De Onderneming 924

DE ONDERNEMING

(Foto Bosch Powertools)

Kiezen voor warmtepompen op CO2

Gaswarmtepompen voor dagcentrum

De invloed van de ErP eisen

Periodiciteit: maandelijks I Afgiftekantoor: Oostende X ISSN 0777/6349 I P501047 I Verantwoordelijke uitgever: Filip Cossement I Edith Cavellstraat 88 bus 13b, 1180 Brussel

Maandblad voor sanitair - verwarming en klimatisatie • nr. 924 • oktober 2015

LES 5

Een hoogrendementsketel is hĂŠt voorbehoedsmiddel tegen losbandige energiefacturen.

Kicken uw klanten op technologische hoogstandjes? Dan zouden ze zichzelf best eens goed verwennen met een superzuinige hoogrendementsketel op mazout. Ideaal voor de kapoenen die graag hun uitgaven stevig in de hand houden. Of denkt u dat ze het liever nog ietsje gedurfder hebben? In dat geval kunnen ze zich laten verleiden tot een swingend energieensemble. Zo’n stoere ketel gaat namelijk vlotjes hand in hand met hun andere speeltjes, bijvoorbeeld met hun thermische zonnecollectoren.

Meer tips en info op www.kamazoutra.be

Warm voor de toekomst

03

VOORWOORD

COLOFON De Onderneming. Vakblad voor sanitair, verwarming en klimatisatie PERIODICITEIT Maandelijks ABONNEMENTEN - SECRETARIAAT 10 nummers per jaar voor ₏ 37 ING IBAN BE54 3630 4405 3497 Julie Lagneaux E julie.lagneaux@distrigraph.com T 02 340 76 90 REDACTIETEAM John Lams Alex Baumans Michel Hanoulle Philip Declercq T 02 340 76 90 | F 02 340 76 99 E redactie@deonderneming.be VORMGEVING Ruth Van Thuyne E ruth.vanthuyne@fcomedia.be RECLAME - ADVIES FCO Media Boulevard des Canadiens 118, 7711 Dottignies T 056 771310 | F 056 771311 E filip.cossement@fcomedia.be VERANTWOORDELIJKE UITGEVER Distrigraph Filip Cossement Edith Cavellstraat 88 bus 13 1180 Brussel Version française: sur simple demande Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt worden door middel van druk, fotokopie, microfilm of op welke wijze ook, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever. Voor ondertekende artikels zijn alleen de auteurs aansprakelijk. Voor de inhoud van de advertenties zijn enkel de adverteerders aansprakelijk. De uitgever erkent geen enkel verplichting tot opname van aangeboden advertenties.

De vakman in de verkeerschaos Een namiddag begin september, buiten de piekuren. Een Brusselse groothandel heeft zijn klanten uitgenodigd op een speciaal evenement. Er komt echter niemand opdagen. Twee uur later is de toestand exact dezelfde. Er zit niets anders op dan de hele zaak af te blazen en te hopen dat het volgende keer beter zal worden. Die dag zat de Ring namelijk muurvast en was het verkeer in de binnenstad geblokkeerd door een actie van de taxichauffeurs.

Voeg daar nog slecht weer bij, met werken aan de uitrit van de Ring in kwestie, en men heeft het recept voor een verkeerschaos waarin zelfs de meest gemotiveerde installateur rechtsomkeert maakt.

Elk jaar worden de herfstfiles langer; het kleinste incident zorgt voor kilometers lange opstoppingen en vertragingen. De toestand in Brussel en omgeving is er dit jaar nog erger op geworden. Wie in de auto naar de hoofdstad moet, weet dat het verkeer tijdens de piekuren altijd vast zit. Meer dan ooit is Brussel Europees kampioen in opstoppingen. Wegenwerken, stakingen en andere acties maken er de zaak niet beter op, om maar te zwijgen van de overhaast ingevoerde voetgangerszone in het centrum van Brussel.

Installateurs en andere vaklui worden dag na dag met mobiliteitsproblemen geconfronteerd, niet alleen rond Brussel maar ook in de andere steden van het land. Dat betekent een aanzienlijk inkomensverlies. Uiteraard kunnen we de problemen op deze ene pagina niet grondig analyseren en nog veel minder oplossen. Daar is veel meer tijd en ruimte voor nodig. We willen gewoon aanstippen dat de files het werk van installateurs en andere vaklui moeilijker maken.

Uiteraard moeten we minder vervuilen, en dat kan alleen door gebruik te maken van alternatieven, zoals openbaar vervoer, de fiets enzovoort. De beleidsmakers mogen echter niet uit het oog verliezen dat het in sommige beroepen onvermijdelijk is om met een bestelwagen ter plaatse te komen. Een gezonde economie is onmogelijk zonder een vlot wegverkeer.

Een installateur kan niet eventjes wat materiaal in een rugzak gooien en zo naar de klant fietsen. Wie met een defecte ketel of waterverwarmer zit, of problemen heeft met een verstopt toilet, wil maar een ding: dat de vakman zo snel mogelijk komt, met alle nodige stukken om de storing zo snel mogelijk te verhelpen. Nu de winter nadert, wil niemand kou lijden door een defect verwarmingstoestel, zeker als men al een dagje ouder is.

In verschillende steden, in de eerste plaats in Brussel, hebben vaklui het steeds moeilijker om ergens te raken en om hun afspraken na te komen. Bij een adres raken is maar de helft van het probleem, daarna moet men nog een parkeerplaats vinden. In vele wijken wordt dit een echte uitdaging, en het is duidelijk een aspect waar het Brusselse stadsbestuur niet over nagedacht heeft bij de invoering van de voetgangerszone - los van de kwestie of die zone zelf een goed idee is of niet. Vele professionals waren al niet happig om opdrachten te aanvaarden in centrum Brussel, en nu stoot de klant meer en meer op een categorieke weigering. Wil men als vakman de verloren tijd en kosten in rekening brengen, wordt dat immers onbetaalbaar.

We kunnen alleen hopen dat de economie in Brussel geen onherstelbare schade lijdt door een gebrek aan mobiliteitsbeleid in Brussel en omgeving.

LID VAN DE UNIE VAN DE UITGEVERS VAN DE PERIODIEKE PERS

www.deonderneming.be

DE ONDERNEMING

Michel Hanoulle Redactie

NEEM & GENIET

NEEM een Wilo-Yonos PICO en GENIET direct van een Sodexo waardebon van 5 euro* * Sodexo waardebon in de doos

Herfstactie

Van 1.09.2015 tot 31.12.2015.

Zie lijst deelnemende verdelers op www.wilo.be

05

INHOUD

21 31

44

DE ONDERNEMING

VOORWOORD ACTUA AGENDA

03 06 19

TECHNIEK INSTALLATIE EN GEREEDSCHAP Bosch Power Tools innoveert Drukverliezen in fittingen: actie vereist!

21 21 21 25

VERWARMING 27 Gaswarmtepompen voor dagcentrum 27 Belangstelling voor intelligente thermostaten groeit 31 WKK en zorg 35 Kiezen voor warmtepompen op CO2 41 SECTORNIEUWS EN REGLEMENTEN BEDRIJFSBEZOEK Wellness van Repabad Induscabel opent een nieuw filiaal

44 44 44 46

EVENEMENTEN De vakbeurs van groothandel Van Marcke De invloed van de ErP eisen Mondial du B창timent van 2 tot 6 november

49 49 53 54

WETGEVING Het label kleeft niet altijd op zijn plaats

56 56

FEDERATIES NBN EN 14868 - 2005 - Bescherming van metalen

59 59

PRODUCT NEWS KERNCIJFERS

67 71

ACTUA

06

Caluwaerts infodag in Eke Groothandel Caluwaerts ontving samen met een veertigtal leveranciers zijn klanten in zijn vestiging in Eke bij Gent. Het hoofddoel was om vakmensen en fabrikanten met elkaar in contact te brengen. Er was ook voor de gezelligheid gezorgd met animatie voor de kinderen en een goed voorzien buffet.

De installateurs konden niet alleen informatie krijgen van de standhouders, er waren ook verschillende commerciële promoties. Bij die gelegenheid stelde de groothandel ook het Jacuzzi gamma voor, waar hij de exclusieve verdeler voor België van is. Winnaar van de speciale dagactie was Geert De Vlieger (Lotenhulle), die een massagebad van Jacuzzi won. De hoofdactiviteit van Caluwaerts is de verkoop van materiaal voor sanitair en verwarming, vanuit de vestigingen in Eke en Oostende. Beide vestigingen beschikken over een toonzaal voor particulieren. Sinds 2005 kunnen professionals niet alleen via de klassieke kanalen terecht bij Caluwaerts, maar ook via een e-commerce systeem. Het personeel en de logistieke structuur van de firma zijn afgestemd op residentiële en middelgrote werven.

www.caluwaerts.be

Pro2Build op 17 en 18 november in Louvexpo De beurs Pro2Build is een gezamenlijke organisatie van de Waalse Confederatie Bouw (CCW), Cluster Cap 2020, Cluster Eco-Construction, Greenwal, GreenWin en de Waalse architectenorganisatie UWA. Op 17 en 18 november worden alle bouwprofessionals verwacht in de Louvexpo, het gloednieuwe expocentrum in La Louvière. Het evenement vindt plaats op twee namiddagen, telkens van 13u00 tot 21u00 en beslaat ongeveer 5.000 m2. Men verwacht een drieduizendtal bezoekers, die nieuwigheden komen ontdekken en contacten leggen met leveranciers. Het honderdtal exposanten beslaat een brede waaier van activiteiten: huur en verkoop van gereedschap en machines, informatica, werkkledij, werfbeveiliging, voertuiginrichting, studiebureaus, vakverenigingen... Uiteraard zijn er ook demonstraties en lezingen. Toegang is gratis voor leden van CCW, Cluster Eco-Construction en Cap 2020. Inschrijvingen op:

www.pro2build.be/inscription

Aan de twaalfde Toptechnologiedag van groothandel Van Oirschot namen 23 leveranciers deel.

Twaalfde Van Oirschot Toptechnologiedag Als specialist in materiaal voor verwarming en ventilatie hecht Van Oirschot uiteraard veel belang aan technische voorlichting. Dat gebeurt op verschillende gelegenheden over het jaar, maar in de eerste plaats op de Toptechnologiedag. De formule kan altijd op veel bijval rekenen: de deelnemende firma’s hebben niet alleen een stand, maar kunnen ook een technische uiteenzetting geven. De twaalfde editie vond plaats in Antwerpen op 11 september en telde 23 fabrikanten. Hoofdonderwerp was uiteraard de invoering van ecodesign en het energielabel. De groothandel stelde zijn app Van Oirschot Onderweg voor waarmee vakmensen van om het even waar toegang hebben tot de site en bestellingen kunnen plaatsen.

Deze app is beschikbaar voor iOS en Android. Tevens vestigde de groothandel de aandacht van de klanten van Vlaams Brabant erop dat het filiaal in Heverlee definitief gesloten is, maar dat ze sinds 3 augustus terecht kunnen in de nieuwe vestiging in Wilsele. www.vanoirschot.be

DE ONDERNEMING

Heeft uw klant geen aardgas?

Propaangas van Antargaz vormt de oplossing!

Op Antargaz kunt u rekenen!

targaz Word An p partner o /nl/ targaz.be www.an urs installate

Laat uw klanten genieten van alle comfort van gas dankzij propaangas Is de woning van uw klant niet aangesloten op het aardgasnetwerk en wilt hij toch profiteren van alle voordelen van gas? Propaangas in een tank, boven of onder de grond, biedt hem exact hetzelfde comfort als aardgas. Bovendien is propaangas de juiste keuze voor het milieu ĂŠn voordelig dankzij de evolutie van de energieprijzen.

Meer info over propaangas van Antargaz? Bezoek ons op www.antargaz.be, mail ons op installateur.service@antargaz.com of bel ons op 02 246 00 65.

ACTUA

08

ArmWin voor mobiele toestellen

De grote opkomst op elke infosessie toonde aan dat de problematiek van het nieuwe energielabel leeft onder installateurs.

Viessmann On Tour geeft antwoorden op ErP eisen

Het ArmWin berekeningsprogramma van Armacell is nu ook verkrijgbaar voor mobiele apparaten, zoals tablets of smartphones.

Zo kan men op de bouwplaats zelf alle courante berekeningen voor isolatie uitvoeren voor koeling, airconditioning, sanitair en verwarming. Bij de isolatie van koude leidingen is het bijvoorbeeld belangrijk dat condensvorming wordt voorkomen. Het progamma berekent de juiste isolatiedikte, in functie van de gemiddelde temperatuur, de omgevingstemperatuur, de relatieve luchtvochtigheid en het warmtegeleidend vermogen van de leiding en de isolatie.

Andere parameters die met ArmWin kunnen berekend worden, zijn onder meer oppervlaktetemperatuur, warmtestroming, temperatuurschommelingen bij stromende of stilstaande media, duur van bevriezen van waterleidingen... Interessant is ook dat men nu de voordeligste isolatiedikte kan berekenen, namelijk die met de kortste terugverdientijd. ArmWin app is beschikbaar voor iOS, Android en Blackberry.

www.armacell.com

Viessmann Belgium organiseerde van 27 augustus tot 9 september een reeks van zes infosessies over de gevolgen voor installateurs van de invoering van de ecodesign richtlijn met energielabeling op 26 september. Tevens werd uitgelegd hoe dit nieuwe systeem marktkansen kan scheppen. De technische en legale context wordt ingewikkelder, wat de rol van de installateur kan versterken. Zowel voor renovatie als nieuwbouw worden technisch kennis en expertise in het labellingsysteem niet te onderschatten troeven.

Installateurs mogen echter de fout niet maken om energieprestatie zomaar gelijk te stellen met stookkosten. Het Viessmann gamma biedt een goede oplossing op dit vlak. De Duitse fabrikant heeft toepassingen voor fossiele of hernieuwbare energie, en elektriciteit. Het systeemconcept van Viessmann combineert technieken voor een optimaal rendement. Om installaties op maat mogelijk te maken, heeft Viessmann een rekentool voor installateurs waarmee ze eenvoudig het energielabel kunnen bepalen.

www.viessmann.be

Met de app kan men ook terugverdientijden van isolatiediktes berekenen.

Axor bekroond op de European Consumer Choice Awards Op de European Consumer Choice Awards vielen twee producten van Axor in de smaak: de Bouroullec wastafel haalde 9,6/10 en de Citterio E badmengkraan zelfs 9,9/10. European Consumers Choice is een onafhankelijke organisatie met vestiging in Brussel die producten en merken laat testen op functionaliteit, innovatie en ontwerp. De testen worden uitgevoerd door gewone consumenten onder dagelijkse omstandigheden. Merken die bovengemiddeld scoren, mogen het logo van de European Consumers Choice Awards voeren in hun communicatie.

www.europeanconsumerschoice.org

De Bouroullec wastafel was een van de producten die werd bekroond door de European Consumer Choice Awards.

DE ONDERNEMING

Geberit hygiënespoeling

Eenvoudig voorkomen.

Stilstaand water in drinkwaterinstallaties is de perfecte voedingsbodem voor legionella en andere levensbedreigende kiemen. De Geberit hygiënespoeling heeft haar nut al bewezen en is nu nog beter: compact, met hoog spoeldebiet en een digitale interface voor het gebouwbeheersysteem, bediening met smartphone en intelligente sensortechnologie die water spaart. Dankzij deze nieuwe Geberit hygiënespoeling blijft water drinkbaar zonder chemische additieven.

Buderus

Klaar voor de toekomst!

De nieuwe condenserende gasketel Logamax plus GB172i maakt komaf met de conventies en luidt en nieuw tijdperk in voor de verwarmingswereld. Zijn design in wit of zwart glas is geïnspireerd op een tablet en zet de deuren naar de toekomst volledig open. Ontdek hem snel op www.buderus.be.

Bosch Thermotechnology n.v./s.a. · tel. 016 40 30 20 · info@buderus.be · www.buderus.be ·

Buderus Belgium

11

ACTUA

Verdere installatiebeperkingen op type B ketels

CO-vergiftiging voorkomen door ketelonderhoud

Met ingang van 1 september zijn er verdere beperkingen ingevoerd voor de installatie van type B gasketels, die dus hun verbrandingslucht uit de omgeving halen. Volgens de norm NBN D51.003 mogen die niet meer opgesteld worden in een aantal ruimtes, meer bepaald slaapkamers, toiletten en bad- of doucheruimtes, ook niet ter vervanging van een bestaand toestel.

Dit is ongeacht het type rookgasafvoer, en geldt dus zowel voor toestellen op individuele kanalen als op shuntsystemen. Dat zal ongetwijfeld voor heel wat complicaties zorgen in renovatie, net omdat badkamers en toiletten handige plekken waren om gaswandketels in kwijt te kunnen. De installateur zal dus creativiteit aan de dag moeten leggen om een aantal situaties volgens de regels op te lossen.

Nu de koude dagen eraan komen, worden verwarmingsinstallaties weer opgestart. Soms kan het daarbij mis gaan, zoals begin september in Kortrijk, toen vijftien mensen onwel werden door CO-vergiftiging. Bouwunie, de vereniging van de bouw-KMO’s benadrukt in dit verband het belang van de wettelijke onderhoud van installaties. Bij die gelegenheid zal de vakman immers ook kijken of het stooktoestel veilig kan werken. Bij goed onderhouden ketels is er dus geen enkel gevaar. Nochtans blijkt uit onderzoek bij de Bouwunie-leden dat vele particulieren niet op de hoogte zijn van de onderhoudsverplichting. De vereniging dringt er dan ook bij de overheid op aan dat deze laatste een sensibiliseringscampagne zou starten rond dit gegeven. Regelmatig onderhoud is immers niet alleen goed voor de veiligheid, het zorgt ook voor een beter rendement en lagere uitstoot. Overigens kunnen eigenaars die verbeteringswerken aan de woning willen uitvoeren om het risico op CO-vergiftiging te beperken, een Vlaamse verbeteringspremie aanvragen van 250 euro.

www.attb.be

www.bouwunie.be

In bad- of doucheruimtes mogen voortaan nog alleen gesloten gaswandketels geplaatst worden (doc. Viessmann)

Cofely Axima verwerft Vandewalle Cofely Axima neemt het bedrijf Vandewalle uit Jabbeke over. Dat laatste is gespecialiseerd in ontwerp en plaatsing van HVAC installaties. Hierdoor wordt de aanwezigheid van Cofely Axima in Oosten West-Vlaanderen versterkt, twee provincies waar de groep tot nu toe weinig vertegenwoordigd was. Vandewalle blijft een autonome entiteit en zal zijn activiteiten als voorheen verder zetten.

Voor Carl Messiaen, directeur van Vandewalle, is de integratie in een grotere groep een belangrijke stap voorwaarts. Cofely Axima is al meer dan 50 jaar actief en is Belgisch marktleider voor de installatie van HVAC, luchtbehandeling, koeltechniek, piping, multitechniek en sprinklers. In 2014 bedroeg de omzet van de totale groep ongeveer 240 miljoen euro voor 1.150 medewerkers..

www.vandewallenv.be www.cofelyaxima-gdfsuez.be

DE ONDERNEMING

Door de overname versterkt Cofely Axima zijn aanwezigheid in Oost en West-Vlaanderen.

ACTUA

12

Caleffi Benelux viert 20ste verjaardag Sinds de oprichting in het najaar van 1995 is Caleffi Benelux uitgegroeid van een fabrikant van appendages tot een leverancier van totaaloplossingen. Caleffi kijkt verder dan producten: innoverende systemen op de markt brengen is niet genoeg, de firma biedt ook technische ondersteuning aan de HVAC professionals. In deze tijden van steeds strengere ecologische eisen en snel veranderende technieken, is dat meer dan nodig. Naast de standaard technische dienstverlening, zijn er ook de infosessies via de Caleffi Academy, en een website met informatie en instructievideo’s. Daar is nu ook Caleffi Solutions bijgekomen, waar men online 39 installatieschema’s kan downloaden. Voor de verjaardag werd ook een speciale website opgezet.

CALEFFI IS JARIG!

Dat willen we graag met jou vieren...

Surf naar 20jaar.caleffi.com Geniet van extra kortingen en krijg er nog een interessante verrassing bovenop!

