczność 40, 56, 73, 144, 178, 310, 343, 397, 425, 452, 458, 508 Wielki Czwartek 461, 525, 527 Wielki Piątek 205, 416, 495, 528 wierność 24, 26, 34, 54, 69, 73, 90, 102, 103, 104, 141, 222, 281, 291, 306, 326, 458, 496, 508, 524, 545, 557, 567 wierzenia 397 więź 6, 28, 185, 354, 487, 517, 534, 564 Wigilia 18, 175, 205, 343, 344 W wcielenie 79, 176, 184 Wigilia Paschalna 531, wdzięczność 20, 65, 532 104, 289, 291, 299, wino 280, 281, 327, 398, 477, 478, 479, 356, 357, 358 545 wizja 552, 561 wiara 5, 18, 24, 26, 28, wniebowstąpienie 80, 29, 37, 38, 47, 57, 58, 242, 413 59, 81, 83, 87, 117, wniebowzięcie 536, 118, 119, 120, 121, 551, 552 122, 123, 134, 139, woda 27, 54, 55, 102, 141, 144, 147, 152, 152, 184, 185, 261, 154, 168, 178, 188, 313, 357, 366, 370, 195, 196, 207, 225, 454, 525, 532, 538, 226, 244, 249, 259, 577 261, 263, 264, 265, wola Boża 103, 260, 267, 287, 297, 301, 305, 400, 404, 436, 302, 303, 306, 315, 455, 477, 513, 514 322, 334, 336, 338, wolność 16, 22, 34, 42, 353, 357, 358, 360, 69, 82, 132, 144, 173, 367, 368, 370, 372, 223, 228, 235, 239, 374, 378, 382, 390, 275, 337, 338, 339, 393, 395, 396, 397, 350, 354, 359, 393, 404, 420, 422, 428, 513, 522, 526, 536, 445, 459, 474, 475, 540, 543 476, 481, 484, 487, wspólnota 24, 28, 110, 489, 509, 510, 511, 169, 170, 181, 198, 539, 543, 546, 547, 247, 269, 300, 312, 581

Indeks rzeczowy 418, 450 współczucie 66, 439, 503, 505, 553 współodkupicielka 537 wstawiennictwo 502, 561 wszechmoc 263 wyrzeczenia 190, 379 wytrwałość 76, 108, 171, 481 wyznawanie 117, 326 Z

zadośćuczynienie 203, 220, 229, 379, 387, 516

zadowolenie 223, 436 zależność 5, 371 zastępstwo 459 zaufanie 46, 72, 145, 239, 358, 483 zazdrość 11, 149, 202, 289, 328, 330, 447 zbawienie 15, 40, 46, 53, 98, 118, 121, 167, 173, 206, 213, 266, 287, 291, 337, 379, 431, 449, 458, 501, 507, 557 Zły 63, 209, 475.

Zobacz też diabeł, szatan

582

zmartwychwstanie 25, 64, 68, 69, 74, 75, 76, 122, 224, 225, 226, 231, 232, 233, 313, 353, 355, 397, 404, 425, 476, 489, 532, 549, 551, 565, 566 zwiastowanie 169, 501, 522, 523, 524 Ż

żal 12, 59, 73, 119, 138, 190, 199, 203, 220, 229, 334, 386, 425, 455, 458, 530, 540

SPIS TREŚCI

Zamiast wstępu ...........................................................................

5

1. niedziela Adwentu A. Czuwajcie… ......................................................................... 9 B. Czas czuwania ...................................................................... 165 C. Czuwajcie, pojednajcie się z Bogiem ................................ 333 2. niedziela Adwentu A. Przygotujcie drogę Panu! .................................................... 12 B. Adwentowe zwyczaje czuwania ......................................... 168 C. Adwentowa metanoia ........................................................ 337 3. niedziela Adwentu A. Adwentowy prorok ............................................................... 14 B. Człowiek posłany przez Boga ............................................. 171 C. Co mamy czynić? ................................................................. 340 4. niedziela Adwentu A. Duchowe przygotowanie ..................................................... 17 B. Błogosławione święta! ......................................................... 174 C. Miłość przy wigilijnym stole .............................................. 343 Uroczystość Narodzenia Pańskiego A. Żłóbek woła o miłość ........................................................... 19 B. Przyjąć Bożą Dziecinę ......................................................... 176 C. Napełnić się Jego miłością ................................................. 345 2. niedziela po Narodzeniu Pańskim A. Godność dziecka Bożego ..................................................... 21 B. Czas kolędy ............................................................................ 180 C. Jezus źródłem radości .......................................................... 348 Święto Chrztu Pańskiego A. Znaczenie chrztu świętego .................................................. 24 B. Chrzest Duchem Świętym .................................................. 183 C. Żyć łaską chrztu świętego ................................................... 352 583

