‘De Wilde Tuin’

‘De Wilde Tuin’ Eén vierkante meter om amfibieën te beschermen tegen de rivierkreeft

Tekst en foto’s: Jaap Graveland

Dagblad NRC heeft een leuke actie bedacht: ze riep haar lezers op een vierkante meter ‘wilde tuin’ te creëren. “We vragen u om één vierkante meter tuin te laten verwilderen. Samen met ecologen kijken we een jaar lang met u mee naar wat er verschijnt, gebeurt en verandert. Welke planten komen op? Welke beesten passeren er zoal? En hoe verandert onze eigen houding ten opzichte van de omgeving, de natuur? Bestaat onkruid nog wel als alle planten er mogen zijn?” Je mag zelf kiezen hoe je dit doet. D

Betonkuip Er leven momenteel orde van grootte drie miljoen volwassen kreeften in de Krimpenerwaard. De gevolgen voor onze kikkers en salamanders zijn desastreus. Ik heb een klein vijvertje aangelegd als veilige opgroeiplaats. Ik heb er voor gekozen een betonkuip in te graven en geschikt te maken voor het opgroeien van larven van kikkers, padden en kleine watersalamanders. We hadden er tot ca. acht jaar terug honderden amfibieën op ons erf. Onder een stronk hout vond ik soms tientallen kleine watersalamanders. Als ik het gras maaide in de boomgaard, moest ik in mei en juni van te voren jonge padjes en kikkertjes weghalen, die door het gras scharrelden. Ze zijn allemaal weg. Oorzaak: een explosieve ontwikkeling van de populatie van exotische rivierkreeften. Het gaat om een paar kreeftensoorten, maar de Amerikaanse rode rivierkreeft is verreweg de belangrijkste.

Drie miljoen kreeften 8 maart nam ik deel aan een overleg van het net opgerichte ‘Kreeftenplatform Krimpenerwaard’, georganiseerd door het Hoogheemraadschap (HHSK). HHSK presenteerde het resultaat van een kreeftenbevissingsproef achter Berkenwoude, in de zomer van 2021. Er werd gevist met honderden netten en korven, die één of twee keer per week werden geleegd. In 15 km sloot vingen ze 2000 kg kreeften, 82.000 exemplaren. Dat was, zo bleek uit andere gegevens , ruwweg de helft van het aantal aanwezige kreeften. Als deze polder representatief is voor de Krimpenerwaard, en waarom niet, leven er nu ca. drie miljoen rivierkreeften in onze waard, en dat zijn dan alleen de grotere maten.

Een ramp voor onze sloten Alles maken de rivierkreeften kapot: oevers, waterplanten, amfibieën. De rivierkreeften graven gaten in de oevers, dus kunnen overal terecht. In vergelijking met rivieren en meren bevatten onze sloten weinig water, maar heel veel oever. Dus is de impact van die kreeften op het slootleven enorm. We zijn op diverse plekken in twaalf jaar tijd al 30 cm harde oever kwijtgeraakt, de ratten hebben hun aandeel hierin, maar ik vermoed dat het kreeftenaandeel groter is. Ik had een paar maanden een fuik staan, om eens te zien hoeveel er zitten en ving er vaak tientallen per etmaal. De grond van de oever komt als bagger in de sloot en vergroot de troebelheid. Waterplanten hebben het daardoor moeilijk: het weinige licht dat beschikbaar is, wordt gebruikt door algen in de bovenste waterlaag. Die waterplanten hebben het toch al moeilijk, want de kreeften vreten de stengels door en eten van de planten. Nu ik dit stukje schrijf, ligt de sloot net als vorige jaren rond deze tijd, weer vol met los drijvende plantendelen. Een veilige haven Terug naar de kikkers en salamanders. Zolang de kreeften nog zo massaal aanwezig zijn, is herstel van hun populaties uitgesloten. Maar lokaal kunnen we misschien iets doen. Ik doe er kikker- en paddendril in en wie weet vind ik nog wat salamandereitjes. Kreeften kruipen over land en kunnen dus mijn vijvertje bereiken. Maar het gaat niet om grote aantallen. Tijdens tien jaar wekelijks gras maaien ben ik maar een keer of drie een rondwandelende kreeft tegengekomen. Het vijvertje ligt acht meter van de sloot. Mocht er toch een enkele kreeft in komen, dan heb ik dat snel in de gaten en kan ik hem er uit vissen. Ik ga zorgen voor een kruidenrijke vegetatie en een takkenhoop rond de kuip, voor voedsel (wormen, insecten) en schuilgelegenheid. Op termijn maak ik het misschien groter. Ik hou jullie op de hoogte. Eerst maar eens aan kikkerdril zien te komen… D