Over Leven
met Koninginnedag 2009
voorwoord Het belooft in Apeldoorn een prachtige dag te worden. In alle vroegte worden de laatste voorbereidingen getroffen. De beste kleren worden uit de kast gehaald, de schoenen zijn gepoetst en voor de spiegel oefent menigeen nog een keertje: 'goede morgen majesteit'. Want of je nu een ervaren wethouder bent, een peuter van vijf of een wankele 100-jarige, zo vaak kun je de koningin van Nederland niet begroeten. Er waait op deze ochtend van de 30e april 2009 een fris windje. Regen wordt er evenwel niet verwacht en volgens het KNMI wordt het later deze dag een graad of 18. Nu zelfs het weer meezit, doft Apeldoorn zich op voor een feestdag om nooit te vergeten. De rode loper gaat uit voor koningin Beatrix en haar familie. Niets kan er nog verkeerd gaan. Daarvoor is het draaiboek te vaak doorgenomen. Apeldoorn houdt van Oranje en wil dat tonen aan ons staatshoofd en aan alle televisiekijkers in Nederland. De voorbereidingen hebben maanden geduurd. Vandaag is het dan eindelijk zo ver. Ook voor de Stentor is het een dag waarop alle verloven zijn ingetrokken. We willen nog dezelfde dag een feestkrant uitbrengen en staan met tientallen journalisten langs de route. Om alle blijheid, alle Oranjeliefde te kunnen vastleggen. We zijn pas halverwege de feestdag als een zwarte Suzuki uit het niets de Oranjezon verduistert. Karst Tates, een verwarde man, probeert de koninklijke bus te rammen. Dat lukt gelukkig niet. Hij belandt zwaar gewond tegen de Naald en overlijdt de volgende dag. Het grote leed is dan al geschied. Zeven omstanders vinden de dood. Verwarring, verdriet en boosheid wisselen elkaar af. Het feest is over, zoveel is al snel duidelijk. Ons nationale dagje uit, de dag waarop we kuierend en keuvelend van het leven genieten, is gebruikt voor een aanslag. Een dag lang domineert de dollemansrit wereldwijd de media. Niet alleen vanwege de zeven slachtoffers, maar juist ook doordat het evident een aanslag op de koninklijke familie is. Niet voor niets spreekt aan het eind van de middag
2
een zichtbaar aangeslagen vorstin. Vooral haar majesteitelijke zucht spreekt boekdelen. Het is de zucht van een mater familias die begrijpt dat haar gezin door het oog van de naald is gekropen. Daarom staat deze 30e april 2009 in de annalen van de Oranjes ook met een zwart randje geschreven. Het is de omslag van onbevangenheid naar beveiliging. Het is, kortom, voor heel Nederland een dag dat er geschiedenis werd geschreven. Sinds die betreurde dag heeft de koninklijke familie het contact met de nabestaanden altijd gekoesterd, tot op de dag van vandaag. Beatrix voelt zich ten diepste met hen verbonden. Terzelfdertijd is er bij prinses Beatrix geen behoefte om terug te kijken op deze dag. Een verzoek om met journalisten van de Stentor terug te kijken op deze verwarrende en verdrietige dag is vriendelijk doch beslist van de hand gewezen. De Oranjefamilie heeft namelijk afscheid genomen van 30 april als feestdag. Met koning Willem-Alexander als monarch wordt Koningsdag vanaf dit jaar op zijn verjaardag - 27 april – gevierd. Vanuit Oranjeperspectief een verstandige keus. Voor onze Stentorjournalisten ligt dat anders. Wij weten vanuit betrokkenheid met onze lezers dat de aanslag bij de Naald bepaald nog niet vergeten is. Velen kunnen nog precies vertellen waar ze waren op het moment van de aanslag. Reden voor ons om nog eens in alle rust en met compassie in ''Over Leven’’ terug te blikken op alle momenten van schrik, verdriet en veerkracht. In gesprek met Apeldoorners die toen hun werk deden, van burgemeester tot journalist, met de Stentor-Koningskinderen en met nabestaanden. Het resultaat is een mooi herinneringsboek over een emotionele dag die niemand licht zal vergeten.
