Programación didáctica 6º primaria

3

PROGRAMACIÓN DIDÁCTICA CURSO 2018 – 2019

6º DE PRIMARIA

CEIP A SANGRIÑA M. José Baz INDICE Programación didáctica 2018-2019

1

Mª José Baz

1.INTRODUCIÓN E CONTEXTUALIZACIÓN:

1.1. INTRODUCIÓN, XUSTIFICACIÓN E LEXISLACIÓN 1.2. CONTEXTO NORMATIVO 1.3. ELEMENTOS DO CURRÍCULO 1.4. CARACTERÍSTICAS DO CENTRO E CONTORNA 1.4.1.Contextualización do centro 1.4.2. As características do noso entorno 1.4.3.1.Instalacións: 1.4.3.2. Recursos materiais: 1.5. TIPOLOXÍA DO ALUMNADO

2.- OBXECTIVOS DA ETAPA DE EP (EN TERMOS DE CAPACIDADES): 2.1. PRINCIPIOS 2.2. OBXECTIVOS 3.-CONTRIBUCIÓN AO DESENVOLVEMENTO DAS COMPETENCIAS CLAVE 3.1. AS COMPETENCIAS EDUCATIVAS DO CURRÍCULO 3.2. CONTRIBUCIÓN AO DESENVOLVEMENTO DAS COMPETENCIAS CLAVE

3.2.1.Ciencias da Natureza 3.2.2.Ciencias Sociais 3.2.3. E. Plástica 3.2.4.Lingua Castelá e lingua galega 3.2.5. Matemáticas 3.2.6. Valores sociais e cívicos 4.

RELACIÓN

DOS

ESTÁNDARES

DE

APRENDIZAXE

AVALIABLES

E

COMPETENCIAS CLAVE. CONCRECIÓN DOS CRITERIOS DE AVALIACIÓN E MÍNIMOS ESIXIBLES

4.1. CIENCIAS DA NATUREZA Programación didáctica 2018-2019

2

Mª José Baz

4.2. CIENCIAS SOCIAIS 4.3. EDUCACIÓN PLÁSTICA E VISUAL 4 .4. LINGUA CASTELÁ E LITERATURA 4.5. LINGUA GALEGA E LITERATURA 4 .6. MATEMÁTICAS 4. 7. VALORES CÍVICOS E SOCIAIS 5.- OBXECTIVOS E CONTIDOS ASOCIADOS A CADA BLOQUE 5.1.CIENCIAS DA NATUREZA 5.2. CIENCIAS SOCIAIS 5.3. EDUCACIÓN ARTÍSTICA- PLÁSTICA 5.4. LINGUA CASTELÁ E LITERATURA 5.5. LINGUA GALEGA 5.6. MATEMÁTICAS 5.7. VALORES CÍVICOS E SOCIAIS 6.- PROCEDEMENTOS E INSTRUMENTOS DE AVALIACIÓN 6.1. PROCEDEMENTOS DE AVALIACIÓN 6.2. INSTRUMENTOS DE AVALIACIÓN 6.3. RELACIÓN ENTRE ESTÁNDARES DE APRENDIZAXE E INSTRUMENTOS DE AVALIACIÓN POR ÁREAS. 6.3.1. CIENCIAS DA NATUREZA 6.3.2. CIENCIAS SOCIAIS 6.3.3. EDUCACIÓN ARTÍSTICA (PLÁSTICA E VISUAL) 6.3.4. LINGUA CASTELÁ E LITERATURA 6.3.5. LINGUA GALEGA E LITERATURA Programación didáctica 2018-2019

3

Mª José Baz

6.3.6. MATEMÁTICAS 6.3.7. VALORES SOCIAIS E CÍVICOS 6.4. GRAO MÍNIMO DE CONSECUCIÓN PARA SUPERAR A MATERIA 6.4.1. CIENCIAS NATURAIS 6.4.2. CIENCIAS SOCIAIS 6.4.3. EDUCACIÓN ARTÍSTICA 6.4.4. LINGUA CASTELÁ E GALEGA 6.4.5. MATEMÁTICAS 6.4.6. VALORES SOCIAIS E CÍVICOS

6.5.PROCEDEMENTOS E SISTEMA DE CONTROL, SEGUIMENTO E AVALIACIÓN DO GRAO DE CONSECUCIÓN DAS COMPETENCIAS BÁSICAS E OBXECTIVOS DA ETAPA, POR PARTE DO ALUMNO

7.- CRITERIOS SOBRE A AVALIACIÓN, CUALIFICACIÓN E PROMOCIÓN DO ALUMNADO 7.1. CRITERIOS DE CUALIFICACIÓN 7.2.- CRITERIOS DE PROMOCIÓN 8.-TEMPORALIZACIÓN 9.- CONCRECIÓNS METODOLOXÍCAS 9.1. ASPECTOS XERAIS 9.2. METODOLOXÍAS ESPECÍFICAS 9.2.1. Área de Ciencias Natureza 9.2.2. Área de Ciencias Sociais

Programación didáctica 2018-2019

4

Mª José Baz

9.2.3. Áreas de Lingua Castelá e Literatura e Lingua Literatura

Galega e

9.2.4. Área de Matemáticas 9.2.5. Área de Valores Sociais e Cívicos 10.- DESEÑO DA AVALIACIÓN INICIAL E MEDIDAS A ADOPTAR EN FUNCIÓN DOS RESULTADOS 11. ACTIVIDADES DE REFORZO/RECUPERACIÓN 12.-MEDIDAS DE ATENCIÓN Á DIVESIDADE 13.- ACCIÓNS DE EDUCACIÓN EN VALORES E DE CONTRIBUCIÓN AO PLAN DE CONVIVENCIA. 13.1. ACCIÓNS DE EDUCACIÓN EN VALORES 13.2. ACCIÓNS DE CONTRIBUCIÓN AO PLAN DE CONVIVENCIA.

13.2.1. Dirixidas a facilitar a integración e participación do alumnado 13.2.2. Dirixidas a favorecer as relacións entre as familias e o centro 13.2.3. Dirixidas á consecución dos obxectivos 14. ACCIÓNS DE CONTRIBUCIÓN AO PLAN TIC DO CENTRO

15. ACCIÓNS DE CONTRIBUCIÓN AO PROXECTO LECTOR E AO PROXECTO LINGÜÍSTICO DO CENTRO 16. MATERIAIS DIDÁCTICOS 17. ACTIVIDADES COMPLEMENTARIAS E EXTRAESCOLARES 18. PROCEDEMENTO E INDICADORES PARA AVALIAR A PROPIA PROGRAMACIÓN/PRACTICA DOCENTE 19. CONCRECIÓN DA PARTICIPACIÓN DE PAIS/NAIS E TITORES LEGAIS NO PROCESO EDUCATIVO (Artigo 7º, Decreto 105/2014) Programación didáctica 2018-2019

5

Mª José Baz

20. MEDIDAS PRECISAS PARA FACER PÚBLICOS E COMUNICAR ÁS FAMILIAS OS CRITERIOS DE AVALIACIÓN, OS ESTÁNDARES DE APRENDIZAXE AVALIABLES, AS ESTRATEXIAS E O INSTRUMENTOS DE AVALIACIÓN, ASÍ COMO OS CRITERIOS DE PROMOCIÓN. 21.-CONCLUSIÓN

Programación didáctica 2018-2019

6

Mª José Baz

1.INTRODUCIÓN E CONTEXTUALIZACIÓN: 1.1. INTRODUCIÓN, XUSTIFICACIÓN E LEXISLACIÓN : A elaboración da programación didáctica de aula leva un proceso de reflexión global sobre a realidade educativa e social da escola. Por este motivo elaborouse respondendo a unha serie de cuestións que irán enfocando o seu contido e axustándoo ao contexto do centro escolar.

Como instrumento de planificación, desenvolvemento e avaliación de cada área do currículo, na nosa programación queremos alcanzar as seguintes finalidades:  Aumentar a coherencia da práctica educativa, mediante a toma de decisión conxuntas entre o profesorado que desenvolvemos a nosa acción docente neste nivel.  Adecuar as prescricións da Administración ao contexto.  Aumentar a competencia a través da reflexión sobre a nosa práctica docente.

Deseñamos esta programación, non só porque é a primeira das funcións do profesorado, senón porque programar aumenta a calidade educativa ao fixar uns fins, evitar a improvisación e adaptarse ao contexto no que se vai desenvolver.

O documento deriva dos obxectivos xerais da Etapa de Primaria formulados na LOMCE, e neles baseámonos para a selección e a secuenciación de contidos, formulación de obxectivos e criterios de avaliación.

Nas diferentes áreas e proxectos potenciarase no alumnado o pensamento crítico que conduza á formación de opinións propias, á valoración das distintas situacións e á toma de postura ante estas. Tamén tivemos en conta a formación de persoas capaces e competentes e para iso baseámonos nunha metodoloxía activa e participativa, poñendo o alumnado en relación co seu ámbito e procurando que a interacción con este constitúa unha base fundamental para a aprendizaxe.

1.2. CONTEXTO NORMATIVO Nivel autonómico 

Lei Orgánica 8/2013, de 9 de decembro, para a mellora da calidade educativa.BOE, nº

295,de 

10 de decembro de 2013

Real Decreto 126/2014, de 28 de febreiro, polo que se establece o currículo básico da educación primaria. BOE, nº 52, de 1 de marzo de 2014

Comunidade Autónoma de Galicia 

Decreto 105/2014, do 4 de setembro, polo que se establece o currículo da educación

primaria 

na Comunidade Autónoma de Galicia (DOG, nº 171 do 9 de setembro de 2014).

Decreto 7/1999, do 7 de xaneiro, polo que se implantan e regulan os centros públicos integrados de ensinanzas non universitarias.



Orde do 3 de outubro de 2000 pola que se ditan instrucións para o desenvolvemento do Decreto 7/1999 polo que se implantan e regulan os centros públicos integrados de

ensinanzas non universitarias. (DOG 02/11/200).

Programación didáctica 2018-2019

7

Mª José Baz



ORDE do 8 de xuño de 2015 pola que se aproba o calendario escolar para o curso

2015/16 nos

centros docentes sostidos con fondos públicos na Comunidade Autónoma

de Galicia. 

PCC do CEIP A Sangriña de A Guarda.



Plan Lector CEIP A Sangriña de A Guarda

1.3. ELEMENTOS DO CURRÍCULO Conforme estipula o artigo 2.1.a) do Real Decreto 126/2014, de 28 de febreiro, enténdese por currículo a regulación dos elementos que determinan os procesos de ensino e aprendizaxe para cada unha das ensinanzas e etapas educativas.

De acordo coas definicións recollidas no artigo 2.1 do citado real decreto e consonte o disposto no artigo 6.2 da Lei Orgánica 2/2006, de 3 de maio, o currículo estará integrado polos seguinteselementos: 1. Enténdese por currículo a regulación dos elementos que determinan os procesos de ensino e aprendizaxe para cada unha das ensinanzas e etapas educativas.

2. O currículo está integrado por: os obxectivos, as competencias, os contidos, os criterios de avaliación, os estándares e resultados de aprendizaxe avaliables, e a metodoloxía didáctica.

3. Para os efectos deste decreto enténdese por: 

Obxectivos: logros que o alumno debe acadar ao finalizar esta etapa, como resultado

das

experiencias de ensino-aprendizaxe intencionalmente planificadas para iso.



Contidos: conxunto de coñecementos, habilidades, destrezas e actitudes que contribúen

á

adquisición das competencias e ao logro dos obxectivos da etapa educativa. Nesta etapa,

os

contidos organízanse en áreas.



Criterios de avaliación: son o referente específico para avaliar a aprendizaxe dos

alumnos.

Describen o que se quere valorar e o que os alumnos deben lograr tanto en

coñecementos como

en competencias; responden ao que se pretende conseguir en cada

área. 

Estándares de aprendizaxe avaliables: especificacións dos criterios de avaliación que permiten definir os resultados de aprendizaxe e que concretan o que o alumno debe comprender e saber facer en cada área. Deben ser observables, medibles e avaliables, e permitir graduar o rendemento ou logro alcanzado. O seu deseño debe contribuír e

facilitar o

deseño de probas estandarizadas e comparables.



Metodoloxía didáctica: conxunto de estratexias, procedementos e accións organizadas

e

planificadas polo profesorado, de maneira consciente e reflexiva, coa finalidade de

posibilitar a

aprendizaxe do alumnado e o logro dos obxectivos propostos.

Programación didáctica 2018-2019

8

Mª José Baz



Competencias: capacidades para aplicar de forma integrada os contidos

etapa,

co fin de lograr a realización adecuada de actividades e a

de problemas

propios

resolución

da

eficaz

complexos.

De acordo co previsto no artigo 2.2 do Real Decreto 126/2014, de 28 de febreiro, identifícanse sete competencias para o seu desenvolvemento na educación primaria: –

Comunicación lingüística

–

Competencia matemática e competencias básicas en ciencia e tecnoloxía

–

Competencia dixital

–

Aprender a aprender

–

Competencias sociais e cívicas

–

Sentido de iniciativa e espírito emprendedor

–

Conciencia e expresións culturais

Algúns dos rasgos característicos das competencias son os seguintes: 

Son aprendizaxes que se consideran imprescindibles.



Constitúen un saber, un saber facer e un saber ser. Trátase de todos aqueles recursos

que o

suxeito é capaz de mobilizar de forma conxunta e integrada para resolver con

eficacia unha 

Son saberes multifuncionais e transferibles, pois a adquisición dunha competencia

implica o

desenvolvemento de esquemas cognitivos e de acción que se poden aplicar, en

varios contextos 

situación nun contexto dado.

segundo as necesidades.

Teñen un carácter dinámico e ilimitado pois o grado de adquisición dunha competencia

non ten

límite, senón que se trata dun continuo no que cada persoa, ao longo da súa vida

vai adquirindo

graos diferentes de suficiencia dependendo das necesidades académicas

e laborais que se lle

vaian plantexando.



Son avaliables, en tanto que se traducen en accións e tarefas observables.



Requiren unha aprendizaxe situada , vinculada a un determinado contexto e a unhas determinadas tarefas.

1.4. CARACTERÍSTICAS DO CENTRO E CONTORNA 1.4.1.Contextualización do centro

Programación didáctica 2018-2019

9

Mª José Baz

O centro está situado na vila de A Guarda. É unha pequena vila, duns 10.000 habitantes, nunha zona costeira do suroeste de Galicia. A

poboación vive da pesca, tanto de altura coma de

baixura, así como da agricultura, do turismo e do comercio. O concello conta con numerosos recursos que podemos utilizar a nivel didáctico, como, por exemplo, a presenza do porto pesqueiro, leiras onde a xente cultiva produtos e casas nas que aínda coidan e crían animais, tamén contamos con numerosas praias e montes; entre eles un dos máis importantes de Galicia, o Monte Santa Tegra con restos prehistóricos, merendeiros, parques infantís... Tamén contamos cunha piscina municipal, centro de saúde e centro cultural. Ademais contamos cos recursos dos concellos veciños O Rosal e Oia. 1.4.2. As características do noso entorno  Centro ubicado no rural, con lingua vernácula o galego  Nivel económico e cultural medio-baixo  Dispersión da poboación en pequenos núcleos rurais .  A maioría son rapaces transportados polo transporte escolar.  Os nen@s cursan a Etapa de Educación Infantil na unitaria do Concello incorporándose ó

centro en 1º de Primaria.

1.4.3. As características do noso centro 

Centro con xornada continuada de 8:35 a 13:35



3 grupos de infantil e 9 grupos de Primaria



Existencia da ANPA que organiza algunhas actividades extraescolares e que xestiona o comedor



escolar

O centro consta dun edificio

1.4.3.1.Instalacións: 

Patio con espazos para cada etapa que contan con distintos materiais deportivos.



Patios cubertos a ambos lados do edificio.



Pavillón.



Comedor.



Biblioteca.



10 aulas ordinarias de primaria.



3 aulas de infantil.

Programación didáctica 2018-2019

10

Mª José Baz



1 laboratorio/aula de usos múltiples.



1 aula de pedagoxía terapéutica.



1 aula de informática.



1 aula de música.



1 aula de audición e linguaxe.



1 sala de profesores.



2 despachos para dirección e administración.



1 despacho para o departamento de orientación-



Salón de actos.



Aseos para alumnos.



Aseos para profesores.

1.4.3.2. Recursos materiais: 

Material deportivo.



Instrumentos musicais.



Material de plástica.



Material propio para a aula de pedagoxía terapéutica.



Libros: texto, lectura, consulta...



Material audiovisual.



Material informático.



Mobiliario de aula.

 Recursos humanos: 

4 profesores de educación infantil.



7 profesores de primaria.



1 profesora de francés que é titora dun grupo de primaria.



1 profesora de música .



2 profesores de educación física.



2 profesoras de inglés.

Programación didáctica 2018-2019

11

Mª José Baz



2 profesora de relixión compartida co CEIP As Solanas e CIP Manuel Suárez Marquier.



1 profesora de pedagoxía terapéutica.



1 profesora de audición e linguaxe compartida co CEIP Solanas



1 orientador.

Órganos do centro o

Órganos unipersoais: directora, secretario e xefa de estudos.

o

Órganos colexiados: Consello Escolar, Claustro e observatorio para a convivencia escolar.

o

Órganos de coordinación docente: equipos de nivel, equipo de Normalización e

Dinamización

Lingüística, equipo de Actividades Complementarias e Extraescolares,

equipo de Biblioteca,

comisión de Coordinación Pedagóxica e os titores. O centro conta

con Departamento de

Orientación .

No centro temos autorizados os seguintes programas e proxectos; • PLAMBE • ABALAR 1.5. TIPOLOXÍA DO ALUMNADO: Temos dous grupos de 14 e 14 alumnos/as, dos cales 7 son nenas e 7 son nenos nunha aula e 8 nenas e 6 nenos na outra aula. Unha vez lidos os informes, analizados os resultados das avaliacións iniciais e realizadas as correspondentes xuntanzas coa titora do curso pasado, profesorado de apoio e responsable do Departamento de Orientación, pódese concluír que os grupos presenta certa heteroxeneidade en canto ao nivel de adquisición de competencias e, salvo casos contados, o nivel de participación e interese é bo, precisan de estimulación e reforzo positivo.

Repetiron curso con anterioridade dous alumnos Outros dous están diagnosticados de DTAH.

2.- OBXECTIVOS DA ETAPA DE EP (EN TERMOS DE CAPACIDADES): 2.1. PRINCIPIOS A finalidade da Educación Primaria é facilitar aos alumnos e alumnas as aprendizaxes da expresión e comprensión oral, a lectura, a escritura, o cálculo, a adquisición de nocións básicas da cultura, e o hábito da convivencia así como os de estudo e traballo, o sentido artístico, a creatividade e a afectividade, co fin de garantir unha formación integral que contribúa ao Programación didáctica 2018-2019

12

Mª José Baz

pleno desenvolvemento da personalidade dos alumnos e alumnas e preparalos para cursar con aproveitamento a Educación Secundaria Obrigatoria.

A acción educativa nesta etapa procurara a integración das distintas experiencias e aprendizaxes do alumnado e adaptarase aos seus ritmos de traballo.

2.2. OBXECTIVOS Re f a

b

c

d

e

f g

h

i

j k

I m

Obxectivo Coñecer e apreciar os valores e as normas de convivencia, aprender a obrar de acordo con elas, preparárense para o exercicio activo da cidadanía e respectar os dereitos humanos, así como o pluralismo propio dunha sociedade democrática.

Desenvolver hábitos de traballo individual e de equipo, de esforzo e de responsabilidade no estudo, así como actitudes de confianza en si mesmo/a, sentido crítico, iniciativa persoal, curiosidade, interese e creatividade na aprendizaxe, e espírito emprendedor.

Adquirir habilidades para a prevención e para a resolución pacífica de conflitos que lles permitan desenvolverse con autonomía no ámbito familiar e doméstico, así como nos grupos sociais con que se relacionan.

Coñecer, comprender e respectar as culturas e as diferenzas entre as persoas, a igualdade de dereitos e oportunidades de homes e mulleres, e a non-discriminación de persoas con discapacidade nin por outros motivos Coñecer e utilizar de forma apropiada a lingua galega e a lingua castelá, e desenvolver hábitos de lectura en ambas as dúas linguas Adquirir en, polo menos, unha lingua estranxeira a competencia comunicativa básica que lles permita expresar e comprender mensaxes sinxelas e desenvolverse en situacións cotiás.

Desenvolver as competencias matemáticas básicas e iniciarse na resolución de problemas que requiran a realización de operacións elementais de cálculo, coñecementos xeométricos e estimacións, así como ser quen de aplicalos ás situacións da súa vida cotiá.

Coñecer os aspectos fundamentais das ciencias da natureza, as ciencias sociais, a xeografía, a historia e a cultura, con especial atención aos relacionados e vinculados con Galicia.

Iniciarse no uso das tecnoloxías da información e da comunicación, para a aprendizaxe, desenvolvendo un espírito crítico ante as mensaxes que reciban e elaboren.

Utilizar diferentes representacións e expresións artísticas e iniciarse na construción de propostas visuais e audiovisuais.

Valorar a hixiene e a saúde, aceptar o propio corpo e o das demais persoas, respectar as diferenzas e utilizar a educación física e o deporte como medios para favorecer o desenvolvemento persoal e social.

Coñecer e valorar os animais máis próximos ao ser humano e adoptar modos de comportamento que favorezan o seu coidado.

Desenvolver as súas capacidades afectivas en todos os ámbitos da personalidade e nas súas relacións coas demais persoas, así como unha actitude contraria á violencia,

Programación didáctica 2018-2019

13

Mª José Baz

n o

aos prexuízos de calquera tipo e aos estereotipos sexistas e de discriminación por cuestións de diversidade afectivosexual.

Fomentar a educación viaria e as actitudes de respecto que incidan na prevención dos accidentes de tráfico.

Coñecer, apreciar e valorar as singularidades culturais, lingüísticas, físicas e sociais de Galicia, salientando as mulleres e os homes que realizaron achegas importantes á cultura e á sociedade galegas.

3.-CONTRIBUCIÓN AO DESENVOLVEMENTO DAS COMPETENCIAS CLAVE 3.1. AS COMPETENCIAS EDUCATIVAS DO CURRÍCULO En liña coa Recomendación 2006/962/EC, do Parlamento e do Consello, do 18 de decembro de 2006, sobre as competencias clave para a aprendizaxe permanente, neste decreto incorpórase a clasificación e denominación das definidas pola Unión Europea. Considéraseque « as competencias clave son aquelas que todas as persoas precisan para a súarealización e desenvolvemento persoal, así como para a cidadanía activa, a inclusión social eo emprego.

A aprendizaxe baseada en competencias caracterízase pola súa transversalidade, o seudinamismo e o seu carácter integral. O proceso de ensino e aprendizaxe competencial debeabordarse desde todas as áreas de coñecemento e por parte das diversas instancias queconforman a comunidade educativa, tanto nos ámbitos formais coma nos non formais einformais; o seu dinamismo reflíctese en que as competencias non se adquiren nundeterminado momento e permanecen inalterables, senón que implican un proceso de desenvolvemento mediante o cal os individuos van adquirindo maiores niveis de desempeño no seu uso.

As concrecións curriculares para os distintos bloques de disciplinas, constrúense a partir dos criterios de avaliación, ligándoos cos demais compoñentes de cada área. Os criterios de avaliación relaciónanse directamente cos estándares de aprendizaxe avaliables, que non son máis que concrecións dos propios criterios, e eses estándares conéctanse coas competencias clave. Por outra banda, os criterios de avaliación describen o que se pretende lograr en cada disciplina, e, neste sentido, os contidos non son máis que os medios para acadalos.

En cada área os contidos agrúpanse en bloques, o que non supón unha secuencia nin implica unha organización pechada; pola contra, permite organizar de diferentes formas os elementos curriculares e adoptar a metodoloxía máis axeitada ás características das aprendizaxes e do grupo de alumnos e alumnas aos que van dirixidos.

O referente para avaliar as aprendizaxes do alumnado son os criterios de avaliación e a súa concreción nos estándares de aprendizaxe avaliables. No deseño das situacións de aprendizaxe tomaranse en consideración todos os elementos do currículo, entre eles os procedementos e instrumentos de avaliación, así como os criterios de cualificación que permitan avaliar tanto os resultados de área como o nivel competencial alcanzado polos alumnos e as alumnas Programación didáctica 2018-2019

14

Mª José Baz

3.2. CONTRIBUCIÓN AO DESENVOLVEMENTO DAS COMPETENCIAS CLAVE

3.2.1.Ciencias da Natureza

Competencia en comunicación lingüística Busca, selecciona e organiza información concreta e relevante sobre feitos ou fenómenos naturais de Galicia; utilizando medios de observación directa (lupa, lupa binocular, microscopio etc.) e consultando documentos escritos, imaxes e gráficos; analízaa, obtén conclusións e comunica a súa experiencia.

Presenta as tarefas de xeito ordenado, claro e limpo en soporte papel e/ou dixital.

Elabora un informe como técnica para o rexistro dun plan de traballo, comunicando de forma escrita as conclusións.

Expón oralmente e por escrito de forma clara e ordenada experiencias e tarefas, utilizando de xeito adecuado o vocabulario traballado e manifestando a compresión de textos orais e/ou escritos.

Realiza un proxecto, traballando de forma individual ou en equipo, e presenta un informe utilizando soporte papel e/ou dixital, recollendo información de diferentes fontes (directas, libros e Internet) e con diferentes medios e comunicando de forma oral a experiencia realizada, apoiándose en imaxes, textos escritos en Word e/ou PowerPoint Competencia matemática e competencias básicas en ciencia e tecnoloxía Expón oralmente e por escrito de forma clara e ordenada experiencias e tarefas, utilizando de xeito adecuado o vocabulario traballado e manifestando a compresión de textos orais e/ou escritos.

Realiza un proxecto, traballando de forma individual ou en equipo e presenta un informe, utilizando soporte papel e/ou dixital, recollendo información de diferentes fontes (directas, libros e Internet), con diferentes medios e comunicando de forma oral a experiencia realizada, apoiándose en imaxes, textos escritos en Word e/ou PowerPoint.

Identifica e localiza os principais órganos implicados na realización das funcións vitais do corpo humano: relación (órganos dos sentidos, sistema nervioso e aparato locomotor) e nutrición (aparatos respiratorio, dixestivo, circulatorio e excretor), establecendo relacións entre eles e algúns hábitos de saúde.

Identifica e describe algunhas das principais características das funcións vitais do ser humano: relación, nutrición e reprodución.

Identifica algunhas características do funcionamento do corpo humano en canto a células, tecidos, órganos e aparatos, localizándoos e identificándoos segundo a súa forma e estrutura.

Coñece os principios das dietas equilibradas, identificando as prácticas saudables para previr e detectar riscos para a saúde.

Programación didáctica 2018-2019

15

Mª José Baz

Observa e identifica algúns avances da ciencia que melloran a saúde (medicina, produción e conservación de alimentos, potabilización da auga etc.).

Coñece e utiliza técnicas básicas de primeiros auxilios para saber axudar en situacións simuladas.

Identifica e explica as diferenzas entre seres vivos e seres inertes.

Identifica e describe a estrutura dos seres vivos: células, tecidos, órganos, aparatos e sistemas, identificando as principais características e funcións de cada un deles.

Observa e identifica as características e clasifica os seres vivos: reino animal, reino das plantas e reino dos fungos.

Observa directa e indirectamente, identifica características, recoñece e clasifica animais invertebrados e vertebrados.

Observa directa e indirectamente, identifica características e clasifica diferentes plantas.

Utiliza, con axuda, guías na identificación de animais e plantas de contornos próximos (parques, arredores da localidade, montes próximos, ribeiras, bosques etc.).

Coñece e comprende a importancia da fotosíntese para a vida na Terra.

Identifica e explica as relacións entre os seres vivos: cadeas alimentarias, poboacións e ecosistemas.

Identifica e explica, oralmente ou por escrito, algunhas das causas da extinción de especies.

Observa e identifica as principais características e compoñentes dun ecosistema.

Recoñece e explica algúns ecosistemas: pradaría, litoral, cidade etc. e os seres vivos que habitan neles.

Observa e identifica diferentes hábitats dos seres vivos.

Observa e rexistra algún proceso asociado á vida dos seres vivos, utilizando os instrumentos e os medios audiovisuais e tecnolóxicos apropiados, manifestando certo rigor na observación e na comunicación oral e escrita dos resultados (por exemplo cadernos de campo, proxectos etc.).

Observa, identifica e clasifica algúns materiais polas súas propiedades (tamaño, son que produce, temperatura, dureza, textura, solubilidade, flotabilidade, peso/masa etc.).

Utiliza diferentes procedementos para a medida da masa e do volume dun corpo como a balanza, a báscula e a probeta.

Identifica e explica fenómenos físicos observables en termos de densidade (por exemplo con auga e aceite).

Identifica e explica as principais características da flotabilidade nun medio líquido.

Coñece as leis básicas que rexen fenómenos (por exemplo a reflexión da luz).

Programación didáctica 2018-2019

16

Mª José Baz

Coñece as leis básicas que rexen o cambio de estado e as reaccións químicas: a combustión e a oxidación.

Identifica e explica algunhas das principais características das diferentes formas de enerxía: mecánica, lumínica, sonora, eléctrica, térmica e química.

Identifica e explica algunhas das principais características das enerxías renovables e nonrenovables, identificando, coa axuda do docente, as diferentes fontes de enerxía e materias primas en Galicia e a orixe da que proveñen.

Identifica e explica os beneficios e os riscos relacionados coa utilización da enerxía: esgotamento, chuvia ácida e radioactividade.

Realiza experiencias sinxelas (por exemplo no laboratorio, na aula etc.) para separar os compoñentes dunha mestura mediante destilación, filtración, evaporación ou disolución, comunicando de forma escrita e/ou oral o proceso seguido.

Identifica as principais características das reaccións químicas: combustión, oxidación e fermentación.

Explica os efectos da calor no aumento da temperatura e dilatación dalgúns materiais.

Identifica e experimenta algúns cambios de estado e a súa reversibilidade.

Investiga a través da realización de experiencias sinxelas (por exemplo no laboratorio, na aula etc.) sobre diferentes fenómenos físicos e químicos da materia: suscitando problemas, enunciando hipóteses, seleccionando o material necesario, extraendo conclusións, comunicando resultados e manifestando competencia, coa axuda do docente, en cada unha das fases.

Investiga e realiza experiencias sinxelas (por exemplo no laboratorio, na aula, no patio etc.) para achegarse ao coñecemento das leis básicas que rexen fenómenos como a reflexión da luz, a transmisión da corrente eléctrica e o cambio de estado.

Observa, identifica e describe algúns dos compoñentes das máquinas máis habituais do seu contexto próximo.

Observa e identifica algunha das aplicacións de máquinas que non están asociadas ao contexto próximo do alumnado e a súa utilidade para facilitar as actividades humanas.

Identifica e constrúe, coa axuda do docente, un circuíto eléctrico sinxelo: pila, cables, lámpadas, motor e interruptor.

Observa e identifica algúns efectos da electricidade.

Expón exemplos de materiais condutores e illantes.

Observa e identifica as principais características dos imáns.

Busca, selecciona e organiza información concreta e relevante sobre feitos ou fenómenos naturais de Galicia; utilizando medios de observación directa (lupa, lupa binocular, microscopio etc.) e consultando documentos escritos, imaxes e gráficos; analízaa, obtén conclusións e comunica a súa experiencia.

Programación didáctica 2018-2019

17

Mª José Baz

Identifica hábitos saudables para previr enfermidades e mantén unha conduta responsable.

Competencia dixital Usa coa axuda o tratamento de textos (título, axuste de páxina, número de páxina, inserción de ilustracións etc.).

Fai un uso adecuado das TIC como recurso de lecer.

Coñece e comprende as medidas de seguridade persoal que debe utilizar no uso das TIC ao seu alcance.

Efectúa buscas guiadas de información na rede relacionadas con aspectos vinculados ao seu contexto próximo. Coñece estratexias de acceso e traballo en Internet.

Utiliza, coa axuda do docente, algúns recursos ao seu alcance proporcionados polas tecnoloxías da información para comunicarse e colaborar.

Presenta as tarefas de maneira ordenada, clara e limpia, en soporte papel e/ou dixital.

Observa e rexistra algún proceso asociado á vida dos seres vivos, utilizando os instrumentos e os medios audiovisuais e tecnolóxicos apropiados, manifestando certo rigor na observación e na comunicación oral e escrita dos resultados (p. ex., caderno de campo, proxecto etc.).

Competencia aprender a aprender Desenvolve, de forma guiada, estratexias sinxelas adecuadas para acceder á información dos textos de carácter científico.

Realiza experiencias sinxelas e pequenas investigacións sobre o ser humano, a saúde, os seres vivos etc. iniciándose na formulación de problemas, enunciando hipóteses, seleccionando o material necesario, extraendo conclusións sinxelas e comunicando os resultados.

Coñece e aplica, habitualmente, estratexias para estudar e traballar de xeito eficaz (por exemplo resumos, esquemas, mapas conceptuais etc.).

Reflexiona sobre o traballo realizado e saca conclusións sobre como traballa e aprende.

Manifesta autonomía na planificación e na execución de accións e tarefas sinxelas.

Manifesta e desenvolve certa iniciativa na toma de decisións, identificando os criterios e as consecuencias das decisións tomadas.

Planifica de forma autónoma actividades individuais de lecer e tempo libre que repercuten positivamente no seu modo de vida.

Utiliza, con axuda, guías na identificación de animais e plantas dos contornos próximos (parques, arredores da localidade, montes próximos, ribeiras, bosques etc.).

Competencias sociais e cívicas Programación didáctica 2018-2019

18

Mª José Baz

Utiliza estratexias para realizar traballos de forma individual e en equipo, resolvendo de forma dialogada os conflitos axudado dun proceso de conciliación.

Coñece e respecta as normas de uso e de seguridade dos instrumentos e dos materiais de traballo (por exemplo no laboratorio, na aula etc.).

Recoñece estilos de vida saudables e os seus efectos sobre o coidado e o mantemento dos diferentes órganos e aparatos.

Identifica hábitos saudables para previr enfermidades e mantén unha conduta responsable.

Coñece e comprende os efectos nocivos do consumo do alcol e do tabaco, sobre todo en idades temperás.

Identifica, comprende e describe emocións e sentimentos propios dos seus compañeiros e dos adultos manifestando condutas empáticas.

Planifica de forma autónoma actividades individuais de lecer e tempo libre que repercuten positivamente no seu modo de vida.

Mostra condutas de respecto e coidado cara aos seres vivos.

Respecta e comprende as normas de uso e de seguridade dos instrumentos de observación e dos materiais de traballo.

Coñece, comprende e respecta as normas de uso e de seguridade dos instrumentos e dos materiais de traballo na aula e no centro.

Coñece os principios das dietas equilibradas, identificando as prácticas saudables para previr e detectar os riscos para a saúde.

Identifica e explica os beneficios e os riscos relacionados coa utilización da enerxía: esgotamento, chuvia ácida e radioactividade.

Sentido de iniciativa e espíritu emprendedor Manifesta progresiva autonomía na planificación e na execución de accións e tarefas presentando certa iniciativa na toma de decisións.

Constrúe, coa axuda do docente, algunha estrutura sinxela que cumpra unha función ou condición para resolver un problema doado a partir de pezas moduladas (escaleira, ponte, tobogán etc.).

Identifica e constrúe, coa axuda do docente, un circuíto eléctrico sinxelo: pila, cables, lámpadas, motor e interruptor.

3.2.2.Ciencias Sociais Programación didáctica 2018-2019

19

Mª José Baz

Competencia en comunicación lingüística  Recolle información dos feitos e fenómenos dados e comunícao oralmente.  Utiliza con precisión o vocabulario adquirido para elaborar traballos coa terminoloxía adecuada aos temas tratados, reflexionando posteriormente sobre o proceso de aprendizaxe, cunhas pautas dadas.  Expón oralmente, de forma clara e ordenada, contidos relacionados coa área que manifestan a comprensión de textos orais e/ou escritos.  Enumera as características principais do Sistema Solar, distingue os diferentes tipos de astros e os seus movementos.  Describe de forma escrita o movemento de translación terrestre, sinala o eixe de xiro e os polos xeográficos nunha representación gráfica.  Describe de forma escrita o movemento de rotación terrestre.  Nomea e enumera de forma escrita as fases da Lúa.  Describe a Terra segundo as características das súas capas externas e internas apoiándose nunha imaxe (por exemplo mediante un mapa conceptual).  Compara e contrasta as distintas formas de representar a Terra: planos, mapas, planisferios e globo terráqueo (por exemplo nun esquema).  Explica a relación da atmosfera cos fenómenos atmosféricos (por exemplo mediante un esquema).  Analiza a influencia do tempo atmosférico no clima (por exemplo mediante un mapa conceptual).  Describe de forma escrita o uso dalgúns instrumentos meteorolóxicos apoiándose en imaxes.  Clasifica os climas segundo os factores que o determinan (por exemplo mediante un organizador gráfico).  Diferencia, localiza e sinala as zonas climáticas de Galicia e de España (nun mapa ou nun soporte dixital) e relaciona a súa flora e fauna; interpreta climogramas de Galicia e de España.  Describe a hidrosfera diferenciando augas subterráneas e augas superficiais; augas continentais e augas oceánicas; localiza e sinala masas, cursos de auga de Galicia e de España nun mapa ou nun recurso interactivo.  Detalla o ciclo do auga utilizando recursos interactivos e investiga sobre o consumo responsable da auga. 

Localiza e sinala nun mapa ou nun recurso interactivo, os ríos, as cuncas e as vertentes de Galicia e de España.



Compara e contrasta os tramos dun río (por exemplo nunha táboa).



Describe de forma escrita os elementos das paisaxes de Galicia e de España e utilizando medios interactivos pescuda a súa diversidade.



Documéntase sobre a Constitución a través de diferentes fontes e elabora un traballo sobre os seus principios democráticos máis importantes (individual/grupo) para expoñelo na aula.



Recoñece o Rei como o xefe do Estado e explica de forma oral/escrita cales son as súas funcións.

Programación didáctica 2018-2019

20

Mª José Baz



Nomea as principais institucións do Estado español e asóciaas coa división de poderes.



Sitúa nun mapa as comunidades e as cidades autónomas de España e as súas provincias.



Define que é a densidade de poboación explicando a súa variabilidade e poñendo exemplos de territorios concretos.



Enumera os factores que condicionan o crecemento/decrecemento dunha poboación describindo as consecuencias.



Explica ante un produto dado algunhas das materias primas que o compoñen e traza o seu proceso de elaboración ata o produto final (por exemplo cun organizador).



Define e relaciona o concepto de Idade Media e Idade Moderna datando os feitos que marcan os seus inicios e os seus finais, nomeando algunhas fontes da historia representativas de cada unha delas e comunícao oralmente e/ou por escrito.



Explica a importancia da escritura, da agricultura e da gandaría, como descubrimentos que cambiaron profundamente as sociedades humanas e comunícao oralmente e/ou por escrito.



Relaciona e explica a forma de vida e a organización social de Galicia e de España da Prehistoria, da Idade Antiga, da Idade Media e da Idade Moderna (por exemplo nun mapa mental).



Describe cronoloxicamente os principais movementos artísticos e culturais das distintas etapas da historia de Galicia e de España (Prehistoria, Idade Antiga, Idade Media e Idade Moderna) citando os seus representantes máis significativos.



Data a Idade Antiga e describe as características básicas da vida naquel tempo, en especial as referidas á romanización, e comunícao oralmente e/ou por escrito.



Identifica e secuencia os trazos distintivos das culturas que conviviron nos reinos peninsulares durante a Idade Media, describindo a evolución política e os distintos modelos sociais e comunicándoo oralmente e/ou por escrito.



Explica as características da Idade Moderna e algúns dos acontecementos que determinaron os cambios fundamentais no rumbo da historia neste período (monarquía dos Austrias, séculos XVI e XVII, os Borbóns e século XVIII) e comunícao oralmente e/ou por escrito.



Interpreta e confecciona gráficos sinxelos de temperaturas e de precipitacións de localidades ou provincias de Galicia e de España.



Observa en imaxes e explica a influencia do comportamento humano no medio e propón medidas para o desenvolvemento sustentable da humanidade.



Identifica os factores que inflúen na poboación dun territorio e fai inferencias sobre eles ante uns datos dados.



Compara a situación actual cunha situación previa para apreciar a evolución nese territorio e establece xeneralizacións se é posible.



Diferencia os conceptos de emigración e inmigración e identifica ambos os dous movementos migratorios con casos concretos documentándose na súa realidade.



Localiza no tempo e no espazo algúns dos feitos fundamentais da historia de Galicia e de España describindo as principais características e comunícao oralmente e/ou por escrito.

Competencia matemática e competencias básicas en ciencia e tecnoloxía.

Identifica hábitos saudables para previr enfermidades e mantén unha conduta responsable.

Programación didáctica 2018-2019

21

Mª José Baz



Interpreta planos e mapas explicando o significado dos seus signos convencionais, linguaxes icónicas e simbólicas (en papel ou soporte dixital).



Utiliza recursos interactivos para localizar as liñas imaxinarias da superficie terrestre.



Interpreta e confecciona gráficos sinxelos de temperaturas e precipitacións de localidades ou provincias de Galicia e de España.



Interpreta mapas meteorolóxicos sinxelos de localidades ou provincias de Galicia e de España e identifica os seus elementos gráficos principais.



Localiza nun mapa ou noutros recursos interactivos as principais unidades do relevo de Galicia e de España e as súas vertentes hidrográficas.



Localiza nun mapa ou noutro recurso interactivo os mares e os ríos de España e os ríos de Galicia.



Localiza nun mapa de Galicia e de España onde se concentra máis a poboación e onde se acha máis dispersa, achegando razóns.



Recoñece o século como unidade de medida do tempo histórico e localiza feitos situándoos como sucesivos despois de Cristo.



Usa diferentes técnicas, ferramentas e recursos para localizar no tempo e no espazo feitos do pasado percibindo a duración e as relacións entre os acontecementos coa axuda de gráficas e/ou esquemas.



Sitúa nunha liña de tempo as etapas históricas máis importantes das distintas idades da historia en Galicia e España (Prehistoria, Idade Antiga, Idade Media e Idade Moderna).



Localiza no tempo e no espazo algúns dos feitos fundamentais da historia de Galicia e de España describindo as principais características de cada un deles e comunícao oralmente e/ou por escrito.



Describe de forma escrita o movemento de translación terrestre, sinala o eixe de xiro e os polos xeográficos nunha representación gráfica.



Describe de forma escrita o movemento de rotación terrestre.



Compara e contrasta as distintas formas de representar a Terra: planos, mapas, planisferios e globo terráqueo (por exemplo nun esquema).



Describe a hidrosfera diferenciando augas subterráneas de augas superficiais; augas continentais de augas oceánicas; localiza e sinala masas e cursos de auga de Galicia e de España nun mapa ou nun recurso interactivo.



Detalla o ciclo da auga; utilizando recursos interactivos e investiga sobre o seu consumo responsable.



Localiza e sinala nun mapa ou nun recurso interactivo, os ríos, as cuncas e as vertentes de Galicia e de España.



Compara e contrasta os tramos dun río (por exemplo nunha táboa).



Compara os trazos de poboación de Galicia e de España utilizando datos demográficos, pirámides de poboación, diagramas etc. recollendo as súas conclusións oralmente/por escrito.



Observa en imaxes e explica a influencia do comportamento humano no medio natural e propón medidas para o desenvolvemento sustentable da humanidade

Programación didáctica 2018-2019

22

Mª José Baz



Enumera as características principais do Sistema Solar e distingue os diferentes tipos de astros e os seus movementos.



Nomea e enumera de forma escrita as fases da Lúa.



Diferencia, localiza e sinala as zonas climáticas de Galicia e de España (nun mapa ou en soporte dixital) e relaciona a súa flora e fauna; interpreta climogramas de Galicia e de España.



Describe de forma escrita os elementos das paisaxes de Galicia e de España e utilizando medios interactivos pescuda a súa diversidade.



Define que é a densidade de poboación explicando a súa variabilidade e poñendo exemplos de territorios concretos.



Traballa cuns datos dados e represéntaos nunha pirámide de poboación ou un diagrama de barras.



Relaciona e explica a forma de vida e a organización social de Galicia e de España da Prehistoria, da Idade Antiga, da Idade Media e da Idade Moderna (por exemplo nun mapa mental).

Competencia dixital



Utiliza as TIC (Internet) para coñecer a terminoloxía adecuada aos temas tratados na aula coa axuda do mestre/-a.



Interpreta imaxes, esquemas e resumos e manexa as TIC en situacións de aula.



Utiliza recursos interactivos para localizar as liñas imaxinarias da superficie terrestre.



Utiliza a tecnoloxía para investigar sobre as accións humanas que propician o cambio climático.



Competencia aprender a aprender Interpreta imaxes, esquemas e resumos e manexa as TIC na aula.



Planifica e realiza traballos e presentacións a nivel individual e en grupo que supoñen a procura, selección, interpretación e organización de textos de carácter xeográfico, social e histórico, na aula.



Traballa cuns datos dados e represéntaos nunha pirámide de poboación ou nun diagrama de barras.



Investiga a través de diferentes fontes cal é a situación actual da súa localidade con respecto ao traballo e elabora unha táboa/esquema que a explique.



Investiga o abandono das zonas rurais de Galicia en casos concretos manexando datos de poboación, de servizos etc. do pasado e do presente



Explica as orixes das materias primas e describe algúns procesos de obtención destas.



Busca empresas en Galicia e compáraas con outras do mesmo sector en España de acordo a unhas variables dadas: produto, tamaño, produción etc.



Explica e compara as diferenzas dos dous períodos nos que se divide a Prehistoria, describe as características básicas das formas de vida nestas dúas épocas e comunícao oralmente e/ou por escrito.



Recolle información dos feitos e dos fenómenos dados e comunícaa oralmente.

Programación didáctica 2018-2019

23

Mª José Baz



Utiliza con precisión o vocabulario adquirido para elaborar traballos coa terminoloxía adecuada aos temas tratados, reflexionando posteriormente sobre o proceso de aprendizaxe, cunhas pautas dadas.



Documéntase sobre a Constitución a través de diferentes fontes e elabora un traballo sobre os seus principios democráticos máis importantes (individual/grupo) para expoñelo na aula.

Competencias sociais e cívicas



Documéntase sobre a Constitución a través de diferentes fontes e elabora un traballo sobre os seus principios democráticos máis importantes (individual/grupo) para expoñelo na aula.



Participa en actividades de grupo adoptando un comportamento responsable e construtivo e respectando os principios básicos do funcionamento democrático (respectar as quendas de palabra e as opinións, escoitar os demais e argumentar e tomar decisións conxuntas).



Valora a importancia dunha convivencia pacífica e tolerante entre os diferentes grupos humanos sobre a base dos valores democráticos e os dereitos humanos universalmente compartidos no colexio.



Participa dun xeito eficaz e construtivo na vida social da aula e do colexio e crea e utiliza estratexias para resolver conflitos nos grupos de referencia.



Identifica e utiliza os códigos de conduta e os usos xeralmente aceptados nas distintas sociedades e contornos (escola, familia, barrio etc.).



Valora e apoia a cooperación e o diálogo como forma de evitar e resolver conflitos exercitando prácticas democráticas en situacións de toma de decisións con apoio do mestre.



Desenvolve actitudes de cooperación e de traballo en equipo, valora as ideas alleas e reacciona con intuición, apertura e flexibilidade ante elas na aula.



Planifica traballos en grupo, coordina equipos, toma decisións e acepta responsabilidades no traballo en equipo.



Valora a importancia de coidar a atmosfera e enumera algunhas razóns.



Observa en imaxes e explica a influencia do comportamento humano no medio natural e propón medidas para o desenvolvemento sustentable da humanidade.



Utiliza a tecnoloxía para investigar sobre as accións humanas que propician o cambio climático.



Identifica os factores que inflúen na poboación dun territorio e fai inferencias sobre eles ante uns datos dados.



Compara a situación actual cunha situación previa para apreciar a evolución nese territorio e establece xeneralizacións se é posible.



Compara a situación actual cunha situación previa para apreciar a evolución nese territorio e establece xeneralizacións se é posible.



Diferencia os conceptos de emigración e inmigración e identifica ambos movementos migratorios con casos concretos documentándose na súa realidade.



Respecta os restos históricos e recoñece o valor que o patrimonio arqueolóxico monumental de España e de Galicia nos achega para o coñecemento do pasado.



Respecta e asume o comportamento que debe cumprirse cando visita un museo ou un edificio antigo.

Programación didáctica 2018-2019

24

Mª José Baz



Documéntase sobre a Constitución a través de diferentes fontes e elabora un traballo sobre os seus principios democráticos máis importantes (individual/grupo) para expoñelo na aula.



Planifica e realiza traballos e presentacións a nivel individual e en grupo que supoñen a procura, selección, interpretación e organización de textos de carácter xeográfico, social e histórico na aula.



Nomea as principais institucións do Estado español e asóciaas coa división de poderes.



Sitúa nun mapa as comunidades e as cidades autónomas de España e as súas provincias.



Relaciona cada comunidade autónoma coas súas linguas, tradicións e algunhas das súas manifestacións culturais completando un mapa conceptual.



Investiga a través de diferentes fontes cal é a situación actual da súa localidade con respecto ao traballo e elabora unha táboa/esquema que a explique.



Enumera os factores que condicionan o crecemento/decrecemento dunha poboación describindo as consecuencias.



Investiga o abandono das zonas rurais de Galicia en casos concretos manexando datos de poboación, de servizos etc. do pasado e do presente.



Explica ante un produto dado algunhas das materias primas que o compoñen e traza o seu proceso de elaboración ata o produto final (por exemplo cun organizador).



Define e relaciona os conceptos de Idade Media e Idade Moderna datando os feitos que marcan os seus inicios e os seus finais, nomeando algunhas fontes da historia representativas e comunícao oralmente e/ou por escrito.



Explica a importancia da escritura, da agricultura e da gandaría como descubrimentos que cambiaron profundamente as sociedades humanas e comunícao oralmente e/ou por escrito.



Describe cronoloxicamente os principais movementos artísticos e culturais das distintas etapas da historia de Galicia e de España (Prehistoria, Idade Antiga, Idade Media e Idade Moderna) citando os seus representantes máis significativos



Explica e compara as diferenzas dos dous períodos nos que se divide a Prehistoria, describe as características básicas das formas de vida nestas dúas épocas e comunícao oralmente e/ou por escrito.



Data a Idade Antiga e describe as características básicas da vida naquel tempo, en especial as referidas á romanización, e comunícao oralmente e/ou por escrito.



Identifica e secuencia os trazos distintivos das culturas que conviviron nos reinos peninsulares durante a Idade Media describindo a evolución política e os distintos modelos sociais e comunícao oralmente e/ou por escrito.



Explica as características da Idade Moderna e algúns dos acontecementos que determinaron cambios fundamentais no rumbo da historia neste período (monarquía dos Austrias, séculos XVI e XVII, os Borbóns e século XVIII) e comunícao oralmente e/ou por escrito.

Sentido de iniciativa e espíritu emprendedor



Realiza con responsabilidade e esforzo as tarefas encomendadas e presenta os traballos de maneira ordenada, clara e limpa.

Programación didáctica 2018-2019

25

Mª José Baz



Mostra actitudes de confianza en si mesmo, iniciativa persoal, curiosidade, interese, creatividade na aprendizaxe e espírito emprendedor que o fan activo ante as circunstancias que o rodean na aula, na familia e no colexio.



Manifesta autonomía na planificación e na execución de accións e tarefas e ten iniciativa na toma de decisións de grupo.



Competencia en conciencia e expresions culturais Relaciona cada comunidade autónoma coas súas linguas, tradicións e algunhas das súas manifestacións culturais completando un mapa conceptual.



Identifica e respecta o patrimonio natural, histórico, cultural e artístico de España e de Galicia e asume as responsabilidades que supón a súa conservación e mellora, apadriñando un elemento do patrimonio.



Aprecia a herdanza cultural a escala local, autonómica e nacional como riqueza compartida que hai que coñecer, preservar e coidar.



Explica e compara as diferenzas dos dous períodos nos que se divide a Prehistoria, describe as características básicas das formas de vida nestas dúas épocas e comunícao oralmente e/ou por escrito.



Explica as características da Idade Moderna e algúns dos acontecementos que determinaron cambios fundamentais no rumbo da historia neste período (monarquía dos Austrias, séculos XVI e XVII, os Borbóns, século XVIII) e comunícao oralmente e/ou por escrito.

3.2.3.EDUCACIÓN ARTÍSTICA PlÁSTICA

Na área de Plástica incidiremos no adestramento de todas as competencias de xeito sistemático facendo fincapé nos descritores máis afíns á área.

Competencia matemática e competencias básicas en ciencia e tecnoloxía A área contribúe á adquisición da Competencia matemática e Competencias en ciencias e tecnoloxía ao abordar conceptos e representacións xeométricas presentes na arquitectura, no deseño, no mobiliario, nos obxectos cotiáns, no espazo natural, e naquelas ocasións nas que se necesitan referentes para organizar a obra artística no espazo. Así mesmo, aspectos traballados en música como o ritmo e as escalas, colaboran directamente coa consecución da Competencia matemática.

Os descritores que traballaremos fundamentalmente serán: • Interactuar co medio natural de xeito respectuoso.

• Xerar criterios persoais sobre a visión social da estética do corpo humano fronte ao coidado saudable deste.

• Aplicar os coñecementos matemáticos para a resolución de situacións problemáticas en contextos reais e en calquera materia.

• Realizar argumentacións en calquera contexto con esquemas lóxico-matemáticos.

• Aplicar as estratexias de resolución de problemas a calquera situación problemática.

Comunicación lingüística Programación didáctica 2018-2019

26

Mª José Baz

A través dos intercambios comunicativos que se xeran nas diversas actividades e proxectos, do uso das normas que o rexen, da explicación dos procesos e do vocabulario específico que a área achega, contribúese ao desenvolvemento da competencia en comunicación lingüística.

De forma específica, cancións ou sinxelas dramatizacións son un vehículo propicio para a adquisición de novo vocabulario e para desenvolver capacidades relacionadas coa fala, como a respiración, a dicción ou a articulación. Desenvólvese tamén esta competencia a través da descrición dos proxectos de traballo, das argumentacións sobre solucións achegadas no desenvolvemento dos proxectos e da propia presentación destes.

Os descritores que utilizaremos serán: • Comprender o sentido dos textos escritos.

• Respectar as normas de comunicación en calquera contexto: quenda de palabra, escoita atenta ao interlocutor...

• Entender o contexto sociocultural da lingua, así como a súa historia para un mellor uso desta.

• Manexar elementos de comunicación non verbal, ou en diferentes rexistros nas diversas situacións comunicativas.

Competencia dixital Mediante o uso da tecnoloxía como ferramenta para mostrar procesos relacionados coa música e as artes visuais e para achegar o alumnado á creación de producións artísticas e á análise da imaxe e do son e das mensaxes que estes transmiten, contribúese ao desenvolvemento da Competencia dixital.

Na área de Plástica adestraremos os seguintes descritores: • Comprender as mensaxes que veñen dos medios de comunicación.

• Utilizar as distintas canles de comunicación audiovisual para transmitir informacións diversas.

• Actualizar o uso das novas tecnoloxías para mellorar o traballo e facilitar a vida diaria.

• Empregar distintas fontes para a busca de información.

