BELGIE / BELGIQUE P.B. GENT X
BC1133 Afgiftekantoor Gent X - P109327
jaargang 8
nummer 3 - 2009 Retouradres: Koen Steenhoudt, Waterschaapstraat 30, 1570 Galmaarden Is je adres niet juist? Meld het aan de redactie.
driemaandelijks tijdschrift
Natuurinrichting Osbroek-Gerstjens Bruin blauwtje in opmars Denderjump Vleermuizen ontdekken
juli - augustus - september
Vote global, act local De verkiezingen zijn alweer drie weken achter de rug. Zonder twijfel dachten velen dat hun Europese stem tussen die honderden miljoenen andere veel minder weegt dan hun Vlaamse stem. Ten onrechte. Het soortelijk gewicht van een Europese stem is een tienvoud waard van een stem voor het Vlaams Parlement. We schrijven dit voorwoord een maand voor de verkiezingen en weten nu al dat de anti-Europa stem het ongetwijfeld weer laaiend goed zal gedaan hebben. Het unisono stilzwijgen van onze nationale media over wat er aan boeiend debat reilt en zeilt in Europa mag dringend aan de schandpaal genageld worden. Probleem hierdoor is dat lang niet iedereen weet wie waar voor staat op dit niveau. Een gewetensonderzoekje. Weet jij of je met je stem voor een nieuwe richting (bijvoorbeeld windenergie) gekozen hebt of voor oude recepten (bijvoorbeeld kernenergie)?
Doordat ze overdonderd worden door het internationaal karakter en de complexiteit van dingen hebben velen het gevoel van buiten de dans te staan: ‘ik kan er niks aan doen, het gebeurt boven mijn hoofd’. De muziek staat ons niet aan, dus wordt er maar op de pianist geschoten. Moeten we hem niet veeleer nieuwe partituren geven? Eens te meer geldt de slagzin ‘denk globaal, handel lokaal’. Zoals Natuurpunt doet. Naast permanent en doelgericht werken aan meer biodiver-
© Vilda - Yves Adams
Het enige niveau waar iets kan gedaan worden aan de actuele economische crisis situeert zich binnen
een vrijgemaakte wereldmarkt op bovennationaal niveau. Ook voor natuur en milieu bevindt Europa zich momenteel op het scharnier van de hefboom. De belangrijkste globale uitdagingen van het moment zijn de klimaatopwarming en de schrikbarende erosie aan biodiversiteit, die maar niet gestopt raakt. Enkel Europa kan hier daadkrachtig optreden. Maar wil het dat ook doen? Een Vlaamse regering kan – al dan niet mangelend – enkel maar uitvoering geven aan het Europees beleid ter zake.
nr. 3 - juli 2009
Ook de Vlaamse overheid heeft begrepen dat dit lokale niveau van cruciaal belang is voor het werken aan een betere natuur en milieu, en gebruikt forse middelen in de provincie, de steden en de gemeenten. In een volgend dendrietnummer staat een overzicht van wat de samenwerkingsovereen-
komst tussen de Vlaamse overheid en de gemeenten in onze regio realiseert. In dit nummer geven we een tip over wat jij zelf kan doen. Breng het verlies aan biodiversiteit mee in kaart. Doe mee aan ons vlindertelweekend. Tijdens het weekend van 1 en 2 augustus organiseert Natuurpunt voor de derde keer dit laagdrempelig citizen-science projectje. Misschien kom je wel het bruin blauwtje tegen, een schitterend vlindertje dat door de opwarming van de aarde plots opduikt in onze regio. Dirk De Vis schreef er een boeiend stukje over. Veel leesgenot! Wouter Mertens Hoofdredacteur
Š Vilda - Ludo Goossens
siteit, levert Natuurpunt o.a. ook zijn bijdrage via het intensief aanplanten van streekeigen bomen en struiken. Natuurpunt heeft in dit kader een goede verstandhouding met de bosbouwsector. Aagje De Doncker ging daarom op interview bij een vertegenwoordigster uit de bossector in onze regio. Graag geven we deze aanverwante sector een forum.
Oranje zandoogje
Vlinder Mee! Dagvlinders vormen belangrijke indicatoren voor de kwaliteit van ons leefmilieu. Helaas doen ze het lang niet zo goed en gaan veel soorten achteruit. Om dit te documenteren vormen cijfers, verzameld door vrijwilligers, een belangrijke bron van informatie. Daarom organiseert Natuurpunt sinds 2007 elk jaar een landelijke tuinvlindertelling. Ook in 2009 wordt er weer geteld. Door de vlinders in je tuin te tellen, kan ook jij meten hoe het met de natuur in je omgeving is gesteld. Doordat de telling elk jaar gebeurt, kan de evolutie van de vlinderstand opgevolgd worden. Doe daarom zeker (opnieuw) mee. Op www.vlindermee.be vind je alle nodige informatie.
nr. 3 - juli 2009
Betere natuur in Osbroek en Gerstjens! Natuur.gebied in de kijker
Jens De Bruycker
Op 8 mei ondertekende minister Crevits de maatregelen voor het Aalsters natuurinrichtingsproject Osbroek-Gerstjens. Dit is prachtig nieuws, aangezien het project, ondanks herhaald aandringen van Natuurpunt Aalst, ruim 4 jaar heeft stilgelegen. Het gebied heeft nochtans dringend nood aan concrete inrichtingsmaatregelen, gestuurd vanuit één globale visie. Naar de reden voor deze plotse omwenteling hebben we het gissen. Politiek heeft zo zijn eigen wetmatigheden, zeker in verkiezingstijden. Belangrijkste is dat de werken eindelijk kunnen starten. Waterviolier
Situering Het natuurgebied OsbroekGerstjens ligt tussen Aalst en Erembodegem, aan beide zijden van de Dender.
Peter Tolleneer
Via natuurinrichting wil de Vlaamse overheid in een afgebakend gebied, door concrete eenmalige maatregelen, de natuur
Dotterbloemen
kansen geven om zich verder te ontwikkelen. Volgens het natuurdecreet van 1997 moet een natuurinrichtingsproject zich grotendeels situeren in een VENgebied of habitatgebied of in een gebied met een groene bestemming. Voor Osbroek-Gerstjens ligt 95,5% van het projectgebied in groen-, park- of bosgebied. Het unieke aan dit natuurinrichtingspro ject is, dat door de gezamenlijke inspanning van heel wat administraties, in eenzelfde gebied vele diverse maatregelen kunnen gerealiseerd worden. En dit vanuit één visie van de verschillende actoren: stad Aalst, Agentschap voor Natuur en Bos, Vlaamse Landmaatschappij (VLM) (allen trekkers van het project), de Vlaamse milieumaatschappij (VMM) en de provincie Oost-Vlaanderen.
Samen met deze ondertekening wordt ook het noodzakelijke budget gepland voor de uitvoering van de maatregelen in de komende jaren. En daar is het ons toch om te doen.
Water beheren De kwaliteiten van OsbroekGerstjens liggen vooral in het waterrijke karakter van het gebied. Natuurinrichting richt er zich dan ook vooral op een beter waterbeheer. Kwel (mineraalrijk bronwater) komt aan de oppervlakte aan de rand van het Osbroek. Hier vindt men uitgebreide waardevolle dotterbloemvegetaties. Meer centraal in het Osbroek is deze unieke kwelvegetatie veel minder uitgesproken doordat het zuurdere regenwater hier stagneert. Door een aanpassing van de stuwen stroomt het regenwater sneller weg en zal het kwelwater meer aan de oppervlakte komen. Deze kwelinvloed, en bijgevolg ook de zeldzame kwelvegetatie, zal zich
nr. 3 - juli 2009
Rik De Baere
Elzenbroekbos ‘crème de la crème’ hierdoor meer verspreiden. Dit is een zeer gunstige evolutie voor de ontwikkeling van het elzenbroek: een nat bos met zwarte elzen als dominante soort. De EU beschouwt dit in de Habitatrichtlijn als een prioritair te behouden en te ontwikkelen biotoop. Ook de waterkwaliteit is een aandachtspunt. Het Osbroek wordt doorsneden door een gemengde riolering die het afvalwater en regenwater van de Parklaan en de Ninoofsesteenweg afvoert. Maar deze riolering is op verschillende plaatsen lek, waardoor bij een hevige stortbui het afvalwater rechtstreeks in het Osbroek terechtkomt. Voor het afvalwater wordt buiten het Osbroek een aparte collector gebouwd en de bestaande rioleringsbuis zal en-
nr. 3 - juli 2009
kel regenwater vervoeren. Ook de ecologische kwaliteit van de Zomergembeek in de Gerstjens wordt verhoogd door een slibruiming en door een herinrichting van de harde en steile oevers.
wordt het Osbroekstraatje heringericht zodat ook mensen met beperkte mobiliteit en slechtzienden van deze inspirerende natuurplek kunnen genieten. Een beperkt deel van de Gerstjens zal als speelbos dienen.
Landschap en recreatie Aangezien zowel het Osbroek als de Gerstjens ruimtelijk ingesloten zijn door de stad Aalst, hebben deze gebieden een belangrijke recreatieve rol te vervullen. Het project wil dit recreatief gebruik in zijn huidige vorm behouden en kwalitatief ondersteunen. De wegwijzers en zitbanken worden vernieuwd. In de Gerstjens komen er knuppelpaden om de bezoeker een comfortabele doorgang te verlenen zonder de kwetsbare kwelvegetatie te beschadigen. Na de collectorwerken
Daarnaast worden kleine landschapselementen aangeplant. De vijvers in Osbroek en Gerstjens krijgen natuurvriendelijke oevers. In de dreven van de Orangeriestraat en Docusberg zal men laurierkers verwijderen en vervangen door inheemse bomen. Er worden poelen aangelegd en verlande sloten en grachten krijgen een ruiming.
Volle realisatie of half werk? Het startschot voor de uitvoering van het project had al vroeger
moeten gegeven worden. Het project is immers al jaren geleden opgestart maar nu is het uitkijken naar de eerste concrete realisaties. Vanuit Natuurpunt twijfelen we niet aan het welslagen van het project op de gronden in eigendom van de overheid. De vraag rijst echter of het natuurdecreet sterk genoeg is om ook natuurherstel op private gronden te realiseren.
Hopelijk zullen de komende onderhandelingen met de betrokken eigenaars ook op deze plaatsen leiden tot volle realisatie van de tweede fase van het plan. De stad Aalst lijkt bereid om sommige betrokken percelen aan te kopen, maar
misschien is er ook onteigening nodig.
