VHQS July 2009 - Issue 47

sË

47 th∏ng 07.2009

c¨ quan cÒa tÊng cÙc ch›nh trfi qu©n ÆÈi nh©n d©n vi÷t nam

NGƯỜI ĐÀN BÀ BÊN CÂY CẦU HUYỀN THOẠI Hà Nội từng có

MỘT ĐỊA ĐẠO

Ca s‹

PH¶•NG ANH

10 N°M VõI BIÕN

BẢN SẮC VĂN HÓA VIỆT NAM

nền tảng của những chiến thắng quân sự ĐI XA HƠN, ĐỂ GẦN CON NGƯỜI HƠN...

CÂY MÍT XÓM THU

òI ¶ G N I ñ OM H C G BLO Ìi cm Ù m ™n y u h C

Cảm hứng từ những

CÁNH DIỀU K

h´ng chÿ lµ nh˜ng c∏nh di“u truy“n thËng, nh˜ng c∏nh di“u ngµy nay cÚng bi’n ÆÊi mu´n h◊nh vπn dπng. ThÛ vui xu†t ph∏t tı nh˜ng vÔng qu™ nµy giÍ Æ©y cÚng c„ c¨ hÈi Æ” giao l≠u, hÈi tÙ trong phπm vi rÈng h¨n. Hµng n®m, nh˜ng l‘ hÈi di“u Æ≠Óc tÊ ch¯c kh´ng chÿ Î t«m cÏ quËc gia mµ cfln v≠¨n ra t«m khu v˘c vµ th’ giÌi. Vi÷t Nam - mÈt trong nh˜ng {quËc gia di“u} cÚng Æ∑ tıng tÊ ch¯c nhi“u s˘ ki÷n li™n quan Æ’n di“u nh≠ tr◊nh di‘n ngh÷ thuÀt vœ tr™n di“u, k’t hÓp tr◊nh di‘n trong c∏c festival ngh÷ thuÀt, trong Æ„ di“u Æ„ng vai trfl nh≠ tr≠ng bµy nhi“u h¨n lµ tung c∏nh tr™n b«u trÍi. V®n ho∏ qu©n s˘ xin giÌi thi÷u mÈt sË h◊nh ∂nh nh˜ng con di“u tπi thµnh phË bi”n Nha Trang.  − QU∞NH NHI

Ånh Tr«n Minh Ng‰c

TOÄ SOÑN & TRë S# tÊng bi™n tÀp

PHÑM BÉ TOÄN

th≠ k˝ toµ soπn Nguy‘n Hoµng S∏u ban bi™n tÀp

Nguy‘n Duy T≠Íng Nguy‘n ߯c HÔng Nguy‘n V®n Bi“u BÔi Kim Dung L™ Anh DÚng ßÂng Kim H∂i Nguy‘n ti’n h∂i Nguy‘n Minh Ng‰c ß∆ng Vi÷t ThÒy Ki“u B∏ch Tu†n

m¸ thuÀt - ch’ b∂n H&J Productions Ltd., 875 HÂng Hµ, Hoµn Ki’m, Hµ NÈi www.hj-pro.com gi∏m ÆËc m¸ thuÀt Nguy‘n Kh∏nh Duy hoπ s‹ thi’t k’ Nguy‘n HÔng Vi÷t toµ soπn 23 L˝ Nam ß’, Hoµn Ki’m, Hµ NÈi Tel/Fax: 04 3734 5947 E-mail: tapchivanhoaquansu2@vnn.vn chi nh∏nh tπi tp h ch› minh SË 8, Nguy‘n Bÿnh Khi™m, P.ßa Kao, QuÀn 1 Tel: 069 667452 - 08 3911 1563 Fax: 08 3911 1563 c¨ quan Æπi di÷n tπi Ƶ nΩng SË 418, Nguy‘n Tri Ph≠¨ng Tel/Fax: 051 1625 0803 c¨ quan Æπi di÷n tπi c«n th¨ Phi Tr≠Íng 31, C∏ch Mπng Th∏ng T∏m Tel: 069 629905 Fax: 07 381 4772 Gi†y phäp xu†t b∂n sË 102/gp-bvhtt do BÈ V®n ho∏ - Th´ng tin c†p ngµy 01.08.2005 In tπi nhµ m∏y in Qu©n ßÈi 1 Trang b◊a: Ca s‹ Ph≠¨ng Anh Ånh: H&J Studio Trang Æi”m: L™ ThÔy D≠¨ng