Centrale verwarming: het hart van de installatie

20jaar.caleffi.com 20jaar.caleffi.com

Caleffi20jaar_190x125.indd 1

12/08/15 18:33

Centratec viert opening distributiecentrum Op zondag 6 september organiseerde groothandel Centratec zijn huisbeurs in zijn nieuwe distributiecentrum van 10.000 m2. Dat is gelegen in Boortmeerbeek bij Mechelen, in het kerngebied van de groothandel. Het evenement was opgezet als een familie-uitstap: terwijl de vaklui het nieuwe centrum ontdekten en de stands van de 25 leveranciers bezochten, konden de kinderen genieten van diverse kermisattracties. De centrale thema’s van de huisbeurs waren hernieuwbare energie en energiezuinig verwarmen. Voor de installateurs waren er speciale promoties. Iedereen die er een aankoop deed maakte kans op een prijs, naar keuze een zomertrip naar Ibiza of een skireis naar Saalbach. Als troostprijs was er een uitstap naar Barcelona. De hoofdprijs ging naar de firma Jevece en co, die koos voor de reis naar Ibiza.

www.centratec.be

Mitsubishi Electric schenkt warmtepompen aan scholen Mitsubishi Electric België schonk 30 monoblok lucht-water warmtepompen aan scholen in heel het land. De Ecodan toestellen geven de leerlingen de mogelijkheid om concrete montage- en meetoefeningen uit te voeren, met verschillende hydraulische installatieschema’s. Op die manier maken de leerlingen kennis met de technologie die ze later zullen toepassen. Alle toestellen die aan de scholen werden gegeven, zijn immers voorzien van de Zubadan Inverter technologie, die een stabiele werking garandeert, ook bij lage buitentemperatuur.

www.mitsubishi-electric.be Het nieuwe distributiecentrum is centraal gelegen in Boortmeerbeek bij Mechelen.

DE ONDERNEMING

ELEKTRISCHE BOILERS DYNAMISCHE CORROSIEBESCHERMING LANGERE LEVENSDUUR PAST ZICH AAN ELK TYPE WATER AAN Gaat

2 X langer*

D

Y

NA

MISC

3120)

200L (15

H

E

Ontworpen voor langere levensduur

mee in agressief water

ZENEO VM ATLANTIC

B

E

SC

G

L

HERM

IN

A B C D E F G

C

00

2783 GJ/annum um kWh/ann

*Ten opzichte van een klassieke Atlantic-boiler. Gebruiksvoorwaarden: betreft enkel de kuip van de toestellen, op voorwaarde dat water gebruikt wordt van het waterleidingnet; met een verzachter, de waterhardheid moet meer dan 15°f bedragen.

Een uitgebreid assortiment van circulatiepompen, ontwikkeld met het oog op de toekomst voor een lange levensduur en minder energieverbruik.

Voor meer informatie kunt u contact opnemen met uw groothandel of Aubia Tel. 068 55 13 28 | e-mail : info@aubia.be

ErP✓

www.atlantic-erp.be

2015-1036

812/2013 2015

READY

15

dB

ACTUA

14

Daikin geeft patenten op HFC-32 techniek vrij De airconditioning en warmtepompsectoren zijn volop op zoek naar alternatieve koelmiddelen met een laag broeikaseffect. Een daarvan is HFC-32 (difluoromethaan), waarvan het GWP slechts een derde bedraagt van dat van R410A. Daikin is van oordeel dat dit koelmiddel een groot potentieel heeft om de uitstoot van broeikasgassen te verminderen. Om de overschakeling te bevorderen, heeft de constructeur vrije toegang gegeven tot 93 technieken waar hij een patent op heeft. Op die manier wordt het gemakkelijker voor andere fabrikanten om toepassingen voor dit koelmiddel te ontwikkelen. Omdat snel handelen geboden is, wil men de opwarming van de aarde een halt toeroepen, ziet Daikin het als zijn verantwoordelijkheid om de sector in zijn geheel een duw in de rug te geven.

www.daikin.be

Verwarmings- en koelsector tegen herziening energielabel De verenigingen EHI, EPEE en Lighting Europe, die respectievelijk de Europese verwarming, koeling en verlichtingsindustrie groeperen, zijn tegen de geplande herziening van het energielabel.

Volgens hen zou de nieuwe indeling van A tot G eerder contraproductief werken. Een aantal technieken en productklassen die in de huidige regeling goed scoren, zou dan in een lagere klasse worden ondergebracht, en bijvoorbeeld gedegradeerd worden van A tot E. Hoewel er niets verandert aan de energiebesparende eigenschappen van die toestellen, zullen ze daardoor toch minder aantrekkelijk lijken voor de doorsnee consument. De herziening werd voorgesteld omdat er problemen zijn met enkele productcategorieën, zoals wasmachines of koelkasten. Door technische ontwikkelingen zitten daar zowat alle toestellen in de hoogste energieklasse, zodat het label veel van zijn betekenis verloren heeft. De verenigingen benadrukken echter dat problemen bij enkele specifieke producttypes geen nadelige gevolgen zouden mogen hebben voor alle overige.

Grohe in keuken Dagelijkse Kost Dagelijkse Kost, het populaire kookprogramma van Jeroen Meus, heeft een facelift gekregen. Het wordt nu uitgezonden vanuit een gloednieuwe keuken in een historisch pand in hartje Leuven. De omgeving mag dan wel eeuwenoud zijn, de keukentechnologie is ultramodern, met onder meer een Minta Touch keukenkraan van Grohe. Typisch voor deze kraan is dat een lichte aanraking volstaat om ze te openen of te sluiten, ideaal voor wie met plakkerige handen in de keuken staat. Omwille van deze innoverende functie kreeg de Minta Touch al de Red Dot Best of the Best onderscheiding en de Interior Innovation Award.

www.grohe.be

www.ehi.eu www.epeeglobal.eu www.lightingeurope.org

De keuken van Jeroen Meus is nu uitgerust met Grohe Minta keukenkraan

DE ONDERNEMING

PubAlnacoFRNLFeb2010seulsiteweb_Mise en page 1 15/03/10 09:16 Page1

La solution écologique aux problèmes de calcaire

VARMAX

Efficace quels que soient le débit, le type de calcaire et la température du préparateur d'eau chaude

ANTITARTRE ELECTROMAGNETIQUE AVANTAGES DU HYDRO-SAFE – Préserve les caractéristiques et la qualité de l'eau Gas-Condensatieketel – L'eau reste conforme auxVARMAX normes – L'eau conserve le calcium magnésium • 10 Modellen van 120 tot et 600lekW – Pas de contrôle sanitaire • Twin Versie: tot 1200 kW – Pas d'entretien

• Modulatie van 20% tot 100% • Grote waterinhoud RESULTAT GARANTI • 2,3 of 4 aansluitingen Hydro-Safe va protéger votre installation contre l'entartrage et la détartrer si elle est ancienne • Snelle brandertoegang voor onderhoud

ALNACO s.a.

Ygnis is a brand of

www.hydro-safe.be

Atlantic Belgium SA - 1, Avenue Château Jaco - 1410 Waterloo Tél.: 02 357 28 28 - Fax: 02 353 21 82 - Email: atlanticbelgium@groupe-atlantic.com

La solution aux problèmes de calcaire MAISON

●

PISCINES

●

COLLECTIVITES

●

www.ygnis.be INDUSTRIES

De ecologische oplossing voor kalkproblemen ELECTROMAGNETISCHE KALKNEUTRALISATOR VOORDELEN VAN HYDRO-SAFE

Efficiënt ongeacht: debiet, type kalk, temperatuur van de warmwatertoestellen

– Samenstelling en kwaliteit van het water veranderen niet – Het water blijft in overeenstemming met de normen – Calcium en magnesium blijven in het water – Geen sanitaire controle – Geen onderhoud

GEGARANDEERD RESULTAAT Hydro-Safe voorkomt de vorming van kalksteen en herstelt de reeds aangeslagen installatie

ALNACO n.v. www.hydro-safe.be

De oplossing voor kalkproblemen

WONINGEN ● ZWEMBADEN ● COLLECTIVITEITEN ● INDUSTRIE

www.losfeld.be - 2015 - 0047

• Ketel in RVS

ACTUA

16

ISO9001 certificatie Marelli verlengd De firma Marelli is al 95 jaar actief in België op het vlak van industriële ventilatie en waterpompen. De producten en systemen worden ingezet in uiteenlopende sectoren, zoals glasfabrieken, houtindustrie, HVAC, landbouw- en voeding of de petrochemie.

De kwaliteit van de producten en diensten is gewaarborgd door een ISO 9001 certificaat, dat begin juli voor de komende drie jaar vernieuwd werd.

www.marelli.be

Europese markt voor zonnethermie krimpt

Primeur voor VRF-systeem van Mitsubishi Electric

Volgens de cijfers van Estif, de vereniging van de Europese sector voor zonnethermie, is totale oppervlakte aan nieuw geïnstalleerde collectoren gedaald met 7% in 2014. Sommige landen gingen tegen de stroom in, zoals Griekenland, dat een stevige groei kende, met 19%. Een ander lichtpunt is Denemarken, dankzij grote installaties die warmtenetten bedienen. Over het algemeen is er echter een daling. Zo zakte het oppervlak aan nieuwe collectoren in Duitsland voor het eerst sinds lang weer onder 1 miljoen m2.

Dat heeft belangrijke gevolgen voor de algemene Europese situatie, omdat Duitsland met afstand de grootste markt in Europa is: het is drie keer zo groot als nummer twee. Vooral de residentiële markt krimpt, de grotere installatie houden beter stand.

De Hybride City Multi VRF techniek van Mitsubishi Electric werd voor het eerst toegepast in België, meer bepaald in een kantoor van SBB Accountants & Adviseurs in Loppem. De hybride VRF combineert de voordelen van directe expansie met die van een watervoerend afgiftesysteem. Voor het nieuwe kantoor wilde de klant namelijk geen koelleidingen doorheen het gebouw aanleggen. De hybride VRF (HVRF) biedt dan een oplossing: het maakt gebruik van een buitenunit van de City Multi R2 serie, de hybride BC controller en Mitsubishi Electric ventiloconvectoren. De Hybride BC controller kan tegelijk koelen en verwarmen, met warmteterugwinning.

Er kunnen ook watervoerende leidingen op worden aangesloten naar de eindunits. Het concept werd uitgewerkt door studiebureau Boydens, terwijl JAP uit Knesselare instond voor de uitvoering.

www.estif.org www.mitsubishi-electric.be

De HVRF techniek combineert de mogelijkheden van directe expansie en van watervoerende installaties.

DE ONDERNEMING

WARMTEPOMP BOILERS

AANSLUITBAAR OP KANALEN GROOT COMPRESSORVERMOGEN snelle opwarming, werkingsgebied -7°C ~ 43°C

INGEBOUWDE MAGNESIUMANODE beschermt tegen kalkaanslag en corrosie

mogelijk om met de afgeblazen koude lucht te koelen

✓ Forse besparing op uw energiefactuur ✓ Duurzame kwaliteit ✓ Betrouwbaar dankzij het innovatieve systeem ✓ Geïntegreerde installatie die minder dan 1m2 inneemt ✓ Subsidies, afhankelijk van uw gemeente

EENVOUDIGE BEDIENING met timer en automatisch anti-legionella programma

190 OF 300 LITER WARMTEPOMP - ZONNEBOILER aansluiting van additionele warmtebronnen zoals zonne-energie mogelijk (enkel bij het 300 l type)

Climacon nv - Kruinstraat 4 - Industriepark E17 1034 - 9160 Lokeren T +32 9 337 87 77 - info@climacon.be - www.climacon.be

climacon

VELIS PLUS

INTEGREERT ZICH OVERAL

De ultra platte elektrische waterverwarmer & multi-posities / Snel : 1 douche elke 50 minuten / Indicatielamp “Shower Ready” / “Eco” modus : 10% besparing / Kan zowel horizontaal als verticaal geplaatst worden

www.ariston.be

19

ACTUA

Poujoulat en Zehnder tevreden over workshops De uitvoering van rookgasafvoer en ventilatie in appartementen stelt eigen eisen aan de technicus, zowel in renovatie als nieuwbouw. Daarom sloegen Poujoulat en Zehnder, respectievelijk gespecialiseerd in rookgasafvoer en ventilatie, de handen in elkaar om samen met groothandel Facq een reeks workshops te organiseren. De doelgroep bestond uit installateurs, studiebureaus en architecten. In de voormiddag werden de technieken voorgesteld, in de namiddag waren er demonstraties van de montage. De deelnemers konden kennis maken met de diverse systemen van Poujoulat, die voor zowat elke situatie een oplossing bieden.

www.poujoulat.be www.zehnder.be

AGENDA 5th Solar Integration Workshop 19-20 oktober 2015 Sheraton Brussels Airport Hotel (Zaventem) www.solarintegrationworkshop.org

Heat Pump Summit 20-21 oktober 2015 Messe Nürnberg (D) www.hp-summit.de

Interclima+elec 2-6 november 2015 Paris Nord Villepinte (F) www.interclimaelec.com

In de namiddag waren er praktische demonstraties van montage.

Energies+ 13-15 november 2015 Wex, Marche-en-Famenne www.energiesplus.be

Netwerkevent voor de sector

Pro2Build

Op 29 oktober organiseert Onder Dak, het communicatieplatform voor de bouwsector, het netwerkevent Professional Day in Living Tomorrow in Vilvoorde. De doelgroep is erg ruim: architecten, interieurarchitecten, fabrikanten, promotoren, beroepsorganisaties, juristen, vakpers, opleidingsinstituten... Via stands van de partners en een uitgebreid lezingenprogramma kunnen de bezoekers contacten leggen en informatie opdoen. Het initiatief is kleinschalig gehouden, omdat men op een overzichtelijk evenement betere contacten legt dan op een megabeurs. Tevens is er een rondleiding in het futuristische Living Tomorrow. Professional Day wordt ondersteund door Bouwunie, de vereniging van de bouw-KMO’s.

17-18 november 2015 Louvexpo, La Louvière

www.professionalday.be

www.pro2build.be

SHC 2015 2-4 december 2015 Istanbul (Turkije) www.shc2015.org

VSK 2-5 februari 2016 Jaarbeurs Utrecht (N) www.vsk.nl

ACR Show 16-18 februari 2016 NEC Birmingham (GB) www.acrshow.com

DE ONDERNEMING

DE NIEUWE THISION® MINI. Klaar voor iets bijzonder.

Compact design en flexibele aansluittoebehoren: de nieuwe gaswandketel Thision Mini is ideaal voor renovaties.

Zijn roestvrijstalen warmtewisselaar garandeert een maximale warmte en warm water comfort. Door zijn intelligente regeling kan elk kind dit bedienen.

Bent u klaar voor iets bijzonder?

De digitale display is eenvoudig te verwijderen • Kan gebruikt worden als afstandsbediening • Geen bijkomende kamerthermostaat nodig

ELCO Belgium nv Industrielaan, 61 BE-1070 Anderlecht. www.elco.net

21

TECHNIEK - INSTALLATIE EN GEREEDSCHAP

Het unieke slagsysteem van het FlexiClick opzetstuk maakt de schroevendraaier tot een boorschroevendraaier.

Bosch Power Tools innoveert

H

et professioneel gereedschap van Bosch hoeft geen introductie meer. Het is niet alleen betrouwbaar en doeltreffend, de fabrikant streeft er ook naar om met innoverende technieken voor de dag te komen, waar de vakman echt iets aan heeft. We gaan in op enkele nieuwigheden die dit najaar uitkomen.

FlexiClick zorgt voor flexibiliteit.

Op de werf wil de vakman liefst met niet al te veel gereedschap sleuren, zeker als het gaat om een reparatie, waar de plaats al eens krap is. Bosch heeft daarvoor het FlexiClick 5-in-1 systeem uitgebracht: een serie van vier opzetstukken voor de GSR 14,4 V-EC FC2 Professional of GSR 18 V-EC FC2 Professional accuschroevendraaier. De set omvat een haaks opzetstuk en een excenter opzetstuk, waarmee men in nauwe hoekjes kan schroeven. opzetstukken kunnen in 16 posities gemonteerd worden, terwijl de totale lengte van het toestel slechts 270 mm blijft. Met het boorhouderopzetstuk kan men de schroevendraaier omvormen tot een boorschroefmachine. Bijzonder handig is echter het hameropzetstuk. Door een uniek ingebouwd slagsysteem maakt dit van de schroevendraaier een boorhamer met een impactenergie van 1,0 J. Zo kan de vakman ook gaten maken in hard beton tot een diameter van 10 mm, dat alles met een compacte acDE ONDERNEMING

cumachine. De 18 V accuschroevendraaier is compatibel met de contactloze wireless charging batterijen, wat het geheel nog handiger inzetbaar maakt.

Nieuws van wireless charging Vorig najaar introduceerde Bosch het contactloze Wireless Charging systeem. Daarbij wordt de accu via inductie opgeladen, ongeveer zoals een elektrische tandenborstel.

Men hoeft alleen de batterij op de lader te zetten, en het opladen gaat vanzelf. De accu kan daarbij vastgeklikt blijven op het toestel.

Ondertussenh heeft Bosch de mogelijkheden van dit gamma uitgebreid. Zo is er naast de oorspronkelijke 2,0 Ah batterij een versie met de dubbele ca-

paciteit, namelijk 4,0 Ah. Misschien nog het meest interessant voor servicetechniekers is het L-Boxx oplaadstation dat in samenwerking met Sortimo werd ontwikkeld. Het oplaadstation past gewoon in een Sortimo bedrijfswageninrichting. De bijpassende L-Boxx biedt plaats aan een apparaat met twee Wireless Charging accu’s. De inrichting van de LBoxx zorgt ervoor dat de accu’s precies op de goede plaats zitten om opgeladen te worden.

Het Wireless Charging system is uitgebreid met laders voor mobiel gebruik.

Deze laatste zijn compatibel met het Sortimo laadsysteem.

TECHNIEK - INSTALLATIE EN GEREEDSCHAP

22

Met de GIS 1000 C infrarood thermometer kan men op afstand temperaturen meten.

De gegevens kunnen dan worden doorgestuurd naar mobiele applicaties op smartphone of tablet.

De GIC 120 en 120C zijn handige inspectiecamera’s. Zo wordt de bovenkant van het beeld altijd automatisch aangegeven.

Men hoeft dan nog alleen maar de box op het laadstation te klikken, en de accu’s laden automatisch terwijl de vakman naar de werf rijdt. Zo is hij er zeker van dat hij altijd met volledig opgeladen gereedschap aankomt.

Wie geen L-Boxx systeem heeft, kan de speciale oplaadholster gebruiken. Die kan in de bestelwagen worden opgehangen en zorgt er eveneens voor dat de batterij onderweg wordt opgeladen. De holster is compatibel met zeven types 18 V accuschroevendraaiers.

Inspectie en meten Naarmate de energieprestatie-eisen strenger worden, moet men nauwkeuriger werken.

Accurate metingen zijn daarbij een eerste vereiste. Bosch komt dan ook uit met een reeks meet- en inspectietoestellen, zoals de GIS 1000 C infrarood thermometer. Dit toestel meet contactloos oppervlaktetemperaturen, omgevingstemperatuur en luchtvochtigheid tot op een afstand van 5 m. De temperatuur wordt op een bepaald punt gemeten, en die resultaten worden geprojecteerd op een ge-

wone foto. Het is een handig toestel voor de diagnose en controle van installaties, het opsporen van koudebruggen of risicobepaling voor schimmelvorming. Het is voorzien van Bluetooth voor gegevensoverdacht naar smartphones of tablets.

Met behulp van de bijpassende app kunnen de gegevens bewerkt en gedocumenteerd worden.

Voor visuele inspectie zijn er de GIC 120 en GIC 120C inspectiecamera’s. Hiermee krijgt men een beeld van moeilijk bereikbare plaatsen of kan men aan leidinginspectie doen. De camerakop is slechts 8,5 mm groot, zodat hij overal gemakkelijk in kan. Handig daarbij is dat altijd wordt aangegeven wat de bovenkant van het beeld is. Bij de GIC 120 C wordt

het beeld zelfs automatisch geroteerd. Deze toestellen zijn ook uitgerust met de quick connector, een stekkeraansluiting waarmee men de camerakabel met één beweging kan verwijderen. Zo kan men gemakkelijk de standaard camerakabel van 1,20 m vervangen door een langere. (door Alex Baumans)

www.bosch-pt.com

DE ONDERNEMING

bewijs jezelf een dienst en kies voor desco

PROPER RESULTAAT. Met een topscore van 1,9 en de beste gemiddelde score van alle fabrikanten spoelt Duravit zich met Duravit Rimless® naar de top.

Testwinnaar!