WenZ En de weiden tussen de spoorweg en Colruyt? De verplaatsing van de stuw ter hoogte van Syral (vroeger Amylum) naar een meer stroomopwaarts gelegen locatie zal gepaard gaan met een daling van het Denderpeil met 1,5 m! Hierdoor zal er ongetwijfeld verdroging optreden in de aanpalende gebieden: OsbroekGerstjens, het stadspark en de weiden achter Colruyt. Hopelijk slaagt de waterbeheerder van de Dender, de administratie Waterwegen en Zeekanaal (WenZ), erin om dit te voorkomen. Het zou nogal absurd zijn dat de inspanningen van
Daan Stemgee
Zowel de weiden tegenover de verlaten industriegebouwen van Schotte als de Bergenmeersen hebben aan biologische kwaliteit ingeboet doordat deze al jaren niet meer worden beheerd. En ook de weiden ter hoogte van Colruyt verdienen een gericht natuurbeheer.
De ijskelder in de Gerstjens is nog volledig intact gebleven maar is vrij toegankelijk voor het publiek en ligt vol afval. Een paar aangepaste deuren zouden een meer stabiel binnenklimaat opleveren waardoor een prachtige overwinteringsplaats voor vleermuizen kan ontstaan. Het aansluitende bosgebied herbergt een typische voorjaarsvegetatie van wilde narcis, boshyacint en bosanemoon.
 Kwelwater, rood gekeurd door ijzerbacteriÍn
nr. 3 - juli 2009
Jens De Bruycker
Afvoer van maaisel met ‘vliegend tapijt’ door Groendienst Aalst
nr. 3 - juli 2009
en Gerstjens. Daarvoor is minstens ook een voetgangersovergang over de Dender nodig.
inrichting in onze Denderregio een feit zijn. Peter Tolleneer
Hoopvol Natuurpunt kijkt uit naar de lang verwachte realisatie van dit project. We hopen dat de maatregelen onverkort en binnen een redelijke termijn worden uitgevoerd en zich niet zullen beperken tot de eigendom van de overheid. Daarmee zal een eerste volwaardige natuur-
Bronnen: A Procedure Natuurinrichting
www.vlm.be en www.anb.be
A Infokrantje Osbroek-Gerstjens,
september 2004
A Projectrapport Osbroek-Gerstjens,
VLM en ANB, 2004
Afdeling Aalst INFO
de ene Vlaamse administratie worden tenietgedaan door de andere. We hopen dat WenZ op de beloofde overlegvergaderingen met Natuurpunt en met de stad Aalst, met degelijke concrete alternatieve voorstellen zal uitpakken. Ook WenZ is gebonden aan het wettelijk standstillprincipe, waarbij de natuur in beschermde gebieden niet mag achteruitgaan door infrastructuurwerken. Bovendien moet de herbestemming van de te saneren verlaten bedrijfssites van Schotte en Du Parc stroken met de omliggende natuurwaarden. Enkel zo kan doorheen de industriële zone langs de Dender een effectieve groene link gelegd worden tussen Osbroek
Rik De Baere 053 21 29 13 rik.debaere@telenet.be
Mens in de Kijker
Uit het juiste hout
Duurzaam bosbeheer volgens Paul Vanderroost, zaakvoerder van “Prindal hout” Verscholen in een idyllisch stukje Denderwindeke ligt ‘Prindal hout’, het familiebedrijf van Paul en Jacqueline Vanderroost dat sinds jaar en dag een begrip is in de ruime regio. Het productie- en groothandelsbedrijf neemt een leidende positie in als leverancier van hout voor tuin- en waterwegenbouw. Een gesprek over de multifunctionaliteit van bossen en respect voor het product. In de familie
Mijn vrouw en ik begonnen letterlijk vanaf nul met kettingzagen en brandhout. Het bedrijf was toen veel meer gericht op bosexploitatie en rondhouthandel. Op een manier waren we echter ook al pioniers want als eersten in Zuid-Europa
namen we een verbrandingsinstallatie voor chips in gebruik. Hoewel we startten met populier, gingen we ons toch meer richten op naaldhout, zodat we ineens ook actief werden in Wallonië, Frankrijk, Duitsland en Luxemburg.
Joachim De Maeseneer
‘Prindal hout’ heeft inmiddels een stevige reputatie opgebouwd, maar hoe is het destijds allemaal begonnen? Het bedrijf heeft een lange geschiedenis die 38 jaar teruggaat.
nr. 3 - juli 2009
Ondertussen is ‘Prindal hout’ ook uitgegroeid tot een echt familiebedrijfje… Absoluut. Na enige tijd kwamen ook zoon Nicolas en dochter Alexandra in de zaak. Zo groeide op een natuurlijke manier een taakverdeling waarbij mijn vrouw Jacqueline de boekhouding en administratie opvolgt, Alexandra het tuinhout voor haar rekening neemt en Nicolas zich toelegt op alle houttoepassingen voor waterwerken.
De toekomst is dus verzekerd.
“Duurzaam bosbeheer is geen zwart-witverhaal. In het ene bos helt de balans wat meer over naar het louter economische, en in het andere naar het ecologische.” Economie versus Ecologie Op de bedrijfssite staat duidelijk aangegeven dat alle hout afkomstig is uit duurzaam beheerde bossen (FSC- en PEFC-certificaat). Hoewel het Europese bos mijns inziens duurzaam beheerd wordt en dus niet per se een certificering vereist, vind ik deze certificaten wel ontzettend belangrijk omdat ze absolute zekerheid verschaffen over het kwalitatief beheer van de houtvoorraad.
Wat verstaat u onder ‘duurzaam bosbeheer’?
nr. 3 - juli 2009
Joachim De Maeseneer
‘Prindal hout’ blijft ook almaar groeien. Aangezien de ruimte in Denderwindeke te beperkt is, verhuizen we de administratie en stockage binnenkort naar een gloednieuw pand op het industrieterrein van Geraardsbergen. De eigenlijke verkoopsactiviteiten blijven we uitbouwen vanuit Denderwindeke.
Jonge bomen verdienen alle bescherming In mijn visie staat duurzaam bosbeheer gelijk aan ‘multifunctioneel bosbeheer’. Het is bijzonder belangrijk dat economie en ecologie in evenwicht zijn; andere functies zoals het recreatieve vloeien daar automatisch uit voort. Zo vind ik het behoud van biodiversiteit ontzettend belangrijk, maar het spreekt voor zich dat ik ook niet voorbijga aan het economisch belang. Duurzaam bosbeheer is voor mij dan ook geen zwart-witverhaal. Zo zal in het ene bos de balans al wat meer overhellen naar het louter economische, en in het andere naar het ecologische. En
dat ecologisch kwetsbare gebieden beschermd moeten worden, is voor mij een uitgemaakte zaak. Aan uiterst waardevolle graslanden mag dan ook niet geraakt worden: het kan niet zijn dat die plaats moeten ruimen voor bossen voor de houtbouw.
Nochtans een wankel evenwicht tussen economie en ecologie… Als er al één zaak dit evenwicht bedreigt, dan is het wel de bijzonder lage zelfvoorzieningsgraad, waardoor een houttekort ontstaat op de lokale markt. In Vlaanderen bedraagt deze graad amper 10%,
Hoe is de visie van de nieuwe landen van de Europese Unie? Hechten zij evenveel belang aan certificering? Al tijdens mijn eerste contacten met bosbouwers in Polen, Tsjechië, Slovakije en Hongarije werd ik getroffen door hun open visie tegenover de verschillende soorten certificering. Oost-Europa staat trouwens al sinds jaar en dag bekend om zijn bijzonder kwalitatief hoogstaande bosbouw. Vandaag de dag worden in deze landen bovendien heel wat cruciale stappen gezet in de ontwikkeling van houtsoorten die ook voor de rest van Europa erg belangrijk kunnen worden.
“Ondanks zijn sterke isolerende kwaliteiten heeft hout nog steeds geen vaste stek verworven in de bouwsector. De Vlaming wordt blijkbaar nog steeds geboren met een baksteen in de maag…”
sinds een aantal jaren erg populair is. Er is ook bijzonder veel vraag naar inheems hout als robinia, kastanje en hazelaar. In sommige marktsegmenten stagneert de groei eventjes door de crisis, maar toch zie je nog bijzonder veel potentieel. In de bouwsector lijken tal van toepassingen met hout in opmars te zijn. Zeker en vast, hoewel we in vergelijking met andere Europese landen toch nog flink achterop hinken.
Joachim De Maeseneer
bijzonder laag in vergelijking met de ons omringende landen en een obstakel voor al wie aan duurzaam bosbeheer wil doen. Alvast één gevolg hiervan is dat de invoer van tropisch hout stevig toeneemt, alleen al om te voldoen aan de alsmaar groeiende vraag naar hout. Ook landen als Duitsland en Oostenrijk exporteren fel. Een schril contrast met Vlaanderen, want hier is het al onmogelijk om nog maar te produceren wat we gaan verbruiken.
Paul Vanderroost bij 50-jarige zelfgeplante boom
Nochtans heeft hout heel wat troeven… De sterke isolerende werking van hout is in alle geval cruciaal voor de bouw. Het zou fijn zijn indien openbare besturen, architecten en ingenieurs de voordelen van hout wat meer zouden promoten. Natuurlijk is het ook wel een cultureel bepaald gegeven: de Vlaming wordt nu eenmaal geboren met een baksteen in de maag. Een hemelsbreed
verschil met bijvoorbeeld GrootBrittannië, waar hout wel een vaste stek verworven heeft in de bouwsector. Maar er is geen reden tot klagen. In het plantseizoen plant ik op zondag boompjes en in de week verhandel ik hout. Mijn liefde voor het product zorgt ervoor dat ik mijn job buitengewoon boeiend blijf vinden. Aagje De Doncker
100% ecologisch
10
Afdeling Ninove INFO
Er is een algemene hang naar meer bio, meer ecologische producten. Merkt u een evenredige stijging van de vraag naar hout? Hout is een puur, op en top ecologisch geproduceerd product. Het zal niet verbazen dat hout
Wouter Mertens 0495 68 89 33 wouter.mertens@telenet.be
nr. 3 - juli 2009
Bruin blauwtje in de Denderregio Icarusblauwtje, adonisblauwtje... Uit de Nederlandse namen van de blauwtjes spreekt vaak heel wat inspiratie en adoratie. Er vloog nog een bruin blauwtje rond toen de woordenschat zowat opgebruikt was. Bruin blauwtje bleef steken op bruin blauwtje. En een interieurstyliste mag haar twijfels hebben bij een combinatie van blauw en bruin, dit ongewone kleurenpalet vermag wel de hoogste sierwaarde te verlenen aan een stel vlindervleugels. Of hoe de mens de natuur eeuwig tekort zal doen. Bronzen plak Hoe rijk aan soorten de familie van de blauwtjes ook mag zijn, in Vlaanderen is het er inmiddels pover mee gesteld. Haast alleen het areaal van boomblauwtje en Icarusblauwtje lijkt niet gehinderd door perceelsgrenzen van natuurgebieden. Misschien mag Aricia agestis – bruin blauwtje – aanspraak maken op een derde stek in de top drie van meest verspreide blauwtjes. Maar dan dient wel goed gezocht te worden naar deze soort uit de rodelijstcategorie ‘kwetsbaar’. Mogelijk kan een moeizame herkenning - blauwtjes determineren is een vak apart - een duidelijk beeld op de verspreiding in de weg staan.