M|C L|C

07.2009 05 B∂n sæc v®n h„a Vi÷t Nam - N“n t∂ng cÒa nh˜ng chi’n thæng qu©n s˘ - gi∏o s≠ Phan Ng‰c

08 Anh hÔng l˘c l≠Óng vÚ trang nh©n d©n Ng´ Thfi Tuy”n - Ng≠Íi Ƶn bµ b™n c©y c«u huy“n thoπi D≠¨ng Tˆ 10 B„ng d∏ng c∏c anh h„a nh˜ng t≠Óng Ƶi - Ng‰c PhÛc 11 CÀu t´i - Vi÷t H≠ng 12 Vµo vÌi ÆÂng ÆÈi L™ B∏ D≠¨ng 14 ph„ng s˘ ∂nh: Hoµ n≠Ìc s´ng qu™ vµo lflng Thπch H∑n - pv 16 C©u chuy÷n c∏i loa Î Pu Sam C∏p NhÀt Chi

Gi∏ 7.500 ÆÂng

3

18 Hµ NÈi tıng c„ mÈt Æfia Æπo ß∆ng Vi÷t ThÒy 20 Tı chi’c n„n l∏ Æ’n c©y Ƶn d©n tÈc Hoµng ßi÷p 22 ß“n ß´ - n¨i thÍ 8 vfi vua nhµ L˝ Phπm ThuÀn Thµnh 24 ßËi thoπi th∏ng 7 C´ng ty b≠u ch›nh Viettel: Æi xa h¨n, Æ” g«n con ng≠Íi h¨n... - Xu©n ThÒy 27 T©m hÂm h‰c sinh, tinh th«n ng≠Íi l›nh Long Hµ 28 Nh˜ng {chµng R´-BËt hµo hoa} - BÔi Th∂o 30 NÙ c≠Íi b◊nh y™n cÒa ng≠Íi l›nh thÓ Nguy‘n Hoµng S∏u

12

M|C L|C

07.2009 08 43 Ti’ng lflng cÒa mÈt nhµ th¨ th≠¨ng binh HÂng Giang

31 NhÌ B«n - H Ki™n Giang 32 Ch©n chËng xe m∏y - Hoµng ßπo Cung C∏i nh◊n - V®n S‹ 33 Sa m≠a - Nguy‘n Ng‰c T≠ Ph›a ti’ng cfli tµu - ßµo ߯c Tu†n

44 Trang th¨ 45 ߉c s∏ch: Bu-s¨ Æ∑ {giÛp ÆÏ} §-ba-ma vµo Nhµ Træng - Ng‰c Linh

34 Blog cho m‰i ng≠Íi 37 Ca s‹ Ph≠¨ng Anh: 10 n®m vÌi bi”n H Huy S¨n

QuËc T’ 46 Gi∂i ph∏p nµo ng®n ch∆n nguy c¨ phÊ bi’n vÚ kh› hπt nh©n - L™ Minh Quang

40 truy÷n ngæn: C©y m›t X„m Thu Nguy‘n Ti’n H∂i

48 10 n˜ gi∏n Æi÷p nÊi ti’ng trong lfich sˆ th’ giÌi - Ng‰c Khanh 17 hÈp th≠ bπn Ɖc & CTV