SPÜLTEST 2015

SPÜLTEST 2015

Randlose WCs

Randlose WCs Testurteil

Happy D.2 gut (2,1)

© Gentner Verlag

Darling New # 2557090000 (540 mm)

© Gentner Verlag

Duravit

Darling New gut (1,9)

Artikelnummer: 255709

Duravit

Happy D.2 # 2550090000 (620 mm)

SPÜLTEST 2015

SPÜLTEST 2015

Randlose WCs

Randlose WCs Testurteil Duravit

DuraStyle gut (2,2)

© Gentner Verlag

© Gentner Verlag

Artikelnummer: 222209

Duravit

Happy D.2 gut (2,1)

Artikelnummer: 253809

Testurteil

DuraStyle # 2538090000 (540 mm)

Happy D.2 # 2222090000 (540 mm)

SPÜLTEST 2015

SPÜLTEST 2015

Randlose WCs

Randlose WCs

DuraStyle gut (2,0)

© Gentner Verlag

Artikelnummer: 255109

Duravit

DuraStyle gut (2,2)

DuraStyle # 2542090000 (620 mm)

Artikelnummer: 254209

Testurteil

Duravit

© Gentner Verlag

Testurteil

DuraStyle #2551090000 (540 mm)

Artikelnummer: 255009

Testurteil

Duravit Rimless®

Nu beschikbaar voor 14 Duravit-WC’s!

altijd overal gratis levering elke werkdag overal

Hygiënisch, krachtig, waterbesparend, onderhoudsvriendelijk: Duravit Rimless , de innovatieve spoeltechnologie van Duravit, ligt ver voorop. Dat bewijst de SBZ-Praktijktest (Vaktijdschrift voor sanitair) „Randloze WC’s“. Hiervoor ontwikkelde de Hogeschool Esslingen (Duitsland), neutraal en onafhankelijk, de „Esslinger Spoeltest“. Er werden 32 randloze wandwc’s van verschillende fabrikanten getest. Het gelukkige resultaat: Met een gemiddeldescore van 2,1 landde Duravit op de eersteplaats! Meer informatie vindt u op: www.duravit.be

www.desco.be wijnegem  aalst  aartselaar  antwerpen  brugge  dendermonde  diest  dison  gent  grivegnée  habay  kuurne  lier  lummen  mechelen  rocourt  stavelot  temse  turnhout

adv onderneming 2014_v2_NL_FR.indd 1

6/18/2015 11:59:47 AM

De nieuwe Thermo MASTER bulkt van de voordelen!

x3

VERD UW E RIEDUBB EL VA-PU NTEN

o G i M S I T A GR , 0 4 2 .

2 v t.w.

Van 1/10 t.e.m.

31/10/’15 geniet u bij aankoop van een Thermo MASTER van volgende voordelen: VOORDEEL 1:

VOORDEEL 2:

VOORDEEL 3:

GRATIS slimme thermostaat MiGo t.w.v. 2 240,- * DRIEDUBBELE EVA-BONUSPUNTEN ** Maak kans op een DROOMREIS t.w.v. 2 5000,- ***

MA A UW D K KANS OP ROOM REIS

ACTIE

Actie enkel geldig voor installateurs met een geldig BTW-nummer. * Geldig op alle nieuwe Thermo MASTERS (T 18/25, T25/30, T30/35 en TAS 30) aangekocht tussen 1/10/2015 en 31/10/2015 of tot einde voorraad.

Enkel geldig op ketels in voorraad bij uw groothandel. 1 slimme thermostaat MiGo per aangekochte Thermo MASTER. Niet cumuleerbaar met andere acties. ** Per geregistreerde Thermo MASTER ontvangt u 3 dubbele EVA-bonuspunten. Alle garantiekaarten die ons bereiken vóór 9/11/2015, zowel online als per post, worden in rekening gebracht. *** De installateur die in oktober 2015 het meeste aantal Thermo MASTERS heeft geïnstalleerd en waarvan de garantiekaarten ons hebben bereikt vóór 9/11/2015, wint een reischeque t.w.v. 2 5000,-.

Alle garantiekaarten die ons bereiken vóór 9/11/2015, zowel online als per post, worden in rekening gebracht. Het wedstrijdreglement is consulteerbaar op: www.bulex.be/professioneel/thermomaster-actie.

25

TECHNIEK - INSTALLATIE EN GEREEDSCHAP

Drukverliezen in fittingen: actie vereist!

Een visie van een fabrikant

S

teeds strengere regels, tijdsdruk, vooruithollende technologie en almaar hogere eisen van de consument aan het badkamercomfort: beweren dat de installateur van vandaag een makkelijke job heeft, is de waarheid geweld aandoen. Daarom moeten we extra waakzaam blijven voor schijnbaar onschuldige fenomenen die al eens onder de radar glippen. Een sprekend voorbeeld is het drukverlies in fittingen voor waterleidingen.

de binnendiameter van de buis een belangrijke rol.

Buitendiameters zeggen niet alles In de praktijk worden echter nog veel te vaak enkel de buitendiameters vergeleken.

Voorbeeld: een koperen buis van 22 x 1,0 mm (binnen 20mm) is vergelijkbaar met een kunststof buis van 25 x 2,7 (binnen 19,6 mm). Maar omdat de kunststof fittingen grotere drukverliezen lijden dan metalen, zal Carl Verlinden is Area Product Manager West Europe bij Viega. men sneller geneigd zijn de diameter te vergroten om evenveel Een miskend probleem water op de juiste plaats te hebben als met Die drukverliezen kunnen leiden tot vermetalen leidingen. minderd comfort door temperatuurschommelingen, storend stroomgeluid, een hoger Gevolg: uit tijdsgebrek om te gaan rekenen waterverbruik en last but not least: een veidoen velen een beroep op hun ervaring. Men ligheidsrisico door stagnerend water. En ook weet dus ongeveer welke diameter te gebruide installateur heeft er meer montagetijd en ken voor metaal, maar dit geldt niet meer kosten aan, dan op het eerste gezicht lijkt. voor kunststof. Daarbij komt dan nog dat Toch wordt er in België aan de drukverliezen vele merken verschillende diktes van kunstnauwelijks aandacht geschonken. Wat is dan stof hanteren voor een vergelijkbare buitenhet probleem? diameter, wat het allemaal nog moeilijker en Iedere installateur weet dat kunststoffittinverwarrender maakt. gen te kampen hebben met een groter drukverlies dan metalen leidingen. De reden is dat Wat al kan helpen zijn bochten in plaats van bij kunststofsystemen de buis op de fitting knieën en fittingen zonder O-ringen te geverbonden wordt, terwijl dat bij metalen leibruiken. Maar vooral de zeta-waardes per dingen omgekeerd gebeurt (ongeacht of dit fabrikant vergelijken, en de binnen- in plaats geperst of gesoldeerd wordt). Daarbij speelt DE ONDERNEMING

van buitendiameters, zou ‘common practice’ moeten worden. Ik doe dan ook een oproep aan iedereen die in België bezig is met de vernieuwing van de berekeningsmethoden voor sanitair water, om de zeta-waardes het nodige belang toe te kennen. Het komt immers zowel de installateur als de eindklant ten goede. (door Carl Verlinden)

www.viega.be

De zeta waarde De zeta-waarde is een dimensieloze coëfficiënt waarmee het drukverlies in een doorstroomd onderdeel berekend wordt. De zeta-waarden die in de leidingtechniek worden gehanteerd voor accessoires of vormstukken, hebben doorgaans betrekking op het extra drukverlies dat door het onderdeel in kwestie veroorzaakt wordt, in vergelijking met een gewone rechte buis. Aan de hand hiervan kan het totale drukverlies in de leiding nauwkeurig bepaald worden.

De zeta waarde van een onderdeel hangt af van de vormgeving van het stuk en de oppervlakteruwheid van het materiaal. Die parameters kunnen aanzienlijk verschillen tussen fabrikanten.

NIEUW

BETTEANTISLIP PRO Hoogste stabiliteit in onberispelijk esthetiek. Gemaakt van het beste staal/emaille.

+ + + + +

Consistent anti-slip oppervlakte Duurzaam ingebrand Terughoudende uitstraling Antislipwaarde volgens DIN Gemakkelijk schoon te houden

www.bette.nl DeOnderneming_125x190_BetteAntislip_Pro.indd 1

29.07.2015 10:16:02

Digitaal onderhoudsattest

â‚Ź 238 ,*

Zie www.eurosoftpro.be voor meer informatie

27

TECHNIEK - VERWARMING

De Robur gaswarmtepompen werden op het dak geplaatst.

Gaswarmtepompen voor dagcentrum De Bron in Beveren kiest voor Robur absorptiewarmtepompen

D

e Bron is een opvangcentrum van het OCMW Beveren voor mensen met een verstandelijke beperking. Recent werd een nieuwe vleugel in gebruik genomen, die verwarmd wordt door een combinatie van gasgestookte warmtepompen van Robur, met een condensatieketel voor de pieklasten. Het is de bedoeling om in de bestaande bouw de elektrische verwarming te verwijderen en dit deel ook op de stookplaats aan te sluiten. Dat zal de verwarmingskost van het centrum aanzienlijk doen dalen.

Energiezuinig systeem voor nieuwbouw Het home en dagcentrum De Bron in Beveren biedt begeleiding en ondersteuning aan een dertigtal mensen met een verstandelijke beperking, van wie er een vijftiental ook in het centrum wonen. Vorig jaar werd een nieuwe vleugel gebouwd, die begin dit jaar in gebruik werd genomen. Voor de verwarming werd uitgekeken naar een zuinig alternatief voor de bestaande directe elektrische verwarming. Er werd gekozen voor een gasgestookt systeem, met twee luchtwater absorptie warmtepompen van Robur van 38 kW elk , en een Remeha condensatieketel van 120 kW voor de pieklasten. Die installatie dient alleen voor verwarming.

DE ONDERNEMING

Voor het SWW zijn er twee HeatMaster direct gestookte boilers van ACV.

tepompen. Deze toestellen hebben immers een aantal interessante eigenschappen.

Stookkosten beperken De eerste prioriteit bij het ontwerp van de stookplaatsvernieuwing was om de stookkosten te beperken. Gaswarmtepompen scoren hier goed, omdat ze gebruik maken van gas als goedkope brandstof, maar toch een rendement hebben dat ver boven dat van een gewone condensatieketel ligt. In dit geval werden twee Robur GAHP lucht-water warmtepompen geplaatst. Dit zijn Italiaanse toestellen, die in België verdeeld worden door Cooling-Ways, een Antwerpse firma die heel wat ervaring heeft met gasgestookte warm-

Zo halen ze probleemloos een vertrektemperatuur van 65°C, waardoor ze kunnen gecombineerd worden met radiatoren of warmwaterbatterijen in luchtbehandelingskasten, uiteraard mits een aangepaste dimensionering. Verder is er slechts een beperkte daling van het rendement en vermogen bij lage buitentemperaturen. Bij luchttemperaturen van -10°C leveren deze toestellen nog heel behoorlijke prestaties. Dat wil zeggen dat de warmtepompen in een doorsnee Belgische winter kunnen doorwerken. De condensatieketel dient dan alleen om pieklasten op te

TECHNIEK - VERWARMING

28

De twee toestellen van 38 kW werden in cascade opgesteld om de basislast van het gebouw te dekken.

zijn in het kader van legionellabestrijding. Op dit ogenblik is de verwarmingsinstallatie nog wat overgedimensioneerd, omdat het de bedoeling is om in de loop van volgend jaar de bestaande vleugel van het centrum ook op de stookDe installatie van de warmtepompen dient alleen voor verplaats aan te sluiten.

Dimensioneren voor basislast warming. Voor SWW zijn er twee aparte gasboilers van ACV. De verwarmingsbehoeften van De De huidige opstelling van twee keer 38 kW is Bron zijn beperkt. In tegenstelling bedoeld om ongeveer 80% van de jaarlijkse stellen met een compressor. De Robur toetot, bijvoorbeeld, een WZC, waar er stookbehoefte te dekken. Voor het SWW is stellen werken op basis van een thermische constant een hoge warmtevraag is, is er hier er, zoals gezegd, een aparte installatie met verdampings- en compressiecyclus van een slechts een beperkte bezetting ‘s nachts. Ook twee ACV toestellen. Zo kan men eenvoudiammoniakoplossing, die wordt aangedreven het verbruik aan SWW is niet bijzonder hoog, ger de hoge temperaturen bereiken die nodig door een gasbrander. Behalve de voordelen vergeleken met andere types qua thermische prestaties en stookkosten, van verzorgingsinstellingen.

De warmtepompen zijn aangesloten op een buffervat. Als de zijn deze toestellen ook interessant omdat ze temperatuur daarvan te laag wordt, springt de gasketel bij. gebruik maken van een natuurlijk koelmiddel.

De twee warmtepompen zijn Ze vallen dus buiten de eisen van de F-gas in cascade aangesloten op verordening. De Robur GAHP wordt volledig een buffervat van 500 liter, voorgevuld als een monoblok geleverd. Er is dat de verschillende verdus geen speciale kennis van koeltechniek of bruikskringen voedt, meer absorptiesystemen nodig om ze aan te sluibepaald de radiatorcircuits ten. van de gebouwen en de batDe hele stookplaatsvernieuwing, inclusief de terijen van de luchtbehandeplaatsing van de warmtepompen, werd uitgelingskasten. In beide gevallen voerd door de firma Mathijs uit Lochristi, een werd gekozen voor overgedivertrouwde partner van importeur Coolingmensioneerde verwarmingsliWays. Cooling-Ways verzorgde wel de opstart chamen, om werking op 60°C van de warmtepompen zelf. mogelijk te maken. Als de warmtepompen niet volstaan Nieuwe technieken om het buffervat op tempeDe ontwikkeling van de Robur gaswarmteratuur te houden, springt de pompen staat niet stil. Zo maken ze nu geketel bij. bruik van gloednieuw type pomp voor het ammoniakmengsel. Deze pomp is uitgerust Absorptiewarmtepompen met twee zuigers in plaats van een. Het geDit project is opmerkelijk luidsniveau is lager, en het elektriciteitsniomdat er gasgestookte veau is gedaald met 7%. warmtepompen met een absorptiecyclus werden toege(door Alex Baumans) past, in plaats van de meer gebruikelijke elektrische toe www.coolingways.be vangen; hij hoeft de verwarming niet over te nemen van de warmtepompen.

Op dit ogenblik zijn er nog geen gegevens van een volledig stookseizoen beschikbaar.

Men rekent echter op een besparing van 30 tot 40% op de verwarmingsfactuur.

DE ONDERNEMING

AANLEGGEN VAN EEN GASLEIDING

bewijs jezelf een dienst en kies voor desco

tot

70% tijdswinst maximale veiligheid dankzij beperking van het aantal koppelingen

dubbele dichtheid technologie uniek, losmaakbaar, herbruikbaar

scanner

bestel in een knip

Wingepark 9 3110 Rotselaar T: 016 44 64 74 F: 016 44 99 15 E: mail@soper.be www.soper.be

nachtkluis

afhalen 24u op 24 & 7 dagen op 7

verpakkingskorting delen in voordelen

www.desco.be KVBG - ARGB proof

wijnegem  aalst  aartselaar  antwerpen  brugge  dendermonde  diest  dison  gent  grivegnée  habay  kuurne  lier  lummen  mechelen  rocourt  stavelot  temse  turnhout

adv onderneming 2014_v2_NL_FR.indd 3

6/18/2015 12:00:56 PM

HYBRIDE TECHNOLOGIE

2-pijpssysteem

Hoge energieefficiëntie

Gelijktijdig verwarmen en koelen

Hoogste comfort

De klimaatRevolutie • Wereldwijd het eerste hybride VRF-systeem voor gelijktijdig koelen en verwarmen met warmterecuperatie • Combineert de voordelen van directe expansie en een waterdragend systeem • Gebaseerd op het City Multi R2 warmterecuperatie-systeem van Mitsubishi Electric • Bestaat uit een R2-buitenunit, een hybrid BC-controller die de combinatie van water en koelmiddel als warmtedrager mogelijk maakt, en Mitsubishi Electric ventiloconvectoren

Energiezuinige warmterecuperatie Eenvoudige planning & montage

Meer informatie vindt u via innovations.mitsubishi-les.com

Bekijk de video hier

ME_HVRF_Advert_210x140_FL_RZ.indd 1

28.08.15 15:03

De gietijzeren klemkoppelingen voor gas voor PE buizen PE 100 (SDR 11) DIN 8074/8075 Lage en midden druk gasinstallaties volgens de normen NBN D51-003 et NBN D51-004 slechts toegelaten voor de buiten het gebouw ingegraven gedeelten van de installatie Middelen: gas; max. 10 bar voor koppelingen, 5 bar voor schroefdraadaansluiting

Verschillende uitvoeringen: • gietijzeren klemkoppelingen met draad (binnen + buiten, Klemaamsluiting aan beide zijden, Hoek) • Stalen PE overgangen • PE-PE overgangen

Volgende afmetingen: • Buisbuiten-Ø x Wanddikte [mm]: 20 x 1,9; 25 x 2,3; 32 x 2,9; 40 x 3,7; 50 x 4,6; 63 x 5,8 mm • Aansluitschroefdraad van 1/2" x 20 mm tot 2" x 63 mm

Gebo Armaturen GmbH Am Damm 4 · D-58332 Schwelm · info@ gebo.de · www.gebo.de

31

TECHNIEK - VERWARMING

Belangstelling voor intelligente thermostaten groeit De visie van Honeywell

T

oestellen en regelingen worden steeds intelligenter. Slimme thermostaten worden stilaan gemeengoed. Ze kunnen immers energie besparen en bieden meer regelmogelijkheden. We staan nog maar aan het begin van deze evolutie. Een intelligent thermostaatsysteem kan gecombineerd worden met andere systemen (toegangsbewaking, verlichting...) tot een geïntegreerde woningsturing. Specialist Honeywell geeft zijn visie op deze groeimarkt.

Verwarming op maat Ongeveer een jaar geleden introduceerde Honeywell het Evohome systeem. Dit jaar werd het gamma aangevuld met de Round Connected thermostaat, een instapmodel om kennis te maken met de mogelijkheden van intelligente regeling. Sinds kort is er een nieuwe versie van de evohome, waarbij de wifi-aansluiting geïntegreerd is in de interface. De aparte gateway voor het internet is dus niet meer nodig. Verder is er een upgrade van de Round Connected waardoor een woning kan worden ingedeeld in twee zones. De belangstelling voor slimme regelingen is op korte tijd sterk gegroeid. Dat merkt Honeywell duidelijk aan de stijgende aanvragen voor scholingen over dit onderwerp.

De meest belangrijke reden daarvoor is de mogelijkheid voor energiebesparing. De klassieke methode, waarbij de ketel gestuurd wordt door een thermostaat in de woonkamer, heeft nogal wat nadelen. Omdat de werking van de hele installatie bepaald wordt

door de temperatuur van de woonkamer, moet die ruimte altijd verwarmd worden, als men om het even waar elders in de woning een comforttemperatuur wil. Nochtans zijn er vele gevallen waar het volstaat om slechts een kamer te verwarmen, bijvoorbeeld de badkamer, of een werk- en studeerkamer.

Met een slimme regeling zoals evohome kan men de woning in zones verdelen, en alleen daar verwarmen, waar nodig. Dat levert een aanzienlijke winst op.

Hetzelfde geldt voor flexibiliteit in de tijd.

Met een klokthermostaat kan men wel een week- of dagprogramma bepalen, maar de precieze bepaling van de tijdstippen van inschakelen en uitschakelen blijft altijd een beetje nattevingerwerk. Een slimme regeling is zelflerend. De evohome beschikt over de functie ‘optimum start en optimum stop’, en zal automatisch de werking aanpassen aan de thermische eigenschappen van de woning, om zo zuinig mogelijk het gewenste comfort te behalen. ‘s Morgens schakelt de regeling vroeg genoeg in, zodat men behaaglijk kan ontbijten, en ‘s avonds gaat ze op tijd uit, zodat de woning niet nodeloos wordt verwarmd als iedereen al is gaan slapen.

Met de Honeywell evohome kan men eenvoudig de verwarming van een woning aanpassen aan het gebruikspatroon.

DE ONDERNEMING

Drempelverlagende techniek Intelligente regelingen zitten al een tijdje in de pijplijn, maar zijn recent pas echt doorgebroken.

De besturing via een app maakt het systeem bijzonder gebruiksvriendelijk

Dat is onder meer te danken aan de mogelijkheden van draadloze communicatie. Waar men vroeger eerst een hele bekabeling moest aanleggen om zo een systeem te gebruiken, kan men nu een slim netwerk opzetten zonder hak- en breekwerk. Vooral in renovatie is dat een voordeel. Gewoon de component op de muur of op een verwarmingslichaam monteren, en de kous is af.

Daarnaast is het gebruiksgemak vergroot.

Waar het voorheen vrij omslachtig was om

TECHNIEK - VERWARMING

alles in te stellen met een display en een paar knoppen, heeft men nu heldere schermen met touchscreen, waar de gebruiker in een oogopslag alles kan aflezen. Daarbij spelen de bijbehorende apps een sleutelrol. De app geeft de gebruiker een vertrouwde interface: men kan meteen alle functies bedienen zonder dat men eerste een handleiding moet bestuderen. Bovendien heeft men altijd de bediening bij de hand; de smartphone of tablet bovenhalen volstaat. De opkomst van dergelijke toestellen werkt drempelverlagend voor slimme regelingen. De belangstelling ervoor blijft niet beperkt tot het technisch meer onderlegde segment van de bevolking; iedereen met een smartphone op zak kan al snel met evohome overweg.

Meer controle Doordat de gebruiker op elk moment overzicht heeft op de werking van de installatie, voldoen slimme thermostaten ook aan de behoefte van de consument aan meer controle.

Iedereen, die ooit een stap buitenshuis heeft gezet, heeft zich wel eens afgevraagd of er thuis geen apparaat is blijven aan staan, en of de verwarming wel is afgezet. Uit onderzoek blijkt dat dit laatste een bron van ongerustheid is voor vele personen. Met een app en een slimme thermostaat hebben ze zekerheid: ze kunnen de temperaturen controleren, en indien gewenst, aanpassen.