Conciencia e expresións culturais A área de Educación artística contribúe directamente en todos os aspectos que configuran a área á adquisición desta competencia. Nesta etapa ponse a énfase no coñecemento de diferentes códigos artísticos e nas técnicas e nos recursos que lle son propios, axudando o alumnado a iniciarse na percepción e na comprensión do mundo que o rodea e a ampliar as súas posibilidades de expresión e de comunicación cos demais. A posibilidade de representar unha idea de forma persoal, valéndose dos recursos que as linguaxes artísticas proporcionan, promove a iniciativa, a imaxinación e a creatividade, ao tempo que ensina a respectar outras formas de pensamento e de expresión.

A área, ao propiciar o achegamento a diversas manifestacións culturais e artísticas, tanto do ámbito máis próximo coma doutros pobos, dota os alumnos e as alumnas de instrumentos para valoralas e para formular opinións cada vez máis fundamentais no coñecemento. Deste modo, poden ir configurando criterios válidos en relación cos produtos culturais e ampliar as súas posibilidades de ocio.

Programación didáctica 2018-2019

27

Mª José Baz

Os descritores que adestraremos nesta competencia son: • Mostrar respecto cara ás obras máis importantes do patrimonio cultural de ámbito mundial.

• Valorar a interculturalidade como unha fonte de riqueza persoal e cultural.

• Apreciar os valores culturais do patrimonio natural e da evolución do pensamento científico.

• Expresar sentimentos e emocións desde códigos artísticos.

• Apreciar a beleza das expresións artísticas e no cotián.

• Elaborar traballos e presentacións con sentido estético.

Competencias sociais e cívicas A Educación artística favorece a participación en experiencias colectivas: colaxe, exposicións, experiencias musicais, etc., como forma de expresar ideas, sentimentos, vivencias tanto persoais coma grupais. A interpretación e a creación supoñen, en moitas ocasións, un traballo en equipo. A aceptación de normas desta forma de traballo, a cooperación, asunción de responsabilidades e utilización de espazos de xeito apropiado, son regras e normas dun desenvolvemento social e cívico adecuado. Todo iso fai que a área contribúa ao desenvolvemento da Competencia social e cívica.

Os indicadores desta competencia poden facilitar o adestramento de cada un dos descritores que enunciamos a continuación: • Recoñecer riqueza na diversidade de opinións e de ideas.

• Evidenciar preocupación polos máis desfavorecidos e respecto aos distintos ritmos e potencialidades.

• Mostrar dispoñibilidade para a participación activa en ámbitos de participación establecidos.

Sentido de iniciativa e espírito emprendedor A creatividade esixe actuar con autonomía, poñer en marcha iniciativas, barallar posibilidades e solucións diversas. O proceso non só contribúe á orixinalidade e á busca de formas innovadoras, senón que ademais xera flexibilidade polas diferentes respostas que poden obterse ante un mesmo suposto. Neste sentido a área de Educación artística contribúe á Competencia sentido de iniciativa e espírito emprendedor, actuando significativamente no proceso que leva ao neno desde a exploración inicial ata o produto final, o cal require unha planificación previa e demanda un esforzo por alcanzar resultados orixinais, non estereotipados. O traballo en equipo e as habilidades de planificación, organización e elaboración de proxectos de traballo supoñen o desenvolvemento de capacidades e habilidades básicas tales como: a perseveranza, a responsabilidade, a autocrítica e a autoestima, contribuíndo todas elas directamente ao desenvolvemento desta competencia.

Neste caso, os descritores que cómpre adestrar serían: • Asumir as responsabilidades encomendadas e dar conta delas.

• Xestionar o traballo do grupo coordinando tarefas e tempos.

• Xerar novas e diverxentes posibilidades desde coñecementos previos do tema.

• Configurar unha visión de futuro realista e ambiciosa.

• Dirimir a necesidade de axuda en función da dificultade da tarefa.

Aprender a aprender

Programación didáctica 2018-2019

28

Mª José Baz

Á Competencia para aprender a aprender contribúese na medida en que se favoreza a reflexión sobre os procesos na manipulación de obxectos, a experimentación con técnicas e materiais e a exploración sensorial de sons, texturas, formas ou espazos, co fin de que os coñecementos adquiridos doten nenos e nenas dunha experiencia suficiente para utilizalos en situacións diferentes. O desenvolvemento da capacidade de observación, formula a conveniencia de establecer pautas que a guíen, co obxecto de que o exercicio de observar proporcione información relevante e suficiente. Neste sentido, a área fai competente en aprender, ao proporcionar protocolos de indagación e planificación de procesos susceptibles de ser utilizados noutras aprendizaxes.

Os descritores que utilizaremos para adestrar esta competencia serían: • Desenvolver as distintas intelixencias múltiples.

• Xestionar os recursos e as motivacións persoais en favor da aprendizaxe.

• Aplicar estratexias para a mellora do pensamento creativo, crítico, emocional, interdependente...

• Planificar os recursos necesarios e os pasos que cómpre realizar no proceso de aprendizaxe.

• Avaliar a consecución de obxectivos de aprendizaxe.

3.2.4.Lingua Castelá e lingua galega El área de Lengua castellana, como el resto de las áreas lingüísticas, contribuye al desarrollo de todas las competencias básicas del currículo, ya que son instrumentos para la comunicación, la inserción en la sociedad, la representación del mundo, la expresión de los sentimientos y el fomento de la creatividad.

Por su incidencia directa, esta área contribuye especialmente al desarrollo de la competencia en comunicación lingüística.

También contribuye al desarrollo de la Competencia social y cívica, la Competencia sentido de iniciativa y espíritu emprendedor y a la competencia digital. Su aportación es también relevante en cuanto a que es la base para la adquisición y desarrollo de la Competencia matemática y en ciencia y tecnología. Además manifestaciones literarias, musicales, de las bellas artes, el cine, etc. contribuyen de forma relevante al desarrollo de la Competencia de conciencia y expresiones culturales.

Competencia en comunicación lingüística El área de lengua castellana contribuye de forma directa al desarrollo de esta competencia.

La lengua castellana, así como todo el conjunto de lenguas, extranjeras y propias, contribuye al desarrollo de la habilidad para expresar e interpretar conceptos, pensamientos, sentimientos, hechos y opiniones de forma oral y escrita y para interactuar de una manera adecuada y creativa en múltiples contextos sociales y culturales.

En el área de Lengua castellana y literatura se desarrollan estrategias de expresión oral y escrita, comprensión de mensajes de diferente tipología, enriquecimiento de vocabulario, estrategias para una correcta fluidez verbal, la adquisición y aplicación de estructuras gramaticales que inciden en la calidad de su expresión, o la aportación literaria que contribuye a mejorar la riqueza comunicativa.

Programación didáctica 2018-2019 Mª José Baz 29

La competencia en comunicación lingüística constituye la base del aprendizaje y es vehículo canalizador del desarrollo competencial en todas sus facetas.

Competencia de aprender a aprender El área de Lengua castellana, entre otras, posibilita que el alumnado construya sus conocimientos mediante el lenguaje, gestionando eficazmente su aprendizaje y reflexionando críticamente sobre los fines y el objeto del mismo.

La lectoescritura, junto al cálculo y las TIC, son herramientas básicas para la construcción del conocimiento. El aprender en equipo, en grupos heterogéneos y la autonomía en el aprendizaje contribuyen significativamente a su desarrollo.

La autoevaluación y los procesos de pensamiento favorecen en el alumnado la posibilidad de avanzar, aprendiendo de los errores, y de comunicar sus experiencias integrando lo emocional y lo social.

Competencia social y cívica Analizando esta competencia desde la capacidad para el respeto, el diálogo y el consenso, se entiende que es necesario como base para una buena comunicación un buen uso de los códigos y usos lingüísticos.

El lenguaje contribuye de esta manera a construir una imagen del mundo, de la personalidad, mediante el desarrollo de la capacidad de expresar vivencias, opiniones, emociones, sentimientos e ideas, y a regular la propia conducta proporcionando un equilibrio.

El área de lengua castellana contribuye, a su vez, a comunicarse con otras personas, a comprender lo que éstas transmiten, a tomar contacto con distintas realidades y a asumir la propia expresión como modalidad fundamental de apertura a las demás personas, facilitando así, la integración social y cultural de las personas.

Por otra parte, también se contribuye al desarrollo de esta competencia en la medida en que una educación lingüística satisfactoria valora todas las lenguas como igualmente aptas y enriquecedoras para desempeñar las funciones de comunicación y de representación.

Competencia de sentido de iniciativa y espíritu emprendedor La lengua castellana, y todas las lenguas en general, son instrumentos de comunicación y de creación pensamiento. De esta manera, la lengua castellana contribuye a la adquisición del sentido de la iniciativa y el espíritu emprendedor en la construcción de estrategias, en la toma de decisiones, en la comunicación de proyectos personales y en la base de la autonomía personal.

La comunicación, verbal y no verbal, de las diferentes lenguas que se utilicen, contribuirán al aumento de la autoestima y desarrollo personal, y garantizará una adecuada interacción social.

Competencia digital Esta área contribuye a la competencia digital proporcionando conocimientos, destrezas para buscar, obtener y tratar información, así como de utilizarla de manera crítica y sistemática, Programación didáctica 2018-2019

30

Mª José Baz

evaluando su pertinencia. En especial para la comprensión de dicha información, su organización textual y, su uso en la expresión oral y escrita.

El currículo incluye el uso de soportes electrónicos en la composición de textos, lo que significa algo más que un cambio de soporte, ya que afecta a las operaciones mismas que intervienen en el proceso de escritura (planificación, ejecución del texto, revisión, etc.) y que constituyen uno de los contenidos básicos de esta área, cuestión que incide directamente en la adquisición y mejora de la competencia digital. Además, los medios de comunicación digitales que surgen continuamente implican un uso social y colaborativo de la escritura que permite concebir el aprendizaje de la lengua en el marco de un verdadero intercambio comunicativo.

Competencia de conciencia y expresiones culturales El área de Lengua castellana y literatura contribuye al desarrollo de la Competencia conciencia y expresión cultural en la medida en la que se convierte en herramienta fundamental en la realización, expresión creativa y apreciación de las obras en distintos medios, como la música, las artes escénicas, la literatura y las artes plásticas.

La lectura, comprensión y valoración de las obras literarias contribuyen al desarrollo de esta competencia, desarrollando la capacidad de percibir los recursos lingüísticos y literarios y el agrado por la lectura como actividad enriquecedora y placentera a la vez que se da cauce a la tendencia natural del ser humano al juego, al placer, a la libertad, y a la imaginación creadora.

Competencia matemática y competencias básicas en ciencia y tecnología El buen desarrollo de la actividad comunicativa favorece y ayuda a la mejora de la adquisición de conocimientos. La adecuada comprensión lectora y la fluidez verbal son elementos importantes en la resolución de problemas matemáticos. El orden y la buena disposición en las diferentes formulaciones de hipótesis, generan una mejor comunicación de las experiencias.

3.2.5. Matemáticas Nesta área de incidiremos no adestramento de todas as competencias de xeito sistemático.

Competencia en comunicación lingüística.

Para desenrolar esta competencia, o traballar as Matemáticas os alumnos deben poñer especial atención na incorporación dos termos matemáticos a linguaxe usual e o seu uso correcto, na descrición verbal dos procesos e na comprensión dos textos que se lles ofrecen (en especial, os problemas). É necesario que os alumnos falen, escriban, escoiten e expliquen o proceso seguido no seu traballo matemático.

Conciencia e expresións culturais.

O saber matemático é parte fundamental do coñecemento da humanidade, e contidos como os tratados en Xeometría permiten ao alumno comprender, de xeito máis efectivo, as manifestacións artísticas, e ser capaz de utilizalos para crear obras propias.

Programación didáctica 2018-2019

31

Mª José Baz

Competencias sociais e cívicas.

A área de Matemáticas permite aos alumnos comprender, describir e interactuar co ámbito físico que os rodea. O traballo coas posicións no espazo, as figuras e corpos xeométricos, a simetría... capacitaralles para ser competentes no emprego de planos, mapas, rutas... Do mesmo xeito, os contidos de números e operacións e medida axúdanlles a comprender a realidade, e a interactuar con ela. Co estudo dos gráficos entenden e producen informacións sobre o ámbito.

Competencia para aprender a aprender.

Valores como o rigor, o coidado, a perseveranza están asociados ao traballo matemático. Do mesmo xeito, o traballo en equipo e a consideración e reflexión sobre as opinións e puntos de vista dos outros (por exemplo, ao resolver problemas) contribúen ao desenvolvemento desta competencia.

Competencia matemática e competencias básicas en ciencia e tecnoloxía.

A competencia que máis se desenvolve directamente coa área de Matemáticas é “Competencia matemática e competencias básicas en ciencia e tecnoloxía”

a

para lograr a

adquisición desta competencia, o alumno debe:  Ser capaz de coñecer e valorar a presenza das informacións numéricas na vida cotiá, manexar os números nos seus diferentes contextos e empregalos con distintas finalidades. O alumnado traballará coas distintas situacións cotiás onde aparecen números e manexará diferentes formas nas que se poden presentar. Tamén realizará a súa representación de diferentes maneiras e traballará a composición e descomposición de números a partir das distintas ordes de unidades. Ademais, aprenderá a manexar os números ordinais e a comparar números.  Ser capaz de realizar cálculos e estimacións con números, identificando situacións de onde sexan necesarios e expresando o proceso seguido. As operacións constitúen unha parte substancial dos contidos desta área. Asociarase estas operacións con situacións reais nas que as aplicará. O cálculo mental traballarase de forma sistemática, e aprenderá a realizar aproximacións de números a distintas ordes e a obter estimacións.  Ser capaz de utilizar instrumentos de medida, estimar medidas de magnitudes e expresar os resultados na unidade axeitada. O alumno, traballará coas unidades de Programación didáctica 2018-2019

32

Mª José Baz

medida tanto non convencionais como convencionais e aprenderá a usar instrumentos de medida e a manexar o reloxo e o diñeiro de forma eficiente, todo iso en situacións reais.

Tamén se dedicará especial atención á estimación de magnitudes.  Ser capaz de recoñecer a presenza de liñas, formas e corpos xeométricos na realidade, aplicar as súas características para describir situacións e utilizalas con distintos fins. O traballo co espazo se concretará no estudo dos corpos xeométricos os seus elementos e tamén a súa clasificación.  Ser capaz de utilizar e elaborar estratexias de resolución de problemas, elixir a máis adecuada en cada caso e aplicala seguindo un proceso de resolución ordenado. O alumno recoñecerá e resolverá diferentes tipos de problemas.ñ Os alumnos aprenderán a seguir un proceso ordenado de resolución, reflexionarán sobre os problemas e coñecerán e utilizarán diferentes estratexias de resolución, tendo tamén a oportunidade de inventar problemas propios.  Ser capaz de recoller datos e informacións do ámbito que o rodea, representar a información en distintas formas, interpretala e producir mensaxes con ela. Aprenderán a interpretar gráficos de barras, gráficos lineais e pictogramas, e tamén traballarán as coordenadas cartesianas. A partir deles, extraerán información que lles permitirá contestar preguntas e resolver problemas. Tamén representarán distintos datos neses tipos de gráficos.  Ser capaz de recoñecer a presenza e o papel das Matemáticas no noso mundo, valorar a importancia da creatividade e o rigor ao utilizalas e confiar nas súas propias habilidades.

Os alumnos chegarán a recoñecer e apreciar a utilidade das Matemáticas na súa vida cotiá, ao realizar actividades de distintos tipos centradas sempre en contextos reais. O traballo sistemático e organizado permitiralles tomar conciencia da importancia de que sexan ordenados e coidadosos

Competencia dixital.

Esta área contribúe á adquisición desta competencia de varias formas. Por un lado, achega destrezas como a comparación de números, a aproximación, as distintas formas de expresar e de usar os números...; e por outro, traballa a recollida e tabulación de datos, e a interpretación

Programación didáctica 2018-2019

33

Mª José Baz

e representación de táboas de doble entrada e dos tipos de gráficos máis común en soportes dixitais.

Sentido de iniciativa e espírito emprendedor.

As Matemáticas contribúen á consecución desta competencia dende os contidos asociados á resolución de problemas, que é un dos eixes fundamentais da área. A contribución a esta competencia realízase dende tres vertentes principais: a planificación, a xestión dos recursos e a valoración dos resultados. A resolución de situacións abertas fomenta a confianza nas propias capacidades.

3.2.6. Valores sociais e cívicos Competencia matemática e competencias básicas en ciencia e tecnoloxía O desenvolvemento desta competencia nesta área curricular permítenos utilizar, interpretar e expresar con claridade elementos e razoamentos matemáticos para enfrontarse a aquelas situacións cotiás que os precisan. Así mesmo, esta competencia ofrece a posibilidade de empregar o razoamento lóxico, analizar e axuizar a partir de conflitos, resolución de problemas e xuízos morais, os problemas sociais e históricos.

Os descritores que podemos traballar serán: • Comprometerse co uso responsable dos recursos naturais para promover un desenvolvemento sostible.

• Tomar conciencia dos cambios producidos polo home no ámbito natural e as repercusións para a vida futura.

• Xerar criterios persoais sobre a visión social da estética do corpo humano fronte ao coidado saudable deste.

• Aplicar métodos científicos rigorosos para mellorar a comprensión da realidade circundante.

• Manexar os coñecementos sobre ciencia e tecnoloxía para solucionar problemas e comprender o que acontece ao noso arredor.

• Identificar e manipular con precisión elementos matemáticos (números, datos, elementos xeométricos...) en situacións cotiás.

• Realizar argumentacións en calquera contexto con esquemas lóxico-matemáticos.

• Aplicar os coñecementos matemáticos para a resolución de situacións problemáticas en contextos reais e en calquera materia.

Programación didáctica 2018-2019

34

Mª José Baz

Comunicación lingüística Para o bo desenvolvemento desta competencia nesta área, será decisivo o fomento da lectura através de libros e de fragmentos escollidos para comentar na aula con dúas finalidades: mellorar a comprensión lectora e a adquisición de destrezas para a expresión escrita e adquirir identidade sobre o que significa unha sociedade cívica para favorecer o coñecemento dos valores, os dereitos e os deberes destacados nos dereitos humanos... Trataremos desde esta área que adquiran as destrezas comunicativas tanto orais coma escritas; por iso, procuraremos adestrar polo menos un descritor en cada unha das unidades didácticas.

Os descritores que podemos utilizar serán: • Comprender o sentido dos textos escritos.

• Captar o sentido das expresións orais: ordes, explicacións, indicacións, relatos...

• Comprender o sentido dos textos escritos.

• Gozar coa lectura.

• Expresar oralmente de xeito ordenado e claro calquera tipo de información.

• Utilizar o coñecemento das estruturas lingüísticas, normas ortográficas e gramaticais para elaborar textos escritos.

• Compoñer distintos tipos de textos creativamente con sentido literario.

• Producir textos escritos de diversa complexidade para o seu uso en situacións cotiás ou de materias diversas.

Competencia dixital Desenvolver a competencia dixital desde esta área axudaranos a manexar ferramentas que posibiliten o acceso ao coñecemento e á vez nos ensine o seu uso responsable; a devandita competencia favorecerá dous tipos de traballo: autónomo e participativo, nos que se fomentará a identidade persoal e a relación interpersoal respectivamente desde unhas bases sólidas nas que poidan empezar a xerar os seus propios criterios sobre situacións reais da sociedade na que viven.

Na área de Valores Sociais e Cívicos podemos adestrar os seguintes descritores: • Empregar distintas fontes para a busca de información.

• Seleccionar o uso das distintas fontes segundo a súa fiabilidade.

• Elaborar información propia derivada de información obtida a través de medios tecnolóxicos.

• Manexar ferramentas dixitais para a construción de coñecemento.

Programación didáctica 2018-2019

35

Mª José Baz

• Comprender as mensaxes elaboradas en códigos diversos.

• Actualizar o uso das novas tecnoloxías para mellorar o traballo e facilitar a vida diaria.

• Aplicar criterios éticos no uso das tecnoloxías.

Conciencia e expresións culturais A través desta competencia e desde esta área, posibilítase a adquisición de pautas sociais e cívicas persoais, interpersoais e interculturais para participar dunha forma eficaz e construtiva en sociedades cada vez máis diversificadas.

Os descritores que adestraremos nesta competencia son: • Mostrar respecto cara ás obras máis importantes do patrimonio cultural a nivel mundial.

• Valorar a interculturalidade como unha fonte de riqueza persoal e cultural.

• Expresar sentimentos e emocións desde códigos artísticos.

• Apreciar a beleza das expresións artísticas e do cotián.

• Elaborar traballos e presentacións con sentido estético.

Competencias sociais e cívicas A área de Valores Sociais e Cívicos pídenos que se facilite a construción da identidade individual e se potencien as relacións interpersoais para favorecer a convivencia de acordo a valores cívicos socialmente recoñecidos, polo que esta competencia fomentará todos aqueles aspectos que lle axuden ao alumnado a formarse como persoas e cidadáns participativos na mellora e no desenvolvemento dunha sociedade democrática. Os indicadores desta competencia poden facilitar o adestramento de cada un dos descritores que enunciamos a continuación: • Coñecer e aplicar dereitos e deberes da convivencia cidadá no contexto da escola.

• Identificar as implicacións que ten vivir nun Estado social e democrático de dereito referendado por unha norma suprema chamada Constitución española.

• Desenvolver capacidade de diálogo cos demais en situacións de convivencia e traballo e para a resolución de conflitos.

• Mostrar dispoñibilidade para a participación activa en contextos de participación establecidos.

• Recoñecer riqueza na diversidade de opinións e ideas.

• Aprender a comportarse desde o coñecemento dos distintos valores.

• Concibir unha escala de valores propia e actuar conforme a ela.

Programación didáctica 2018-2019

36

Mª José Baz

• Evidenciar preocupación polos máis desfavorecidos e respecto aos distintos ritmos e potencialidades.

• Involucrarse ou promover accións cun fin social.

Sentido de iniciativa e espírito emprendedor O sentido de iniciativa e espírito emprendedor beneficiará o alumnado, xa que se iniciará no autocoñecemento a distintos niveis para poder desenvolver habilidades que o leven a tomar iniciativas emprendedoras que faciliten a asunción da complexa convivencia social propiciando valores de interdependencia positiva, cooperación de acordo cos valores, os dereitos e os deberes da sociedade na que se desenvolven.

Neste caso, os descritores que se deberían adestrar serían: • Optimizar recursos persoais apoiándose nas fortalezas.

• Asumir as responsabilidades encomendadas e dar conta delas.

• Ser constante no traballo superando as dificultades.

• Dirimir a necesidade de axuda en función da dificultade da tarefa.

• Xestionar o traballo do grupo coordinando tarefas e tempos.

• Asumir riscos no desenvolvemento de tarefas ou proxectos.

• Actuar con responsabilidade social e sentido ético no traballo.

• Mostrar iniciativa persoal para iniciar ou promover accións novas.

Aprender a aprender A competencia de aprender a aprender favorece a forma en que o proceso de ensinoaprendizaxe se vai consolidando no alumnado. As metodoloxías empregadas nesta área estarán relacionadas co traballo de investigación, de forma que a participación e a implicación do alumnado sexa real así como o recoñecemento e a aceptación das normas sociais e de convivencia.

Nesta área insistirase na relación entre o progreso persoal e o académico xa que iso supoñerá unha das bases para que se inicien na construción do seu propio proxecto persoal de vida.

Os descritores que poderiamos utilizar para adestrar esta competencia serían: • Identificar potencialidades persoais como aprendiz: estilos de aprendizaxe, intelixencias múltiples, funcións executivas...

• Desenvolver as distintas intelixencias múltiples.

Programación didáctica 2018-2019

37

Mª José Baz

• Xestionar os recursos e as motivacións persoais en favor da aprendizaxe.

• Xerar estratexias para aprender en distintos contextos de aprendizaxe.

• Aplicar estratexias para a mellora do pensamento creativo, crítico, emocional, interdependente...

• Planificar os recursos e os pasos necesarios no proceso de aprendizaxe.

• Avaliar a consecución de obxectivos de aprendizaxe.

• Tomar conciencia dos procesos de aprendizaxe.

Programación didáctica 2018-2019

38

Mª José Baz

4. RELACIÓN DOS ESTÁNDARES DE APRENDIZAXE AVALIABLES E COMPETENCIAS CLAVE. CONCRECIÓN DOS CRITERIOS DE AVALIACIÓN E MÍNIMOS ESIXIBLES 4.1. CIENCIAS DA NATUREZA CRITERIOS DE AVALIACIÓN ( Obxectivos)

B1.1. Obter información relevante sobre feitos ou fenómenos previamente delimitados, facendo predicións sobre sucesos naturais, integrando datos de observación directa e indirecta a partir da consulta de fontes directa e indirectas e comunicando os resultados en diferentes soportes

B1.2. Establecer conxecturas tanto respecto de sucesos que ocorren dunha forma natural como sobre os que ocorren cando se provocan a través dun experimento ou dunha experiencia.

Programación didáctica 2018-2019

ESTÁNDARES DE APRENDIZAXE

C.CLAVE

MÍNIMO ESIXIBLE

CNB1.1.1.

Busca, selecciona e organiza información concreta e relevante, analízaa, obtén conclusións, elabora informes para o rexistro de plan de traballo e comunica, de forma oral e escrita, as conclusións

CCL CSIEE CAA CD CMCCT

Comprende e interpreta información de documentos escritos, imaxes, gráficos e extrae conclusións adecuadas que aplica nos seus traballos e exposicións de clase.

Relaciona a información entre si e cos seus coñecementos previos.

CNB1.1.2. Expresa oralmente e por escrito, de forma clara e ordenada contidos relacionados coa área manifestando a comprensión de textos orais e/ou escritos

CCL CMCCT

Le e comprende información textual e gráfica, elixe os datos que necesita para responder preguntas e completar os seus escritos. Explica as súas respostas, oralmente ou por escrito, utilizando o vocabulario adecuado.

CNB1.1.3. Emprega de forma autónoma o tratamento de textos (axuste de páxina, inserción de ilustracións ou notas etc)

CCL CSIEE CMCT CD

CNB1.1.4. Manexa estratexias axeitadas para acceder á información dos textos de carácter científico.

CMCCT CAA CCL

CNB1.2.1. Manifesta autonomía na planificación e execución de accións e tarefas e ten iniciativa na toma de decisións, identificando os criterios e as consecuencias das decisións tomadas.

Mª José Baz

CSIEE CAA CMCCT

Iníciase e amosa interese en empregar o procesador de textos para presentar os seus traballos.

Presenta os traballos de maneira ordenada, clara e limpia en soporte digital ou papel. Progresa na mejora de la presentación de sus trabajos Presenta os traballos de xeito ordenado, clara e limpa en soporte dixital ou papel.

Progresa pouco a pouco na mellora da presentación dos seus traballos

CRITERIOS DE AVALIACIÓN OBXECTIVOS

B1.3. Traballar de forma cooperativa, apreciando o coidado pola seguridade propia e a dos seus compañeiros/as, coidando as ferramentas e facendo uso adecuado dos materiais

B1.4. Realizar proxectos, experiencias sinxelas e pequenas investigacións e presentar informes coas conclusións en diferentes soportes

ESTÁNDARES DE APRENDIZAXE

C. CLAVE

MÍNIMOS ESIXIBLES

CNB1.3.1. Utiliza estratexias para estudar e traballar de forma eficaz, individualmente e en equipo, amosando habilidades para a resolución pacífica de conflitos.

CAA CSC CMCCT CSIEE

Recoñece que un proxecto require un proceso de elaboración, respectando e valorando as opinións dos demais.

Utiliza instrumentos e tics de forma seguida

CNB1.3.2. Coñece e emprega as normas de uso e de seguridade dos instrumentos, dos materiais de traballo e das tecnoloxías da información e comunicación.

CMCCT CSC CD CAA

CNB1.4.1.

Realiza proxectos, experiencias sinxelas e pequenas investigacións formulando problemas, enunciando hipóteses, seleccionando o material necesario, realizando, extraendo conclusións e comunicando os resultados.

CMCCT CCL CAA CSIEE

CNB1.4.2. Presenta un informe, de forma oral ou escrita, empregando soportes variados, recollendo información de diferentes fontes (directas, libros, internet) cando traballa de forma individual ou en equipo na realización de proxectos, experiencias sinxelas e pequenas investigacións.

Programación didáctica 2018-2019

Mª José Baz

CCL CMCCT CSC CD CAA CSIEE

Iníciase e colabora na realización de proxectos, aportando ideas, respectando as ideas dos demias e as quendas, etc. facendo as presentacións de maneira clara, ordenada e limpa.

Presenta pequenos proxectos propostos.

informes

dos

CRITERIOS DE AVALIACIÓN OBXECTIVOS

ESTÁNDARES DE APRENDIZAXE

B2.1. Identificar e localizar os principais órganos implicados na realización das funcións vitais do corpo humano e establecer algunhas relacións fundamentais entre elas e determinados hábitos de saúde.

CNB2.1.1. Identifica e localiza os principais órganos implicados na realización das funcións vitais do ser humano

B2.3.

Relacionar determinadas prácticas de vida co adecuado funcionamento do corpo, adoptando estilos de vida saudables e coñecendo as repercusións para a saúde.

CNB2.3.1. Recoñece estilos de vida saudables e os seus efectos sobre o coidado e mantemento do funcionamento global do corpo

B2.2. Coñecer o funcionamento de células, tecidos, órganos, aparellos, sistemas: a súa localización, forma, estrutura, funcións, coidados etc.

CNB2.3.2. Coñece e explica os principios das dietas equilibradas, identificando as prácticas saudables para previr e detectar os riscos para a saúde.

CNB2.3.3. Recoñece os efectos consumo de alcohol e drogas.

nocivos

do

CNB2.3.4. Observa, identifica e describe algúns avances da ciencia que melloran a saúde (medicina, produción e conservación de alimentos, potabilización da auga etc.).

CNB2.3.5. Coñece técnicas de primeiros auxilios, en situacións simuladas e reais.

Programación didáctica 2018-2019

Mª José Baz

C. CLAVE

MÍNIMOS ESIXIBLES

CMCCT

Identifica e explica as tres funcións vitais que diferencian os seres vivos da materia inerte.

CMCCT CCL

CMCCT CSC CCL CMCCT CCL CAA CSC CMCCT CAA CSC CMCCT CCL CS

CMCCT CSC

Distingue e relacionar diferentes órganos e aparatos coa súa función no corpo.

Identifica, nomea e describe as tarefas das partes dunha célula típica, coñece a organización e a disposición das células en tecidos, órganos e aparatos , e define ser unicelular e pluricelular.

Relaciona actividades e hábitos saudables coas causas que propician ter boa saúde.

Investigar sobre enfermidades relacionadas cunha alimentación inadecuada e iníciase na presentación de traballos en distintos soportes.

Identifica estilos de vida saudables e non saudables Reflexionar e valorar a importancia dos hábitos de vida saudables Relaciona hábitos de vida saudable con boa saúde e identifica substancias prexudiciais.

CRITERIOS DE AVALIACIÓN OBXECTIVOS B3.1. Coñecer a estrutura dos seres vivos: células, tecidos, tipos, órganos, aparellos e sistemas: identificando as principais características e funcións B3.2. Coñecer diferentes niveis de clasificación dos seres vivos, atendendo ás súas características e tipos.

B3.3. Investigar as características de ecosistemas do seu contorno mediante a recollida de datos, facendo hipóteses, empregando diversas fontes de información e presentando os resultados en diferentes soportes, mostrando interese pola rigorosidade e hábitos de respecto e coidado cara aos seres vivos.

Programación didáctica 2018-2019

ESTÁNDARES DE APRENDIZAXE

C CLAVE

MÍNIMOS ESIXIBLES

CNB3.1.1. Identifica e describe a estrutura dos seres vivos: células, tecidos, órganos, aparellos e sistemas nomeando as principais características e funcións de cada un deles.

CNB3.2.1. Identifica as características e clasifica os seres vivos: - Reino animal - Reino das plantas - Reino dos fungos - Outros reinos.

CNB3.2.2. Utiliza guías na identificación científica de animais e plantas CNB3.2.3. Explica a importancia da fotosíntese para a vida na Terra.

CNB3.3.1. Investiga e explica as relacións entre os seres vivos. Cadeas alimentarias. Poboacións, comunidades e ecosistemas CNB3.3.2.

Recoñece e explica algúns ecosistemas: pradería, charcaCNB3.3.4. Usa a lupa e outros medios tecnolóxicos para a observación científica., bosque, litoral e cidade e os seres vivos que neles habitan.

CNB3.3.3. Observa e identifica diferentes hábitats dos seres vivos facendo fincapé no coidado destes e nomea algunhas causas de extinción de especies.

CNB3.3.4. Usa a lupa e outros medios tecnolóxicos para a observación científica.

CMCCT CCL

Describe célula, tecido, órgano, aparello e sistema, relacionándoo coas principais funcións.

CMCCT

Clasifica seres vivos no correspondente reino e indica algunha das características máis importantes.

Iníciase no emprego de guías e clasifica animais e plantas segundo algunha característica.

CNB3.3.5. Observa e rexistra algún proceso asociado á vida dos seres vivos, utilizando os instrumentos e os medios audiovisuais e tecnolóxicos apropiados, comunicando de xeito oral e escrito os resultados.

CMCCT CCL CD CAA

Mª José Baz

CMCCT CAA CMCCT CCL CMCCT CCL CMCCT CC

CMCCT CSC

CMCCT

Emprega a lupa, lupa binocular… para realizar observacións máis detalladas.

Observa e rexistra algún proceso asociado á vida dos seres vivos, utiliza os instrumentos e os medios audiovisuais e tecnolóxicos apropiados

CRITERIOS DED AVALIACIÓN OBXECTIVOS B4.1. Coñecer leis básicas que rexen fenómenos como a reflexión da luz, a transmisión da corrente eléctrica, os cambios de estado e as reaccións químicas: a combustión, a oxidación e a fermentación.

ESTÁNDARES DE APRENDIZAXE

CNB4.1.1. Investiga a través da realización de experiencias sinxelas para achegarse ao coñcemento das leis básicas que rexen fenómenos como a reflexión da luz, a transmisión da corrente eléctrica e os cambios de estado CNB4.1.2. Investiga a través da realización de experiencias sinxelas para achegarse ao coñcemento das leis básicas que rexen reaccións químicas: combustión, oxidación e fermentación.

B4.2. Coñecer as características das fontes de enerxía e materias primas renovables e non renovables e relacionalas co desenvolvemento enerxético e sostible.

CNB4.2.1. Identifica e explica algunhas das principais características das diferentes formas de enerxía: mecánica, lumínica, sonora, eléctrica, térmica e química.

CNB4.2.2. Identifica e explica os beneficios e riscos relacionados coa utilización das enerxías renovables e non renovables: esgotamento, choiva ácida, radioactividade, expoñendo posibles actuacións para un desenvolvemento sostible.

B4.3. Planificar e realizar sinxelas investigacións para estudar o comportamento dos corpos diante das forzas, a luz, a electricidade, o magnetismo, a calor ou o son.

CNB4.3.1.

Planifica e realiza sinxelas experiencias e predí cambios no movemento, na forma ou no estado dos corpos por efecto das forzas ou das achegas de enerxía, comunicando o proceso seguido e o resultado obtido

CNB4.3.2. Observa de xeito sistemático, aprecia e explica os efectos da calor no aumento de temperatura e dilatación dalgúns materiais.

Programación didáctica 2018-2019

Mª José Baz

C CLAVE CMCCT CAA CSIEE

MÍNIMOS ESIXIBLES

Coñece as leis básicas da reflexión da luz, a transmisión da corrente eléctrica e as características da combustión, oxidación e fermentación

CMCCT CAA CSIE

CMCCT CCL Coñece as diferentes formas de enerxía e as enerxías renovables e non renovables CMCCT, CSC CCL

CAA CMCCT CSIEE CCL

CMCCT CCL

Recoñece os efectos do calor sobre os corpos

CRITERIOS DE AVALIACIÓN OBXECTIVOS

ESTÁNDARES DE APRENDIZAXE

C CLAVE

MÍNIMOS ESIXIBLES

CMCCT B4.4. Realizar experiencias sinxelas e pequenas investigacións sobre diferentes fenómenos físicos e químicos da materia.

CNB4 4.1 Identifica, experimenta e exemplifica argumentando algúns cambios de estado e a súa reversibilidade.

CMCCT CNB4.4.2. Separa os compoñentes dunha mestura mediante destilación, filtración, evaporación ou disolución

CNB4.4.3. Presenta conclusións de procesos de investigación, experiencias sinxelas ou proxectos sobre diferentes fenómenos físicos e químicos da materia, en diferentes soportes.

CNB4.4.4. Identifica e expón as principias características das reaccións químicas: combustión, oxidación e fermentación.

CNB4.4.5. Respecta as normas de uso, de seguridade e de mantemento dos instrumentos de observación e dos materiais de traballo.

B5.1. Coñecer os principios básicos que rexen as máquinas e os aparellos.

CNB5.1.1. Identifica diferentes tipos de máquinas e clasifícaas segundo o número de pezas, o xeito de accionalas e a acción que realizan.

CCNB5.1.2. Observa, identifica e describe algúns dos compoñentes das máquinas.

Programación didáctica 2018-2019

Mª José Baz

CAA CSIEE CCL CD

CMCCT CAA

CMCCT CSC

CMCCT CAA

Realiza experiencias sinxelas, en equipo, sobre reaccións químicas habituais na vida cotiá; formular problemas, enunciar hipóteses, seleccionar o material necesario, extraer conclusións e comunicar os resultados en diferentes soportes.

Identifica produtos químicos habituais no fogar e os posibles riscos para o organismo.

Identifica e explica os símbolos de perigo máis comúns na etiquetaxe.

Respecta as normas de uso, de seguridade, de conservación e de mantemento dos instrumentos de observación e dos materiais de traballo, na aula e no centro.

Observa e identifica os principais elementos dun circuíto eléctrico e, con axuda, é quen de cosntruír un.

Explica efectos da electricidade na vida diaria.

CMCCT CC

CRITERIOS DE AVALIACIÓN OBXECTIVOS

ESTÁNDARES DE APRENDIZAXE

C CLAVE

MÍNIMOS ESIXIBLES

B5.2. Planificar a construción de obxectos e aparellos cunha finalidade previa, empregando fontes enerxéticas, operadores e materiais apropiados, realizando o traballo individual e en equipo e proporcionando información sobre que estratexias se empregaron.

B5.3. Realizar experiencias sinxelas para coñecer as leis básicas que rexen a transmisión da corrente eléctrica.

CNB5 2.1 Constrúe algunha estrutura sinxela que cumpra unha función ou condición para resolver un problema a partir de pezas moduladas (escaleira, ponte, tobogán etc.)

CMCCT CAA CSIEE

Elabora tarefas sobre algún grandes/inventos, diferenciando prexudicial do beneficioso.

CNB5.3.1. Identifica os elementos dun circuíto eléctrico, constrúe un e explica algúns efectos da electricidade.

CMCCT CSIEE CCL

Identifica os elementos dun circuito eléctrico e as características dos imáns.

CNB5.3.2. Observa e identifica as principais características dos imáns e relaciona electricidade e magnetismo.

CMCCT

CNB5.4.1. Coñece e explica algúns dos grandes descubrimentos e inventos da humanidade.

CCL CMCCT CSC CMCCT CCL CSC CCEC

B5.4. Coñecer os principais avances da ciencia e da tecnoloxía.Identificar os beneficios e riscos.

CNB5.4.2. Coñece e explica algúns dos avances da ciencia no fogar e na vida cotiá, na medicina, na cultura e no lecer, na arte, na música, no cine e no deporte e nas tecnoloxías da información e a comunicación.

Programación didáctica 2018-2019

Mª José Baz

Coñece a importancia científicos na vida cotiá

dos

dos o

avances

4.2. CIENCIAS SOCIAIS CRITERIOS DE AVALIACIÓN OBXECTIVOS B1.1. Obter información concreta e relevante sobre feitos ou fenómenos previamente delimitados, utilizando diferentes fontes (directas e indirectas)

B1.2.

Utilizar as tecnoloxías da información e a comunicación para obter información e como instrumento para aprender, e expresar contidos sobre Ciencias sociais.

B1.3.Desenvolver a responsabilidade, a capacidade de esforzo e a constancia no estudo.

B1.4. Realizar traballos e presentacións a nivel individual e grupal que supoñan a busca, selección e organización de textos de carácter social, xeográfico ou histórico, amosando habilidade para traballar tanto individualmente como de maneira colaborativa dentro dun equipo.

Programación didáctica 2018-2019

ESTÁNDARES DE APRENDIZAXE CSB1.1.1. Busca, selecciona e organiza información concreta e relevante, a analiza, obtén conclusións, reflexiona respecto ao proceso seguido e o comunica oralmente e/ou por escrito.

CSB1.2.1.

Utiliza as tecnoloxías da información e a comunicación (internet, blogs, redes sociais...) para elaborar traballos coa terminoloxía adecuada aos temas tratados.

B1.2. Utilizar as tecnoloxías da información e a comunicación para obter información e como instrumento para aprender, e expresar contidos sobre Ciencias sociais.

CSB1.3.1. Emprega con rigor e precisión o vocabulario adquirido para elaborar traballos coa terminoloxía axeitada aos temas tratados.

CCB1.3.2. Expón oralmente de forma clara e ordenada, contidos relacionados coa área, que manifesten a comprensión de textos orais e /ou escritos CSB1.4.1.Realiza traballos e presentacións a nivel individual e grupal que supoñen a busca, selección e organización de textos de carácter xeográfico, social e histórico.

Mª José Baz

C.CLAV E

MÍNIMOS ESIXIBLES

CAA CCL CD CMCCT

Desenvolve o interese pola busca dem información empregando a lectura e as TIC. Comprende e interpreta información de documentos escritos, imaxes, gráficos e extrae conclusións adecuadas que aplica nos seus traballos e exposicións de clase.

CD CAA CCL CMCCT CSC CD CAA CCL CMCCT CSC CCL CAA CMCCT CSC CCL CAA CMCCT CSC CAA CD CSIEE CSC CCL CMCCT

Participa en actividades individuais e de grupo de modo construtivo, responsable e solidario, respectando os principios básicos establecidos

Le e entende textos de xeito global. Emprega técnicas de lectura de forma autónoma e utiliza diversas estratexias para mellorar a comprensión e elaboración de traballos e ampliar o vocabulario

Respecta as normas no traballo individual e grupal

CRITERIOS DE AVALIACIÓN OBXECTIVOS

ESTÁNDARES DE APRENDIZAXE

C.CLAV E

MÍNIMOS ESIXIBLES

B1.5. Valorar o traballo en grupo, amosando actitudes de cooperación e participación responsable, aceptando as diferenzas con respecto e tolerancia cara ás ideas e achegas alleas nos diálogos e debates

CSB1.5.1 .Utiliza estratexias para realizar traballos de forma individual e en equipo, e amosa habilidades para a resolución pacífica de conflitos.

CSC CAA CSIEE

Utiliza estratexias adecuadas e participa de maneira responsable no traballo en grupo

CSB1.5.2 .Participa en actividades de grupo adoptando un comportamento responsable, construtivo e solidario e respecta os principios básicos do funcionamento democrático.

CSC CAA

B1.6. Respecta a variedade dos diferentes grupos humanos e valora a importancia dunha convivencia pacífica e tolerante entre todos eles sobre a base dos valores democráticos e os dereitos humanos universalmente compartidos.

CSB1.6.1. Valora a importancia dunha convivencia pacífica e tolerante entre os diferentes grupos humanos sobre a base dos valores democráticos e os dereitos humanos universalmente compartidos

B1.7. Participa dunha maneira eficaz e construtiva na vida social creando estratexias para resolver conflitos e empregando códigos de conduta xeralmente aceptados

CSB1.7.1.Participa dunha maneira eficaz e construtiva na vida da aula e do centro e crea e utiliza estratexias para resolver conflitos entre seus compañeiros CSB1.7.2.Identifica e utiliza os códigos de conduta e os usos xeralmente aceptados nas distintas sociedades e contornos (escola, familia, barrio etc.)

B1.8. Valorar a cooperación e o diálogo como forma de evitar e resolver conflitos, fomentando os valores democráticos.

Programación didáctica 2018-2019

CSB1.8.1.Valora a cooperación e o diálogo como forma de evitar e resolver conflitos e fomenta os valores democráticos.

Mª José Baz

CSC CAA

CSC CAA

Contribúe de forma pacífica nas interaccións entre os compañeiros/as

Coñece os códigos de conduta e participa na actividade de aula e do centro de maneira eficaz

CSC CAA

CSC CAA

Valora a cooperación e o diálogo

CRITERIOS DE AVALIACIÓN OBXECTIVOS

ESTÁNDARES DE APRENDIZAXE

C.CLAV E

MÍNIMOS ESIXIBLES

B1.9. Desenvolver a creatividade e o espírito emprendedor aumentando as capacidades para aproveitar a información, as ideas e presentar conclusións innovadoras.

CSB1.9.1 .Amosa actitudes de confianza en si mesmo/a, sentido crítico, iniciativa persoal, curiosidade, interese, creatividade na aprendizaxe e espírito emprendedor que o fan activo ante as circunstancias que lle rodean.

CSIEE CSC CAA

Manifesta autonomía, confianza en si mesmo/a e interese na aprendizaxe.

CSB1.9.2 .Manifesta autonomía na planificación e execución de accións e tarefas e ten iniciativa na toma de decisións.

B1.10.

Desenvolver actitudes en cooperación e de traballo en equipo, así como o hábito de asumir novos roles nunha sociedade en continuo cambio.

CSB1.10.1.Desenvolve actitudes de cooperación e de traballo en equipo, valora as ideas alleas e reacciona con intuición, apertura e flexibilidade ante elas.

CSB1.10.2.Planifica traballos en grupo, coordina equipos, toma decisións e acepta responsabilidades

CA CSIEE

CSC CAA CSIEE

Manifesta unha actitude cooperativa

CSC CAA CSIEE

B2.1 .Describir correctamente planos e mapas, incluíndo os planisferios, interpretando a súa escala e signos convencionais.

CSB2.1.1.Identifica e clasifica os diferentes tipos de mapas, incluíndo os planisferios, define que é a escala nun mapa e emprega e interpreta os signos convencionais máis usuais que poden aparecer nel

CMCCT CAA

Recoñece os distintos tipos de mapas e os elementos que os integran.

B2.2. Identificar os elementos que inflúen no clima, explicando como actúan nel e adquirindo unha idea básica de clima e dos factores que o determinan.

B2.3.Explicar que é unha paisaxe, identificar os principais elementos que o compoñen e as características dos principais paisaxes de España e de Europa

CSB2.2.1.Define clima, nomea os seus elementos e identifica os factores que o determinan

CMCCT CCL

Define o clima e os seus factores

CMCCT CSC CCL

Coñece as características dos diferentes tipos de paisaxe

Programación didáctica 2018-2019

CSB2.3.1.Define paisaxe, identifica os seus elementos e explica as características dos principais paisaxes de España e de Europa valorando a súa diversidade.

Mª José Baz

CRITERIOS DE AVALIACIÓN OBXECTIVOS B2.4. Identificar as principais unidades de relevo de España e Europa, os seus climas e a súa rede hidrográfica, localizándoos nun mapa.

B2.5.

Explicar a influencia do comportamento humano no medio natural, identificando o uso sostible dos recursos naturais propoñendo unha serie de medidas necesarias para o desenvolvemento sostible da humanidade, especificando os seus efectos positivos

ESTÁNDARES DE APRENDIZAXE CSB2.4.1. Localiza nun mapa o relevo de Europa e España, as súas vertentes hidrográficas e o seu clima.

CSB2.4.2.Recoñece as principais características do relevo, os ríos e o clima de España e Europa.

CSB2.5.1. Explica o uso sostible dos recursos naturais propoñendo e adoitando unha serie de medidas e actuacións que conducen á mellora das condicións ambientais do nosos planeta.

B2.6. Explicar as consecuencias que teñen as nosas accións sobre o clima e o cambio climático.

CSB2.6.1 Explicar as causas e consecuencias do cambio climático e as actuacións responsables para frealo.

B3.1.Identificar a estrutura e os fins da Unión Europea, explicando algunhas vantaxes derivadas do feito de formar parte da Unión Europea

CSB3.1.1. Explica que é a Unión Europea e cales son os seus obxectivos políticos e económicos e localiza nun mapa os países membros e as súas capitais CSB3.1.2. Identifica as principais institucións e os seus órganos de goberno na Unión Europea, recoñecendo os seus símbolos e explicando en que consiste o mercado único e a zona euro.

CSB3.2.1 .Define poboación dun territorio e identifica os principais factores que inciden nesta e defíneos correctamente.

CSB3 2.2 Interpreta unha pirámide de poboación e outros gráficos usados no estudo da poboación.

B3.2. Comprender e interpreta os principais conceptos demográficos e calculalos a partires dos datos de poboación.

Programación didáctica 2018-2019

Mª José Baz

C.CLAV E

MÍNIMOS ESIXIBLES

CMCCT

Localiza as vertentes hidrográficas e as principais características do relevo de España e Europa.

CMCCT CAA

CSC CMCCT CAA CCL

Recoñece a importância do uso sostible dos recursos naturais

CSC CMCCT CAA CCL

É consciente das consecuencias do cambio climático

CSC CAA

Identifica a Unión Europia e os seus principais órganos

CSC CCEC CCL CSC CCL CMCCT CSC CCL

Interpreta pirámides de poboación e outros graficos de estudo da mesma

CRITERIOS DE AVALIACIÓN OBXECTIVOS

B3.3.Distinguir as principais características española e europea, explicando a súa evolución e a súa distribución demográfica e representándoa graficamente.

ESTÁNDARES DE APRENDIZAXE CSB3.3.1.

Describe as principais características da poboación española e europea.

CSB3.3.2.Explica o proceso da evolución da poboación en España e Europa e describe a incidencia que tiveron nesta, factores como a esperanza de vida ou a natalidade.

CSB3.3.3.Describe os factores que condicionan a distribución da poboación española e europea.

CSB3.3.4.Describe a densidade de poboación de España comparándoa mediante gráficos coa media da Unión Europea.

C.CLAV E CSC CCL CSC CCL CAA

CSB3.4.1.Explica o éxodo rural, a emigración a Europa, e a chegada de emigrantes ao noso país.

CSC CCEC CCL

CSB3.4.2.Identifica e describe os principais problemas actuais da poboación: superpoboación, envellecemento, inmigración etc.

CSC CCEC

B3.5. Identificar as actividades que pertencen a cada un dos sectores económicos, describir as características destes recoñecendo as principais actividades económicas de España e Europa.

CSB3.5.1 .Identifica os tres sectores de actividades económicas e clasifica distintas actividades no grupo ao que pertencen.

CSC CMTC

CSB3.5.2.Explica as actividades relevantes dos sectores primario, secundario e terciario en España e Europa e as súas localizacións nos territorios correspondentes.

CSC CCL

Mª José Baz

Coñece as principais características da poboación europea, os factores de distribución e comprende o concepto de densidade de poboación

CSC CCL CSC CMCCT

B3.4.Describir os movementos migratorios da poboación galega e de España explicando o éxodo rural, a emigración a Europa, e a chegada de emigrantes ao noso país e identificar os problemas actuais da poboación

Programación didáctica 2018-2019

MÍNIMOS ESIXIBLES

Identifica os principais problemas actuais da poboación

Identifica os sectores produtivos actividades relevantes de cada un deles

e

as

CRITERIOS DE AVALIACIÓN OBXECTIVOS

ESTÁNDARES DE APRENDIZAXE

C.CLAV E

MÍNIMOS ESIXIBLES

B3.6.Describir o funcionamento da publicidade e as súas técnicas distinguindo publicidade educativa e publicidade consumista.

CSB3 6.1.Valora con espírito crítico a función da publicidade e recoñece e explica as técnicas publicitarias máis habituais, analizando exemplos concretos.

CSIEE CAA CSC

Analiza a publicidade de forma crítica.

B3.7.Tomar conciencia do valor do diñeiro e dos seus usos mediante un consumo responsable e o sentido do aforro.

CSB3 7.1.Diferencia entre distintos tipos de gasto e adapta o seu presuposto a cada un deles

CSB3 7.2.Planifica os seus aforros para gastos futuros elaborando un pequeno presuposto persoal.

B3.8.Comprender os beneficios que ofrece o espírito emprendedor.

B3.9.Explica as características esenciais dunha empresa, especificando as diferentes actividades e formas de organización que poden desenvolver distinguindo entre os diferentes tipos de empresas.

CSB3.7.3.Investiga sobre diferentes estratexias de compra, comparando prezos e recompilando información.

CSB3 8.1.Desenvolve a creatividade e valora a capacidade emprendedora dos membros dunha sociedade.

CSB3.9.1.Identifica diferentes tipos de empresa segundo o seu tamaño e o sector económico ao que pertencen ás actividades que desenvolven.

CSB3.9.2.Describe diversas organización empresarial.

formas

de

CSB3.9.3.Define termos sinxelos relacionados co mundo da empresa e a economía, ilustrando as definicións con exemplos.

Programación didáctica 2018-2019

Mª José Baz

CSIEE CAA CMCCT CSC

Utiliza estratexías para realizar comparar e adaptar presupostos

compras,

CSIEE CAA CMCCT CSC CSIEE CAA CMCCT CSC CSIEE CAA CSC CSC CMCCT Diferencias distintas sector económico CCL CSC CCL CSC

empresas

segundo

o

CRITERIOS DE AVALIACIÓN OBXECTIVOS B4.1. Explicar as características de cada tempo histórico e certos acontecementos que determinaron cambios fundamentais no rumbo da historia

B4.2 .Utiliza as nocións básicas de sucesión, duración e simultaneidade para ordenar temporalmente algúns feitos históricos e outros feitos relevantes.

B4.3.Identificar, localizar no tempo e no espazo e comprender os procesos e acontecementos históricos, políticos, sociais e culturais, máis relevantes da historia de España para adquirir unha perspectiva global da súa evolución.

Programación didáctica 2018-2019

ESTÁNDARES DE APRENDIZAXE CSB4.1.1. Define o concepto de prehistoria, identifica a idea de idade da historia e data as idades da historia, asociadas aos feitos que marcan os inicios e finais nomeando algunhas fontes da historia representativas de cada unha delas CSB4.2.1.Usa diferentes técnicas para localizar no tempo e no espazo feitos do pasado, percibindo a duración, a simultaneidade e as relacións entre os acontecementos CSB4.3.1.Sitúa nunha liña do tempo as etapas históricas máis importantes das distintas idades da historia en España.

CSB4.3.2.Identifica e localiza no tempo e no espazo os feitos fundamentais da historia de España describindo as principais características de cada unha delas.

CSB4.3.3.Explica aspectos relacionados coa forma de vida e organización social de España das distintas épocashistóricas estudadas.

CSB4.3.4.Describe en orde cronolóxica os principais movementos artísticos e culturais das distintas etapas da historia de España citando os seus representantes máis significativos.

CSB4.3.5.Explica os principais acontecementos que se produciron durante o s. XIX e XX e que determinan a nosa historia contemporánea.

CSB4.3.6.Describe as características da sociedade española actual, e valora o seu carácter democrático e plural, así como a pertenza á Unión Europea.

Mª José Baz

C.CLAV E

MÍNMOS ESIXIBLES

CSC CAA CMCCT CCL CCEC CSC CMCCT CAA CCEC

Diferencia prehistoria e Historia, nomea fontes e organiza as diferentes idades da historia, asociadas aos feitos que marcan os inicios e finais das memas

CSC CMCCT CCEC CSC CMCCT CCEC CAA

CCEC CMCCT CSC

CSC CCEC CAA CSC CCEC CAA

Utiliza técnicas para situar e localizar feitos no pasado.