4

NGHI£N C`U - TRAO ߇I

D†u †n thÍi gian. Ånh Trang web UBND Tÿnh Lµo Cai

Bản sắc văn hóa Việt Nam -NỀN TẢNG CỦA NHỮNG CHIẾN THẮNG QUÂN SỰ − GS. PHAN NGñC

LTS: Gi∏o s≠ Phan Ng‰c - mÈt bÀc th¯c gi∂ trong giÌi nghi™n c¯u v®n ho∏ Vi÷t Nam vÌi nhi“u c´ng tr◊nh nÊi ti’ng nh≠: {T◊m hi”u phong c∏ch Nguy‘n Du trong Truy÷n Ki“u}, {V®n ho∏ Vi÷t Nam, c∏ch ti’p cÀn mÌi}... ß∆c bi÷t, vÌi {B∂n sæc v®n ho∏ Vi÷t Nam} Æ∑ Æ” lπi d†u †n s©u sæc trong bπn Ɖc, gi∏o s≠ trÎ thµnh mÈt trong nh˜ng ng≠Íi Æ∆t n“n m„ng trong khoa h‰c nghi™n c¯u v®n ho∏ vµ ng´n ng˜ Vi÷t Nam. CuËn {B∂n sæc v®n ho∏ Vi÷t Nam} Æ∑ kh∂o s∏t c∂ b“ rÈng vµ b“ s©u cÒa v®n ho∏ Vi÷t Nam, trong Æ„ c„ bµn k¸ Æ’n {Truy“n thËng qu©n s˘ Vi÷t Nam - n“n t∂ng cÒa m‰i thæng lÓi qu©n s˘} (Ch≠¨ng XII).

VÌi mong muËn th™m mÈt g„c nh◊n th†u Æ∏o v“ n“n qu©n s˘ truy“n thËng trong s˘ t≠¨ng t∏c vÌi v®n ho∏, Tπp ch› V®n Ho∏ Qu©n s˘ xin giÌi thi÷u ph«n vi’t nµy cÒa Gi∏o s≠ Phan Ng‰c. V◊ khu´n khÊ c„ hπn cÒa Tπp ch› n™n chÛng t´i t∏ch in lµm hai sË vÌi nh˜ng ti™u Æ“: Ph«n mÈt - {B∂n sæc v®n ho∏ Vi÷t Nam - n“n t∂ng cÒa nh˜ng chi’n thæng qu©n s˘} (In sË th∏ng 7-2009). Ph«n hai - {Ba v†n Æ“ c¨ b∂n cÒa truy“n thËng qu©n s˘ Vi÷t Nam} (Sœ in vµo sË th∏ng 8-2009).

MÍi c∏c bπn Æ„n Ɖc. 5

X

≠a nay chÛng ta v…n quen nh◊n mÈt hi÷n t≠Óng nh≠ v®n h‰c, ngh÷ thuÀt, ch›nh trfi mÈt c∏ch c´ lÀp. V“ qu©n s˘ cÚng vÀy. Ta c„ r†t nhi“u thµnh t›ch qu©n s˘. Nh≠ng n’u gi∂i th›ch c∏c thµnh t›ch †y bªng lflng y™u n≠Ìc, tr› th´ng minh, tµi s∏ng tπo cÒa d©n tÈc th◊ tuy kh´ng sai nh≠ng kh´ng th†u tri÷t. Nh˜ng Æi“u nµy Æ©u ph∂i cÒa ri™ng ng≠Íi Vi÷t? N’u gi∂i th›ch bªng Æfia h◊nh cÚng th’, thÀm ch› v“ Æfia h◊nh Vi÷t Nam cfln thua nhi“u n≠Ìc kh∏c. SÎ d‹ n≠Ìc Vi÷t Nam lµ n≠Ìc kh´ng ai ÆÂng h„a Æ≠Óc lµ v◊ truy“n thËng qu©n s˘ Vi÷t Nam bæt nguÂn tı ch›nh truy“n thËng v®n h„a Vi÷t Nam vµ truy“n thËng †y c„ mÈt nguÂn gËc vÀt ch†t do Ɔt n≠Ìc, c∏ch sinh sËng, x∑ hÈi Vi÷t Nam tπo ra qua bao ÆÍi nay. Khi nµo qu©n s˘ theo ÆÛng truy“n thËng †y th◊ thæng lÓi, cfln n’u rÍi b· truy“n thËng †y th◊ th†t bπi, n≠Ìc m†t nhµ tan.

V“ m∆t Æfia - kinh t’, n≠Ìc Vi÷t Nam c„ mÈt ÆÂng bªng bä nh· ph∂i nu´i mÈt sË d©n qu∏ kh∂ n®ng s∂n xu†t cÒa n„. Ngoµi





ra lµ rıng nÛi. Rıng nÛi, cÚng nh≠ c∏c cao nguy™n, c∏c ÆÂng c· cÒa Vi÷t Nam Æ“u kh´ng ti÷n cho ch®n nu´i, trÂng tr‰t. Vi÷t Nam kh´ng c„ ngh“ ch®n nu´i quy m´ lÌn, vµ ngoµi c©y lÛa ra kh´ng c„ ngh“ trÂng tr‰t g◊ quan tr‰ng.