Het bruin blauwtje lijkt sterk op het vrouwtje van het Icarusblauwtje omdat ook dit bruingekleurde bovenvleugels heeft. En laat bovendien net beide soorten meermaals in het veld samen voorkomen. Het voornaamste verschil is het ontbreken van de twee zogenaamde wortelvlekken op de basis van de onderkant van de voorvleugel van het bruin blauwtje. Foutenmarge: 1/1000. Met deze kans komen bij uitzondering ook Icarusblauwtjes voor zonder wortelvlekken. Voorts valt in de vleugels van het bruin blauwtje nooit een zweem van blauw te bespeuren, zijn de rode stippen in de vleugelrand nadrukkelijk zichtbaar en geeft die een geblokte indruk omdat de doorlopende zwarte vleugeladering de witte vleugelfranje enigszins compartimenteert. Bekijk voortaan het eerstvolgende vermeende Icarusblauwtje dus zeker eens met een kriti-
nr. 3 - juli 2009
Wouter Mertens
Opletten voor verwarring
Bruin blauwtje scher blik. De soort vliegt in twee generaties. De eerste vliegperiode gaat van half mei tot half juni, de tweede generatie vliegt van begin juli tot behoorlijk diep in september, met de hoogste trefkans tussen 20 juli en 20 augustus.
Ecologie Het bruin blauwtje houdt zich op in droge, schrale vegetatietypen waarin zachte of kleine ooievaarsbek, of ook nog gewone, kleverige of duinreigersbek moet te vinden zijn als waardplant en waar ook nectarplanten moeten voorko-
11
Johnny Cornelis
men. De rups verpopt zich na de winter op de bodem. De pop wordt soms door mieren verplaatst en begraven. De soort heeft in Vlaanderen steeds een geschikt habitat gevonden in duingraslanden aan de kust, op de zandgronden in het noorden van Oost- en WestVlaanderen, en toont binding met rivierduinen en dijklichamen. In Nederland zelfs in die mate dat men er van een fluviatiele verspreiding van de soort spreekt. Ook kalkgraslanden komen in aanmerking en dan wordt geel zonneroosje benut als waardplant. Toenemend in belang zijn onder meer opgespoten terreinen, industrieterreinen, wachtbekkens, schrale met spoorweginfrastructuur geassocieerde vegetaties, zanden leemontginningen en verschraalde wegbermen. Dit aanbod aan alternatief voortplantingsterrein en de redelijk hoge mobiliteit van de soort verklaren misschien deels dat al in de laatste Vlaamse dagvlinderatlas van 1999 voorzichtig van een uitbreiding van het verspreidingsgebied wordt gewaagd.
 Bruin blauwtje bovenkant: geen maantjens
Hoewel waarnemingen. be amper een jaartje proef draait, zijn in een spaarzaam gestoffeerd verspreidingskaartje van bruin blauwtje alvast patronen af te lezen die bovenstaande vaststellingen  Wijfje Icarusblauwtje bovenkant: let op de witte maantjens staven. Zo zijn bijvoorbeeld het kustdistrict, de dijkbermen van het kanaal GentBrugge en het industrieterrein en de zand- of Van net buiten onze regio krijgen we melslibopspuitingen op het rivier- en kanalenkruis- dingen binnen dat ook in het Pajottenland punt van Schelde/Rupel/Zeekanaal duidelijk te de soort het goed doet. Dichter bij huis, in de ruime Denderregio, concentreren zich een situeren op de kaart.
12
nr. 3 - juli 2009
Wouter Mertens
En in onze regio?
Johnny Cornelis Jean Van Holen
Bruin blauwtje onderkant: geen wortelvlek
Icarusblauwtje onderkant: wél wortelvlek
aantal waarnemingen in het Geraardsbergse. Daarnaast komt het kilometerhok van het RWZI te Liedekerke goed uit de verf en is er sprake van een geïsoleerde waarneming uit Meerbeke.
nr. 3 - juli 2009
Toch illustreert dit beeld voorlopig allicht alleen de verdienstelijke inspanningen van de lokale waarnemers, want een behoorlijk aantal waarnemingen in de WID-databank laten uitschijnen dat denderstreek.waarnemingen.be de reële verspreiding van bruin blauwtje in de Dendervallei vooralsnog niet weerspiegelt. Bruin blauwtje lijkt met waarnemingen uit meerdere jaren vaste voet aan de grond te hebben op de dijken van de Schelde en de potpolder Paardewei, inclusief de Heidemeersen en de verspreid terug te vinden rivierduinrelicten Vinkenberg en Stampkot in Berlare. In Hofstade-Aalst handhaaft bruin blauwtje zich langs het Denderjaagpad, meer bepaald nabij een te saneren asbeststort op het industrieterrein van de Hekkestraat. Ook op het voormalige vliegveld ‘De Kluizen’ op de Zandberg te Aalst mag de soort waarschijnlijk standvlinder genoemd worden. Verder liepen ook nog losse, eenmalige meldingen binnen uit de regio Geraardsbergen (Moenebroek, Raspail lebos, Grimminge), Ninove (omgeving Neigembos, Venebroeken, Dendervallei), de Wellemeersen te Dender leeuw, Dendermonde, Tollembeek en Moorsel. Omdat ook de regionale invertebratenwerking zich nooit exclusief op de inventarisatie van dagvlinders toelegde, is zeker nog een opdracht weggelegd voor wie wil meehelpen de Dendervallei (bruin en blauw) in te kleuren.
13
Inventariseren geblazen! Een aardige poging om een inventarisatieinstrument te ontwikkelen waarmee men gericht op zoek kan gaan naar een vlindersoort verscheen in een artikel in Natuur.focus 6(2):60-64. De auteurs zochten naar de ecologische verwantschap tussen dagvlindersoorten onderling. Soorten die samenhokken worden ingedeeld in groepen of zelfverklaarde ‘vlindergemeenschappen’. Zo wordt bruin blauwtje als indicatorsoort beschouwd voor zwartsprietdikkopje, Icarusblauwtje, oranje zandoogje, bruin zandoogje, kleine vuurvlinder en hooibeestje. Omgekeerd is echter geen enkele andere vlindersoort een indicator voor bruin blauwtje. Toch kan je met een berekende en dus verhoogde kans op zoek gaan naar bruin blauwtje op sites waar voormelde soorten voorkomen. Bij de aanvang van dit nieuwe vliegseizoen kan daarom bijvoorbeeld een bezoekje op het geschikte ogenblik aan een braakliggend rangeerterrein in de omgeving van het station in Dendermonde zinvol zijn. Daar zijn in het najaar tussen schraal steenslag zachte ooievaarsbek, reigersbek en bezemkruiskruid te vinden. Deze soorten oefenen een grote aantrekkingskracht uit op Icarusblauwtje. Of vindt bruin blauwtje in een ruim scala aan biotopen dankzij inrichting en beheer zijn stek in de parkomgeving van het zwembad in Aalst? Wie meldt het eerste bruin blauwtje in de Honegem?
niet inplanten met (exotische) bodembedekkers of het noodwendig geachte groenscherm. Een doordacht beheer van bruggenhoofden, aanleg van groendaken, verschraling van gazons, het creëren van een microreliëf met zand, begrazingsbeheer (ook konijnen mogen zich aanbieden)... zijn maatregelen die het bruin blauwtje naar de zin kunnen maken. Bovendien kan ook een rijke diversiteit van zandbijen, graafwespen, sprinkhanen en loopkevers ervan profiteren.
Kijk uit Bruin blauwtje is zeker een haalbare soort die in staat is gunstig in te spelen op een aangepast beheer. Uiteindelijk niet geheel onverwacht dook bruin blauwtje vorig jaar ook bij me thuis op, in een vochtige, voedselrijke weide, plaatselijk verschraald door een ezel, waar al permanent ook zwartsprietdikkopje, Icarusblauwtje, oranje zandoogje, bruin zandoogje en kleine vuurvlinder een onderkomen vinden. Zowel half augustus als half september foerageerde gedurende enkele dagen een exemplaar op heelblaadjes, een uitermate belangrijke nectarplant voor vlinders, zweefvliegen en bijen, terwijl mogelijk ook plantjes van zachte ooievaarsbek bezoek kregen… Dirk De Vis
Kansen voor oeverwalsoorten
14
Doe mee aan het vlindertelweekend van Natuurpunt op 1 en 2 augustus. Kijk in de kleurenfolder bij natuur.blad. Surf naar www.vlindermee.be
Werkgroep Invertebraten INFO
Misschien kan bij een nakende sanering van het asbeststort op de industriesite in Hofstade niet alleen worden verhinderd dat bruin blauwtje mee wordt afgevoerd, maar kunnen ook verruigde overhoekjes in geschikt habitat worden omgezet. Bij de aanleg van bedrijventerreinen in de Dendervallei ging heel wat kapitale natte natuur verloren. Maar misschien liggen uitgerekend hier kansen om aan de flora en entomofauna van de droge componenten van het rivierecosysteem uitwijkmogelijkheid te bieden met een minimum aan inspanningen, zowel qua aanleg als onderhoud. Eenmalig kan een verruigde vegetatie of vervilte grasmat op voedselarme, minerale bodem worden verwijderd. Men kan misschien de potenties van aanwezige taluds, reliëf en bodem inschatten en ze eens
Eric De Tré 053 66 04 32
nr. 3 - juli 2009
DENDERKALENDER uur van vertrek plaats van afspraak
toelichting gids
bijzonderheid contactpersoon
zeker meebrengen
Activiteiten van Natuurpunt zijn voor leden gratis en niet-leden betalen 1, (e 2 per gezin) tenzij expliciet anders vermeld. Op onze excursies breng je best laarzen mee en zijn een verrekijker en een passende veldgids nuttig. Bij activiteiten buiten de regio is carpooling gebruikelijk ( o,o7 per km/persoon).