Identifica e localiza no tempo os acontecementos políticos, históricos, sociais e culturais máis relevantes

CRITERIOS DE AVALIACIÓN OBXECTIVOS

ESTÁNDARES DE APRENDIZAXE

C.CLAV E

B4.4.Desenvolver a curiosidade por coñecer as formas da vida humana no pasado, valorando a importancia que teñen os restos para o coñecemento e estudo da historia e como patrimonio cultural que hai que coidar e legar.

CSB4.4.1.Identifica, valora e respecta o patrimonio natural, histórico, cultural e artístico e asume as responsabilidades que supón a súa conservación e mellora.

CSC CCEC CAA

CSB4.4.2.Respecta os restos históricos e os valora como un patrimonio que debemos legar e recoñece o valor que o patrimonio arqueolóxico monumental nos achega para o coñecemento do pasado.

CSC CCEC CAA

CSB4.5.1.Respecta e asume o comportamento que debe cumprirse cando visita un museo ou un edificio antigo.

CSC CCEC CAA

CSB4.5.2.Aprecia a herdanza cultural a escala local, nacional e europea como a riqueza compartida que hai que coñecer, preservar e coidar.

CSC CCEC CAA

B4.5.Valorar a importancia dos museos, sitios e monumentos históricos como espazos onde se ensina e aprende, amosando unha actitude de respecto á súa contorna e á súa cultura, apreciando a herdanza cultural

Programación didáctica 2018-2019

Mª José Baz

MÍNIMOS ESIXIBLES

Mostra curiosidade por coñecer as formas de vida no pasado e respecta o patrimonio e os restos históricos.

Valora a importancia de museos e espazos históricos e mostranodo respecto polos mesmos e aprezando a herdanza cultural

4.3. EDUCACIÓN PLÁSTICA E VISUAL CRITERIOS DE AVALIACIÓN OBXECTIVOS

ESTÁNDARES DE APRENDIZAXE

C.CLAV E

EPB1.1.1. Observa e explica aspectos, calidades e características das obras artísticas seguindo un protocolo.

CCL CCEC CSC

EPB1.1.2. Utiliza a observación e a percepción visual para interpretar imaxes.

B1.1. Formular opinións cun criterio estético, oralmente ou por escrito, que expresen o respecto e a riqueza das achegas que ofrecen as manifestacións artísticas (plásticas, visuais ou musicais), apreciando as texturas, as formas, as liñas, as medidas e as cores.

EPB1.1.3. Reflexiona sobre o proceso de elaboración dunha composición plástica

EPB1.1.4. Recoñece materiais e recursos plásticos nas imaxes e nas composicións plásticas.

EPB1.1.5. Aprecia as diferenzas entre as formas xeométricas do seu contexto próximo.

EPB1.1.6. Analiza as posibilidades de texturas, formas, cores e materiais aplicados sobre soportes distintos.

Programación didáctica 2018-2019

Mª José Baz

MÍNIMOS ESIXIBLES

CCEC CAA

CCEC CAA

CCEC CCL

CCEC CCL

CCEC CCL

Utiliza a percepción e observación visual para apreciar texturas, formas, liñas, medidas e cores

CRITERIOS DE AVALIACIÓN OBXECTIVOS

BB1.2. Aproximarse á lectura, a análise e a interpretación da arte e as imaxes fixas e en movemento nos seus contextos culturais e históricos, comprendendo de maneira crítica o significado e a función social, con capacidade para elaborar imaxes novas a partir dos coñecementos adquiridos.

ESTÁNDARES DE APRENDIZAXE

EPB1.2.1. Analiza de maneira sinxela e utilizando a terminoloxía axeitada imaxes fixas atendendo ao tamaño, ao formato e aos elementos básicos (puntos, rectas, planos, cores, luz e función).

Analiza e interpreta diferentes tipos de imaxe nos EPB1.2.2 Coñece a evolución da fotografía desde o branco e negro á cor, do formato de papel ao dixital, e valora as posibilidades que trae consigo a fotografía.

EPB1.2.3. Recoñece os temas da fotografía.

EPB1.2.4. Realiza fotografías utilizando medios tecnolóxicos, analizando a posteriori a adecuación do encadramento ao propósito inicial.

EPB1.2.5. Recoñece o cine de animación como un xénero do cine e comenta o proceso empregado para a creación, a montaxe e a difusión dunha película de animación, realizado tanto coa técnica tradicional como coa técnica actual.

EPB1.2.6. Secuencia unha historia en viñetas nas que incorpora imaxes e textos, seguindo o patrón do cómic.

EPB1.2.7. Realiza sinxelas obras de animación para familiarizarse cos conceptos elementais da creación audiovisual: guión, realización, montaxe, son.

Programación didáctica 2018-2019

Mª José Baz

C.CLAV E CCEC CCL

MÍNIMOS ESIXIBLES

Analiza e interpreta diferentes tipos de imaxe nos seus contextos.

CCEC CCL

CCEC CCL CCEC CAA CC

CCEC CAA CCL

CCE CAA

CCEC CAA CD

Realiza obras sinxelas de animación e diferenza os seus elementos fundamentais.

CRITERIOS DE AVALIACIÓN OBXECTIVOS B1.3.

Utilizar as tecnoloxías da información e da comunicación de xeito responsable para a busca, creación e difusión de imaxes fixas e en movemento.

ESTÁNDARES DE APRENDIZAXE EPB1.3.1. Manexa programas informáticos sinxelos de elaboración e retoques de imaxes dixitais (copiar, pegar, modificar tamaño, cor, brilo, contraste, …) que lle serven para a ilustración de textos.

EPB1.3.2. Coñece os protocolos de actuacións para a difusión de imaxes propias ou alleas, e respecta a propiedade intelectual de cada persoa.

B2.1.

Realizar producións plásticas seguindo pautas elementais do proceso creativo, experimentando, recoñecendo e diferenciando a expresividade dos diversos materiais e técnicas pictóricas e elixindo as máis axeitadas para a realización da obra prevista.

EPB2.1.1. Utiliza as técnicas de debuxo e/ou pictóricas máis axeitadas para as súas creacións, manexando os materiais e instrumentos de forma adecuada, coidando o material e o espazo de uso.

EPB2.1.2. Fai composicións que transmiten emocións básicas (calma, violencia, alegría, tristura etc.) coa axuda de diversos recursos para cada caso (claroscuro, puntos, liñas, cores etc.).

EPB2.1.3. Debuxa obxectos cotiáns, ideas, accións e situacións.

EPB2.1.4. Experimenta con materiais e texturas gráficas con creatividade e soltura.

EPB2.1.5. Valora os elementos e os recursos empregados para alcanzar o efecto que máis se axuste ás propias necesidades.

EPB2.1.6.

Programación didáctica 2018-2019

Distingue

e

explica

Mª José Baz

as

C.CLAV E CD CSC

MÍNIMOS ESIXIBLES

Utiliza as Tics de xeito responsable e creativo.

CSC CD

CCEC CAA

CCEC CAA

CCEC CA CCEC CAA

CCEC CAA

CCEC CAA

Realiza producións plásticas adecuadas á idade e utiliza de forma correcta dimensións, proporcións, tamaños e cores

características da cor en canto a súa luminosidade, tono e saturación, aplicándoas cun propósito concreto nas súas producións.

EPB2.1.7. Obtén diversas texturas a partir da aplicación da cor.

EPB2.1.8. Executa composicións pareadas nas que aparecen as cores complementarias respectivas EPB2.1.9. Debuxa formas, figuras e elementos do contexto con dimensións, proporcións, tamaños e cores axeitadas (paisaxe, bodegón etc.).

B2.2. Representar volumes utilizando recursos como cores, claroscuros, corte, dobra e encartado.

Programación didáctica 2018-2019

CCEC CAA

CCEC CAA

CCEC CAA

EPB2.1.10. Explica coa terminoloxía aprendida o propósito dos seus traballos e as características dos mesmos.

EPB2.2.1. Representa con claroscuro a sensación espacial de composicións volumétricas sinxelas. Representa volumes utilizando diferentes recursos.

EPB2.2.2. Experimenta coa superposición de planos para crear volumes.

CCEC CC

EPB2.2.3. Utiliza a liña horizontal como elemento expresivo para proporcionar sensación de profundidade.

CCEC CAA

EPB2.2.4. Fai obxectos tridimensionais utilizando o recorte, o encartado e o pegado de pezas de diversas formas, utilizando diversos tipos de materiais.

CCEC CAA

Mª José Baz

CCEC CAA CCEC CAA

CRITERIOS DE AVALIACIÓN OBXECTIVOS

B2.3. Coñecer as manifestacións artísticas máis significativas que forman parte do patrimonio artístico e cultural, e adquirir unha actitude de respecto e valoración dese patrimonio.

ESTÁNDARES DE APRENDIZAXE

EPB2.3.1. Recoñece, respecta e valora as manifestacións artísticas máis importantes do patrimonio cultural e artístico español, nomeadamente aquelas que foron declaradas Patrimonio da Humanidade.

EPB2.3.2. Aprecia as posibilidades que ofrecen os museos de coñecer obras de arte expostas neles e goza con elas.

EPB2.3.3. Coñece algunha profesión do ámbito artístico, interésase polas características do traballo de artistas e artesáns ou artesás, e goza como público coa observación das súas producións.

B2.4. Utilizar as TIC para a busca e tratamento de imaxes, como ferramentas para deseñar documentos.

EPB2.4.1.

Utiliza as tecnoloxías da información e da comunicación como fonte de información e documentación para a creación de producións propias

EPB2.4.2. Manexa programas informáticos sinxelos de elaboración e retoques de imaxes dixitais (copiar, pegar; modificar tamaño, cor, brillo, contraste etc.) que serven para a ilustración de textos.

EPB2.4.3. Elabora e prepara documentos propios da comunicación artística (carteis, guías ou programas).

Programación didáctica 2018-2019

Mª José Baz

C.CLAV E CSC CCEC

MÍNIMOS ESIXIBLES

Recoñece, respecta e valora as manifestacións artísticas máis importantes do patrimonio cultural CSC CCEC

CSC CCEC

CD CCEC

Aplica e manexa programas informáticos sinxelos para elaborar e retocar imaxes dixitais.

CD CCEC

CCEC CD

CRITERIOS DE AVALIACIÓN OBXECTIVOS

ESTÁNDARES DE APRENDIZAXE EPB2.5.1. Produce obras plásticas, logo de escoller as técnicas e os instrumentos máis axeitados para conseguir unha finalidade determinada.

B2.5. Realizar producións plásticas, participando con interese e aplicación no traballo individual ou de forma cooperativa, respectando os materiais, os utensilios e os espazos, desenvolvendo a iniciativa e a creatividade, e apreciando a correcta e precisa realización dos exercicios e das actividades, a orde e a limpeza, o respecto polas normas, as regras e os/as compañeiros/as.

CSC CCEC

EPB2.5.3. Amosa interese polo traballo individual e colabora no grupo para a consecución dun fin colectivo, respectando as iniciativas de cada compañeiro ou compañeira.

CSC CCEC

EPB 2.5.4. Participa con interese nas actividades propostas, apreciando a realización correcta, precisa, ordenada e limpa dos exercicios e das actividades.

CSC CCEC CAA

Programación didáctica 2018-2019

EPB3.1.2.

Traza rectas paralelas e perpendiculares, usando o escuadro e o cartabón. . E PB3.1.3. Utiliza a regra considerando o milímetro como unidade de medida habitual aplicada ao debuxo técnico.

EPB3.1.4. Suma e resta segmentos utilizando a regra e o compás.

E PB3.1.5. Calcula graficamente a mediatriz dun segmento utilizando a regra e o compás

Mª José Baz

MÍNIMOS ESIXIBLES

CCEC CAA

EPB2.5.2. Respecta os materiais, os utensilios e os espazos.

EPB3.1.1. Identifica os conceptos de horizontalidade e verticalidade, e utilízaos nas súas composicións con fins expresivos.

B3.1. Identificar conceptos xeométricos na realidade que rodea o alumnado, en relación cos conceptos xeométricos recollidos na área de matemáticas coa súa aplicación gráfica.

C.CLAV E

Realiza producións plásticas axeitadas e participa con interese e respecto na elaboración de traballos individuais e colectivos.

CCEC CAA CMCCT CCEC CAA CMCCT CCEC CMCCT

CCEC CMCCT CCEC CMCCT

Identifica os principais conceptos xeométricos e aplícaos graficamente de forma axeitada.

B3.2. Iniciarse no coñecemento e no manexo dos instrumentos e dos materiais propios do debuxo técnico, e empregalo adecuadamente.

Programación didáctica 2018-2019

EPB3.1.6. Traza círculos co compás coñecendo o raio.

EPB3.1.7. Divide a circunferencia en dúas, tres, catro e seis partes iguais, utilizando o material propio do debuxo técnico.

EPB3.1.8. Aplica a división da circunferencia á construción de estrelas e elementos florais aos que posteriormente lles dá cor.

CCEC CMCC CCEC CMCCT

EPB3.1.9. Continúa series con motivos xeométricos (rectas e curvas) utilizando unha cuadrícula propia facilitada cos instrumentos propios do debuxo técnico.

EPB3.1.10. Suma e resta ángulos de 90, 60, 45 e 30 graos utilizando o escuadro e o cartabón.

EPB3.1.11. Analiza a realidade descompóndoa en formas xeométricas básicas e trasladándoa a composicións bidimensionais.

EPB3.1.12.

Identifica nunha obra bidimensional formas xeométricas simples.

EPB3.1.13. Realiza composicións utilizando formas xeométricas suxeridas polo ou pola docente.

EPB3.1.14. Coñece e comprende o termo de escala e é capaz de aplicalo cambiando a escala dun debuxo sinxelo mediante o uso de cuadrícula.

EPB3.1.15. Recoñece, clasifica e constrúe os polígonos elementais, apreciando as súas diferenzas e similitudes.

EPB3.2.1.Coñece e aprecia o resultado da utilización correcta dos instrumentos de debuxo, e valora a precisión dos resultados

CCEC CAA

Mª José Baz

CCEC CMCCT CAA

CMCCT CCEC CAA CCEC CMCCT CCEC CMCCT CSIEE CMCCT CCEC

CMCCT CCEC CAA CMCCT

Amosa interese e aprecia a importancia da utilización correcta dos instrumentos de debuxo

4 .4. LINGUA CASTELÁ E LITERATURA CRITERIOS DE AVALIACIÓN OBXECTIVOS

B1.1.

Participar en situacións de comunicación, dirixidas ou espontáneas, respectando as normas da comunicación: quenda de palabra, organizar o discurso, escoitar e incorporar as intervencións dos e daws demais.

B1.2. Integrar e recoñecer a información verbal e non verbal dos discursos orais.

Programación didáctica 2018-2019

ESTÁNDARES DE APRENDIZAXE

C.CLAV E

LCB1.1.1. Emprega a lingua oral e axusta os rexistros lingüísticos segundo o grao de formalidade e a finalidade (académica, social e lúdica).

CCL CAA CSC

MÍNIMOS ESIXIBLES

LCB1.1.2. Transmite as ideas con claridade, coherencia e corrección.

CCL CAA

Emprega a lingua oral con distintas finalidades (académica, social e lúdica) e como forma de comunicación e de expresión persoal (sentimentos, emocións...) en distintos ámbitos.

LCB1.1.3.

Escoita atentamente as intervencións dos compañeiros e segue as estratexias e normas para o intercambio comunicativo mostrando respecto e consideración polas ideas, sentimentos e emocións dos e das demais.

CCL CAA CSC

Expresar con claridade, ordenada e coherentemente, vivencias, ideas, observacións, sentimentos, etc.

LCB1.1.4. Aplica as normas sociocomunicativas: escoita atenta, espera de quendas participación respectuosa, adecuación á intervención da persoa interlocutora, papel de persoa moderadora e certas normas de cortesía.

CCL CAA CSC

LCB1.2.1. Emprega conscientemente recursos lingüísticos e non lingüísticos para comunicarse nas interaccións orais

Mª José Baz

CCL

Escoita as intervencións dos compañeiros, mostrando respecto e consideración polas ideas, sentimentos e emocións dos demais, respectando as normas do intercambio comunicativo.

Manexa o xesto e a entoación como elementos extralingüísticos no discurso oral

CRITERIOS DE AVALIACIÓN OBXECTIVOS

B1.3. Expresarse de forma oral para satisfacer necesidades de comunicación en diferentes situacións con vocabulario preciso e estrutura coherente

ESTÁNDARES DE APRENDIZAXE

C.CLAV E

LCB1.3.1. Exprésase cunha pronunciación e unha dicción correctas: articulación, ritmo, entoación e volume.

CCL

LCB1.3.2. Expresa as súas propias ideas comprensiblemente, substituíndo elementos básicos do modelo dado.

LCB1.3.3. Participa activamente en diversas situacións de comunicación: - Debates e diálogos. - Exposicións orais con e sen axuda das tecnoloxías da información e comunicación.

LCB1.3.4. Participa activamente e de forma construtiva nas tarefas de aula, cooperando en situación de aprendizaxe compartida.

LCB1.4.1. Amosa unha actitude de escoita atenta.

B1.4. Analizar e valorar con sentido crítico as mensaxes orais

LCB1.4.2. Comprende a información xeral en textos orais de uso habitual, do ámbito escolar e social.

LCB1.4.3. Interpreta o sentido dos elementos básicos do texto necesarios para a comprensión global (léxico, locucións).

Programación didáctica 2018-2019

Mª José Baz

CCL

MÍNIMOS ESIXIBLES

Elixe as formas de expresión axeitadas ás diferentes situacións e intencións comunicativas.

CCL CD CAA CSC CSIEE

CCL CAA CSC CSIEE CCL

CCL CAA

CCL CAA

Amplía o vocabulario e emprégao axeitadamente en diferentes contextos.

CRITERIOS DE AVALIACIÓN OBXECTIVOS

ESTÁNDAARES DE APRENDIZAXE

C.CLAV E

MÍNIMOS ESIXIBLES

B1.5. Facer hipóteses sobre o significado de palabras a partir do seu contexto de uso

LCB1.5.1. Utiliza o vocabulario axeitado á súa idade nas expresións axeitadas para as diferentes funcións da linguaxe.

CCL

Diferencia polo contexto o significado de correspondencias fonema-grafía idénticas.

LCB1.5.2.

Diferenza polo contexto o significado de correspondencias fonemagrafía idénticas (palabras homófonas, homónimas, parónimas, polisémicas).

CCL

LCB1.6.1. Identifica o tema do texto.

CCL

B1.6. Comprender o sentido global dos textos orais, recoñecendo as ideas principais e secundarias e identificar ideas ou valores non explícitos.

B1.7. Memorizar e reproducir textos axeitados aos seus gustos e intereses, utilizando con corrección e creatividade as distintas estratexias de comunicación oral.

Programación didáctica 2018-2019

Comprende textos e é quen de extraer as ideas principais.

LCB1.6.2. Identifica as ideas principais dun texto.

CCL CAA

LCB1.6.3. Resume un texto distinguindo ideas principais e secundarias.

CCL CAA

LCB1.7.1. Reproduce de memoria breves textos literarios ou non literarios axeitados aos seus gustos e intereses, utilizando con corrección e creatividade as distintas estratexias de comunicación oral.

CCL CAA CCE

Mª José Baz

Reproducir de memoria textos sinxelos, de diferentes tipoloxías ( refráns, trabalinguas, poesias…).

Produce textos orais sinxelos que lle permitan realizar unha gran variedade de funcións comunicativas (pedir e dar información, expresar sentimentos, opinións, acordo, desacordo, etc.) expresándose cunha dicción axeitada. (ritmo, entoación...).

CRITERIOS DE AVALIACIÓN OBXECTIVOS

ESTÁNDARES DE APRENDIZAXE

C.CLAV E

MÍNIMOS ESIXIBLES

B1.8. Comprender textos orais segundo a súa tipoloxía: atendendo á forma da mensaxe (descritivos, narrativos, dialogados, expositivos e argumentativos) e a súa intención comunicativa (informativos, literarios, prescritivos e persuasivos)

LCB1.8.1. Sigue instrucións dadas para levar a cabo actividades diversas.

CCL CAA

Amosa interes por empregar dun xeito efectivo a linguaxe oral: interese, escoita activa,..

LCB1.8.2. Responde de forma correcta a preguntas correspondentes á comprensión literal, interpretativa e crítica do texto, e infire o sentido de elementos non explícitos nos textos orais.

CCL CAA

LCB1.8.3. Utiliza a información recollida para levar a cabo diversas actividades en situacións de aprendizaxe individual ou colectiva.

CCL CD CAA CSC CSIEE

LCB1.9.1.

Reproduce comprensiblemente textos orais breves e sinxelos imitando modelos e axustándose á forma da mensaxe (descritivos, narrativos, dialogados, expositivos e argumentativos) e a súa Intención comunicativa (informativos, literarios, prescritivos e persuasivos).

CCL

B1.9. Producir textos orais breves e sinxelos dos xéneros máis habitual imitando modelos.

LCB1.9.2. Recorda algunhas ideas básicas despois de escoitar un texto e exprésaas oralmente en resposta a preguntas directas.

LCB1.9.3. Organiza e planifica o discurso axeitándose á situación de comunicación e aos diferentes modos discursivos (narrar, describir, informarse e dialogar) empregando os recursos lingüísticos pertinentes.

Programación didáctica 2018-2019

Mª José Baz

CCL CAA

CCL CAA CSIEE

Deseña posibles entrevistas.

Participa en debates explicando as súas opinións e ideas.

Fai resumes dalgúns textos. Narra, redacta como nova,… saídas, actividades,...

Diferenza entrevista de reportaxe.

CRITERIOS DE AVALIACIÓN OBXECTIVOS

B1.11. Valorar os medios de comunicación social como instrumento de aprendizaxe e de acceso a informacións e experiencias de doutras persoas.

B2.1. Ler en voz alta diferentes textos, con fluidez e entoación adecuada.

B2.2. Comprender distintos tipos de textos adaptados á idade e utilizando a lectura como medio para ampliar o vocabulario e fixar a ortografía correcta

Programación didáctica 2018-2019

ESTÁNDARES DE APRENDIZAXE

C.CLAV E

LCB1.11.1. Resume entrevistas, noticias e debates infantís… procedentes da radio, televisión e da internet.

CCL CD CAA

LCB1.11.2. Transforma en noticias feitos cotiáns próximos á súa realidade, axustándose á estrutura e linguaxe propios do xénero e imitando modelos.

CSC CCL CSC

LCB1.11.3. Realiza entrevistas e reportaxes sobre temas do seu interese, seguindo modelos.

CCL CAA CSIEE

LCB1.11.4.

Prepara, seguindo modelos, reportaxes sobre temas de seu interese.

CCL CAA CSIEE

LCB2.1.1. Le en voz alta, con precisión, diferentes tipos de textos apropiados á súa idade con velocidade, fluidez e entoación adecuada.

CC

LCB2.1.2. Descodifica con precisión e rapidez todo tipo de palabras.

CCL

LCB2.2.1. Entende a mensaxe de xeito global e identifica as ideas principais e as secundarias dos textos de diferente tipoloxía, do ámbito escolar e social, a partir da lectura dun texto

CCL CAA

Mª José Baz

MÍNIMOS ESIXIBLES

Resume entrevistas, noticias e feitos cotiáns axustándose á estrutura e linguaxe adecuados imitando modelos

Le textos en voz alta, comprende o seu contido, e recoñece o tema e as ideas principais.

Utiliza o título e as ilustracións para activar coñecementos previos sobre o tema Identifica as palabras clave dun texto.

en voz alta.

B2.3. Ler en silencio diferentes textos valorando o progreso na velocidade e a comprensión.

B2.4. Resumir un texto lido reflectindo a estrutura e destacando as ideas principais e secundarias nos distintos tipos de textos.

LCB2.2.2. Comprende, con certo grado de detalle, diferentes tipos de textos atendendo á forma da mensaxe (descritivos, narrativos, dialogados, expositivos e argumentativos) e a súa intención comunicativa (informativos, literarios, prescritivos e persuasivos).

CCL CAA

LCB2.3.1. Le en silencio coa velocidade adecuada textos de diferente complexidade.

CCL

LCB2.3.2. Realiza lecturas en silencio resumindo con brevidade os textos lidos.

CCL

LCB2.4.1. Capta o propósito de diferentes tipoloxía textuais. Identifica as partes da súa estrutura organizativa, analiza a súa progresión temática.

CCL CAA

LCB2.4.2. Elabora resumos de textos lidos e identifica os elementos característicos dos diferentes tipos de texto.

CCL CAA

Respecta as normas de uso das bibliotecas e utiliza os libros de acordo cos seus intereses.

Recoñece nunha lectura: autor, título, ilustrador,…

CCL

Valora os libros lidos, de acordo co guión que se lles presentou.

LCB2.4.3. Recoñece algúns mecanismos de cohesión en diferentes tipos de texto.

CCL LCB2.4.4. Elabora esquemas a partir de textos expositivos.

Programación didáctica 2018-2019

Mª José Baz

Respecta os tempos de lectura na escola.

Le libros dos propostos para cada trimestre.

Utiliza los medios informáticos para buscar información sobre diferentes temas, así como documentación gráfica.

CRITERIOS DE AVALIACIÓN OBXECTIVOS

ESTÁNDARES DE APRENDIZAXE

C.CLAV E CAA

MÍNIMOS ESIXIBLES

LCB2.5.1. Interpreta o valor do título e as ilustracións. CCL B2.5.

Utilizar estratexias para a comprensión de textos de diversa índole.

Coida o material, incluídos os libros.

LCB2.5.2. Marca as palabras clave dun texto que axudan á comprensión global.

LCB2.5.3. Activa coñecementos previos axudándose deles para comprender un texto.

LCB2.5.4. Realiza hipóteses.

inferencias

e

formula

LCB2.5.5. Comprende a información contida nos gráficos, establecendo relacións coa información que aparece no texto relacionada con estes.

LCB2.5.6. Interpreta esquemas de chave, números, mapas conceptuais sinxelos.

B2.6. Ler por propia iniciativa diferentes tipos de textos.

LCB2.6.1. Ten programado un tempo semanal para ler diferentes textos.

LCB2.6.2.

Le voluntariamente propostos polo mestre ou mestra.

Programación didáctica 2018-2019

Mª José Baz

textos

CCL CAA

CCL CAA

Identifica as palabras comprensión dun texto.

Interpreta sinxelos

esquemas

e

que

mapas

axudan

á

conceptuais

CCL CAA

CCL CMCT CAA

CCL CAA

CCL CAA CSIE CCL CAA CSIEE

Diferenza información e publicidade.

Identifica elementos estruturais e de contido presentes nos textos narrativos, teatrais,...

CRITERIOS DE AVALIACIÓN OBXECTIVOS

ESTÁNDARES DE APRENDIZAXE

C.CLAV E

B2.7. Utilizar textos científicos en diferentes soportes para seleccionar e recoller información, ampliar coñecementos e aplicalos en traballos persoais.

LCB2.7.1.

Consulta diferentes fontes bibliográficas e textos de soporte informático para obter datos e información para realizar traballos individuais ou en grupo.

CCL CD CAA

LCB2.8.1. Deduce o significado de palabras e expresións con axuda do contexto.

CCL

B2.8. Concentrarse en entender e interpretar o significado dos textos lidos.

Programación didáctica 2018-2019

LCB2.8.2. Comprende textos xornalísticos e publicitarios. Identifica a súa intención comunicativa. Diferenza entre información, opinión e publicidade.

CCL CAA CSC

LCB2.8.3. Infire, interpreta e formula hipótese sobre o contido. Sabe relacionar os elementos lingüísticos cos non lingüísticos nos diferentes tipos de textos.

CCL CAA CSC

LCB2.8.4. Establece relación entre as ilustracións e os contidos do texto, presenta hipóteses, realiza predicións, e identifica na lectura o tipo de texto e a intención.

CCL CMCT CAA

LCB2.8.5. Interpreta a linguaxe figurada, metáforas, personificacións, hipérboles e xogos de palabras en textos publicitarios.

CCL CCEC

Mª José Baz

MÍNIMOS ESIXIBLES

Utiliza as Tecnoloxías da Información e Comunicación para a procura e tratamento guiado da información.

Interpreta a linguaxe figurada e diferencia metáforas, personificacións, hipérboles...

CRITERIOS DE AVALIACIÓN OBXECTIVOS

ESTÁNDARES DE APRENDIZAXE

C.CLAV E

B2.9.

Utilizar as Tecnoloxías da Información e a Comunicación de modo eficiente e responsable para a procura e tratamento da información.

LCB2.9.1. Utiliza os medios informáticos para obter información.

CCL CAA CD

B2.10. Desenvolver o Plan lector que dea resposta a unha planificación sistemática de mellora da eficacia lectora e fomente o gusto pola lectura.

LCB2.9.2. Interpreta a información e fai un resumo da mesma.

CCL CAA

LCB2.10.1. Utiliza a biblioteca para localizar un libro determinado con seguridade e autonomía, aplicando as normas de funcionamento da mesma.

CCL CAA CSIEE

LCB2.10.2. Expón os argumentos de lecturas realizadas dando conta dalgunhas referencias bibliográficas: autor ou autora, editorial, xénero ou ilustracións.

CCL CAA CCEC

LCB2.10.3. Selecciona lecturas con criterio persoal e expresa o gusto pola lectura de diversos xéneros literarios como fonte de lecer manifestando a súa opinión sobre os textos lidos.

Programación didáctica 2018-2019

Mª José Baz

CCL CAA CSIEE CCEC

MÍNIMOS ESIXIDOS

Obtén información, interprétaa e fai resumos da mesma.

Desenvólvese con autonomía na Biblioteca, selecciona lecturas con criterio e manifesta a súa opinión sobre os textos lidos.

CRITERIOS DE AVALIACIÓN OBXECTIVOS

B3.1. Producir textos con diferentes intencións comunicativas con coherencia, respectando a súa estrutura e aplicando as regras ortográficas coidando a caligrafía, orde e presentación.

B3.2. Aplicar todas as fases do proceso de escritura na produción de textos escritos de distinta índole: planificación, textualización, revisión e reescritura, utilizando esquemas e mapas conceptuais, aplicando estratexias de tratamento da información, redactando os seus textos con claridade, precisión e corrección, revisándoos para melloralos e avaliando, coa axuda de guías, as producións propias e alleas.

Programación didáctica 2018-2019

ESTÁNDARES DE APRENDIZAXE LCB3.1.1. Escribe, en diferentes soportes, textos propios do ámbito da vida cotiá, do ámbito escolar e social: diarios, cartas, correos electrónicos, noticias, textos literarios, folletos informativos e literarios, narracións, textos científicos, anuncios publicitarios, regulamentos, receitas, instrucións, normas, solicitudes, ….

LCB3.1.2. Escribe textos usando o rexistro adecuado, organizando as ideas con claridade, enlazando enunciados en secuencias lineais cohesivas e respectando as normas gramaticais e ortográficas.

LCB3.1.3. Escribe diferentes tipos de textos adecuando a linguaxe ás características do xénero, seguindo modelos, encamiñados a desenvolver a súa capacidade creativa na escritura.

LCB3.2.1. Resume o contido de textos propios do ámbito da vida persoal e do ámbito escolar, recollendo as ideas principais, evitando parafrasear o texto e utilizando unha expresión persoal.

LCB3.2.2. Aplica correctamente os signos de puntuación, as regras de acentuación e ortográficas propias do nivel.

LCB3.2.3. Reproduce textos ditados con corrección.

LCB3.2.4. Emprega estratexias de procura e selección da información: tomar notas, elaborar esquemas, guións, borradores e mapas conceptuais.

Mª José Baz

C.CLAV E CCL CD CAA

MÍNIMOS ESIXIDOS

Escribe, en diferentes soportes, textos propios do ámbito da vida cotiá: diarios, cartas, correos electrónicos, contos, imitando textos modelo.

Cumprimenta formularios e impresos da vida cotiá: inscricións, solicitudes,…

CCL CAA

CCL CAA

CCL CAA CCEC

CCL CAA CCL

CCL CD CAA CSIEE

Escribe textos sinxelos, cun mínimo de coherencia, e respecta as normas ortográficas e gramaticais básicas, cunha presentación axeitada.

Escribe, cada vez con máis corrección, textos de difernte tipoloxía e diferenza algún xénero.

Valora a súa compañeiros.

produción

escrita

e

a

Selecciona información relevante Reproduce textos dictados con corrección

dos

CRITERIOS DE AVALIACIÓN OBXECTIVOS

ESTÁNDARES DE APRENDIZAXE

C.CLAV E

MÍNIMOS ESIXIDOS

B3.3. Utilizar o dicionario como recurso para resolver dúbidas sobre a lingua, o uso ou a ortografía das palabras.

LCB3.3.1. Utiliza habitualmente o dicionario, en papel e en liña, no proceso de escritura.

CCL CAA

Recoñece e corrixe progresivamente erros ortográficos en textos propios e alleos aplicando os coñecementos adquiridos na mellora progresiva da súa produción escrita

B3.4. Elaborar proxectos individuais ou colectivos sobre diferentes temas da área.

LCB3.4.1. Elabora gráficas a partir de datos seleccionados e organizados procedentes de diferentes textos (libros de consulta, xornais e revistas).

LCB3.4.2. Presenta un informe de forma ordenada e clara, utilizando soporte papel e informático, sobre problemas ou situacións sinxelas, recollendo información de diferentes fontes (directas, libros, Internet), seguindo un plan de traballo e expresando conclusións.

LCB3.4.3. Elabora un informe seguindo un guión establecido que supoña a procura, selección e organización da información de textos de carácter científico, xeográfico ou histórico.

CCL CA Manexa o dicionario para buscar o significado daquelas palabras que descoñece e para clarificar dúbidas ortográficas.

CCL CD CAA CSIE

CCL CD CAA CSIEE CCE

B3.5. Buscar unha mellora progresiva no uso da lingua, explorando canles que desenvolvan a sensibilidade, a creatividade e a estética.

LCB3.5.1. Pon interese e esfórzase por escribir correctamente de forma persoal.

CCL CAA

Elabora textos creativos e vai mellorando as súas creacións: contido, presentación,...

B3.6. Favorecer a través da linguaxe a formación dun pensamento crítico que impida discriminacións e prexuízos.

LCB3.6.1. Expresa, por escrito, opinións, reflexións e valoracións argumentadas e usa, de xeito habitual, unha linguaxe non sexista.

CCL CAA

Emprega una linguaxe non sexista e respectuosa coas diferenzas.

Programación didáctica 2018-2019

Mª José Baz

CRITERIOS DE AVALIACIÓN OBXECTIVOS B3.7. Levar a cabo o plan dea escritura que de resposta a unha planificación sistemática de mellora da eficacia escritora e fomente a creatividade.

B3.8.

Utilizar as Tecnoloxías da Información e a Comunicación de modo eficiente e responsable para presentar as súas producións.

B4.1. Aplicar os coñecementos básicos sobre a estrutura da lingua, a gramática (categorías gramaticais), o vocabulario (formación e significado das palabras e campos semánticos), así coma as regras de ortografía para favorecer unha comunicación máis eficaz.

ESTÁNDARES DE APRENDIZAXE LCB3.7.1. Planifica e redacta textos seguindo uns pasos: planificación, redacción, revisión e mellora. - Determina con antelación como será o texto, a súa extensión, o tratamento autor/a-lector/a e a presentación.

- Adapta a expresión á intención, tendo en conta ao interlocutor e o asunto de que se trata.

- Presenta os escritos con limpeza, claridade, precisión e orde os escritos.

- Reescribe o texto.

LCB3.7.2. Valora a súa propia produción escrita, así como a produción escrita dos seus compañeiros.

CCL CAA CSIEE

CCL CD CAA

LCB4.1.1. Identifica todas as categorías gramaticais pola súa función na lingua: presentar ao nome, substituír ao nome, expresar características do nome, expresar accións ou estados, enlazar ou relacionar palabras ou oracións.

LCB4.1.2. Conxuga e usa con corrección todos os tempos simples e compostos nas formas persoais e non persoais do modo indicativo e subxuntivo de todos os verbos.

CCL

Mª José Baz

MÍNIMOS ESIXIDOS

Realiza tarefas, investigacións, etc. empregando as TIC.

CCL CS

LCB3.8.1. Usa con eficacia Internet e as Tecnoloxías da Información e a Comunicación para escribir, presentar os textos e buscar información, crear táboas e gráficas

LCB4.1.3. Diferenza familias de palabras.

Programación didáctica 2018-2019

C.CLAV E

CCL

CCL

Produce diferentes tipos de textos, cada vez máis elaborados.

Recoñece as categorías gramaticais pola súa función na lingua: presentar ao nome, substituír ao nome, expresar características do nome, expresar accións ou estados, enlazar ou relacionar palabras e empregar cada vez dunha maneira máis correcta os tempos verbais.

Utiliza con corrección os tempos simples e compostos nas formas persoais Clasifica palabras dunha mesma familia.

CRITERIOS DE AVALIACIÓN OBXECTIVOS

ESTÁNDARES DE APRENDIZAXE

B4.2. Desenvolver as destrezas e competencias lingüísticas a través do uso da lingua.

B4.3. Sistematizar a adquisición vocabulario a través dos textos.

Programación didáctica 2018-2019

de

C.CLAV E

LCB4.2.1. Identifica e usa sinónimos e antónimos, palabras polisémicas e homónimas, arcaísmos, estranxeirismos e neoloxismos, frases feitas, siglas e abreviaturas.

CCL

LCB4.2.2. Recoñece palabras compostas, prefixos e sufixos e crea palabras derivadas.

CCL

LCB4.2.3. Identifica e clasifica os diferentes tipos de palabras nun texto.

CCL

LCB4.2.4. Recoñece e usa os conectores básicos entre oracións: causa, consecuencia, finalidade...

CCL

LCB4.2.5. Recoñece a oración simple en textos sinxelos e distingue suxeito e predicado.

CCL

LCB4.3.1. Recoñece a estrutura do dicionario e tipos de dicionario, en diferentes soportes e úsaos para buscar o significado de calquera palabra (derivadas e sinónimas).

CCL CA

LCB4.3.2. Selecciona a acepción correcta segundo o contexto de entre as varias que lle ofrece o dicionario.

CCL CAA

LCB4.3.3. Utiliza as normas ortográficas axeitadas ao nivel e aplícaas nas súas producións escritas.

CCL

Mª José Baz

MÍNIMOS ESIXIBLES Recoñece, explica e usa sinónimos e antónimos dunha palabra explicando o seu uso concreto nunha oración.

Recoñece e explica as relacións polisémicas que se establecen nalgunhas palabras aclarando o seu uso concreto nun texto, oración,...

Recoñece palabras compostas, prefixos e sufixos e crea palabras derivadas.

Recoñece e identifica: substantivos, adxectivos, determinantes e pronome, artigos, verbos, adverbios, preposicións, conxuncións e interxeccións.

Recoñece nun texto algúns conectores.

Identifica o suxeito e o predicado de oracións, explicando a presenza ou ausencia do suxeito e identifica o núcleo nun grupo nominal e explica a relación que manteñen o resto de palabras do grupo co núcleo: artigo que determina, adxectivo que describe ou precisa ao nome,..

Emprega o diccionario en diferentes soportes, Distingue e utiliza correctamente as diferentes acepcións dunha palabra explicando o seu significado nun texto Recoñece e corrixe progresivamente erros ortográficos en textos propios e alleos aplicando os coñecementos adquiridos na mellora progresiva da súa produción escrita

CRITERIOS DE AVALIACIÓN OBXECTIVOS B4.4.

Desenvolver estratexias para mellorar a comprensión oral e escrita a través do coñecemento da lingua.

ESTÁNDARES DE APRENDIZAXE LCB4.4.1. Sinala as características que definen ás diferentes clases de palabras e nomes: clasificación e uso para construír un discurso sinxelo nos diferentes tipos de producións.

LCB4.4.2. Utiliza correctamente as normas de concordancia de xénero e número na expresión oral e escrita.

LCB4.4.3. Aplica as normas de acentuación e clasifica as palabras dun texto.

LCB4.4.4. Usa con corrección os signos de puntuación.

C.CLAV E CCL

CCL

CCL

CCL CCL

LCB4.4.5. Aplica as normas do uso da til nos textos de elaboración propia LCB4.4.6. Utiliza unha sintaxe básica nas producións escritas propias.

B4.5. Utilizar programas educativos dixitais para realizar tarefas e avanzar na aprendizaxe.

B4.6. Coñecer a variedade lingüística de España e do español como fonte de enriquecemento cultural.

Mostrar respecto tanto cara ás linguas e dialectos que se falan en España, como cara ao español de América.

LCB4.5.1.

Utiliza distintos programas educativos dixitais e outros recursos didácticos ao seu alcance e propios da súa idade, como apoio e reforzo da aprendizaxe.

LCB4.6.1. Valora a variedade lingüística de España e o español de América.

LCB4.6.2. Recoñece e identifica algunhas das características relevantes (históricas, socioculturais, xeográficas e lingüísticas) das linguas oficiais en España

Programación didáctica 2018-2019

Mª José Baz

CCL

MÍNIMOS ESIXIBLES

Sinala as características que definen ás diferentes clases de palabras e nomes: clasificación e uso para construír un discurso sinxelo nos diferentes tipos de producións.

Utiliza correctamente as normas de concordancia de xénero e número na expresión oral e escrita.

Identifica palabras pola posición da sílaba tónica e aplica as normas básicas de acentuación.

Utiliza nas producións escritas, cando menos o punto final, seguido, punto e coma e coma.

Aplica as normas básicas de acentuación en creacións propias.

Utiliza unha sintaxe básica nas producións escritas propias

CCL CD CAA

Utiliza programas recomendan.

CCL CSC

Identifica e valora as linguas e dialectos de España e respecta os seus falantes.

dixitais

que

se

lle

CRITERIOS DE AVALIACIÓN OBXECTIVOS

ESTÁNDARES DE APRENDIZAXE

C.CLAV E

MÍNIMOS ESIXIDOS

B5.1. Valorar os textos literarios e utilizar a lectura como fonte de lecer e información e considerala como un medio de aprendizaxe e enriquecemento persoal de máxima importancia.

LCB5.1.1. Valora e recoñece as características fundamentais de textos literarios narrativos, poéticos e dramáticos.

CCL, CCEC

Le, comprende e comenta, de forma dirixida, textos literarios de xéneros e épocas diferentes.

Coñece as principais manifestacións literarias Crea breves textos literarios imitando modelos.

Diferencia, visual e acusticamente, a literatura en prosa e a literatura en verso

B5.2. Integrar a lectura expresiva, a comprensión e interpretación de textos literarios narrativos, líricos e dramáticos na práctica escolar e recoñecer e interpretar algúns recursos básicos da linguaxe literaria e diferenciar as principais convencións formais dos xéneros.

LCB5.2.1. Realiza lecturas guiadas de textos narrativos de tradición oral, literatura infantil, adaptacións de obras clásicas e literatura actual.

B5.3. Coñecer e valorar os recursos literarios da tradición oral: poemas, cancións, contos, refráns, adiviñas.

LCB5.3.1. Distingue algúns recursos retóricos e métricos básicos propios dos poemas.

LCB5.2.2. Interpreta a linguaxe figurada, metáforas,. personificacións, hipérboles e xogos de palabras en textos literarios

LCB5.3.2. Utiliza comparacións, metáforas, aumentativos, diminutivos e sinónimos en textos literarios.

B5.4. Producir a partir de modelos dados textos literarios en prosa ou en verso, con sentido estético e creatividade: contos, poemas, adiviñas, cancións, e fragmentos teatrais

Programación didáctica 2018-2019

LCB5.4.1. Crea textos literarios (contos, poemas, cancións e sinxelas obras teatrais) a partir de pautas ou modelos dados utilizando recursos léxicos, sintácticos, fónicos e rítmicos en ditas producións.

Mª José Baz

CCL CCEC

CCL CAA

CCL, CCEC

Le, comprende e comenta, de forma dirixida, textos literarios de xéneros e épocas diferentes: textos narrativos, como contos, lendas, biografías ou relatos mitolóxicos e históricos; poemas, fábulas en verso e textos teatrais e recoñece as súas principais características.

Coñece e imita algúns recursos da lingua literaria nas súas producións. Coñece o concepto de xénero literario e identifica os principais.

Distingue algúns recursos retóricos e métricos básicos propios dos poemas

CCL CCEC

Utiliza comparacións, metáforas, aumentativos, diminutivos e sinónimos en textos literarios

CCL CAA CSIEE CCEC

Crea breves textos literarios imitando modelos ou seguindo unhas pautas.

CRITERIOS DE AVALIACIÓN OBXECTIVOS B5.5.

Participar con interese en dramatizacións de textos literarios adaptados á idade e de producións propias ou dos compañeiros, utilizando adecuadamente os recursos básicos dos intercambios orais e da técnica teatral.

B5.6. Valorar a literatura en calquera lingua, especialmente en lingua galega, como vehículo de comunicación e como recurso de gozo persoal.

ESTÁNDARES DE APRENDIZAXE LCB5.5.1.

Realiza dramatizacións individualmente e en grupo de textos literarios axeitados á súa idade ou de produción propia.

C.CLAV E CCL CAA CSC CCEC

MÍNIMOS ESIXIDOS

LCB5.5.2. Memoriza e reproduce textos orais adecuados á súa idade: contos, poemas, cancións, refráns e adiviñas

CCL CAA CCEC

LCB5.7.1. Valora a literatura en calquera lingua, especialmente en lingua galega, como vehículo de comunicación e como recurso de gozo persoal.

CCL CSC CCEC

Valora a literatura como vehículo de comunicación e como recurso de gozo persoal

C.CLAV E

MÍNIMOS ESIXIBLES

Realiza dramatizacións individualmente e en grupo de textos literarios axeitados á súa idade ou de produción propia.

Memoriza e reproduce textos orais adecuados á súa idade: contos, poemas, cancións, refráns e adiviñas.

4.5. LINGUA GALEGA E LITERATURA CRITERIOS DE AVALIACIÓN OBXECTIVOS

B1.1. Comprender textos orais sinxelos procedentes da radio, da televisión ou da internet, identificando os aspectos xerais máis relevantes así como as intencións, valores e opinións explícitos.

ESTÁNDARES DE APRENDIZAXE

LGB1.1.1. Comprende as ideas principais dun texto oral sinxelo, procedentes da radio, da televisión ou de internet, identifica o tema e elabora un resumo.

LGB1.1.2. Comprende o significado literal e inferencial dun texto oral sinxelo, distinguindo, de maneira xeral, información de opinión.

Programación didáctica 2018-2019

Mª José Baz

CCL, CAA

CCL, CS

Le e escoita textos, comprende o seu contido, e recoñece o tema e as ideas principais e é quen de facer un resumo. Dá unha opinión sobre o mesmo.

Diferenza unha opinión dunha información.

CRITERIOS DE AVALIACIÓN OBXECTIVOS B1.2. Valorar e utilizar os documentos audiovisuais dos medios de comunicación como instrumento de aprendizaxe

ESTÁNDARES DE APRENDIZAXE

LGB1.2.1.

Identifica en documentos audiovisuais a información relevante, e valora os medios de comunicación como instrumento de aprendizaxe.

LGB1.2.2. Usa documentos audiovisuais como medio para obter, identificar, clasificar, comparar e relacionar informacións.

B1.3. Interpretar a retranca, a ironía e os dobres sentidos, entendendo a primeira como un trazo característi-co da lingua galega

LGB1.3.1. Interpreta en pro-ducións orais a retranca, a ironía e os dobres sentidos.

LGB1.3.2. Recoñece a retranca como un trazo característico da lingua galega.

LGB1.4.1. Participa axeitadamente nunha conversa entre iguais, comprendendo o que di o interlocutor e intervindo coas propostas propias.

B1.4. Comprender e producir textos orais propios do uso cotián ou do ámbito académico

LGB1.4.2. Sigue unha exposición da clase e extrae, de xeito global, as ideas máis destacadas.

LGB1.4.3. Iníciase na elaboración de pequenas exposicións orais na aula adecuando o discurso ás diferentes necesidades comunicativas (narrar, describir e expoñer), utilizando o dicionario se é preciso.

LGB1.4.4. Participa activamente no traballo en grupo, así como nos debates.

LGB1.4.5. Identifica o grao de formalidade da situación de comunicación e axusta a este a súa produción.

Programación didáctica 2018-2019

Mª José Baz

C.CLAV E CCL CD CAA CSC CCL CD CAA CSIE CCL

MÍNIMOS ESIXIBLES Busca e selecciona recuros para a elaboración de traballos.

É quen de captar ironías e dobres sentidos. É quen de captar a retranca.

CCL CCEC CS CCL, CAA, CSC, CSEIEE

Participa en conversas, diálogos... respectando as opinións dos demais e dando as súas.

CCL, CAA

Extrae as ideas exposición oral.

CCL, CSIEE, CAA

Realiza pequenas exposicións orais.

CCL, CSIEE, CAA CCL

Diferenza situacións formais das non formais e adecúa o vocabulario.

máis

importantes

dunha

Participa activamente no traballo en grupo, así como nos debates.

CRITERIOS DE AVALIACIÓN OBXECTIVOS

ESTÁNDARES DE APRENDIZAXE

C.CLAV E

MÍNIMOS ESIXIBLES

B1.5. Manter unha actitude de escoita activa, respectando as opinións dos e das demais.

LGB1.5.1.

Escoita atentamente as intervencións dos e das demais en actos de fala orais, sen interromper.

CCL CSC

Elabora textos orais sinxelos imitando modelos de calquera medio de comunicación Respecta as opinións dos e das demais.

B1.5. Manter unha actitude de escoita activa, respectando as opinións dos e das demais.

B1.6. Participar nas diversas situacións de intercambio oral que se producen na aula amosando valoración e respecto polas normas que rexen a interacción oral.

LGB1.6.1. Respecta as quendas de palabra nos intercambios orais.

LGB1.6.2. Respecta as opinións das persoas participantes nos intercambios orais e é consciente da posibilidade de empregar a lingua galega en calquera intercambio oral dentro da escola ou fóra dela.

LGB1.6.3.

Emprega unha postura e xestualidade adaptada ao discurso, para reforzalo e facilitar a súa comprensión.

LGB1.6.4. Exprésase cunha pronuncia e dicción correctas: articulación, ritmo, entoación e volume.

LGB1.6.5. Participa na conversa formulando e contestando preguntas.

Programación didáctica 2018-2019

Mª José Baz

CCL CSC CSC CAA CCL

CCL CSC CCEC

Respecta as quendas intercambios orais.

de

palabra

nos

Respecta as opinións das persoas participantes nos intercambios orais Emprega unha postura e xestualidade adaptada ao discurso.

Exprésase cunha pronuncia e dicción correctas: articulación, ritmo, entoación e volume.

CCL CSC CCEC

CCL CSC CCEC

CCL CSC CCEC CAA

Participa na conversa.

CRITERIOS DE AVALIACIÓN OBXECTIVOS

ESTÁNDARES DE APRENDIZAXE

B1.7. Amosar interese por expresarse en público coherentemente, sen contradicións, sen repeticións innecesarias e usando nexos adecuados.

LGB1.7.1. Planifica e elabora un discurso oral coherente, sen contradicións nin repeticións innecesarias, utilizando un vocabulario adecuado á súa idade.

LGB1.7.2. Elabora un discurso oral cohesivo, utilizando nexos básicos adecuados.

B1.8. Elaborar textos pro-pios dos medios de comunicación.

LGB1.7.3. Emprega o rexistro lingüístico (formal ou informal) adecuado a cada contexto .

LGB1.7.4. Amosa un discurso oral fluído, claro, cunha pronuncia e entoación axeitada e propia da lingua galega.

LGB1.8.1. Elabora textos propios dos medios de comunicación.

B1.9. Reforza a eficacia comunicativa das súas mensaxes orais coa utiliza-ción de elementos propios da linguaxe xestual.

C.CLAV E CCL CAA

MÍNIMOS ESIXIDOS

CCL

Emprega o rexistro lingüístico (formal ou informal) adecuado a cada contexto.

CCL CSC

Esfórzase en manter un discurso oral fluído, claro, cunha pronuncia e entoación axeitada e propia da lingua galega.

Planifica e elabora un discurso oral coherente e cohesivo, utilizando nexos básicos adecuados con axuda.

CCL CCEC

CCL, CD, CAA, CSIEE, CSC

Elabora textos propios.

LGB1.9.1. Utiliza a expresividade corporal: acenos, miradas, postura corporal... para reforzar o sentido das súas producións orais.

CCL CCEC CSC CAA

Utiliza a expresividade corporal: miradas e postura corporal para reforzar o sentido das súas producións orais.

B1.10. Amosar respecto e cooperación nas situacións de aprendizaxe en grupo.

LGB1.10.1. Amosa respecto ás ideas dos e das demais e contribúe activamente ao traballo en grupo.

CCL CAA CSIEE

Respecta as ideas dos demais e contribúe ao traballo en grupo.

B1.11. Amosar respecto e cooperación nas situacións de aprendizaxe en grupo.

LGB1.11.1. Amosa respecto ás ideas dos e das demais e contribúe ao traballo en grupo.

CCL CAA CSIEE

Participa nas tarefas de aula, cooperando en situación de aprendizaxe compartida.

Exprésase oralmente de forma adecuada.

Programación didáctica 2018-2019

Mª José Baz

CRITERIOS DE AVALIACIÓN OBXECTIVOS

ESTÁNDARES DE APRENDIZAXE

B1.12. Usar, de maneira xeral, unha linguaxe non discriminatoria e respectuosa coas diferenzas.

LGB1.12.1. Usa, de maneira xeral, linguaxe non sexista. .

LGB1.12.2. Usa, de maneira xeral, linguaxe respectuosa coas diferenzas.

B1.13. Recoñecer e valorar as diferenzas dialectais orais da lingua galega.

unha

unha

LGB1.13.1. Recoñece textos orais sinxelos pertencentes a diferentes variedades dialectais moi evidentes da lingua galega.

LGB1.13.2. Valora as diferenzas dialectais orais da lingua galega como un símbolo de riqueza lingüística e cultural e o estándar como variante unificadora.

B1.14. Identificar a lingua galega con calquera contexto de uso oral.

LGB1.14.1. Identifica a lingua galega oral con calquera contexto profesional: sanidade, educación, medios de comunicación...

LGB1.14.2. Recoñece a validez da lingua galega para conversas con persoas coñecidas ou descoñecidas.

B2.1. Comprender, buscar, localizar e seleccionar información explícita en textos escritos de soportes variados (webs infantís, libros, carteis) e iniciar a realización de inferencias para determinar intencións e dobres sentidos

Programación didáctica 2018-2019

LGB2.1.1. Comprende a información relevante de textos procedentes dos medios de comunicación social ou propios de situacións cotiás.

Mª José Baz

C.CLAV E CCL, CSC CCL, CS

CCL CCEC

MÍNIMOS ESIXIDOS

Usa, de maneira xeral, unha linguaxe non sexista. Usa, de maneira xeral, unha linguaxe respectuosa coas diferenzas

Valora as diferenzas dialectais orais da lingua galega como un símbolo de riqueza lingüística

CCL CSC CCEC

CCL CCEC

Emprega o galego en diferntes contextos.

Valora o galego como lingua de comunicación.

CCL CCE CSC

CCL CD CSC

Comprende a información relevante de textos procedentes dos medios de comunicación social ou propios de situacións cotiás.

Identifica as ideas principais e secundarias dun texto (narrativo, descritivo e expositivo).

