Jaar van de Merel

Meedoen door te tellen

Erik Kleyheeg

Na het Jaar van de Wilde Eend in 2020 moesten we een jaartje wachten tot we weer een “Jaar van…” hadden. Na het tussenjaar hebben Vogelbescherming en Sovon opnieuw een algemene vogelsoort uitgekozen die in zwaar weer verkeert: 2022 is het Jaar van de Merel. De merel is zonder twijfel de bekendste zangvogel van Nederland en tevens de meest talrijke broedvogel van ons land. Tot enkele jaren geleden ging het de merel voor de wind, maar na 2016 ging het plotseling mis. In een paar jaar raakten we bijna een derde van de broedpopulatie kwijt. Vaak is bij dit soort afnames niet duidelijk wat er aan de hand is, maar bij de merel is dat anders: dankzij onderzoek naar ziektes is duidelijk aangetoond dat het Usutu-virus verantwoordelijk is voor deze klap. In een tijdsbestek van drie jaar verspreidde de ziekte zich in een golfbeweging van het zuidoosten naar het noordwesten van Nederland. De plotselinge afname van de merel was wel een aanleiding om de soort eens beter onder de loep te nemen. Wat weten we eigenlijk over deze soort? Verrassend weinig, terwijl hij zo dicht bij ons leeft. D

Langdurige afnames Hoewel de landelijke populatie het tot 2016 goed deed, was er in de stad en in bossen op de arme zandgronden al langer een achteruitgang te zien. De oorzaken voor deze afnames zijn veel minder goed bekend. Wel zijn er natuurlijk ideeën over de mogelijke oorzaken: in de stad is mogelijk te weinig groen om aan de behoeften van de merel te voldoen en op de arme zandgronden is er mogelijk te weinig voedsel beschikbaar. Vogelbescherming en Sovon willen daarom graag weten wat merels precies eten in verschillende regio’s en habitattypen in ons land. Om daar achter te komen, wordt het publiek ingeschakeld. Door elke week het aantal merels in je tuin te tellen en te observeren wat ze eten, kun je meedoen aan het project. Bezoek daarvoor de projectpagina van het Jaar van de Merel op www. jaarvandemerel.nl. Door een jaar lang merels te observeren, krijgen we een mooi beeld van de verschillende voedselbronnen die de merel gedurende het jaar gebruikt. Verbetering leefgebied Vogelbescherming grijpt het Jaar van de Merel ook aan om opnieuw aandacht te vragen voor geschikte leefomstandigheden voor de merel en andere vogels rondom het huis en in de wijk. Vooral in de stad, maar ook steeds meer in dorpen en het buitengebied worden tuinen ‘netjes’ en onderhoudsvriendelijk gemaakt, waardoor er voor vogels weinig meer te zoeken is. De merel laat heel duidelijk zien dat vogels niet veel nodig hebben, maar dat wij het ze toch heel moeilijk kunnen maken als we niet uitkijken. Probeer je maar eens voor te stellen wat de merel nodig heeft: een stukje gazon of border om wormen uit de grond te trekken (dus geen tegels), een dichte struik, heg of klimplant om in te broeden (dus geen schutting of kale muur), en bij voorkeur bessenstruiken om in het najaar van te eten. Is jouw tuin al merelvriendelijk? Of is het Jaar van de Merel hét moment om je tuin eens onder handen te nemen? Voor advies op maat kun je altijd terecht bij de NVWK door een mailtje te sturen naar erfvogels@nvwk.nl. D

Broedsucces Waar in het Jaar van de Merel echter de meeste aandacht naar uit gaat is het broedsucces. Ondanks dat merels volop in tuinen broeden en zeer talrijk zijn, weten we in Nederland maar heel weinig over het nestsucces. Toch is reproductie vaak de sturende factor achter de toe- of afname van vogelpopulaties. Vogelbescherming en Sovon vragen daarom dit voorjaar zoveel mogelijk mensen mee te doen met het Nestkaartenproject. Door nauwgezet een nestje merels te volgen, komen we meer te weten over het aandeel nesten dat succesvol is en het aantal jongen dat per nest uitvliegt. Om mensen goede instructies mee te geven voor dit project worden door Sovon dit voorjaar cursussen gegeven en online instructiefilmpjes op de website gezet. Heb je vaak een nestje merels in de tuin? Overweeg dan ook eens om het nestje wat beter te volgen en je bevindingen te delen voor het Jaar van de Merel. Kijk voor meer informatie hierover ook op www. jaarvandemerel.nl.

Een merelvrouw doet zich te goed aan een larve in een tuin in Haastrecht op 9 januari 2022, foto Erik Kleyheeg