Dit is nog maar een eerste stap naar een geïntegreerd huisbewakingsysteem. Honeywell werkt aan de combinatie van thermostaten met beveiligingstoepassingen zoals bewakingscamera’s, glasbreuksensoren, deurcontacten, koolmonoxide- of rookmelders en paniekknoppen. Omdat alles van dezelfde fabrikant komt, kan de gebruiker rekenen op een betrouwbaar en gebruiksvriendelijk systeem. Dit zal in november beschikbaar zijn.

Ingepast in het energielabel De invoering van het energielabel geeft slimme regelingen nog een duwtje in de rug. Zoals bekend, moeten installaties nu een label hebben, dat een aanduiding geeft over de energiezuinigheid ervan.

Handelaars en installateurs moeten dat label vermelden bij offertes. Het label is gebaseerd op de energieklasse van de generator (ketel, warmtepomp...), waarbij er correctiefactoren worden toegekend als er duurzame energie wordt gebruikt, of een energiebesparende regeling wordt toegepast. Door een ketel uit de A-klasse te com-

32

PLOOIBARE GEGOLFDE GASBUIZEN EN ACCESSOIRES Conform aan NBN EN 15266

NIEUW

Kies voor het beste systeem!

• Grote voorraad – snelle levering !

• Uniek systeem, één fabrikant voor buis en koppeling van DN12 tot DN50 = één geheel met systeemgarantie

Cynerpro NV ● Haverheidelaan 13 A ● B-9140 Temse Tel. +32(0) 3 / 253 23 50 ● Fax : +32(0) 3 / 253 23 51 info@cynerpro.be ● www.cynerpro.be

bineren met onder meer een performante regeling kan men bijvoorbeeld een A+ label behalen.

mers een goede kans voor de installateur om een innoverende techniek te promoten. (door Alex Baumans)

Evohome scoort daarbij bijzonder goed. getconnected.honeywell.com Dankzij de uitgebreide regelmogelijkheden zit dit systeem namelijk in de hoogste efficiëntieklasse Het instapmodel Round Connected is een goede manier om kennis te maken met de mogelijkhevoor regelingen, en geeft den van een intelligente regeling. dus recht op de grootste correctiefactoren. Om het leven van de installateur eenvoudiger te maken, hebben vakverenigingen en groothandels berekeningsoftware ontwikkeld, waarmee de energieklasse van een installatie eenvoudig bepaald kan worden.

Honeywell ondersteunt deze initiatieven en licht de vaklui in over de beste manieren om zo een regeling te integreren. Het is imDE ONDERNEMING

ALTIJD DE SLIMSTE WEG VAN FABRIEK NAAR VAKMAN

DEAL

#1

GRATIS OMRUILACTIE VOOR DIAMETERS 16 MM. T.E.M. 32 MM.* Wij ruilen uw werkende gereedschappen van andere merken GRATIS om naar splinternieuwe HENBRA - TOOLS.

TOOL DEALS Meer nog, wij doen er GRATIS de superhandige Pipegrip bij.

ALTIJD GRATIS BRUIKLEEN GEREEDSCHAP VOOR DIAMETERS 40, 50 , 63 EN 75*

DEAL

#2

(vanaf 2016 diameters 90mm en 110mm ook beschikbaar!)

Wij weten dat u als installatiebedrijf nood hebt aan het juiste en nodige gereedschap op het moment dat u een project met grotere diameters hebt uit te voeren. Wij zijn ook van mening dat u recht hebt om de nodige gereedschappen GRATIS ter uwer beschikking te krijgen voor de duur van uw project dewelke u met onze kwaliteitsproducten uitvoert. Vandaar deze keiharde service: FREE “LARGE” TOOL USE SERVICE voor onze klanten in grote diameters.

ALTIJD GRATIS BRUIKLEEN GEREEDSCHAP VOOR VLOERVERWARMING*

DEAL

#3

Wij weten dat u als installatiebedrijf nood hebt aan het juiste en nodige gereedschap op het moment dat u een vloerverwarmingsproject hebt uit te voeren. Wij zijn ook van mening dat u recht hebt om de nodige gereedschappen GRATIS ter uwer beschikking te krijgen voor de duur van uw project dewelke u met onze kwaliteitsproducten uitvoert. Vandaar deze keiharde service: FREE “FLOOR” TOOL USE SERVICE voor onze klanten in vloerverwarming.

HENDRICKX & CO BVBA UILENBAAN 148 B WOMMELGEM +32 (0)3 288 41 90 WWW.HENBRA.BE

*

Actie onder voorwaarden. Voorwaarden verkrijgbaar op eenvoudige aanvraag via www.henbra.be of via uw Henbra vertegenwoordiger.

FLATLINE COLLECTIE

BEST VERKOCHTE HORIZONTALE PANEELRADIATOR NU OOK BESCHIKBAAR IN VERTICAAL EN PLINT FlatLine biedt een zeer hoge warmteafgifte dankzij de watervoerende vlakke voorplaat.

Uiterst flexibel vanwege meerdere aansluitmogelijkheden en geschikt voor lage temperatuursystemen.

Ontdek deze designradiatoren in combinatie met vloerverwarming en ventilatie op www.vasco.eu adv FLATLINE_de onderneming.indd 1

Viega Profipress G & Viega Sanpress Inox G

Koud,quis Ebis bliksemsnel sit earumen voluptae. zéker door zijn unieke lekdetectie.

17/09/15 14:18

Aanpa ssin gasno g NBN D rm 51-003

Voor ga s: – Perse n mag tot 54 m – Persfi m! ttingen mog ingemet seld wor en – Inox den! is toeg elaten!

viega.be/Gas

De dubbele zekerheidsfactor voor gas Het Profipress G- en Sanpress Inox G-assortiment is minstens zo veelzijdig als de uitdagingen van de dagelijkse beroepspraktijk. Het is gecertificeerd voor installaties met gas of vloeibaar gas conform KVBG en voor stookolie- en dieselolieleidingen conform DIBt. Tot het programma behoren onderdelen in maten van 12 – 54 mm voor de uitvoering van de complete installatie. Alle Viega persfittingen voldoen aan alle producteisen gesteld in de gasnorm NBN D 51-003/A1 en bieden met de Viega SC-Contur een unieke veiligheidsfactor. Viega. Altijd beter!

J-24155_Profipress_G_Sanpress_De onderneming.indd 1

7/09/15 14:12

35

TECHNIEK - VERWARMING

De WKK van het Universitair Ziekenhuis Brussel bestaat uit 2 aardgasmotoren met elk een vermogen van 1200 kWe.

WKK en zorg Het plan in stappen (deel 2)

O

ndanks de reeds bewezen economische en ecologische voordelen is er in de zorgsector nog een behoorlijk potentieel voor WKK’s, zo bleek op een studienamiddag georganiseerd door COGEN Vlaanderen, in samenwerking met Ziekenhuis Netwerk Antwerpen (ZNA), VTDV en Zorgnet Vlaanderen. Na de steunmaatregelen hebben we het in dit tweede deel over het stappenplan, alsook enkele voorbeeldcases van ziekenhuizen en een woonzorgcentrum.

Ir. Steven De Vroede van Vanparijs Engineers volgde het traject van de nieuwe WKK-installatie van het Universitair Ziekenhuis Antwerpen (UZA) in Edegem van naaldje tot draadje op. Het ziekenhuis opteerde ervoor om zelf eigenaar te worden van de installatie, waarvoor het samenwerkte met een partner die de WKK - met 1,5 MW elektrische motor - integreerde.

De Vroede schetste de diverse stappen in het plan: haalbaarheid, gewenste WKK-installatie, selectie van offertes, vergunningstraject, implementatie & opstart, en exploitatie & onderhoud. “Nauwe samenwerking en interactie tussen alle interne en externe (brandweer, Eandis…) partijen is cruciaal”, aldus De Vroede.

Haalbaarheid Om de haalbaarheid van een WKK na te gaan mag een periode van 2 maanden worden gerekend, waarin de diverse energiestromen worden nagegaan. Een eerste energiestroom, DE ONDERNEMING

noodzakelijk voor de motor, is gas. Voor installaties groter dan 200 kW, is typisch 100 mBar gasdruk nodig. De gasmeter dient ook voldoende capaciteit te hebben om het bijkomende gasverbruik van de WKK-installatie te kunnen leveren. Een tweede belangrijke energiestroom is elektriciteit. Via een oriëntatiestudie kan de netwerkbeheerder nagaan of de hoofdcabine aangepast is. Hier bleek de transformator in de hoofdcabine te voldoen.

Teruglevering van elektriciteit werd echter niet toegestaan. Het plaatsen van een terugwattrelais bleek hiervoor te voldoen. Een derde energiestroom is de warmtevraag. In deze case lag de retourtemperatuur af en toe hoger dan 75°C. Door minimale aanpassingen in het verdeelsysteem en de primaire pompen te voorzien van frequentieregeling kon overgeschakeld worden naar een systeem met variabel debiet. Daardoor is de retourtemperatuur verlaagd tot minder dan 75°C, de maximale temperatuur voor de motorkoeling.

Met een WKK-installatie kan eventueel ook stoom worden geproduceerd.

De gewenste WKK-installatie Ook voor het maken van technische keuzes van diverse aard (bijvoorbeeld welk vermogen) mag 2 maanden worden gerekend. Qua locatie voor de WKK kiest men best een plaats zo dicht mogelijk bij de originele warmteproductie. Door het aanbrengen van speciale rubberen dempers onder de machine wordt de overdracht van trillingen naar het gebouw sterk gereduceerd. Ook de werkingsdruk en de hydraulische koppeling - in relatie tot de ketels - zijn belangrijke parameters. Tevens dient gekozen tussen één grote WKK-installatie of twee kleinere, en of er al dan niet een buffervat komt. In dit geval werd geopteerd voor een WKK van 3600 kW gasverbruik, en 2 buffervaten van 2 x 30 m³. De juiste dimensionering is belangrijk. Of men voor een of twee motor(en) opteert, is vooral een finan-

TECHNIEK - VERWARMING

ciële kwestie, en hangt af van de verwachte warmtevraag. Via simulaties kan de rentabiliteit van de diverse opties worden nagegaan, rekening houdend met de energieprijzen, het aantal motoren etc.

latie kan het aantal starts en stops worden verhoogd, en kunnen de rendementen evolueren. “Bij revisies is het belangrijk de interventietermijn na te gaan. Ook opvolging op afstand is aangewezen zodat men problemen snel detecteert. Een goede integratie van de diverse energiestromen op de verschillende temperatuursniveaus is cruciaal. Voor de meeste machines mag de retourtemperatuur om deze te koelen niet hoger zijn dan 70°C. Hier mag de aanvoertemperatuur naar de motor iets hoger zijn. De retourtemperatuur kan tot 75°C oplopen.

36

COGEN-scan ZNA (Ziekenhuis Netwerk Antwerpen) beschikt over 7 ziekenhuissites, waarvan er 3 uitgerust zijn met een WKK-installatie. Ing. Tom Havermans (Milieucoördinator in het Antwerpse ZNA Middelheim) verduidelijkte een en ander: “In dit ziekenhuis betreft het een installatie van 835 kW (binnenopstelling), voorzien van een geluidsomkasting rondom de motor. Er wordt gebruikgemaakt van een rookgaskoeler en een rookgascondenser om het SWW voor te verwarmen. In het ZNA Jan Palfijn ziekenhuis (Merksem) betreft het een buitenopstelling met een omkasting, die niet

Selectie van de optimale aanbieding Een periode van een à twee maand(en) is aangewezen om de aangeboden oplossingen te kunnen vergelijken. UZA opteerde voor functionele offerte-aanvragen en liet elke kandidaat ook een haalbaarheidsstudie uitvoeren. Voordeel bij het kiezen voor twee motoren is dat er dan misschien geen buffervat meer nodig is, en dat, bij onderhoudswerkzaamheden, de andere motor steeds stand- by is.

“Om het aantal draaiuren optimaal te houden is het cruciaal dat alle ‘partAanvraag vergunningen Voor de vergunningsfase mag een periode van vier à zes maanden worden ingecalculeerd. Voor grote installaties moeten zowel een bouwvergunning als een milieuvergunning worden aangevraagd. UZA vroeg de milieuvergunning aan op het ogenblik van de aanvraag voor de uitbreiding van de gebouwen. Voor een detailstudie in verband met het al dan niet voldoen van de hoofdcabine heeft Eandis om en bij de 3 maanden nodig.

Men doet er goed aan om Eandis vooraf een principebeslissing te vragen. Ook branddetectie en het indienen van een VEA-dossier aanvraag zijn in deze fase aangewezen.

ners’ open met elkaar communiceren zodat een correcte integratie van de WKK in de volledige technische installatie van het gebouw gerealiseerd wordt.”

Implementatie en opstart Voor de implementatie en de opstart van de WKK mag 3 maanden gerekend worden. “Wie investeert in een WKK-installatie, verlangt dat deze continu voor de volle 100 procent draait, en ook als dusdanig wordt opgestart.

Een voldoende groot buffervat zorgt voor meer flexibiliteit. De installatie in kwestie kan probleemloos 1,5 tot 2 uur ononderbroken draaien”, aldus Steven De Vroede.

Exploitatie, opvolging en onderhoud In de loop van de werking van de instal-

De WKK van het Imelda Ziekenhuis Bonheiden bestaat uit een aardgasmotor met een vermogen van 500 kWe.

DE ONDERNEMING

bewijs jezelf een dienst en kies voor desco

Handig voor elke toepassing

Met één press systeem installeert u alles!

XPress is een compleet leidingsysteem met M-profiel pressfittingen en buizen in drie materiaalsoorten: roestvast staal, staalverzinkt en koper.

Het grote voordeel van XPress is dat u met één press systeem een oplossing heeft voor elke denkbare toepassing. Van installaties voor drinkwater, CV, gas en solar tot sprinkler-, koelwater-, perslucht en industriële toepassingen.

STAALVERZINKT

RVS

KOPER

www.desco.be Alsembergsesteenweg 454 – B-1653 DWORP info@comap.be – www.comap.be - tel 02 371 01 67

wijnegem  aalst  aartselaar  antwerpen  brugge  dendermonde  diest  dison  gent  grivegnée  habay  kuurne  lier  lummen  mechelen  rocourt  stavelot  temse  turnhout

adv onderneming 2014_v2_NL_FR.indd 2

6/18/2015 12:00:40 PM

TECHNIEK - VERWARMING

Tijdig aanvraag indienen voor correcte ROI Niet onbelangrijk is dat men tijdig zijn aanvraagdossier indient bij het VEA of de VREG, om op een doeltreffende en juiste manier de ROI te kunnen berekenen. Bij de opstart van de WKK in het WZC Mayerhof waren er technische problemen inzake de hydraulische inregeling van het systeem en de automatische regeling. “Over 2014 waren de resultaten van de WKK-installatie onvoldoende (3.500 draaiuren). Begin 2015 werden hydraulische aanpassingen doorgevoerd en werd de automatische regeling beter afgestemd. Indien we de resultaten over de maanden januari tot en met april 2015 extrapoleren over het volledige jaar, rekening houdend met de spreidingsgegevens van het gebruikersprofiel, stijgt het aantal draaiuren tot 6.000. De WKK-installatie moet volledig in de technische installaties worden geïntegreerd en vooraf met alle betrokken partners grondig worden doorgesproken”, aldus Eef Mestdagh.

Mayerhof in Mortsel: “De WKK-installatie werd gedefinieerd op basis van de facturatie van het gas- en elektriciteitsverbruik van het bestaande RVT. Er werd beslist om de installatie te dimensioneren op een gebruikerspatroon voor enkel sanitair warm water. Gezien in de winter- en zomerperiode de productie van sanitair warm water quasi constant is, kon op die manier een zo hoog mogelijk aantal draaiuren gerealiseerd worden. De WKK werd hydraulisch in het schema ingepast, parallel aan de ketels. De regeling zorgt ervoor dat de WKK eerst wordt ingeschakeld.

Indien de warmteproductie onvoldoende blijkt, zorgen de ketels voor extra warmte. Het akoestische probleem - zowel afstralings- als trillingsgeluid - werd opgelost door een zwevende chape te voorzien, met daarboven een sokkel, waarop de WKK werd geplaatst. Rond de WKK werd nog een akoestische omkasting aangebracht. Een ander akoestisch probleem was de trillingsoverdracht op de structuur van het gebouw. In overleg met de fabrikant van de WKK werden de akoestische waardes gemeten om de geluidsvermogens te kennen, en werd nagegaan welke bijkomende maatregelen – bijvoorbeeld een opstelling op veren - dienden getroffen te worden.”

38

“Belangrijk voor een vlot verloop van het project was de relatie met Eandis maar ook met de andere projectpartners. Zo werd bekeken welke werking - eilandwerking of inkoppeling op het openbaar net – de meest interessante opstelling was, en welke extra voorzieningen noodzakelijk waren. Om het aantal draaiuren optimaal te houden is het cruciaal dat alle ‘partners’ (elektriciteit, HVAC, WKK….) open met elkaar communiceren zodat een correcte integratie van de WKK in de volledige technische installatie van het gebouw gerealiseerd wordt. Het onderhoud van de WKK-installatie gebeurt door de fabrikant zelf in het kader van een tienjarig onderhoudscontract. Maandelijks dient er nagegaan hoeveel draaiuren er zijn, welke rendementen werden behaald, of de kwaliteitseisen blijvend behaald werden etc”, besluit Eef Mestdagh. (door Philip Declercq)

www.cogenvlaanderen.be

Open communicatie, correcte integratie enkel de motor van 365 kW maar ook het warmte-eiland en de sturingskasten omvat.

Er is een buffertank van 200 m³. In het ZNA Sint-Elisabeth-ziekenhuis in Antwerpen gaat het over een installatie van 122 kW die trillingsvrij werd opgesteld op de vijfde verdieping, net boven de verdieping met de OK’s.

De speciale constructie met de liggers zorgt ervoor dat er geen problemen zijn qua stabiliteit van de vloerplaat. Voor het opmaken van onze businesscase maken we - naast de COGEN-scan - gebruik van een doorgedreven kosten-batenanalyse. Aan de kostenzijde is er niet enkel de investering, maar zijn er ook de onderhoudskosten en het extra gasverbruik.

Aan de batenzijde is er de vermeden elektriciteitsafname en het nuttig aanwenden van beschikbare warmte.”

WKK in WZC Ir. Eef Mestdagh (VK Engineering) beschreef de WKK-installatie in het vernieuwde WZC

De WKK van het Universitair Ziekenhuis Brussel bestaat uit 2 aardgasmotoren met elk een vermogen van 1200 kWe.

DE ONDERNEMING

41

TECHNIEK - VERWARMING

Kiezen voor warmtepompen op CO2 DTC brengt Sanden warmtepompboilers op de markt

D

e firma DTC (Distribution de Techniques Climatiques sa) uit Froyennes importeert de Aquaeco2 warmtepompboilers van de Japanse fabrikant Sanden. Deze fabrikant heeft gekozen voor het natuurlijke koelmiddel R744 (CO2). Voor deze gelegenheid hadden we een gesprek met Etienne de Montigny, die ons uitlegt waarom dit een goede keuze is.

DTC, pionier in verwarmingstechnieken De firma DTC levert installateurs al sinds 1997 technische oplossingen voor thermisch comfort. De strategie van DTC is constant gebleven: als pionier de weg bereiden voor systemen met warmtepompen. Dit is begonnen met de lancering van de DRV-techniek, daarna met lucht-waterwarmtepompen in 2005, en wordt nu voortgezet met de introductie van warmtepompen op CO2. DTC heeft zich steeds ingezet voor onderzoek naar innoverende oplossingen en wordt door fabrikanten erkend als een bekwame ambassadeur van de techniek. Volgens Etienne de Montigny moet je in deze sector rationeel zijn en niet emotioneel. Rationeel zijn, dat betekent overgaan tot actie. Je moet niet wachten tot de markt rijp is voordat je iets onderneemt. Je moet vooruitlopen en een pionier zijn op de markt.

Een ongeëvenaarde kennis DTC heeft van de firma Sanden het vertrouwen gekregen om producten met CO2-tech-

De verantwoordelijke van de firma DTC, Etienne de Montigny, wilde altijd al een baanbrekende rol spelen in de wereld van de HVAC.

nologie te ontwikkelen. De Japanse fabrikant werd overtuigd door de professionele aanpak van DTC, die nauw samenwerkt met universiteiten en onderzoekscentra om te komen tot

De Aquaeco2 van de Japanse fabrikant Sanden zorgt voor de productie van sanitair warm water maar ook voor de verwarming door om het even welk afgiftesysteem (vloerverwarming, radiatoren,...).

DE ONDERNEMING

een betere kennis en om de werkelijke prestaties van de installaties te bewijzen.

Sanden is over de hele wereld gekend voor zijn buitengewone expertise in klimaatregeling voor auto’s (nummer 2) maar ook in systemen voor commerciële koeling (onder andere voor drankautomaten) en tot slot ook voor warmtepompen voor thermisch comfort.