.LGB2.1.2. Identifica as ideas principais e secundarias dun texto (narrativo, descritivo e expositivoe argumentativo).

LGB2.1.3. Busca, localiza e selecciona información concreta dun texto sinxelo, deducindo o significado de palabras e expresións polo contexto.

LGB2.1.4.

Interpreta, metáforas, personificacións, hipérboles, ironías e dobres sentidos en textos.

CCL CCL CAA CSIEE

CCL CAA CSIE CCL

LGB2.1.5. Identifica a estrutura dun texto e recoñece algúns mecanismos de expresion LGB2.1.6. Identifica o punto de vista do autor ou autora e diferencia, de maneira xeral, información, opinión e publicidade.

LGB2.1.7. Emprega o dicionario para resolver as dúbidas de vocabulario que atopa nos textos.

LGB2.1.8. Fai unha lectura rápida, selectiva ou integral en función das necesidades de cada momento.

B2.2. Interpretar e comprender, de maneira xeral, a información procedente de gráficos, esquemas sinxelos e ilustracións.

Programación didáctica 2018-2019

LGB2.2.1. Interpreta e comprende, de maneira xeral, a información de gráficos, esquemas sinxelos e ilustracións redundantes, relacionándoa co contido do texto que acompaña.

Mª José Baz

Busca, localiza e selecciona información concreta dun texto sinxelo, deducindo o significado de palabras e expresións polo contexto.

Interpreta, personificacións, hipérboles, ironías e dobres sentidos en textos.

Identifica a estrutura dun texto.

Diferencia, de maneira xeral, información, opinión e publicidade de carácter bastante evidente.

Emprega o diccionario (en diferentes soportes) ou outros recursos para resolver as dúbidas de vocabulario que atopa nos textos.

Le comprensivamente e con certa velocidade

CCL CAA

CCL CAA CSIEE

CCL CAA CSIEE

CCL CAA CSC CSIEE CMCT

Interpreta e comprende, de maneira xeral, a información de gráficos, esquemas sinxelos e ilustracións.

CRITERIOS DE AVALIACIÓN OBXECTIVOS

ESTÁNDARES DE APRENDIZAXE

LGB2.3.1. Realiza o subliñado principais dun texto sinxelo.

B2.3. Realizar o subliñado das ideas principais dun texto sinxelo, e esquematizar e resumir o seu contido.

B2.4. Utilizar certas estratexias para mellorar a lectura.

B2.5.

Utilizar as tecnoloxías da información para tratar a información nun texto

Programación didáctica 2018-2019

C.CLAV E das

ideas

CCL CAA

LGB2.3.2. Esquematiza as ideas dun texto sinxelo, indicando as ideas principais e secundarias.

CCL CAA

LGB2.3.3. Realiza o resumo dun texto sinxelo.

CCL CAA

LGB2.4.1. Deduce o posible contido dun texto sinxelo antes de lelo, axudándose do título e as ilustracións.

CCL CAA CSIEE

LGB2.4.2. Relé un texto e marca as palabras clave para acadar a comprensión integral, cando é preciso.

CCL CAA CSIEE

LGB2.5.1.

Utiliza as tecnoloxías da información para localizar e seleccionar a información nun texto.

CCL CD CAA

LGB2.5.2.

Utiliza as tecnoloxías da información para organizar a información dun texto sinxelo adecuado á súa idade.

LGB2.5.3. Utiliza dicionarios dixitais para interpretar a información dun texto.

CCL CD

Mª José Baz

CCL CAA CD CSIEE

MÍNIMOS ESIXIBLES

Realiza o subliñado das ideas principais dun texto sinxelo.

Esquematiza as ideas dun texto sinxelo, indicando as ideas principais e secundarias.

Realiza resumos de textos.

Deduce o posible contido dun texto sinxelo antes de lelo, axudándose do título e as ilustracións.

Relé un texto e marca as palabras clave.

Utiliza as tecnoloxías da información para localizar e seleccionar a información nun texto sinxelo.

Utiliza as tecnoloxías da información para organizar a información dun texto sinxelo.

CRITERIOS DE AVALIACIÓN OBXECTIVOS B2.6. Realizar diferentes tipos de lectura.

B2.7. Ler expresivamente textos de diversa tipoloxía (dramatizando cando é preciso) con fluidez e precisión, atendendo á dicción, entoación, intensidade de voz, ritmo e velocidade, adecuados ás diversas situacións funcionais da lectura en voz alta (ler para que alguén goce escoitando, ler para dar a coñecer un texto descoñecido, ler para compartir información que se acaba de localizar) facendo participar a audiencia da súa interpretación.

ESTÁNDARES DE APRENDIZAXE LGB2.6.1. Realiza diferentes tipos de lectura en función de cada texto: de investigación, de aprendizaxe, de gozo persoal ou de resolución de problemas.

LGB2.7.1. Descodifica con precisión e rapidez as palabras.

LGB2.7.2. Le textos en voz alta con fluidez e precisión.

LGB2.7.3. Le textos en voz alta con ritmo, velocidade e ton da voz adecuados LGB2.7.4. Le en voz alta adaptándose ao interese do auditorio: gozar escoitando, obter nova información...

LGB2.7.5. textos

B2.8. Usar as bibliotecas da aula e do centro, así como as virtuais, con certa autonomía, comprendendo como se organiza e colaborando no seu coidado e mellora.

Programación didáctica 2018-2019

Fai

lecturas

dra-matizadas

de

LGB2.8.1. Usa a biblioteca de aula con certa autonomía, para obter datos e informacións, e colabora no seu coidado e mellora.

LGB2.8.2. Usa a biblioteca de centro con certa autonomía,para obter datos e informacións, e colabora no seu coidado e mellora.

LGB2.8.3. Usa as bibliotecas virtuais, para obter datos e informacións, con certa autonomía.

Mª José Baz

C.CLAV E

MÍNIMOS ESIXIBLES

CCL CSIEE CAA

Realiza diferentes tipos de lectura en función de cada texto: de investigación, de aprendizaxe, de gozo persoal ou de resolución de problemas.

CCL CAA

Descodifica con certa palabras.

CCL CCL

precisión e rapidez as

Le en voz alta con fluidez e precisión.

Le textos en voz alta con ritmo, velocidade e ton da voz adecuados.

Le en voz alta intentando adapatrse aos intereses dos que escoitan.

CCL CAA CSC CCL CSC CCL CAA CSC CCL CAA CSC CCL CAA

Fai lecturas dramatizadas de textos

Usa a biblioteca de aula con certa autonomía, para obter datos e informacións, e colabora no seu coidado e mellora.

Usa a biblioteca de centro con certa autonomía Usa as bibliotecas virtuais, para obter datos e informacións, con certa autonomía.

CRITERIOS DE AVALIACIÓN OBXECTIVOS

ESTÁNDARES DE APRENDIZAXE

C.CLAV E

MÍNIMOS ESIXIDOS

B2.9. Ter interese por ter unha biblioteca propia, física ou virtual.

LGB2.9.1. Amosa interese pola conservación e organización dos seus libros físicos e/ou virtuais.

CCL CAA CSC

Amosa interese pola conservación e organización dos seus libros físicos e/ou virtuais

B2.10. Amosar interese polos textos escritos como fonte de aprendizaxe e medio de comunicación.

LGB2.10.1. Amosa interese pola lectura como fonte de aprendizaxe e medio de comunicación.

CCL CAA

Amosa interese pola lectura como fonte de aprendizaxe e medio de comunicación

B2.11. Amosar certa autonomía lectora e capacidade de selección de textos do seu interese, así como ser quen de expresar preferencias.

LGB2.11.1. Amosa autonmía lectora e capacidade de seleccionar textos do seu interese.

CCL

Selecciona persoalmente lecturas.

Expresa, de maneira sinxela, opinións valoracións sobre as lecturas feitas.

LGB2.11.2. Éxpresa opinións e valoracións sobre as lecturas feitas.

LGB2.12.1. Identifica, de maneira global, as diferenzas lingüísticas, bastante evidentes, das variedades da lingua galega.

B2.12. Analizar textos sinxelos escritos en diferentes variedades da lingua galega

Programación didáctica 2018-2019

.

LGB2.12.2. Valora a variedade interna da lingua como símbolo de riqueza lingüística e cultural, así como o estándar como variante unificadora.

Mª José Baz

e

CCL CSC CAA CSIEE CCL CCEC

CCL CSC CCEC

Identifica, de maneira global, diferenzas lingüísticas, moi evidentes, das variedades da lingua galega.

CRITERIOS DE AVALIACIÓN OBXECTIVOS

B3.1. Usar, de maneira xeral, as estratexias de planificación, textualización e revisión do texto.

ESTÁNDARES DE APRENDIZAXE

LGB3.1.1. Planifica a elaboración do texto, antes de comezar a escribir, xerando ideas, seleccionando e estruturando a información, mediante notas, esquemas ou guións ou mapas conceptuais

LGB3.1.2. Elabora o texto cunha estrutura definida, con coherencia e cohesionando, de maneira xeral, os enunciados.

LGB3.1.3. Respecta as regras de puntuación no texto.

LGB3.1.4. Aplica, de maneira xeral, a norma lingüística: ortografía, acentuación, léxico, morfosintaxe e usa, habitualmente, unha linguaxe non sexista.

LGB3.1.5. Revisa e reescribe o texto cando é preciso.

LGB3.1.6. Usa o dicionario elaboración de textos.

B3.2. Producir textos sinxelos de diferente tipoloxía que permitan narrar, describir, resumir, explicar e expoñer opinións, emocións e informacións relacionadas con situacións cotiás e aqueles que sexan característicos dos medios de comunicación.

Programación didáctica 2018-2019

durante

a

LGB3.2.1. Elabora, en dife-rentes soportes, textos propios da vida cotiá e académi-ca, imitando modelos: cartas e correos electrónicos, mensaxes curtas, normas,...

LGB3.2.2. Escribe, en diferentes soportes, textos propios dos medios de comuni-cación, imitando modelos.

Mª José Baz

C.CLAV E CCL CSIEE CAA

CCL CAA CSIEE CCL

CCL CSC CCEC

MÍNIMOS ESIXIDOS

Planifica a elaboración dun texto antes de escribilo.

Elabora un texto cunha estrutura definida, con coherencia e cohesionando, de maneira xeral, os enunciados.

Utiliza os signos de puntuación Aplica, de maneira xeral, a norma lingüística: ortografía, acentuación, léxico, morfosintaxe e usa, habitualmente, unha linguaxe non sexista.

Revisa e reescribe textos escritos.

Usa o dicionario durante a elaboración de textos.

CCL CAA CSIEE CCL CAA CSIEE CCL CAA CD CCL CSC CCEC

Elabora, en diferentes soportes, textos propios da vida cotiá e académica, imitando modelos: cartas e correos electrónicos, mensaxes curtas, normas, notas e invitacións.

Redacta textos imitando modelos publicitarios.

Crea diferentes tipos de textos (narrativos,

CAA

LGB3.2.3. Elabora diferentes tipos de textos (narrativos, expositivos, descritivos ou argumentativos) adaptando a linguaxe ás características de cada xénero.

LGB3.2.4. Escribe textos coherentes cohesivos, usando o rexistro adecuado.

e

LGB3.2.5. Resume o contido de textos sinxelos propios do ámbito da vida persoal ou familiar ou dos medios de comunicación.

B3.3.

Elaborar textos académico para obter, comunicar información.

do ámbito organizar e

B3.4. Elaborar textos breves e sinxelos con creatividade.

Programación didáctica 2018-2019

LGB3.3.1. Elabora textos escritos propios do ámbito académico (cuestionarios, resumos, descricións, explicacións...) para obter, organizar e comunicar información.

CCL CAA

CCL CSC CCE CCL CSC CAA

CCL CAA CSIEE

LGB3.4.1. Elabora textos sinxelos que combinan a linguaxe verbal e non verbal: carteis publicitarios, anuncios, cómic, contos, poemas, cancións e anécdotas.

CCL CSC CCEC CAA CSIEE

LGB3.4.2. Escribe textos breves de carácter creativo con certa riqueza léxica.

CCL CAA CSIEE

LGB3.4.3. Aprecio polos usos creativos da linguaxe.

CCL CAA CSIEE

Mª José Baz

expositivos, descritivos ou argumentativos) seguindo un guión establecido e adaptando a linguaxe ás características de cada xénero.

Escribe textos coherentes e empregando algúns elementos básicos adecuados.

Resume o contido de textos sinxelos propios do ámbito da vida persoal ou familiar ou dos medios de comunicación.

Elabora textos escritos propios do ámbito académico (cuestionarios, resumos, descricións, explicacións...) para obter, organizar e comunicar información.

Elabora textos sinxelos que combinan a linguaxe verbal e non verbal: carteis publicitarios, anuncios, cómic, contos, poemas, cancións e anécdotas.

Escribe textos sinxelos de carácter creativo.

Amosa aprecio polos usos creativos da linguaxe.

CRITERIOS DE AVALIACIÓN OBXECTIVOS

ESTÁNDARES DE APRENDIZAXE

LGB3.5.1. Busca e selecciona información en diferentes fontes e soportes dixitais.

B3.5. Usar as TIC, con certa autonomía, para a busca de información, tratamento dos textos e realización de presentacións.

LGB3.5.2. Emprega procesadores de textos con certa autonomía.

LGB3.5.3. Utiliza, habitualmente, correctores de textos.

LGB3.5.4. Utiliza as TIC, con certa autonomía, para realizar presentacións elementais.

B3.6. Utilizar recursos gráficos e paratextuais que faciliten a comprensión dos textos e contribúan á súa ilustración creativa.

LGB3.6.1.

Usa recursos gráficos e paratextuais para facilitar a comprensión dos textos e ilustralos de maneira creativa.

B3.7. Coidar a presentación dos traballos escritos en calquera soporte e valorar a lingua escrita como medio de comunicación.

LGB3.7.1. Coida a presentación dos textos seguindo as normas básicas de presentación en calquera soporte.

LGB3.7.2. Valora a lingua escrita como medio de comunicación.

Programación didáctica 2018-2019

Mª José Baz

C.CLAV E CCL CD CAA CSIEE CCL CAA CSIEE CD CCL CD CAA CSIEE

MÍNIMOS ESIXIBLES

Busca e selecciona información en diferentes fontes e soportes dixitais.

Emprega procesadores de textos con certa autonomía.

Utiliza, habitualmente, correctores de textos.

Utiliza as TIC, con certa autonomía, para realizar presentacións elementais.

CCL CD CSIEE CCL CD CSIEE

CCL CD CAA

CCL CS

Usa recursos gráficos e paratextuais para facilitar a comprensión dos textos e ilustralos de maneira creativa.

Coida a presentación dos textos en calquera soporte.

Valora a lingua comunicación.

escrita

como

medio

de

CRITERIOS DE AVALIACIÓN OBXECTIVOS

EDSTÁNDARES DE APRENDIZAXE

B4.1. Utilizar terminoloxía lingüística e gramatical básica, funcionalmente, como apoio á comprensión e á produción de textos, así como aplicar o seu coñecemento no uso da lingua.

LGB4.1.1. Recoñece as diferentes categorías gramaticais pola súa función na lingua: substantivo, artigo, pronome, adxectivo, adverbio, verbo e preposiciónconxunción, interxección

CCL CA

LGB4.1.3. Diferencia as sílabas que conforman cada palabra, diferenciando a sílaba tónica das átonas

CCL CAA

LGB4.1.5. Recoñece as oracións simples, comprende o seu significado, utiliza correctamente a concordancia de xénero e número e identifica o verbo e os seus complementos: o suxeito, así como os complementos do nome.

Programación didáctica 2018-2019

LGB4.2.1. Aplica xeralmente as normas de acentuación xerais e de acentuación diacrítica e aprecia o seu valor social e a necesidade de cinguirse a elas.

Mª José Baz

MÍNIMOS ESIXIBLES

Recoñece as diferentes categorías gramaticais pola súa función na lingua: substantivo, artigo, pronome, adxectivo, adverbio, verbo e preposición, conxunción, interxección.

Conxuga as formas verbais.

LGB4.1.2. Conxuga e usa con corrección as formas verbais persoais e non persoais dos verbos.

LGB4.1.4. Identifica e clasifica os diferentes tipos de enunciado: declarativo, interrogativo, exclamativo, imperativo.

B4.2. Coñecer e aplicar, de forma xeral, as normas ortográficas xerais e as de acentuación en particular, apreciando o seu valor social e a necesidade de cinguirse a elas

C.CLAV E CCL CAA

CCL CAA

CCL CA

CCL CSC CCEC

Diferencia as sílabas que conforman cada palabra, diferenciando a sílaba tónica das átonas. É capaz de clasificalas atendendo ao número e tipoloxía de sílabas.

Identifica e clasifica os diferentes tipos de enunciado: declarativo, interrogativo, exclamativo, imperativo.

Recoñece as oracións simples, comprende o seu significado, utiliza correctamente a concordancia de xénero e número e identifica o verbo e os seus complementos: o suxeito, así como os complementos do nome.

Aplica xeralmente as normas de acentuación xerais e de acentuación diacrítica

CRFITERIOS DE AVALIACIÓN OBXECTIVOS B4.3. Utilizar correctamente as regras de puntuación, así como unha sintaxe adecuada nas producións orais e escritas.

B4.4. Recoñecer e empregar os conectores básicos, así como outros elementos de cohesión

B4.5. Identificar o papel semántico do suxeito e transformar oracións activas sinxelas en pasivas, e viceversa, para mellorar a comprensión e a produción de textos

ESTÁNDARES DE APRENDIZAXE LGB4.3.1. Emprega con corrección os signos de puntuación, facendo unha valoración dos resultados LGB4.3.2. Usa unha sintaxe adecuada nas súas producións.

LGB4.3.3. Respecta, de xeito xeral, as normas morfosintácticas de colocación do pronome átono.

LGB4.4.1. Usa diversos conectores básicos entre oracións: causa, consecuencia, finalidade, contradición...

LGB4.4.2. Recoñece determinados procesos de cohesión nos textos: anáfora, deixe, elipse, sinónimos...

B4.5.1. Identifica, en oracións sinxelas, o papel semántico do suxeito..

C.CLAV E . CCL

CCL CCL CSC CCE CCL CAA CCL CAA CCL CAA

LGB4.5.2. Transforma oracións activas en pasiva, e viceversa.

CCL CAA

B4.6. Transformar un texto narrativo sinxelo de estilo directo noutro de estilo indirecto e viceversa

B4.6.1. Transforma un texto sinxelo narrativo de estilo directo noutro de estilo indirecto e viceversa

CCL CAA

B4.7. Ampliar o vocabulario a partir do uso do dicionario e do traballo e reflexión sobre as palabras que conforman a lingua

LGB4.7.1. Usa axeitadamente o dicionario en papel ou dixital para buscar calquera palabra, seleccionando a acepción precisa segundo cada contexto.

LGB4.7.2. Recoñece e crea palabras derivadas (prefixación e sufixación) e compostas.

LGB4.7.3. Recoñece e usa sinónimos, antónimos, homónimos, palabras polisémicas de uso frecuente, frases feitas, siglas e abreviaturas.

CCL CAA CD

Programación didáctica 2018-2019

Mª José Baz

CCL CAA CCL CAA

MÍNIMOS ESIXIBLES Emprega con certa corrección os signos de puntuación.

Usa unha sintaxe adecuada nas súas producións.

Mellora nas normas morfosintácticas de colocación do pronome átono.

Usa algúns conectores básicos entre oracións.

Recoñece determinados procesos de cohesión nos textos: elipse, sinónimos...

Identifica, en oracións semántico do suxeito..

sinxelas,

o

papel

Transforma oracións activas en pasiva, e viceversa.

Transforma un texto sinxelo narrativo de estilo directo noutro de estilo indirecto.

Usa axeitadamente o dicionario en papel ou dixital para buscar calquera palabra, seleccionando a acepción precisa segundo cada contexto.

Recoñece e crea palabras derivadas (prefixación e sufixación) e compostas.

Recoñece e usa sinónimos, antónimos, homónimos, palabras polisémicas de uso frecuente, frases feitas, siglas e abreviaturas.

CRITERIOS DE AVALIACIÓN OBXECTIVOS B4.8.

Coñecer,de xeito xeral, as características relevantes da lingua galega e identificar e valorar esta lingua dentro da realidade plurilingüe e pluricultural de España e de Europa.

ESTÁNDARES DE APRENDIZAXE

LGB4.8.2. Identifica e valora a lingua galega dentro da realidade plurilingüe e pluricultural de España e de Europa.

CCL CSC CCEC

B4.9. Establecer relacións elementais entre as diversas linguas que utiliza ou está a aprender o alumnado para reflexionar sobre como mellorar os seus procesos comuni-cativos na lingua galega

LGB4.9.1. Recoñece, de forma xeral, e evita as interferencias entre as linguas que está a aprender.

CCL CCEC

LGB4.9.2 Identifica diferenzas, regularidades e semellanzas, ortográficas e léxicas entre todas as linguas que coñece e/ou está a aprender, como punto de apoio para a súa aprendizaxe.

CCL

B5.1 Escoitar, memorizar, reproducir e valorar textos procedentes da literatura popular galega e da literatura galega en xeral.

LGB4.8.1. Coñece, de xeito xeral, as características máis relevantes (históricas, socioculturais...) da lingua galega.

LGB5.1.1. Escoita, memoriza e reproduce textos procedentes da literatura popular oral galega (refráns, adiviñas, lendas, contos, poemas, conxuros, ditos,cantigas) e da literatura galega en xeral LGB5.1.2. Valora os textos da literatura oral galega como fonte de coñecemento da nosa cultura e como recurso de gozo persoal.

Programación didáctica 2018-2019

Mª José Baz

C.CLAV E CCL CCEC

CCL CAA CCEC

CCL CCEC

MÍNIMOS ESIXIBLES Amosa interese polas características máis relevantes (históricas, socioculturais...) da lingua galega.

Identifica e valora a lingua galega dentro da realidade plurilingüe e pluricultural de España e de Europa.

Trata de evitar as interferencias entre as linguas que está a aprender.

Identifica diferenzas, regularidades e semellanzas, ortográficas e léxicas entre o galego e o castelán.

Escoita, memoriza e reproduce textos procedentes da literatura popular oral galega (refráns, adiviñas, lendas, contos, poemas, conxuros, ditos,cantigas) e da literatura galega en xeral.

Valora os textos da literatura oral galega como fonte de coñecemento da nosa cultura e como recurso de gozo persoal.

CRITERIOS DE AVALIACIÓN OBXECTIVOS

ESTÁNDARES DE APRENDIZAXE

B5.2. Ler textos e obras en galego da literatura infantil, adaptacións breves de obras clásicas e literatura actual, adaptadas á idade e en diferentes soportes

LGB5.2.1. Le en silencio obras e textos en galego da literatura infantil, adaptacións de obras clásicas e literatura actual, adaptadas á idade e en diferentes soportes. .

LGB5.2.2. Le en voz alta obras e textos en galego da literatura infantil, adaptacións de obras clásicas e literatura actual, adaptadas á idade e en diferentes soportes.

B5.3. Identificar as características dos diferentes xéneros e as figuras literarias, así como temas recorrentes.

LGB5.3.1. Identifica as características principais dos diferentes xéneros literarios: narrativa, poesía e teatro. .

LGB5.3.2. Distingue algúns recursos retóricos e métricos propios dos poemas.

LGB5.3.3. Identifica e emprega algunhas figuras literarias: comparacións, personificacións, hipérboles e xogos de palabras.

LGB5.3.4. Identifica os temas recorrentes na literatura.

B5.4. Recrear e compoñer poemas e relatos sinxelos a partir de modelos dados.

Programación didáctica 2018-2019

LGB5.4.1. Recrea e compón poemas e relatos, a partir de modelos sinxelos, para comunicar sentimentos, emocións, estados de ánimo e lembranzas.

Mª José Baz

C.CLAV E CCL CCEC CD

CCL CCEC CD

CCL CCECL

CCL

CCL CCEC CAA

MÍNIMOS ESIXIBLES

Le en silencio obras e textos en galego da literatura infantil en distintos soportes.

Le en voz alta obras e textos en galego da literatura infantil en distintos soportes Identifica as características principais dos diferentes xéneros literarios: narrativa, poesía e teatro.

Distingue algúns recursos retóricos e métricos propios dos poemas.

Identifica e emprega algunhas figuras literarias: comparacións, personificacións, hipérboles e xogos de palabras.

CCL CCEC

CCL CCEC CSC

Recrea e compón poemas e relatos sinxelos.

CRFITERIOS DE AVALIACIÓN OBXECTIVOS

ESTÁNDARES DE APRENDIZAXE

C.CLAV E

MÍNIMOS ESIXIBLES

B5.5.

Participar dramatizacións de diversos

activamente en textos literarios

LGB5.5.1.

Participa activamente en dramatizacións de textos literarios diversos.

CCL.

Participa activamente en dramatizacións de textos literarios

B5.6. Valorar a literatura en calquera lingua, como vehículo de comunicación, fonte de coñecemento e como recurso de gozo persoal.

LGB5.6.1. Valora a literatura en calquera lingua, como vehículo de comunicación, fonte de coñecemento e como recurso de gozo persoal.

CCL CSC CCEC

Valora a literatura en calquera lingua, como vehículo de comunicación, fonte de coñecemento e como recurso de gozo persoal.

B5.7. Amosar interese, respecto e tolerancia ante las diferenzas persoais, sociais e culturais.

LGB5.7.1. Compara imaxes, símbolos e mitos sinxelos doutras culturas cos da cultura galega, amosando interese e respecto.

CSC CCEC

Compara imaxes, símbolos e mitos sinxelos doutras culturas cos da cultura galega, amosando interese e respecto.

LGB5.7.2. Amosa curiosidade por coñecer outras costumes e formas de relación social, respectando e valorando a diversidade cultural.

Programación didáctica 2018-2019

Mª José Baz

CSC CCEC

Amosa curiosidade por coñecer outras costumes e formas de relación social, respectando e valorando a diversidade cultural.

4 .6. MATEMÁTICAS CRITERIOS DE AVALIACIÓN OBXECTIVOS

ESTÁNDARES DE APRENDIZAXE

C.CLAVE

MÍNIMO ESIXIBLE

B1.1. Describir e analizar situacións de cambio para encontrar patróns, regularidades e leis matemáticas, en contextos numéricos, xeométricos e funcionais, valorando a súa utilidade para facer predicións.

MTB1.1.1. Realiza predicións sobre o

CMCT, CAA

Completa as fases dun proceso de razoamento para resolver problemas relacionados con situacións cotiás, utilizando estratexias que lle permiten simplificalos.

B1.2. Realizar e presentar informes sinxelos sobre o desenvolvemento, resultados e conclusións obtidas no proceso de investigación

MTB1.2.1. Elabora informes sobre o proceso de investigación realizado, expoñendo as fases do mesmo, valorando os resultados e as conclusións obtidas.

CMCT CCL CAA CSIEE CD

Elabora informes resultados

B1.3. Planificar e controlar as fases do método de traballo científico en situacións apropiadas ao seu nivel.

B1.4. Desenvolver e cultivar as actitudes persoais inherentes ao traballo matemático

resultados esperados, utilizando os patróns e leis encontrados, analizando a súa idoneidade e os erros que se producen.

MTB1.3.1. Elabora conxecturas e busca argumentos que as validen ou as refuten, en situacións a resolver, en contextos numéricos, xeométricos ou funcionais.

MTB1.4.1. Propón a resolución de retos e problemas coa precisión, co esmero e co interese apropiado ao nivel educativo e a dificultade da situación.

MTB1.4.2. Desenvolve e aplica estratexias de razoamento (clasificación, recoñecemento das relacións, uso de exemplos contrarios) para

Programación didáctica 2018-2019

Mª José Baz

sinxelos

e

valora

os

Planifica o traballo para chegar á resolución de situacións en contextos numéricos ou xeométricos.

Amosa actitudes de cara á aplicación de estratexias para a resolución de retos e problemas matemáticos

CRITERIOS DE AVALIACIÓN..

OBXECTIVOS B1.5. Superar bloqueos e inseguridades ante resolución de situacións descoñecidas .

crear e investigar conxecturas e construír e defender argumentos.

ESTÁNDARES DE APRENDIZAXE

MTB1.5.1. Reflexiona sobre os problemas resoltos e os procesos desenvoltos, valorando as ideas claves, aprendendo para situacións futuras similares.

MTB1.5.2.

Utiliza ferramentas tecnolóxicas para a realización de cálculos numéricos, para aprender e para resolver problemas, conxecturas e construír e defender argumentos.

C CLAVE CMCT CD CAA CSIEE

MÍNIMOS ESIXIDOS

Reflexiona e utiliza ferramentas tecnolóxicas na resolución de problemas e cálculos numéricos.

MTB1.5.2. Utiliza ferramentas tecnolóxicas para a realización de cálculos numéricos, para aprender e para resolver problemas, conxecturas e construír e defender argumentos.

B1.6.

Seleccionar e utilizar as ferramentas tecnolóxicas e estratexias para o cálculo para coñecer os principios matemáticos e resolver problemas.

C MTB1.6.1. Realiza un proxecto, elabora e presenta un informe creando documentos

M

dixitais propios (texto, presentación, imaxe, vídeo, son...), buscando, analizando e seleccionando a información relevante, utilizando a ferramenta tecnolóxica axeitada e compartindo cos seus compañeiros.

CT C D C A

Programación didáctica 2018-2019

Mª José Baz

Reflexiona e utiliza ferramentas tecnolóxicas na resolución de problemas e cálculos numéricos.

A

CRITERIOS DE AVALIACIÓN OBXECTIVOS B2.1. Ler, escribir e ordenar utilizando razoamentos apropiados, distintos tipos de números (romanos, naturais, fraccións e decimais ata as milésimas).

B2.2. Interpretar diferentes tipos de números segundo o seu valor, en situacións da vida cotiá.

ESTÁNDARES DE APRENDIZAXE

C CLAVE

MÍNIMOS ESIXIDOS

MTB2.1.1. Identifica os números romanos aplicando o coñecemento á comprensión de datacións.

CMCT, CCEC

Coñece os números romanos, sabe o seu

MTB2.1.2. Le, escribe e ordena en textos numéricos e da vida cotiá, números (naturais, fraccións e decimais ata as milésimas), utilizando razoamentos apropiados e interpretando o valor de posición de cada unha das súas cifras.

MTB2.2.1. Interpreta en textos numéricos e da vida cotiá, números (naturais, fraccións e decimais ata as milésimas), utilizando razoamentos apropiados e interpretando o valor de posición de cada unha das súas cifras.

MTB2.2.2. Utiliza os números negativos en contextos reais.

B2.3. Realizar operacións e cálculos numéricos mediante diferentes procedementos, incluído o cálculo mental, facendo referencia implícita ás propiedades das operación, en situación de resolución de problemas.

Programación didáctica 2018-2019

MTB2.3.1. Reduce dúas ou máis fraccións a común denominador e calcula fraccións equivalentes.

valor e aplícaos en datacións sinxelas.

CMCT, CAA, CCL

conta en orde crecente e decrecente ata o devandito número.

Recoñece

Mª José Baz

e

diferentes

interpreta ámbitos

números

(enunciados

en de

problemas, textos, rótulos táboas...).

CMCT, CAA, CCL Interpreta o valor de posición das cifras en distintos tipos de números.

CMCT

CMCT

Reduce fraccións sinxelas a común denominador. Calcula fraccións equivalentes por ampliación.

Redondea números decimais á décima,

CMCT MTB2.3.2. Redondea números decimais á décima, centésima ou milésima máis próxima.

Le, escribe e ordena series de números, e

centésima ou milésima máis próxima.

Ordena fraccións co mesmo e con distinto denominador

CMCT MTB2.3.3. Ordena fraccións aplicando relación entre fracción e número decimal.

á

CRITERIOS DE AVALIACIÓN OBXECTIVOS

ESTÁNDARES DE APRENDIZAXE

B2.4. Utilizar as propiedades das operacións, as estratexias persoais e os diferentes procedementos que se usan segundo a natureza do cálculo que se realizará (algoritmos escritos, cálculo mental, tenteo, estimación e calculadora).

MTB2.4.1. Coñece e aplica os criterios de divisibilidade por 2, 3, 5, 9 e 10.

B2.5. Utilizar os números enteiros, decimais, fraccionarios e as porcentaxes sinxelas para interpretar e intercambiar información em contextos da vida cotiá.

MTB2.5.1. Opera cos números coñecendo a xerarquía das operacións.

C CLAVE

MÍNIMOS ESIXIBLES

CMCT

Aplica os criterios de divisibilidade

CMCT

Aplica a xerarquía das operacións. Estima e comproba os resultados obtidos.

CMCT CCL MTB2.5.2. Utiliza diferentes tipos de números en contextos reais, establecendo equivalencias entre eles, identificándoos e utilizándoos como operadores na interpretación e resolución de problemas.

CMCT CAA MTB2.5.3. Estima e comproba mediante diferentes estratexias.

B2.6. Operar cos números tendo en conta a xerarquía nas operacións, aplicando as propiedades destas, as estratexias persoais e os diferentes procedementos que se utilizan segundo a natureza do cálculo que se realizará (algoritmos escritos, cálculo mental,

Programación didáctica 2018-2019

resultados

CMCT MTB2.6.1. Calcula cadrados, cubos e potencias de base 10.

CMCT MTB2.6.2. Realiza sumas e restas de fraccións co mesmo denominador. Calcula o produto dunha fracción por un número

Mª José Baz

tenteo, estimación, calculadora), usando o máis adecuado

CRITERIOS DE AVALIACIÓN OBXECTIVOS B2.7. Iniciarse no uso das porcentaxes e a proporcionalidade directa para interpretar e intercambiar información e resolver problemas en contextos da vida cotiá.

B2.8. Coñecer, utilizar e automatizar algoritmos estándar de suma, resta, multiplicación e división con distintos tipos de números, en comprobación de resultados en contextos de resolución de problemas e en situacións da vida cotiá

Programación didáctica 2018-2019

CMCT MTB2.6.3. Realiza operacións con números decimais.

EDSTÁNDARES DE APRENDIZAXE

C CLAVE

MÍNIMOS ESIXIDOS

MTB2.7.1. Calcula e utiliza as porcentaxes dunha cantidade para expresar partes MTB2.7.2. Establece a correspondencia entre fraccións sinxelas, decimais e porcentaxes.

MTB2.7.3.

Calcula aumentos e diminucións porcentuais.

MTB2.7.4. Usa a regra de tres en situacións de proporcionalidade directa: lei do dobre, triplo, metade, para resolver problemas da vida diaria.

MTB2.7.5. Resolve problemas da vida cotiá utilizando porcentaxes e regra de tres en situacións de proporcionalidade directa, explicando oralmente e por escrito o significado dos datos, a situación formulada, o proceso seguido e as solucións obtidas.

MTB2.8.1. Emprega e automatiza algoritmos estándar de suma, resta, multiplicación e división con distintos tipos de números (naturais, enteiros, decimais e fraccións).

MTB2.8.2. Descompón de forma aditiva e de forma aditivo- multiplicativa, números menores de un millón, atendendo o valor de posición das súas cifras.

MTB2.8.3. Calcula todos os divisores de calquera número menor de 100.

MTB2.8.4. Calcula o mcm e o mcd.

CMCT

Calcula porcentaxes

CMCT

Establece relacións entre fraccións,

MTB2.8.5. Descompón números decimais atendendo ao valor de posición das súas cifras.

CMCT CMCT

Mª José Baz

CMCT CMC CAA

decimais e. porcentaxes.

Usa a regra de tres en situacións de proporcionalidade.

CAA CMCT CCL Emprega os algoritmos de suma, resta CMCT CAA CMCT

multiplicación e división con distintos tipos de números.

Calcula os divisores dos números menores que 100.

Calcula o m.c.d. e o m.c.m.

CMCT

Descompón números

CMCT decimais.

Calcula tantos por cen.

MTB2.8.6. Calcula tantos por cen en situacións reais.

CRITERIOS DE AVALIACIÓN OBXECTIVOS B2.9. Identificar, resolver problemas da vida cotiá, adecuados ao seu nivel, establecendo conexións entre a realidade e as matemáticas e valorando a utilidade dos coñecementos matemáticos adecuados e reflexionando sobre o proceso aplicado para a resolución de problemas.

MTB2.8.12. Elabora e emprega estratexias de cálculo ESTÁNDARES DE APRENDIZAXE

MTB2.9.1. Resolve problemas que impliquen o dominio dos contidos traballados, empregando estratexias heurísticas, de razoamento (clasificación, recoñecemento das relacións, uso de exemplos contrarios), creando conxecturas, construíndo, argumentando e tomando decisións, valorando as súas consecuencias e a conveniencia do seu uso.

MTB2.9.2. Reflexiona sobre o procedemento aplicado á resolución de problemas: revisando as operacións empregadas, as unidades dos resultados, comprobando e interpretando as solucións no contexto e buscando outras formas de resolvelo.

B3.1. Escoller os instrumentos de medida máis pertinentes en cada caso, estimando a medida de magnitudes de lonxitude, capacidade, masa e tempo facendo previsións razoables.

MTB3.1.1. Estima lonxitudes, capacidades, masas e superficies; elixindo a unidade e os instrumentos máis axeitados para medir e expresar unha medida, explicando de forma oral o proceso seguido e a estratexia utilizada.

Emprega estratexias de cálculo mental.

C CLAVE CMCT CAA CCL CSIEE

MÍNIMOS ESIXIDOS Resolve problemas que implican o dominio dos contidos traballados

Reflexiona

sobre

o

procedemento

de

resolución de problemas.

CCL CSIEE CMCT CAA

CMCT CCL CAA

Compara objetos atendiendo a su longitud, masa o capacidade.

Estima lonxitudes, capacidades e masas elixindo a unidade e os instrumentos máis axeitados para medir e expresar unha

MTB3.1.2. Mide con instrumentos, utilizando estratexias e unidades convencionais e non convencionais, elixindo a unidade máis axeitada para a expresión dunha medida.

Programación didáctica 2018-2019

Mª José Baz

CAA CMCT

medida, explicando

de

forma oral

o

proceso seguido Elixe o instrumento axeitado para medir masas, lonxitudes e capacidade e elixe a unidade más adapatada á medida.

CRITERIOS DE AVALIACIÓN OBXECTIVOS B3.2. Operar con diferentes medidas

ESTÁNDARES DE APRENDIZAXE

MTB3.2.1. Suma e resta medidas de lonxitude, capacidade, masa, superficie e volume en forma simple dando o resultado na unidade determinada de antemán.

C CLAVE

MÍNIMOS ESIXIDOS

CMCT

Realiza operacións con medidas de lonxitude, capacidade, masa, superficie e volume.

CMCT MTB3.2.2. Expresa en forma simple a medición da lonxitude, capacidade ou masa dada en forma complexa e viceversa.

MTB3.2.3. Compara e ordena medidas dunha mesma magnitude.

B3.4. Utilizar as unidades de medida máis usuais, convertendo unhas unidades noutras da mesma magnitude, expresando os resultados en unidades de medida máis axeitadas, explicando oralmente e por escrito o proceso seguido e aplicándoo á resolución de problemas.

B3.5. Coñecer o sistema sesaxesimal para realizar cálculos con medidas angulares.

B3.6. Identificar e resolver problemas da vida cotiá adecuados ao seu nivel, establecendo conexións entre a realidade e as matemáticas e valorando a utilidade

Programación didáctica 2018-2019

magnitude CMCT

MTB3.4.1. Coñece e utiliza as equivalencias entre as medidas de capacidade e volume.

MTB3.4.3. Resolve problemas utilizando as unidades de medida máis usuais, convertendo unhas unidades noutras da mesma magnitude, expresando os resultados nas unidades de medida máis axeitadas, explicando oralmente e por escrito o proceso seguido.

MTB3.5.1. Resolve problemas realizando cálculos con medidas angulares.

MTB3.6.1. Reflexiona sobre o proceso seguido na resolución de problemas revisando as operacións utilizadas, as unidades dos resultados, comprobando e interpretando as solucións no contexto e buscando

Mª José Baz

incompexa.

Compara e ordena medidas da mesma

CMCT

MTB3.4.2. Explica de forma oral e por escrito os procesos seguidos e as estratexias utilizadas en todos os procedementos realizados.

Expresa magnitudes en forma complexa e

Coñece as equivalencias entre medidas de capacidade e volume.

CCL CAA

Resolve problemas utilizando as unidades de medida máis habituais.

CAA CMCT CCL

CMCT CAA CMCT CAA CSIEE

Realiza cálculos angulares para a resolución de problemas.

Reflexiona sobre o proceso de resolución de problemas.

dos coñecementos matemáticos axeitados e reflexionando sobre o proceso aplicado para a resolución de problemas.

outras formas de resolvelo.

CRITERIOS DE AVALIACIÓN OBXECTIVOS

ESTÁNDARES DE APRENDIZAXE

B4.1. Utilizar as nocións xeométricas de paralelismo, perpendicularidade, simetría, xeometría, perímetro e superficie para describir e comprender situacións da vida cotiá.

MTB4.1.1. Identifica e representa relativas de rectas e circunferencias.

C CLAVE

MÍNIMOS ESIXIDOS

CMCT

Representa

posicións

MTB4.1.2. Identifica e representa ángulos en diferentes posicións: consecutivos, adxacentes, opostos polo vértice…

MTB4.1.3. Describe posicións e movementos por medio de coordenadas, distancias, ángulos, xiros…

rectas

posicións

relativas

de

e circunferencias.

CMCT Identifica ángulos en diferentes posicións.

CMCT

CMCT

Describe posicións por medio de coordenadas, ángulos e xiros.

Realiza escalas e gráficas sinxelas.

MTB4.1.4. Realiza escalas e gráficas sinxelas, para facer representacións elementais no espazo.

MTB4.1.5. Identifica en situacións moi sinxelas a simetría do tipo axial e especular.

B4.2 Coñecer as figuras planas; cadrado, rectángulo, romboide, triángulo, trapecio e rombo.

MTB4.2.1. Clasifica triángulos atendendo aos seus lados e aos seus ángulos, identificando as relacións entre os seus lados e entre ángulos.

MTB4.2.2. Utiliza instrumentos de debuxo e ferramentas tecnolóxicas para a construción e exploración de formas xeométricas.

MTB4.3. Utiliza instrumentos de debuxo e ferramentas tecnolóxicas para a construción e exploración de formas

Programación didáctica 2018-2019

MTB4.3.1. Calcula a área e o perímetro de: rectángulo, cadrado e triángulo.

Mª José Baz

CMCT CMCT

Clasifica triángulos.

Constrúe formas xeométricas utilizando

CMCT CD

instrumentos e ferramentas de debuxo.

CMCT

Calcula áreas e perímetros de figuras planas.

xeométricas.

MTB4.3.2. Aplica os conceptos de perímetro e superficie de figuras para a realización de cálculos sobre planos e espazos reais e para interpretar situacións da vida diaria.

CRITERIOS DE AVALIACIÓN OBXECTIVOS

ESTÁNDARES DE APRENDIZAXE

B4.4. Utilizar as propiedades das figuras planas para resolver problemas.

MTB4.4.1. Identifica e diferencia os elementos básicos da circunferencia e círculo: centro, raio, diámetro, corda, arco, tanxente e sector circular.

MTB4.4.2. Calcula perímetro circunferencia e do círculo.

B4.5.

Interpretar representacións espaciais realizadas a partir de sistemas de referencia e de obxectos ou situacións familiares.

e

área

da

CMCT CAA

C CLAVE

MÍNIMOS ESIXIDOS

CMCT

Calcula lonxitude da circunferencia e área do círculo.

CMCT

Interpreta representacións sinxelas utilizando as xeométricas básicas.

MTB4.5.1. Comprende e describe situacións da vida cotiá, e interpreta e elabora representacións espaciais(planos, esbozos de itinerarios, maquetas, …), utilizando as nocións xeométricas básicas (situación, movemento, paralelismo, perpendicularidade, escala, simetría, perímetro e

espaciais nocións

CA A

superficie).

B4.6. Identificar, resolver problemas da vida cotiá axeitados ao seu nivel, establecer conexións entre a realidade e as matemáticas e valorar a utilidade dos coñecementos matemáticos axeitados reflexionando sobre o proceso aplicado para a resolución de problemas.

MTB4.6.1 Resolve problemas xeométricos que

Resolve problemas xeométricos da vida cotiá axeitados ao seu nivel.

impliquen dominio dos contidos traballados, utilizando estratexias heurísticas de razoamento (clasificación, recoñecemento das relacións, uso de exemplos contrarios), creando conxecturas, construíndo, argumentando e tomando decisións, valorando as súas consecuencias e a conveniencia da súa utilización.

Programación didáctica 2018-2019

CCL CSIEE CMCT CAA

Mª José Baz

Reflexiona

sobre

o

resolución de problemas.

proceso

de

CMCT CAA MTB4.6.2. Reflexiona sobre o proceso de resolución de problemas: revisando as operacións utilizadas, as unidades dos resultados, comprobando e interpretando as solucións no contexto, propoñendo outras formas de resolvelo.

CRITERIOS DE AVALIACIÓN OBXECTIVOS B5.1. Recoller e rexistrar unha información cuantificable, utilizando algúns recursos sinxelos de representación gráfica: táboas de datos, bloques de barras, diagramas lineais… comunicando a información.

B5.2. Realizar, ler e interpretar representacións gráficas dun conxunto de datos relativos ao contorno inmediato.

ESTÁNDARES DE APRENDIZAXE

C CLAVE

MÍNIMOS ESIXIDOS

e

CMCT CAA

Identifica cualitativos diagramas.

MTB5.2.1. Recolle e clasifica datos cualitativos e cuantitativos de situacións do seu contorno, utilizándoos para construír táboas de frecuencias absolutas e relativas.

MTB5.2.2. Aplica de forma intuitiva a situacións familiares as medidas de centralización: a media aritmética, a moda e o rango.

MTB5.2.3. Realiza e interpreta gráficos moi

CAA CMCT

Fai estimacións baseadas na experiencia sobre o resultado (posible, imposible, seguro, máis ou menos probable) de situacións sinxelas nas que interveña o azar e comprobar o dito resultado.

MTB5.1.1.

Identifica datos cualitativos cuantitativos en situacións familiares.

CMCT CAA

datos cuantitativos en táboas, gráficos

e e

sinxelos: diagramas de barras, poligonais e sectoriais, con datos obtidos de situacións moi próximas.

MTB5.2.4. Realiza análise crítica e argumentada sobre as informacións que se presentan mediante gráficas estatísticas B5.3. Facer estimacións baseadas na experiencia sobre o resultado (posible, imposible, seguro, máis ou menos probable) de situacións sinxelas nas que interveña o azar e comprobar o dito

Programación didáctica 2018-2019

CMCT CAA

CMCT MTB5.3.1. aleatorio.

Identifica

situacións

de

Mª José Baz

carácter

Realiza estimacións experiencia.

baseadas

na

resultado.

B5.4. Observar e constatar que hai sucesos imposibles, sucesos que con case toda seguridade prodúcense ou que se repiten, sendo máis ou menos probable esta repetición.

CRITERIOS DE AVALIACIÓN OBXECTIVOS B5.5. Identificar e resolver problemas da vida cotiá axeitados ao seu nivel, establecer conexións entre a realidade e as matemáticas e valorar a utilidade dos coñecementos matemáticos axeitados reflexionando sobre o proceso aplicado para a resolución de problemas.

MTB5.4.1. Realiza conxecturas e estimacións sobre algún xogos (moedas, dados, cartas, loterías…)

Realiza conxecturas e estimacións en sucesos con probables repeticións.

ESTÁNDARES DE APRENDIZAXE

C CLAVE

MÍNIMOS ESIXIDOS

MTB5.5.1. Resolve problemas que impliquen dominio dos contidos propios da estatística e probabilidade, utilizando estratexias heurísticas, de razoamento (clasificación, recoñecemento das relacións, uso de exemplos contrarios…), creando conxecturas, construíndo, argumentando e tomando decisións, valorando as consecuencias destas e a conveniencia da súa utilización.

MTB5.5.2. Reflexiona sobre o proceso de

CMCT CCL CSIEE CAA

Resolve problemas que impliquen contidos básicos da estatística e probalbilidade

resolución de problemas revisando as operacións utilizadas, as unidades dos resultados, comprobando e interpretando as solucións no contexto e propoñendo outras formas de resolvelo.

Programación didáctica 2018-2019

CMCT CAA

Mª José Baz

CMCT CAA CCL CSIEE

4. 7. VALORES CÍVICOS E SOCIAIS CRITERIOS DE AVALIACIÓN OBXECTIVOS

ESTÁNDARES DE APRENDIZAXE

B1.1.

Construír o estilo persoal baseándose na respectabilidade e na dignidade persoal.

VSCB1.1.1. Explica o valor da respectabilidade e da dignidade persoal.

VSCB1.1.2. Actúa de forma respectable e digna.

VSCB1.1.3 Coñece e asume os rasgos característicos da súa personalidade, poñéndoos de manifesto asertivamente

C CLAVE

MÍNIMOS ESIXIDOS

CSC CSIEE

Actúa de forma respectable e digna

CSC CSIEE CAA

CAA B1.2. Estruturar un pensamento efectivo e independente empregando as emocións de forma positiva.

VSCB1.2.1. Utiliza estratexias de reestruturación cognitiva.

VSCB1.2.2. Describe o valor da reestruturación cognitiva e a resiliencia

estratexias de CCL CSIEE CSC CSIEE

Programación didáctica 2018-2019

Mª José Baz

reestruturación cognitiva.

Intenta o autocontrol á toma de decisión e á resolución de

VSCB1.2.2. Aplica o autocontrol á toma de decisións e á resolución de conflitos.

VSCB1.2.3.

Expresa os seus sentimentos, necesidades e dereitos, á vez que respecta os dos e das demais nas actividades cooperativas.

Utiliza, de xeito guiado,

conflitos.

CSC CSIEE

VSCB1.2.4.

Expresa os seus sentimentos, necesidades e dereitos, á vez que respecta os dos e das demais nas actividades cooperativas

CRITERIOS DE AVALIACIÓN OBXECTIVOS B1.3. Desenvolver o propio potencial, mantendo unha motivación intrínseca e esforzándose para o logro de éxitos individuais e compartidos.

CSC CCL CSIEE

ESTÁNDARES DE APRENDIZAXE

C CLAVE

MÍNIMOS ESIXIDOS

VSCB1.3.1. Traballa en equipo valorando o esforzo individual e colectivo e asumindo compromisos para a consecución de obxectivos.

VSCB1.3.2. Explica razóns para asumir as súas responsabilidades durante a colaboración.

CSC CSIEE

Traballa en equipo valorando o esforzo

VSCB1.3.3. Xera confianza nos demais realizando

CSIEE CSC CAA

unha autoavaliación responsable da execución das

CSIEE CSC CCL

individual e colectivo e asumindo compromisos para a consecución de obxectivos.

Realiza unha autoavaliación responsable da execución das tarefas, expresando propostas de mellora.

tarefas.

B1.4. Adquirir capacidades para tomar decisións de forma independente, manexando as dificultades para superar frustracións e sentimentos negativos ante os problemas.

B1.5. Propoñerse desafíos e levalos a cabo mediante unha toma de decisión persoal, meditada e responsable, desenvolvendo un bo sentido do compromiso respecto a un mesmo e ás demais persoas.

B1.6. Desenvolver a autonomía e a capacidade de emprendemento para conseguir logros persoais

Programación didáctica 2018-2019

VSCB1.4.1.Propón alternativas á resolución de problemas sociais.

VSCB1.4.2. Sabe facer fronte á incerteza, ao

CSC CSIEE

Utiliza o pensamento creativo na análise de problemas.

CSCC SIEE

medo ou ao fracaso.

Sabe facer fronte á incerteza, ao medo

VSCB1..5.1. Identifica vantaxes e inconvenientes dunha posible solución antes de tomar unha

CSC CSIEE

decisión ética.

VSCB1.6.1. Realiza propostas creativas e utiliza as súas competencias para abordar proxectos sobre valores sociais

Mª José Baz

CCEC CSC CSIEE

ou ao fracaso Identifica vantaxes e inconvenientes dunha posible solución antes de tomar unha decisión ética.

Define eou formula problemas de convivencia e trata de achegar solucións efectivas.

responsabilizándose do ben común.

VSCB1.6.2. Identifica, define problemas sociais e cívicos e achega solucións potencialmente

CSIEE CSC CAA

efectivas.

VSCB1.6.3. Razoa a importancia da iniciativa

CSIEE

privada na vida económica e social.

CRITERIOS DE AVALIACIÓN OBXECTIVOS B2.1. Utilizar habilidades de escoita e o pensamento de perspectiva con empatía.

ESTÁNDARES DE APRENDIZAXE

B2.3.Empregar a aserción.

VSCB2.2.2. Comparte sentimentos durante o diálogo VSCB2.2.2. Autoafírmase con respecto.

CCL CSC

Intenta compartir sentimentos durante o diálogo.

Colabora en proxectos grupais

CSIEE CCL CSC

CAA CSIEE

CSC CCL

CCL CSC

VSCB2.3.1. Emprega a linguaxe positiva.

CCL CSC

Emprega a linguaxe positiva.

VSCB2.3.2. Autoafírmase con respecto.

CCL CSC CSIEE CCL CSC

Relaciona diferentes ideas e opinións

VSCB2.4.1. Infire, de xeito guiado, e dá o sentido

Programación didáctica 2018-2019

MÍNIMOS ESIXIDOS

VSCB2.1.1. Dialoga interpretando e dando sentido ao que oe.

VSCB2.1.2.

Realiza actividades cooperativas detectando os sentimentos e pensamentos que subxacen no que se está a dicir.

VSCB2.1.3. Colabora en proxectos grupais escoitando activamente, demostrando interese polas outras persoas e axudando a que sigan motivadas para expresarse

B2.2. Iniciar, manter e finalizar conversas cunha maneira de falar adecuada aos interlocutores e ao contexto, tendo en conta os factores que inhiben a comunicación para superar barreiras e os que permiten lograr proximidade.

C CLAVE

Mª José Baz

B2.4. Dialogar creando pensamentos compartidos con outras persoas para atopar o mellor argumento.

adecuado á expresión das demais persoas.

VSCB2.4.2. Relaciona diferentes ideas e opinións para atopar os seus aspectos comúns.

CCL CAA

B2.5. Establecer relacións interpersoais positivas empregando habilidades sociais.

VSCB2.5.1. Interacciona con empatía.

CSC CCL CSIEE CSC CSIEE C CLAVE

Interacciona con empatía.

CSC CSIEE

Analiza os problemas que orixinan os prexuízos Social

CRITERIOS DE AVALIACIÓN OBXECTIVOS B2.6.

Analizar criticamente as consecuencias dos prexuízos sociais reflexionando sobre os problemas que provocan e o seu efecto nas persoas que os sofren.

para atopar os seus aspectos comúns.

VSCB2.5.2. Sabe contribuír á cohesión dos grupos sociais aos que pertence.

ESTÁNDARES DE APRENDIZAXE

VSCB2.6.1.Analiza os problemas que orixinan os prexuízos sociais

VSCB2.6.2.Expón razoadamente as consecuencias dos prexuízos sociais para as persoas do contorno social próximo

VSCB2.6.3.Detecta e axuíza criticamente prexuízos sociais detectados no seu contorno próximo expresando as conclusións en traballos creativos

B3.1. Resolver problemas en colaboración, poñendo de manifesto unha actitude aberta cara aos demais e compartindo puntos de vista e sentimentos.

VSCB3.1.1.

Desenvolve proxectos problemas en colaboración.

e

resolve

VSCB3.1.2. Pon de manifesto unha actitude aberta cara aos demais compartindo puntos de vista e sentimentos durante a interacción social na aula.