Iedere 4e zaterdag van de maand (niet op 26 september)
Natuur.café afd. Ninove 20:00
Café Kalisj, Pollarestraat 126, 9400 Ninove Voorzitter Wouter tapt in Café Kalisj. Er zijn ook altijd een aantal bestuurs- leden op post. Natuurpunters uit de regio steeds welkom voor een babbel. Wouter Mertens – 0495 68 8933 wouter.mertens1@natuurpuntninove.be zondag 5 juli
Zomerwandeling in de Honegem afd. Aalst 10:00 – 12:00
Onegemstraat, grens Aalst-Lede ter hoogte van huisnummer 108 Kom mee op ontdekking in de Honegem, waar het zindert van zomerse natuur. Natuurwandeling in samenwerking met stad Aalst. Koen De Maere of Peter D’hondt Dienst leefmilieu – 053 73 24 12 antonia.geerts@aalst.be zondag 5 juli
Wandeling in de Heidemeersen afd. Dendermonding 14:00 - 17:00
Waterzuiveringsstation, Sluis 64, Berlare Wandeling met speciale aandacht voor bijen en vlinders. Dirk De Mesel - 052 42 67 28 vrijdag 10 juli
Nachtvlinderinventarisatie afd. Ninove 20:00
Venebroeken. Aan het einde van de Spoorwegstraat te Outer Kom eens kijken of meewerken, ook als je nog geen ervaring hebt. Vrijdagavond zie je hoe zo’n inven- tarisatie in zijn werk gaat en kan je de eerste exemplaren bewonderen. Je kan ook zaterdagochtend vanaf 7 uur mee komen determineren en mooie foto’s nemen. Christian Pické - 0477 79 94 73 christian.picke@natuurpuntninove.be
nr. 3 - juli 2009
zondag 12 juli
Uitstap naar de kalkstreek afd. Denderleeuw 08:00 – 20:00 We bekijken de natuur in de
prachtige kalkstreek (Viroin). Welleplein (kerk) te Welle Danny Van Schandevijl Stevig schoeisel, picknick & drank zondag 12 juli
Fietstocht langs de Scheldemeander afd. Dendermonding 14:00 - 17:00
Taverne ‘t Oud Brughuys, Brugstraat 55, Berlare aan Schoonaardebrug kant Berlare Deze tocht brengt ons op de mooiste plekjes van Berlare met onder meer het broekbos, het Donkmeer en de Heidemeersen. Stefaan Thibau - 052 42 69 72 stefaan.thibau@skynet.be zondag 12 juli
Big Jump afd. Ninove 14:30 – 17:00
Brug ‘t Oeverstekske (hoek VaartstraatDenderkaai), Ninove Voor de tweede keer op rij vestigen wij op een ludieke manier de aandacht op de bedenkelijke kwaliteit van onze Vlaamse wateren. Doe mee en spring om 15 uur stipt in het water, in zwembroek of in een grappige outfit. De veiligheid wordt gegarandeerd door de brandweer, inclusief duiker. Christian Pické - 0477 79 94 73 christian.picke@natuurpuntninove.be zondag 19 juli
Planteninventarisatie einde Rietstraat afd. Ninove 9:00 – 12:00
Parking van de Zwarte Flesch Schuitstraat te Pollare. Planteninventarisatie. Gery Demunter - 054 33 03 03 demunter.gery@skynet.be zondag 26 juli
Uitstap Vlamovenkouter te Welle afd. Denderleeuw 14:00 – 18:00
Welleplein (kerk) te Welle
Wandeling langs kouters en
kleiputten; focus op landschap en insecten. Eric De Tré Bruno De Bruyn – 0496 59 52 43 Stevig schoeisel zondag 26 juli
Paddenstoelenwandeling en -inventarisatie afd. Ninove 14:00 – 17:00
De kerk van Nederhasselt Op zoek naar paddenstoelen. Lesgever Wim Veraghtert van Natuurpunt Educatie Christian Pické - 0477 79 94 73 christian.picke@natuurpuntninove.be zondag 2 augustus
Zomerwandeling in de Osbroek afd. Aalst 10:00 – 12:00
Infobord F. Blanckaertdreef (zijstraat Parklaan) te Aalst Natuurwandeling met veel aandacht voor bomen en planten. Uitleg over het voorziene natuurinrichtings- project. Natuurwandeling in samen- werking met stad Aalst. Paul Van den Bremt of Magda De Wolf Dienst leefmilieu - 053 73 24 12 antonia.geerts@aalst.be zondag 2 augustus
Vlinderwandeling in Moenebroek afd. Boven-Dender 14:00 - 17:30
Infobord, kruispunt Moenebroekstraat - Moorhofstraat, Schendelbeke Begin augustus fladderen de meeste dagvlinders rond. Met een beetje geluk (en bij goed weer) kunnen in Moenebroek tot 15 verschillende soorten waargenomen worden. Gratis voor leden van Natuurpunt; 1 euro per persoon (2 euro per gezin) voor niet-leden Carlos D’haeseleer - 054 41 87 09 carlos.dhaeseleer@skynet.be zondag 2 augustus
Zomer in de Wellemeersen afd. Denderleeuw 14:00 – 18:00
Infobord Rodestraat te Denderleeuw
15
Zweefvliegen onder de loupe. Dirk De Vis i.s.m. Werkgroep
Invertebraten Denderstreek
Bruno De Bruyn - 0496 59 52 43
Stevig schoeisel
zondag 9 augustus
Wandeling in de Sint-Onolfspolder
Mysterieuze vleermuisavond in
familiale sfeer met vleermuisvoor- dracht, op zoek naar vleermuizen met batdetector, kinderanimatie, batcafé, enz. T Gratis deelname. Joachim De Maeseneer - 0499 80 89 05 joachimdm@yahoo.com
afd. Dendermonding 14:00 – 17:00
Café De Rust aan de Sint-Onolfskapel, Sint-Onolfsdijk 89, Appels Dendermonde Wandeling met aandacht voor waterplanten, één van de rijkdommen van deze natte polder: loos blaasjeskruid, kikkerbeet, e.a. in door kwelwater gevoede sloten. Bart Dierickx - 052 21 03 81 vrijdag 14 augustus
Nachtvlinderinventarisatie afd. Ninove 19:00
Venebroeken. Aan het einde van de Spoorwegstraat te Outer. Dezelfde activiteit als op 10 juli. Christian Pické - 0477 79 94 73 christian.picke@natuurpuntninove.be zondag 16 augustus
Planteninventarisatie Grote Meersen afd. Ninove 09:00 – 12:00
Containerpark (industrieterrein Ninove) Planteninventarisatie. Gery Demunter - 054 33 03 03 demunter.gery@skynet.be zondag 23 augustus
Vroege vogels in de hand afd. Erpe-Mere en afd. Denderleeuw 6:30 - 11:00
Parking kerk Teralfene In het rietveld aan het RWZI te Liedekerke verschuilen zich aan het eind van de zomer veel trekvogels. Deskundige ornithologen ontsluieren de geheimen van de vogeltrek en demonstreren het vangen en ringen van vogels. Voor 5 euro pp. zijn er koffiekoeken en warme drank Wouter Faveyts, Wim D’Haeseleer en Joost Mertens Rik De Baere - 053 21 29 13 rik.debaere@telenet.be Bruno De Bruyn - 0496 59 52 43 Stevig schoeisel Deze activiteit vervalt bij regenweer
zaterdag 29 augustus
Nacht van de vleermuis afd. Affligem-Liedekerke 20:00
Zaal De Patro te Hekelgem In de tuin van de Pastorij en rond de vijver gaan we op zoek naar mysterieuze nachtdiertjes. Daarna gaat de vampierenbar open. Erik De Block – 053 68 35 88 Erik.deblock@skynet.be zaterdag 29 augustus
Een spannende Nacht van de Vleermuis afd. Dendermonding
Oud-gemeentehuis Overmere (rechtover de kerk), Baron Tibbautstraat 2 te 9290 Overmere (Berlare) Doorlopend programma. Alle activiteiten zijn gratis. Vanaf 19.30 uur: Een tentoonstelling en documentaire zetten de vleermuis in de kijker, knutselhoek voor kinderen (in samenwerking met JNM) en sfeervol vleermuizenterras met Vampire-cocktail in het park (bij regenweer in de tent). 20u – 21 u – 22u: Welke vleermuizensoorten leven er zoal in België? Het wel en wee van de vleermuis in ons land, je verneemt er alles over tijdens een vleermuis presentatie (35 min) in de prachtige raadszaal van het oud-gemeentehuis. 21u – 22u – 23u: Maak een sfeervolle avondwandeling met een natuurgids (30 min) door het park. We gaan op zoek naar vleermuizen en ander nachtelijk leven! Toegankelijk voor rolstoelen. Een organisatie van Natuurpunt Scheldeland en Natuurpunt Dendermonding. In samenwerking met de vleermuizenwerkgroep, het Agentschap voor Natuur & Bos en de gemeente Berlare. Deelname gratis. Miguel Surmont – 0477 69 83 19 miguel.surmont@telenet.be Antoon Blondeel - 0477-32 16 78 antoon.blondeel@skynet.be www.natuurpunt.be/scheldeland zondag 30 augustus
Op zoek naar vleermuizen met het hele gezin
Libellenwandeling in de Boelaremeersen afd. Boven-Dender
afd. Ninove Café Kalisj, Pollarestraat 126 te Ninove
16
Moenebroekstraat-Moorhofstraat, Schendelbeke De vele greppels en grachten in de Boelaremeersen vormen de ideale biotoop voor verschillende soorten libellen en waterjuffers: van het slanke lantaarntje tot de imposante keizer- libel. Gratis voor leden van Natuurpunt; 1 euro pp. of 2 euro per gezin voor niet-leden. Johnny Cornelis – 0474 58 08 38 johnny_cornelis@hotmail.com
vrijdag 28 augustus
20:00
14:00 - 17:30
Infobord, kruispunt
zaterdag 5 september
Hopwandeling afd. Affligem-Liedekerke 14:00 – 17:30
Samenkomst om 13.45 uur aan de Dom Modest van Asschelaan (Ten Bos) te Erembodegem. We gaan op zoek naar hop en bekijken de verwerking ervan. Erik De Block – 053 68 35 88 Erik.deblock@skynet.be zondag 6 september
Natuurwandeling in het stadspark afd. Aalst 10:00 – 12:00
Hoofdingang Stadspark, Burgemeesterplein Aalst Het Aalsterse stadspark omvat vele verborgen groene hoekjes dankzij het natuurvriendelijk ecologisch parkbeheer. Natuurwandeling in samen- werking met stad Aalst. Inge Singelyn of Bart Backaert Dienst leefmilieu - 053 73 24 12 antonia.geerts@aalst.be zondag 6 september