Sanden is wereldwijd marktleider in de productie van kleine CO2-compressoren en heeft pas een nieuwe eenheid opgericht in Frankrijk, Sanden Environmental Solutions. Deze afdeling is gevestigd in Rennes, op enkele kilometers van het productie- en onderzoekscentrum in Tinteniac (Sanden Manufacturing Europe). Het is de bedoeling dat hier voor het EMEA-gebied CO2-toepassingen worden ontwikkeld voor commerciële koeling met lage vermogens, voor productie van sanitair warm water en voor thermisch comfort. Er worden

TECHNIEK - WARMTEPOMPEN

ook systemen ontworpen voor speciale toepassingen op allerlei vlakken in handel en industrie. CO2 toestellen vereisen heel wat kennis, in het bijzonder op het vlak van de compressor. De thermofysische eigenschappen van CO2 maken immers erg compacte thermodynamische installaties mogelijk. Sanden heeft heel wat knowhow opgebouwd in betrouwbare compacte compressoren voor de autosector.

Waarom CO2 kiezen voor de productie van sanitair warm water?

CO2 wordt sinds 1850 gebruikt in koeling. Dit natuurlijke koelmiddel is daarna steeds breder toegepast tot het midden van de jaren ‘20, het gouden tijdperk van CO2. Daarna is het gebruik ervan beginnen achteruitgaan door de ontwikkeling van de chemische koelmiddelen zoals CFK en HCFK. Het Montrealprotocol uit 1989 wees echter op de rampzalige effecten van chemische gassen op het milieu, en de Europese F-gas regelgeving verbood vervolgens het gebruik van HFK’s. Het is bijgevolg logisch dat Sanden koos voor CO2; het is onontvlambaar, niet schadelijk voor de ozonlaag en draagt weinig bij tot het broeikaseffect.

Laten we even de voornaamste voordelen overlopen van R744 voor warmtepompboilers.

CO2 heeft erg interessante thermodynamische kenmerken (transkritische cyclus met glide) wat duidelijke voordelen oplevert voor het verwarmen van water in een tegenstroom gas-water warmtewisselaar. De gaskoeler komt daarbij in de plaats van de klassieke condensor. Een ander voordeel van de CO2cyclus is de grote ΔT (er wordt stadswater aan +/-10°C getapt om het direct tot 65°C te brengen). Het compressieniveau ligt echter 3 keer lager dan bij HFK’s, zodat hoge prestaties mogelijk zijn binnen een brede range aan buitentemperaturen (van -20°C tot +43°C).

Het biedt tevens de mogelijkheid om het hele jaar door op warmte uit de buitenlucht te werken, zonder een beroep te hoeven doen op een elektrisch back-upsysteem. Hierdoor is de jaar COP van de Aquaeco2 ten minste 40% hoger -bij een aanvoertemperatuur van 10°C- dan bij klassieke warmtepompboilers met R134a. Dankzij de dichtheid en warmtecapaciteit van CO2 kunnen efficiënt hoge watertemperaturen bereikt worden. Dit maakt compacte boiler mogelijk en garandeert een

bacterievrije installatie. Bovendien gaat het om een natuurlijk koelmiddel en hoef je je er dus geen zorgen over te maken wat ermee gebeurt als de installatie het einde van haar levensduur bereikt.

Beperkingen van CO2 Het gebruik van CO2 brengt enkele beperkingen met zich mee. Door zijn expertise in deze spitstechnologie heeft Sanden een passend antwoord. CO2 heeft een relatief hoge werkingsdruk maar dankzij de productie van autocompressoren kan Sanden onderdelen tot op de micrometer precies fabriceren. Zo kan de firma garanderen dat zijn compressoren en CO2-kringen betrouwbaar zijn ook op lange termijn. Een heliumtest op elk toestel bewijst 100% dichtheid af fabriek. Voor een optimale benutting van de CO2 cyclus, is het onontbeerlijk een hoge ΔT aan te houden en dus elke destratificatie van het warmwatervat te voorkomen. Sanden heeft een globaal installatieontwerp en een bijzonder efficiënte regeling ontwikkeld: de circulatiepomp past het waterdebiet aan en de scroll invertercompressor past zijn vermogen aan in functie van luchtdebiet in de verdamper, dat op zijn beurt varieert naargelang de buitentemperatuur. Zo kan bovenaan het vat steeds een temperatuur van 65°C behouden blijven. Kalkaanslag door de hoge temperaturen is een laatste belangrijk nadeel. Om dat tegen te gaan, heeft Sanden een slimme en erg duurzame tegenstroomwarmtewisselaar gebrevetteerd. Verouderingstests met verhoogde kalkaanslag bevestigen de prestaties hiervan.

42

COP is uitstekend: 150 liter water kan van 10°C tot 65°C in 2.30 uur verwarmd worden bij 7°C buitentemperatuur - de COP bedraagt dan 3,42. Om 200 liter te verwarmen in dezelfde omstandigheden is 3.30 u. nodig - de COP bedraagt dan 3,64).

Tal van tests in uiteenlopende installaties hebben bevestigd dat de seizoens-COP tussen 3 en 3,4 ligt. Als er meer sanitair warm water nodig is, zijn er vaten beschikbaar van 300, 450 en 750 l die zelfs met elkaar gecombineerd kunnen worden en die op een of twee warmtepompen kunnen worden aangesloten. Een warmtepomp kan per dag tot 1000 liter water tot 65°C verwarmen.

Dit product is zowel geschikt voor residentiële toepassingen als voor tal van professionele activiteiten waarbij veel sanitair warm water nodig is: horeca, welzijnscentra, landbouwbedrijven, voedselwinkels, wasserijen... De Aquaeco2 kan tot slot worden aangesloten op een vat van 200 liter met een wisselaar die gelijk welke afgiftesysteem kan voeden door middel van een modulerende klep. Dit concept verbruikt weinig energie en speelt in op de noden van de residentiële markt, waar doorgedreven isolatie ertoe leidt dat het jaarlijks verbruik voor sanitair warm water hoger ligt dan dat voor verwarming. (door Michel Hanoulle)

www.sanden-es.com www.dtc.be

Het Aquaeco2 gamma Het concept voor warmtepompen op CO2 voor de productie van sanitair warm water is meer dan 10 jaar geleden door verschillende fabrikanten samen in Japan ontwikkeld onder de benaming EcoCute. Sanden heeft zijn Japanse versie “geëuropeaniseerd” en aan de noden van de Europese markt aangepast. Zo is het Aquaeco2 gamma warmtepompboilers ontstaan.

De Aquaeco2 SMART bestaat uit twee hydraulisch verbonden delen: een vat van 150 l (sanitair warm water voor 4 personen) waarop het warmtepompgedeelte geplaatst. Dat laatste kan er ook naast geplaatst worden als de opstelruimte niet hoog genoeg is. Voor 6 personen is er een aparte boiler van 200 l.

De Aquaeco2 is snel op temperatuur, en de

De Aquaeco2 warmtepompboiler heeft een splitconstructie. Het bestaat uit een vat voor sanitair warm water en een warmtepompmodule; deze module kan ook naast het toestel gemonteerd worden als er in de hoogte niet genoeg plaats is.

DE ONDERNEMING

JunkersControl Slimme WLAN thermostaat met superieur design Energie besparen zonder aan comfort in te boeten JunkersControl is de enige internet geconnecteerde weersafhankelijke programmeerbare regelaar die toelaat zowél warm water als verwarming te beheren vanop een smartphone of tablet (iOS/ Android). Hij past de verwarmingsinstellingen aan op basis van online weergegevens (waardoor een buitenvoeler overbodig wordt) en slimme functies (geofencing, self-learning, Auto-Away functie). De E-service functies maken het mogelijk om de verwarmingsinstallatie en het energieverbruik te monitoren en te beheren, altijd en overal!

• Modern design • Eenvoudige installatie • Behoud modulerende werking van de ketel • Energiemonitoring • Intuïtief bedieningsgemak • ErP +4% rating • E-service

Al meer dan 120 jaar maakt Junkers milieuvriendelijke, eenvoudig te installeren verwarmingsoplossingen die tegelijkertijd betrouwbaar en van een hoge kwaliteit zijn.

Door continu te investeren in nieuwe, geavanceerde technologieën kan Junkers u vandaag reeds een breed gamma ErP-klare producten aanbieden.

SECTORNIEUWS EN REGLEMENTEN - BEDRIJFSBEZOEK

44

De Atlanta en Ventura stoomdouchecabines worden als pakket geleverd in verschillende afmetingen.

Wellness van Repabad Veelzijdige stoomdouches

R

epabad is een Duits familiebedrijf dat al meer dan 50 jaar voor hoogwaardige designproducten voor de badkamer staat. Het assortiment omvat een brede keuze aan baden, douchebakken en wastafels, evenals wellnessproducten zoals stoombaden en whirlpools. De vestiging in Wendlingen am Neckar, bij Stuttgart beschikt over een eigen R&D centrum. De ontwerpen worden pas in productie genomen, als ze een omvangrijke serie tests doorstaan.

Van reparatie tot innovatie Zoals de naam laat vermoeden, liggen de wortels van het bedrijf in reparatietechnieken voor badkuipen, aanvankelijk in emailstaal en later ook voor acryl, met de bekende badinserts. In de jaren tachtig werd het aanbod uitgebreid met nieuwe badkuipen, en werd eveneens een productielijn voor massagebaden opgezet. Na 2000 won design aan belang, met de uitbouw van het eigen ontwikkelingscentrum. Dat leidde tot innovaties zoals het Easy-In ligbad met een motoraangedreven schuifdeur in 2009. Kwaliteit en functionaliteit staan voorop. Bij het ontwikkelen van product wordt eerst nagegaan of alles wel deugdelijk is. Pas dan volgt de inbreng van de industrieel ontwerper. Onpraktische design-hoogstandjes zijn niet aan Repabad besteed.

De aandacht voor vormgeving leverde Repabad een eerste Design+ Award op in 2005 ter

gelegenheid van de ISH beurs. Dat was het begin van een reeks diverse prijzen, die vandaag nog doorloopt (If Product Design Award, Golden Wave, Interior Innovation Award, Red Dot....). Het bedrijf telt nu een honderdtal medewerkers en is actief in Duitsland, Oostenrijk, Zwitserland, België, Nederland, Luxemburg, Frankrijk, Italië en Rusland.

26 variaties op een thema De Ventura en Atlanta stoomdouches bieden de vakman een oplossing voor zowat alle omstandigheden. Ze zijn namelijk als pakket leverbaar in 13 afmetingen. Dat is handig voor de installateur: eenmaal de eerste opmeting is uitgevoerd, is hij er zeker van dat alle componenten in de juiste afmetingen op de afgesproken termijn geleverd zullen worden.

Het verschil tussen beide varianten zit in het stoompaneel. Wil de klant zelf de armaturen kiezen, wordt de douche uitgerust met het

Atlanta paneel. Kiest hij daarentegen voor een volledig pakket van Repabad, wordt het Ventura paneel geleverd. Dat is voorzien van geïntegreerde armaturen. Door de plaatsingsmogelijkheden van het douchepaneel kan men de cabine een persoonlijke toets meegeven. Voor extra comfort zijn er verschillende zitmogelijkheden: twee klapstoeltjes of een losse zitbank. Bovendien zijn er twee nieuwe kleuren, Pearl en Coffee, wat het totaal van de mogelijke tinten op vijf brengt. De cabine zelf is 220 cm hoog, en is vervaardigd in veiligheidsglas met zeefdruk. De douchebak is in mineraalversterkte kunststof, in afmetingen van 90 x 90 cm tot 120 x 100 cm. De cabines kunnen desgewenst uitgerust worden met aroma- en chromotherapie.

(Door Alex Baumans)

www.repabad.com

DE ONDERNEMING

RENOSHUNT CONDENSATIEKETELS

KIES VOOR CONDENSATIE

Verbrandingslucht Rookgassen

Verbindingskanaal: verminderde interventietijd

Inox RVS 316L: corrosiebestendig

Regelbaar element: aanpasbaar aan elke etagehoogte

RENOSHUNT is een innoverend systeem dat de renovatie van collectieve "shunt" kanalen mogelijk maakt. Het systeem is ontworpen in samenwerking met GDF Suez.

• Renoshunt is een regelbaar systeem waar snel en eenvoudig mee gewerkt kan worden.

• Er kunnen tot 6 condensatiegasketels op aangesloten worden.

Naast RENOSHUNT heeft Poujoulat ook andere oplossingen voor collectieve gebouwen, namelijk AIRFLUE RENOVATION en 3CE P MULTI+. Alle drie oplossingen zijn zowel geschikt voor nieuwbouw als voor renovatie.

www.poujoulat.be

De video bekijken

SECTORNIEUWS EN REGLEMENTEN - BEDRIJFSBEZOEK

46

De beurs voor de vakman van Induscabel vond plaats in het complex Louvexpo (La Louvière)

Induscabel opent een nieuw filiaal De groothandel viert zijn 60e verjaardag

D

e firma Induscabel viert dit jaar zijn zestigjarig bestaan. Induscabel is in 1955 door Paul Blockmans opgericht in Charleroi en is vandaag met zijn 8 filialen een van de belangrijkste groothandels in Wallonië in materiaal voor sanitaire installaties en verwarming.

Een moderne groothandel voor vakmensen en particulieren Doorheen de jaren heeft deze firma, die oorspronkelijk opgericht is als handel in toebehoren in industrieel rubber, steeds een bijzonder aanpassingsvermogen vertoond om in te spelen op de evolutie van de technieken en de markten. Nadat de steenkoolindustrie in de jaren zestig begon achteruit te gaan, heeft Induscabel zich gericht op materiaal voor sanitaire installaties. Sindsdien is Induscabel

De heer Bernard Blockmans, sinds 1991 de gedelegeerd bestuurder, ontving de installateurs samen met zijn medewerkers

een moderne groothandel geworden waar vaklui alle materiaal en gereedschap vinden voor sanitaire installaties en verwarming.

Deze firma is gespecialiseerd in verkoop aan installateurs maar ook aan particulieren. Voor de vaklui is er bijstand door geschoold personeel, een volledig assortiment producten en een efficiënte logistiek. Dankzij het gedigitaliseerd voorraadbeheer (30.000 referenties) kunnen de installateurs binnen de 24 uur hun bestellingen ontvangen op een adres naar keuze. De installateurs kunnen bovendien al enkele jaren online bestellingen plaatsen.

Logistiek beheer en elektronische communicatiemiddelen met de klanten bepalen steeds meer het succes van een groothandel.

Voor particulieren beschikken de adviseurs van Induscabel over 5 goedgelegen toonzalen om hen te helpen kiezen uit alle mogelijke badkamerinrichtingen (300 opstellingen). De belangrijke plaats die de toonzaal inneemt, is een van de grote verschillen tussen het vak van een groothandelaar van gisteren en die van vandaag. De samenwerking met leveranciers op lange termijn is een extra troef die

de firma al zijn klanten kan bieden. Om klanten de moeite te besparen het drukke verkeer te moeten trotseren en om marktaandeel te winnen, heeft Induscabel in de loop der jaren ook het aantal verkooppunten verhoogd. In dit feestjaar is bovendien een nieuw verkooppunt geopend in Anderlecht (Brussel), waar uitsluitend aan vaklui verkocht wordt.

Zenid sanitairproducten Naast de nieuwe filialen draagt ook het huismerk Zenid bij tot de groei in marktaandeel.

Dit merk biedt sanitaire artikelen van hoge kwaliteit tegen prijzen die de vergelijking met de niet-traditionele distributie doorstaan.

De jaarlijkse beurs voor de vakman die de firma in samenwerking met zijn leveranciers organiseert, vondt dit jaar plaats op 4 september in het tentoonstellingscomplex Louvexpo (La Louvière). De groothandel en de 70 aanwezige leveranciers hebben van deze moderne hal van 2000 m² die een avond een gezellige plek gemaakt waar vaklui met elkaar in contact konden treden. Enkele animaties en een reeks commerciële acties rond de zestigste verjaardag van de firma hebben het evenement opgevrolijkt. Voor Bernard Blockmans (gedelegeerd bestuurder) was dit een uitgelezen gelegenheid om te herhalen dat de firma alles in huis heeft wat een groothandel tot een succes maakt. (door John Lams)

www.induscabel.be

DE ONDERNEMING

KIES UW DROOMBESTEMMING VOOR 4 PERSONEN Win een droomreis, een sterrendiner of een Win for Life lot We maken het wel ontzettend aantrekkelijk. Registreer uw E.Flow aankopen op www.radson.be/vleugels en verbind uw lot aan E.Flow. Ontvang niet alleen een uniek win-for-life lot, maar maak tegelijkertijd kans op een onvergetelijke droomreis voor 4 personen of een smaakvol diner voor 4 personen in een Michelin sterrenrestaurant.

Deze actie loopt van 1 september t/m 30 november 2015. Voor meer informatie en voorwaarden zie www.radson.be/vleugels.

Vogelsancklaan 250, B - 3520 Zonhoven

Tel. +32 (0)11 81 31 41

info@radson.be

www.radson.com

Get ready to adopt Ecodesign and Energy Labelling

De Dietrich >> klaar voor Ecosolutions

Het vertrouwde aanbod, nu aangevuld met de gloedneiuwe NeOvo stookolieketels en Kaliko Essentiel warmtepompboiler.

Ontdek het complete gamma aan verwarmingsoplossingen op dedietrich.be

49

SECTORNIEUWS EN REGLEMENTEN - EVENEMENTEN

De vakbeurs van groothandel Van Marcke Een terugblik op Van Marcke Fair in Brussels Expo

H

et nieuwe initiatief Van Marcke Fair van de gelijknamige groothandel vormde op 17 en 18 september Paleis 1 van Brussels Expo om tot een vakbeurs sanitair, HVAC en installatietechniek. Het evenement werd geopend door CEO Caroline Van Marcke en Annemie Turtelboom, Vlaams vice-premier en minister van begroting, financiĂŤn en energie.

Nu fabrikanten technologieĂŤn ontwikkelen om te beantwoorden aan de nieuwe energienormen en eisen aan gebouwen, heeft de vakman in sanitair en verwarming meer dan ooit nood aan informatie. De firma Van Marcke beschouwt voorlichting al lang als een essentieel aspect van zijn functie als groothandel, wat onder meer blijkt uit de organisatie Van Marcke College. Van Marcke Fair is een ander facet van de rol van de firma als interface tussen fabrikanten en installateurs, studiebureaus of promotoren. Op basis van een rijke ervaring in de organisatie van congressen, evenementen en roadshows heeft de firma een nieuwe stap gezet met deze vakbeurs op nationale schaal. De 135 leveranciers op 5000 m2 verwachtten bezoekers uit heel Belgie in Paleis 1 van Brussels Expo.

DE ONDERNEMING

Een coherent communicatieplatform Met een netwerk van 105 afhaalbalies (Van Marcke Technics) en 20 toonzalen (Van Marcke Inspirations) heeft de firma een goed beeld van wat er leeft bij zijn partners in deze snel veranderende markt. Dat heeft de groothandel ertoe aangezet om Van Marcke Fair op te zetten: een informatieforum voor fabrikanten, verdelers en installateurs. De beurs omvatte een compleet overzicht van systemen en producten in sanitair- en HVAC techniek. In de inrichting van de stands lag de nadruk op functionaliteit en informatie-overdracht.

Er was ook een afdeling waar men gereedschap in de praktijk kon testen. De verschillende diensten van Van Marcke, zoals het Competence Center, Blue Izola Bank en Van Marcke College waren samengebracht in een apart Van Marcke Village. Als aanvulling op

De modulerende werking van de Wolf TOB condenserende stookolieketel (A-klasse) is gebaseerd op een verstuiving onder druk met een gepatenteerde mengverstuiver.

SECTORNIEUWS EN REGLEMENTEN - EVENEMENTEN

SOVAC

S.A.

SOVAC

Victor Marchandstraat, 17 3090 Overijse Tél. 02/672 20 62 Fax. 02/673 93 92

Victor Marchandstraat, 17 3090 Overijse Tel. 02/672 20 62 Fax. 02/673 93 92

e-mail : info@sovac.be

e-mail : info@sovac.be

Honeywell brengt een Connected versie uit van de Round thermostaat, die op afstand bediend kan worden met de gratis Total Connect Comfort app.

Het spoelrandloze hangtoilet

N.V.

SERVICE PROFESSIONNEL Moon uit het Van Marcke

PROFESSIONELE SERVICE

PRIX COMPETITIFS

SCHERPE PRIJZEN

Origine gamma.

de informatie van de MARQUES verschillende fabrikanten was er ook een TOUTES lezingprogramma over concrete toepassingen van technieken. Dit programma omvatte grote thema’s: warmtenetten en centraTOUT DEdrieSTOCK le stookplaatsen, ecodesign en energiereglementering, en smart homes en hernieuwbare energie.

www.sovac.be www.artikelinfo.be In het spoor van ISH

Het tijdstip van Van Marcke Fair was gekozen om leveranciers de mogelijkheid te geven hun nieuwigheden van de internationale vakbeurs ISH Frankfurt aan een Belgisch publiek te tonen. Dat was het geval voor onder meer Geberit, Duravit, Kermi en andere sanitairfabrikanten. Onder de merken Van Marcke Origine en Van Marcke Collection stelde de groothandel een exclusief eigen gamma voor, zoals de Twido elektroboiler. Op het vlak van regeling waren er toepassingen voor een geïntegreerde woning van Honeywell, SOOTMASTER Nest en Netatmo. In verwarming werd een generatie producten uitgebracht met het oog op de eisen van de ErP richtlijn, onder meer door Atlantic, De Dietrich, Junkers, Wolf en Stiebel Eltron.