CSC

Emprega diferentes habilidades sociais MÍNIMOS ESIXIDOS

CCL CSC CCEC

CCL CCEC CSC CD CAA

CSC CSIEE

Intenta desenvolver proxectos e resolver problemas en colaboración.

CSC CSIEE Manifesta unha actitude aberta cara aos demais compartindo puntos de vista e sentimentos durante a interacción social na aula.

Programación didáctica 2018-2019

Mª José Baz

B3.2. Traballar en equipo favorecendo a interdependencia positiva e amosando condutas solidarias

VSCB3.2.1. Amosa boa disposición para ofrecer e recibir axuda para a aprendizaxe.

VSCB3.2.2. Recorre ás estratexias de axuda entre iguais.

CSC CAA CSIEE

Amosa boa disposición para ofrecer e recibir axuda para a aprendizaxe.

CSC CAA CSIEE

Recorre ás estratexias de axuda entre iguais Respecta as regras durante o traballo en equipo.

CSC

CRITERIOS DE AVALIACIÓN OBXECTIVOS B3.3. Implicarse na elaboración e no respecto das normas da comunidade educativa empregando o sistema de valores persoal que constrúe a partir dos valores universais.

B3.4. Participar activamente na vida cívica de forma pacífica e democratica transformando

o

conflito

en

oportunidade, coñecendo e empregando as

fases da mediación e usando a

VSCB3.2.3. Respecta as regras durante o traballo en equipo.

ESTÁNDARES DE APRENDIZAXE

C CLAVE

VSCB3.3.1.Explica o concepto de norma.

CSC CCL

VSCB3.3.2. Infire a necesidade das normas da súa comunidade educativa VSCB3.3.3. Participa na elaboración das normas da aula VSCB3.3.4. Respecta as normas do centro escolar.

CAA CSC

VSCB3.4.1. Resolve os conflitos de modo construtivo.

CSC CSIEE CSC CSIEE

VSCB3.4.2. Sigue as fases da mediación en situacións reais e simulacións.

VSCB3.4.3.Manexa a linguaxe positiva na comunicación de pensamentos, intencións e posicionamentos nas relacións interpersoais

linguaxe positiva na comunicación de pensamentos,

intencións

posicionamentos persoais.

e

VSCB3.4.4.

Analiza

as

emocións,

sentimentos,

posibles pensamentos e puntos de vista das partes en conflito

CSIEE CCL CSC CSC

MÍNIMOS ESIXIDOS Participa na elaboración das normas da aula.

Implicarse na elaboración e no respecto das normas da comunidade educativa.

Participa na vida cívica de forma pacífica e democrática transformando o conflito en oportunidade, coñecendo e empregando as fases da mediación e usando a linguaxe positiva na comunicación de pensamentos,

CCL CSC CSIEE CSC

intencións e posicionamentos persoais.

Segue as fases da mediación en situacións reais e simulacións.

Pon interese en manexar a linguaxe positiva na comunicación de pensamentos, intencións e

Programación didáctica 2018-2019

Mª José Baz

posicionamentos nas relacións interpersoais.

Analiza as emocións, sentimentos, posibles pensamentos e puntos de vista das partes en conflito.

VSCB3.5.1. É capaz de sensibilizar sobre causas altruístas realizando exposicións orais sobre o seu valor e cometidos.

VSCB3.5.2. Colabora en causas altruístas en colaboración coa comunidade educativa.

CCL CSC CSIEE

ESTÁNDARES DE APRENDIZAXE

C CLAVE

MÍNIMOS ESIXIDOS

VSCB3.6.1. Realiza xuízos morais, de xeito guiado, de situacións escolares.

CSC CSIEE

Realiza xuízos morais, de xeito

VSCB3.6.2 Xustifica as súas actuacións en base a valores persoais como a dignidade, a liberdade, a autoestima, a seguridade nun mesmo e a capacidade de enfrontarse aos problemas.

CSC CSIEE

B3.7. Comprender o que é un dilema moral e resolver dilemas morais para detectar prexuízos relativos ás diferenzas culturais.

VSCB3.7.1. Expresa o que é un dilema moral

CSC CCL

VSCB3.7.2.Realiza xuízos morais.

CSC CSIEE

B3.8. Comprender a declaración da igualdade de dereitos e a non discriminación por razón de nacemento, raza, sexo, relixión, opinión ou calquera outra condición ou circunstancia persoal ou social, aplicándoa á análise do

VSCB3.8.1. Analiza formas de discriminación: racismo, xenofobia, desigualdade de oportunidades…

VSCB3.8.2. Analiza feitos discriminatorios: maltrato, exclusión de minorías étnicas, reclusión en campos de concentración, o holocausto, segregación por enfermidade

CSC CSIEE

B3.5. Practicar o altruísmo no contorno próximo sensibilizando sobre o seu valor.

CRITERIOS DE AVALIACIÓN OBXECTIVOS B3.6. Crear un sistema de valores asumindo os dereitos e deberes do alumnado, realizando xuízos morais de situacións escolares e resolvendo dilemas morais con supostos prácticos

Programación didáctica 2018-2019

Mª José Baz

Colabora en causas altruístas en colaboración coa comunidade educativa

CSC CSIEE

guiado, de situacións escolares.

Xustifica as súas actuacións en base a

CSC CSIEE

valores persoais.

Realiza xuízos diante de dilemas morais.

Analiza, comprende e detecta feitos discriminatorios en xeral e dentro do contexto escolar.

contorno social.

B3.9. Expresar a relevancia de preservar os dereitos de libre expresión e opinión, liberdade de pensamento, de conciencia e de relixión realizando traballos de análise e síntese.

CRITERIOS DE AVALIACIÓN OBXECTIVOS

VSCB3.8.3. Detecta prexuízos e analiza conflitos derivados do uso de estereotipos no contexto escolar.

VSCB3.9.1. Valora e respecta a libre expresión.

VSCB3.9.2. Comprende, interpreta e acepta opinións diferentes ás propias.

CSC CSIEE

VSCB3.9.3. Relaciona diferentes culturas e relixións coas formas de pensamento de persoas pertencentes a elas.

CSC CCL CSIEE

VSCB3.9.4. Analiza, reflexiona e expresa conclusións sobre os dereitos de libre expresión e opinión, liberdade de pensamento, de conciencia e de relixión.

CSC CSIEE

ESTÁNDARES DE APRENDIZAXE

B3.10. Participar activamente na vida cívica valorando a igualdade de dereitos e corresponsabilidades de homes e mulleres.

VSCB3.10.1. Axuíza criticamente actitudes de falta de respecto á igualdade de oportunidades de homes e mulleres

B3.11.

Respectar os valores socialmente recoñecidos, coñecendo e apreciando os valores do Estatuto de autonomía e da Constitución española e os Dereitos e Deberes do Estatuto de autonomía e da Constitución española.

Coñecer as institucións, organización e servizos públicos que garanten os dereitos e deberes dos cidadáns e cidadás no seu contorno

VSCB3.11.1. Axuíza criticamente os valores implícitos en diversas situacións, de acordo cos que constitúen a vida en común nunha sociedade democrática.

CSC CSC CSIEE

C CLAVE

CSC CSIEE

CSC CSIEE

Programación didáctica 2018-2019

CSC CCL VSCB3.11.2. Razoa a contribución de diferentes institucións, organizacións e servizos públicos en relación á garantía dos dereitos e deberes dos cidadáns e cidadás.

Mª José Baz

Coñece e analiza a importancia de preservar os dereitos derivados da liberdade de expresión, opinión, conciencia e relixión.

MÍNIMOS ESIXIBLES Recoñece actitudes de falta de respecto á igualdade de oportunidades de homes e mulleres.

Valora positivamente os valores que deben rexer na vida en común nunha sociedade democrática.

CSC CCL B3.12. Crear un sistema de valores propios realizando xuízos morais baseados nos dereitos e deberes básicos do Estatuto de autonomía e da Constitución española

VSCB3.12.1. Explica os dereitos e deberes básicos da Constitución española VSCB3.12.2.

Realiza fundamentados

xuízos

morais

sinxelos

CSC CSIEE

Realiza xuízos morais sinxelos baseados nos dereitos e deberes recollidos no Estatuto de Autonomía e na Constitución Española.

CSC CSIEE

B3.13. Comprender a importancia da contribución dos cidadáns e cidadás aos servizos públicos e aos bens comúns a través dos impostos realizando razoamentos críticos CRITERIOS DE AVALIACIÓN OBXECTIVOS B3.14.Valorar o uso responsable das fontes de enerxía no planeta concienciándose do respecto ao contorno e desenvolvendo a capacidade crítica cara aos acontecementos que o modifican.

B3.15 . Ser capaz de realizar primeiros auxilios e tomar medidas preventivas, valorando a importancia de previr accidentes domésticos.

B3.16. Empregar as novas tecnoloxías desenvolvendo valores sociais e cívicos en contornos seguros.

Programación didáctica 2018-2019

VSCB3.12.3. Participa no benestar do contorno próxima baseándose nos dereitos e deberes dos cidadáns e cidadás.

VSCB3.13.2. Explica a función dos impostos de proporcionar recursos sociais que melloran a calidade de vida dos cidadáns e cidadás.

VSCB3.13.3. Realiza producións creativas sobre as consecuencias de non pagar impostos.

ESTÁNDARES DE APRENDIZAXE

VSCB3.14.1. Toma conciencia da limitación dos recursos

CSC CCL

CSC CCEC CD CCL CSIEE C CLAVE CSC CSIEE

CCL

enerxéticos e explica as consecuencias do esgotamento das fontes de enerxía.

VSCB3.14.2. Investiga os efectos determinadas fontes de enerxía

do

abuso

de

Comprende a importância da contribución proporcional dos cidadáns e cidadás aos recursos que melloran a calidade de vida.

MÍNIMOS ESIXIDOS É consciente e pon em practica o uso responsable das fontes de enerxía e asociao coa calidade de vida e a saúde.

CSC CAA

VSCB3.14.3. Realiza traballos creativos sobre a necesidade do aire non contaminado para a saúde e a calidade de vida.

VSCB3.15.1. Razoa as repercusións de determinadas condutas de risco sobre a saúde e a calidade de vida.

VSCB3.15.2. Coñece as prácticas de primeiros auxilios.

CCL CSC CAA CSIEE CCL CAA CSIEE CSC CSIEE

Valora as condutas de risco e as repercusións sobre a saúde e calidade de vida

VSCB3.16.1. Realiza un uso ético das novas tecnoloxías.

CD CSC

VSCB3.16.2. Analiza e enxuíza contidos do contorno dixital

CCL CAA CSC

Realiza un uso tecnoloxías.

criticamente

Mª José Baz

os

ético

das

novas

B3.17.

Analizar

criticamente

influencia

da

publicidade

consumo

empregando

tecnoloxías

sobre as

a o

novas

VSCB3.17.1. Realiza análise de información dixital sobre as razóns polas que as persoas senten a necesidade de consumir ao ver un anuncio publicitario VSCB3.17.2. Reflexiona sobre a influenza da publicidade expresando as conclusións mediante traballos creativos.

VSCB3.17.3.

Realiza exposicións axuizando criticamente hábitos de consumo innecesario.

CD CSIEE

CSC

CSC CCEC CD

Analiza e reflexiona de forma crítica sobre a influencia da publicidade no consumo.

CC EI EE CC

5.- OBXECTIVOS E CONTIDOS ASOCIADOS A CADA BLOQUE Cómpre sinalar que a acción educativa de 6º de EP no CEIP A Sangriña desenvólvese no marco do Proxecto Abalar.

As TIC, debido aos avances e posibilidades brindadas pola Web 2.0, introducen unha configuración tecnolóxica que potencia unha aprendizaxe máis flexible e, ao mesmo tempo, a existencia de novos escenarios da aprendizaxe, a organización de variados ámbitos persoais de aprendizaxe.

Os avances no acceso, xestión, almacenamento de recursos e materiais comunicativas xeradas arredor destes avances que van dende novas formas de verdadeiras comunidades virtuais. Ao avanzar no desenvolvemento de ámbitos a aprendizaxe interactiva, entre profesor e alumno, en grupo e a

de aprendizaxe, compleméntanse con novas situacións de comunicación persoal e individual ata a configuración espazos de relación social, promóvense nestes novos aprendizaxe colaborativa.

Unha das primeiras implicacións nos cambios de rol de alumno e profesor é a necesaria apropiación dese ámbito de formación, a acomodación ao espazo de comunicación. Isto require, entre outras cousas, o desenvolvemento de competencias tecnolóxicas e, sobre todo, comunicativas por parte dos usuarios (docentes e estudantes) e o apoio e guía para a axeitada percepción dese ámbito de comunicación.

Polo tanto, implica establecer un marco de desenvolvemento diferente da metodoloxía e das das actividades escolares coa utilización das Programación didáctica 2018-2019

Mª José Baz

TIC

Obxectivo metodolóxico

Propostas para o traballo na aula

recursos

-Comezar con actividades definidas e sinxelas.

Integrar os

tecnolóxicos e de acceso á información da

Utilizar o software de control de aula

-Usar internet para traballar con información actualizada.

-Ter os equipos funcionando só cando teñan uso na aula .

-Establecer un mesmo protocolo de funcionamento na aula para un mesmo grupo .

-Axeitar os medios tecnolóxicos á materia concreta .

-Empregar ámbitos de traballo "naturais" para os alumnos (blogs, multimedia, plataformas...) .

Programación didáctica 2018-2019

Mª José Baz

Entender a colaboración como procedemento para a aprendizaxe

-Permitir axudas técnicas e/ou colaboración entre alumnos.

-Coñecer e utilizar as estratexias das metodoloxías colaboradoras.

-Converter a colaboración nun hábito.

-Valorar todas as achegas realizadas vía blogs, webs, wikis ou calquera outra vía similar .

-Marcar normas sinxelas para a presentación e uso dos documentos compartidos .

-Preparar os alumnos para unha sociedade baseada na participación pública (foros, wikis...) .

-Introducir metodoloxías novas progresivamente .

-Valorar tanto o proceso coma o resultado dos procesos .

Fomentar as

-Potenciar a exposición pública e oral por parte dos. alumnos das actividades realizadas.

metodoloxías activas

-Incentivar que os alumnos xeren os seus propios materiais para o traballo da materia.

-Admitir os cambios que supoñen na aula: silencio da biblioteca, redistribución da aula...

Programación didáctica 2018-2019

Mª José Baz

Potenciar o acceso

-Aceptar que o acceso á información en internet é ilimitado e actuar en consecuencia

reflexivo á información e ao coñecemento

-Recoñecer e respectar a propiedade intelectual e o dereito de cita

Usar materiais

-Controlar o copia / pega propoñendo actividades con cuestións concretas

curriculares dixitais de calidade

-Incluír en todas as actividades nas que se use internet a súa referencia exacta na rede

-Coñecer os recursos dixitais dispoñibles, tanto comerciais coma da Administración

-Valorar e seleccionar os recursos dixitais en función da súa calidade e carácter innovador

5.1.CIENCIAS DA NATUREZA BLOQUE

OBXECTIVO S b, e, h,

BLOQUE 1 – INICIACIÓN ACTIVIDADE CIENTÍFICA

Á

CONTIDOS B1.1. Iniciación á actividade científica.

B1.2. Emprego de diferentes fontes de información.

i b ,h

B1.3. Lectura textos propios da área.

B1.4. Utilización das tecnoloxías da información e comunicación para buscar e seleccionar información, simular procesos e comunicar conclusións sobre os

Programación didáctica 2018-2019

Mª José Baz

traballos realizados.

B1.5. Uso progresivamente autónomo do tratamento de textos (axuste de páxina, inserción de ilustracións ou notas, imaxes etc.). Xestión de ficheiros.

B1.6. Aproximación experimental a cuestións científicas próximas á súa realidade. a, b, c, d, e, h, i

B1.7. Traballo individual e cooperativo.

B1.8. A igualdade entre homes e mulleres. A conduta responsable.

B1.9. A relación cos demais. A resolución pacífica de conflitos. Toma de decisións: criterios e consecuencias B1.10. Técnicas de traballo. Recursos e técnicas de traballo individual.

Desenvolvemento de hábitos de traballo, esforzo e responsabilidade.

B1.11. Hábitos de prevención de enfermidades e accidentes, na B1.12. Emprego de diversos materiais, tendo en conta as normas de seguridade.

B1.13. Elaboración de protocolos de uso das TIC na aula.

B1.14. Valoración da necesidade de controlar o tempo destinado ás tecnoloxías da

a, b, c, e, g h, i, m

Programación didáctica 2018-2019

información e da comunicación e o seu poder de adicción.aula e no centro.

B1.15. Planificación e realización de proxectos, experiencias sinxelas e pequenas investigacións, formulando problemas, enunciando hipóteses, seleccionando o material necesario, montando, realizando e extraendo conclusións e presentando informes en diferentes soportes.

Mª José Baz

BLOQUE 2. O SER HUMANO E A SAÚDE

e, h

B2.1. O corpo humano e o seu funcionamento.

B2.2. Anatomía e fisioloxía.

B2.3. Células, tecidos, órganos, aparellos e sistemas.

B2.4. Diferentes tipos de células. Os virus e as bacterias.

B2.5. As funcións vitais no ser humano.

B2.6. Función de relación (órganos dos sentidos, sistema nervioso e aparello locomotor). B2.7. Función de nutrición (aparellos respiratorio, dixestivo, circulatorio e excretor).

B2.8. Función de reprodución (aparello reprodutor).

a, b, c, d, h, k, m

B2.9. Saúde e enfermidade.

B2.10. Principais enfermidades que afectan aos aparellos e sistemas do organismo humano.

Programación didáctica 2018-2019

Mª José Baz

B2.11. Hábitos saudables para previr enfermidades.

B2.12. Trastornos alimenticios.

B2.13. Efectos nocivos do consumo de alcohol e drogas.

B2.14. Tipos de dietas.

B2.15. Análise de etiquetas de produtos.

B2.16. Avances da ciencia que melloran a saúde e a vida.

B2.17. Coñecemento de actuacións básicas de primeiros auxilios.

BLOQUE 3. OS SERES VIVOS

e, h

B3.1. Seres vivos, seres inertes. Diferenciación.

B3.2. Organizaciñon e estrutura dos seres vivos: células, tecidos: tipos; órganos;

e, h, l

aparellos e sistemas: principais características e funcións.

B3.3. Os seres vivos: características, clasificación e tipos.

B3.4. Os animais vertebrados e invertebrados, características e clasificación B3.5. As plantas: estrutura e fisioloxía. A fotosíntese e a súa importancia para a vida na Terra.

a, e, h, i, l, o

B3.6. As relacións entre os seres vivos. Cadeas alimentarias. Poboacións, comunidades e ecosistemas. Características e compoñentes dun ecosistema.

Programación didáctica 2018-2019

Mª José Baz

B3.7. Ecosistemas: pradería, poza, lagoa, bosque, litoral e cidade e os seres vivos. A biosfera, diferentes hábitats dos seres vivos.

B3.8 Hábitos de respecto e coidado cara aos seres vivos.

B3.9. Uso de medios tecnolóxicos para o estudo dos seres vivos.

B3.10. Interese pola observación e polo estudo rigoroso de todos os seres vivos.

B3.11. Uso da lupa para a observación científica.

BLOQUE 4. MATERIA E ENERXÍA

e, h

B4.1. Concepto de enerxía. Diferentes formas de enerxía. A luz como fonte de enerxía.

B4.2. Electricidade: a corrente eléctrica. Circuítos eléctricos. Magnetismo: o magnetismo terrestre. O imán: o compás B4.3. Os cambios de estado. As reaccións químicas: a combustión, a oxidación e a fermentación.

B4.4. Fontes de enerxía e materias primas: a súa orixe. Enerxías renovables e non renovables.

B4.5. Fontes de enerxías renovables e non renovables. O desenvolvemento enerxético, sostible e equitativo.

B4.6. Utilidade dalgúns avances, produtos e materiais para a sociedade.

B4.7. Planificación e realización de experiencias diversas para estudar as propiedades de materiais de uso común e o seu comportamento diante da luz, o son, a calor, a

Programación didáctica 2018-2019

Mª José Baz

humidade e a electricidade.

B.4.8. Predición de cambios no movemento ou na forma dos corpos por efecto das forzas.

B4.9. Observación dalgúns fenómenos de natureza eléctrica e os seus efectos (luz e calor).

B4.10. Atracción e repulsión de cargas eléctricas.

B4.11. Separación de compoñentes dunha mestura mediante destilación, filtración, evaporación ou disolución.

B4.12. Reaccións químicas: a combustión, a oxidación e a fermentación.

B4.13. Normas de prevención de riscos.

e, h BLOQUE 5.

B5.1. Máquinas e aparellos. Tipos de máquinas na vida cotiá e a súa utilidade.

A TECNOLOXÍA, OBXECTOS

B5.2. Análise de operadores e emprego na construción dun aparello. g, h, j B5.3. Construción de estruturas sinxelas que cumpran unha función ou condición para resolver un problema a partir de pezas moduladas.

E MÁQUINAS e, h Programación didáctica 2018-2019

B5.4. A electricidade no desenvolvemento das máquinas.

Mª José Baz

B5.5. Elementos dos circuítos eléctricos.

B5.6. Efectos da electricidade.

B5.7. Condutores e illantes.

B5.8. A relación entre electricidade e magnetismo.

B5.9. A ciencia: presente e futuro da sociedade.

B5.10. Beneficios e riscos das tecnoloxías e produtos.

B5.11. Importantes descubrimentos e inventos.

Programación didáctica 2018-2019

Mª José Baz

5.2. CIENCIAS SOCIAIS BLOQUE BLOQUE 1. CONTIDOS COMÚNS

OBXECTIVO

e, h

e, h, i

b, e, h, i, o

CONTIDO B1.1.Iniciación ao coñecemento científico, toma de conciencia das fases do mesmo e a súa aplicación nas Ciencias sociais.

B1.2.Recollida de información do tema a tratar, utilizando diferentes fontes (directas e indirectas).

B1.3.Utilización das tecnoloxías da información e a comunicación para buscar e seleccionar información, simular procesos e presentar conclusións.

B1.4.Desenvolvemento de estratexias para organizar, asimilar e recuperar a información obtida mediante diferentes métodos e fontes.  B1.5.Técnicas de traballo intelectual.

B1.6.Estratexias para desenvolver a responsabilidade, a capacidade de esforzo e a constancia no estudo. Elaboración dun glosario colectivo.

B1.7.Uso e utilización correcto de diversos materiais cos que se traballa.

B1.8.Utilización e lectura de diferentes linguaxes textuais e gráficos.

Programación didáctica 2018-2019

h, b, i

B1.9.Fomento de Técnicas de animación á lectura de textos de divulgación das Ciencias sociais (de carácter social, xeográfico e histórico). A prensa escrita e dixital como fonte de información.

h, b

B1.10.Utilización de técnicas para potenciar a cohesión do grupo e o traballo Mª José Baz

cooperativo.

BLOQUE 2. O MUNDO QUE NOS RODEA

a, h, i

B1.11. Estratexias para a resolución de conflitos, utilización das normas de convivencia e valoración da convivencia pacífica e tolerante.

a, c a, h b, d

B1.12.Participación activa e construtiva na vida social.

B1.13.A cooperación e o diálogo como valores democráticos fundamentais.

B1.14.Iniciativa emprendedora. Actividades de experimentación.

a, b, c

B1.15.Planificación e xestión de proxectos co fin de acadar obxectivos.

h, g, e, i

B2.1.Cartografía. Planos, mapas e planisferios.

B2.2.Tipos de mapas: físicos, políticos e temáticos.

B2.3. Escalas e signos convencionais dun mapa.

B2.4.Técnicas de orientación no espazo. Elaboración dun itinerario de viaxe coa axuda de ferramentas dixitais.

B2.5.O clima. Elementos e factores climáticos.

B2.6.A paisaxe: elementos que o forman, tipos de paisaxes.

B2.7.Características dos principais paisaxes de España e de Europa

e, g, h e, h, o e, h

B2.8.A diversidade xeográfica das paisaxes de Europa: relevo, climas e hidrografía.

B2.9. Utilización e consulta en sistemas de información xeográfica.

a, b, h

B2.10.A intervención humana no medio. Consumo responsable. Os problemas da contaminación.

B2.11.O desenvolvemento sostible.

B2.12. Elaboración dun plan de reciclaxe.

B2.13.O cambio climático: causas e consecuencias.

B3.1.A Unión Europea.

a, d, h Programación didáctica 2018-2019

Mª José Baz

d, g, h, i, a, d, o, h BLOQUE 3. VIVIR EN SOCIEDADE

h, o b, h g, h, b b, h.

H

BLOQUE 4. AS PEGADAS DO TEMPO

b, d, o, h

d, o, h

Programación didáctica 2018-2019

B3.2.A organización económica, social, política e territorial da Unión Europea.

Aproximación a algunhas características significativas dos países europeos a través dun proxecto cooperativo.

B3.6 Poboación de Europa: distribución e evolución.

B3.7.Os movementos migratorios: éxodo rural, a emigración a Europa, a chegada de emigrantes ao noso país, problemas actuais da poboación. Estudo dos movementos migratorios da familia.

B3.8.As actividades económicas e os sectores produtivos de España e Europa.

B3.9.A produción de bens e servizos.

B3.10.O consumo e a publicidade. Debates sobre a influencia da publicidade nas nosas prácticas diarias.

B3.11.Educación financeira. O diñeiro. O aforro. Elaboración dun presuposto persoal.

B3.12.Empregabilidade e espírito emprendedor B3.13.A empresa. Actividade e funcións.

B4.5.As transformacións económicas, políticas, sociais e culturais do século XIX. B4.6.España na Idade Contemporánea I: o século XIX. B4.7.As transformacións económicas, políticas, sociais e culturais do século XX. B4.8.España na Idade Contemporánea II: o século XX. Mulleres e homes relevantes na historia de España e Galicia.

B4.9.España na Unión Europea.

B4.10.O Mundo Actual. Realización de arquivos sobre temas de actualidade.

B4.11.Noso patrimonio histórico e cultural.

B4.12.Patrimonio da Humanidade. Elaboración dunha guía sobre os sitios e lugares Patrimonio da Humanidade.

B4.13.Museos, sitios e monumentos históricos como espazos de aprendizaxe e gozo.

Mª José Baz

5.3. EDUCACIÓN ARTÍSTICA- PLÁSTICA BLOQUE BLOQUE 1. EDUCACIÓN AUDIOVISUAL

Programación didáctica 2018-2019

OBXECTIVO e, b j

CONTIDO B1.1. Indagación e apreciación das posibilidades plásticas e expresivas dos elementos naturais e artificiais do contexto próximo.

B1.2. O contexto natural, artificial e artístico: posibilidades plásticas dos elementos naturais e o seu uso con fins expresivos.

B1.3. Elaboración de protocolos para a observación sistemática de aspectos, calidades e características notorias e sutís das imaxes B1.4. Indagación sobre o uso artístico dos medios audiovisuais e tecnolóxicos para o traballo con fotografías.

B1.5. Documentación sobre a evolución da fotografía e valoración das posibilidades do formato dixital actual.

B1.6. Valoración do cine de animación como ferramenta de aprendizaxe.

B1.7. Secuenciación dunha historia, unha novela e unha canción, con imaxes e textos explicativos.

B1.8. Elaboración de carteis aplicando coñecementos plásticos e audiovisuais.

B1.9. Iniciación a sinxelas obras de animación tendo en conta o son, a montaxe, o guión e a realización.

Mª José Baz

j, i,a

BLOQUE 2.

EXPRESIÓNARTÍSTICA

j, e

j, b

d, j

i, j, b

a, b, J Programación didáctica 2018-2019

B1.10. Valoración dos medios de comunicación e das novas tecnoloxías da información e da comunicación como instrumentos de coñecemento, produción e satisfacción.

B1.11. Uso das tecnoloxías da información e da comunicación para coñecer as manifestacións do patrimonio cultural e artístico dos pobos (autores e autoras, obras e documentación).

B1.12. Uso intencionado da imaxe como instrumento de comunicación.

B1.13. A protección de datos. Dereito á propia imaxe.

B2.1. Aplicación de recursos gráficos para a expresión de emocións, ideas e accións.

B2.2. Disposición á orixinalidade, a espontaneidade e a plasmación de ideas, sentimentos e vivencias de forma persoal e autónoma, na creación dunha obra artística.

B2.3. Recreación de espazos, aplicando conceptos artísticos básicos (equilibrio e composición).

B2.4. Análise das formas de representación de volume.

B2.5. Elaboración de obxectos tridimensionais con distintos materiais.

B2.6. Comparación entre as formas que adopta a representación do espazo en diferentes áreas ou ámbitos.

B2.7. Coñecemento e valoración de identificadores artísticos de diferentes culturas.

B2.8. Interese por coñecer producións do patrimonio cultural e artístico dos pobos.

B2.9. Valoración do patrimonio cultural e artístico para a satisfacción con eles e para a súa conservación.

B2.10. Elaboración de documentos relacionados con obras, creadores e creadoras, e manifestacións artísticas.

B2.11. Emprego dos medios audiovisuais e novas tecnoloxías da información e da comunicación para o tratamento de imaxes, deseño, animación e difusión dos traballos elaborados.

B2.12. Preparación de documentos propios da comunicación artística.

B2.13. Elaboración de producións plásticas utilizando técnicas mixtas, elixindo as técnicas, os instrumentos e os materiais de acordo coas súas características e coa súa Mª José Baz

finalidade.

B2.14. Asunción de responsabilidade no traballo propio (constancia e esixencia progresiva) e no traballo cooperativo (respecto polas achegas e as disposicións das demais persoas).

B2.15. Realización individual ou en grupo, con establecemento de momentos de revisión e de reflexión sobre o proceso seguido.

BLOQUE 3. DEBUXO XEOMÉTRICO

g, b, j

B3.1. Elaboración de composicións plásticas partindo de conceptos xeométricos da realidade do alumnado.

B3.2. Uso da cuadrícula para coñecer e comprender o termo de escala.

B3.3. Apreciación das posibilidades plásticas e expresivas das estruturas xeométricas.

B3.4. Construción de estruturas e transformación de espazos usando nocións métricas e de perspectiva.

B3.5. Uso dos instrumentos básicos do debuxo xeométrico para compor unha creación artística partindo dos polígonos elementais.

j, g, b

B3.6. Exploración e uso adecuado do material de debuxo técnico, coa finalidade de atopar o máis apropiado para o resultado final.

5.4. LINGUA CASTELÁ E LITERATURA BLOQUE

BLOQUE 1.

Programación didáctica 2018-2019

OBXECT.

CONTIDOS

a, c, e

B.1.1. Estratexias e normas para o intercambio comunicativo: participación; exposición clara; escoita; respecto á quenda de palabra; entoación adecuada; respecto polos sentimentos, experiencias, ideas, opinións e coñecementos dos e das demais.

B.1.2. Comprensión e expresión de mensaxes verbais e non verbais.

Mª José Baz

COMUNICACIÓN ORAL. FALAR E ESCOITAR

a, b, e E E b, e b, e

B16. Reprodución de textos adecuados ao nivel que estimulen o seu interese.

B1.7. Audición e reprodución de textos adecuados ao nivel que estimulen o seu interese.

B1.8. Dramatizacións de textos literarios adaptados á idade e de producións propias

a,e

B1.9. Identificación da finalidade comunicativa de textos de diferentes tipoloxías: atendendo á forma da mensaxe (descritivos, narrativos dialogados, expositivos e argumentativos) e a súa intención comunicativa (informativos, literarios, prescritivos e persuasivos) Ideas principais e secundarias. Ampliación do vocabulario. Redes semánticas.

B1.10. Expresión e produción de textos orais segundo a súa tipoloxía: narrativos, descritivos argumentativos, expositivos, instrutivos, informativos e persuasivos.

b, e a, b, e

BLOQUE 2.

COMUNICACIÓN ESCRITA. LER

Programación didáctica 2018-2019

B1.3. Participación en situacións de comunicación, espontáneas e dirixidas, utilizando un discurso ordenado e coherente.

B.1.4. Valoración crítica de mensaxes verbais e non verbais B1.5. Valoración dos contidos transmitidos polo texto. Dedución das palabras polo contexto. Ampliación do vocabulario. Creación de redes semánticas sinxelas

e

B1.11. Estratexias para utilizar a linguaxe oral como instrumento de comunicación e aprendizaxe: escoitar, recoller datos, preguntar. Participación en enquisas e entrevistas. Comentario oral e xuízo persoal.

B2.1. Consolidación do sistema de lecto-escritura.

B2.2. Lectura en silencio e voz alta de distintos tipos de texto.

B2.3. Comprensión de textos, en voz alta e en silencio, segundo o seu tipoloxía.

B2.4. Audición de diferentes tipos de textos.

B2.5. Lectura, en silencio, e comprensión de distintos tipos de texto.

B2.6. Subliñado, esquematización e resumo da información relevante dun texto.

B2.7. Comprensión de textos segundo a súa tipoloxía.

B2.8. Gusto pola lectura. Hábito lector. Lectura de diferentes textos como fonte de Mª José Baz

información, de deleite e de diversión.

B2.9. Selección de libros segundo o gusto persoal.

B2.10. Lectura dos libros establecidos no Plan lector. b, e, i a, e, i

BLOQUE 3.

COMUNICACIÓN ESCRITA. ESCRIBIR

E E

E

a, e E

Programación didáctica 2018-2019

B2.11. Uso da biblioteca para a procura de información e utilización da mesma como fonte de aprendizaxe B2.12. Identificación e valoración crítica das mensaxes e valores transmitidos polo texto.

B2.13. Uso guiado das Tecnoloxías da Información e a Comunicación para a localización, selección, interpretación e organización da información.

B2.14. Lectura dos libros establecidos no Plan lector.

B3.1. Produción de textos para comunicar coñecementos, experiencias e necesidades: atendendo á forma da mensaxe (descritivos, narrativos, dialogados, expositivos e argumentativos) e a súa intención comunicativa (informativos, literarios, prescritivos e persuasivos).

B3.2. Cohesión do texto: enlaces, substitucións léxicas, mantemento do tempo verbal e puntuación.

B3.3. Aplicación das normas ortográficas e signos de puntuación (punto e coma, guión, dous puntos, raia, signos de entoación, parénteses, etc). Acentuación.

B3.4. Orde e presentación.

B3.5. Normas e estratexias para a produción de textos: planificación (función, destinatario, estrutura...).

B3.6. Revisión e mellora do texto.

B3.7. Realización de ditados B3.8. Creación de textos utilizando a linguaxe verbal e non verbal con intención informativa: carteis publicitarios. Anuncios Cómics.

B3.9. Produción de textos segundo o Plan de escritura.

B4.1. A palabra.

B4.2. Recoñecemento das distintas clases de palabras e explicación reflexiva do seu uso en situacións concretas de comunicación (nome, verbo, adxectivo, preposición, Mª José Baz

e

e BLOQUE 4. COÑECEMENTO DA LINGUA E

e

e, i d, e, i, o

d, e

Programación didáctica 2018-2019

adverbio,conxunción, pronomes, artigos, interxeccións).

B4.3. Conxugación dos verbos regulares e irregulares máis frecuentes.

B4.4. Vocabulario: sinónimos e antónimos, palabras polisémicas e homónimas, arcaísmos, estranxeirismos e neoloxismos. Frases feitas. Formación de substantivos, adxectivos e verbos. Recursos derivativos: prefixos e sufixos na formación de nomes, adxectivos e verbos. Siglas e abreviaturas.  B4.5. Recoñecemento e observación reflexiva dos constituíntes oracionais: a oración simple, suxeito e predicado.

B4.6. Recoñecemento e uso dalgúns conectores textuais (de orde, contraste e explicación) e dos principais mecanismos de referencia interna, tanto gramaticais (substitucións pronominais) coma léxicos (elipses e substitucións mediante sinónimos e hiperónimos).

B4.7. Uso eficaz do dicionario para ampliación de vocabulario e como consulta ortográfica e gramatical B4.8. Ortografía: utilización das regras básicas de ortografía. Regras de acentuación.  B4.9. Clases de nomes: comúns, propios, Individuais, colectivos, concretos e abstractos.

B4.10. Utilización adecuada dos signos de puntuación.

B4.11. As relacións gramaticais. Recoñecemento e explicación reflexiva das relacións que se establecen entre o substantivo e o resto dos compoñentes do grupo nominal.

B4.12. Utilización de material multimedia educativo e outros recursos didácticos a seu alcance e propios da súa idade.

B4.13. As variedades da lingua.

B4.14. Coñecemento xeral de realidade plurilingüe de España e a súa valoración como fonte de enriquecemento persoal e como unha mostra da riqueza do noso patrimonio histórico e cultural.

B5.1. Valoración dos textos literarios como vehículo de comunicación e como fonte de coñecemento doutros mundos, tempos e culturas e como gozo persoal.

Mª José Baz

d, e

BLOQUE 5. EDUCACIÓN LITERARIA d, e d, e a, d, e

b, e, o

B5.2. Distinción entre conto e lenda. Coñecemento de lendas españolas e doutros países.

B5.3. Lectura guiada de textos narrativos de tradición oral, literatura infantil, adaptacións de obras clásicas e literatura actual.

B5.4. Lectura comentada de poemas, relatos e obras teatrais.

B.5.5. Identificación de recursos literarios.

B5.4. Identificación de recursos literarios.

B5.6. Creación de textos literarios en prosa ou en verso, valorando o sentido estético e a creatividade: contos, poemas, adiviñas, cancións e teatro.

B5.7. Comprensión, memorización e recitado de poemas co ritmo, entoación e dicción adecuados.

B5.8. Dramatización e lectura dramatizada de textos literarios.

B5.9. Valoración da literatura en calquera lingua (maioritaria, minoritaria ou minorizada) como vehículo de comunicación e como recurso de gozo persoal

5.5. LINGUA GALEGA BLOQUE

OBXECTIVO a, e

b, d, e, i, o BLOQUE 1.

COMUNICACIÓN ORAL: FALAR E ESCOITAR Programación didáctica 2018-2019

CONTIDOS B1.1. Comprensión de textos orais procedentes da radio, da televisión ou da internet, con especial inciden-cia na noticia, na entrevista, na re-portaxe infantil e nos debates e comentarios de actualidade, para obter información xeral sobre feitos e acontecementos que resulten signi-ficativos, distinguindo información de opinión, e elaboración dun resumo.

B1.2. Valoración dos medios de comunicación social como instru-mento de aprendizaxe e de acceso a informacións e a experiencias dou-tras persoas.

B1.3. Uso de documentos audiovi-suais como medio de obter, identifi-car, seleccionar, clasificar, comparar e relacionar con progresiva autono-mía informacións relevantes para Mª José Baz

a, b, c, e, o a, b, c, e, o

a, c, e, o a, c, d, e

a, b, e

b, e, i

Programación didáctica 2018-2019

aprender.

B1.4. Interpretación elemental en textos orais da retranca, da ironía e de dobres sentidos, recoñecendo a primeira como un trazo característi-co da lingua galega.

B1.5. Comprensión e produción de textos orais para aprender e para in-formarse, tanto os creados con fina-lidade didáctica como os de uso co-tián, de carácter informal (conversas entre iguais e no equipo de traballo) e dun maior grao de formalización (exposicións da clase, entrevistas ou debates).

B1.6. Actitude de escoita adecuada ante situacións comunicativas (tolerancia ás opinións, escoita atenta, respecto das de quen fala sen inte-rrupcións inadecuadas, contacto visual).

B1.7. Participación e cooperación nas situacións comunicativas de re-lación social especialmente as des-tinadas a favorecer a convivencia (debates, exposicións curtas, conversas, expresións espontáneas, discusións, asembleas, narracións orais, entrevistas) con valoración e respecto das normas que rexen a in-teracción oral (quendas de palabra, roles diversos no intercambio, res-pecto ás opinións das demais per-soas, ton de voz, posturas e xestos adecuados).

B1.8. Uso de estratexias elementais para comprender e facer compren-der as mensaxes orais: fluidez, cla-ridade, orde, léxico apropiado, pronuncia correcta, ton de voz, entoación, xestualidade. Incorporación das intervencións das demais persoas, formulación de preguntas coherentes e percepción das reaccións.

B1.9. Produción de textos orais propios dos medios de comunica-ción social mediante simulación ou participación para ofrecer e compar-tir información e opinión.

d, e

B1.10. Utilización de estratexias para potenciar a expresividade das mensaxes orais (acenos, miradas, posturas corporais).

b, d, e E a, d, e, o

B1.11. Actitude de cooperación e de respecto en situacións de aprendi-zaxe compartida.

B1.12. Interese por expresarse oralmente coa pronuncia e coa en-toación adecuadas.

B1.13. Uso dunha linguaxe non discriminatoria e respectuosa coas diferenzas.

B1.14. Recoñecemento e valoración das diferenzas dialectais orais da lingua galega, como Mª José Baz

b, e, i, j, o

b, e

b, e b, e BLOQUE 2.

COMUNICACIÓN ESCRITA: LER

b, e, i b, e, o a, b, e

a, b, e, i

Programación didáctica 2018-2019

elemento enri-quecedor da lingua.

B1.15. Identificación da lingua galega con calquera contexto de uso oral da lingua: en diferentes ámbitos profesionais (sanidade, educación, medios de comunicación...) e en conversas con persoas coñecidas ou descoñecidas.

B2.1. Comprensión da información relevante en textos das situacións cotiás de relación social: correspondencia, normas, programas de actividades, convocatorias.

B2.2. Comprensión de textos sinxelos procedentes dos medios de comunicación social (incluídas webs infantís e xuvenís) con especial incidencia na noticia e na entrevista para obter información xeral, localizando informacións destacadas.

B2.3. Comprensión de textos sinxelos do ámbito escolar en soporte papel ou dixital para aprender e para informarse, tanto os producidos con finalidade didáctica como os de uso social (folletos informativos ou publicitarios, prensa, programas, fragmentos literarios).

B2.4. Integración de coñecementos e de informacións procedentes de diferentes soportes para aprender, identificando e interpretando, con especial atención os datos que se transmiten mediante gráficos, esquemas e ilustracións.

B2.5. Subliñado, esquematización e resumo da información relevante dun texto sinxelo B2.6. Uso de certas estratexias de control do proceso lector (anticipación, formulación de hipóteses, relectura...).

B2.7. Uso dirixido das tecnoloxías da información e da comunicación para a localización, selección, interpretación e organización da información B2.8. Realización de diferentes tipos de lectura: de investigación, de aprendizaxe, de gozo persoal, de resolución de problemas.

B2.9. Lectura expresiva de textos literarios e non literarios, de diferente tipoloxía textual.

B2.10. Dramatización e lectura dramatizada de textos literarios e non literarios.

B2.11. Uso da biblioteca de aula e do centro, amosando certo coñecemento da súa organización (catalogación, funcionamento) e participación en actividades literarias e na elaboración de propostas.

B2.12. Utilización das bibliotecas, incluíndo as virtuais, de xeito cada vez máis autónomo, Mª José Baz

a, b, e a, b, e a, b, e, m a, d, e, o a, b, e

BLOQUE 3.

COMUNICACIÓN ESCRITA: ESCRIBIR

a, b, e, i,

b, e a, b, e, j b, d, e, i, j b, e, i, j a, b, e, i Programación didáctica 2018-2019

para obter in-formación e modelos para a produ-ción escrita.

B2.13. Mantemento adecuado e ampliación da biblioteca persoal.

B2.14. Interese polos textos escritos como fonte de aprendizaxe e como medio de comunicación de experiencias.

B2.15. Desenvolvemento da auto-nomía lectora, da capacidade de elección de temas e de textos e de expresión das preferencias persoais.

B2.16. Análise de textos sinxelos escritos en diferentes variedades, bastante evidentes, da lingua galega.

B3.1. Uso das estratexias de planifi-cación, de textualización (formato, estrutura, ortografía e normas lingü-ísticas, puntuación, coherencia e cohesión...) e revisión como partes do proceso escritor.

B3.2. Composición de textos propios de situacións cotiás de relación so-cial (correspondencia, normas, programas, convocatorias, plans de traballo, mensaxes curtas) de acordo coas características propias destes xéneros.

B3.3. Composición de textos de información e de opinión caracterís-ticos dos medios de comunicación social sobre feitos e acontecementos significativos, con especial incidencia na noticia, na entrevista, no comentario breve sobre libros ou música, en situacións reais ou simuladas.

B3.4. Produción de textos relacionados co ámbito académico para obter, organizar e comunicar información (cuestionarios, resumos, esquemas, descricións e explicacións).

B3.5. Redacción de textos breves e sinxelos: carteis publicitarios, anuncios, cómics, poemas, cancións e anécdotas.

B3.6. Uso das TIC, con certa autonomía, na busca de información, o tratamento dos textos e a realización de presentacións.

B3.7. Utilización de elementos gráficos e paratextuais para facilitar a comprensión (ilustracións, gráficos, táboas e tipografía) e ilustración creativa dos propios textos.

B3.8. Interese polo coidado e a presentación dos textos escritos e respecto pola norma ortográfica.

Mª José Baz

g, h, i, o, b

g, h, i BLOQUE 4. AS PEGADAS DO TEMPO b, d, o, h

d, o, h

B3.9.Valoración da escritura como instrumento de relación social, de obtención e de reelaboración da in-formación e dos coñecementos B4.1.As idades da historia: duración e datación dos feitos históricos significativos que as acoutan.

B4.2.As fontes históricas e a súa clasificación. Realización dun traballo expositivo seleccionando e clasificando distintas fontes (artísticas, literarias, gráficas, estatísticas, cartográficas, orais, etc.)

B4.3.O tempo histórico e a súa medida.

B4.4.Técnicas para localizar no tempo e no espazo feitos do pasado: os mapas históricos e as liñas do tempo. Realización dunha liña do tempo que recolla os acontecementos históricos máis relevantes que marcan as idades da historia.

B4.5.As transformacións económicas, políticas, sociais e culturais do século XIX. B4.6.España na Idade Contemporánea I: o século XIX. B4.7.As transformacións económicas, políticas, sociais e culturais do século XX. B4.8.España na Idade Contemporánea II: o século XX. Mulleres e homes relevantes na historia de España e Galicia.

B4.9.España na Unión Europea.

B4.10.O Mundo Actual. Realización de arquivos sobre temas de actualidade.

B4.11.Noso patrimonio histórico e cultural.

B4.12.Patrimonio da Humanidade. Elaboración dunha guía sobre os sitios e lugares Patrimonio da Humanidade.

B4.13.Museos, sitios e monumentos históricos como espazos de aprendizaxe e gozo.

5.6. MATEMÁTICAS BLOUES

Programación didáctica 2018-2019

OBXECTIVO S b, g

CONTIDOS B1.1. Proposta de pequenas investigacións en contextos numéricos, xeométricos e funcionais.

Mª José Baz

BLOQUE 1. PROCESOS, MÉTODOS E ACTITUDES EN MATEMÁTICAS

b, g b, e, g b, g b, e, g

B2.1. Números enteiros, decimais e fraccións.

B2.2. A numeración romana.

B2.3. Orde numérica. Utilización dos números ordinais. Comparación de números.

B2.4. Nome e grafía dos números de máis de seis cifras.

B2.5. Equivalencias entre os elementos do sistema de numeración decimal: unidades, decenas, centenas etc.

B2.6. O sistema de numeración decimal: valor de posición das cifras.

B2.7. O número decimal: décimas, centésimas e milésimas.

B2.8. Fraccións propias e impropias. Número mixto. Representación gráfica.

B2.9. Os números decimais: valor de posición.

B2.10. Números positivos e negativos.

B2.11. Ordenación de conxuntos de números de distinto tipo.

B2.14. Redondeo de números naturais ás decenas, centenas e millares.

G

B2.13. Redondeo de números naturais ás decenas, centenas e millares.

B2.15. Fraccións equivalentes, redución de dúas ou máis fraccións a común denominador.

B2.16. Relación entre fracción e número decimal, aplicación á ordenación de fraccións.

B2.17. Divisibilidade: múltiplos, divisores, números primos e números compostos.

Criterios de divisibilidade.

b, e, g

B2.18. Estimación de resultados.

B2.19. Comprobación de resultados mediante estratexias aritméticas.

B2.20. Propiedades das operacións e relacións entre elas utilizando números naturais.

BLOQUE 2. NÚMEROS

Programación didáctica 2018-2019

B1.2. Achegamento ao método de traballo científico mediante o estudo dalgunhas das súas características e a súa práctica en situacións sinxelas.

B1.3. Confianza nas propias capacidades para desenvolver actitudes apropiadas e afrontar as dificultades propias do traballo científico.

B1.4. Utilización de medios tecnolóxicos no proceso de aprendizaxe para obter información, realizar cálculos numéricos, resolver problemas e presentar resultados.

Mª José Baz

Programación didáctica 2018-2019

b, g

B2.17. Divisibilidade: múltiplos, divisores, números primos e números compostos.

Criterios de divisibilidade.

B2.21 Operacións con números naturais: suma, resta, multiplicación e división.

B2.22. Potencia como produto de factores iguais. Cadrados e cubos. Potencias de base B2.23. Identificación e uso dos termos propios da división.  B2.20. Propiedades das operacións e relacións entre elas utilizando números naturais.

B2.24. Operacións con fraccións.

B2.25. Operacións con números decimais.

B2.26. Utilización dos algoritmos estándar de suma, resta, multiplicación e división.

b, e, g

B2.16. Relación entre fracción e número decimal, aplicación á ordenación de fraccións.

B2.27. Porcentaxes e proporcionalidade.

B2.28. Expresión das partes utilizando porcentaxes.

B2.29. Correspondencia entre fraccións sinxelas, decimais e porcentaxes.

B2.30. Aumentos e diminucións porcentuais.

B2.31. Proporcionalidade directa.

B2.32. A regra de tres en situacións de proporcionalidade directa: lei do dobre, triplo, metade.

B2.33. Resolución de problemas da vida cotiá.

b, g

B2.17. Divisibilidade: múltiplos, divisores, números primos e números compostos.

Criterios de divisibilidade.

B2.18. Estimación de resultados.

B2.26. Utilización dos algoritmos estándar de suma, resta, multiplicación e división.

B2.34. Automatización de algoritmos.

B2.35. Descomposición de forma aditiva e de forma aditivo-multiplicativa.

B2.36. Descomposición de números naturais atendendo o valor de posición das súas cifras.

B2.37. Construción de series ascendentes e descendentes. B2.38. Obtención dos primeiros múltiplos dun número dado.

B2.39. Obtención de todos os divisores de calquera número menor de 100.

Mª José Baz

b, e, g b, e, g

G BLOQUE 3. MEDIDA

b, e, g

G

G

Programación didáctica 2018-2019

B2.40. Descomposición de números decimais atendendo ao valor de posición das súas cifras.

B2.41. Cálculo de tantos por cen en situacións reais.

B2.42. Elaboración e uso de estratexias de cálculo mental.  B2.43. Utilización da calculadora.

B2.43. Comprobación de resultados mediante estratexias aritméticas.

B2.44. Resolución de problemas da vida cotiá.

B3.1. Elección da unidade máis axeitada para a expresión dunha medida.

B3.2. Realización de medicións.

B3.3. Estimación de lonxitudes, capacidades, masas e superficies de obxectos e espazos coñecidos; elección da unidade e dos instrumentos máis axeitados para medir e expresar unha medida.

B3.4. Comparación e ordenación de medidas dunha mesma magnitude.

B3.5. Desenvolvemento de estratexias para medir figuras de maneira exacta e aproximada.

B3.6. Comparación de superficies de figuras planas por superposición, descomposición e medición.

B3.7. Sumar e restar medidas de lonxitude, capacidade, masa, superficie e volume.

B3.8. Explicación oral e escrita do proceso seguido e da estratexia utilizada en calquera dos procedementos empregados.

B3.9. Equivalencias entre as medidas de capacidade e volume.

B4.1. Posicións relativas de rectas e circunferencias.

B4.2. Ángulos en distintas posicións: consecutivos, adxacentes, opostos polo vértice...

B4.3. Sistema de coordenadas cartesianas. Descrición de posicións e movementos.

B4.4. A representación elemental do espazo, escalas e gráficas sinxelas.

B4.1. Posicións relativas de rectas e circunferencias.

B4.2. Ángulos en distintas posicións: consecutivos, adxacentes, opostos polo vértice...

B4.3. Sistema de coordenadas cartesianas. Descrición de posicións e movementos.

Mª José Baz

b, i BLOQUE 4. XEOMETRÍA

BLOQUE 5. ESTATÍSTICA E PROBABILIDADE

b, g G

b, e, g b, g

G b, e, g

B4.4. A representación elemental do espazo, escalas e gráficas sinxelas.

B4.5. Formas planas e espaciais: figuras planas: elementos, relación e clasificación.

B4.6. Clasificación de triángulos atendendo os seus lados e os seus ángulos.

B4.10. Interpretación de representacións espaciais en situacións da vida cotiá.

B.4.7. Clasificación de cuadriláteros atendendo o paralelismo dos seus lados.

Clasificación dos paralelepípedos.

B4.8. Concavidade e convexidade de figuras planas.

B4.9. A circunferencia e o círculo. Elementos básicos: centro, raio, diámetro, corda, arco, tanxente e sector circular.

B4.11. Resolución de problemas de xeometría relacionados coa vida cotiá.

B5.1. Recollida e clasificación de datos cualitativos e cuantitativos B5.2. Construción de táboas de frecuencias absolutas e relativas.

B5.3. Iniciación intuitiva ás medidas de centralización: a media aritmética, a moda e o rango.

B5.4. Realización e interpretación de gráficas sinxelas: diagramas de barras, poligonais e sectoriais.

B5.5. Análise crítica das informacións que se presentan mediante gráficas estatísticas.

B5.6. Carácter aleatorio dalgunhas experiencias.

B5.6. Carácter aleatorio dalgunhas experiencias B5.7. Iniciación intuitiva ao cálculo da probabilidade dun suceso.

5.7. VALORES CÍVICOS E SOCIAIS Programación didáctica 2018-2019

Mª José Baz

BLOQUES

OBXECTIVO S m, k m, a

BLOQUE 1. A IDENTIDADE E A DIGNIDADE DA PERSOA

B1.3. A responsabilidade. O sentido do compromiso respecto a un mesmo e aos demais.

Valoración do erro como factor de aprendizaxe e mellora. A automotivación.

b, m

B1.4. A autonomía persoal e a autoestima. Seguridade en si mesmo e en si mesma, iniciativa, autonomía para a acción, confianza nas propias posibilidades. Tolerancia á frustración.

B1.5. A toma de decisións persoais meditadas: técnicas e recursos. Causas e consecuencias das accións propias. O sentido do compromiso respecto a un mesmo e aos demais.

B1.6. A iniciativa. O emprendemento. A autoproposta de desafíos. A importancia da iniciativa privada na vida económica e social.

B1.7. Busca e elaboración de información por diversas fontes

a, c

b, m, e

B2.1. Estratexias da linguaxe oral como instrumento de comunicación: escoitar, preguntar e argumentar.

c, m, e

B2.2.Os elementos da comunicación que favorecen o diálogo. Iniciación, mantemento e finalización de conversas. Identificación, recoñecemento e análise de hábitos que facilitan e dificultan a comunicación.

B2.3. A aserción. Exposición e defensa das ideas propias con argumentos fundados e razoables empregando e, m estratexias de comunicación construtivas.

B2.4.O diálogo. A busca do mellor argumento. A creación de pensamentos compartidos a través do diálogo. A inferencia e o sentido da expresión dos e das demais. A escoita activa e a axuda.

b, m

Programación didáctica 2018-2019

B1.1. O autoconcepto. A autovaloración; os trazos de personalidade. A autoconciencia emocional. A respectabilidade e a dignidade persoal. O estilo persoal positivo.