Spis treści

2. niedziela zwykła A. Być drogowskazem do Boga ................................................ 27 B. „Chodźcie, a zobaczycie!” ................................................... 186 C. Czego nas uczy Maryja w Kanie Galilejskiej? .............. 356 3. niedziela zwykła A. Powołanie jest darem ........................................................... 30 B. Nawracajcie się ..................................................................... 189 C. Uwierzyć Zbawicielowi ....................................................... 359 4. niedziela zwykła A. Droga do świętości ............................................................... 33 B. Moc Jezusowego słowa ........................................................ 192 C. Okazywać miłość .................................................................. 363 5. niedziela zwykła A. Być światłem i solą .............................................................. 36 B. Wiara sensem życia .............................................................. 195 C. Wypłyń na głębię .................................................................. 366 6. niedziela zwykła A. Radykalizm przykazań ......................................................... 39 B. Choroba trądu ...................................................................... 198 C. Pokładać ufność w Bogu ..................................................... 369 7. niedziela zwykła A. Budować cywilizację miłości .............................................. 42 B. Lekarz dusz ............................................................................ 201 C. Najtrudniejsza miłość ......................................................... 372 8. niedziela zwykła A. W oczach Boga ..................................................................... 45 B. Czas postu ............................................................................. 204 C. Dostrzec najpierw swoje grzechy ....................................... 376 1. niedziela Wielkiego Postu A. Czas walki z pokusami ........................................................ 48 B. Pokonać szatana ................................................................... 207 C. Trzy warunki dobrego Wielkiego Postu ............................ 378 584

Spis treści

2. niedziela Wielkiego Postu A. Wezwani do przemiany ........................................................ 51 B. Góra Przemienienia ............................................................. 211 C. Nasza przemiana .................................................................. 381 3. niedziela Wielkiego Postu A. Daj mi tej wody! ................................................................... 54 B. Świątynia Boga w nas ......................................................... 214 C. Wszyscy potrzebujemy nawrócenia .................................... 385 4. niedziela Wielkiego Postu A. Czy wierzysz? ........................................................................ 56 B. Uwierz Miłości ..................................................................... 218 C. Miłość Ojca ........................................................................... 388 5. niedziela Wielkiego Postu A. Gdybyś tu był… ................................................................... 59 B. Być człowiekiem sumienia .................................................. 221 C. Misterium nieprawości ....................................................... 392 Uroczystość Zmartwychwstania Pańskiego A. Zmartwychwstał! ................................................................. 62 B. Wybawienie uwięzionych .................................................... 224 C. Bądźmy świadkami Zmartwychwstałego ......................... 395 2. niedziela wielkanocna, czyli Miłosierdzia Bożego A. Źródło Miłosierdzia Bożego ................................................ 65 B. Trybunał miłosierdzia .......................................................... 227 C. Żyć Miłosierdziem Bożym ................................................... 398 3. niedziela wielkanocna A. Zostań z nami! ...................................................................... 68 B. Być świadkiem ...................................................................... 231 C. Czy kochasz Mnie? .............................................................. 403 4. niedziela wielkanocna A. Ja jestem bramą .................................................................... 71 B. Serce Dobrego Pasterza ....................................................... 234 C. Kochający Pasterz ................................................................ 406 585