Van Marcke heeft ook een rekenprogramma uitgewerkt, waarmee installateurs het energielabel kunnen bepalen van gecombineerde installaties voor verwarming en SWW.

Aspirateurs de suie

ALLE MERKEN ALLES IN VOORRAAD

www.sovac.be www.artikelinfo.be

Roetzuigers SOOTMASTER

(door John Lams)

www.vanmarcke.com

NUMATIC

NUMATIC

Minister A. Turtelboom overliep de Vlaamse initiatieven om de energieprestatie van woningen te verbeteren.

BLOW - VAC

BLOW - VAC

50

Your reliable partner

Dé nieuwe referentie in lucht- en vuilafscheiding NU OR O IT KV E OO TILIT U DE

Flamcovent Smart Flamco Clean Smart

Flamcovent Clean Smart

De Smart lucht- en vuilafscheiders van Flamco zijn in alle opzichten slimme producten. Ze zijn zuiniger en nóg efficiënter en leveren de beste resultaten in de markt.

Deze nieuwe technologie is nu ook verkrijgbaar in de stalen modellen voor de utiliteit.

• Afvangrendement tot 60% beter dan bij conventionele systemen.

• Laagste doorstroomweerstand in de markt (minder energieverbruik).

• Inzetbaar bij snelheden tot wel 3 m/s.

www.flamcogroup.com

OB62044

PROOF PDF

Hoe uw energie-investeringen beter laten renderen?

Z-energy helpt u op weg op het vlak van intelligent energiegebruik, duurzame energieproductie, hernieuwbare energiebronnen en groene mobiliteit.

Z-energy, iedere dinsdag op Kanaal Z vanaf 19.50 uur.

Ook te bekijken op www.kanaalz.be In samenwerking met

OB62044_ZENERGY.indd 1

03/03/15 16:37

Ik maak soms fouten.

U niet?

DAAROM IS ER RISYCOR. Je bent een mens, geen computer. Soms vergeet je iets. Enige tijd later kunnen daardoor problemen ontstaan zoals blokkades van pompen, vastzittende kranen, verstoppingen in de ketel enzovoort.

Je merkt het nooit wanneer zuurstof corrosie veroorzaakt en slib vormt in het systeem, tenzij Risycor je tijdig waarschuwt. Zo vermijd je ergernis en discussie en bespaar je heel wat geld.

Meer info op resus.eu

reliability & sustainability in HVAC

53

SECTORNIEUWS EN REGLEMENTEN - EVENEMENTEN

De invloed van de ErP eisen

Energies+ 2015 speelt in op de ontwikkelingen van de markt

O

p 13, 14 en 15 november vindt de editie 2015 van de beurs Energies+ plaats in Wallonie Expo te Marche-en-Famenne. De invoering van de eisen van de ErP richtlijn heeft tot aanzienlijke wijzigingen geleid in het aanbod van de exposanten. Wat die inhouden, zal worden voorgesteld op deze negende Belgische beurs voor duurzaam bouwen, energiebesparing en groene mobiliteit.

ErP op Energies+ Dit jaar worden de eisen van de ErP richtlijn, ook ecodesign richtlijn genoemd, van kracht.

Ze omvat een serie maatregelen en vereisten om de milieu-impact van energieverbruikende producten te verminderen. Dat laatste zijn ook verwarmingstoestellen. Deze richtlijn wordt een van de centrale thema’s van Energies+, niet alleen op de stands van de diverse exposanten, maar ook in een reeks infosessies over de impact van de nieuwe regels.

warmingstechnieken zijn er vertegenwoordigd: gas, stookolie, elektriciteit, aerothermie, geothermie, biomassa....

De Onderneming geeft toegangstickets voor de beurs weg: reserveer uw gratis ticket via www.energiesplus.be/guestcode en geef code 322 in (Door Michel Hanoulle)

www.energiesplus.be

Een schat aan technische informatie Op drie dagen groepeert Energies+ ongeveer 150 exposanten op 12.000 m2, die de nieuwste ontwikkelingen op het vlak van duurzame techniek zullen tonen. Bezoekers kunnen dus onder één dak alle informatie vinden over wat er aan groene oplossingen op de markt is. Energieprestatie staat daarbij centraal.

Het is ook een erg veelzijdige beurs: alle verDE ONDERNEMING

Energies+ praktisch Data van 13 tot 15 november 2015 Openingsuren 10u00 tot 19u00 Plaats Wallonie Expo, Rue des Deux Provinces 1, 6900 Marche-en-Famenne Toegang 8 euro voor een driedagenticket, gratis onder 18 jaar Parking meer dan 3.000 gratis plaatsen.

Het lezingenprogramma is te vinden op www.energiesplus.be

SECTORNIEUWS EN REGLEMENTEN - EVENEMENTEN

54

Mondial du Bâtiment van 2 tot 6 november Batimat, Interclima+Elec en Idéobain samen in Paris Nord Villepinte

V

an 2 tot 6 november vinden de drie belangrijkste Franse bouwbeurzen, Batimat, Interclima+Elec en Idéobain opnieuw plaats in het Parc de Expositions in Paris Nord Villepinte. Ze zijn nu gegroepeerd tot de Mondial du Bâtiment. Dit unieke platform richt zich tot alle professionals in de bouw en architectuur. Voor de specialisten in sanitair en verwarming is dit een gelegenheid om de nieuwste ontwikkelingen te ontdekken. De editie 2015 is bewust laagdrempelig, om in te spelen op de huidige economische context.

Op de vijf dagen van het evenement verwachten de 2.600 exposanten ongeveer 350.000 bezoekers. Innovatie, informatie en opleiding, en business vormen de drie pijlers. Het doel is om synergieën te doen ontstaan over de grenzen van de vakgebieden heen. De organisatie heeft alle aspecten van de beurs onder de loep genomen, om het bezoek zo aangenaam en efficiënt mogelijk te maken.

Parcours Naast de traditionele conferenties en voordrachten van de exposanten, heeft de Mondial du Bâtiment ook drie bezoekformules die telkens de drie deelbeurzen bestrijken. Ze worden georganiseerd per thema of beroepsgroep. Zo is er een parcours voor uitvoerende vakmensen (in zonne-energie, hernieuwbare energie, verwarming en airconditioning, ruwbouw, elektriciteit). Het tweede type parcours richt zich tot architecten, studiebureaus en promotoren. Tenslotte is er een extern parcours in Parijs, specifiek voor buitenlandse bezoekers om 10 tot 15 werven te ontdekken.

Midden in Hal 4 (deelbeurs IdéoBain) is er de speciale afdeling Modesdebains. Hier worden

op 400 m2 de meest markante technologische ontwikkelingen in sanitair voorgesteld, als antwoord op nieuwe reglementen en wijzigende leefgewoontes.

firma’s die willen deelnemen met een beperkt budget. (door Michel Hanoulle)

www.batimat.com

Het belang van de opleiding wordt niet vergeten. Er zijn twee speciale ruimtes aan gewijd: een aan de ingang van Hal 2 (Interclima+Emec) en een aan de ingang van Hal 6 (Batimat). Ervaren docenten zullen de vragen van de bezoekers beantwoorden, en er komen miniconferenties rond de verschillende opleidingsvormen.

Deelnemen met beperkt budget Voor deze editie 2015 werden er nieuwe formules uitgewerkt voor exposanten. Zo kunnen ze de beschikking krijgen over een loge, waar ze de klanten en contacten in VIP sfeer kunnen ontvangen. bedrijven kunnen ook hun producten en diensten voorstellen in paviljoenen, die gehuurd kunnen worden aan een redelijke prijs. Wie voorstellingen wil houden of producten demonstreren, kan terecht in volledig uitgeruste demonstratieateliers. Tenslotte zijn er all-in formules voor

Het Mondial du Bâtiment praktisch Deelbeurzen: Batimat, Interclima +Elec, Idéobain Plaats: Parc des Expositions de Paris Nord Villepinte Data: Maandag 2 tot vrijdag 6 november Uren: Maandag 2, dinsdag 3 en woensdag 5 november: 9u00 tot 20u00 Donderdag 5 november: 9u00 tot 20u00 Vrijdag 6 november: 9u00 tot 17u00 Dinsdag 3 november VIP dag voor badkamerprofessionals Parking: 14.000 plaatsen en nog eens 3.000 plaatsen extra van 3 tot 6 november.

DE ONDERNEMING

Efficiënte verwarmings -en electriciteitsoplossingen Overtuig uw klant om voor de Viessmann technologie te kiezen

Neem voor alle technische en professionele informatie een kijkje op onze website: www.viessmann.be (Login Pro)

De efficiënte oplossingen van Viessmann:

Viessmann Belgium b.v.b.a. · Hermesstraat 14 · 1930 Zaventem (Nossegem) info@viessmann.be

Stookolie -en gascondensatieketel

Zonneboilerpakket

Overtuig uw klant om voor de Viessmann technologie te kiezen en de waarde van zijn woning te verhogen. Investeren doet men op langere termijn in duurzame technologie en met zicht op een opbrengst. Met Viessmann kiest uw klant voor kwaliteit en betrouwbaarheid.

• Een nieuwe Viessmann ketel bespaart tot 35 % op het energieverbruik • Een warmtepomp kan tot méér dan 50% besparing op het energieverbruik opleveren • Fotovoltaïsche panelen zijn een héél interessante investering Uw Viessmann technisch-commercieel afgevaardigde zal u met plezier begeleiden.

Monobloc warmtepomp

Geothermische warmtepomp

Hybride warmtepomp met gasketel en warmwaterboiler

Fotovoltaïsche zonnepanelen

Verwarmingssystemen Industriële systemen Koelsystemen

SECTORNIEUWS EN REGLEMENTEN - WETGEVING

?

56

Het label kleeft niet altijd op zijn plaats Een brander of een ketel op stookolie vervangen doet vragen rijzen

D

e Europese richtlijn betreffende energie-efficiëntie (verordening nr. 813 van de Commissie van 2/08/13) is op 26 september jongstleden van kracht geworden. Dit houdt in dat nieuwe verwarmingstoestellen en combinaties van toestellen tot een installatie een energielabel krijgen met de energieprestatie van de toestellen. Het is de bedoeling dat deze richtlijn ervoor zorgt dat er alleen nog maar toestellen verhandeld worden waardoor de 20/20/20-doelstellingen van de Europese Unie gehaald kunnen worden. Er lijkt onder bepaalde voorwaarden echter een achterpoortje te bestaan voor toestellen met twijfelachtige energieprestaties.

Deze bepaling betreft de afzonderlijke verkoop van ketellichamen voor combinatie met een brander enerzijds, en van branders voor combinatie met een ketel anderzijds. In dat geval worden beide componenten beschouwd als wisselstukken van een toestel van hetzelfde merk en met hetzelfde vermogen, en is de verplichting van het energielabel niet van toepassing. Dit punt (vraag 36) is aangekaart in een lijst met 350 vragen en antwoorden die de EU in januari en in juni 2015 heeft gepubliceerd als hulp bij de praktische toepassing en de interpretatie van de energierichtlijn voor Lot 1 (verwarming) en Lot 2 (sanitair warm water).

Minder performante toestellen van de markt halen De Europese richtlijn betreffende energieefficiëntie is een van de maatregelen die de EU heeft getroffen om tegen 2020 de 20/20/20-doelstellingen te bereiken (20% minder primair energieverbruik, 20% minder CO2-uitstoot, 20% meer hernieuwbare energie). Bijgevolg hebben de fabrikanten de ketels in hun assortiment moeten aanpassen aan de energie-eisen van deze richtlijn om ze binnen de EU te kunnen verhandelen. Dit houdt ook in dat minder efficiënte toestellen niet meer verkocht kunnen worden in de EU. Van andere toestellen moest de efficiëntie verbeterd worden of er moesten nieuwe versies worden ontworpen die de vereiste efficiëntie halen.

Verwarmingsketels en combiketels moeten een jaarlijks seizoensrendement ηs ≥ 86% halen. Voor ketels met een vermogen tussen 70 kW en 400 kW moet het nuttig rendement η ≥86% zijn bij volle belasting (100 % Pn nominaal vermogen) en ≥94 % bij gedeeltelijke belasting (30 % Pn).

Kort gezegd laat de richtlijn alleen nog condensatietoestellen toe voor verwarming op fossiele energie, naast warmtekrachtkoppeling en warmtepompen. De fabrikanten hebben elk van hun toestellen uiteraard moeten onderwerpen aan tests om er een energielabel aan toe te kennen.

Voor gevallen waarbij toestellen van verschillende merken gecombineerd worden, bieden de meeste fabrikanten de installateurs computerprogramma’s waarmee de vakman zelf de energieprestatie van de combinatie kan berekenen volgens de specifieke kenmerken van elk onderdeel.

Wat als ketel en brander apart verkocht worden?

Dit is allemaal volledig coherent en ondubbelzinnig. Er blijft echter het bijzondere geval van een lichaam van een stookolieketel waaraan een brander gekoppeld wordt, of van branders die aan een ketellichaam gekoppeld worden. Als de toestellen in deze twee gevallen in de plaats komen van een defect ketellichaam of van een defecte brander, worden ze

beschouwd als wisselstuk. Concreet moet de installateur die een ketellichaam vervangt de brander hergebruiken. In dat geval moet niet voldaan worden aan de richtlijn en komt er geen energielabel. Deze tolerantie is begrijpelijk voor stookinstallaties in grote gebouwen.

Laten we als voorbeeld uitgaan van een flatgebouw waarvan een van de 2 lage-temperatuurketels op stookolie snel vervangen moet worden. Om deze ketel te vervangen door een condensatieketel op gas of stookolie zou ook een nieuwe gepaste schoorsteen geplaatst moeten worden, wat niet altijd technisch mogelijk is en wat de kosten vergroot. Als de oude brander, die 20 jaar oud is of nog ouder, opnieuw wordt gemonteerd op de nieuwe ketel, vereist de richtlijn niet dat de combinatie voldoet aan de Ecodesign-normen en aan de verplichtingen van het energielabel.

Dit zou wel het geval zijn als de eigenaar van de gelegenheid gebruik maakte om niet alleen de ketel maar ook de brander te vervangen. Deze tweede optie veronderstelt dat de ketel aangepast wordt om het minimumrendement te behalen.

Deze flexibiliteit is te begrijpen voor grote stookinstallaties, maar de interpretatie hiervan zou het mogelijk maken op een gelijkaardige wijze te werken voor huishoudelijke stookolieketels. Deze mogelijkheid is technisch gezien minder zinvol en momenteel wordt hierover overlegd door de vereniging DE ONDERNEMING

57

SECTORNIEUWS EN REGLEMENTEN - WETGEVING

Warmtepomp WPC/WPC cool

van Europese fabrikanten (EHI - European Heating Industry) en de EU. In bepaalde gevallen kan deze mogelijkheid een achterpoortje bieden aan firma’s die niet de nodige investeringen hebben gedaan om hun producten aan de eisen van de richtlijn aan te passen. Dit zou niet alleen strijdig zijn met de doelstellingen van de richtlijn maar zou bovendien op termijn de consument kunnen benadelen wanneer hij zijn pand wil verkopen of verhuren.

De vraag blijft open Vraag 36 blijft tot op heden onbeantwoord. Een van de punten waarover gediscussieerd moet worden is de vraag of fabrikanten van branders en van ketellichamen bijvoorbeeld in hun technische gidsen een lijst moeten opnemen van alle combinaties die toegelaten zijn en die moeten voldoen aan de energieclassificatie.

Maximale verwarming en koeling, minimale plaatsbehoefte.

› Uitstekende rendementen, COP tot 5,0 bij B0/W35

› Groot installatiegemak

dankzij compacte afmetingen

› Modern design

(door John Lams)

ec.europa.eu//energy

www.stiebel-eltron.be

DE ONDERNEMING

b e

ANG GRATIS TOs.EbGe/g uestcode

splu www.energie [CODE 322]

VISIT US!

150 EXPOSANTEN + MEER DAN 1 000 MERKEN EN PRODUCTEN 12 000 M2 EXPOSITIERUIMTE + 3 000 GRATIS PARKEERPLAATSEN

BEKIJK NU ONS VOLLEDIG

VERWARMING + ISOLATIE + DUURZAME MATERIALEN + PASSIEFHUIZEN EN LAGE-ENERGIEWONINGEN + DOMOTICA + VERLICHTING

AANBOD BOEKEN OP WWW.DISTRIGRAPH.COM

www.energiesplus.be

236-E+ L'entreprise 260x90 FR-NL V5.indd 2

€ 5 KORTING VANAF 2E BOEK

w

w  lu

15/09/15 08:52

adv onderneming 20

59

SECTORNIEUWS EN REGLEMENTEN - FEDERATIES

NBN EN 14868 - 2005 - Bescherming van metalen

De eerste prioriteit is om zuurstofintrede te vermijden.

Doc. Resus

Richtlijnen voor de bepaling van de waarschijnlijkheid van corrosie in gesloten watervoerende systemen

D

it document is een samenvatting door ATTB, met de bedoeling de norm zo compact en helder mogelijk weer te geven. Zaken die buiten het kader van deze samenvatting vielen, zijn uiteraard terug te vinden in de norm zelf. In één zin samengevat zegt de norm: verhinder het binnendringen van zuurstof en er zullen geen corrosieproblemen optreden.

De EN 14868 is een Europese norm, in voege sedert 8 juli 2005, en heeft de status van nationale norm waardoor eventuele tegenstrijdige nationale normen niet meer geldig zijn sedert februari 2006. De norm behandelt de parameters die inwendige corrosie van metalen onderdelen beïnvloeden (bijvoorbeeld ketels, vaten, warmtewisselaars, pompen, leidingen). Hij legt de basis voor het ontwerp, de installatie en het gebruik van deze installaties met de bedoeling de kans op schade door corrosie te minimaliseren. De norm slaat op systemen die gevuld werden met drinkbaar water: • Verwarmingssystemen (tot 110 ° C) • Koel- en koudesystemen ATTB toelichting: Een norm is een afspraak over een product, een dienst of een proces. Normen weerspiegelen goed vakmanschap in heel wat activiteitsdomeinen in de industrie, de dienstensector en de overheid. Een norm is geen wet maar wordt vrijwillig toegepast door alle belanghebbenden: producenten, leveranciers, klanten, dienstverleners enzovoort. Dit neemt niet weg dat de naleving van een norm kan worden verplicht. Enerzijds kan de overheid verwijzen naar normen in wetten en regelgeving. Anderzijds kunnen ook contracten verwijzen naar de toepassing van normen. (bron: www.nbn.be, Belgisch Instituut voor Normalisatie)

De norm is niet van toepassing op: • verwarmingssystemen aangesloten op stadsverwarming zonder warmtewisselaar • open koelsystemen (bijvoorbeeld met open koeltorens) DE ONDERNEMING

• warm tapwatersystemen (drinkwater) met recirculatielus De norm legt een aantal vakbegrippen inzake verwijsnormen, materialen, chemische reacties en symbolen vast en beschrijft alle soorten van corrosieprocessen die kunnen optreden. Daarbij vermeldt hij de volgende problemen veroorzaakt door corrosie: • lekken • debietvermindering door obstructie van de stroming (bijvoorbeeld in warmtewisselaars, kleppen) (gehele of gedeeltelijke verstopping dus) • verminderd rendement • blokkeren van bewegende onderdelen (pompen, kleppen) • kookgeluiden in ketels De rol van zuurstof De norm schrijft overduidelijk dat corrosieprocessen in hoofdzaak worden bepaald door de hoeveelheid binnendringende zuurstof:

heid voor water en lucht” ATTB toelichting Met dichtheid voor water en lucht wordt bedoeld: Geen waterverlies, geen leeglaten, dus ook geen waterbijvulling (zie verder) Geen intrede van lucht (die zuurstof bevat) (zie verder)

Omdat dit, vooral voor erg grote installaties, in de praktijk soms moeilijk kan zijn, onderscheidt de norm onderscheidt twee soorten installaties met betrekking tot binnendringende zuurstof:

ATTB Toelichting Er is een verschil tussen corrosie en corrosieschade: in elke installatie zal eerst een beetje corrosie optreden. Wanneer corrosie de goede werking van de installatie hindert, spreekt men van corrosieschade

Installatie type I: systemen zonder zuurstoftoevoer In deze systemen zonder zuurstoftoevoer is corrosie praktisch gezien onbestaande. De hoeveelheid opgeloste zuurstof in het vulwater wordt snel verbruikt in het begin van het corrosieproces, en vormt roest en magnetiet, zichtbaar als slijk. Deze (minimale) vuilvorming is in de meeste gevallen niet schadelijk.