B1.2. O autocontrol. A regulación dos sentimentos. As estratexias de reestruturación cognitiva. A resiliencia.

m,b

b, c

BLOQUE 2. A COMPRENSIÓN E O RESPECTO NAS RELACIÓNS INTERPERSOAIS

CONTIDOS

Mª José Baz

c, m a, m, e

b, m

BLOQUE 3. CONVIVENCIA E OS VALORES SOCIAIS B

A

c, m

d, m

a, m Programación didáctica 2018-2019

B2.5. A intelixencia interpersoal. A empatía: atención, escoita activa, observación B2.6.Os estereotipos. As consecuencias dos prexuízos. Desenvolvemento de actitudes de solidariedade ante problemas e necesidades das persoas máis desfavorecidas.

B2.7.Identificación, axuizamento crítico e rexeitamento das situacións de marxinación, discriminación e inxustiza social.

B2.8.Creación de textos, empregando a linguaxe verbal e non verbal, para comunicar en diferentes soportes as conclusións de investigacións realizadas sobre situacións do seu contorno.

B3.1. Aplicación dos valores cívicos en situacións de convivencia no contorno inmediato (familia, centro escolar, grupo, amizades, localidade). Desenvolvemento de actitudes de comprensión e solidariedade. Valoración do diálogo para solucionar os conflitos de intereses en relación coas demais persoas. B3.2 Responsabilidade no exercicio dos dereitos e dos deberes individuais nos grupos nos que se integra e participación nas tarefas e decisións.

B3.3. A interdependencia e a cooperación. A interdependencia positiva e a participación equitativa. As condutas solidarias A aceptación incondicional do outro. A resolución de problemas en colaboración. Compensación de carencias dos e das demais.

A disposición de apertura cara ao outro, o compartir puntos de vista e sentimentos.

B3.4. Estruturas e técnicas da aprendizaxe cooperativa..

B3.5. Valoración da necesidade de normas compartidas que regulan a convivencia frutífera no ámbito social. Elaboración de normas de convivencia da aula e do centro positivas, facilitadoras e asumidas polo grupo e pola comunidade.

B3.6. A resolución de conflitos. A linguaxe positiva na comunicación de pensamentos, intencións e posicionamentos persoais. As fases da mediación formal. A transformación do conflito en oportunidade.

B3.7. O altruísmo.A responsabilidade social e a xustiza social. Identificación e análise crítico das causas que provocan situación de marxinación, de discriminación e de inxustiza social. Protección e amparo das persoas máis desfavorecidas.

B3.8. Os dereitos e deberes. A Declaración Universal dos Dereitos Humanos: liberdade de expresión e opinión. A liberdade de pensamento, de conciencia e de Mª José Baz

A a, d, o

d, a

d, m BLOQUE 3. CONVIVENCIA E OS VALORES SOCIAIS

A e,a, o

B3.17. Principios de convivencia que establecen o Estatuto de autonomía de Galicia e a Constitución española.

a, e

B3.18. Os servizos públicos e bens comúns. Defensa, identificación, aprecio, respecto e coidado dos bens comúns e dos servizos públicos: contribución da cidadanía a través dos impostos. A responsabilidade social. A xustiza social.

B3.19 Fontes de enerxía renovables e non renovables. Identificación das actitudes e estratexias individuais e colectivas de consumo enerxético responsable.

B3.20. Rutinas individuais para mellorar a calidade de vida. Reflexión sobre as

h, g, o

Programación didáctica 2018-2019

relixión. A análise de feitos discriminatorios: maltrato. Exclusión de minorías étnicas, os campos de concentración, o holocausto. Os dereitos e deberes do alumnado.

B3.9. Conceptualización do dilema moral. Resolución de dilemas morais.

B3.10. Convivencia pacífica en sociedade e valores nos que se apoia: respecto, tolerancia, solidariedade, xustiza, compromiso, cooperación e cultura de paz.

Identificación, recoñecemento e análise de hábitos que facilitan e dificultan a convivencia e o benestar dos grupos sociais. B3.11. Formas de discriminación: racismo, xenofobia, desigualdade de oportunidades.

B3.12. Feitos discriminatorios: maltrato, exclusión de minorías étnicas, campos de concentración, o holocausto, segregación por enfermidade. Análise destes feitos B3.13. Dereitos e deberes. A Declaración Universal dos Dereitos Humanos: liberdade de expresión e de opinión. A liberdade de pensamento, de conciencia e de relixión.

B3.14. Sensibilidade e respecto polos costumes, valores morais e modos de vida distintos aos propios.

B3.15. As diferenzas de sexo como un elemento enriquecedor. Análise das medidas que contribúen a un equilibrio de xénero e a unha auténtica igualdade de oportunidades.

Identificación e rexeitamento de desigualdades entre mulleres e homes no mundo laboral e na vida cotiá.

B3.16 Os valores sociais e a democracia. Os principios de convivencia que establecen o Estatuto de autonomía de Galicia

Mª José Baz

k

a, i

I

M

Programación didáctica 2018-2019

posibilidades de cambio.

B3.21. Utilización das tecnoloxías da información e da comunicación para buscar e seleccionar e elaborar a información e presentar B3.22. Realización e interpretación de gráficos sinxelos.

B3.23. Hábitos de prevención de enfermidades e accidentes no ámbito escolar e doméstico..

B3.24. Actitudes e estratexias de promoción de formas de vida saudable e de calidade B3.25. Os primeiros auxilios B3.26. Condutas responsables no uso das TIC: autonomía, autocontrol, seguridade, sentido ético. Análise da realidade e dos contidos que se presentan no contorno dixital para desenvolver a capacidade crítica.

B3.27. O consumo responsable. Identificación de actitudes e estratexias persoais e colectivas de consumo responsable B3.28. A publicidade e as súas técnicas. Influencia nos hábitos de consumo.

B3.29. Utilización das tecnoloxías da información e da comunicación para buscar e seleccionar e elaborar a información e presentar conclusións.

B3.30. Busca, selección, análise e elaboración de informacións en relación cos accidentes de tráfico.

B3.31. Comunicación da información elaborada por diferentes medios B3.32. Identificación de actitudes e estratexias individuais e colectivas de prevención de riscos viarios

Mª José Baz

6.- PROCEDEMENTOS E INSTRUMENTOS DE AVALIACIÓN 6.1. PROCEDEMENTOS DE AVALIACIÓN A avaliación será continua e global.

Terase en conta o progreso xeral do alumno, sen perder como referente os estándares de aprendizaxe.

Os procedementos serán, entre outros, os seguintes:  Observación sistemática do progreso do alumnado.  Conversas sobre os aspectos difíciles de observar en coordinación co profesorado que incide no alumnado.  Corrección de exercicios e tarefas escritas, orais, individuais e/ou colectivas.  Fichas individuais nas que se recolle e valora a aprendizaxe do alumnado.  Todas as tarefas que realizan os alumnos, en diferentes soportes, a súa actitude ante o traballo, interese, preguntas, participación, atención, comportamento,..  Probas escritas en soporte papel e dixital.  Observación de tarefas realizadas, en varios soportes  Autoavaliación  Cadernos de traballo: valorando a presentación, limpeza, expresión escrita, ortografía, uso de fontes de información, uso de gráficos, esquemas, etc., coñecementos que recolle, desenvolvemento das actividades, autocorrección de erros, etc. tendo en conta a organización do mesmo xa que se empregan coma unha especie de portafolios onde van pegando as diferentes tarefas, propostas de traballo, etc. para que teñen todo ordenado.  Portfolio dixital, valorando a organización e clasificación das tarefas ou traballos (tanto individuais como colaborativos), a relación dos traballos coas tarefas encomendadas e os obxectivos propostos, os avances producidos na aprendizaxe, os coñecementos relacionados coas habilidades e destrezas TIC postos en práctica, a calidade e orixinalidade dos materiais e recursos utilizados, etc.  Exposicións: como presenta o tema, se o domina, se responde ás preguntas con precisión, se amosa que traballou a temáticas,...  Os alumnos con ACS terán un tratamento diferenciado de acordo coas mesmas, pero tendo en conta os mesmos criterios.  Cada trimestre realizaranse probas globais para comprobar o desenvolvemento das CCBB, tomando como referencia os CA e os estándares de aprendizaxe. Previamente e periodicamente, iranse realizando probas.  Valoraranse a realización de propostas de traballo para expoñer, a aportación de materiais solicitados ou por propia iniciativa,...: como presenta o tema, se o domina, se responde ás preguntas con precisión, se amosa que traballou a temáticas,...  En traballos cooperativos, proxectos, etc. se participa aportando ideas, se asume responsabilidades, se é quen de reflexionar sobre a información,...  Nas probas escritas: avaliarase a gramática, o desenvolvemento da comprensión lectora, se inclúe o vocabulario axeitado,...  Valorarase a presentación de tarefas propostas (mediante control diario) e resolución das mesmas.

Programación didáctica 2018-2019

Mª José Baz

 Tamén se realizará a análise das producións dos alumnos, resumos, traballos de aplicación e síntese (en diversos soportes) cadernos de aula, textos escritos e orais, procesadores de texto,…. tendo en conta tamén a caligrafía, ortografía,… e presentación dentro do tempo estipulado.

6.2. INSTRUMENTOS DE AVALIACIÓN Observación e rexistro da actividade e actitude na clase, participación, valoración do traballo diario, organización de materiais, corrección de traballos e fichas , rexistro de entrega de deberes no tempo proposto, rexistro estudio diario.

Rexistro valoración traballo en equipo.

Comportamento Análise e valoración de tarefas especialmente creadas para a avaliación Valoración cuantitativa do avance individual (cualificacións). .Valoración cualitativa do avance individual (anotacións e puntualizacións) Elemento de diagnose: rúbricas.

Control diario do traballo realizado.

Actividades de repaso e afianzamento.

Redaccións/ditados/narracións/ debates/intervencións Rúbricas (iranse realizando; inclúese algún exemplo ao final deste apartado) Probas escritas: Probas de avaliación de contidos acordes cos estándares. Probas de avaliación por competencias. Probas escritas dos diferentes bloques de contido. Probas tipo test. Probas de autoavaliación. Mapas mentais.

Probas lectoras para despois traballar sobre o texto, como p.e.: Lecturas compartidas Voz baixa Utilizando todos ou mesmo texto Utilizando textos diferentes Lectura en voz alta Lectura cooperativa,…

Probas orais: probas concretas nas que se pide unha información de extensión variable utilizando como medio preferente a expresión verbal, como p.e.: Exposicións Dramatizacións Presentacións Anécdotas Debates,… Tarefas finais (competenciais): conxunto de exercicios, actividades e tarefas que perseguen a realización dun produto final: resolver problemas en contornos relevantes de forma autónoma. Recadar información para debates. Investigacións.

Caderno de aula: recollerase información a partir do caderno para valorar distintas actividades.

Programación didáctica 2018-2019

Mª José Baz

Organización Organización de materiais Limpeza Corrección correcta de actividades resoltas grupalmente na aula Realización de tarefas,... Tarefas de aula

Programación didáctica 2018-2019

Mª José Baz

6.3. RELACIÓN ENTRE ESTÁNDARES DE APRENDIZAXE E INSTRUMENTOS DE AVALIACIÓN POR ÁREAS. A seguir, indícase a relación entre os estándares de aprendizaxe e os instrumentos de avaliación de forma xenérica utilizando os apartados expostos anteriormente. No desenvolvemento das unidades didácticas específicas realizarase a concreción correspondente.

6.3.1. CIENCIAS DA NATUREZA Estandar de aprendizaxe CNB1.1.1. Busca, selecciona e organiza información concreta e relevante, analízaa, obtén conclusións, elabora informes e comunica os resultados en diferentes soportes.

CNB1.1.2. Expresa oralmente e por escrito, de forma clara e ordenada contidos relacionados coa área manifestando a comprensión de textos orais e/ou escritos.

CNB1.1.3. Emprega de forma autónoma o tratamento de textos (axuste de páxina, inserción de ilustracións ou notas etc.).

CNB1.1.4. Manexa estratexias axeitadas para acceder á información dos textos de carácter científico CNB1.1.5. Efectúa búsquedas guiadas de información na rede.

CNB1.1.6. Coñece e aplica estratexias de acceso e traballo na rede.

CNB1.2.1. Manifesta autonomía na planificación e execución de accións e tarefas e ten iniciativa na toma de decisións.

CNB1.3.1. Utiliza estratexias para realizar traballos de forma individual e en equipo, amosando habilidades para a resolución pacífica de conflitos.

CNB1.3.2. Coñece e emprega as normas de uso e de seguridade dos instrumentos, dos materiais de traballo e das tecnoloxías da información e comunicación CNB1.3.3. Utiliza algúns recursos ao seu alcance proporcionados polas tecnoloxías da información

Programación didáctica 2018-2019

Mª José Baz

Instrumento de aval.

Análise das producións Análise das producións Observación sistemática Observación sistemática Observación sistemática Observación sistemática Observación sistemática Observación sistemática Observación sistemática Análise das producións

para comunicarse e colaborar.

CNB1.4.1. Realiza proxectos, experiencias sinxelas e pequenas investigacións formulando problemas, enunciando hipóteses, seleccionando o material necesario, realizando, extraendo conclusións e comunicando os resultados.

CNB1.4.2. Presenta un informe, de forma oral ou escrita, en soportes variados, recollendo información de diferentes fontes (directas, libros, internet) cando traballa de forma individual ou en equipo na realización de proxectos, experiencias sinxelas e pequenas investigacións.

CNB2.1.1. Identifica e localiza os principais órganos implicados na realización das funcións vitais do corpo humano.

CNB2.1.2. Identifica as principais características dos aparellos respiratorio, dixestivo, locomotor, circulatorio e excretor e explica as principais funcións.

CNB2.3.1. Investiga sobre enfermidades relacionadas cunha alimentación inadecuada e presenta conclusións en diversos soportes.

CNB2.3.2. Coñece os principios das dietas equilibradas, e elabora menús variados identificando ás prácticas saudables.

CNB2.3.3. Recoñece os efectos nocivos do consumo de alcohol e drogas.

CNB3.1.1. Identifica e describe a estrutura dos seres vivos: células, tecidos, órganos, aparellos e sistemas, nomeando as principais características e funcións de cada un deles.

CNB3.2.1. Clasifica aos seres vivos e nomea as principais características atendendo ao seu reino: Reino animal. Reino das plantas. Reino dos fungos e outros reinos empregando criterios científicos e medios tecnolóxicos.

CNB3.2.2. Utiliza guías na identificación científica de animais vertebrados, invertebrados e plantas.

CNB3.3.1. Coñece e explica, con rigorosidade, as principais características e compoñentes dun ecosistema.

CNB3.3.2. Investiga con criterio científico, ecosistemas próximos e presenta resultados en

Programación didáctica 2018-2019

Mª José Baz

Análise das producións

Análise das producións

Proba específica Proba específica Análise das producións Proba específica Intercambios orais Proba específica Proba específica

Análise das producións Proba específica Análise das producións

diferentes soportes.

CNB3.3.3. Identifica algunhas actuacións humanas que modifican o medio natural e as causas de extinción de especies e explica algunhas actuacións para o seu coidado.

CNB3.3.4. Usa a lupa e outros medios tecnolóxicos para a observación científica.

CNB3.3.5. Observa e rexistra algún proceso asociado á vida dos seres vivos, utiliza os instrumentos e os medios audiovisuais e tecnolóxicos apropiados e comunica de xeito oral e escrito os resultados.

CNB4.1.1. Coñece e clasifica materiais segundo as súas propiedades (dureza, solubilidade, estado de agregación e condutividade térmica).

CNB4.2.1. Utiliza diferentes procedementos para determinar a medida da masa e do volume dun corpo.

CNB4.2.2. Describe a diferenza entre masa e volume.

CNB4.2.3. Identifica e explica as principais características da flotación nun medio líquido.

CNB4.3.1. Identifica e explica as diferenzas entre enerxías renovables e non renovables e argumenta sobre as accións necesarias para o desenvolvemento enerxético, sostible e equitativo.

CNB4.4.1. Realiza experiencias sinxelas, en equipo, sobre reaccións químicas habituais na vida cotiá; formular problemas, enunciar hipóteses, seleccionar o material necesario, extraer conclusións e comunicar os resultados en diferentes soportes.

CNB4.4.2. Identifica produtos químicos habituais no fogar e os posibles riscos para o organismo.

CNB4.4.3. Identifica e explica os símbolos de perigo máis comúns na etiquetaxe.

CNB4.4.4. Respecta as normas de uso, de seguridade, de conservación e de mantemento dos instrumentos de observación e dos materiais de traballo, na aula e no centro.

CNB5.1.1. Observa e identifica os elementos dun circuíto eléctrico e constrúe un.

CNB5.1.2. Observa, identifica e explica algúns efectos da electricidade da vida cotiá.

CNB5.1.3. Expón exemplos de materiais condutores e illantes, argumentado a súa exposición.

CNB5.2.1. Coñece algúns dos grandes descubrimentos e inventos da humanidade e explica os beneficios ou riscos para á sociedade.

Programación didáctica 2018-2019

Mª José Baz

Análise das producións Análise das producións Análise das producións Proba específica Observación sistemática Proba específica Proba específica Proba específica Análise das producións

Análise das producións Proba específica Observación sistemática Análise das producións Proba específica Proba específica Proba específica

CNB5.2.2. Valora e describe a influencia do desenvolvemento tecnolóxico nas condicións de vida e no traballo.

CNB5.2.3. Coñece e explica algúns dos avances da ciencia no fogar e na vida cotiá, na medicina, na cultura e no lecer, na arte, na música, no cine e no deporte e nas tecnoloxías da información e a comunicación.

Intercambios orais Proba específica

6.3.2. CIENCIAS SOCIAIS Estandar de aprendizaxe CSB1.1.1.Busca información (empregando as TIC e outras fontes directas e indirectas), selecciona a información relevante, a organiza, analiza, obtén conclusións sinxelas e as comunica oralmente e/ou por escrito.

CSB1.1.2.Manifesta autonomía na planificación e execución de accións e tarefas, ten iniciativa na toma de decisións e asume responsabilidades.

CSB1.1.3.Realiza as tarefas encomendadas e presenta os traballos de maneira ordenada, clara e limpa.

CSB1.2.1.Participa en actividades individuais e de grupo, e emprega estratexias de traballo cooperativo valorando o esforzo e o coidado do material.

CSB1.2.2.Adopta un comportamento responsable, construtivo e solidario, respectando diferentes ideas e achegas nos debates e recoñecendo a cooperación e o diálogo como principios básicos do funcionamento democrático.

CSB1.3.1.Emprega de maneira axeitada o vocabulario adquirido para ser capaz de ler, escribir e falar sobre Ciencias sociais.

CSB1.3.3.Analiza informacións relacionadas coa área e manexa imaxes, táboas, gráficos, esquemas, resumos e as tecnoloxías da información e a comunicación.

CCB1.3.2.Expón oralmente de forma clara e ordenada, contidos relacionados coa área, que

Programación didáctica 2018-2019

Mª José Baz

Instrumento de aval.

Observación sistemática

Observación sistemática Observación sistemática Observación sistemática Observación sistemática

Observación sistemática Observación sistemática Proba específica

manifesten a comprensión de textos orais e /ou escritos de carácter xeográfico, social e histórico.

CSB2.1.1.Describe como é e de que forma se orixinou o Universo e explica os seus principais compoñentes identificando galaxia, estrela, planeta, satélite, asteroide e cometa.

CSB2.2.1. Describe as características, compoñentes do Sistema Solar, localizando o Sol no centro do mesmo e os planetas segundo a súa proximidade.

CSB2.2.1. Describe as características, compoñentes do Sistema Solar, localizando o Sol no centro do mesmo e os planetas segundo a súa proximidade.

CSB2.3.1. Define e representa o movemento de translacion terrestre, o eixe do xiro e os polos xeograficos, asocia as estacions do ano ao seu efecto combinado e calcula os fusos horarios.

CSB1.1.1.Busca información (empregando as TIC e outras fontes directas e indirectas), selecciona a información relevante, a organiza, analiza, obtén conclusións sinxelas e as comunica oralmente e/ou por escrito.

CSB1.1.2.Manifesta autonomía na planificación e execución de accións e tarefas, ten iniciativa na toma de decisións e asume responsabilidades.

CSB1.1.3.Realiza as tarefas encomendadas e presenta os traballos de maneira ordenada, clara e limpa.

CSB2.3.2.Explica o día e a noite como consecuencia da rotación terrestre e como unidades para medir o tempo.

CSB2.3.3.Define a translación da Lúa identificando e nomeando as fases lunares.

CSB2.4.1.Identifica e clasifica os diferentes tipos de mapas, define que é a escala nun mapa e emprega e interpreta os signos convencionais máis usuais que poden aparecer nel.

CSB2.5.1.Define clima, nomea os seus elementos e identifica os factores que o determinan en España.

CSB2.6.1.Explica que é unha zona climática, nomeando as tres zonas climáticas do planeta e describindo as súas características principais.

Programación didáctica 2018-2019

Mª José Baz

Proba específica Proba específica Proba específica Proba específica

Análise das producións

Observación sistemática Proba específica Proba específica Proba específica Proba específica Proba específica Proba específica

CSB2.6.2 Describe e sinala nun mapa os tipos de climas de España, e as zonas ás que afecta cada un, interpretando e analizando climogramas de distintos territorios de España e relacionándoos co clima ao que pertence.

CSB2.7.1.Define paisaxe, identifica os seus elementos e explica as características das principais paisaxes de España valorando a súa diversidade.

CSB2.8.1.Localiza nun mapa as principais unidades de relevo en España e as súas vertentes hidrográficas.

CSB2.8.2.Sitúa nun mapa os mares, océanos e os grandes ríos de España.

CSB2.9.1.Explica a importancia do coidado do medio, así como as consecuencias da acción humana neste.

CSB3.1.1.Identifica, respecta e valora os principios democráticos máis importantes establecidos na Constitución e explica a importancia que a Constitución ten para o funcionamento do Estado español.

CSB3.2.1.Identifica as principais institucións do Estado español e describe as súas funcións e a súa organización.

CSB3.2.2.Identifica e comprende a división de poderes do Estado e cales son as atribucións recollidas na Constitución para cada un deles.

CSB3.3.1.Explica a organización territorial de España, nomea as estruturas básicas de goberno e localiza en mapas políticos as distintas comunidades autónomas que forman España, así como as súas provincias.

CSB3.4.1.Valora, partindo da realidade do estado español, a diversidade cultural, social, política e lingüística nun mesmo territorio como fonte de enriquecemento cultural.

CSB3.5.1.Define demografía e poboación, comprende os principais conceptos demográficos e os principais factores que afectan á de poboación.

CSB3 5.2.Interpreta unha pirámide de poboación e outros gráficos usados no estudo da poboación.

CSB3.6.1.Describe os principais rasgos da poboación española.

Programación didáctica 2018-2019

Mª José Baz

Proba específica

Proba específica Proba específica Proba específica Proba específica Proba específica

Análise das producións Análise das producións Análise das producións

Análise das producións Análise das producións Análise das producións Análise das producións

CSB3.6.2.Explica o proceso da evolución da poboación en España e describe a incidencia que tiveron nesta, factores como a esperanza de vida ou a natalidade.

CSB3.6.3.Describe os factores que condicionan a distribución da poboación española.

CSB3.6.4 Sitúa nun mapa os maiores núcleos de poboación en España e as zonas máis densamente poboadas.

CSB3.7.1 Explica o éxodo rural, a emigración a Europa, e a chegada de inmigrantes ao noso país.

CSB3.7.2.Identifica e describe os principais problemas actuais da poboación española: migracións, envellecemento, etc.

CSB3.8.1.Identifica e define materias primas e produto elaborado e os asocia coas actividades nas que se obteñen.

CSB3 8.2 Describe ordenadamente o proceso de obtención dun produto ata a súa venda e identifica os sectores aos que pertencen.

CSB3.9.1.Identifica os tres sectores de actividades económicas e clasifica distintas actividades no grupo ao que pertencen.

CSB3.9.2.Explica as actividades relevantes dos sectores primario, secundario e terciario en España e Europa e as súas localizacións nos territorios correspondentes.

CSB4.1.1Identifica a idea de idade da historia e data a Idade Media e Moderna, asociándoas aos feitos que marcan os seus inicios e finais.

CSB4.2.1.Coñece algunhas fontes da historia representativas de cada unha das idades da historia, facendo fincapé na Idade Contemporánea.

CSB4.3.1.Usa diferentes técnicas para localizar no tempo e no espazo feitos do pasado, percibindo a duración, a simultaneidade e as relacións entre os acontecementos.

CSB4.4.1.Sitúa nunha liña do tempo as etapas históricas máis importantes da Idade Media e Idade Moderna en España.

CSB4.4.2.Identifica e localiza no tempo e no espazo os feitos fundamentais da historia medieval e moderna de España, describindo as principais características de cada

Programación didáctica 2018-2019

Mª José Baz

Análise das produccóns Análise das producións Análise das producións Análise das producións

Análise das producións Análise das producións Análise das producións Proba específica Proba específica Análise das producións Observación sistemática Análise das producións Análise das producións

unha delas.

CSB4.4.3.Explica aspectos relacionados coa forma de vida e organización social de España das distintas épocas históricas estudadas.

CSB4.4.4. Describe en orde cronolóxica os principais movementos artísticos e culturais da Idade Media e da Idade Moderna en España citando aos seus representantes máis significativos.

CSB4.4.5.Identifica as características distintivas das culturas que conviviron nos reinos peninsulares durante a Idade Media describindo a evolución política e os distintos modelos sociais.

CSB4.4.6.Explica as características da Idade Moderna e certos acontecementos que determinaron cambios fundamentais no rumbo da historia neste período de tempo (Monarquía dos Austrias, s.

XVI-XVII. Os Borbóns, s. XVIII).

CSB4.5.1.Identifica, valora e respecta o patrimonio natural, histórico, cultural e artístico e asume as responsabilidades que supón a súa conservación e mellora.

CSB4.6.1.Aprecia a herdanza cultural a escala local e nacional como a riqueza compartida que hai que coñecer, preservar e coidar.

Análise das producións Proba específica Proba específica Proba específica

Observación sistemática Observación sistemática

6.3.3. EDUCACIÓN ARTÍSTICA (PLÁSTICA E VISUAL) Estandar de aprendizaxe EPB1.1.1. Recoñece as imaxes fixas e en movemento e clasifícaas EPB1.1.2. Debuxa aspectos da vida cotiá.

EPB1.2.1. Identifica os recursos e os materiais utilizados para elaborar unha obra.

EPB1.2.2. Analiza as posibilidades de materiais, texturas, formas e cores aplicadas sobre diferentes soportes.

EPB1.3.1 . Coñece a evolución da fotografía desde o branco/negro á cor, do formato papel ao dixital, e valora as posibilidades que proporciona a tecnoloxía.

EPB 1.3.2. Realiza fotografías utilizando medios tecnolóxicos, analizando, a posteriori, se o encadre

Programación didáctica 2018-2019

Mª José Baz

Instrumento de aval.

Proba específica Análise das producións Observación sistemática Observación sistemática Proba específica Análise das producións

é o máis axeitado para o propósito inicial.

EPB 1.3.3. Recoñece os diferentes temas da fotografía.

EPB2.1.1. Realiza composicións que transmitan emocións e sensacións básicas, utilizando distintos elementos e recursos para os axustar ás necesidades.

EPB2.1.2. Busca un cartel e confecciona o seu propio anuncio.

EPB2.2.1. Confecciona planos, e mapas simples coa axuda das ferramentas básicas, individualmente e en grupo.

EPB2.2.2. Utiliza e manexa os elementos que estruturan o espazo gráfico (cuadrícula).

EPB2.2.3. Participa nas actividades propostas e amosa interese por elas, colaborando sempre que se trate dun traballo en grupo EPB2.3.1. Representa con claroscuro a sensación espacial de composicións volumétricas.

EPB2.3.2. Experimenta coa superposición de planos para crear volume.

EPB2.3.3. Utiliza a liña horizontal como elemento expresivo para proporcionar sensación de profundidade.

EPB2.3.4. Combina e analiza as cores para as utilizar correctamente na composición.

EPB2.3.5. Aproveita a diferenza das texturas achegadas polos lapis de cores e as ceras.

EPB2.3.6. Constrúe obxectos tridimensionais.

EPB2.4.1. Debuxa formas, figuras e elementos do contexto con dimensións, proporcións, cores e tamaños axeitados.

EPB2.4.2. Organiza os espazos das súas producións bidimensionais, utilizando conceptos básicos de composición, equilibrio e proporción.

EPB2.4.3. Analiza e compara as texturas naturais e artificiais, así como as texturas visuais e táctiles, sendo capaz de realizar traballos artísticos utilizando estes coñecementos.

EPB2.4.4. Distingue o tema ou xénero de obras plásticas.

EPB2.4.5. Realiza imaxes humanas, animais e casas, partindo dun bosquexo.

EPB2.5.1. Valora os elementos e os recursos empregados para conseguir o efecto que máis se

Programación didáctica 2018-2019

Mª José Baz

Observación sistemática Análise das producións Análise das producións Proba específica Observación sistemática Observación sistemática Observación sistemática Análise das producións Análise das produccóns Análise Análise Análise Análise

das producións das producións das producións das producións

Observación sistemática Observación sistemática Observación sistemática Análise das producións Observación sistemática

axuste ao resultado final.

EPB2.5.2. Coida e respecta os materiais, os utensilios e os espazos utilizados.

EPB2.5.3. Participa e amosa interese polas actividades propostas, colaborando na recollida e na organización do material.

EPB2.6.1. Completa e realiza os debuxos utilizando os coñecementos aprendidos.

EPB2.6.3. Amosa interese polo traballo e a aplicación, apreciando a correcta realización dos exercicios e actividades.

EPB2.7.1. Emprega as novas tecnoloxías para se iniciar no deseño dixital, no tratamento de imaxes ou na animación.

EPB3.1.1 Coñece e usa as principais ferramentas básicas do debuxo xeométrico (regra, escuadro, cartabón, semicírculo etc.)

EPB3.1.2. Utiliza o trazado de rectas paralelas.

EPB3.1.3. Traza ángulos rectos, de 30 e de 60 graos utilizando as ferramentas básicas.

EPB3.1.4. Manexa os efectos visuais da perspectiva para debuxar triángulos e cuadriláteros.

EPB3.1.5. Representa e aplica adecuadamente o eixe de simetría.

EPB3.1.6. Representa formas xeométricas con precisión e coa axuda da cuadrícula e as ferramentas básicas.

Observación sistemática Observación sistemática Observación sistemática Observación sistemática Análise das producións Análise das producións Análise Análise Análise Análise Análise

das producións das producións das producións das producións das producións

6.3.4. LINGUA CASTELÁ E LITERATURA Estandar de aprendizaxe LCB1.1.1. Emprega a lingua oral e axusta os rexistros lingüísticos ao grao de formalidade dos contextos nos que produce o seu discurso: debates, exposicións planificadas, conversas.

LCB1.1.2. Expresa ideas, pensamentos, opinións, sentimentos e emocións con claridade.

LCB1.1.3. Aplica as normas sociocomunicativas: escoita activa, espera de quendas, participación respectuosa, adecuación á intervención da persoa interlocutora e normas básicas de cortesía.

Programación didáctica 2018-2019

Mª José Baz

Instrumento de aval.

Intercambios orais Intercambios orais Intercambios orais

LCB1.2.1. Emprega recursos lingüísticos e non lingüísticos para comunicarse nas interaccións orais, recoñecendo o valor complementario e modificador destes.

LCB1.2.2. Exprésase cunha pronunciación e unha dicción correctas: articulación, ritmo, entoación e volume axeitados.

LCB1.2.3. Interpreta de forma global o sentido de elementos básicos do texto (léxico e locucións).

LCB1.3.1. Expresa as súas propias ideas comprensiblemente, substituíndo elementos básicos do modelo dado.

LCB1.3.2. Participa activamente e con coherencia na secuencia das súas ideas en diversas situacións de comunicación: - diálogos -exposicións orais seguindo modelos e guiadas, con axuda, cando cumpra, das tecnoloxías da información e comunicación.

LCB1.3.3. Participa activamente nas tarefas de aula, cooperando en situación de aprendizaxe compartida.

LCB1.4.1. Utiliza o vocabulario axeitado a súa idade para expresarse con progresiva precisión nos diferentes contextos de comunicación.

LCB1.4.2. Diferencia polo contexto o significado de correspondencias fonema-grafía idénticas.

LCB1.5.1. Comprende a de forma global a información xeral de textos orais de uso habitual,do ámbito escolar e social, identifica o tema e selecciona as ideas principais LCB1.5.2. Recoñece a tipoloxía de textos orais atendendo á forma da mensaxe (descritivos, narrativos, dialogados, expositivos e argumentativos) e a súa intención comunicativa (informativos, literarios, prescritivos e persuasivos).

LCB1.5.3. Responde preguntas correspondentes á comprensión interpretativa.

LCB1.5.4. Utiliza a información recollida para levar a cabo diversas actividades en situación de aprendizaxe individual ou colectivo.

LCB1.6.1. Reproduce de memoria breves textos literarios ou non literarios e propios, axeitados aos seus gustos e intereses.

LCB1.7.1. Elabora comprensiblemente textos orais do ámbito escolar e social e de diferente

Programación didáctica 2018-2019

Mª José Baz

Observación sistemática Intercambios orais Análise das producións Observación sistemática Intercambios orais

Análise das produccóns Proba específica Proba específica Observación sistemática Observación sistemática

Intercambios orais Observación sistemática Intercambios orais Intercambios orais

tipoloxía, seguindo unha secuencia lineal, adecuados ao nivel e imitando modelos LCB1.7.2. Organiza e planifica o discurso axeitándose aos diferentes modos discursivos(narrar, expoñer, describir, informarse, dialogar) LCB1.8.1. Emprega de xeito efectivo a linguaxe oral para comunicarse e aprender: escoita activa, recollida de datos, pregunta e repregunta, para obter información e verificar a comprensión.

LCB1.8.2. Participa en enquisas e entrevistas, asegurándose mediante preguntas adecuadas, da comprensión propia e por parte da persoa interlocutora.

LCB1.8.3. Participa en debates explicando as súas opinións e ideas, emitindo xuízos persoais fundamentados sobre os temas e coa profundidade propia da súa idade.

LCB1.9.1. Resume entrevistas, noticias e debates infantís… procedentes da radio, televisión e da internet.

LCB1.9.2. Transforma en noticias feitos cotiás próximos á súa realidade, imitando modelos.

LCB1.9.3. Realiza entrevistas e reportaxes sobre temas de interese, seguindo modelos.

LCB2.1.1. Le en voz alta diferentes tipos de textos apropiados á súa idade con velocidade, fluidez e entoación adecuada.

LCB2.1.2. Lee en silencio coa velocidade adecuada textos de diferente complexidade.

LCB2.1.3. Comprende información global e específica en textos de diferente tipoloxía do ámbito escolar e social: LCB2.1.4. Resume textos lidos de diferente tipoloxía e adecuados a súa idade, reflectindo a estrutura e destacando as ideas principais.

LCB2.2.1. Utiliza o título e as ilustracións para activar coñecementos previos sobre o tema, axudándose deles para acceder máis doadamente ao contido dun texto.

LCB2.2.3. Identifica as palabras clave dun texto.

LCB2.2.4. Formula hipóteses sobre o contido do texto a partir do título e das ilustracións e esquemas que o acompañan.

LCB2.2.5. Relaciona a información contida nos gráficos e ilustracións e a relaciona coa información

Programación didáctica 2018-2019

Mª José Baz

Intercambios orais Intercambios orais Intercambios orais Intercambios orais Intercambios orais Análise das producións Análise das producións Observación sistemática Observación sistemática Observación sistemática Observación sistemática Análise das producións Proba específica Análise das producións Análise das producións

que aparece no texto.

LCB2.2.6. Interpreta mapas conceptuais sinxelos.

LCB2.3.1. Programa de xeito autónomo un tempo semanal para ler diferentes textos.

LCB2.3.2. Le voluntariamente en función dos seus gustos e finalidade persoal.

LCB2.4.1. Consulta na biblioteca diferentes fontes bibliográficas e textos de soporte informático para obter información para realizar traballos individuais ou en grupo.

LCB2.4.2. Localiza na biblioteca de aula e centro lecturas axeitadas ao seu gusto persoal e intereses, aplicando as normas básicas de funcionamento da mesma.

LCB2.4.3. Identifica o argumento de lecturas realizadas dando conta dalgunhas referencias bibliográficas: autor ou autora, xénero.

LCB2.4. 4. Selecciona lecturas con criterio persoal e manifesta a súa opinión sobre os textos lidos.

LCB2.5.1. Coida, conserva e organiza os seus libros.

LB2.6.1. Identifica a intención comunicativa de textos xornalísticos e publicitarios. Diferenza entre información e publicidade.

LCB2.6.2. Interpreta a linguaxe figurada, en textos publicitarios.

LCB2.7.1. Utiliza as Tecnoloxías da Información e Comunicación para a procura e tratamento guiado da información.

LCB3.1.1. Escribe, en diferentes soportes, textos sinxelos propios da vida cotiá e do ámbito social e escolar, atendendo á forma da mensaxe (descritivos, narrativos, dialogados, expositivos e argumentativos) e a súa intención comunicativa (informativos, literarios, prescritivos e persuasivos): diarios, cartas, correos electrónicos, noticias, contos, folletos informativos e literarios, narracións, textos científicos, anuncios publicitarios, regulamentos, receitas, instrucións, normas...

LCB3.1.2. Escribe textos organizando as ideas con cohesión básica e respectando as normas gramaticais e ortográficas.

LCB3.1.3. Escribe, de forma creativa, diferentes tipos de textos adecuando a linguaxe ás

Programación didáctica 2018-2019

Mª José Baz

Análise das producións Análise das producións Observación sistemática Observación sistemática Observación sistemática Observación sistemática Observación sistemática Observación sistemática Observación sistemática Observación sistemática Análise das producións Análise das produccóns

Análise das producións Análise das producións

características do xénero.

LCB3.1.4. Elabora un informe seguindo un guión establecido que supoña a procura, selección e organización da información de textos de carácter científico, xeográfico ou histórico.

LCB3.1.5. Presenta un informe, utilizando soporte papel e informático, sobre situacións sinxelas, recollendo información de diferentes fontes (directas, libros, Internet), seguindo un plan de traballo e expresando conclusións.

LCB3.1.6. Presenta os seus textos con caligrafía clara e limpeza.

LCB3.2.1. Valora a súa propia produción escrita, así como a produción escrita dos seus compañeiros. autoavaliación e coavaliación LCB3.3.1. Aplica correctamente os signos de puntuación, as regras de acentuación e ortográficas propias do nivel nos seus textos escritos.

LCB3.3.2. Reproduce textos ditados, logo de identificar o sentido global e a información específica neles.

LCB3.3.3. Emprega, de xeito guiado e seguindo modelos, estratexias de planificación, procura e selección da información: tomar notas, elaborar esquemas, guións, borradores e mapas conceptuais.

LCB3.3.4. Redacta o texto e revísao para melloralo, utilizando borradores que amosan: a xeración e selección de ideas, a revisión ortográfica e da secuencia coherente do escrito.

LCB3.3.5. Amosa na evolución dos seus escritos interese e esforzo por escribir correctamente de forma persoal.

LCB3.4.1. Utiliza habitualmente o dicionario,en diferentes soportes, no proceso de escritura.

LCB3.5.1. Elabora gráficas a partir de datos seleccionados e organizados procedentes de diferentes textos (libros de consulta, xornais, revistas etc.)

LCB3.5.2. Elabora con creatividade textos do seu interese: contos, anuncios, rimas, cancións, cómics, carteis…facendo ilustracións e buscando imaxes dixitais para facilita a súa comprensión ou mellorar a súa presentación.

Programación didáctica 2018-2019

Mª José Baz

Análise das producións

Análise das producións

Observación sistemática Proba específica Proba específica Proba específica Observación sistemática Autoavaliación e Coavaliación Observación sistemática Observación sistemática Análise das producións Análise das producións

LCB3.6.1. Expresa, por escrito, utilizando de xeito habitual, unha linguaxe non sexista e respectuosa coas diferenzas.

LCB3.7.1. Usa con axuda Internet e as Tecnoloxías da Información e a Comunicación para escribir, presentar e ilustrar os textos, buscar información, crear táboas e gráficas LCB3.8.1. Produce os textos establecidos no plan de escritura axeitados á súa idade e nivel.

LCB4.1.1. Coñece e recoñece as categorías gramaticais pola súa función na lingua: presentar ao nome, substituír ao nome, expresar características do nome, expresar accións ou estados, enlazar ou relacionar palabras.

LCB4.1.2. Utiliza con corrección os tempos simples e compostos nas formas persoais e non persoais do modo indicativo e subxuntivo de todos os verbos ao producir textos orais e escritos.

LCB4.1.3. Diferenza familias de palabras.

LCB4.2.1. Coñece, recoñece e usa sinónimos, antónimos, polisémicos, homófonos, frases feitas na súa expresión oral e escrita.

LCB4.2.2. Recoñece palabras compostas, prefixos e sufixos e crea palabras derivadas.

LCB4.2.3. Identifica e clasifica os diferentes tipos de palabras nun texto.

LCB4.2.4. Utiliza diversos conectores básicos entre oracións nos textos orais e escritos.

LCB4.2.5. Recoñece a oración simple en textos sinxelos e distingue suxeito e predicado.

LCB4.3.1. Coñece a estrutura do dicionario e úsao, en diferentes soportes para buscar o significado de calquera palabra (derivados, sinónimos etc.).

LCB4.3.2. Selecciona a acepción correcta segundo o contexto de entre as varias que lle ofrece o dicionario.

LCB4.3.3. Utiliza as normas ortográficas axeitadas ao nivel e aplícaas nas súas producións escritas.

LCB4.4.1. Sinala as características que definen ás diferentes clases de palabras e nomes: clasificación e uso para construír un discurso sinxelo nos diferentes tipos de producións.

LCB4.4.2. Utiliza correctamente as normas de concordancia de xénero e número na expresión oral e escrita.

Programación didáctica 2018-2019

Mª José Baz

Observación sistemática Análise das producións Observación sistemática Proba específica

Proba específica Proba específica Proba específica Proba específica Proba específica Proba específica Proba específica Proba específica Proba específica Proba específica Proba específica Proba específica

LCB4.4.3. Aplica as normas de acentuación e clasifica as palabras dun texto.

LCB4.4.4. Utiliza os signos de puntuación nas súas producións escritas.

LCB4.4.5. Aplica as normas do uso da til nos textos de elaboración propia.

LCB4.4.6. Utiliza unha sintaxe básica nas producións escritas propias.

LCB4.5.1. Utiliza distintos programas educativos dixitais e outros recursos didácticos ao seu alcance e propios da súa idade, como apoio e reforzo da aprendizaxe.

LCB4.6.1. Valora a variedade lingüística de España e o español de América.

LCB4.7.1. Compara aspectos (gráficos, sintácticos e léxicos) das linguas que coñece.

LCB5.1.1. Valora e recoñece as características fundamentais de textos literarios narrativos, poéticos e dramáticos.

LCB5.2.1. Realiza lecturas guiadas de textos narrativos de tradición oral, literatura infantil, adaptacións de obras clásicas e literatura actual.

LCB5.2.2. Interpreta a linguaxe figurada, en textos literarios.

LCB5.3.1. Distingue algúns recursos retóricos e métricos básicos propios dos poemas.

LCB5.3.2. Utiliza comparacións, metáforas, aumentativos, diminutivos e sinónimos en textos literarios.

LCB5.4.1. Crea sinxelos textos literarios (contos, poemas, cancións e sinxelas obras teatrais) a partir de pautas ou modelos dados.

LCB5.5.1. Realiza dramatizacións individualmente e en grupo de textos literarios axeitados á súa idade ou de produción propia.

LCB5.5.2. Memoriza e reproduce textos orais adecuados á súa idade: contos, poemas, cancións.

LCB5.6.1. Realiza dramatizacións individualmente e en grupo de textos literarios axeitados á súa idade.

LCB5.7.1. Valora a literatura en calquera lingua, especialmente en lingua galega, como vehículo de comunicación e como recurso de gozo persoal.

6.3.5. LINGUA GALEGA E LITERATURA

Programación didáctica 2018-2019

Mª José Baz

Proba específica Proba específica Proba específica Proba específica Análise das produccións Observación sistemática Observación sistemática Observación sistemática Observación sistemática Observación sistemática Observación sistemática Observación sistemática Observación sistemática Observación sistemática Observación sistemática Observación sistemática Observación sistemática

Estandar de aprendizaxe

Instrumento de aval.

LGB1.1.1. Comprende as ideas principais dun texto oral sinxelo, procedentes da radio, da televisión ou de internet, identifica o tema e elabora un resumo.

LGB1.1.2. Comprende o significado literal e inferencial dun texto oral sinxelo, distinguindo, de maneira xeral, información de opinión.

LGB1.10.1. Amosa respecto ás ideas dos e das demais e contribúe ao traballo en grupo.

LGB1.12.1. Usa, de maneira xeral, unha linguaxe non sexista.

LGB1.12.2. Usa, de maneira xeral, unha linguaxe respectuosa coas diferenzas.

LGB1.13.1. Recoñece textos orais sinxelos pertencentes a diferentes variedades dialectais moi evidentes da lingua galega.

LGB1.13.2. Valora as diferenzas dialectais orais da lingua galega como un símbolo de riqueza lingüística e cultural e o estándar como variante unificadora.

LGB1.14.1. Identifica a lingua galega oral con calquera contexto profesional: sanidade, educación, medios de comunicación...

LGB1.14.2. Recoñece a validez da lingua galega para conversas con persoas coñecidas ou descoñecidas.

LGB1.2.1. Accede a documentos audiovisuais e dixitais, para obter, seleccionar e clasificar, con certa autonomía, a información relevante e necesaria para realizar traballos ou completar información, valorando os medios de comunicación como instrumento de aprendizaxe.

LGB1.2.2. Elabora textos orais sinxelos imitando modelos de calquera medio de comunicación.

LGB1.3.1. Interpreta en producións orais a retranca, a ironía e os dobres sentidos.

LGB1.4.1. Participa axeitadamente nunha conversa entre iguais, comprendendo o que di o interlocutor e intervindo coas propostas propias.

LGB1.4.2. Sigue unha exposición da clase e extrae, de xeito global, as ideas máis destacadas.

Intercambios orais

Programación didáctica 2018-2019

Mª José Baz

Intercambios orais Intercambios orais Observación sistemática Intercambios orais Análise das producións Observación sistemática Intercambios orais Análise das producións Proba específica

Proba específica Observación sistemática Observación sistemática Intercambios orais

LGB1.4.3. Iníciase na elaboración de pequenas exposicións orais na aula adecuando o discurso ás diferentes necesidades comunicativas (narrar, describir e expoñer), utilizando o dicionario se é preciso.

LGB1.4.4. Participa activamente no traballo en grupo, así como nos debates.

LGB1.4.5. Identifica o grao de formalidade da situación de comunicación e axusta a este a súa produción.

LGB1.5.1. Atende as intervencións dos e das demais en actos de fala orais, sen interromper.

LGB1.5.2. Respecta as opinións dos e das demais.

LGB1.6.1. Respecta as quendas de palabra nos intercambios orais.

LGB1.6.2. Respecta as opinións das persoas participantes nos intercambios orais e é consciente da posibilidade de empregar a lingua galega en calquera intercambio oral dentro da escola ou fóra dela.

LGB1.6.3. Emprega unha postura e xestualidade adaptada ao discurso, para reforzalo e facilitar a súa comprensión.

LGB1.6.4. Exprésase cunha pronuncia e dicción correctas: articulación, ritmo, entoación e volume.

LGB1.6.5. Participa na conversa formulando e contestando preguntas.

LGB1.7.1. Planifica e elabora un discurso oral coherente, sen contradicións nin repeticións innecesarias, utilizando un vocabulario adecuado á súa idade.

LGB1.7.2. Elabora un discurso oral cohesivo, utilizando nexos básicos adecuados.

LGB1.7.3. Emprega o rexistro lingüístico (formal ou informal) adecuado a cada contexto.

LGB1.7.4. Amosa un discurso oral fluído, claro, cunha pronuncia e entoación axeitada e propia da lingua galega.

LGB1.8.1. Elabora textos sinxelos propios dos medios de comunicación.

LGB1.9.1. Utiliza a expresividade corporal: miradas e postura corporal para reforzar o sentido das súas producións orais.

LGB2.1.1. Comprende a información relevante de textos procedentes dos medios de comunicación social ou propios de situacións cotiás.

Programación didáctica 2018-2019

Mª José Baz

Observación sistemática

Intercambios orais Intercambios orais Intercambios Intercambios Intercambios Intercambios

orais orais orais orais

Intercambios orais Análise das producións Análise das producións Observación sistemática Observación sistemática Observación sistemática Observación sistemática Análise das producións Proba específica Análise das producións

LGB2.1.2. Identifica as ideas principais e secundarias dun texto (narrativo, descritivo e expositivo).

LGB2.1.3. Busca, localiza e selecciona información concreta dun texto sinxelo, deducindo o significado de palabras e expresións polo contexto.

LGB2.1.4. Interpreta, personificacións, hipérboles, ironías e dobres sentidos en textos.

LGB2.1.5. Identifica a estrutura dun texto e recoñece algúns mecanismos de cohesión (repeticións, sinónimos, anáforas).

LGB2.1.6. Identifica o punto de vista do autor ou autora e diferencia, de maneira xeral, información, opinión e publicidade de carácter bastante evidente.

LGB2.1.7. Emprega o dicionario para resolver as dúbidas de vocabulario que atopa nos textos.

LGB2.1.8. Fai unha lectura rápida, selectiva ou integral en función das necesidades de cada momento.

LGB2.10.1. Amosa interese pola lectura como fonte de aprendizaxe e medio de comunicación.

LGB2.11.1. Selecciona persoalmente as lecturas que desexa realizar e é quen de xustificalas en función dos seus gustos e necesidades.

LGB2.11.2. Expresa, de maneira sinxela, opinións e valoracións sobre as lecturas feitas.

LGB2.12.1. Identifica, de maneira global, as diferenzas lingüísticas, bastante evidentes, das variedades da lingua galega.

LGB2.12.2. Valora a variedade interna da lingua como símbolo de riqueza lingüística e cultural, así como o estándar como variante unificadora.

LGB2.2.1. Interpreta e comprende, de maneira xeral, a información de gráficos, esquemas sinxelos e ilustracións redundantes, relacionándoa co contido do texto que acompaña.

LGB2.3.1. Realiza o subliñado das ideas principais dun texto sinxelo.

LGB2.3.2. Esquematiza as ideas dun texto sinxelo, indicando as ideas principais e secundarias.

LGB2.3.3. Realiza o resumo dun texto sinxelo.

LGB2.4.1. Deduce o posible contido dun texto sinxelo antes de lelo, axudándose do título e as ilustracións.

Programación didáctica 2018-2019

Mª José Baz

Análise das producións Análise das producións Análise das producións Observación sistemática Observación sistemática Observación sistemática Observación sistemática Observación sistemática Observación sistemática Observación sistemática Observación sistemática Análise das producións Análise das producións Análise Análise Análise Análise

das producións das producións das producións das producións

LGB2.4.2. Relé un texto e marca as palabras clave para acadar a comprensión integral, cando é preciso.

LGB2.5.1. Utiliza as tecnoloxías da información para localizar e seleccionar a información nun texto sinxelo adecuado á súa idade.

LGB2.5.2. Utiliza as tecnoloxías da información para organizar a información dun texto sinxelo adecuado á súa idade.

LGB2.5.3. Utiliza dicionarios dixitais para interpretar a información dun texto.

LGB2.6.1. Realiza diferentes tipos de lectura en función de cada texto: de investigación, de aprendizaxe, de gozo persoal ou de resolución de problemas.

LGB2.7.1. Descodifica con precisión e rapidez as palabras.

LGB2.7.2. Le textos en voz alta con fluidez e precisión.

LGB2.7.3. Le textos en voz alta con ritmo, velocidade e ton da voz adecuados.

LGB2.7.4. Le en voz alta adaptándose ao interese do auditorio: gozar escoitando, obter nova información...

LGB2.7.5. Fai lecturas dramatizadas de textos.

LGB2.8.1. Usa a biblioteca de aula con certa autonomía, para obter datos e informacións, e colabora no seu coidado e mellora.

LGB2.8.2. Usa a biblioteca de centro con certa autonomía,para obter datos e informacións, e colabora no seu coidado e mellora.

LGB2.8.3. Usa as bibliotecas virtuais, para obter datos e informacións, con certa autonomía.

LGB2.9.1. Amosa interese pola conservación e organización dos seus libros físicos e/ou virtuais.

LGB3.1.1. Planifica a elaboración do texto, antes de comezar a escribir, xerando ideas, seleccionando e estruturando a información, mediante notas, esquemas ou guións.

LGB3.1.2. Elabora o texto cunha estrutura definida, con coherencia e cohesionando, de maneira xeral, os enunciados.

Programación didáctica 2018-2019

Mª José Baz

Observación sistemática autoavaliación e coavaliación Proba específica Proba específica Observación sistemática autoavaliación e coavaliación Observación sistemática Observación sistemática Análise das producións Análise das producións Observación sistemática Análise das producións Observación sistemática Proba específica Proba específica Proba específica

LGB3.1.3. Utiliza os signos de puntuación (punto, coma, punto e coma, dous puntos, puntos suspensivos, signos de exclamación e interrogación).

LGB3.1.4. Aplica, de maneira xeral, a norma lingüística: ortografía, acentuación, léxico, morfosintaxe e usa, habitualmente, unha linguaxe non sexista.

LGB3.1.5. Escribe e presenta textos propios elaborando borradores.

LGB3.1.6. Usa o dicionario durante a elaboración de textos.

LGB3.2.1. Elabora, en diferentes soportes, textos propios da vida cotiá e académica, imitando modelos: cartas e correos electrónicos, mensaxes curtas, normas, notas e invitacións LGB3.2.2. Redacta textos xornalísticos (noticias, crónicas, reportaxes, entrevistas) e (anuncios e carteis), imitando modelos publicitarios moi sinxelos.

LGB3.2.3. Crea diferentes tipos de textos (narrativos, expositivos, descritivos ou argumentativos) seguindo un guión establecido e adaptando a linguaxe ás características de cada xénero.

LGB3.2.4. Escribe textos coherentes e empregando algúns elementos básicos de cohesión, usando o rexistro adecuado.

LGB3.2.5. Resume o contido de textos sinxelos propios do ámbito da vida persoal ou familiar ou dos medios de comunicación.

LGB3.3.1. Elabora textos escritos propios do ámbito académico (cuestionarios, resumos, descricións, explicacións...) para obter, organizar e comunicar información.

LGB3.4.1. Elabora textos sinxelos que combinan a linguaxe verbal e non verbal: carteis publicitarios, anuncios, cómic, contos, poemas, cancións e anécdotas.

LGB3.4.2. Escribe textos sinxelos de carácter creativo.

LGB3.4.3. Aprecio polos usos creativos da linguaxe.

LGB3.5.1. Busca e selecciona información en diferentes fontes e soportes dixitais.

LGB3.5.2. Emprega procesadores de textos con certa autonomía.

LGB3.5.3. Utiliza, habitualmente, correctores de textos.

LGB3.5.4. Utiliza as TIC, con certa autonomía, para realizar presentacións elementais.