Natuurwandeling in Liedekerkebos afd. Affligem-Liedekerke 09:30 – 12:00
Samenkomst om 9.15 uur aan de ingang van Liedekerkebos, Schelfhoutstraat. Themawandeling (4 km) “Hop in het bos”. Erik De Block – 053 68 35 88 Erik.deblock@skynet.be zondag 6 september
Landschaps- en bomenexcursie afd. Denderleeuw 14:00 – 17:30
Parking kerk Erembodegem Wandeling door de Kapellemeersen, Erembodegem, omgeving St.-Amanduskapel en Dender Dirk De Vis Bruno De Bruyn – 0496 59 52 43 Stevig schoeisel
nr. 3 - juli 2009
zondag 6 september
Erik De Block – 053 68 35 88
Dotterwandeling
Erik.deblock@skynet.be
afd. Groot-Haaltert 14:30 – 17:00
Gotegemmolen, Gotegemstraat (grens Aaigem-Haaltert) Wandeling in ons reservaat. Walter François - 053 83 57 02 Laarzen, geschikte kledij vrijdag 11 september
Nachtvlinderinventarisatie afd. Ninove
zondag 20 september
zaterdag 4 juli
Klimaatbeurs
Beheerswerken Heidemeersen
afd. Boven-Dender 10:00 - 18:00
BEHEERSWERKEN
Koetsenhuis, Abdijpark, Geraardsbergen De klimaatkoepel van Geraardsbergen organiseert een tweede klimaatbeurs. Het centrale thema dit jaar is ‘de zachte weggebruiker’. Gratis toegang
afd. Dendermonding 9:00 – 12:00 Bestrijding (uittrekken, uitsteken)
Amerikaanse vogelkers op de rivierduin Hoge berg. Vooraf contact nemen met Dirk De Mesel - 052 42 67 28 zaterdag 22 en 29 augustus
18:00
Venebroeken. Aan het einde van de Spoorwegstraat te Outer. Dezelfde activiteit als op 10 juli. Christian Pické - 0477 79 94 73 christian.picke@natuurpuntninove.be zondag 13 september
Honegem: zorg voor een monument van een landschap afd. Erpe-Mere 14:30 - 17:00
Kruising Molenbeek en Honegemstraat (Molenweg) Op Monumentendag bekijken we naast de zomerse natuur, ook enkele beschermde monumenten en andere cultuurhistorische elementen die bepalend waren voor het uitzicht van het beschermde landschap Honegem. Peter Dhondt - 053 80 72 57 Peter. dhondt@telenet.be Aangepast schoeisel bij regenweer zondag 13 september
Paddenstoelenwandeling en -inventarisatie afd. Ninove 14:00 – 17:00
Hulsbergbos Denderwindeke. Afspraak aan het bushokje top Congoberg (kruispunt Congobergstraat en Repingestraat, Vollezele) Op zoek naar en in kaart brengen van soorten paddenstoelen. Lesgever Wim Veraghtert van Natuurpunt Educatie Christian Pické - 0477 79 94 73 christian.picke@natuurpuntninove.be
zaterdag 26 en zondag 27 september
Luisteren naar het burlen van edelherten afd. Ninove
zondag 20 september
Harry Potter in Liedekerkebos afd. Affligem-Liedekerke 13:30 – 17:00
Samenkomst om 13.15 uur aan de ingang van Liedekerkebos, Schelfhoutstraat Wandeling samen met Pasar.
nr. 3 - juli 2009
Awenne (nabij Saint-Hubert), te bereiken met eigen wagen (carpoolend) September is de bronsttijd van de edelherten. Het burlen is begonnen, een geluid dat het midden houdt tussen het leeglopen van een grote gootsteen en berengebrul. De mannetjes zijn op zoek naar hinden en leveren soms spectaculaire gevechten om de gunsten van de dames. Als je er getuige van wilt zijn, ga je mee op excursie. We overnachten in een gîte in slaapkamers van 2 tot 11 personen. Kostprijs: 70 euro per persoon. Inbegrepen: overnachting, avondmaal zaterdagavond,ontbijt zondagmorgen. Wie wil, kan zonder meerprijs al op vrijdagavond in de gîte overnachten. Inschrijven kan door 70 euro per persoon over te maken op rekening 979-3529555-21 van Natuurpunt Ninove met vermelding “Weekend edelherten”. Graag ook een seintje aan Christian Pické, dan ontvang je nog een uitgebreide briefing. Christian Pické - 0477 79 94 73 christian.picke@natuurpuntninove.be
Vooraf contact nemen met
Stefaan Thibau - 05242 69 72 zondag 13 september
Beheerswerken afd. Affligem-Liedekerke 8:30 – 12:30 Beheerswerken in onze reservaten.
Drank en een tussendoortje worden aangeboden. Afspraakplaats en info Marc Michiels - 053 67 11 91 marcusmichiels@yahoo.com zaterdag 12 en 19 september
Beheerswerken Sint-Onolfspolder afd. Dendermonding 9:00 - 12:00 Afvoeren maaisel in het kader van de
omvorming naar Dottergrasland.
Vooraf contact nemen met
Bart Dierickx - 052 21 03 81
CURSUSSEN
zondag 27 september
september 2009 tot juni 2010
Natuurreservatentocht van De Padstappers
Natuurpunt Zwalmvallei
afd. Boven-Dender 7:30 - 15:00
afd. Dendermonding 9:00 – 12:00 Afvoeren maaisel droge graslanden.
15:00
Beheerswerken Heidemeersen
Werkplaatsen Derito, kruispunt N8N42, Ophasselt Vrije wandeltochten van 6 tot 50 km doorheen een aantal van onze reservaten. Vrij vertrek, aankomst tot 18 uur. Deelnameprijs: 1,50 euro per gezin voor niet-leden (1,10 voor leden van de wandelfederatie) www.padstappers.be
Cursus Natuurgids Café De Zwaan, Stationsplein 11 te
Zottegem
Tweewekelijks op zaterdag. 30-delige
cursus theorie, praktijk, methodiek.
Cursusprijs: 220 euro (180 euro
voor studenten, gepensioneerden, werkzoekenden en huisvrouwen of –mannen) te betalen op rek. 404-3076041-29 van het CVN Pieter Blonde - 055 33 54 49 pieter.blonde@c-v-n.be
17
Tel.: 053 705 222 info@trek-king www.trek-king.be
Oude Gentbaan 259 9300 Aalst
Geniet méér in de natuur... ▪ Waterdicht schoeisel (Meindl, Lowa, Hanwag) ▪ Ademende, waterdichte en winddichte kledij ▪ Thermische kledij ▪ Verrekijker (Swarovski, Eschenbach) ▪ Rugzakje
-5% Korting
op vertoon van lidkaart Natuurpunt
Denderjump
Spring mee voor een zuivere Dender! Waarom een Denderjump? Van open riool tot rivier barstensvol leven: het ging de voorbije 20 jaar dan wel de goede kant op met de Dender, er blijft niettemin erg veel werk aan winkel. Zo zagen we de afgelopen jaren geen merkelijke verbetering van de waterkwaliteit. Willen we zowel ons eigen milieu als zeldzame planten en dieren echt een flink duwtje in de rug geven, dan wordt het de hoogste tijd voor een heleboel extra inspanningen. De overheid daarop wijzen, is het doel van de Ninoofse Denderjump. De Dender opkrikken tot zwemwaterkwaliteit, het kost wat moeite maar het kan!
Onze oproep
Op het programma 14.30 uur We maken ons klaar voor een massale sprong in de Dender. 15 uur Spectaculaire Denderjump! 16 uur Alle deelnemers kunnen opwarmen bij een heerlijke kop soep. Afspraak op zondag 12 juli (14.30 tot 17 uur), aanlegkade vlakbij voetgangersbrug ’t Oeversteksken in Ninove.
Meer info: Wouter Mertens - 0495 68 89 33
Joachim De Maeseneer
Die is bijzonder eenvoudig: wie ouder is dan 12 jaar mag deelnemen aan deze Denderjump. Het belooft een unieke zondagnamiddag te worden voor groot en klein. We nemen natuurlijk ook erg strikte veiligheidsmaatregelen. Zo wordt de waterkwaliteit vooraf en tijdens de Denderjump nauwkeurig gemeten, staan
redders paraat en wordt alle bootverkeer afgelast. Wil je echt origineel uit de hoek komen, dos je dan uit in je meest frivole of opvallende badpak of zwembroek… Wie absoluut de show steelt, maakt trouwens kans op een leuke prijs! Vergeet ook je badhanddoek niet…
nr. 3 - juli 2009
19
Fuut- en ijsvogelnesten bedolven onder breuksteen
Natuurpunt Aalst verkrijgt onmiddellijke stillegging van werken Begin mei, tijdens een zaterdagochtendwandeling, stelde Natuurpunt Aalst vast dat een massa breuksteen was gestort op de rechteroever van de Dender ter hoogte van de Wiezebrug te Herdersem. Samen met een stuk natuurlijke Denderoever gingen ook de nesten van watervogels verloren. Natuurpunt deed de werken stilleggen.
Aalst tot Dendermonde. Alle andere oevers zijn in uiteenlopende mate gebetonneerd of versterkt met schanskorven en breuksteen, waardoor de natuurlijke structuur volledig is verloren gegaan. Talrijke fietsers en wandelaars genieten van het prachtige groene decor van riet en elzenbosjes, dat nu veranderde in een monotone grijze steenmassa.
Overheid zonder vergunning Laatste stuk natuurlijke oever
De bevoegde Vlaamse overheidsdienst, Waterwegen en Zeekanaal (WenZ), had voor deze werken de nodige bouwvergunning aangevraagd, die enkele weken tevoren echter was geweigerd. Natuurpunt had bezwaar ingediend en ook de Stad Aalst had een negatief advies gegeven omdat er in de aanvraag
Rik De Baere
Deze oevers liggen binnen de afbakening van het erkende natuurgebied Hogedonk en zijn geclassificeerd als biologisch waardevol. Het gaat om de laatste stukken echt natuurlijke oever op Aalsters grondgebied en op het volledige gekanaliseerde tracĂŠ van
20
nr. 3 - juli 2009
Rik De Baere
 Zoals het een natuurlijke oever behaagt onvoldoende werd rekening gehouden met de aanwezige natuurwaarden. WenZ heeft zich aan deze weigering niet gestoord en is zonder vergunning toch aan de werken begonnen, zelfs zonder de aangelande eigenaars (o.a. Natuurpunt) vooraf in te lichten.