Dit betreft: a) Systemen met gesloten expansievat, die goed gedimensioneerd, goed geïnstalleerd en goed onderhouden worden

“de hoofdbekommernis van een gesloten systeem moet zijn het verzekeren van de dicht-

ATTB toelichting: Het goed dimensioneren van een expan-

Indien het binnendringen van zuurstof kan verhinderd worden kan geen corrosieschade optreden er staat dan ook letterlijk dat

Geef uw klanten, en uzelf,

5

JAAR GARANTIE

5 goede redenen

waarom uw klanten beter voor de ecoTEC plus kiezen:

+ ze besparen tot 35% op hun gasfactuur besparen zo’n ₏75 per jaar op hun + ze elektriciteitskosten dankzij de hoogrendementspomp genieten van een zeer hoog comfort: de comfort + ze back up-functie zorgt ervoor dat de ketel tegen 60% van het vermogen blijft functioneren bij kleine storingen en de aquaPOWER plus functie zorgt ervoor dat ze van een hogere warmwatercomfort genieten.

energieklasse

kiezen voor een aangenaam toestel: mooi van + ze design en eenvoudig qua bediending + ze genieten van een knappe garantie van maar liefst 5 jaar*

Het goede gevoel de juiste keuze te maken.

Condensatieketels

Zonne-energie

Warmtepompen

* Deze actie is geldig vanaf 1 oktober 2014 tot en met 31 december 2016. Vind alle voorwaarden op www.ecoTECplus.be.

het goede gevoel de juiste keuze te maken!

61

SECTORNIEUWS EN REGLEMENTEN - FEDERATIES

sievat wordt beschreven in NBN EN12828 annex D. Het goed installeren en onderhouden wordt, voor zover wij weten, niet in een norm beschreven. In VDI2035 staan wel nuttige tips en aanwijzingen.

b) Systemen met open expansievat, die zodanig zijn ontworpen dat slechts zeer kleine hoeveelheden zuurstof in het systeem binnen kunnen dringen ATTB toelichting: Dit is het geval in open expansievaten die niet doorstroomd worden. Open expansievaten worden heden ten dage praktisch niet meer geïnstalleerd. Volledigheidshalve wijzen wij er op dat een open expansievat, met lange (ijzeren) aansluitleiding, dat niet tijdelijk of permanent doorstroomd wordt, zo goed als geen gevaar inhoudt voor corrosieschade in de installatie. Uiteraard is corrosie in het open vat zelf, en in de naburige aansluitleiding onvermijdelijk vanwege het permanent verrijken met opgeloste zuurstof door het verschil in partiële druk voor zuurstof. Als het vat zelf echter niet doorstroomd is, hoeft deze verrijking met zuurstof (en daaraan gekoppelde corrosie) geen probleem te betekenen voor de installatie in zijn geheel, tenzij misschien met betrekking tot de hoeveelheden gevormde magnetiet (zwart slijk) en de daarmee verbonden afzettingsen stromingsproblematiek.

Installatie type II - systemen met zuurstoftoevoer In dergelijke systemen kan zuurstof af en toe, regelmatig of continu binnentreden, waardoor corrosieschade kan optreden. Dit betreft: c) Systemen met doorstroomd open expansievat, zodat het water permanent verrijkt wordt met zuurstof d) Systemen met gesloten expansievat waarin: • het volume van het expansievat te klein is • de voordruk in expansievat niet afgesteld is in functie van de statische hoogte • de gasdruk in het expansievat vermindert tijdens de werking (voordrukverlies) • waterverlies optreedt, bijvoorbeeld lekken aan afdichtingen van afsluiters ATTB toelichting: In deze tekst wordt het “gewone” expansievat met vaste gasvulling bedoeld, dat werkt met variabele druk. Er zijn echter ook systemen op de markt met compressoren en systemen met pompen.In dergelijke systemen met constante druk is de dichtheid (diffusieproblematiek) van het scheidingsmembraan (in de meeste gevallen een rubber balg) van bijzonder belang. Systemen met compressor hebben een quasi constante verversing van het gaskussen, dus een hoge zuurstofconcentratie in het gaskussen die enkel door de balg van het zuurstofarme water gescheiden wordt. Uiteraard is de diffusiedichtheid van het rubber van deze

DE ONDERNEMING

balg van zeer groot belang.Systemen met pompen kennen hetzelfde fenomeen, maar het partiele drukverschil voor zuurstof over het scheidingsmembraan is meestal minder groot. Anderzijds bestaan er dergelijke systemen met pompen met geïntegreerde ontgassingsfunctie (in het expansievat, of in de balg van het expansievat). Bij deze systemen vindt onvermijdelijk een permanente toevoer van zuurstof plaats. Alhoewel het ontgassers zijn, voegen zij dus zuurstof toe aan het systeem en vallen dus onder Type II.

Onder deze omstandigheden kan er in de afkoelfase (bijvoorbeeld nachtverlaging of uitschakeling) onderdruk in het systeem optreden. Daarbij kan zuurstof binnentreden via automatische ontluchters, O-ringen en afdichtingen. e) Systemen met continue toevoer van zuurstof doorheen niet-diffusiedichte materialen bijvoorbeeld kunststofbuizen of rubber (flexibele verbindingen, membranen van expansievaten….)

Bijvullen van een systeem leidt normaal gesproken niet tot een betekenisvolle toevoer van zuurstof, tenzij er omwille van grote waterverliezen er op regelmatige basis wordt bijgevuld. De norm citeert als maximum bijvulhoeveelheid tweemaal het oorspronkelijke volume van het systeem en stelt dat het overschrijden van deze hoeveelheid kan leiden tot ernstige schade.

ATTB toelichting: Bijvullen tot tweemaal het installatievolume (over totale levensduur van het systeem) betekent in de praktijk dat elke bijvulling (of hervulling) angstvallig moet vermeden worden.

Dit aspect van de norm is een van de meest onderschatte oorzaken van corrosie. Men realiseert zich veel te weinig hoe desastreus de gevolgen van waterverversing kunnen zijn.

Het kan niet genoeg benadrukt worden dat hervullen en bijvullen vanuit corrosietechnisch standpunt volstrekt uit den boze is.

Vervolgens wordt gewezen (Punt 7) op een speciale vorm van corrosie (microbieel beïnvloede corrosie). Ongunstige omstandigheden (aanwezigheid van voedingsstoffen in het water zoals anorganische ionen of organische verontreinigingen, mogelijk afkomstig van additieven vergroten dit probleem, alsook onder vuilafzetting, in nauwe spleten of in stilstaand water in niet in gebruik zijnde radiatoren of strangen). In installaties van type II (dus waar zuurstoftoevoer NIET uitgesloten kan worden) kan dit leiden tot bio-fouling of microbieel beïnvloede corrosie.

Welke fenomenen kunnen zich voordoen?

In functie van de gebruikte materialen wordt er een opsomming gegeven van wat er allemaal kan mislopen: In installaties van Type I (zonder zuurstoftoevoer) • Staal en ijzerlegeringen: algemeen genomen geen problemen te verwachten, zeer specifieke gevallen uitgezonderd • Koper en koperlegeringen: idem • Aluminium: geen problemen te verwachten, tenzij: • bij gebruik van zeer zacht water met weinig buffercapaciteit, kan door een pH-stij-

Door inhibitoren gaat het vuil van de installatie in dispersie in het verwarmingswater, wat dan een karakteristieke kleur krijgt. (doc. Resus)

SECTORNIEUWS EN REGLEMENTEN - FEDERATIES

ging van het water boven 8.5 (spontaan of door het gebruik van alkalische inhibitoren) aluminiumcorrosie optreden met vorming van waterstofgas • in systemen met zeer grote waterinhoud en zeer weinig metaal om de aanwezige zuurstof af te bouwen kan, bij vulwater met hoog chloridegehalte ook aluminiumcorrosie optreden wat tot lekkages kan leiden in zones met hoge turbulentie In installaties van Type II (met zuurstoftoevoer) In diverse bladzijden wordt in detail uiteengezet welke corrosieprocessen onder invloed van welke parameters tot welk soort van corrosieschade kan leiden. Dit valt buiten het kader van deze samenvatting.

Beschermingsmethoden tegen corrosie Opnieuw stelt de norm uitdrukkelijk dat de hoofdoorzaak voor corrosieproblemen ligt in het toetreden van zuurstof vanuit de atmosfeer of via bijvulwater. En dus dat ontwerp, installatie, gebruik en onderhoud belangrijk zijn voor het tegengaan van corrosieschade.

Ontwerp: • vermijden van direct contact tussen koper en aluminium ATTB toelichting: Het is nooit verkeerd om het rechtstreeks contact tussen verschillende metalen (bijvoorbeeld koper en koperlegeringen en aluminium) te mijden. In voorgemonteerde toestellen (zoals bv wandketels) kan dit soort van contact wel voorkomen, maar dat blijkt voor zover geweten, in de praktijk geen probleem.

• goed aarden van alle metalen delen

• geen zuurstofdoorlatende kunststofleidingen gebruiken ATTB toelichting: Rubber (synthetisch of natuurrubber) is ook zuurstofdoorlatend. Rubber slangen (flexibele verbindingen uit rubber) zijn dus ook te mijden omdat zij een permanente toevoer van zuurstof door diffusie in het systeem veroorzaken.

• geen hoge watersnelheden gebruiken om erosiecorrosie te vermijden • gesloten expansievaten zo dimensioneren dat nergens onderdruk kan ontstaan ATTB toelichting: In de norm staat verderop dat de voordruk gelijk moet zijn aan de statische hoogte. Dit is fout.. Het is in strijd met andere voorschriften zoals NBN EN12828 en de richtlijnen van het WTCB (WTCB rapport 14 en WTCB-contact 2010/2). De juiste voordruk van het expansievat is gelijk aan de statische hoogte boven het expansievat + 0,2 bar (of de dampdruk, indien die hoger is dan 0,2) Opmerking: in het “Excel” berekeningsblad dat het WTCB ter beschikking stelt kan de voordruk van het expansievat door de gebruiker anders gekozen worden dan de richtlijn voorschrijft. Hoewel bijvoorbeeld slechts 0,8 bar nodig zou geweest zijn kan de gebruiker kiezen voor 1,5 bar (omdat hij bijvoorbeeld de moeite niet wil nemen het vat af te laten tot 0,8 bar). Dit leidt in de praktijk tot de mogelijkheid dat het expansievat met te weinig water gevuld is, of zelfs leeg kan blijven, omdat de gebruiker een onbewust verband legt tussen de statische hoogte en de druk op de manometer, en zich niet realiseert dat de voordruk in het vat (onnodig) hoog is..Dit is een van de meest voorkomende oorzaken van problemen met drukbehoud, en dus intrede van lucht, met corrosie tot gevolg. Bovendien moet bij de dimensionering van het expansievat rekening gehouden te worden met de plaats van de pomp ten opzichte van het expansievat. In de praktijk gebeurt dit zelden tot nooit, wat er toe leidt dat in de installaties onderdrukzones kunnen ontstaan, met dezelfde nefaste gevolgen.

• open expansievaten zo dimensioneren dat de juiste statische druk gegarandeerd is, dat de circulatiepomp niet in staat is doorstroming van het expansievat te veroorzaken

Ook bewegende onderdelen, zoals pompen, kunnen schade lijdendoor corrosie (doc. Resus)

ATTB toelichting: Dit betreft open expansievaten met 2 aansluitingleidingen: een expansieleiding, meestal aangesloten tussen de retour van de installatie en de onderzijde van het open expansievat een veiligheidsleiding (die de functie van “veiligheidsklep” of potentiele stoomaflaat) vervult, en aangesloten is tussen de bovenzijde of de vertrekleiding van de ketel en de bovenzijde van het open expansievat indien de circulatiepomp (in de buurt van de ketel) geplaatst is tussen beide aansluitingen, is het

62

logisch dat de pompdruk ervoor zorgt dat het expansievat zeer goed doorstroomd wordt, soms met een letterlijke overstort van water, vaak ook een op- en neergaande beweging van het waterniveau in het vat. Uiteraard zorgt dit voor een maximale intrede van zuurstof in het hele systeem. In lijn met 6.1 is de enige juiste maatregel het verplaatsen van de pomp.

Inbedrijfname: • na het afpersen van de installatie met water, ze steeds gevuld laten • gasdruk (voordruk) van gesloten expansievaten juist instellen in functie van de statische hoogte • de (koud)waterdruk van het systeem in functie daarvan instellen (min 0,5 bar hoger dan de voordruk van het expansievat) • fabrikanten van componenten (zoals ketels, pompen), kunnen een chemische reiniging aanbevelen met specifieke chemicaliën. Een vakkundige chemische reiniging, gevolgd door minstens twee intensieve spoelingen met vers water, kan metaalspanen, olie, vet, beginnende kalkafzetting wegnemen van het warmtewisselaaroppervlak. Hierbij moeten de richtlijnen van de fabrikanten gevolgd worden ATTB toelichting: Zie ook de ATTB samenvatting van NBN EN 14336 die het spoelen en reinigen uitvoerig beschrijft

• normaal wordt steeds met gewoon drinkwater gevuld.

Uitzonderingen en bijhorende opmerkingen: • Vullen met gedemineraliseerd water kan voor diverse vormen van lokale corrosie een voordeel bieden, in dat geval moet echter een zeer kleine hoeveelheid base bijgedoseerd worden om uniforme corrosie te vermijden ATTB toelichting Gedemineraliseerd water heeft nagenoeg geen bufferende capaciteit, waardoor de correctie van de pH door doseren met loog (NaOH) een precisiewerkje wordt.

• Ideaal gesproken is de pH van het systeemwater tussen 8 en 8,5. Specifieke inhibitoren zijn beter dan bv soda (NaOH)

DE ONDERNEMING

Hera Condens Lava (Plus)

Stookolie condensatie- en lage temperatuurtechniek

de stookolieketel herboren

› Remeha Lava Plus klassieke, niet-condenserende verwarmingsmodule met brander Vermogen 22, 29, 36 of 46 kW

› Remeha Lava verwarmingsketel exclusief brander, ter vervanging van een equivalent toestel

› Remeha Hera Condens condenserende stookolieketel in open of gelsoten schouwuitvoering Vermogen 19, 24, 32 of 50 kW

Remeha Hera Condens 160 liter sww boiler • Remeha Lava Plus + hydraulische uitrusting + 110 liter sww boiler • Remeha Lava

Revolutionaire stookolieketels 100% conform de ErP wetgeving Condenserend of klassiek?

Remeha brengt een nieuwe reeks condenserende lage temperatuur stookolieketels op de Belgische markt onder de naam Remeha Hera Condens en Lava (Plus).

Binnen dit stookoliegamma ligt de focus op prijs-kwaliteit, rekening houdende met het gewenste comfortniveau van de klant. Zowel de Remeha Lava Plus als de Remeha Hera Condens voldoen ruimschoots aan de nieuwe Europese Ecodesign regelgeving, die van kracht gaat vanaf 26 september 2015.

+32 (0)3 230.71.06 +32 (0)3 354 54 30 info@remeha.be Remeha nv • Koralenhoeve 10 • 2160 Wommelgem

SECTORNIEUWS EN REGLEMENTEN - FEDERATIES

64

Geur kan wijzen op microbiële activiteit. Het systeem moet dan gespoeld en chemisch gereinigd worden, gevolgd door een chemische behandeling met inhibitoren en/of biocide.

ATTB toelichting: Met geur wordt de stank van rotte eieren (H2S) bedoeld, die wijst op de aanwezigheid van sulfaatreducerende bacterien (vrij zeldzaam).

Hiervoor is een chemische reiniging aangewezen. Zie ook NBN EN 14336. De lichte geur die je altijd aantreft bij het ontluchten van CV installaties is niet problematisch

Corrosie kan leiden tot slibvorming, wat kleppen kan verstoppen. (doc. Resus)

ATTB toelichting: Het is vrijwel nooit nodig om soda (NaOH) of inhibitoren bij te voegen om de pH tussen 8 en 8,5 te krijgen. Dit gebeurt meestal spontaan via “zelfalkalisatie”, een natuurlijk proces dat in vrijwel elk systeem (zonder additieven) voorkomt

• bij gebruik van antivriesmiddelen zijn geïnhibeerde en gebufferde antivriesproducten te verkiezen boven gewone glycolgebaseerde antivries • Alle maatregelen tijdens de inbedrijfname moeten goed gedocumenteerd worden, indien toepasselijk ook de aard en de hoeveelheid van toegevoegde chemicaliën ATTB toelichting: Elke installatie moet daarom een logboek hebben met alle informatie. Een voorbeeld vindt U op onze website

• in systemen van Type II (met zuurstoftoevoer) kunnen chemische inhibitoren gebruikt worden. Dit is echter geen vervanging voor fysische maatregelen om zuurstoftoevoer. te vermijden ATTB toelichting: Allereerst dienen alle mogelijke fysische maatregelen genomen te worden om zuurstoftoevoer uit te sluiten. Pas indien dit onmogelijk is (bijvoorbeeld bestaande vloerverwarming met niet-diffusiedichte kunststof leidingen) kunnen inhibitoren toegepast worden.

• De eventuele corrosie-inhibitor moet compatibel zijn met alle materialen in de installatie, en wordt best pas toegevoegd na chemische reiniging en spoeling. Er wordt uiteengezet hoe inhibitoren werken, welke voor- en nadelen ze hebben, dit valt buiten het karakter van deze samenvatting.

• Het gebruik van zuurstofbinders zoals natri-

umsulfiet of hydrazine is af te raden Gebruik en onderhoud Minstens eenmaal per jaar, en tevens na elke vervanging van een installatiecomponent, moet het systeem nagekeken worden. Hiervoor moet het installatielogboek telkens bijgehouden worden.

Inzake corrosiebescherming moeten de volgende zaken nagekeken te worden: • Meten en indien nodig aanpassen van de voordruk van het gesloten expansievat • Om de drie maanden: meten en indien nodig aanpassen van de waterdruk in het systeem. Noteren van de bijgevulde hoeveelheid in het installatielogboek ATTB toelichting: De juiste waterdruk in het systeem is hoger dan de voordruk van het expansievat EN afhankelijk van de gemiddelde temperatuur van het hele systeem. Een volledig opgewarmd systeem heeft (door thermische expansie) dus een hogere druk dan een afgekoeld systeem. Voor meer inzicht in de materie, zie NBN EN 12828

• inspecteren van de verwarmingslichamen op gasbellen en eventueel koude gedeeltes • inspecteren (indien nodig reinigen) van het open expansievat • indien toepasselijk: bepalen en indien nodig aanpassen van de inhibitorconcentratie volgens de regels van de fabrikant Indien gasbellen in de radiatoren voorkomen, nakijken of het misschien waterstof betreft.

Indien niet, is het meestal stikstof, wat wijst op binnentreden van lucht. Het systeem moet dan gecheckt worden op dichtheid voor water en lucht.

Bij het inspecteren van luchtbellen is het zinvol een waterstaal te nemen. Een verkleuring van het water wijst op een sterke corrosie in het systeem. Rode verkleuring van het water wijst bij een systeem met ijzercomponenten op hevige corrosie.

ATTB toelichting: Een representatief waterstaal nemen, is minder eenvoudig dan het lijkt. Een waterstaal uit een installatie met of zonder additieven is totaal verschillend te bekijken: met additieven (inhibitoren, reinigingsmiddelen, antivries….): vrijwel alle gebruikelijke additieven hebben dispergerende eigenschappen (uitgezonderd NaOH, Na3PO4 , en andere enkelvoudige additieven die sowieso niet aan te raden zijn, zie eerder). Dus is het water in dergelijke installaties vaak gekleurd, wat wijst op dispersie van bestaand vuil (roest = oranje, magnetiet = zwart) zonder additieven: roest, magnetiet, aluminiumoxides en kalksteen zijn niet oplosbaar in water en gaan uit zichzelf in onbehandeld water ook niet in suspensie. Dus is het water, zelfs in vervuilde installaties, niet gekleurd. Bij het nemen van een waterstaal vertelt het eventuele vuil in het staal alleen iets over de plaats waar het staal genomen werd (bijvoorbeeld aan een vuilafscheider, of een aftapkraan onderaan een collector zal men makkelijker vuil aantreffen dan aan een ontluchter op een radiator) n De ATTB samenvatting van NBN EN 14336 verschaft hierover meer informatie.

In geval installaties slib en/of kalk bevatten, kan reinigen het rendement van de installatie weer herstellen. De efficiëntie van eventueel toegevoegde inhibitoren wordt daarmee ook verhoogd.

Tot slot worden nog enkele aanbevelingen gegeven over het reinigen van systemen die in bedrijf zijn, er is sprake van filters, magnetische of cycloonafscheiders en spoelpompen.

Het spoelen van nieuwe systemen wordt uiteengezet in NBN EN 14336.

(Bron ATTB)

www.attb.be

DE ONDERNEMING

TECEsquare II

NIEUW

TECEnow

TECEsquare II, the State of the Art, zijn nu nog eenvoudiger te installeren. De modellen van inox, glanzend chroom of wit zijn tijdloos en passen harmonieus in elk toilet. Voor nog meer esthetiek steken ze slechts 3 mm uit de wand. En ze zijn duurzaam want met de duospoeltechniek kunt u meer dan 50 % water besparen.