Programación didáctica 2018-2019

Mª José Baz

Proba específica Proba específica Proba específica Proba específica Proba específica Proba específica Proba específica Proba específica Proba específica Proba específica Proba específica Proba específica Proba específica Proba específica Análise das producións Observación sistemática Observación sistemática

LGB3.6.1. Usa recursos gráficos e paratextuais para facilitar a comprensión dos textos e ilustralos de maneira creativa.

LGB3.7.1. Coida a presentación dos textos seguindo as normas básicas de presentación establecidas: marxes, disposición no papel, limpeza, calidade caligráfica, separación entre parágrafos, interliñado… en calquera soporte.

LGB3.7.2. Valora a lingua escrita como medio de comunicación.

LGB4.1.1. Recoñece as diferentes categorías gramaticais pola súa función na lingua: substantivo, artigo, pronome, adxectivo, adverbio, verbo e preposición.

LGB4.1.2. Conxuga e usa con corrección as formas verbais persoais e non persoais dos verbos.

LGB4.1.3. Diferencia as sílabas que conforman cada palabra, diferenciando a sílaba tónica das átonas.

LGB4.1.4. Identifica e clasifica os diferentes tipos de enunciado: declarativo, interrogativo, exclamativo, imperativo.

LGB4.1.5. Recoñece as oracións simples, comprende o seu significado, utiliza correctamente a concordancia de xénero e número e identifica o verbo e os seus complementos: o suxeito, así como os complementos do nome.

LGB4.2.1. Aplica xeralmente as normas de acentuación xerais e de acentuación diacrítica e aprecia o seu valor social e a necesidade de cinguirse a elas.

LGB4.2.2. Coñece e utiliza as normas ortográficas, aplicándoas nas súas producións escritas con especial atención nas regras do h, b/v, c/cc, s/x, ll/i/x.

LGB4.3.1. Emprega con corrección os signos de puntuación, facendo unha valoración dos resultados.

LGB4.3.2. Usa unha sintaxe adecuada nas súas producións.

LGB4.3.3. Respecta, de xeito xeral, as normas morfosintácticas de colocación do pronome átono.

LGB4.4.1. Usa diversos conectores básicos entre oracións: causa, consecuencia, finalidade, contradición...

LGB4.4.2. Recoñece determinados procesos de cohesión nos textos: anáfora, sinónimos...

Programación didáctica 2018-2019

Mª José Baz

Observación sistemática Observación sistemática

Observación sistemática Proba específica Proba específica Proba específica Proba específica Proba específica

Proba específica Proba específica Proba específica Proba específica Proba específica Proba específica Proba específica

B4.5.1. Identifica, en oracións sinxelas, o papel semántico do suxeito..

B4.5.2. Recoñece se a oración é activa ou pasiva e é quen de facer a transformación dunha noutra.

B4.6.1. Transforma un texto sinxelo narrativo de estilo directo noutro de estilo indirecto.

LGB4.7.1. Usa axeitadamente o dicionario en papel ou dixital para buscar calquera palabra, seleccionando a acepción precisa segundo cada contexto e como consulta ortográfica.

LGB4.7.2. Recoñece e crea palabras derivadas (prefixación e sufixación) e compostas, identificando e formando familias de palabras.

LGB4.7.3. Recoñece e usa sinónimos, antónimos, homónimos, palabras polisémicas de uso frecuente, frases feitas, siglas e abreviaturas.

LGB4.8.1. Coñece, de xeito xeral, as características máis relevantes (históricas, socioculturais...) da lingua galega.

LGB4.8.2. Identifica e valora a lingua galega dentro da realidade plurilingüe e pluricultural de España e de Europa.

LGB4.9.1. Recoñece, de forma xeral, e evita as interferencias entre as linguas que está a aprender.

LGB4.9.2 Identifica diferenzas, regularidades e semellanzas, ortográficas e léxicas entre todas as linguas que coñece e/ou está a aprender, como punto de apoio para a súa aprendizaxe.

LGB5.1.1. Escoita, memoriza e reproduce textos procedentes da literatura popular oral galega (refráns, adiviñas, lendas, contos, poemas, conxuros, ditos,cantigas) e da literatura galega en xeral LGB5.1.2. Valora os textos da literatura oral galega como fonte de coñecemento da nosa cultura e como recurso de gozo persoal.

LGB5.2.1. Le en silencio obras e textos en galego da literatura infantil, adaptacións breves de obras clásicas e literatura actual, adaptadas á idade e en diferentes soportes.

LGB5.2.2. Le en voz alta obras e textos en galego da literatura infantil, adaptacións breves de obras clásicas e literatura actual, adaptadas á idade e en diferentes soportes.

LGB5.3.1. Identifica as características principais dos diferentes xéneros literarios: narrativa, poesía e teatro.

Programación didáctica 2018-2019

Mª José Baz

Proba específica Proba específica Proba específica Observación sistemática Proba específica Proba específica Proba específica Proba específica Observación sistemática Proba específica Observación sistemática Observación sistemática Observación sistemática Intercambios orais Proba específica

LGB5.3.2. Distingue algúns recursos retóricos e métricos propios dos poemas.

LGB5.3.3. Identifica e emprega algunhas figuras literarias: comparacións, personificacións, hipérboles e xogos de palabras.

LGB5.3.4. Identifica os temas recorrentes na literatura.

LGB5.4.1. Recrea e compón poemas e relatos, a partir de modelos sinxelos, para comunicar sentimentos, emocións, estados de ánimo e lembranzas.

LGB5.5.1. Participa activamente en dramatizacións de textos literarios.

LGB5.6.1. Valora a literatura en calquera lingua, como vehículo de comunicación, fonte de coñecemento e como recurso de gozo persoal.

LGB5.7.1. Compara imaxes, símbolos e mitos sinxelos doutras culturas cos da cultura galega, amosando interese e respecto.

LGB5.7.2. Amosa curiosidade por coñecer outras costumes e formas de relación social, respectando e valorando a diversidade cultural.

Proba específica Proba específica Proba específica Observación sistemática Observación sistemática Observación sistemática Observación sistemática Observación sistemática

6.3.6. MATEMÁTICAS Estandar de aprendizaxe

Instrumento de aval.

MTB1.1.1. Identifica patróns, regularidades e leis matemáticas en situacións de cambio, en contextos numéricos, xeométricos e funcionais.

MTB1.2.1. Realiza estimacións sobre os resultados esperados e contrasta a súa validez valorando as vantaxes e os inconvenientes do seu uso.

MTB1.3.1. Distingue entre problemas e exercicios e aplica as estratexias idóneas para cada caso.

MTB1.3.2. Iniciase na formulación de preguntas e na busca de respostas apropiadas, tanto no estudo dos conceptos coma na resolución de problemas.

Observación sistemática

Programación didáctica 2018-2019

Mª José Baz

Observación sistemática Observación sistemática Observación sistemática

MTB1.4.1. Toma decisións nos procesos de resolucións de problemas valorando as consecuencias destas e a súa conveniencia pola súa sinxeleza e utilidade.

MTB1.5.1. Iníciase na reflexión sobre os problemas resoltos e os procesos desenvoltos, valorando as ideas claves, aprendendo para situacións futuras semellantes.

MTB2.1.1. Identifica os números romanos aplicando o coñecemento á comprensión de datacións.

MTB2.1.2. Le, escribe e ordena en textos numéricos e da vida cotiá, números (naturais, fraccións e decimais ata as milésimas), utilizando razoamentos apropiados e interpretando o valor de posición de cada unha das súas cifras.

MTB2.2.1. Interpreta en textos numéricos e da vida cotiá, números (naturais, fraccións e decimais ata as milésimas), utilizando razoamentos apropiados e interpretando o valor de posición de cada unha das súas cifras.

MTB2.2.2. Ordena números enteiros, decimais e fraccións básicas por comparación, representación na recta numérica e transformación duns noutros.

MTB2.3.1. Reduce dúas ou máis fraccións a común denominador e calcula fraccións equivalentes.

MTB2.3.2. Redondea números decimais á décima, centésima ou milésima máis próxima.

MTB2.3.3. Ordena fraccións aplicando á relación entre fracción e número decimal.

MTB2.4.1. Opera cos números coñecendo a xerarquía das operacións.

MTB2.4.2. Utiliza diferentes tipos de números en contextos reais, establecendo equivalencias entre eles, identificándoos e utilizándoos como operadores na interpretación e resolución de problemas.

MTB2.4.3. Estima e comproba resultados mediante diferentes estratexias.

MTB2.5.1. Realiza sumas e restas de fraccións co mesmo denominador. Calcula o produto dunha fracción por un número.

MTB2.5.2. Realiza operacións con números decimais.

MTB2.6.1. Emprega e automatiza algoritmos estándar de suma, resta, multiplicación e división con distintos tipos de números, en comprobación de resultados en contextos de resolución de

Programación didáctica 2018-2019

Mª José Baz

Observación sistemática Observación sistemática Observación sistemática Observación sistemática

Observación sistemática

Proba específica Proba específica Proba específica Proba específica Proba específica Proba específica

Proba específica Proba específica Proba específica Proba específica

problemas e en situacións cotiás.

MTB2.6.2. Descompón de forma aditiva e de forma aditivo/multiplicativa, números menores de un millón, atendendo o valor de posición das súas cifras.

MTB2.6.3. Identifica múltiplos e divisores empregando as táboas de multiplicar.

MTB2.6.4. Calcula os primeiros múltiplos dun número dado.

MTB2.6.5. Calcula todos os divisores de calquera número menor de 100.

MTB2.6.6. Calcula o mcm e o mcd. Proba específica MTB2.6.7. Descompón números decimais atendendo o valor de posición das súas cifras.

MTB2.6.8. Elabora e emprega estratexias de cálculo mental.

MTB2.6.9. Estima e redondea o resultado dun cálculo valorando a resposta.

MTB2.7.1 Resolve problemas que impliquen o dominio dos contidos traballados, empregando estratexias heurísticas, de razoamento (clasificación, recoñecemento das relacións, uso de exemplos contrarios), creando conxecturas, construíndo, argumentando e tomando decisións, valorando as súas consecuencias e a conveniencia do seu uso.

MTB2.7.2. Reflexiona sobre o procedemento aplicado á resolución de problemas: revisando as operacións empregadas, as unidades dos resultados, comprobando e interpretando as solucións no contexto e buscando outras formas de resolvelo.

MTB3.1.1. Estima lonxitudes, capacidades, masas e superficies; elixindo a unidade e os instrumentos máis axeitados para medir e expresar unha medida, explicando de forma oral o proceso seguido e a estratexia utilizada.

MTB3.1.2. Mide con instrumentos, utilizando estratexias e unidades convencionais e non convencionais, elixindo a unidade máis axeitada para a expresión dunha medida.

MTB3.3.1. Realiza equivalencias e transformacións entre horas, minutos e segundos.

MTB3.4.1. Identifica o ángulo como medida dun xiro ou abertura.

MTB3.4.2. Mide ángulos usando instrumentos convencionais.

MTB3.5.1. Resolve problemas de medida, utilizando estratexias heurísticas, de razoamento

Programación didáctica 2018-2019

Mª José Baz

Proba específica Proba específica Proba específica Proba específica Proba específica Observación sistemática Observación sistemática Observación sistemática

Análise das producións

Proba específica

Análise das producións Proba específica Proba específica Proba específica Proba específica

(clasificación, recoñecemento das relacións, uso de exemplos contrarios...), creando conxecturas, construíndo, argumentando… e tomando decisións, valorando as súas consecuencias e a conveniencia da súa utilización.

MTB4.1.1. Identifica e representa ángulos en diferentes posicións: consecutivos, adxacentes, opostos polo vértice…

MTB4.1.2. Traza unha figura plana simétrica doutra respecto dun eixe.

MTB4.2.1. Calcula a área e o perímetro de: rectángulo, cadrado e triángulo.

MTB4.2.2. Aplica os conceptos de perímetro e superficie de figuras para a realización de cálculos sobre planos e espazos reais e para interpretar situacións da vida diaria.

MTB4.3.1. Identifica e diferencia os elementos básicos da circunferencia e círculo: centro, raio, diámetro, corda, arco, tanxente e sector circular.

MTB4.3.2. Utiliza a composición e descomposición para formar figuras planas e corpos xeométricos a partir doutras.

MTB4.4.1. Resolve problemas xeométricos que impliquen dominio dos contidos traballados, utilizando estratexias heurísticas de razoamento (clasificación, recoñecemento das relacións, uso de exemplos contrarios), creando conxecturas, construíndo, argumentando, e tomando decisións, valorando as súas consecuencias e a conveniencia da súa utilización.

MTB4.4.2. Reflexiona sobre o proceso de resolución de problemas revisando as operacións utilizadas, as unidades dos resultados, comprobando e interpretando as solucións no contexto e propoñendo outras formas de resolvelo.

MTB5.1.1. Aplica de forma intuitiva a situacións familiares as medidas de centralización: a media aritmética, a moda e o rango.

MTB5.1.2. Realiza e interpreta gráficos moi sinxelos: diagramas de barras, poligonais e sectoriais, con datos obtidos de situacións moi próximas.

MTB5. Realiza análise crítica e argumentada sobre as informacións que se presentan mediante gráficas estatísticas.

Programación didáctica 2018-2019

Mª José Baz

Proba específica Proba específica Proba específica Proba específica Proba específica Proba específica Proba específica

Observación sistemática

Observación sistemática Observación sistemática Observación sistemática

MTB5.3.1. Identifica situacións de carácter aleatorio.

MTB5.3.2. Realiza conxecturas e estimacións sobre algúns xogos (moedas, dados, cartas, loterías…).

MTB5.4.1. Resolve problemas que impliquen dominio dos contidos propios da estatística e probabilidade, utilizando estratexias heurísticas, de razoamento (clasificación, recoñecemento das relacións, uso de exemplos contrarios…), creando conxecturas, construíndo, argumentando e tomando decisións, valorando as consecuencias destas e a conveniencia da súa utilización.

MTB5.4.2. Reflexiona sobre o proceso de resolución de problemas revisando as operacións utilizadas, as unidades dos resultados, comprobando e interpretando as solucións no contexto e propoñendo outras formas de resolvelo.

Observación sistemática Observación sistemática Observación sistemática

autoavaliación e coavaliación

6.3.7. VALORES SOCIAIS E CIVICOS

Estandar de aprendizaxe

Instrumento de aval.

VSCB1.1.1. Actúa de forma respectable e digna.

VSCB1.2.1. Utiliza, de xeito guiado, estratexias de reestruturación cognitiva VSCB1.2.2. Aplica o autocontrol á toma de decisión e á resolución de conflitos.

VSCB1.2.3. Expresa os seus sentimentos, necesidades e dereitos, á vez que respecta os dos e das demais nas actividades cooperativas.

VSCB1.3.1. Traballa en equipo valorando o esforzo individual e colectivo e asumindo compromisos para a consecución de obxectivos.

VSCB1.3.2. Realiza unha autoavaliación responsable da execución das tarefas, expresando propostas de mellora.

VSCB1.4.1. Utiliza o pensamento creativo na análise de problemas e na formulación de propostas de actuación.

VSCB1.4.2. Sabe facer fronte á incerteza, ao medo ou ao fracaso.

Observación sistemática Observación sistemática Observación sistemática Observación sistemática

Programación didáctica 2018-2019

Mª José Baz

autoavaliación e coavaliación autoavaliación e coavaliación Observación sistemática Observación sistemática

VSCB1.5.1. Identifica, define problemas sociais e cívicos e achega solucións potencialmente efectivas.

VSCB1.5.2. Define e formula claramente problemas de convivencia e achega solucións potencialmente efectivas.

VSCB1.6.1. Identifica vantaxes e inconvenientes dunha posible solución antes de tomar unha decisión ética.

VSCB2.1.1. Emprega apropiadamente os elementos da comunicación verbal e non verbal, para expresar con coherencia opinión, sentimentos e emocións.

VSCB2.1.2. Emprega a comunicación verbal en relación coa non verbal en exposicións orais e debates.

VSCB2.2.1. Dialoga interpretando e dando sentido ao que oe.

VSCB2 2.2 Realiza actividades cooperativas detectando os sentimentos e pensamentos que subxacen no que se está a dicir.

VSCB2.2.3. Colabora en proxectos grupais escoitando activamente, demostrando interese polas outras persoas.

VSCB2.3.1. Comunícase empregando expresións para mellorar a comunicación e facilitar o achegamento co seu interlocutor nas conversas.

VSCB2.3.2. Comparte sentimentos durante o diálogo VSCB2.3.3.Utiliza os elementos que contribúen ao diálogo.

VSCB2.3.4.Recoñece os elementos que bloquean a comunicación en diferentes situacións.

VSCB2.4.1. Realiza unha defensa tranquila e respectuosa das posicións persoais.

VSCB2.4.2. Emprega a linguaxe positiva.

VSCB2.5.1. Infire, de xeito guiado, e dá o sentido adecuado á expresión das demais persoa.

VSCB2.5.2. Relaciona diferentes ideas e opinións para atopar os seus aspectos comúns.

VSCB2.6.1. Interacciona con empatía VSCB2.6.2 Emprega diferentes habilidades sociais.

Programación didáctica 2018-2019

Mª José Baz

Observación sistemática Observación sistemática Observación sistemática Observación sistemática Observación sistemática Observación sistemática Observación sistemática Observación sistemática Observación sistemática Observación sistemática Observación sistemática Observación sistemática Observación sistemática Observación sistemática Observación sistemática Observación sistemática Observación sistemática Observación sistemática

VSCB2.7.1.Comprende e aprecia positivamente as diferenzas culturais.

VSCB2.8.1. Forma parte activa das dinámicas do grupo.

VSCB2.8.2. Establece e mantén relacións emocionais amigables, baseadas no intercambio de afecto e a confianza mutua.

VSCB2.8.3. Consegue a aceptación dos compañeiros e compañeiras.

VSCB2.8.4. Expón en historias creativas as características da relación da amizade.

VSCB3.1.1. Desenvolve proxectos e resolve problemas en colaboración.

VSCB3.1.2. Pon de manifesto unha actitude aberta cara aos demais compartindo puntos de vista e sentimentos durante a interacción social na aula.

VSCB3.10.1. Axuíza criticamente actitudes de falta de respecto á igualdade de oportunidades de homes e mulleres.

VSCB3.10.2. Colabora con persoas doutro sexo en diferentes situacións escolares.

VSCB3.10.3. Realiza diferentes tipos de actividades independentemente do seu sexo.

VSCB3.11.1. Reflexiona sobre os dereitos e deberes da Constitución Española.

VSCB3.11.2. Expresa a importancia de garantir os dereitos e deberes dos cidadáns e cidadás do seu contorno.

VSCB3.11.3. Participa no benestar da contorna próxima baseándose nos dereitos e deberes dos cidadáns e cidadás.

VSCB3.12.1. Expresa as notas características da convivencia democrática.

VSCB3.13.1. Analiza, explica e expón as causas e consecuencias da intervención humana no medio.

VSCB3.13.2. Investiga criticamente a intervención humana no medio ambiente e comunica os resultados.

VSCB3.13.3. Argumenta comportamentos de defensa e recuperación do equilibrio ecolóxico e de conservación do medio ambiente.

VSCB3.14.1. Realiza un uso ético das novas tecnoloxías.

VSCB3.14.2. Coñece o emprego seguro das novas tecnoloxías.

Programación didáctica 2018-2019

Mª José Baz

Observación sistemática Observación sistemática Observación sistemática Observación sistemática Observación sistemática Observación sistemática Observación sistemática autoavaliación e coavaliación Observación sistemática Observación sistemática Análise das producións Análise das producións Observación sistemática Observación sistemática Análise das producións Análise das producións Análise das producións Análise das producións Observación sistemática

VSCB3.15.1. Colabora en campañas escolares sobre a importancia e a promoción do respecto das normas de educación viaria.

VSCB3.15.2. Analiza información na prensa en relación cos accidentes de tráfico.

VSCB3.15.3. Investiga sobre as principais causas dos accidentes de tráfico coa axuda das novas tecnoloxías.

VSCB3.15.4.Explica as consecuencias de diferentes accidentes de tráfico.

VSCB3.16.1. Desenvolve proxectos relacionados coas principais causas dos accidentes de tráfico, sobre os que se informa en diferentes medios de comunicación.

VSCB3.16.2. Reflexiona sobre o modo no que se poderían evitar accidentes de tráfico e expón as súas conclusións.

VSCB3.16.3. Explica as principais medidas que se poderían tomar para previr accidentes de tráfico.

VSCB3.2.1. Amosa boa disposición para ofrecer e recibir axuda para a aprendizaxe.

VSCB3.2.2. Recorre ás estratexias de axuda entre iguais.

VSCB3.2.3. Respecta as regras durante o traballo en equipo.

VSCB3.3.1. Argumenta a necesidade de que existan normas de convivencia nos diferentes espazos de interacción social.

VSCB3.3.2. Participa na elaboración das normas da aula.

VSCB3.3.3. Respecta as normas do centro escolar.

VSCB3.4.1. Resolve os conflitos de modo construtivo.

VSCB3.4.2. Sigue as fases da mediación en situacións reais e simulacións.

VSCB3.4.3.Manexa a linguaxe positiva na comunicación de pensamentos, intencións e posicionamentos nas relacións interpersoais.

VSCB3.4.4. Analiza as emocións, sentimentos, posibles pensamentos e puntos de vista das partes en conflito.

VSCB3.5.1. Razoa o sentido da responsabilidade social e da xustiza social.

VSCB3.5.2. Identifica e analiza criticamente desigualdades sociais.

Programación didáctica 2018-2019

Mª José Baz

Observación sistemática Observación sistemática Análise das producións Análise das producións Análise das producións Observación sistemática Análise das produccións Observación sistemática Observación sistemática Observación sistemática Observación sistemática Observación sistemática Observación sistemática Observación sistemática Observación sistemática Observación sistemática Observación sistemática Observación sistemática Análise das producións

VSCB3.5.3. Describe condutas solidarias.

VSCB3.6.1. Amósase xeneroso no seu contorno próximo.

VSCB3.6.2. É capaz de sensibilizar sobre causas altruístas realizando exposicións orais sobre o seu valor e cometidos.

VSCB3.6.3. Colabora en causas altruístas en colaboración coa comunidade educativa VSCB3.7.1. Coñece e respecta os dereitos e deberes do alumnado.

VSCB3.7.2. Realiza xuízos morais, de xeito guiado, de situacións escolares.

VSCB3.7.3 Xustifica as súas actuacións en base a valores persoais como a dignidade, a liberdade, a autoestima, a seguridade nun mesmo e a capacidade de enfrontarse aos problemas.

VSCB3.8.1. Argumenta o carácter universal dos dereitos humanos.

VSCB3.8.2.Expón a importancia de que todas as persoas gocen dos dereitos básicos: saúde, benestar, alimentación, vestido, vivenda e asistencia médica.

VSCB3.8.3. Axuíza criticamente as circunstancias de persoas que viven en situacións de privación dos dereitos básicos.

VSCB3.9.1. Argumenta e expón mediante imaxes a importancia de garantir a igualdade de dereitos e a non discriminación por razón de nacemento, raza, sexo, relixión, opinión ou calquera outra condición ou circunstancia persoal ou social.

VSCB3.9.2. Descobre e axuíza criticamente casos próximos de desigualdade e discriminación. . POR 6.4. GRAO MÍNIMO DE CONSECUCIÓN PARA SUPERAR A MATERIA

Programación didáctica 2018-2019

Mª José Baz

Análise das producións autoavaliación e coavaliación autoavaliación e coavaliación autoavaliación e coavaliación autoavaliación e coavaliación autoavaliación e coavaliación autoavaliación e coavaliación autoavaliación e coavaliación autoavaliación e coavaliación autoavaliación e coavaliación autoavaliación e coavaliación autoavaliación e coavaliación

6.4.1.CIENCIAS NATURAIS. • Coñecer e aplicar algúns criterios para estudar e clasificar algúns materiais segundo as súas propiedades, así como a súa influencia para o progreso da sociedade.

• Realizar experimentos e investigacións sinxelas sobre diferentes fenómenos físicos e químicos da materia: expoñendo problemas, enunciando hipóteses, seleccionando o material necesario, montando prácticas, extraendo conclusións, comunicando resultados, mostrando competencia en cada unha delas e na vertebración das partes, así como no coñecemento das leis básicas que rexen estes fenómenos (a reflexión da luz, a transmisión da corrente eléctrica, o cambio de estado, as reaccións etc.).

• Coñecer o uso dos recursos naturais da Terra, identificar algúns dos empregados na vida cotiá e adquirir conciencia da necesidade de conservalos e de evitar a contaminación.

• Coñecer algúns tipos de máquinas e aparellos que se empregan na vida cotiá, así como a utilidade que teñen.

• Identificar e localizar os principais órganos implicados na realización das funcións de relación do corpo humano e establecer algunhas relacións fundamentais entre eles e determinados hábitos de saúde.

• Coñecer o funcionamento do corpo humano en canto a células, tecidos, órganos, aparellos, sistemas (localización, forma, estrutura, funcións, coidados etc.).

Programación didáctica 2018-2019

Mª José Baz

• Adoptar estilos de vida saudables, sabendo as repercusións para a saúde do seu modo de vida, tanto na escola como fóra.

• Coñecer a estrutura e a fisioloxía das plantas, así como as características principais da fotosíntese e a súa importancia para a vida dos seres vivos.

• Coñecer as características e os elementos que compoñen un ecosistema, así como os seres vivos que o habitan e as súas relacións.

• Relacionar determinadas prácticas do ser humano co coidado e co respecto polo medio natural, adoptando hábitos consecuentes tanto no colexio como fóra e coñecer as repercusións que ten para a vida no planeta.

• Explicar como os cambios (por fenómenos naturais e pola activdade humana) no medio natural poden afectar a compoñentes vivos e inertes, e variar o equilibrio.

6.4.2. CIENCIAS SOCIAIS.

Programación didáctica 2018-2019

Mª José Baz

Explicar como é e de que forma se orixinou o Universo e os seus principais compoñentes.

Describir as características principais do Sistema Solar identificando diferentes tipos de astros e as súas características, incluídos os movementos da Terra e da Lúa e as súas consecuencias.

Explicar as distintas representacións da Terra e interpretar tanto a linguaxe cartográfica como as linguaxes icónicas e simbólicas para mellorar a comprensión da realidade.

Diferenciar entre tempo atmosférico e clima, e analizar a importancia das predicións meteorolóxicas.

Identificar os factores que inflúen no clima e explicar como actúan para adquirir unha idea básica do clima, así como dos factores que o determinan Explicar os trazos máis destacados das temperaturas e das precipitacións dos climas de España e de Galicia, e identificar as paisaxes características de cada zona climática.

Explicar a importancia que ten a Constitución para o funcionamento do Estado español, así como os deberes, os dereitos e as liberdades que recolle.

Coñecer o relevo e a rede hidrográfica de España, Galicia e Europa.

Comprender a división de poderes do Estado e as súas atribucións recollidas na Constitución para cada un.

Programación didáctica 2018-2019

Mª José Baz

Identificar as principais institucións autonómicas galegas.

Describir a división territorial do Estado distinguindo a administración municipal, provincial e autonómica, e as súas atribucións administrativas.

Explicar a evolución e a distribución demográfica galega, española e europea, representando pirámides de poboación, gráficos de barras e diagramas circulares.

Identifica os principais problemas actuais da poboación.

Identifica os sectores produtivos e as actividades relevantes de cada un deles.

Diferencia Prehistoria e Historia, nomea fontes e organiza as diferentes idades da historia, asociadas aos feitos que marcan os inicios e finais das memas.

Identificar os feitos fundamentais da historia de Galicia e de España na Idade Contemporánea e na historia recente, e situalos correctamente no espazo e no tempo, así como o desenvolvemento cultural nesas épocas

6.4.3. EDUCACIÓN ARTÍSTICA -PLÁSTICA. 

Amosar actitude receptiva de participación, comportamento axeitado e interese e respecto.

Programación didáctica 2018-2019

Mª José Baz



Presentar axeitada e puntual dos traballos.



Amosar interese e esforzo diario polo traballo.



Adecuarse ao traballo en equipo amosando unha actitude de colaboración e compañeirismo



Reproducir as formas e cores dalgúns cadros famosos.



Debuxar e colorear unha paisaxe campestre e/ou outonal.



Sombrear partes do rostro de fronte e de perfil; así mesmo, sombrear correctamente unha paisaxe dada.



Manexar distintos tipos de materiais para achegar cor ás composicións copiadas.



Observar, analizar e representar os conceptos de perspectiva e punto de vista.



Imitar a coloración de composicións florais e das texturas observadas nas cubertas animais.



Aprender a expresar o sentido ante unha obra de arte.



Facer mesturas coa cor de modo que se consigan gamas distintas.



Aplicar tons axeitados para colorear obxectos segundo a intensidade de luz recibida.



Representar esquemas corporais axeitados a distintas posturas.



Realiza producións plásticas axeitadas e participa con interese e respecto na elaboración de traballos individuais e



colectivos.

Identifica os principais conceptos xeométricos e aplícaos graficamente de forma axeitada

Programación didáctica 2018-2019

Mª José Baz

6.4.4.LENGUA CASTELLÁ E LINGUA GALEGA LECTURA 1. Expresar cunha pronunciación e unha dicción (articulación, ritmo, entoación e volume) correctas e axeitadas ao tipo de texto, á situación.

2. Adecuar ol uso da lingua oral ás distintas finalidades (académica, social, lúdica...) e ás distintas necesidades comunicativas (narrar, describir, informarse, dialogar...).

3. Explicar oralmente un proceso (xogo, instrucións...).

4. Utilizar nas exposicións orais esquemas que reflexen a súa estrutura: en primeiro lugar, a continuación, en conclusión, finalmente…

5. Comprender globalmente textos orais (narracións, descricións, informacións, argumentacións...).

6. Responder de forma correcta a preguntas literais, interpretativas e críticas de textos axeitados a súa idade.

7. Deducir do significado de palabras descoñecidas mediante a axuda do contexto.

8. Resumir un texto distinguindo as ideas principais e secundarias.

Programación didáctica 2018-2019

Mª José Baz

9. Recitar poemas de autores coñecidos.

10. Participar en dramatizacións de textos propios e alleos.

11. Ler textos atendendo a unha adecuada precisión, entoación, expresividade e velocidade. Exactitude e Comprensión 12. Identificar personaxes principais e secundarios de textos.

13. Resumir oralmente e por escrito textos adaptados a súa idade.

14. Recoñecer a idea principal e ideas secundarias de un texto.

15. Responder a preguntas directas, inferencias e valorativas.

ESCRITURA Caligrafía 16. Presentar de forma lexible, ordenada, clara e limpa los traballos, respectando marxees e sangrías.

Ortografía 17. Escribir palabras adecuadas ao curso con dificultade ortográfica de uso e que no seguen regra.

18. Utilizar de forma correcta ‘ha’ do verbo haber y ‘a’ preposición.

19. Diferenzar entre palabras co mesmo son pero grafía e significado diferente 20. Coñecer e aplicar as regras básicas de ortografía y acentuación.

Programación didáctica 2018-2019

Mª José Baz

21. Coñecer o uso do til diacrítico e a súa su función.

22. Saber a regra de acentuación dos exclamativos e interrogativos: ¿por qué?, porque..

23. Utilizar correctamente signos de puntuación:       

Punto e seguido para separar as oracións dentro dun paragrafo.

Punto e aparte para separar paragrafos.

O punto final.

O punto despois de abreviaturas, parénteses o comiñas.

A coma.

Os dos puntos: para saudar nunha carta, antes de empezar una enumeración e para citar textualmente.

Os puntos suspensivos ao final de enumeracións, cando se quere expresar dubida ou para deixar un enunciado

incompleto.  Os signos de interrogación e exclamación.  oparénteses nas aclaracións intercaladas nun enunciado.  O uso do guión para separar as intervencións dun diálogo e para separar unha palabra que no cabe completa nunha liña ou ringleira.  As comiñas para reproducir citas textuais ou citas bibliográficas.

Expresión escrita     

Interiorizar os pasos do proceso escritor: planificación, escritura, revisión e edición.

Redactar textos narrativos incluíndo diálogos, descricións... seguindo un orden temporal.

Realizar descricións atendendo aos elementos máis relevantes da imaxe.

Compoñer poemas sinxelos.

Redactar cartas formais e familiares adecuando a linguaxe ao contido e ao receptor.

Programación didáctica 2018-2019

Mª José Baz

 

Utilizar unha sintaxes adecuada nos escritos propios.

Construír correctamente diálogos en Chat

GRAMÁTICA Morfoloxía  Recoñecer as seguintes categorías gramaticais: nome, verbo, adxectivo, artigo, determinante (posesivo,  

demostrativo, numeral e indefinido), pronome, adverbio, preposición, conxunción e interxección.

Clasificar os substantivos en comúns/propios, individuais/colectivos e concretos/abstractos.

Establecer concordancias de xénero e número con palabras que presentan dificultades: nomes colectivos en

  

singular, palabras que utilizan un so plural, palabras que se utilizan para os dos xéneros…

Conxugar os verbos regulares de uso habitual dados en infinitivo.

Coñecer e identificar o xerundio e o participio dos verbos regulares.

Coñecer algunhas diferenzas entre os verbos regulares e irregulares.

Sintaxes  Recoñecer o complemento directo e indirecto nunha oración.  Recoñecer os complementos circunstanciais. Semántica  Recoñecer e descifrar abreviaturas e siglas frecuentes.  Seleccionar correctamente a acepción que ofrece ol dicionario segundo o contexto.  Coñecer e utilizar palabras que cambian de significado ao cambiar a grafía ( tubo/tuvo…).

Programación didáctica 2018-2019

Mª José Baz

6.4.5.MATEMÁTICAS

Importantísimo saber a táboa de multiplicar Moi importante o cálculo mental.

Realizar correctamente suma, resta, multiplicación e división NUMERACIÓN 1. Leer y escribir (dictados y escritos) números con cifras y con letras hasta 999.999.999.

2. Componer y descomponer números de hasta nueve cifras.

3. Leer y escribir cualquier número decimal hasta las milésimas.

4. Componer y descomponer números decimales hasta las milésimas.

5. Leer, escribir y ordenar números de hasta nueve cifras.

6. Redondear con las unidades millar y decenas de millar.

7. Expresar en números negativos expresiones cotidianas.

8. Leer y escribir cualquier fracción.

9. Identificar los números primos y los números compuestos.

10. Conocer las normas de divisibilidad de 2, 3, 5 y 10.

Programación didáctica 2018-2019

Mª José Baz

11. Calcular la fracción irreducible.

OPERACIONES 12. Sumar, restar, multiplicar y dividir números naturales hasta los millones.

13. Calcular el m.c.m. y m.c.d. de dos números naturales.

14. Establecer la relación entre un número decimal y una fracción.

15. Conocer e identificar fracciones equivalentes.

16. Realizar cálculos básicos a partir de operaciones combinadas.

17. Realizar y calcular del porcentaje de una cantidad.

18. Calcular la fracción de un número.

19. Calcular sumas, rectas, multiplicaciones y divisiones de fracciones con distinto denominador 20. Sumar, restar, multiplicar y dividir números decimales.

21. Sumar y restar mentalmente decenas, centenas y millares enteros, sin apoyo visual. 80 + 70 =; 900 – 200 =; 2500 + 700 =...

22. Multiplicar mentalmente decenas y centenas enteras entre sí. 40 x 70; 600 x 900 23. Efectuar mentalmente divisiones exactas dadas, entre millares, centenas y decenas enteras. 600 : 30; 7200 : 80; etc…

Programación didáctica 2018-2019

Mª José Baz

PROBLEMAS 25. Resolver problemas utilizando operaciones básicas de números naturales y números decimales, combinando varias de ellas.

26. Realizar y resolver por parte del alumnado la invención oral y escrita de problemas sencillos.

28. Calcular problemas básicos sobre áreas y perímetros de polígonos: cuadrado, rectángulo, triángulo, rombo, polígonos regulares, circunferencia y círculo.

29. Resolver problemas sencillos con unidades de medida, capacidad, peso y volumen.

30. Resolver problemas a partir de un ángulo dado identificando el ángulo suplementario y complementario.

31. Resolver problemas sencillos sobre porcentajes (25%, 50%...). 32. Resolver problemas sencillos con operadores fraccionarios (¼ de 200).

33. Resolver problemas sencillos sobre unidades de tiempo, ángulos y unidades de monedas y billetes de curso legal.

GEOMETRÍA, ORIENTACIÓN Y REPRESENTACIÓN ESPACIAL 34. Identificar y clasificar todos los tipos de ángulos.

35. Trazar rectas paralelas, perpendiculares y oblicuas.

36. Conocer cuánto suman los ángulos interiores de un triángulo y de un cuadrilátero.

37. Conocer los conceptos de poliedro, polígono, cuerpo geométrico, cuerpo redondo…

Programación didáctica 2018-2019

Mª José Baz

38. Distinguir entre círculo y circunferencia y sus elementos básicos (radio, diámetro, cuerda, sector circular, tangente, secante…).

39. Conocer las fórmulas de las áreas de: triángulo, cuadrado, rectángulo, romboide , trapecio,polígono regular y círculo.

40. Realizar adecuadamente la recogida y clasificación de datos cualitativos y cuantitativos.

41. Construir tablas de frecuencias absolutas y relativas.

42. Calcular medias aritméticas en situaciones cotidianas.

43. Identificar la moda en una serie de medida.

MAGNITUDES Y MEDIDA 44. Establecer equivalencias entre magnitudes de una misma magnitud: longitud, peso y capacidad.

45. Utilizar las unidades de medida de superficie y sus equivalencias.

46. Utilizar las unidades de medida de volumen: metro cúbico, decímetro cúbico y centímetro cúbico y sus equivalencias.

47. Identificar la hectárea y relacionarla con las demás unidades de superficie.

48. Utilizar las unidades de medida angulares y temporales y sus equivalencias.

49. Expresar los resultados de las mediciones con las unidades más apropiada

Programación didáctica 2018-2019

Mª José Baz

6.4. 6.VALORES

 Manter una actitud receptiva, comportamiento adecuado e valoración positiva dos resultados ante as actividades encomendadas.  Participar activamente na clase.  Respetar ao profesor e aos compañeros da clase.  Amosar interese por mellorar a competencia comunicativa, tanto expresiva como comprensiva, oral e escrita.  Colaborar cos compañeiros/as para llevar a cabo a aprendizaje de maneira cooperativa.  Cuidadar dos materiales de clase.

6.5.PROCEDEMENTOS E SISTEMA DE CONTROL, SEGUIMENTO E AVALIACIÓN DO GRAO DE CONSECUCIÓN DAS COMPETENCIAS BÁSICAS E OBXECTIVOS DA ETAPA, POR PARTE DO ALUMNO

Programación didáctica 2018-2019

Mª José Baz

6.5.1 LINGUAS

PROBAS ESCRITAS

1 Pouca consolidación

PROBAS LECTORAS

Pouca consolidación

PROBAS ORAIS

Pouca consolidación

TAREFAS FINAIS: COMPETENCIAL

Nivel de logro mínimo, asociado a baixa eficiencia e débil participación.

Pouca consolidación: desorganización, limpeza, Nunca ou case nunca

CADERNO DE AULA

REALZAICIÓN DE TAREFAS

2 Nivel próximo ao enunciado do estándar Nivel próximo ao enunciado do estándar Nivel próximo ao enunciado do estándar Nivel medio en canto a eficiencia, ademais dunha participación activa Nivel próximo ao enunciado do Estándar Realízaas sempre cun nivel medio - alto de eficiencia

3 Nivel medio-alto con poucos erros Nivel medio-alto con poucos erros Nivel medio-alto con poucos erros Nivel medio-alto en canto a eficiencia ademais dun bo grao de implicación.

Nivel medio alto con erros non moi significativos Fai algunhas pero con resultados pouco acertados

6.5.2.MATEMÁTICAS

Programación didáctica 2018-2019

Mª José Baz

4 Sen erros Sen erros Sen erros Nivel alto en canto a eficiencia, participación e implicación.

Manexo dos coñecementos sen erros.

Realízaas sempre con eficiencia, revísaas e razóanas.

PROBAS ESCRITAS COMPRENSIÓN DE ENUNCIADOS/TEXTO S

1 Pouca consolidación Pouca consolidación

Pouca consolidación

TAREFAS FINAIS: COMPETENCIAL CADERNO DE AULA

REALZAICIÓN DE TAREFAS

Nivel de logro mínimo, asociado a baixa eficiencia e débil participación.

Pouca consolidación.

Nunca ou case nunca

2 Nivel próximo ao enunciado do estándar Nivel próximo ao enunciado do estándar

3 Nivel medio-alto con poucos erros Nivel medio-alto con poucos erros

Nivel medio-alto con poucos erros Nivel medio en canto a eficiencia, participación activa.

Nivel próximo ao do estándar Nivel medio-alto en canto a eficiencia ademais dun bo grao de implicación Nivel próximo ao enunciado do estándar.

Sen erros

Fai algunhas pero con resultados pouco acertados

Realízaas sempre cun nivel medio - alto de eficiencia

Manexo dos coñecementos sen erros.

Realízaas sempre con eficiencia, revísaas e razóanas.

6.5.3.OPERACIÓNS NUMÉRICAS

Programación didáctica 2018-2019

Mª José Baz

4 Sen erros Sen erros

Nivel alto en canto a eficiencia, participación e implicación.

Nivel medio alto con erros non moi significativos

Coñece o proceso

Operacións

Sem Ás pre vec es

Nunc a

Sitúa correctamente os números Semp Ás Nunc re vec a es

Realiza ben os cálculos

Repasa as operacións cando remata

Semp Ás Nunca re veces

Sempr e

Suma y resta Multiplicación División Suma y resta decimales Multiplicación y división decimales Suma y resta fracciones Multiplica y divide fracciones Operaciones combinadas

6.5.4.Táboas para recoller información

Programación didáctica 2018-2019

Mª José Baz

Ás Vece s

Nunc a

Elixe correctamente a operación/s que ten que realizar

Partes e contidos da táboa

Aspectos traballados

Uso de vocabulario Específico

1 Non estrutura a información nos eixes e a información nonse axusta ao contido proposto.

2 Ben estruturada pero mestura obxectos e a información non se axusta de todo ben aocontido.

3 Ben estruturada; cada eixe corresponde ao obxecto estudado, pero non se recolle a información imprescindible.

Non nomea o traballado.

Nomea, de forma moi xeral, algún aspecto traballado.

Fai referencia ao traballado pero non achega detalles.

Vocabulario algo repetitivo sen palabras novas, das traballadas.

Emprega un vocabulario rico, variado pero con palabras e expresións do traballado

Vocabulario pobre e repetitivo .

Programación didáctica 2018-2019

Mª José Baz

4 Ben estruturada; cada eixo corresponde ao obxecto estudado. A información axústase ao contido.

Fai referencia ao traballado e achega detalles de cuestións que aprendeu ou lle chamaron á atención.

Emprega un vocabulario rico, variado, sen repeticións, e con palabras e expresións do traballado.

6.5.5.Autoavaliación uso do portátil Fágoo só

Fágoo só pero con algunha indicación

Conecto o ordenador Apago correctamente o ordenador Conecto e apago correctamente o ordenador Son autónomo á hora de collelo e colocalo no carro, respectando as normas Entro no programa Escribo un pequeno texto Uso programa de debuxo Escribo un texto nunha diapositiva Achego unha fotografía Modifico o tamaño e a forma do texto e da fotografía Engado algunha nova diapositiva Introduzo efectos de transición entre diapositivas Engado efectos de aparición ao texto ou ás fotografías Gardo o traballo realizado Recupero a presentación cando a necesito

(O mesmo modelo servirá para control por parte do profesor)

Programación didáctica 2018-2019

Mª José Baz

Fágoo con axuda

Non o podo Facer

6.5.6.Rubrica de expresión escrita

Partes do texto

Elementos Traballado s

Creatividad e Vocabulario empregado

Correcció n ortográfic a Extensión

4 O texto contén todas as partes suxeridas: título, data, nome,comezo, desenvolvemento,finalización/valora ción.

No texto o alumno fai referencia ao traballado e/ou solicitado con detalles de cuestións que aprendeu ou que lle chamaron a atención.

O alumno achega moito máis do aconsellado, incluíndo oracións e partesdo texto pensados de xeito diferente por el.

Vocabulario rico, variado, sen repeticións e conpalabras e expresións referidas ao traballado e/ou solicitado.

3 Ao texto fáltalle algunha parte esixida.

2 Ao texto fáltanlle dúas ou tres partes

1 Texto sen elaboración e sen título.

No texto o alumno fai referencia ao traballado e/ou solicitado sen entrar en demasiados detalles do aprendido.

O alumno fai achegas ás pautas ofrecidas para realizar o texto escrito

Só nomea por enriba algún aspecto traballado e/ou solicitado

Non nomea o traballado e/ou solicitado.

O alumno só fai algunha achega persoal ás indicacións suxeridas para facer o texto.

Vocabulario algo repetitivo e sen palabras novas aprendidas.

Non hai ningunha achega diferente ás suxeridas

Ten algún erro de maiúsculas ou de signos de puntuación.

Non usa as maiúsculas nin os signos de puntuación.

Entre 8 - 10 liñas..

Menos de 8 liñas

O texto está escrito senerros ortográficos significativos. Uso correctodas maiúsculas e dos signos de puntuación.

Vocabulario variado e rico, aínda que con poucas palabras e expresións referidas ao traballado e/ou solicitado Contén algúns erros ortográficos, pero non de maiúsculas ou de signos de puntuación.

20 liñas ou máis.

Entre 10 e 15 liñas.

Programación didáctica 2018-2019

Mª José Baz

O vocabulario empregado é pobre e repetitivo

7.- CRITERIOS SOBRE A AVALIACIÓN, CUALIFICACIÓN E PROMOCIÓN DO ALUMNADO O proceso avaliación realizarase mediante observación directa e observación indirecta a través da revisión do traballo diario, participación, probas de control...

Os datos acadados serán recollidos nunha listase de control e no dietario 7.1. CRITERIOS DE CUALIFICACIÓN A porcentaxe asignada a cada apartado é o seguinte: Áreas

Valoración dos contidos e competencias (probas de todo tipo:orais, non só controis)

Traballo diario: Realización do traballo na aula, e na casa, organización de materiais, presentación caderno Rematar trabalo de aula e facer deberes Estudio diario

Interese, Actitude e participación Valoración da actitude na aula: Escoita, participación, esforzo, interese, colaboración.

Actitude e comportamento

Matemáticas

50%

30%

Linguas

50%

30%

C. N e C.S.

50%

30%

Plástica e visual V. Cívicos

30%

40%

30%

40%

30%

30%

Programación didáctica 2018-2019

20% 20% 20%

Mª José Baz

Instrumentos utilizados Caderno de aula, observación diaria.

Rexistro da actividade e actitude na clase, organización de materiais.

Corrección de traballos e fichas Rexistro de entrega de deberes no tempo proposto.

Rexistro estudio diario.

Rexistro de participación Rexistro valoración traballo en equipo.

Comportamento

Relixión

40%

30%

30%

Cualificación cuantitativa: Nas probas de avaliación , cada actividade cualificarase con 1 punto, o,5 puntos, 0,25 puntos se se resolveu correctamente, en función do número de preguntas. No caso de que a resolución no sexa errónea, pero sexa incompleta ou falte algún elemento esencial, pódese valorar con 0,5 puntos ou 0,25. A cualificación máxima da proba será de 10

A avaliación inicial cualificarase do mesmo xeito.

Os resultados da avaliación expresaranse nos termos Insuficiente (IN) para as cualificacións negativas, Suficiente (SU), Ben (BI), Notable (NT), o Sobresaínte (SB) para as cualificacións positivas. Ditos termos irán acompañados dunha cualificación numérica, sen decimais, nunha escala do uno a dez, coas seguintes correspondencias: Insuficiente: 1, 2, 3 ó 4.

Suficiente: 5.

Ben: 6.

Notable: 7 u 8.

Sobresaínte: 9 ó 10.

A cualificación global de cada área obterase sumando as diferentes porcentaxes, sendo o aprobado 50%, é dicir, un 5 sobre 10.

A nota media dos controis debe ser 3 ou superior

7.2.- CRITERIOS DE PROMOCIÓN

Programación didáctica 2018-2019

Mª José Baz

Os criterios de promoción son un conxunto de acordos que concretan e adaptan ao contexto do Centro docente os criterios xerais de avaliación establecidos nanormativa vixente que resulte de aplicación.

O alumnado promoverá ao nivel ou etapa seguinte sempre que o equipodocente considere que alcanzou o desenvolvemento correspondente dascompetencias básicas e o axeitado grao de madureza.

Así mesmo promoverá sempre que as aprendizaxes non alcanzadas non lleimpidan seguir con aproveitamento o novo curso.

A decisión de promoción dun alumno/a tomaraa o equipo docente de formacolexiada. Para esta decisión, haberá que ter tomado especial consideración aopinión como titora.

Este proceso contará en todo momento co asesoramento do Gabinete deOrientación.

Na sesión de avaliación para a decisión de promoción, o equipo docente estudará por separado cada caso tendo en conta a singularidade de cada alumno ou alumna, atendendo á natureza das súas dificultades e analizando se estas lle impiden verdadeiramente seguir con éxito o curso seguinte, así como as expectativas favorables de recuperación.

Promocionan Os alumnos que superen todas as materias ou por imperativo legal Non promocionan: Os nenos que teñan avaliación negativa en:  Dúas áreas:

Matemáticas- lengua Matemáticas- galego

Programación didáctica 2018-2019

Mª José Baz

Lengua - galego  Tres ou máis áreas

Programación didáctica 2018-2019

Mª José Baz

Ademais dos criterios anteriores terase en conta para promocionar ou non os seguintes puntos:  A conveniencia ou non da separación do alumno do grupo, coa repercusión positiva ou negativa, que esta medida pode ocasionar.  Asesoramento do Departamento de Orientación.  Os pais, nais ou titores legais serán informados e escoitados previamente as decisións que se adopten.

Decreto de promoción a ESO

8.-TEMPORALIZACIÓN POR 1º TRIMESTRE

BL. 2º TRIMESTRE

3º TRIMESTRE

Bl.1: Iniciación á actividade científica C. NATURAIS Bl.2 O ser humano e a saúde.

C. SOCIAIS

Bl.4: Materia e enerxía (2ª p) Bl.5: A tecnoloxía. Obxectos e máquinas

Bl.3: Vivir en sociedade bl

.4: As pegadas do tempo

Bl.1: Contidos común Bl.2: O mundo que nos rodea.

Programación didáctica 2018-2019

Bl.3: Os seres vivos Bl.4:Materia e enerxía(1ª p)

Mª José Baz

Bl.1: Procesos, métodos e actitudes en matemáticas

MATEMÁTICAS

Bl.2:. Números

Bl.3:. Medida Bl.4:. Xeometría (números)

Bl.5:. Estatística e probabilidade (números)

L.CASTELÁ E LIT.

Bl.1: Comunicación oral: escoitar e falar

Bl.1: Comunicación oral: escoitar E falar

Bl.1: Comunicación oral: escoitar e falar

Bls.2 e 3 : comunicación escrita: ler e escribir

Bls.2 e 3 : Comunicación escrita: Ler e escribir

Bls.2 e 3 : Comunicación escrita: ler e escribir

Bl.4: Coñecemento da lingua.

Bl.4: Coñecemento da lingua.

Bl.4: Coñecemento da lingua.

Bl.5: Educación literaria

Bl.5: Educación literaria

Bl.5: Educación literaria

Bl.1: a identidade e a dignidade da persoa/comprensión e respecto

Bl.2:. A comprensión e o respecto nas relacións interpersoais

Bl.2. Comprensión e respecto..../

Bl.1:. Educación audiovisual /debuxo xeométrico/expresión artística

Bl.2:. Expresión artística / Educación audiovisual/debuxo Xeométrico

Bl.3:. Debuxo xeométrico/educación Audiovisual//expresión artística

VALORES S.E C.

Bl.3: Convivencia e os Valores sociais

PLÁSTICA E VIS.

Programación didáctica 2018-2019

Mª José Baz

9.- CONCRECIÓNS METODOLOXÍCAS 9.1. ASPECTOS XERAIS Partimos de que os alumnos teñen que ser un elemento activo no proceso de aprendizaxe. Tendo en conta o impacto das novas tecnoloxías e a globalización, ten que ser diferente o seu xeito de aprender, de comunicarse, de concentrar a súa atención ou de abordar unha tarefa. Así mesmo ao pertencer a una sociedade máis aberta, global e participativa debemos dirixir a aprendizaxe cara á conseguir que os alumnos cheguen a ser cidadáns acordes co perfil que se demanda, primando a colaboración e o traballo en equipo.

Pretendemos un enfoque centrado non só nas habilidades cognitivas senón tamén favorecer o pensamento crítico, a creatividade, a capacidade de comunicación, etc.

Neste sentido imos indicar os estratexias, procedementos, accións, etc. que se van levar a acabo nas diferentes disciplinas, deixando constancia de que se pode variar, en función do grao de idoneidade que se consiga.  Será fundamentalmente comunicativa, inclusiva, activa e participativa, e dirixida ao logro dos obxectivos e das competencias clave.  Permitirá integrar os elementos do currículo mediante o desenvolvemento de tarefas e actividades relacionadas coa resolución de problemas en contextos da vida real.  Axudarlle ao alumnado a organizar o seu pensamento favorecendo nel a reflexión, a crítica, a elaboración de hipóteses e a tarefa investigadora a través dun proceso no que cada un asume a responsabilidade da súa aprendizaxe, aplicando os seus coñecementos e habilidades a proxectos reais.  Favorecerase o descubrimento guiado, a resolución de problemas, o traballo por retos e a cooperación.  Centrarse na funcionalidade, orientando as aprendizaxes para a súa aplicación en diferentes contextos.  Procurarase que o alumnado aprenda a aprender, participando na planificación do traballo.  Metodoloxías activas e contextualizadas, introducindo estratexias interactivas, proxectos colaborativos co uso das novas tecnoloxías, empregando os recursos da aula Abalar.

Programación didáctica 2018-2019

Mª José Baz

Uso dunha linguaxe sinxela, clara e estruturada na presentación dos novos contidos.

Gradación de contidos acordes co currículo.

Dotar aos contidos dun enfoque global, interdisciplinar e integrador promovendo a globalización, para que contribúan ao desenvolvemento persoal e social do alumnado.  Selección de contidos que reforcen o aprendido nos cursos precedentes e abran o coñecemento cara aos novos.  Gradación das actividades.  Énfase nos procedementos e técnicas de aprendizaxe.  Atención á diversidade do alumnado e sensibilidade pola educación en valores.  Favorecerase o traballo cooperativo e a resolución pacífica de conflitos.  Uso das estratexias metodolóxicas básicas de desenvolvemento en espiral e globalización  Metodoloxía global e activa, potenciando a construción de aprendizaxes significativas.  Autorregulación das aprendizaxes por parte do alumnado para intentar transformar as súas capacidades mentais en habilidades académicas..  Modelos de ensino aprendizaxe que atendan á diversidade, ritmos evolutivos e de capacidades intelectuais.  Fomento do traballo do alumno fóra da aula para potenciar novas inquedanzas e novas situacións de aprendizaxe, e que as familias se involucren no proceso de ensino (solicitando diversas tarefas para distintos proxectos, apoio ou reforzo,...).  Traballaremos pola inserción dos alumnos no entorno social no que viven e pola aceptación das diferenzas sen discriminación.  Priorizaranse técnicas cooperativas e a dinámica grupal no traballo diario, para fomentar a afectividade e a socialización.  Incluír o uso das tecnoloxías da información e comunicación no proceso de ensinoaprendizaxe.  Fomentar e respectar os tempos de lectura como mecanismo básico de aprendizaxe.  Prestar atención á relación entre todos os membros da Comunidade Educativa.   