Spis treści

5. niedziela wielkanocna A. W domu Ojca… ................................................................... 74 B. Trwać w Chrystusie ............................................................. 237 C. Nowe przykazanie ................................................................ 409 6. niedziela wielkanocna A. Jak miłować Jezusa? ............................................................ 77 B. Trwajcie w miłości ............................................................... 240 C. Wypełniać naukę Jezusa ..................................................... 411 Uroczystość Wniebowstąpienia Pańskiego A. Wpatrywać się w niebo ....................................................... 80 B. Szukać tego, co w górze ....................................................... 242 C. Wpatrywać się w niebo to kochać ..................................... 413 Uroczystość Zesłania Ducha Świętego A. Przyjdź, Duchu Święty! ...................................................... 84 B. Przyjdź! .................................................................................. 244 C. Ożywcze tchnienie Ducha Świętego ................................. 415 Uroczystość Trójcy Świętej A. Bóg Ojciec ............................................................................. 87 B. Znak krzyża ........................................................................... 247 C. W imię Trójcy Przenajświętszej ........................................ 418 9. niedziela zwykła A. Dom na skale ........................................................................ 90 B. Świętowanie niedzieli .......................................................... 250 C. Powiedz tylko słowo ............................................................. 421 10. niedziela zwykła A. Jezus nie męczy się przebaczaniem .................................... 93 B. Grzech, który nie będzie odpuszczony ............................... 253 C. Pan życia i śmierci ............................................................... 424 11. niedziela zwykła A. Żniwo wielkie ........................................................................ 96 B. Tajemnica królestwa Bożego .............................................. 257 C. Jezus jest miłością ................................................................ 427 586

Spis treści

12. niedziela zwykła A. Nie bójcie się! ....................................................................... 99 B. Ufać Bogu .............................................................................. 260 C. Ty jesteś Mesjaszem! ............................................................ 430 13. niedziela zwykła A. Kubek wody ........................................................................... 102 B. Wierz tylko! ........................................................................... 262 C. Pójdź za Mną! ....................................................................... 433 14. niedziela zwykła A. Postępować z łagodnością ................................................... 105 B. Spojrzenie „z wiarą” ............................................................ 265 C. Być człowiekiem pokoju ...................................................... 436 15. niedziela zwykła A. Jaką jesteś glebą? .................................................................. 108 B. Powołanie do kapłańskiej misji ......................................... 268 C. Przykazanie miłości ............................................................. 438 16. niedziela zwykła A. Pszenica i chwast .................................................................. 110 B. Odpocznijcie nieco ............................................................... 271 C. Módl się i pracuj .................................................................. 441 17. niedziela zwykła A. Najcenniejszy skarb ............................................................. 112 B. Moc Eucharystii ................................................................... 274 C. Jezus uczy nas modlitwy ..................................................... 444 18. niedziela zwykła A. „Piąty chleb” ......................................................................... 114 B. Chleb miłości ........................................................................ 277 C. Bogaci przed Bogiem ........................................................... 447 19. niedziela zwykła A. Małej wiary ........................................................................... 117 B. Chleb żywy ............................................................................ 279 C. Gotowi na spotkanie z Panem ........................................... 450 587

Spis treści

20. niedziela zwykła A. Wielkiej wiary ....................................................................... 120 B. Eucharystyczne zjednoczenie .............................................. 282 C. Ogień miłości ........................................................................ 453 21. niedziela zwykła A. Kim jest dla ciebie Jezus? ................................................... 123 B. Najpiękniejszy dar ................................................................ 286 C. Ciasne drzwi zbawienia ...................................................... 457 22. niedziela zwykła A. Krzyż miłości ......................................................................... 126 B. Uzdrowić swoje serce ........................................................... 289 C. Uczyć się pokory ................................................................... 460 23. niedziela zwykła A. Braterskie upomnienie ........................................................ 128 B. Otwórz moje uszy! ............................................................... 292 C. Bóg na pierwszym miejscu .................................................. 463 24. niedziela zwykła A. Przebaczać zawsze ................................................................ 131 B. Ważna odpowiedź ................................................................. 295 C. Ojcze, zgrzeszyłem ............................................................... 465 25. niedziela zwykła A. Ostatni pierwszymi .............................................................. 134 B. Wielkość w służbie ............................................................... 298 C. Albo Bóg, albo mamona ..................................................... 468 26. niedziela zwykła A. Opamiętać się w porę .......................................................... 137 B. Ewangeliczne zgorszenie ..................................................... 301 C. Bogactwo przeszkodą do królestwa ................................... 471 27. niedziela zwykła A. Chrystus fundamentem życia ............................................. 139 B. Jedność małżeństwa ............................................................. 304 C. Przymnóż nam wiary ........................................................... 474 588