Alex Engbers Hoofdredacteur de Stentor
3
Koningin Beatrix spreekt miljoenen
televisiekijkers toe na een diepe zucht: ,,Wat begonnen is als een prachtige dag, is geëindigd in een vreselijk drama, wat ons allen heel diep heeft geschokt. Mensen die er dichtbij hebben gestaan, die het hebben zien gebeuren op televisie, allen die het meebeleefd hebben, zullen met verbijstering en ongeloof gekeken hebben. Wij zijn sprakeloos dat zoiets vreselijks heeft kunnen gebeuren. Mijn familie, ik, maar ik denk allen in dit land, leven van harte mee met de slachtoffers, met hun familie en vrienden, met allen die door dit ongeluk diep geraakt zijn.''
Roel Nijenhuis (55), 1 mei 2009 Apeldoorn, burgermedewerker Koninklijke Marechaussee, chauffeur transportgroep van het Landelijk Opleidings- en Kenniscentrum Koninklijke Marechaussee in Apeldoorn
Marij Pijnenburg (46), 8 mei 2009 Moergestel, docente, teamleider tweetalig onderwijs 2College Durendael in Oisterwijk
Netty Martens (50), 30 april 2009 Zutphen, zorgmedewerkster
Addy Teunissen (52), 30 april 2009 Johan Veldhuizen (64), 30 april 2009 Amersfoort, buschauffeur in dienst van Besseling Travel
Apeldoorn, boekhouder, wielrenfanaat en fanatiek postzegelverzamelaar, fietste even langs om foto van koningin voor zijn moeder te maken.
JosĂŠ van den Berg-Begman (55), 30 april 2009 Apeldoorn, moeder van twee kinderen en werkzaam bij parfumerie Douglas
Wilfrido Plantijn (71), 30 april 2009 Almere, vrijwilliger bij een Antilliaans-Arubaanse kerkgemeenschap in Amsterdam, lid Antilliaanse dansgroep Expreshon Kultural. Hij is op Curaçao begraven
4
30 april 2009 11.50:38 uur acht doden Op 8 mei 2009 worden de doden van Koninginnedag herdacht in schouwburg Orpheus. Er branden kaarsen voor de zes slachtoffers die tot dat moment zijn overleden, behalve voor dader Karst Tates. Even later overlijdt een zevende slachtoffer. Een half jaar later is er een herdenking in de Grote Kerk. Dan branden er acht kaarsen: zeven voor mensen die omkwamen. De achtste is volgens dominee Visser bedoeld voor de familie van Karst Tates en alle andere mensen die zich ‘geraakt, ontzet, verbijsterd en verward’ voelen door de gebeurtenissen op 30 april 2009. Achttien mensen raken gewond, van wie negen zeer ernstig en onder wie drie kinderen van 8, 14 en 16 jaar. De laatste gewonde komt pas na zes weken uit het ziekenhuis.
5
4
6
8 De vriendelijke man met zijn racefiets
Voorwoord
50
56
64
Wie was Karst Tates?
Zwarte Suzuki Swift als een boze auto de geschiedenis in
Lering trekken uit de radeloosheid van Karst
92
96
102
Rode Draad
De Naald symbool van verbond met Oranjes
'Leef je leven nu, dat is wat ik heb geleerd'
132
136
142
'Lezer herkende eigen gevoel in deze krant'
'Je hoeft niet overal te praten'
Op het slagveld van een feestdag
6
16
24
30
36
Koninklijke familie door het oog van de naald
'Feestelijk' moet weer voorop staan
Rode Draad
Profiel van een gevaarlijke eenling
72
79
86 Koningsdag is en blijft een fort
110
116
122
'Hij wist niet dat daar mensen stonden'
Rode Draad
De nooit verschenen feestkrant
148
154
156
Koningskinderen blijven hopen op ontmoeting met Amalia
'Toen jouw hart sprak huilde de wereld'
Colofon
7