Help mee de scholekster een veilige plek te geven in de bebouwde kom

www.scholeksterophetdak.nl

P E R S B E R I C H T

Het gaat niet goed met onze Bonte Pieten. De Stichting Onderzoek Scholekster probeert de neergaande trend van de scholllies te keren. Een project van SOS is onderzoek naar scholeksters die op daken broeden. Iedereen kan meedoen.

Over het project

Steeds vaker kom je de scholekster tegen in de bebouwde kom! Ze komen daar om te broeden op platte daken. Dat is bijzonder omdat je ze in de wad- en weidegebieden van Nederland juist steeds minder vaak ziet. Waarschijnlijk kiest de scholekster voor de stad omdat daar broeden vaker tot succes leidt, maar zeker weten doen we dat niet. Met dit project kunnen we samen de scholekster een handje helpen. We kunnen de door jou ingevulde gegevens over de nesten gebruiken voor wetenschappelijk onderzoek. Daarnaast kunnen de kuikens in de stad tegen allerlei problemen aanlopen en geven we je hier tips om ze te helpen.

Doe je mee?

Vul via de QR-code hiernaast gegevens in van het nest bij jou in de buurt, door jouw antwoorden help je de Scholekster enorm! Het is voor het onderzoek erg nuttig om waarnemingen over het nest, de eieren en jongen te ontvangen. We krijgen de beste resultaten als je de waarnemingen van eieren en/of jongen om de paar dagen wilt invullen. Dit kan eenvoudig door gebruik te maken van de nestcode die je ontvangt. Je hoeft de nestinformatie dan niet nog een keer in te vullen. Er zijn al 879 daknesten aangemeld! Kijk op het kaartje op de website. Je kunt ook de handen uit de mouwen steken en zelf aan de slag gaan. Kijk bij de tips om te zien wat je nu al kunt doen!

Moeten we de scholeksterkuikens van het dak helpen?

Het eigenhandig verplaatsen van kuikens van het dak naar de grond raden wij af. De gevaren van het vallen neem je weg, maar het is erg ingewikkeld om te bepalen of de jongen er op de grond beter aan toe zijn. Dit hangt van veel verschillende factoren af, zoals hoogte van de dakrand, dakhoogte, ondergrond, voedselaanbod in de buurt en gevaren op de grond (verkeer en katten). Als je ervaringen hebt uit vorige jaren met kuikens die de val niet overleefd hebben, neem dan contact met ons op via het contactformulier. Dan kunnen we samen naar een oplossing kijken. Door onderzoek naar de gegevens die je invult, krijgen wij een beter beeld van wanneer ingrijpen nuttig is.

Hoe kan ik de kuikens op het dak helpen?

Jongen gaan eerder het dak af als het er te warm en droog is en er geen beschutting is. Wat kan helpen is het plaatsen van een bak met water op het dak en die geregeld bijvullen. Daarnaast is het goed om iets op het dak te plaatsen waar de jongen onder kunnen kruipen, zoals een pallet. Dit zorgt ervoor dat de jongen schaduw hebben en kunnen schuilen als er bijvoorbeeld een meeuw overkomt. Van afgelopen jaar hebben we geleerd dat de jongen vaak langer op het dak blijven als de situatie er gunstiger is. Hoe groter ze zijn hoe meer kans dat ze de val overleven aangezien ze de val met hun vleugels al wat kunnen opvangen. Verder kunt u open regenafvoeren afdekken met een boldraadrooster/kraaienkap of met een stuk gaas. Dit voorkomt dat de jongen erin verdwijnen.

Moet ik de scholekster jongen terug op het dak zetten?

Scholekster jongen verlaten direct het nest en gaan de ouders achterna. Die roepen ze om ze mee te nemen naar het voedsel. Het nest wordt niet meer gebruikt als de eieren zijn uitgekomen. Het terugplaatsen van een jong op het dak heeft dan ook vaak geen zin. De kans is dan namelijk groot dat ze er direct weer af gaan, met een vernieuwde kans op letsel als gevolg. Wel kun je het dak gunstiger maken, zodat de kuikens er langer op blijven. De ouders houden contact met de jongen en zijn soms even afwezig, de jongen raken niet “verweesd”. Soms lopen ze een klein beetje mank als gevolg van de val, meestal herstelt het pootje vanzelf. Alleen als een vogel bijna niet meer kan lopen of een gebroken vleugel heeft, is het raadzaam de Dierenambulance te bellen. Houd je kat binnenshuis!