Vogelnesten verloren Het was bovendien volop broedseizoen en enkele paartjes zeldzame, beschermde futen en ijsvogels hadden er ook dit jaar hun nest gebouwd, samen met vele eenden, meerkoeten en waterhoentjes. Enkele nesten zijn al onherroepelijk bedolven en sommige andere dreigden de komende dagen hetzelfde lot te ondergaan. Uit voorbereidende kappingen van de elzen (in principe verboden in het broedseizoen) bleek immers dat men deze desastreuze ingrepen wou doortrekken over de volledige rechteroever tussen de Wiezebrug en het industrieterrein Wijngaardveld.
schuin aflopend oeverprofiel door aanvulling met grond, of aanplant van oeverplanten) de natuur het best kan herstellen. Volgens Natuurpunt is er eerst een nieuwe vergunning nodig die duidelijk vastlegt waar oeverversteviging nodig is en hoe dit kan gecombineerd worden met natuurherstel en -ontwikkeling, bijvoorbeeld via de principes van NatuurTechnische MilieuBouw (NTMB). Naar aanleiding van dit incident hebben WenZ en Natuurpunt afgesproken om nauwer overleg te plegen over het beheer van de Denderoevers. Er komt een tijdige consultatie over geplande werken. Natuurpunt zal concrete voorstellen doen om ook elders natuurvriendelijke Denderoevers te herstellen en te ontwikkelen. De uitvoering van het Bekkenbeheerplan voor de Dender is op dit punt tot nu toe immers achterwege gebleven.
Betere afspraken
nr. 3 - juli 2009
Afdeling Aalst INFO
Na een klacht van Natuurpunt ging WenZ akkoord om de werken onmiddellijk stil te leggen en verdere onomkeerbare natuurschade tijdens het broedseizoen te voorkomen. Het kwaad is geschied, maar men zal nu toch onderzoeken door welke afwerking (bijvoorbeeld
Rik De Baere 053 21 29 13 rikdebaere@scarlet.be
21
Vleermuizen ontdekken in je buurt Vleermuizen zijn een bedreigde diergroep. Er komen in België slechts een 20-tal soorten voor, waarvan de meeste heel zeldzaam of bijna uitgestorven zijn. Er doen de wildste verhalen over hen de ronde. Ze zouden in je haren vliegen, aanvallen, knagen aan isolatie, geluidsoverlast veroorzaken, enz. Tijdens de Europese Nacht van de Vleermuis, een organisatie van Natuurpunt, de Vleermuizenwerkgroep en het Agentschap voor Natuur en Bos (ANB), krijg je de Dwergvleermuis in vlucht waarheid letterlijk te zien en te horen! Kom op vrijdag 28 of zaterdag 29 augustus naar Ninove of Overmere. Vleermuizen in Vlaanderen
kerken, kloosters of kastelen. Vleermuizen in gewone huizen zijn meestal gewone dwergvleermuizen, onze kleinste en meest algemene soort. Kolonies van dwergvleermuizen bevinden zich vooral in spouwmuren, rolluikkasten en tussen allerlei dakconstructies. De natuurlijke leefgebieden van vleermuizen
Koen Ribus
Onze natuurlijke bossen hebben de afgelopen eeuwen plaats moeten maken voor de mens. Veel vleermuizen die van nature in holle bomen leefden, moesten zich aanpassen aan een leven dichter bij de mens. Sommige soorten vinden we tussen dakconstructies van veestallen,
‘Ideale plaatsen om te overwinteren’
22
nr. 3 - juli 2009
© Vilda - Rollin Verlinde
Weekend 28 en 29 augustus wordt een spannende gezinsavond
Europese Nacht van de Vleermuis Op meer dan 50 locaties in Vlaanderen en Brussel vinden er van 28 tot 30 augustus activiteiten plaats om het grote publiek te sensibiliseren en te informeren over het nut van vleermuizen. Dit jaar kadert de actie in het thema ‘Vleermuizen in je tuin’. Daarbij willen we aantonen dat iedereen zelf iets kan doen om zijn tuin aantrekkelijk te maken voor vleermuizen. Een nieuwe folder daarover kan je deze zomer downloaden op de website: www.natuurpunt.be/nachtvandevleermuis. Natuurpunt organiseert, in samenwerking met het ANB, unieke activiteiten voor het hele gezin met onder meer avondwandelingen in tuinen en parken, zoektochten naar vleermuizen en nachtvlinders, rondleidingen in kastelen, forten
nr. 3 - juli 2009
Koen Ribus
zijn zeldzaam geworden. Door het gebruik van insecticiden, intensieve landbouw en vervuiling van rivieren is onze natuur zeer insectenarm geworden. Ook hun verblijfplaats maakt vleermuizensoorten zeer kwetsbaar. Geschikte kolonie- of overwinteringsplaatsen verdwijnen, holle bomen worden ondoordacht geveld, kolonies in huizen worden verjaagd en kerkzolders worden ontoegankelijk gemaakt bij restauraties. Ook landschaps elementen als hagen, houtkanten en bomenrijen, die vleermuizen nodig hebben om naar hun jachtterrein te vliegen, verdwijnen snel. Heel wat overwinteringsplaatsen zijn onbekend en worden soms onwetend afgebroken of verstoord. Het gevolg is dat maar liefst 16 van de 20 soorten in Vlaanderen op de rode lijst staan in de categorieën ‘vermoedelijk bedreigd’ tot ‘uitgestorven’. Alle vleermuizen en hun verblijfplaatsen genieten in Vlaanderen wettelijke bescherming, maar dat alleen is onvoldoende. Bijkomende, meer actieve beschermingsmaatregelen zijn dan ook meer dan nodig. Daar werken Natuurpunt en het ANB samen aan.
en ijskelders, filmvertoningen, mooie tentoonstellingen met gezellige terrassen, boeiende infosessies, knutselhoekjes en verkleedpartijen voor de jongsten.
Humor troef! Natuurpunt en het ANB willen ook dit jaar de vooroordelen over onze vleermuizen uit de weg ruimen aan de hand van humor. Vorig jaar was performer-humorist Vitalski bereid om peter te zijn, dit jaar is de grappigste cabaretière van Vlaanderen – Gorcha Davidova – de allereerste meter van de Europese Nacht van de Vleermuis. Zij is onder meer bekend van haar tv-optredens in de Laatste Show (VRT) en toert dit jaar door Vlaanderen met een nieuwe show, een combinatie van muziek, humor en verhalen. Daarin geeft Gorcha – geboren in Kazachstan – haar humoristische visie op ons land. Voor de Nacht van de Vleermuis maakt ze samen met fotograaf-cineast Geert De Kockere op haar eigen manier een promofilmpje. Net als vorig jaar is er opnieuw een cartoonwedstrijd: stuur je grappigste cartoons over vleermuizen naar nachtvandevleermuis@ natuurpunt.be of per post naar Natuurpunt, Europese Nacht van de Vleermuis, Coxiestraat 11, 2800 Mechelen. De winnaar of winnares krijgt een mooi cadeau en maakt bovendien kans om in 2010 zijn of haar cartoon op alle affiches te zien. Op www.natuurpunt.be/nachtvandevleermuis staan alle activiteiten, de tuinfolder,
23
het promofilmpje, en de ingezonden cartoons 2008 & 2009. Op www.driepees.be vind je info over de nieuwe show van Gorcha.
Wie van nabij wil kennismaken met vleermuizen, kan terecht vrijdag in en om café Kalisj in Ninove of zaterdag in het oud Gemeentehuis van Overmere. Vanaf 19.30 uur is het er zalig vertoeven met een glaasje vampierenwijn of batcocktail in de hand. Een boeiend programma biedt jong en oud ondertussen een inkijk in het fascinerende leven van de vleermuis. Kortom, de Nacht van de Vleermuis geeft het hele gezin vleugels. Je bent van harte welkom!
© Bart Lefebure
Zak op 28 en 29 augustus af naar Overmere of Ninove
We drinken een vampierenwijn of een batcocktail, natuurlijk...
Programma Ninove vrijdag 28 Doorlopend vanaf 19.30 uur
21 tot 22.30 uur
De hele avond is het heerlijk genieten in het sfeervolle batcafé of op het terras – vleermuisgeluiden incluis. Neus even rond op de infostands of proef de batcocktails en vampierenwijn! Ondertussen genieten de kinderen volop van de vleermuizengrime, de teken- en knutselhoek én de vleermuizenkoekjes.
Laat je door een gids op sleeptouw nemen tijdens een vleermuiswandeling met batdetectoren en lampen in het stadspark en langs de Dender. Ontdek ondertussen ook tal van andere verrassende nachtdiertjes zoals nachtvlinders. Voor de kinderen zijn er aangepaste kindervleermuistochten met spannende vleermuisverhalen. Het wandelparcours is toegankelijk voor kinderwagens en rolstoelgebruikers. Deelname is gratis.
20 uur Vanaf 22.30 uur Heerlijk uitblazen in het Batcafé bij een drankje.
Plaats van afspraak
© Vilda - Rollin Verlinde
Café Kalisj, Pollarebaan 126, 9400 Ninove.
© Vilda - Yves Adams
© Vilda - Rollin Verlinde
Welkevleermuizensoorten leven er zoal in België? Welke vleermuizen tref je het vaakst aan? Het wel en wee van de vleermuis in ons land, je verneemt er alles over tijdens een boeiende voorstelling van de vleermuis in woord en beeld.
Grootoorvleermuis in winterslaap
24
Laatvlieger
Rosse vleermuis in boomhol
nr. 3 - juli 2009
Programma Overmere zaterdag 29 Doorlopend vanaf 19.30 uur
21 – 22 – 23 uur
Een tentoonstelling en een documentaire zetten de vleermuis in de kijker, knutselhoek voor kinderen (in samenwerking met JNM) en sfeervol vleermuizenterras mét vampierencocktail in het park (bij regenweer in de tent).
Maak met een natuurgids een sfeervolle avondwandeling van een half uur door het park. We gaan op zoek naar vleermuizen en ander nachtelijk leven! Toegankelijk voor rolstoelgebruikers. Deelname is gratis.
Plaats van afspraak 20 – 21 – 22 uur
Oud gemeentehuis Overmere (rechtover de kerk), Baron Tibbautstraat 2, 9290 Overmere (Berlare).
Organisatie Natuurpunt Scheldeland en Natuurpunt Dendermonding. In samenwerking met de vleermuizenwerkgroep, het ANB en de gemeente Berlare.