TECEnow is ontwikkeld voor iedereen, de prijs is heel gunstig! De hoogte is slechts 5 mm, het design minimalistisch en modern. Qua kleur kunt u kiezen uit wit, zwart, glanzend en mat chroom. Uiteraard voorzien van 2 toetsen voor de waterbesparende duospoeltechniek.

Kijk op tece.be onder “Spoeltechniek” en laat u inspireren TECEsquare toegepast in prestigieus la Toison d’Or

TECE Belgium BVBA Kievitplein 20/C12 B-2018 Antwerpen Tel. +32 2 401 61 37 Fax +32 2 401 61 38 info@tece.be www.tece.be

Water is onze wereld.

Al meer dan 140 jaar.

Wij zijn voortdurend in beweging voor u.

Watts Water Technologies is als stromend water. Zelfs na 140 jaar staan we niet stil. We blijven een compleet aanbod aan hoogwaardige producten en technologische systemen ontwikkelen zodat u uw klanten een optimale kwaliteit kan leveren. Onze diepgaande expertise en continue innovatiedrang garanderen de beste oplossing voor commerciële, residentiële, industriële en openbare toepassingen. Dit maakt ons tot uw betrouwbare partner in verwarming, sanitair, instrumentatie, terugstroombeveiliging en elektronica. Neem gerust een duik in onze wereld en kijk op www.wattsindustries.be of ga naar www.waterbeveiliging.be

ElEctronics

sanitair

HVac

solar

watErbEVEiliging VoorgEïsolEErdE lEidingEn

67

PRODUCT NEWS

Aanrakingsvrij kraanwerk Volledig aanrakingsvrij handen wassen en drogen op de werkplek is mogelijk met het No Touch gamma van Initial. Het bestaat uit een kraan en dispensers voor zeep, desinfecterende gel voor de handen, en papier. In het najaar komt er bovendien een handdoekdispenser. De sensor garandeert een aanrakingsvrije bediening. Dat verbetert de hygiëne en bespaart bovendien water: de No Touch kraan geeft alleen water als de handen van de gebruiker zich recht onder de uitloop bevinden. Dankzij No Touch kunnen bacteriën en virussen zich minder snel verspreiden, zodat er minder ziekteverzuim is.

www.initialservices.be

Krachtig diamantboorsysteem Met het diamantboorsysteem van Bosch Power Tools kunnen HVAC installateurs zelfs bij grote diameters nog hoge boorsnelheden bereiken in metselwerk en beton. Het omvat de GDB180 WE Professional (diameter 180 mm en 2000 watt) en GDB350 WE Professional (diameter 350 mm en 3200 watt) boormachines en de GCR180 Professional en GCR350 Professional boorstandaards.

Beide boorstandaards zijn geschikt voor vacuüm- of plugbevestiging, voor boorgaten tot een hoek van 45°. Bovendien zijn er nog tal van accessoires, en zijn er boorkronen voor droog en nat boren.

www.bosch-pt.com

Allround afscheiders

Veelzijdige zonne-energiesystemen

Vervuiling in CV-installaties is een toenemend probleem. RBM, expert in componenten voor installatietechniek lanceert een lijn luchtafscheiders, vuilafscheiders, magnetische vuilafscheiders en gecombineerde lucht- en vuilafscheiders. Zo is er een passend product voor elke situatie, van 1/2” tot 2” of met knelkoppelingen van 22 of 28 mm. Zowel de lucht- als de vuilafscheiders zijn voorzien van een innovatief filterpatroon met 3 RVS lagen. Dit doet wervelingen ontstaan die microbellen afscheiden en vuildeeltjes laten bezinken, terwijl het drukverlies laag blijft. Ze zijn geschikt voor water en voor water en glycolmengsels, en temperaturen tot 115°C.

Vaillant introduceert een flexibel assortiment zonneboilers, die zowel als druksysteem of als leegloopsysteem kunnen werken, naargelang welke circulatiemodule gemonteerd wordt. Er is een keuze tussen een monovalente en bivalente boiler, met een inhoud van 150, 250 of 350 liter. De betere isolatie van de vaten en het lagere verbruik van de pompen levert deze boilers het B-label op volgens de ErP richtlijn. De SWW temperatuur kan oplopen tot 85°C, wat in de piekperioden 13% extra zonnewinst betekent. Als bijverwarming kunnen zowel olie- of gasketels worden gebruikt, of de turboMAG badverwarmers. Alle componenten zijn op elkaar afgestemd en communiceren met elkaar voor een foutloze werking.

www.rbm.be

DE ONDERNEMING

www.vaillant.be

PRODUCT NEWS

68

Waterbesparende elektronische kraan Bij het ontwerp van de Tempomatic 4 elektronische urinoirkraan hechtte Delabie bijzonder veel belang aan de waterbesparende eigenschappen. De Tempomatic 4 past het spoelvolume aan in functie van het type urinoir (drie standen mogelijk), en er is een speciale modus voor intensief gebruik, waarbij verspilling wordt tegengegaan. Als er veel gebruikers snel na elkaar komen, schakelt de kraan over naar een kortere spoeling. Daardoor kan er tot 60% water bespaard worden, vergeleken met de standaard lange spoeling.

Tempomatic 4 levert een onberispelijke hygiëne en is gemakkelijk te installeren.

www.delabie-belux.be

Ultravlakke vloerverwarming Dankzij de gepatenteerde vorm van het raster in robuust PPR, is Giacomini erin geslaagd om een vloerverwarmingsysteem te fabriceren met een bijzonder lage inbouwhoogte. Het R979S systeem bestaat uit een noppenplaat waarin de kunststof buis van 16 mm vastgeklikt wordt. Dit gepatenteerde element kan worden ingestort in de dekvloer, en garandeert een uniforme warmteverdeling.

De noppenplaatelementen (800 x 800 x 22 mm) zijn ideaal voor renovatie, omdat ze direct op de bestaande vloer kunnen worden geplaatst. Het geheel is voorzien van een isolerende laag van 6 mm.

www.giacomini.be

Luchtdebietsmeter Licht (2,9 kg), nauwkeurig en handig, de Testo 420 luchtdebietsmeter maakt het eenvoudig om metingen uit te voeren op grote toevoer- en afvoeropeningen. Om het binnenklimaat in grote ruimtes te garanderen, maakt men dikwijls gebruik van wervelroosters. Dankzij de gelijkrichter vormt de Testo 420 deze wervelende stroom om tot een laminaire luchtstroom, waarop precieze metingen kunnen worden verricht. Deze meters kunnen op afstand worden gestuurd via Bluetooth vanop een tablet of smartphone.

www.testo.be

Stralingspanelen in glas Stralingsverwarming heeft een aantal voordelen: het geeft een aangename warmte, die direct op het lichaam voelbaar is. Er is ook minder luchtcirculatie met dit type verwarming. Als men gebruik maakt van glazen stralingspanelen, zoals de RH van Stiebel Eltron, geeft de techniek een designtoets aan de woning. De RH stralingspanelen bestaan in drie versies: wit, zwart en spiegel. De panelen kunnen horizontaal of verticaal geplaatst worden, en zijn beschikbaar in vier aansluitvermogens van 300 tot 900 watt. De installatie gaat eenvoudig: een installateur kan het alleen af. De Stiebel Eltron RH is bedoeld als bijverwarming of overgangsverwarming.

www.stiebel-eltron.be

DE ONDERNEMING

Bluetooth + App

Bewezen technologie, revolutionaire bediening De nieuwe rookgasanalyser testo 330i.

• Geen display dus bediening op afstand via Bluetooth met de Smartphone/Tablet en testo 330i App • Rapportering met de testo 330i App • Bevestiging van de rookgassonde in de schouw met de testoFix testo NV • Industrielaan 19 • 1740 Ternat Tel. 02/582 03 61 • www.testo.be • info@testo.be

Pub testo.indd 1

9/21/2015 1:39:08 PM

COGENERATION UNIT

XRGI - De kleine W.K.K. die overal door kan Hoog rendement - Prachtige stilte Grote betrouwbaarheid.

Vier versies : XRGI 6 > 6kWEL 13.5kWTH XRGI 9 > 9kWEL 20kWTH Meer informatie op www.thema-sa.be

XRGI 15 > 15kWEL 30kWTH XRGI 20 > 20kWEL 40kWTH

71

KERNCIJFERS

LONEN EN FACTURATIE Loonschaal geldig vanaf 01.07.2015 Kwalificatie

Verhoging t.o.v. vorig trimester

Nieuw bruto uurloon €

Categorie I

+0,007

13,386

Categorie I A

+0,007

14,052

Categorie II

+0,007

14,268

Categorie II A

+0,007

14,980

Categorie III

+0,008

15,176

Categorie IV

+0,008

16,107

De peterschapsregeling Contracten afgesloten vanaf 01.07.2005 Maand 1-6

€ 12,135

Maand 7-12

€ 12,536

Maand > 12

€ 12,937

Vergoedingen voor industriële leerlingen (contracten afgesloten na 01.12.2012) 1) Jongerenleerlingwezen Leeftijd

Arbeiders met bijzondere kwalificatie Categorie

Bijslag

Totaal €

1e meestergast

+0,009

19,328

+0,009

16,694

+0,009

17,718

(cf. chapitre 10 CCT/L’entreprise N° 639)

1e ploegbaas A CAO van 17.05.1990 : 0,542

(cf. chapitre 10 CCT/L’entreprise N° 639)

1e ploegbaas B (Hfst. 10 CAO/De Onderneming nr. 639)

Bijzondere, ongezonde, hinderlijke of lastige werken

Overige maanden €

15 jaar

320,40

480,60

16 jaar

350,50

525,70

17 jaar

380,50

570,70

18 jaar

410,50

615,80

19 jaar

440,60

660,90

20 jaar

470,60

705,90

21 en meer

500,70

751,00

2) Bouwleerlingwezen Leeftijd

Kost en huisvesting Vanaf 01.01.2015

Leervergoeding 1e maand €

Vergoeding €

Maaltijd:

26,11

Huisvesting:

12,47

Totaal:

38,58

Leervergoeding 1e maand €

Overige maanden €

18 jaar

410,50

615,80

19 jaar

440,60

660,90

20 jaar

470,60

705,90

21 en meer

500,70

751,00

Barema jonge arbeiders Contracten afgesloten tot 30.06.2005. Voor arbeiders jonger dan 21 jaar, voor 1 juli 2005 in dienst getreden.

Categorie

Facturatiebijslagen

Omschrijving

Categorie

Bijslag

Leidekkers

+10%

Meestergasten Ploegbazen Baas die werkelijk een prestatie levert

DE ONDERNEMING

loon 2e graad +20%

I Zonder vakopleiding

II

III

Met succes voltooid: - 2e graad technisch onderwijs of buitengewoon sec. onderwijs - stage in de instustrie of ondernemersopleiding - opleiding erkend door het Fonds voor vakopleiding

Diploma behaald van: - technisch secundair onderwijs - beroeps secundair onderwijs - vierde jaar buitengewoon secundair onderwijs

15 jaar

€ 7,228

17 jaar

€ 11,244

15 jaar en 6 maanden

€ 7,898

17 jaar en 6 maanden

€ 12,583

16 jaar

€ 8,567

18 jaar

€13,386

16 jaar en 6 maanden

€ 9,906

KERNCIJFERS

WAARDEN VAN ‘S’

Gezondheidsindex

Waarden van ‘S’ op 01.07.2015 Categorieën Medewerkers

Offertes vanaf 11.07.1981 voor aanbestedingen vanaf 11.10.2014 Offertes vanaf 11.06.2007 voor aanbestedingen vanaf 11.01.2015

2013=100

B

D

(dakbedekkingswerken)

(sanitair, verwarming)

-10

10 tem 19

30,305

20 en +

31,217

30,151

31,220

31,060

31,063

-10

29,181

29,033

10 tem 19

30,093

29,942

20 en +

30,096

29,945

Waarden van ‘S’ op 01.07.2014 Categorieën

72

B

D

(dakbedekkingswerken)

(sanitair, verwarming)

2004=100

1996=100

2015

Gez. index

Index

Gez index

Index

Gez index

Index

Aug

101,61

101,08

122,71

123,72

139,61

142,19

Jul

101,37

101,01

122,42

123,72

139,28

142,09

Jun

101,33

101,01

122,38

123,64

139,23

142,09

Mei

101,16

100,86

122,17

123,45

138,99

141,88

Apr

100,12

100,70

122,12

123,26

138,94

141,65

Mrt

100,73

100,32

121,65

122,79

138,40

141,12

Feb

100,89

100,23

121,84

122,72

138,62

141,04

Jan

100,61

99,85

121,54

122,22

138,24

140,46

2014

Gez. index

Index

Gez. index

Index

Gez. index

Index

Dec

100,40

99,09

121,25

122,51

137,95

140,64

Nov

100,28

100,09

121,11

122,51

137,78

140,80

Okt

100,28

100,22

121,11

122,67

137,78

140,98

Medewerkers

-10

10 tem 19

20 en +

-10

10 tem 19

20 en +

Sept

100,06

100,09

120,84

122,51

137,48

140,80

Offertes voor 11.07.1981

30,343

31,258

31,259

29,216

30,131

30,132

Aug

100,12

100,17

120,91

122,61

137,56

140,91

Offertes voor 11.06.2007

30,191

31,101

31,102

29,069

29,980

29,981

Jul

100,46

100,55

121,33

123,07

138,03

141,44

Jun

100,34

100,38

121,18

122,87

137,87

141,20

Mei

100,29

100,30

121,12

122,27

137,80

141,09

Apr

100,44

100,41

121,30

122,90

138,00

141,25

Mrt

100,79

100,72

121,72

123,28

138,49

141,68

Feb

100,75

100,66

121,68

123,21

138,43

141,60

Jan

100,60

100,50

121,49

123,01

138,22

141,37

Sociale lasten op 01.10.2012 Categorieën

B

D

(dakbedekkingswerken)

(sanitair, verwarming)

Medewerkers

-10

10 tem 19

20 en +

-10

10 tem 19

20 en +

2013

Gez. index

Index

Gez. index

Index

Gez. index

Index

Offertes voor 11.07.1981

106,36

113,10

113,11

98,65

105,39

105,40

Dec

-

-

121,27

122,84

137,97

141,18

Offertes voor 11.06.2007

106,33

113,07

113,09

98,62

105,36

105,38

Nov

-

-

121,12

122,64

137,80

140,95

Okt

-

-

120,99

122,56

137,65

140,86

Sociale lasten op 01.02.2014 Categorieën

WAARDEN VAN ‘I’

B

D

(dakbedekkingswerken)

(sanitair, verwarming)

Medewerkers

-10

10 tem 19

20 en +

-10

10 tem 19

20 en +

Offertes voor 11.07.1981

106,36

113,10

113,11

98,65

105,39

105,40

Offertes voor 11.06.2007

106,04

112,27

112,28

98,39

104,62

INDEXEN Kilometervergoeding 01.07.2013 - 30.06.2014

€ 0,3461/km

01.07.2014 - 30.06.2015

€ 0,3468/km

104,63

Indexcijfer bouwmaterialen Aanbestedingen na 01.11.1971 2011

2012

2013

2014

2015

Jan

7454

7466

7380

7260

7033

Feb

7457

7487

7362

7245

6993

Mrt

7460

7502

7314

7181

7056

Apr

7437

7483

7238

7199

7115

Mei

7431

7461

7198

7191

7154

Jun

7460

7386

7161

7196

7099

Jul

7481

7381

7184

7226

7062

Aug

7395

7411

7286

7250

6917

Sept

7371

7450

7296

7269

-

Okt

7333

7417

7269

7242

-

Nov

7361

7381

7235

7189

-

Dec

7398

7376

7249

7080

-

DE ONDERNEMING

BLIJF OP DE HOOGTE! ONTVANG DE ONDERNEMING 10x PER JAAR ... EN BLIJF OP DE HOOGTE!

EEN ABONNEMENT VERZEKERT JE VAN: • De ontvangst van de 10 nummers per jaar • Een persoonlijke en geprivilegieerde toegang tot de site www.deonderneming.be

R JA E P S R E UMM

MET MEER DAN 1000 PAGINA’S INFORMATIE PER JAAR BLIJF JE OP DE HOOGTE VAN: • De nieuwe producten • De evenementen in je sector • De nieuwe technieken • De initiatieven en publicitaire acties van je leveranciers • De kerncijfers van je beroep: salarissen, waarden van S, diverse indexen ...

EEN PERMANENT ARCHIEF VAN ALLE ARTIKELS BLIJFT OP DE SITE WWW.DEONDERNEMING.BE ALTIJD EN OVERAL TER BESCHIKKING

AR

7 3 € R VOO

10 N

JA, ik wens een abonnement op De Onderneming voor de prijs van: q 37€ voor 1 jaar (10 nummers) q 70€ voor 2 jaar (20 nummers) Ik betaal vandaag het aangegeven bedrag op het rekeningnummer ING IBAN BE54 3630 4405 3497 van Distrigraph sprl, uitgever van het tijdschrift, en ik ontvang binnen een termijn van twee weken mijn eerste nummer. Fax of mail dit formulier naar 02 340 76 99 of naar J.Lagneaux@distrigraph.com. Of vraag uw abonnement aan via www.deonderneming.be Verzend mijn magazine naar: Bedrijf ....................................................................................................Ter attentie van ..................................................................................................

E-mail................................................................................................................................................................................................................................

Straat .......................................................................................................................................................................... bus ...............................................

Gemeente ..............................................................................................Land...................................................................................................................

Ik wens een factuur(*) te ontvangen op het volgende adres: Bedrijf ....................................................................................................Ter attentie van ..................................................................................................

E-mail................................................................................................................................................................................................................................

Straat .......................................................................................................................................................................... bus ...............................................

Gemeente ..............................................................................................Land...................................................................................................................

BTW nr .............................................................................................................................................................................................................................. (*) De factuur zal worden verzonden per e-mail.

DE ONDERNEMING Maandblad voor sanitair - verwarming en klimatisatie

KERNCIJFERS

74

ENERGIEËN Brandstof op basis van aardolie - Prijzen op 25.09.2015 Benaming

Prijs incl. BTW

c/kWh

Gasolie verwarming: meer dan 2000 liter, zonder korting, op onderwaarde

52,75 c/l

5,27

Stookolie extra: > 2000 liter

54,75 c/l

5,47

Omzettingsfactor voor verbruikersprijs van bovenwaarde naar onderwaarde

0,902

Propaan in bulk (op onderwaarde): >2000 liter

42,53 c/l

KOERS VAN HET SCHROOT Richtprijs op 25.09.2015 Koper (nieuw/100 kg) Rood (koper)/100 kg Zink (bedekking)/100 kg Lood/100 kg Messing/100 kg Aluminium/100 kg Gietijzer 2k. niet mec. (c.v., rad., edm)/ ton IJzer (badkuipen, enz.)/ton

S UR E T LA CHT L A ST ZO IN GE

€ 452,60 € 365,00 € 100,00 € 120,00 € 240,00 € 80,00 € 9,25 € 5,75

UNIEK IN EUROPA

COP

4,9

Volgens de norm EN 14511 0°C/W35°C met monofasige aansluiting,

inclusief Inverter & circulatiepompen

MODULERENDE GEOTHERMISCHE WARMTEPOMPEN -

3 - 12 kW / 5 - 22 kW / 12 - 40 kW modulerende scroll compressor elektronisch expansieventiel enkel onderdelen van gevestigde wereldmerken (Alfa Laval, Wilo, Copeland, Carel,…) geen buffervat meer nodig optioneel: passieve of actieve koeling / WIFI Kit eenvoudige installatie - plug & play fluisterstille werking ENRGY bvba - Hazenstraat 22 – 8531 HULSTE T: 051 31 74 04 - www.enrgy.be - info@enrgy.be

Uw project op maat

Bent u al voorbereid op ECO DESIGN richtlijn?

Vragen over ventilatie en/of rookgasafvoer?

Nieuwbouw of renovatie? Woning of appartement?

Ubbink staat klaar om al uw projecten te ondersteunen met advies en een service op maat!

Collectieve rookgasafvoer • CLV enkelwandig • CLV concentrisch • Cascade

Ventilatie • Ventilatie met warmteterugwinning • Air Excellent luchtverdeelsysteem

Gecombineerde dakdoorvoer • Kombitube • Rolux Kompakt

member of LDL.BE

Wilt u beroep doen op onze projectdienst? Contacteer ons!

Ubbink nv | Jan Samijnstraat 9, 9050 Gentbrugge | Tel: 09 237 11 00 | www.ubbink.be

Zoals u, adviseren wij graag onze klanten

En om beter aan uw professionele noden te voldoen, staat er een team van

specialisten te uwer beschikking voor al uw vragen: • 20.000 artikelen op voorraad • 100.000 artikelen gereferencieerd • ruime openingstijden • leveringen ook op zaterdag • 34 self-services met self-scanning • 13 Showrooms • een aparte website voor professionals: www.facq.be/nl/e-commerce

EEN PROFESSIONAL AAN UW ZIJDE