Scholekster met jongen op het dak, foto: Geert de Vries

Naam: Scholekster Bijnaam: Bonte Piet Leeftijd: Maximaal 46 jaar Aantal eieren: 2 – 4 Grootte: 39-44 cm, spanwijdte 72-83 cm Gewicht: 500 – 600 gram Geluid: Schel, hoog en vérdragend. Luidruchtig, “(te-)piet!” Voedsel: Regenwormen en emelten Traditionele woonplaats: Kwelder en weilanden Nieuwe woonplaats: Platte daken met grind in stad en dorp Broedseizoen: Maart-juli

Veelgestelde vragen

• Hoe ziet een scholekster er uit? De scholekster is een makkelijk te herkennen vogel. Hij is zwart met wit, heeft roze poten en een lange oranjerode snavel. In de winter hebben scholeksters een witte kraag om hun kop. • Hoe oud kan een scholekster worden? Scholeksters zijn langlevende vogels die maar liefst 46 jaar oud kunnen worden. De gemiddelde leeftijd is ongeveer 16 jaar. • Waar zijn de scholeksters in de winter? Tijdens de wintermaanden zijn ze vooral te vinden in kustgebieden bij de Waddenzee en de Zeeuwse Delta. Een klein deel brengt de winter door langs de kusten van Engeland, België en Frankrijk. In de winter hebben scholeksters een witte kraag om hun kop. • Waarom pikken ze tegen het raam? De vogel ziet zijn eigen spiegelbeeld en denkt dat het een ander is. Scholeksters zijn erg territoriaal en proberen de indringer te verjagen. • Hoe ziet een nest eruit? Scholeksters houden het simpel bij het maken van nesten. In de weilanden zoeken ze vaak iets hogere, droge plekken waar wat steentjes liggen (bijvoorbeeld op een dam!), op het wad is zand met schelpen favoriet. De mannetjes maken met hun borst ondiepe kuiltjes, ook op het dak, die ze soms versieren met een paar stokjes, steentjes of ganzenkeuteltjes. Daar blijft het bij! Nadat het vrouwtje een mooi kuiltje heeft uitgekozen legt ze er tot wel vier eieren in. De eieren zijn net zo groot als kleine kippeneieren uit de winkel. Na 27 dagen broeden, ontstaan de eerste kleine barstjes in de eieren. Met een kleine verdikking op de snavel (de eitand) tikt het kuikentje het eitje steeds verder open en twee dagen later kruipt hij uit het ei. In tegenstelling tot veel andere vogels hebben de kuikens dan meteen al dons en gaan ze binnen een dag al aan de wandel. • Waarom broeden scholeksters op daken? Scholeksters hebben een groot aanpassingsvermogen en komen als broedvogel voor langs de kust, op het boerenland en steeds vaker in steden. Door op daken te broeden zijn ze veilig voor veel roofdieren. Doordat ze zelf hun jongen voeren kunnen ze die met pendelvluchten van voedsel voorzien. De jongen eten veel en kunnen zelf nog geen voedsel verzamelen. Pas als de jongen kunnen vliegen en hun eigen voedsel kunnen vinden gaan ze op pad, de wijde wereld in. Als ze volwassen zijn keren ze vaak terug naar de plek waar ze opgegroeid zijn om een eigen territorium te vinden. • Zijn het steeds dezelfde scholeksters die op het dak broeden? Waarschijnlijk wel. Scholeksterpaartjes zijn trouw aan elkaar en aan de broedplek. Omdat ze oud worden kunnen ze vele jaren achter elkaar dezelfde plek bezetten. Slechte broedresultaten kunnen uitdraaien op een “echtscheiding”, ook kan er uiteraard een vogel sterven. Vaak wordt de plek dan ingenomen door een andere scholekster. • Waarom maken de scholeksters zoveel lawaai? Scholeksters besteden veel tijd aan de paarbinding en het verdedigen van het territorium tegen buurparen. Dit doen ze met een opvallende ceremonie waarbij ze veel kabaal maken. Ook natuurlijke vijanden worden luidruchtig verjaagd: om de kuikens te waarschuwen en om roofdieren weg te jagen roepen de ouders tot het gevaar geweken is. Scholeksters zijn ook ‘s nachts actief.

Nog even in het kort de tips om de scholekster te helpen

Tip 1: Scholeksters zijn beschermd, dus je mag de nesten niet verstoren. Voorkom dakwerkzaamheden tijdens het broedseizoen, scholeksters zijn daar erg gevoelig voor. Tip 2: Dicht open regenpijpen af met een stukje kippengaas. Hierdoor voorkom je dat de jongen erin kunnen vallen! Tip 3: Zorg voor beschutting en schaduw op het dak, bijvoorbeeld door het plaatsen van een pallet. De jongen kunnen eronder kruipen bij gevaar of als het heet wordt op het dak. Tip 4: Plaats een ondiepe bak met water. Dit water kunnen de jongen gebruiken als het een langere periode erg warm en heet is.