Hugo Willocx
Hugo Willocx
Welke vleermuizensoorten leven er zoal in België? Het wel en wee van de vleermuis in ons land, je verneemt er alles over tijdens één van de vleermuispresentaties van ongeveer 35 minuten in de prachtige raadszaal van het oud gemeentehuis.
Ruige dwergvleermuis
Vliegende baardvleermuis
nr. 3 - juli 2009
Afdeling Dendermonding 0477 69 83 19 miguel.surmont@telenet.be 0477 32 16 78 antoon.blondeel@skynet.be www.natuurpunt.be/scheldeland
Hugo Willocx
INFO
aagje.dedoncker@natuurpunt.be www.natuurpunt.be/ninove
© Vilda - Rollin Verlinde
INFO
Afdeling Ninove
© Vilda - Rollin Verlinde
Watervleermuis
Gewone dwergvleermuis
Watervleermuis in boomholletje
25
Burlen, het oergeluid van edelherten! In september breekt de bronsttijd van de edelherten weer aan. De mannetjes zijn op zoek naar hinden en leveren soms spectaculaire gevechten om de gunsten van de dames. Als je er getuige van wilt zijn, kun je mee op excursie. Bronsttijd Het is september, tijd om te paren, en de mannetjesherten laten hun oerroep horen: het burlen is begonnen, een geluid dat het midden houdt tussen het leeglopen van een grote gootsteen en berengebrul. Vele natuurliefhebbers trekken naar de Ardennen om dit imposante geluid te horen. Tegelijk proberen ze met een verrekijker een glimp op te vangen van de mannetjes die elkaar regelmatig te lijf gaan.
Op de achterpoten
Wil je het zien? Wil jij het ook wel eens zien (en horen)? Ga dan mee op excursie naar wildobservatieposten in het hartje van de Belgische Ardennen, in de buurt van Saint-Hubert. Christan Pick茅
漏 Vilda - Misjel Decleer
Om met een hinde te kunnen paren, moet je de baas van een roedel zijn. En als een ander mannetje dat 贸贸k wil, gaan de poppen aan het dansen. Soms lukt het om een rivaal met imponeergedrag af te laten
druipen, maar lukt dat niet, dan zit er niets anders op dan erom te vechten. De imposante mannetjesherten kunnen een flink potje knokken. Machtige geweien kletteren tegen elkaar: puur natuurgeweld. Soms verheffen ze zich zelfs op de achterpoten om hun tegenstander fataal te treffen.
26
nr. 3 - juli 2009
Praktische informatie Datum:
26 en 27 september 2009.
Vertrek: Afspraak op 26 september om 15 uur in de Gîte Au théatre d’Awenne, Grand’rue 1, 6870 Awenne. Kostendelend meerijden is uiteraard mogelijk en onderling te regelen. Prijs:
70 euro per persoon.
Inbegrepen:
Overnachting in een rustieke gîte in het rustige Ardense dorpje Awenne. Warm avondmaal zaterdagavond en ontbijt zondagochtend. Je kan, zonder meerprijs, al op vrijdagavond of zaterdagochtend aankomen. Er zijn dan geen activiteiten gepland, maar de streek loont zeker de moeite om deze zaterdag op eigen houtje te ontdekken.
Niet inbegrepen: De reis, individuele dranken, picknick zondagmiddag (zelf mee te brengen). Inlichtingen:
Christian Pické (0477 799473) – christian.picke@natuurpuntninove.be.
Inschrijven kan door 70 euro per persoon te storten op rekeningnummer 979-3529555-21 van Natuurpunt Ninove met vermelding “Weekend edelherten”. Stuur ter bevestiging een e-mailtje met je contactgegevens naar christian.picke@natuurpuntninove.be. Je krijgt dan een uitgebreide briefing met de juiste planning, wat je moet meenemen en een paar praktische afspraken.
Waarnemingen gezocht! Losse natuurwaarnemingen door vrijwilligers kunnen nuttig zijn voor heel wat onderzoek naar de toestand en de evolutie van soorten in de natuur. Recent werd een zeer interessant initiatief gelanceerd dat het op een heel toegankelijke wijze mogelijk maakt om waarnemingen in te voeren en te bekijken in een centrale databank: maak kennis met de natuurwaarnemingen-website www.waarnemingen.be! Om waarnemingen in te voeren en te bekijken, moet je enkel registreren. Dat is heel simpel: op de website klik je in de rechterbovenhoek op ‘Maak een account aan’. Je vult een gebruikersnaam in, je echte naam, je provincie en je e-mailadres en klaar is kees. De gebruikersnaam moet wel uniek zijn en heeft minimaal 5 letters en geen spaties of punten.
nr. 3 - juli 2009
Waarnemingen uit heel Vlaanderen kunnen worden ingevoerd en bekeken. Als natuurliefhebber uit de Denderstreek maak je bij voorkeur gebruik van het regionale scherm dat werd gecreëerd voor de Denderstreek:
denderstreek.waarnemingen.be Meer informatie hierover vind je in Dendriet nummer 4 van 2008 (p. 25). Jouw waarnemingen zijn zeer welkom: van een egel in de tuin tot een overvliegende ooievaar: het is het invoeren waard! Neem een kijkje op de website en ontdek zelf hoe eenvoudig het is. Door mee te werken draag je niet alleen een steentje bij tot het opvolgen van de fauna en flora van de Denderstreek; het is ook een zeer handige manier om je eigen waarnemingen bij houden.
27
Opgepast, we steken over!
Buurtbewoners in de bres voor de pad In maart en april hebben buurtbewoners in het afdelingsgebied van Boven-Dender op drie locaties meer dan 600 amfibieën veilig over de straat geloodst. De Natuurpuntafdeling leverde de materiële en logistieke steun. sen verdwenen of sterk gedegradeerd zijn. Wanneer daarenboven een zware tol wordt geheven door het wegverkeer, kan deze druppel de emmer doen overlopen. Op plaatsen waar veel amfibieën worden doodgereden tijdens de voorjaarstrek kan het dan ook zeer aangewezen zijn om maatregelen te nemen die het aantal slachtoffers doen verminderen. Het bouwen van een lage kunstmatige barrière verhindert dat de trekkende amfibieën de weg oversteken. Wanneer ze vervolgens langs de barrière kruipen, komen ze terecht in emmers die op regelmatige afstand zijn ingegraven. In die emmer zitten ze veilig tot een vrijwilliger hen eruit haalt en veilig aan de overkant van
An Vanden Broeck
Bij de eerste zachte lenteavond met een beetje miezerregen beginnen amfibieën aan hun jaarlijkse trek, van de overwinteringsplaats naar de voortplantings poel. Wanneer die trektocht gedwarst wordt door een rijweg levert dat enorme gevaren op: de diertjes zijn klein en kunnen de weg slechts traag oversteken. Door het drukke verkeer kan dit in een ware slachtpartij uitmonden op plaatsen waar veel amfibieën passeren. Het merendeel van de slachtoffers zijn padden. De populaties van de meeste amfibieënsoorten staan al onder sterke druk als gevolg van de intensivering van het landschapsgebruik, waardoor zowel hun voortplantingsplaatsen als hun overwinteringsplaat-
28
nr. 3 - juli 2009
An Vanden Broeck
nr. 3 - juli 2009
maken voor de lokale amfibieënpopulaties. Tot slot een welgemeend woordje van dank aan de diverse vrijwilligers die het voorbije voorjaar op verschillende overzetplaatsen heel wat amfibieën van een gewisse dood hebben gered!
Plaats
Aantal overgezette amfibieën
Spinele, Everbeek-Beneden 13 Bosstraat, Grimminge Ca. 280 Eesbeekstraat, Nieuwenhove 329
Overzicht van geredde amfibieën op verschillende overzet
plaatsen in het werkingsgebied van Natuurpunt Boven-Dender
Afdeling Boven-Dender INFO
de straat plaatst, waarna ze hun tocht voortzetten. In het werkingsgebied van Natuurpunt Boven-Dender zijn de laatste jaren een aantal plaatsen bekend geraakt waar veel padden omkomen door het wegverkeer. Vaak wordt dit gemeld door lokale bewoners. Op enkele van deze plaatsen werd recent de koe bij de horens gevat. In Grimminge en Nieuwenhove gebeurde dit in samenwerking tussen Natuurpuntafdeling BovenDender en buurtbewoners, met financiële steun van de milieuraad van Geraardsbergen. In Everbeek werkte het Regionaal Landschap Vlaamse Ardennen samen met lokale bewoners. Hun betrokkenheid is van zeer groot belang om ervoor te zorgen dat de emmertjes elke morgen worden leeggemaakt aan de overkant van de straat, zodat de amfibieën hun trektocht kunnen afronden. Het tabelletje geeft een overzicht van de aantallen amfibieën per locatie. Het gaat hoofdzakelijk om padden, met daarnaast kleinere aantallen kikkers en salamanders. Vooral in Grimminge en Nieuwenhove gaat het om heel mooie aantallen. Hoewel er nog een aantal dieren door de mazen van het net glippen en worden doodgereden, ondanks de beschermingsmaatregelen, kunnen deze maatregelen wel degelijk het verschil
Wouter Faveyts Wouter.faveyts@telenet.be
29
Startdagen JNM Ninove-Geraardsbergen Ini’s (13 tot 15 jaar) en ouderen (16 tot 25 jaar) Zaterdag 19 september: Vlottentocht, avondmaal, vleermuizentocht en overnachting te Ninove.
Zondag 20 september: Beheerswerken, excursie en spel. Einde om 17 uur.
Meebrengen: Kleren die nat mogen worden, slaapgerief, fiets en 7 euro voor avondmaal en ontbijt.
Land Van Aalst Voor wie woont in Aalst, Erpe-Mere, Lede, Haaltert, Denderleeuw, Affligem of Liedekerke zijn er de startdagen van JNM Land van Aalst. Land van Aalst organiseert een heus startweekend, ook op 19 en 20 september. Al wie zin heeft om naar libellen, vlinders, schuwe zoogdieren en minder schuwe planten te zoeken is meer dan welkom. Geïnteresseerde vrienden en vriendinnen nodigen we zoals elk jaar gaarne uit.
Inschrijven: Mail naar liesbetvancrombrugge@hotmail.com met vermelding van je naam en leeftijd.
De Piepers (7 tot 12 jaar) Zondag 20 september 2009 van 13 tot 17 uur:
Karl Van Ginderdeuren
Een heuse startdag met beheerswerken, excursie en spel!