Spis treści

28. niedziela zwykła A. Zaproszeni na ucztę ............................................................. 142 B. Moje bogactwo ...................................................................... 308 C. Być wdzięcznym .................................................................... 477 29. niedziela zwykła A. Bóg czy Cezar? ..................................................................... 145 B. Lekcja pokory ........................................................................ 311 C. Wytrwałość w modlitwie ..................................................... 480 30. niedziela zwykła A. Największe przykazanie ....................................................... 148 B. Abym przejrzał! .................................................................... 315 C. Pokorna modlitwa ................................................................ 483 31. niedziela zwykła A. Biada obłudnikom! .............................................................. 151 B. Pierwsze przykazanie ........................................................... 318 C. Poznać godzinę swego nawiedzenia .................................. 486 32. niedziela zwykła A. Bądźmy przygotowani! ........................................................ 154 B. Oddać wszystko ..................................................................... 321 C. Zmartwychwstaniemy ......................................................... 489 33. niedziela zwykła A. Pomnażać talenty ................................................................. 157 B. Dzień sądu ............................................................................. 324 C. Koniec świata ........................................................................ 492 Uroczystość Chrystusa Króla A. Królowanie Chrystusa ......................................................... 159 B. Królestwo miłości ................................................................. 327 C. Król miłości ........................................................................... 495

589

Spis treści

Uroczystość Niepokalanego Poczęcia Maryi Pełna łaski .................................................................................... 501 Święto Świętej Rodziny, Jezusa, Maryi i Józefa Mocni miłością ............................................................................ 503 Uroczystość Świętej Bożej Rodzicielki Maryi Nowy rok ..................................................................................... 507 Uroczystość Objawienia Pańskiego Jak Mędrcy ze Wschodu ............................................................. 509 Święto Ofiarowania Pańskiego Duch ofiary .................................................................................. 512 Środa Popielcowa Czas pokuty .................................................................................. 515 Uroczystość Świętego Józefa, oblubieńca NMP Milczący święty ............................................................................ 519 Uroczystość Zwiastowania Pańskiego Nasze fiat ..................................................................................... 522 Wielki Czwartek Prawdziwy obraz Boga ............................................................... 525 Wielki Piątek Męki Pańskiej Z miłości ....................................................................................... 528 Wigilia Paschalna Dar nowości ................................................................................ 531 Uroczystość Najświętszej Maryi Panny, Królowej Polski Chluba naszego narodu ............................................................. 534 Święto Matki Kościoła Zaufaj mojemu Synowi .............................................................. 537 Uroczystość Bożego Ciała Chleb na życie wieczne .............................................................. 541 Uroczystość Najświętszego Serca Jezusowego Serce, które nas ukochało .......................................................... 544 590

Spis treści

Uroczystość Świętych Apostołów Piotra i Pawła Wyznawcy Pana ........................................................................... 546 Święto Przemienienia Pańskiego Nasza góra Tabor ........................................................................ 549 Uroczystość Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny Zwycięska Niewiasta .................................................................. 551 Uroczystość Najświętszej Maryi Panny Częstochowskiej Najlepsza Matka ......................................................................... 554 Święto Podwyższenia Krzyża Świętego Znak miłości ................................................................................ 559 Uroczystość Wszystkich Świętych Pośrednictwo świętych ................................................................ 561 Wspomnienie Wszystkich Wiernych Zmarłych Do domu Ojca ............................................................................. 565

Indeks siglów biblijnych ............................................................ 569 Indeks rzeczowy .......................................................................... 575

591

Wiara, nadzieja, miłość, trzy cnoty teologalne, przywoływane pod koniec Hymnu o miłości z Pierwszego Listu do Koryntian św.

Pawła wpisane są w naturę kaşdego człowieka. Dla nas, chrześcijan to wartości szczególne, gdyş są one darem Boşym, darmo danym, dla nawiązania relacji ze Stwórcą. Dar ten domaga się przyjęcia i odpowiedzi.

Mam nadzieję, şe lektura zamieszczonych w publikacji homilii przyczyni się do odkrycia i przyjęcia tego daru przez wielu Czytelników. Z jednej strony pozwoli poznać im to, co Bóg objawia o sobie na kartach Pisma Świętego, z drugiej zaś – poruszy ich serca na przyjęcie łaski nawrócenia. Innym Czytelnikom niech pomoşe wciąş wzrastać i trwać mocno w tej szczególnej więzi z Bogiem: wierze, nadziei i miłości.

ks. Krzysztof Zimończyk SCJ

Trwajcie w

wierze nadziei miłości

Trwajcie w ks. Krzysztof Zimończyk SCJ

Panie, umocnij wiarę, nadzieję i miłość, które wlałeś w nasze serca, aby zawsze w nas trwały.

Autor

WYDAWNICTWO KSIĂŠĹťY SERCANĂ“W

www. wydawnictwo.net.pl

,6%1

H

A BC

O

A

M

I

B

L

I

E

C