9.2. METODOLOXÍAS ESPECÍFICAS 9.2.1. Área de Ciencias Natureza Partimos de que as ciencias naturais son un bo ámbito de aprendizaxe para traballar a comprensión da realidade e o desenvolvemento de actitudes críticas xa que vai permitir que os alumnos desenvolvan as súas habilidades cognitivas de observar, comparar, ordenar, clasificar, inferir, transferir, representar, ...

Tratarse de que adquiran conceptos científicos, pero tamén é fundamental lograr introducir o valor funcional da ciencia para que sexa quen de explicar fenómenos cotiáns proporcionándolles as ferramentas para explorar a realidade natural de forma obxectiva, Programación didáctica 2018-2019

Mª José Baz

rigorosa e comprobada. Fomentarase a curiosidade sobre fenómenos novos ou problemas inesperados, a necesidade de respectar o medio ambiente, o espírito de iniciativa e t enacidade, a confianza en si mesmo/a, a necesidade de coidar do seu propio corpo, o pensamento crítico (que non se contenta cunha actitude pasiva), a flexibilidade intelectual, o rigor metodolóxico, desenvolver o seu pensamento de forma independente, respectar a opinión dos e das demais e iniciarse na argumentación e no debate de ideas.

Trataranse de traballar os contidos recollidos nos cinco bloques interrelacionándoos. Nos procedimentais tratarase de que se inicien no uso dalgunha técnica e estratexia das que se empregan na actividade científica: observación, identificación e análise de problemas, a recollida, a organización e o tratamento de datos, a emisión de hipóteses, o deseño e desenvolvemento da experimentación, a busca de solucións e o emprego de fontes de información, incluíndo as proporcionadas polas TIC e comunicación dos resultados obtidos.

Tratarase de promover a curiosidade, interese, respecto por un mesmo e polos demais, traballo en grupos cooperativos,...

Buscarase a interrelación dos contidos cos das outras áreas, cun enfoque globalizador e interdisciplinar.

Plantexaranse tarefas integradas que faciliten a contextualización de aprendizaxes, proxectos, pequeñas investigacións no medio, actividades de experimentación, resolución de problemas concretos, realización de debates sobre temas de actualidade (medioambientais, de saúde, de consumo...)

9.2.2. Área de Ciencias Sociais: Os contidos serán abordados de forma global e interdisciplinar, cun enfoque práctico, integral, de uso social e con carácter funcional, coa finalidade de que contribúan á adquisición das competencias clave e ao desenvolvemento integral do alumnado, achegándolle os recursos necesarios para integrarse e participar de forma activa na sociedade na que vive, partindo da comprensión da realidade física, social e histórica máis próxima ata poder comprender o mundo dun xeito máis global, e para coñecer os mecanismos fundamentais da democracia respectando as regras da vida colectiva e, por outra, interactuar coa contorna e o medio velando pola súa conservación.

O Bl. 1.- é o eixe fundamental para abordar os contidos dos outros, xa que nel recóllense os contidos comús da área. A súa importancia radica na súa transversalidade, na importancia das Tic (Aula Abalar) e por estar baseado, fundamentalmente, na iniciación ao coñecemento científico. Isto vai implicar tarefas, proxectos colaborativos, traballo en equipo, desenvolvemento do pensamento crítico, capacidade de comunicación, etc. polo que é un bo punto de partida para unha participación activa e construtiva da vida social e como medida de atención á diversidade, favorecendo a inclusión.

Programación didáctica 2018-2019

Mª José Baz

O BL.2. (O mundo no que vivimos), realízase o estudo da xeografía, tanto da contorna próxima, achegando ao alumnado á realidade que coñece, como de contextos máis afastados para fomentar unha visión máis completa. No desenvolvemento deste bloque utilizaranse diferentes tipos de fontes xeográficas de información: textos, cadros e gráficos, esquemas, representacións cartográficas, fotografías e imaxes sintéticas para identificar e localizar obxectos e feitos xeográficos, facendo especial atención no territorio galego e español. O bloque inclúe contidos que abranguen desde o Universo, a representación da Terra e a orientación no espazo, a auga e o consumo responsable, o clima e o cambio climático, a paisaxe e os seus principais elementos (relevo, clima, hidrografía…) e a intervención humana no medio e as súas consecuencias ambientais. Será o Bl. No BL. 3. (vivir en sociedade), tratarase de iniciar un proceso de comprensión das características dos distintos grupos sociais, respectando e valorando as súas diferenzas e ás persoas integrantes, a produción e reparto dos bens de consumo, sectores de produción, a vida económica dos cidadáns e cidadás, a capacidade emprendedora dos membros da sociedade e a función dinamizadora da actividade empresarial na sociedade, a organización social, política e territorial galega e española e o coñecemento do territorio, institucións e poboación europeas.

No BL. 4. (As pegadas do tempo) ,traballarase a comprensión de conceptos como o tempo histórico e a súa medida, a capacidade de ordenar temporalmente algúns feitos históricos e outros feitos relevantes, utilizando para iso as nocións básicas de sucesión, duración e simultaneidade a través da realización de cronogramas, liñas do tempo, mapas mentais, árbores xenealóxicas, biografías etc. Investigarase sobre as grandes etapas históricas da humanidade para adquirir unha idea da idade da historia, asociadas aos feitos que marcan os seus inicios e seus finais, sendo preciso coñecer as condicións históricas, eventos e persoas relevantes en diferentes períodos de tempo. É importante para o alumnado adquirir as referencias históricas que lles permitan elaborar unha interpretación persoal do mundo, a través duns coñecementos básicos da historia de Galicia e de España, respectando e valorando os aspectos comúns e de carácter diverso. Empregaranse diversas fontes textuais e gráficas como mapas e calquera outra representación adecuada para a identificación e a análise de procesos históricos.

De cara a acadar uns resultados axeitados é importante o aproveitamento dos recursos propios da contorna, non soamente físicos, senón tamén humanos. Neste sentido, consideraranse as diferenzas interculturais como un aspecto enriquecedor que achega posibilidades de aprendizaxe. Serán propostas de traballo que xurdan dun problema, acontecemento ou inquedanza, que supoñan un proceso de investigación e acción que garanta a participación activa do alumnado, a experimentación e a funcionalidade das aprendizaxes e que lle permita organizar o seu pensamento, a reflexión crítica e facilite o Programación didáctica 2018-2019

Mª José Baz

proceso de autorregulación das aprendizaxes. Realziaranse proxectos, plantexaranse problemas,... fomentando o desenvolvemento do pensamento crítico e creativo.

Realizarase traballo individual, en equipo e en gran grupo, dependendo das temáticas, proxectos, etc. coa finaliadde, tamén, de favorecer a inclusión. Partirase do seu nivel evolutivo, cognitivo e emocional e dos coñecementos previos, partindo do que coñecen para ir avanzado cara aprendizaxes máis complexas.

Terase como referencia, sempre que sexa posible, o contexto máis próximo, fomentarase a curiosidade e a investigación. Partindo de propostas integradoras serán eles os que vaian complementando o proxecto con pequenas investigacións, aportando materiais, participando en debates, etc. para que sexan conscientes de que son responsables, ou cando menos, corresponsables, das súas aprendizaxes, á vez que respecten as aportacións, opinións, etc. dos seus compañeiros, favorecendo a educación en valores.

Nos diferentes bloques tratarase de prever as necesidades de material, iranse desenvolvendo, mediante presentacións ou outros, as diferentes partes dos distintos bloques, tratando de ter en conta os coñecementos previos, erros máis frecuentes, educación en valores,... para o que se plantexarán preguntas, tarefas, debates,... co fin de activar coñecementos previos, motivar, ...

Os contidos presentaranse e explicaranse de distintas formas: investigarán eles sobre unha temática concreta para iniciar o tema, visualizaranse vídeos, intentarase completar esquemas,... Iranse realizando tarefas variadas para ir comprobando o cambio conceptual, a inclusión de vocabulario nas súas respostas, etc. para, de cara ao final, plantexar actividades de reflexión e interrogantes, coa finalidade de desenvolver a capacidade de análise, o pensamento crítico e a creatividade. Iranse desenvolvendo actividades escritas no caderno do alumno e en soporte dixital, así como traballos en grupo sobre diferentes temáticas, implicándoos a eles na aportación de información, materiais, indagacións, razoamento,… tanto en traballos individuais como en grupo.

9.2.3. Áreas de Lingua Castelá e Literatura e Lingua Galega e Literatura O sentido principal das áreas de Lingua céntrase en axudar aos alumnos a dominar as destrezas básicas da linguaxe: escoitar, falar, ler e escribir, e a empezar a reflexionar sobre a propia linguaxe para poder mellorala e enriquecela pero empregala non para falar, ler ou escribir sobre a lingua, senón tamén para falar, ler e escribir sobre emocións, afectos, aventuras, sentimentos,... sobre o mundo. Ademais hai que fomentar que enmarquen a lingua como medio das relacións interpersoais e que abre a porta cara o coñecemento, sendo conscientes da importancia que teñen as linguas para comprender, crear e/ou transformar o seu mundo. Nesta concepción da lingua como instrumento para a transmisión de información e ferramenta para operar co coñecemento, debe situarse o

Programación didáctica 2018-2019

Mª José Baz

ensino da Literatura, como transmisora de cultura, liberadora, incitando á fantasía, á evocación de mundos posibles, á creación e á reflexión crítica.

Os diferentes BL. seran abordados desde enfoques comunicativos e, na medida do posible, globalizadores e interdisciplinares, que teñan en conta a transversalidade da aprendizaxe baseada en competencias.

Traballaranse diariamente e en todas as áreas, intentando que comuniquen con precisión as ideas, levándoosm cara discursos máis planificados (presentacións,…) e tendo en conta ademais os elementos non verbais. Os textos serán de diferentes tipoloxías, atendendo tanto a forma da mensaxe (descritivos, narrativos, dialogados, expositivos e argumentativos) como a intención comunicativa (informativos, literarios, prescriptivos e persuasivos). Nos textos escritos terase en conta o proceso: a planificación, redacción, revisión e texto definitivo. É importante axudarlles a describir as posibilidades que ofrece para a comunicación, a información, o lecer e o coñecemento da propia lingua desde unha perspectiva léxica, sintáctica, ortográfica, etc. Faranse revisións en grupo como práctica para favorecer a aprendizaxe autónoma, e á vez integrarase a aprendizaxe metalingüística. Fomentarase a produción de textos personais, a través de propostas lúdicas e creativas como narracións encadeadas, adiviñas, … e tamén con intención literaria. Empregaranse as TIC regularmente (Aula Abalar) Traballarase, diariamente, a comprensión, pero entendida non só como capacidade para entender as mensaxes senón tamén como facilitadora dunha actitude crítica e activa, fronte ás mensaxes. Na expresión, ademais permitirlles transmitir os seus sentimentos ideas e vivencias, fomentarase que aprenda a construír novas ideas, a darlles forma, a organizalas cunha estrutura coherente, etc. incorporando novo vocabulario e facéndoo significativo. Os textos a empregar serán de distinta topoloxía e de diferentes ámbitos do coñecemento. Para traballar a linguaxe oral presentaranse actividades moi diversas, ben sexa aproveitando situacións da vida cotiá que se propoñen no tratamento das distintas áreas, (saídas, actividades diferentes,.) ou ben creando situacións ficticias, presentación de imaxes, describir e explicar algunha tarefa realizada,.. Sempre que sexa posible os elementos do currículo abordaranse de forma parella nas dúas linguas, e traballaranse nas dúas tendo en conta as particularidades.

9.2.4. Área de Matemáticas Partindo de que as matemáticas son un conxunto de saberes asociados aos números e ás formas, que permiten a análise de distintas situacións reais, identifícanse coa dedución, a indución, a estimación, a aproximación, a probabilidade, a precisión, o rigor, a seguridade etc. e axúdannos a enfrontarnos a situacións abertas, sen solución única e pechada, deseñaranse tarefas ou situacións de aprendizaxe que posibiliten a aplicación dos coñecementos en situacións contextualizadas que os leven a enfrontarse con éxito a situacións nas que interveñan os números e as súas relacións. O traballo terá coma punto de partida a experiencia, empregándoas en contextos funcionais relacionados con Programación didáctica 2018-2019

Mª José Baz

situacións da vida cotiá, para ir adquirindo progresivamente coñecementos máis complexos a partir das experiencias e dos coñecementos previos, favorecendo unha visión interdisciplinar, o traballo colaborativo entre eles, familias, comunidade educativa,...

A resolución de problemas, tendo en conta que se fai preciso poñer en xogo moitas capacidades básicas (ler, reflexionar, planificar, modificar o plan, etc.), serán tarefas diarias.

O eixo vertebrador será o bloque 1 (Procesos, métodos e actitudes en matemáticas) e formará parte do traballo diario para que os alumnos cheguen a ser quen de describir e analizar situacións de cambio, encontrar patróns, regularidades e leis matemáticas en contextos numéricos, xeométricos e funcionais, valorando a súa utilidade para facer predicións. Traballarase no afondamento dos problemas resoltos, formulando pequenas variacións nos datos, outras preguntas etc., expresando verbalmente de forma razoada o proceso seguido na resolución, utilizando procesos de razoamento e estratexias, realizando os cálculos necesarios e comprobando as solución obtidas. Os contidos serán abordados dun xeito enlazado, potenciando un enfoque globalizador e interdisciplinario que teña en conta a transversalidade da aprendizaxe fundamentada en competencias.

Plantexaranse tarefas, situacións problemáticas,... nas que o alumnado teña que empregar distintos tipos de coñecementos matemáticos, destrezas, actitudes e valores, facéndolle amosar a curiosidade, que teña que aplicar coñecementos, para que sinta necesidade de coñecelos, etc. Traballarase por proxectos, coa fin de axudarlle ao alumnado a organizar o seu pensamento favorecendo nel a reflexión, a crítica, a elaboración de hipóteses e a tarefa investigadora asumindo a responsabilidade da súa aprendizaxe e aplicando os seus coñecementos e habilidades a proxectos reais.

9.2.5. Área de Valores Sociais e Cívicos: Os Valores sociais e cívicos resultan fundamentais na nosa sociedade, para poder exercer a cidadanía democrática e participar plenamente na vida cívica e social, de aí a importancia de facilitrlle aos alumnos a construción da identidade individual e a potenciación de relacións interpersoais enriquecedoras para fortalecer a convivencia, acordes cos valores cívicos socialmente recoñecidos.

Temos que tratar de que os alumnos se formen na reflexión e na vivencia de valores, para actuar coma cidadáns participativos e responsables, fomentando a participación individual para lograr fins colectivos, no respecto dos dereitos humanos e as liberdades fundamentais e prepararse para asumir unha vida responsable nunha sociedade libre e tolerante coas diferenzas. Á vez debemos de fomentar a autoestima, á empatía, o respecto e á tolerancia,.. así como a cooperación, solidariedad, etc. favorecendo a comprensión dos principios de xustiza, liberdade, seguridade,...

Programación didáctica 2018-2019

Mª José Baz

Tendo isto en conta débese tratar de que os alumnos cheguen a comprender a realidade social, resolver conflitos de forma reflexiva, dialogar para mellorar, respectar os valores universais, crear un sistema de valores propios e participar activamente na vida cívica de forma pacífica e democrática. Estimularase a axuda mutua e o traballo cooperativo, fomentando a comunicación oral, o diálogo e a interacción entre iguais, participando nas tarefas en equipo, reorganizando as súas ideas, respectando outros puntos de vista, a solidariedade, a responsabilidade, respecto de normas,...

Os tres bloques que se recollen no currículo, abordaranse de forma global, partindo de intereses dos alumnos e respectando o compoñente vivencial. O traballo a desenvolver será cooperativo na realización de tarefas (algún alumno ten ACS).

Os proxectos de traballo cooperativo da “mediación” en tempos de recreo e a súa actuación como “monitores”, son moi propicios para que teñan o seu protagonismo e o recoñecemento da súa valía persoal e sexan conscientes da importancia da súa contribución á posta en práctica dos mesmos, sendo, tamén, conscientes da importancia de usar unha linguaxe axeitada para regular a conduta dos demais, pero tamén a súa.

10.- DESEÑO DA AVALIACIÓN INICIAL E MEDIDAS A ADOPTAR EN FUNCIÓN DOS RESULTADOS Realizaremos una avaliación inicial por escrito sobre os contidos traballados ao longo do curso pasado. Tras a valoración dos resultados, o equipo docente e o Departamento de Orientación adoptaremos medidas de reforzo, apoio e recuperación para aqueles alumn@s que o precisen. Tamén teremos en conta a posibilidade de facer unha adaptación curricular.

11. ACTIVIDADES DE REFORZO/RECUPERACIÓN  Adoptar organizacións flexibles dentro da aula con estratexias inter e intra grupais para potenciar actividades con grupos heteroxéneos.  Levar á practica o programa de acción titorial.  Realizaranse actividades de recuperación e reforzo periodicamente, tamén en soporte dixital, buscadas na rede.  Planificaranse actividades de reforzo e cada certo tempo de repaso co fin de afianzar o aprendido. No caso de alumnos que non acadaran os obxectivos e CCBB traballarase con eles individualmente e noutros tempos traballarán con compañeiros que non teñan dificultades.

Programación didáctica 2018-2019

Mª José Baz

 Actividades encamiñadas a mellorar a comprensión lectora, o cálculo, resolución de problemas, de técnicas de expresión oral e escrita, xogos de linguaxe, traballar as competencias,... empregando o PDI, soporte papel, soporte dixital,...

12.-MEDIDAS DE ATENCIÓN Á DIVESIDADE

  





  

Partimos de que o propósito da atención á diversidade é posibilitar o acceso ao currículo a todo o alumnado, dando respostas educativas e axustadas ás necesidades e empregando os recursos necesarios para compensar as desigualdades derivadas de características individuais.

Daremos resposta ás diferentes capacidades, ritmos e estilos de aprendizaxe.

A partir dos estándares de aprendizaxe organizaranse tarefas, proxectos etc., para os alumnos que os poidan superar máis amplamente.

Propoñeranse tarefas que permitan diferentes posibilidades de execución, soporte papel, dixital... e de libre execución con aplicación na vida cotiá e en diferentes agrupamentos.

Así mesmo lembraráselle/entregaráselle relación do que se traballou no trimestre, de cara á realización de probas, a aplicar en diferentes tarefas,... e realizaranse modificacións nas formas de preguntar nas probas de avaliación (unir con frechas, preguntas curtas, secuenciar pasos dun problemas,…), Empregaranse materiais didácticos complementarios, presentacións, TIC,.. coa fin de axustar o proceso de ensinanza e aprendizaxe ás diferenzas individuais para tratar de que os alumnos poidan: Consolidar contidos cuxa adquisición lle supón unha maior dificultade.

Ampliar e profundar en temas de especial relevancia para o desenvolvemento das CCBB. Practicar habilidades instrumentais ligadas aos contidos de cada área.

Enriquecer o coñecemento daqueles temas ou aspectos sobre os que os alumnos mostran curiosidade e interes

Programación didáctica 2018-2019

Mª José Baz

13.- ACCIÓNS DE EDUCACIÓN EN VALORES E DE CONTRIBUCIÓN AO PLAN DE CONVIVENCIA.0.





  

13.1. ACCIÓNS DE EDUCACIÓN EN VALORES: Na explicitación de valores tense en conta que van condicionar toda a actividade a realizar na aula e no colexio por todos e cada un dos membros da comunidade educativa.

Partindo do respecto aos dereitos e liberdades recoñecidos na Constitución, a meta é lograr un ensino de calidade e en liberdade, capaz de dar resposta ás necesidades formativas dos alumnos, e o desexo de contribuír ao desenvolvemento dunha educación integral, polo que o que se pretende fomentar é:S D A transmisión e posta en práctica de valores que favorezan a liberdade persoal, a responsabilidade, a cidadanía democrática, a solidariedade, a tolerancia, a igualdade, o respecto e a xustiza, así como que axuden a superar calquera tipo de discriminación.

A adquisición de actitudes tolerantes e solidarias, ten no colexio e na aula, un interese particular debido ás diferenzas culturais e nalgúns casos lingüísticas que son frecuentes entre o alumnado así como polos alumnos con NEE e NEAE que se escolarizan no centro e na aula polo indicado no punto 1.

O esforzo individual e a motivación do alumnado.

A educación para a prevención de conflitos e para a resolución pacífica dos mesmos, así como a non violencia en todos os ámbitos da vida persoal, familiar e social.

O desenvolvemento da igualdade de dereitos e oportunidades e o fomento da igualdade efectiva entre homes e mulleres.

Os valores están presentes en todas e cada unha das actividades que se realizan na aula e no centro e que se desenvolven e traballan dunha maneira máis específica e concreta a través dos contidos actitudinais (valores, actitudes e normas) en cada un dos bloques de contidos das áreas curriculares e nos contidos transversais integrados tamén en cada unha.

Consideramos prioritarios "macrovalores", a partir dos cales traballaremos todos os demais sendo comúns aos dous niveis. Son os seguintes: • Desenvolvemento da autonomía.DUC ACIÓNRespecto a:  Membros da Comunidade Educativa.  Á diversidade.  Outras linguas e culturas.  Patrimonio Cultural.  Medio Ambiente no que vivimos • Espírito crítico.

• Valoración do esforzo persoal e colectivo • Creación dunha imaxe real e positiva de si mesmos.

Programación didáctica 2018-2019

Mª José Baz

• Coñecemento e práctica dos aspectos que conlevan ao traballo en grupo e normas que o rexen.

• Aprecio polos valores básicos que rexen a vida e a convivencia. É intención primordial o fomento do respecto, a tolerancia e o diálogo e a aceptación de desigualdades como valores fundamentais.

• Coeducación en todos os niveis.

• A partir destes traballaranse outros valores como: confianza, tolerancia, solidariedade, esforzo, amizade, cooperación, non- violencia e paz, iniciativa creadora, crítica construtiva,...

Ademais de traballar o exposto na aula, tamén se traballa nos tempos de receo xa que diariamente xorden pequenos incidentes e ademais actúan como mediadores e monitores nestes tempos; participarase nas diferentes tarefas, actividades,… que se organizan para todo o centro aproveitando as actividades programadas para días conmemorativos, tales como: Magosto, Día da binlioteca, Día da Paz, Día do Libro, Semana da Lectura, ...

Así, o tratamento transversal, levarase a cabo tendo en conta:  Os temas transversais non se circunscriben a un área/disciplina determinada, senón que afectan a diferentes ámbitos da vida e traballaranse desde as diversas perspectivas que ofrecen as distintas áreas.  Para a súa concreción teremos en conta a capacidade dos alumnos para asumilos, a súa idade e a súa situación evolutiva de acordo cos obxectivos propostos.  Partindo do matiz de significado de cada un, sinálanse os obxectivos e enuméranse actividades que se realizarán para tratar especificamente estes temas a pesar de que se traballan diariamente a nivel de aula e centro segundo o indicado e en función de actividades realizadas ou a realizar e de situacións concretas.

   

Educación medioambiental: coa finalidade de que os alumnos comprendan as relacións co medio no que están/estamos inmersos e coñezan os problemas ambientais e as solución individuais e colectivas que poden axudar a mellorar o entorno.

Comprender e producir mensaxes orais e escritos que versen sobre temas relacionados co mantemento do medio ambiente.

Achegar ideas e posibles solucións que comporten un compromiso persoal para a mellora e mantemento do medio ambiente.

Recoñecer a importancia de reciclar materiais como modo de contribuír ao mantemento do medio ambiente.

Mostrar respecto por todas as especies animais e vexetais, especialmente por aquelas que están en perigo de extinción.

Programación didáctica 2018-2019

Mª José Baz

 Ofrecer coidados e respectar aos animais e vexetais, fomentando a concienciación de que forman parte do patrimonio.  Actividades: incidir no medio ambiente como ben común, que engloba dende o patio do colexio,papeleiras, parque,... ata a realidades máis lonxanas, reciclaxe (clasificación de material funxible en distintos contedores: papel, pilas, material de plástico e vidro que previamente separamos na aula, tendo a responsabilidade de depositalos nos colectores correspondentes en quendas de 2 alumnos) e actividades na natureza: día da árbore (plantación), obradoiros de reciclaxe,…

  

     

Educación nos Dereitos Humanos e para a Paz: no centro convivimos moitas persoas con intereses non sempre similares polo que é un lugar idóneo para aprender actitudes básicas de convivencia: solidariedade, tolerancia, respecto á diversidade e capacidade de diálogo e de participación social. Partimos dun concepto de Paz non só como ausencia de guerra, senón tamén como as relacións harmónicas entre os grupos e persoas.

Coñecer, comprender e aplicar as normas que rexen o intercambio comunicativo sabendo respectar e aceptar as achegas dos demais.

Valorar e recoñecer os esforzos individuais e colectivos para evitar mensaxes discriminatorias.

Recoñecer e valorar a propia agresividade, entendida como decisión, audacia, como unha forma positiva de autoafirmación da personalidade e canalizala cara a condutas que favorezan o ben común.

Desenvolver relacións de diálogo, de paz e harmonía no ámbito escolar e en todas as relacións cotiás.

Estimar e valorar a lingua oral e escrita como medio de establecer e mellorar a comunicación cos demais.

Apreciar e valorar a diversidade cultural como mostra de apertura cara á outras culturas diferentes á propia.

Respectar os distintos modelos de familia e valoralos todos de igual xeito.

Recoñecer a importancia de compartir coas persoas máis necesitadas.

Actividades: colectivas como confección dun mural colectivo, unidade didáctica, manifesto pola paz, canción simbólica, e actividades individuais como poesías, redaccións, decálogos, elaboración de pombas con mensaxes,…, traballar por parellas e saber respectar a quenda, ofrecemento e aceptación de correccións, traballo cooperativo co resto da clase, sensibilidade ante outro tipo de cultura e festividades, torneo de brilé “pola resolución pacífica de conflitos”, actuación como mediadores nos tempos de lecer, as propostas polos diferentes equipos de dinamización,…

Educación do consumidor, para o consumo: o consumo está presente na nosa sociedade e na aula a cotío polo que consideramos necesario:

Programación didáctica 2018-2019

Mª José Baz

 Dotar aos alumnos de instrumentos de análise para o exceso de consumo de produtos innecesarios.  Reflexionar sobre as mensaxes transmitidas a través de calquera sistema verbal e non verbal.  Mostrar unha actitude crítica ante a compra excesiva de pezas de vestir.  Reflexionar sobre o exceso de agasallos que adoitan solicitar na época do Nadal, aniversarios, ....  Axudar a que descubran e dean prioridade ao “ser” sobre o “ter” como medio de felicidade persoal.  Tomar conciencia das necesidades básicas para a vida distinguindo o necesario do superfluo.  Aprender a disfrutar e coidar os bens que posúen ou consumen por sinxelos e cotiás que parezan, recoñecendo a súa utilidade.  Interpretar criticamente as mensaxes publicitarias para discorrer sobre a súa veracidade e actuar libree conscientemente ante eles.  Actividades como: obradoiros de consumo responsable, estudo do etiquetado e roda de alimentos, fomento de “merendas” axeitadas, traer as “merendas” en bolsas de tea, concursos relacionados co tema, etc.

      

Educación viaria: o coñecemento e a utilización da vía pública é, especialmente no contorno no que se sitúa o centro, ten unha grande importancia polo que debemos de incidir moito desde a aula.

Coñecer o contorno e as normas básicas de circulación desde a perspectiva do peón e como viaxeiro Reflexionar sobre a propia conduta como peón, viaxeiro e condutor (bicicleta, monopatín...).

Respectar as normas de circulación en calquera circunstancia como medio para previr accidentes.

Aprender a usar, disfrutar e coidar os equipamentos urbanos, medios de transporte, zonas verdes e instalacións do centro.

Tomar consciencia dos problemas viarios e das situacións de risco ou de perigo que poidan presentarse.

Descubrir e valorar as alternativas de ocio que nos ofrece o medio urbano e optar por aquelas que nos poidan proporcionar un maior deleite persoal.

Actividades: xogos de simulación, circuítos ou recorridos xerais nos que os nenos pasen polo rol de peóns, condutor, de gardas de tráfico ou de copilotos; hábitos adecuados nas entradas e saídas no Centro e en actividades que se realicen fóra do mesmo, programas específicos coa Policía Local, tráfico, etc.

Educación para a igualdade de oportunidades entre sexos ou coeducación: a Constitución Española comeza co dereito á igualdade sen distinción de sexos, razas ou crenzas. Sen embargo, unha parte da sociedade segue sendo machista, racista e Programación didáctica 2018-2019

Mª José Baz

intolerante, polo que se fai imprescindible transmitir ao alumnado este dereito da humanidade.  Alcanzar o compromiso de evitar en calquera situación comunicativa formas, termos e expresións que denoten discriminación.  Valorar a importancia de colaborar nas tarefas domésticas sen distinción de xénero.  Valorar a igualdade de capacidades entre os sexos no ámbito escolar, social ou profesional.

Actividades: favorécense, diariamente, actitudes de igualdade, xogos e actividades compartidos sen diferenciación de roles, sentarse na clase non clasificados por sexo, formar equipos mixtos, fomentar a cooperación e non só a competición na iniciación deportiva, orde e limpeza da clase, participación nas actividades sen diferenciación de sexos e conmemorarase o Día Internacional da Muller coa potenciación das reivindicacións dos seus dereitos ata a igualdade, xoguetes comúns, dramatizacións con personaxes de ficción permitindo cambios de identidade,…

Educación para a saúde e calidade de vida: fomentaranse hábitos de hixiene física, mental e social que desenvolvan a autoestima e melloren a calidade de vida .  Coñecer e comprender a necesidade dos bos hábitos e condutas relacionadas co coidado da saúde.  Valorar a importancia de seguir unha dieta equilibrada.  Mostrar interese por ter hábitos de hixiene correctos.

Actividades: fomento de hábitos de hixiene corporal, alimentación, postural e de actividades físicas que redunden positivamente nunha calidade de vida dende a dobre perspectiva preventivo - formativa. Daráselle continuidade ao Programa: “Experiencia de educar para a saúde na escola”, diariamente lavado de mans Á volta do recreo, aseo co “toalliñas” á volta da clase de E.F.,…

Educación na sexualidade: trátase, non só de coñecer os aspectos biolóxicos da sexualidade, senón informar, orientar e educar nos aspectos afectivos, emocionais e sociais, entendéndoa como unha actividade plena de comunicación entre as persoas.  Recoñecer a importancia de demostrar os propios sentimentos e o afecto cara aos demais.  Familiarizarse co seu propio corpo e aceptalo tal como é.

Actividades: presentar información clara sobre o tema tendo en conta as súas demandas, ter na biblioteca libros referentes ao tema, etc.

Educación cívica e moral  Utilizar a lingua oral e escrita como instrumento para relacionarse cos demais e chegar a acordos.  Reflexionar sobre o uso da lingua como medio para transmitir ideas, pensamentos e opinións, respectando os xuízos e opinións alleos.

Programación didáctica 2018-2019

Mª José Baz

 Respectar as regras propias do intercambio comunicativo, así como a quenda de palabra dos seus compañeiros.  Axudar e colaborar cos compañeiros e compañeiras, especialmente cos que máis o necesitan.  Respectar as regras dos xogos presentados e aceptar a derrota ou a vitoria con deportividade.  Valorar o traballo en equipo.  Valorar ás persoas polo que son, non pola súa fama ou renome.  Respectar ás persoas de calquera raza ou nacionalidade.  Tolerancia cara a outras formas de vida como por exemplo, as formas de vestir doutros países.  Valorar a capacidade e o esforzo das persoas.  Actividades: a traballar diariamente na aula respectando as quendas, axudando aos compañeiros que precisan axuda, fomento da solidariedade, toma de decisión responsable e en liberdade, xogos populares nos recreos, etc.

Educación para as tecnoloxías da información e comunicación  Mostrar curiosidade e interese por coñecer novas tecnoloxías como Internet.  Mostrar interese polo traballo e respecto polos ultraportátiles, TDI,... do proxecto ABALAR.  Facer un uso axeitado das mesmas.

Actividades: potenciarase o emprego das novas tecnoloxías promovendo a reflexión sobre o seu uso de acordo co especificado no proxecto TIC/ABALAR.

   

Educación para o ocio e o tempo libre Comprender a importancia de distribuír os tempos non lectivos.

Comprender e producir mensaxes orais e escritos que versen sobre temas relacionados con este tempo, actividades,…

Achegar ideas e posibles solucións que comporten un compromiso persoal para aproveitar axeitadamente os tempos e actividades.

Ter un comportamento axeitado nas diferentes actividades Actividades: saídas durante o curso ao Auditorio de San Bieito , Centro Cultural , excursións de fin de curso, festas tradicionais coma o “O Magosto”, “Nadal” e “Entroido”, etc. No Entroido, entre outras actividades, realízase festa gastronómica na que as familias aportan e comparten a degustación de produtos típicos.

Programación didáctica 2018-2019

Mª José Baz

13.2. ACCIÓNS DE CONTRIBUCIÓN AO PLAN DE CONVIVENCIA 13.2.1. Dirixidas a facilitar a integración e participación do alumnado

ACCIÓNS Sesión de acollida para alumnos de novo ingreso no nivel Presentación do titor e información sobre aspectos relativos á organización e funcionamento do centro, actividades de coñecemento mutuo e dinámica de grupos no espazo da titoría Sesión de titoría sobre información relativa a dereitos e deberes do alumnado, normas de convivencia, de funcionamento, funcións do delegado, …

Sesión de titoría para a elección de delegado

Concreción das normas de clase a partir das de convivencia Actuación dos alumnos do ciclo como monitores/mediadores nos xogos no tempo de recreo Analizar na titoría, ao final de cada trimestre, a marcha da convivencia da clase e trasladar a información á xunta de avaliación Realización de diversos obradoiros e outras actividades relacionadas coa solidariedade, Paz, Dereitos do neno, Dereitos Humanos contando co apoio doutras institucións

Programación didáctica 2018-2019

Mª José Baz

AXENTES RESPONSABLES Profesor titor Profesora titor/profesores de nivel/profesores de área

TEMPORALIDADE

Profesor titor

Setembro/Outubro

Sesión de titoría para a elección de delegado Titor Titor Profesor de E.F. /Titor/ Outrosprofesores Titor (aula)/equipo docente (xuntanzas de avaliación) Profesorado .

Antes do 15/10

Setembro Setembro

Setembro/outubro Ao longo do curso.

Ao final de cada trimestre e fin de curso Despois de cada actividade e ao final de curso

13.2.2. Dirixidas a favorecer as relacións entre as familias e o centro ACCIÓNS Reunión de principio de curso na que se presentará ao profesorado, equipo directivo, comunicación de normas de funcionamento, recomendacións, normas de convivencia, etc Reunións trimestrais conxuntas coas familias, por nivel Reunións específicas para tratar de implicar ás familias no proxecto ABALAR Entrevistas periódicas entre o profesorado responsable da titoría, e os pais de alumnos do grupo, a ser posible, no horario establecido.

Profesores de área Entrevistas individuais entre familias e o orientadora/titora/Xefe de Estudos, nos casos necesarios, para acordar decisións relativas a previr e resolver situacións problemáticas concretas Entrevistas persoais entre o Titora/Orientadoraa/ Xefe de estudos/Director e as familias do alumnado implicado en episodios de acoso e intimidación co fin de valorar situacións concretas e establecer as medidas oportunas (de as haber) Actividades incluídas en proxectos de equipos que favorezan a colaboración das familias

Programación didáctica 2018-2019

Mª José Baz

AXENTES RESPONSABLES Titor

TEMPORALIZACIÓN

Titor Titor Titor

Trimestral Outubro Todo o curso

Orientadora/Titor/Xefa de Estudos/Director

Ao longo do curso

Orientadoraa/Titor/Xef a de estudos/Director

Ao longo do curso

22 de setembro

Todo o curso Equipos

13.2.3. Dirixidas á consecución dos obxectivos ACCIÓNS Tratamento de temas específicos nas titorías relacionados coa convivencia (habilidades sociais, problemas xurdidos no grupo, temas transversais, etc.)

Traballo de dinámica de grupos nas titorías e máis concretamente onde se detecten r problemas de convivencia en calquera das súas variantes: conflitos, rexeitamentos, marxinación,...

Celebración de efemérides relacionadas coa convivencia, Paz, Día Internacional da Muller,... Presentación de proposta de actividades nas reunións dos órganos de Coordinación Subministrar información da dispoñible na rede sobre os temas indicados, programas,... como recurso TIC para as diferentes temáticas Acollida para o alumnado de novo ingreso

Programación didáctica 2018-2019

AXENTES RESPONSABLES Titor Outras institucións Titor/ Orientador

TEMPORALIZACIÓN

Toda a comunidade educativa

Nas datas fixadas na PXA Cando xurdan Ao longo do curso

Coordinador ABALAR Titor ABALAR Titor

Mª José Baz

Ao longo do curso Ao longo do curso

Setembro

Programación didáctica 2018-2019

Mª José Baz

14. ACCIÓNS DE CONTRIBUCIÓN AO PLAN TIC DO CENTRO  Integración TIC, novas metodoloxías e avaliación. Control do uso por parte dos alumnos dos ultraportátiles; evitar distraccións, perigos de Internet... Uso das TIC cando aporten valor engadido.  Distribución aproximada do reparto do tempo na aula Abalar: 20% explicacións do profesor coa PDI

30% exposicións traballos dos alumnos con PDI

30% traballo individual/grupal cos ultraportátiles

20% Traballo individual/grupal sen ultraportátiles

 Planificación do traballo (preparar as clases, corrixir). Reparto de roles ao alumnado: corrixir, compañeiro-titor, asesor TIC, profesor...  Uso dos ultraportátiles: libro dixital (fonte de información), caderno de traballo (editor, presentacións...), e tamén para crear, comunicarse, traballar colaborativamente...  Uso da PDI: compartir, corrixir, debater (traballo colaborativo).  Previsión de problemas e estratexias para abordalos: avarías, virus, fallos de Internet...

15. ACCIÓNS DE CONTRIBUCIÓN AO PROXECTO LECTOR E AO PROXECTO LINGÜÍSTICO DO CENTRO A lectura é un factor esencial do enriquecemento intelectual e constitúe unha actividade clave na educación por ser un dos principais instrumentos de aprendizaxe, cuxo dominio abre as portas a novos coñecementos. A comprensión lectora, ademais de ser un instrumento de aprendizaxe, é un requisito indispensable para que o alumno sinta gusto pola lectura.

O fomento da lectura e o desenvolvemento da comprensión lectora serán impulsados, non só desde as áreas de Lingua e Literatura Galega e Lingua Castelá e Literatura, senón a través das actividades específicas de todas as áreas así como levando a cabo as propostas dos outros equipos, actividadescomplementarias,...

Os propósitos da lectura son moi diversos e están sempre ao servizo das necesidades e intereses do lector. Lese para obter información, para aprender, para comunicarse, para divertirse, para vivir outras realidades. Todas estas finalidades da lectura deberán terse en conta á hora de traballar na aula, e deberán desenvolveranse estratexias que lle faciliten ao alumno a súa consecución.

Os obxectivos que se pretenden lograr son os seguintes:  Espertar e aumentar o interese do alumnado pola lectura.  Potenciar a comprensión lectora desde todas as áreas do currículo.  Formar lectores capaces de desenvolverse con éxito no ámbito escolar.

Programación didáctica 2018-2019

Mª José Baz

Lograr que a maioría do alumnado descubra a lectura como un elemento de goce persoal.  Fomentar no alumnado, a través da lectura, unha actitude reflexiva e crítica ante as manifestacións do contorno.  Usar as bibliotecas para a busca de información / investigación e aprendizaxe e como fonte de pracer.  Utilizar Internet para buscar lecturas, sexa en formato PDF ou EPUB, sempre en páxinas autorizadas como as bibliotecas do Instituto Cervantes, as mediatecas do Consello da Cultura Galega, a Asociación de Tradutores en Lingua Galega., etc. 

É fundamental transmitir aos alumnos o entusiasmo pola lectura para lograr facer lectores capaces e motivados. É moi importante a elección dos textos cos que se vai traballar. Estes han de ser motivadores e axeitados ao nivel dos lectores. Na aula cóntase tamén cunha pequena biblioteca. Traballarase a identificación da estrutura dos diferentes textos, as ideas principais e secundarias, o sentido dos distintos parágrafos e as relacións que entre eles se establecen.

Os textos serán elixidos en función dos seguintes criterios:  Grao de maduración do proceso lector  Elección de temas atractivos e interesantes para os alumnos  Aumento da dificultade dos textos ao longo do curso  Textos variados en canto a contidos e aos xéneros literarios  Elección do tipo de letra axeitada  Ilustracións atractivas e motivadoras.

Hai que destacar, tamén, a importancia da lectura en voz alta na comprensión lectora, xa que, a través dela, estimúlase a recreación de sentimentos e de sensacións, ao mesmo tempo que serve como vehículo de ideas. A automatización dun bo ton, unha correcta pronunciación e unha axeitada velocidade lectora son imprescindibles para que os nenos poidan consolidar a comprensión lectora.

O Proxecto Lector do Centro será o eixe vertebrador das actividades de fomento da lectura, escritura e comprensión lectora. Nel están recollidas as actividades que se levarán a cabo, tanto na aula como na Biblioteca que será un piar clave na consecución dos obxectivos establecidos.

Así mesmo participarase en todas as actividades propostas para o nivel dentro do Plan Anual de Lectura, baixo o título “A Santiago polo camiño da costa” e as do PLC que se englobaron dentro do plan de traballo do Equipo da Biblioteca.

Ademais asistirase ou planificaranse no centro diferentes actividades de animación á lectura, empregando un libro base, ademais de participar en todas as que se leven a cabo no centro por mor de diferentes conmemoracións, celebracións, Semana da Lectura....

De acordo co especificado as tarefas encamiñaranse a: Programación didáctica 2018-2019

Mª José Baz

       

Traballar a produción de textos orais e escritos.

Traballar a comprensión dos enunciados de exercicios, tarefas, textos de proxectos, ....

Reforzar e profundar a aprendizaxe da busca de información: dicionario, enciclopedia biblioteca, ordenador, etc.

Fomentar a achega de noticias de prensa, revistas, etc. ás aulas por parte do alumnado e achegar a prensa como medio de información á lectura cotiá.

Produción de textos continuos (descricións, contos, poemas, etc.) e descontinuos (esquemas,táboas, gráficos...)

Fomentar a autonomía no traballo por parte do alumnado aportándolles estratexias que lles permitan desenvolver as súas capacidades.

Potenciar o traballo cooperativo como medio para desenvolver as competencias básicas.

Fomentar a comunicación e expresión oral de textos por medio da lectura en voz alta para os demais, tanto do propio grupo como doutros.

Así mesmo deben ter un modelo lector que consistirá en que os profesores leamos en voz alta, con corrección, pequenos textos, audicións,…

Introduciranse as TIC como recurso para mellorar a competencia lingüística, dixital e o tratamento da información (ABALAR) e asistirán ao longo do curso á biblioteca, en diferentes tempos.

Para intentar formar lectores críticos solicitaráselle ou subministraránselles outros tipos de información: publicidade, catálogos de electrodomésticos, prensa, etc.

Participarase nas actividades programadas polo Equipo da Biblioteca incluídas no plan anual de lecturae nas programadas polo EDLG. Participación en actividades complementarias de fomento da lectura programadas pola Administración e outros organismos seleccionadas previamente e de xeito responsable.

Potenciarase a participación propia (tempo reservado no horario, pasaporte da lectura,… ) das familias para lectura de contos, conta contos,… solicitando a súa participación para tempos de recreo, Semana da Lectura, conmemoracións, outros tempos,…

A hora de ler (tempo simultáneo de lectura silenciosa en todo o centro), xa iniciada no mes de setembro e realízase diariamente durante 20 minutos á volta do recreo. Os libros deste tempo son de libre elección. Os alumnos collen os seus libros de lectura e pendúrase do pomo da porta un cartel indicativo de que na aula estamos a ler, de xeito que ninguén interrompa.

O profesor tamén colle o seu libro e le.

Tamén se iniciará, a primeiros de outubro, as lecturas para cumprimentar o Pasaporte da Lectura, fixando como obrigatorio cumprimentar as actividades de razoamento sobre o contido, a ficha, con todos os datos da obra lida,… tendo que facelo, como mínimo os do itinerario lector.

Programación didáctica 2018-2019

Mª José Baz

Fixarase un libro de lectura, común, para cada trimestre do que realizarán tamén as correspondentes actividades. Neste caso será adquirido polas familias mentres que os demais poden ser da biblioteca de aula ou do centro ou ben de intercambios entre eles ou das súas casas.

Participarase tamén na actividade de “mochilas viaxeiras” e “caderno viaxeiro” proposta dende o Equipo da biblioteca, traballando tamén dende a aula co obxectivo de implicar tamén ás familias.

Todos os días fanse ditados de 15 palabras. Ao rematar, cada alumno, revisa e corrixe se hai palabras non escritas correctamente. A continuación intercambian os cadernos de traballo e revísaos un compañeiro. Por último a profesora titora é a que o revisa.

Foméntase a escritura libre, sobre temas propostos: narracións, descricións,... Cómo mínimo elaboran unha actividade deste tipo cada quince días.

Das diferentes actividades complementarias que se realizan, encoméndaselle a tarefa de realizar un pequeno traballo sobre a mesma que debe incluír como mínimo: contexto de lugar e tempo, idioma empregado, quen, onde,… se desenvolveu, tipo de actividade, síntese do contido e valoración persoal.

Algúns dos traballos realizados con fotos ou vídeos das actividades cólganse no blogue Tamén se realizan pequenas narracións, descricións, cómics, esquemas,… de diferentes situacións e temáticas.

Coincidindo coas diferentes conmemoracións, festividades, etc. traballarase a recolleita de ditos populares, refráns, adiviñas, receitas

16. MATERIAIS DIDÁCTICOS          

Libros de texto Repositorio de contidos Abalar.

Portal AGREGA; etc.

Outros recursos a empregar son os seguintes: TDI Cámara de fotos, vídeo, programas para elaborar mapas mentais, ...

Libros dixitais de distintos contornos web.

Pendrive.

Páxina web do centro.

Blog de aula: O baúl de quinto e sexto

Programación didáctica 2018-2019

Mª José Baz

                        

       

Blog da Biblioteca do colexio: Bibliopepiño Blog de lectura: As pintoras daltónicas Biblioteca de lectura infantil e xuvenil BLIX Enciclopedia da Fantasía Popular de Galicia: Galiciaencantada Web da Asociación Galego do Libro Infantil e Xuvenil: Gálix Blog de lectura: Trafegandoronseis Enciclopedias virtuais: Galipedia, wikipedia, kalipedia, etc.

Quiosco: Prensa de Galicia, Prensa de España, Prensa de Europa Blogroll: Bibliotecas escolares de Galicia Hora de ler Ler en mancomún Libros a eito Rede de lectura Biblioteca Ánxel Casal Praza das letras LG3 Diccionarios en liña: Dicionario CLUVI inglés-galego , Dicionario digalego.com , Dicionario RAE , Dicionario RAG , Wordreference Tradutores: Automático Cervantes , ESGA , Lucy , Opentrad , Traducíndote Mapas de ideas: Editor de diagramas DIA, Freemind Murais dixitais: Glogster Xerador de libros virtuais animados: classtools Ferramentas de creación de materiais didácticos en liña: humanodigital Mapas, planos, planisferios…

Medida de magnitudes (balanza de laboratorio, metros (extensible, de xastre, ríxido e articulado, para realizar descricións), triplos decímetros, regras graduadas, probetas,…).

Dicionarios, de sinónimos e antónimos, de castelán a galego, de galego a castelán, normativos, enciclopédicos,… en diferentes soportes; enciclopedias.

Calculadora.

Papel cuadriculado.

Regra, escuadra, cartabón, compás e transportador de ángulos para trazar rectas, semirrectas, segmentos, circunferencias, corpos xeométricos, comparar ángulos, .

Recortes de fotos ou debuxos simétricos e de obxectos con simetría.

Esqueletos, láminas, enciclopedias, modelos anatómicos,…

Biblioteca do centro e biblioteca de aula.

Radio CD para diferentes audicións

17. ACTIVIDADES COMPLEMENTARIAS E EXTRAESCOLARES   

Conmemoracións, celebracións e festivais que se realicen no propio centro.

Concertos didácticos.

Programa de Habilidades Sociais.

Programación didáctica 2018-2019

Mª José Baz

   



Saída polo contorno para identificación do mesmo, seres vivos e inertes, obradoiro de fotografía, a arte e as matemáticas noso concello...

Visita a diversas exposicións.

Saída cultural-lúdica de fin de curso.

Todas as actividades propostas para o nivel dende EDLG e Equipo de Biblioteca así como novas que se propoñan dende o Equipo de Actividades Complementarias e Extraescolares.

Calquera outra que xurda e se considere axeitadas para o desenvolvemento do currículo

NOTA: Algunha das actividades propostas está supeditada á existencia da correspondente oferta polo organismo/institución correspondente, así como realizaranse outras ofertadas sempre e cando se consideren de interese didáctico.

18. PROCEDEMENTO E INDICADORES PARA AVALIAR A PROPIA PROGRAMACIÓN/PRACTICA DOCENTE

Teranse en conta os procedentes e indicadores recollidos a continuación:  As aprendizaxes acadadas polo alumnado.  As medidas de atención á diversidade aplicadas.  A programación e o seu desenvolvemento, a organización da aula, o aproveitamento dos recursos do centro e os procedementos de avaliación do alumnado. (Os resultados obtidos polos alumnos serán o punto de partida para continuar avanzando no currículo)  A coordinación entre os mestres e mestras do equipo docente e entre os diferentes niveis.

Para tal fin eleboráronse as seguintes táboas: Bloque de contido

Adecuación de mínimos, actividades e contidos Criterios de avaliación e estándares de aprendizaxe axeitados Incluíronse/realizáronse medidas de atención á diversidade.

Integráronse temas transversais Realizáronse actividades de motivación, desenvolvemento, reforzo/ampliación e avaliación A distribución temporal das actividades foi axeitada A temporalidade foi axeitada Hai material suficiente, está accesible e planificouse axeitadamente Programación didáctica 2018-2019

Valoración

Observacións

Mª José Baz

Propostas de mellora

A distribución da aula favorece a metodoloxía empregada A coordinación coas familias foi axeitada A metodoloxía empregada foi axeitada tendo en conta a atención á diversidade Partiuse do nivel curricular dos alumnos Os alumnos coñecían os criterios de avaliación, estándares de aprendizaxe e criterios decualificación Houbo problemas de comprensión? O nivel de comprensión foi baixo, medio ou alto Empréganse diversos modelos de corrección (alumnos, profesora) Opinión: que habería que cambiar ou reformar? Por que?

ESCALA: 0: Non / Nada; 1: Moi pouco; 2: Suficiente; 3: Ben; 4: Moi ben.

CUESTIÓN A AVALIAR SOBRE A PROGRAMACIÓN DOCENTE

VALORACIÓN

CONSIDERACIÓNS

Adaptáronse os contidos á normativa curricular Os criterios de avaliación refírense a accións didácticas que están presentes na aula Recóllense por diferentes instrumentos os estándares de aprendizaxe Empréganse diferentes tarefas competenciais para reflexar o desenvolvemento das competencas claves Están presentes os estándares de aprendizaxe en distintas actividades Tense en conta a atención á diversidade SOBRE A CONSECUCIÓN DOS ESTÁNDARES DE APRENDIZAXE O alumnado logra consolidar a maioría dos estándares Existen estándares que resultan pouco operativos Os estándares de aprendizaxe recóllense por diferentes instrumentos Hai estándares que resultan pouco accesibles Hai estándares que están alonxados do Programación didáctica 2018-2019

Mª José Baz

contido Resulta sinxelo identificar o nivel de desenvolvemento de cada un dos estándares 19. CONCRECIÓN DA PARTICIPACIÓN DE PAIS/NAIS E TITORES LEGAIS NO PROCESO EDUCATIVO (Artigo 7º, Decreto 105/2014) En 6º de EP, polo feito de traballar no contexto Abalar, realízanse dúas xuntanzas cos pais , unha ao comezo para informar de forma xeral sobre os aspectos educativos que se van abordar ao longo do ano académico e outra ao remate do curso, no mes de xuño, para comentar aspectos xerais sobre o desenvolvemento do curso.

Nestas xuntanzas solicítase -e xeralmente obtense- a colaboración por parte das familias no proceso educativo.

Asemade, todos os anos se convoca unha xuntanza a final de curso ás familias do 3º ciclo de EP dos colexios CPPI dos Dices e IES A Sangriña co obxecto, de informar sobre a futura incorporación á ESO por parte do alumnado.

Polo demáis,  A maioría das familias colabora en tarefas de tipo diverso: aportar material, facer un seguimento do desenvolvemento das tarefas, participar nos actos relacionados coas actividades complementarias...  Solicita ou acode a entrevistas para falar do proceso educativo do seu fillo/a.  Colabora e participa en actividades organizadas no centro.

20. MEDIDAS PRECISAS PARA FACER PÚBLICOS E COMUNICAR ÁS FAMILIAS OS CRITERIOS DE AVALIACIÓN, OS ESTÁNDARES DE APRENDIZAXE AVALIABLES, AS ESTRATEXIAS E OS INSTRUMENTOS DE AVALIACIÓN, ASÍ COMO OS CRITERIOS DE PROMOCIÓN. Na primeira xuntanza do curso académico, infórmaselles ás familias do cambio lexislativo e séguese a traballar neste sentido en entrevistas individuais. Indicáronselle (mediante presentación no TDI) os criterios de avaliación das diferentes áreas e os criterios de promoción do curso. Así mesmo explicítanse os cambios introducidos no proceso de avaliación, os instrumentos que se van empregar, a importancia dos estándares de aprendizaxe e cales son os fundamentais, etc.

Entrégaselles/entregaráslles aos alumnos, por materias, cada certo tempo, un documento no que se recolle o que se estivo a traballar e que teñen que ter superado. Así mesmo, envíanse/enviaranse ás familias diferentes probas, con estándares, avaliadas, para que fagan chegar de que están informados do progreso dos seus fillos. A mesma medida lévase a cabo con tarefas, miniproxectos, etc. que se elaboraron/elaborarán. Os cadernos de traballo revísanse e avalíanse tamén con certa periodicidade. As familias teñen que comprobalas e informar de que lles foron presentados. (Outras medidas faranse chegar ás familias, cando sexan adoptadas polo centro).

Programación didáctica 2018-2019

Mª José Baz

Por outra parte, dicir que se utilizao blog de aula O baúl de quinto e sexto para colgar as programacións e para establecer actividades de auxuda tanto para alumnos como para as familias.

As familias estarán informadas semanalmente, de xeito individual, de todo o que acontece tanto a nivel académico como peroal mediante a aplicación Class Dojo.

21.-CONCLUSIÓN:

Cabe citar, a xeito de conclusión, que esta programación está indicada para un contexto concreto, no caso de que se fose levar a cabo noutro centro con outro contexto sería necesaria a adaptación dos obxectivos, contidos... á realidade do devandito centro. Tamén contando co criterio de toda programación da flexibilidade esta programación pode sufrir cambios ou modificación, xa que poden xurdir núcleos xeradores xerados polos intereses inmediatos dos nen@s

Programación didáctica 2018-2019

Mª José Baz