30
Meer info over de startdagen in… Ninove, Geraadsbergen en Roosdaal: www.jnm.be/niger Dendermonde en Zele: www.jnm.be/durmeland Land van Aalst: www.jnm.be/landvanaalst
Keitoffe bende
nr. 3 - juli 2009
Natuurpunt is een open en ongebonden vereniging die mensen op een aangename wijze kansen wil geven om zich in te zetten voor de duurzaamheid van natuur en landschap vanuit een brede maat schappelijke visie. Onze activitei ten situeren zich hoofdzakelijk op het vlak van studie, educatie, beleid en reservatenwerking. www.natuurpunt.be
RESERVATEN EN NATUURPROJECTEN
AFDELINGEN
Boelaremeersen te Nederboelare - 6640 Johnny Cornelis - 0474 58 08 38
Aalst
Rik De Baere - 053 21 29 13 rik.debaere@telenet.be
Affligem-Liedekerke Kern Affligem
Giften Reservatenfonds: rekeningnummer: 293-0212075-88 met vermel ding van de projectnaam en het projectnummer. Giften vanaf e 30 zijn fiscaal aftrekbaar.
johnny_cornelis@hotmail.com
Brede Schoren en Konkelschor te Berlare 6616
Wim Van Grieken - 05 77 70 06 wim.van.grieken@advalvas.be
Stefaan Thibau 052 42 69 72 stefaan.thibau@skynet.be
Kern Liedekerke
Dendervallei te Ninove 6099
Erik De Block - 053 68 35 88 edebe@advalvas.be
Denderleeuw
Bruno De Bruyn - 053 67 07 85 bruno.de.bruyn@kindengezin.be
Dendermonding
Stefaan Thibau - 052 42 69 72 stefaan.thibau@skynet.be
Erpe-Mere
Peter D’Hondt - 053 80 72 57 peter.dhondt@telenet.be
Boven-Dender
Wouter Faveyts - 0479 27 32 78 wouter.faveyts@telenet.be
Groot-Haaltert
Stijn De Ryck 0472 70 20 00 stijnderyck@busmail.net
Lede-Houtem
Peter D’Hondt - 053 80 72 57 peter.dhondt@telenet.be
Ninove
Wouter Mertens - 0495 68 89 33 wouter.mertens1@telenet.be
WERKGROEPEN
Jeroen Vanhee 054 33 50 29 olinda@skynet.be
Den Dotter/ Blauwbos te Haaltert/Aaigem/Mere 6149 Stijn De Ryck 0472 70 20 00 stijnderyck@busmail.net
Everbeekse bossen - 6210
Koen Van Den Berge 055 42 83 90 koen.vandenberge@skynet.be
Gemene Meers te Idegem 6647
Tom Van Muylem 054 24 02 10 tom.tinne@telenet.be
't Groot Schoor te Grembergen 6603 Tarcy Verstraeten 052 21 11 11
Heidemeersen te Berlare 6644
Stefaan Thibau 052 42 69 72 stefaan.thibau@skynet.be
Hogedonk te Gijzegem/ Herdersem / Mespelare - 6243
Werkgroep Invertebraten
Brian Roelandt Brian.Roelandt@telenet.be 052 22 57 71
Vogelwerkgroep Cinerea
Honegem te Erpe-Mere/ Aalst/Lede - 6123
Eric De Tré - 053 66 04 32 eric.detre@vhm.be - 2255 Wouter Faveyts 0479 27 32 78 wouter.faveyts@telenet.be
Plantenwerkgroep Allium
Peter Tolleneer - 0498 40 83 28 allium@belgacom.net
Zoogdierenwerkgroep Denderstreek Joachim De Maeseneer Joachimdm@yahoo.com
Wim D’Haeseleer - 0495 87 50 50 wim.dhaeseleer@honegem.be www.honegem.be
Keelman te Denderhoutem 6178 Guido Van Rossen 054 32 23 01
Ledezijde 6657
Peter D’Hondt - 053 80 72 57 peter.dhondt@telenet.be
Moenebroek te Geraardsbergen/ Lierde - 6620 Carlos D’Haeseleer - 054 41 87 09 carlos.dhaeseleer@skynet.be
Molenbeekmeersen te Den derleeuw/Okegem - 6646 Eric De Tré 053 66 04 32 eric.detre@vhm.be
Padde- en Porrebeekvallei te Dendermonde - 6652 Dirk Van den Bossche 052 42 49 60
Palitsebeek te Liedekerke - 9427 Marc Michiels 053 67 11 91 marcusmichiels@skynet.be
Pamelse meersen, Dommelingen te Liedekerke - 9972 Marc Michiels 053 67 11 91 marcusmichiels@skynet.be
Phenixberg te Okegem - 6618 Wouter Mertens 054 32 51 71 wouter.mertens1@telenet.be
Raspaillebos te Grimminge 6164 Koen Steenhoudt 054 58 67 58 k.steenhoudt@skynet.be
Rietbeemd te Moerbeke/ Viane/Lessines - 6058 Godfried Merlevede 068 30 01 07 0486 87 17 87 derietbeemd@hotmail.com
Sint-Onolfspolder te Appels/ Dendermonde - 6623 Bart Dierickx 052 21 03 81
Valier te Liedekerke - 9418 Marc Michiels - 053 67 11 91 marcusmichiels@skynet.be
Wachtbekken 6 In Sint-Gillis/Dendermonde Stefaan Thibau 052 42 69 72 stefaan.thibau@skynet.be
Walputbeek/Dendermeersen te Meerbeke - 6213 Georges Jacobs 054 33 60 64 georges.jacobs@pandora.be
Korte Lake te Overboelare 6655
Wellemeersen te Denderleeuw/ Erembodegem - 6612
Peter D’Hondt - 053 80 72 57 peter.dhondt@telenet.be
Willem Boonen - 054 41 75 85 willem.boonen@skynet.be
Eric De Tré 053 66 04 32 eric.detre@vhm.be
Werkgroep amfibieën & reptielen Ward
Kravaalbos te Meldert 6071
Werkgroep Bomen-ParkOsbroek/Gerstjens te Aalst
Paddestoelenwerkgroep Zwamvlok
Koen De Maere greatskua2002@hotmail.com 0485 68 89 82
nr. 3 - juli 2009
Frans Roggeman fransroggeman@msn.com
Peter Tolleneer 0498 40 83 28 wbpo.aalst@belgacom.net
Dendriet is het regionale contactblad voor de leden van negen Natuurpuntafdelingen en zes studiewerkgroepen in de Dender streek. Deze afdelingen en werkgroepen willen zowel occasioneel als structureel intens samenwer ken. Je kan voor meer inlich tingen steeds terecht bij de con tactpersoon voor jouw afdeling of de werkgroep die jouw interesse wegdraagt. Stuur je opmerkingen, aanmoedigingen, belevenissen en natuurpuntjes door naar de redactie. Deadline volgende Dendriet: 1 augustus 2009. Dendriet ontvangen: Leden van Natuurpunt die lid zijn van een niet-Denderstreek afdeling kunnen Dendriet ontvangen door hun lidmaatschap te wijzigen naar de afdeling binnen de Denderstreek van hun keuze of door zich te abonneren op Dendriet. Dit doe je door middel van een overschrijving van 7,50 op rekeningnummer 393-0491337-24 van Dendriet, Heldergemstraat 161, 9450 Heldergem, met vermelding van je lidnummer en “abonnement Dendriet, middenkatern afdeling...”. Een afzonderlijk abonnement zonder lidmaatschap van Natuurpunt is niet mogelijk.
REDACTIERAAD Koen Steenhoudt - verzending en redactiesecretaris. Wouter Mertens - hoofdredacteur en verantwoordelijke uitgever. redactiekern - Daan Stemgée. Stijn De Ryck - budgettering. Marc Symoens - corrector. Willy Beeckman, Rik De Baere, Aagje De Doncker, Joachim De Maeseneer, Dirk De Mesel, Eric De Tré, Peter D’Hondt, Wouter Faveyts, Jo Ottoy, Peter Tolleneer, Wim Van Grieken. Wilfried Veldeman - lay-out en opmaak Werkten ook mee aan dit nr: Johnny Cornelis, Jens De Bruycker, Dirk De Vis, Bart Lefebure, Christian Pické, Koen Ribus, An Vanden Broeck, Karl Van Ginderdeuren, Vilda: - Yves Adams - Ludo Goossens - Rollin Verlinde, Hugo Willocx.
Druk
Drukkerij Druk in de Weer, Gent Papier: CyclusPrint 90 gram, 100% kringlooppapier Inkt: gedrukt met vegetale inkten en plantaardige wasmiddelen.
31
Laatste weekend augustus (vrij - za) Spannende vleermuisgezinsavonden
INHOUD 2 Vote local, act global 4 Natuurinrichting Osbroek - Gerstjens 8 Uit het juiste hout 11 Bruin blauwtje in opmars 15 Denderkalender 19 Denderjump 20
Fuut- en ijsvogelnesten bedolven
22 Vleermuizen ontdekken in je buurt 26 Burlen, het oergeluid van edelherten 27 Waarnemingen gezocht 28 Opgepast, we steken over 30 Startdagen JNM
Deze titel verwijst naar: het Griekse dendron, wat boom betekent, een mineraal in de vorm van een boompje op voegvlakken van sommige gesteenten, de vertakte uitlopers van hersen- zenuwcellen: een communicatie- kanaal dus, het Denderbekken met een netwerk van sloten en beken, tenslotte staat er natuurlijk ook veel riet langs de Dender... Retouradres: Koen Steenhoudt, Waterschaapstraat 30, 1570 Galmaarden Redactieadres: Dendriet, Pamelstraat 119, 9400 Ninove E-mail: dendriet@skynet.be Websites: www.natuurpunt.be/denderstreek www.denderstreek.waarnemingen.be Verantwoordelijke uitgever: Wouter Mertens, Pamelstraat 119, 9400 Ninove Rekeningnummer: 393-0491337-24, Dendriet, Heldergemstraat 161 9450 Heldergem
Foto’s voorpagina: Denderjump: Joachim De Maeseneer Boerenzwaluwen op nest: Vilda - Yves Adams Watervleermuis in vlucht: Hugo Willocx
Schenk een lidmaatschap ! Gezinslidmaatschap: 20 op rekening 230-0044233-21 Je ontvangt natuur.blad en Dendriet Voor 8,50 meer ontvang je ook natuur.focus (studie en beheer) of natuur.oriolus (vogels) Voor 34,50 in totaal ontvang je zowel natuur.blad, -focus, -oriolus en Dendriet (vermeld de tijdschriften die je wenst op de overschrijving)