C∏ch sËng ng≠Íi d©n tı hµng ngµn n®m nay lµ n´ng nghi÷p k’t hÓp vÌi h∏i l≠Óm (v≠Ín), ch®n nu´i quy m´ nh· (lÓn, gµ, bæt c∏ trong ao). LËi sËng {v≠Ín, ao, chuÂng} ngµy nay chÿ lµ c´ng th¯c h„a, n©ng cao c∏ch sËng ngµn x≠a. ßÂng bªng th†t th≠Íng, hπn, lÙt li™n mi™n.

Kh› hÀu thay ÆÊi theo mÔa.

V“ Æfia h◊nh, mÈt bÍ bi”n dµi Æfich Æ∏nh vµo Æ©u cÚng Æ≠Óc, nh˜ng ÆÂng bªng ven bi”n r†t hãp, bfi chia cæt d‘ dµng, cfln ch©u thÊ s´ng HÂng th◊ chfiu Æfich bËn m∆t. Kh´ng k” ÆÍi L˝, l«n nµo qu©n Æfich Æ∏nh cÚng chi’m Æ≠Óc Th®ng Long.

V“ t©m th¯c d©n tÈc: Nh©n d©n y™u hfla b◊nh, c«n hfla b◊nh Æ” cµy c†y.

Kh´ng c„ truy“n thËng sËng bªng chi’n tranh. Tr∏i lπi, c„ truy“n thËng tr‰ng v®n khinh v‚: {Quan v®n th†t ph»m Æ∑ sang; quan v‚ th†t ph»m cfln mang Æai cÍ}. C„ chi’n tranh, nh©n d©n x´ng ra chi’n Ɔu, sau Æ„ lπi trÎ v“ ÆÂng ruÈng.

SË qu©n cÒa tri“u Æ◊nh bä nh· v◊ kh∂ n®ng kinh t’ cÒa tri“u Æ◊nh c„ hπn.

C«n ph∂i nh◊n chi’n tranh b∂o v÷ TÊ quËc trong mÈt hoµn c∂nh c„ vŒ b†t lÓi nh≠ vÀy mÌi th†y Æ≠Óc c∏i lÌn cÒa truy“n thËng qu©n s˘ vµ c∏i lÌn cÒa truy“n thËng v®n h„a lµm n“n t∂ng cho truy“n thËng qu©n s˘ nµy.

Tr≠Ìc h’t, n„i Æ’n lflng y™u n≠Ìc cÒa ng≠Íi Vi÷t. ßi“u nµy lµ xu†t ph∏t tı mÈt nguy™n nh©n vÀt ch†t. Tı xa x≠a, ÆÂng bªng Bæc BÈ Æ∑ ph∂i chfiu Æ˘ng mÈt s˘ bÔng nÊ d©n sË. Ngh“ trÂng lÛa n≠Ìc Æfli h·i nh˜ng c∏nh ÆÂng rÈng mµ nh˜ng thung lÚng ven s´ng suËi trong Æ„ ng≠Íi Th∏i hi÷n nay cfln canh t∏c kh´ng ÆÒ n˜a. Ng≠Íi d©n ph∂i lao xuËng ÆÂng bªng vµo thÍi Æ ÆÂng, chi’n Ɔu vÌi s´ng vÌi bi”n ngay khi ÆÂng bªng cfln ch≠a h◊nh thµnh. Kh´ng th” chÍ ÆÓi phÔ sa c∏c con s´ng lµm cho ÆÂng bªng bªng phºng, xong xu´i vµo thÍi Æ sæt nh≠ c∏c n≠Ìc ß´ng Nam É kh∏c, mµ h‰ ph∂i Ææp nh˜ng con Æ™ nh· nËi li“n c∏c vÔng Ɔt cao Æ” c„ ruÈng mµ c†y lÛa, lπi ph∂i Ƶo s´ng Æ≠a n≠Ìc ra bi”n, Ææp Æ™ l†n bi”n Æ” c„ Æ≠Óc Ɔt, rÂi ph∂i Ææp Æ™ phflng lÙt. Ch›nh ÆÂng bªng lµ s∂n ph»m do h‰ tπo ra. K’t qu∂ hi÷n nay cfln r†t r‚ lµ nh˜ng vÔng Ɔt trÚng nh≠ Î Hµ Nam. Khi mi’ng Ɔt tr™n Æ„ lµ do ch›nh h‰ tπo ra, h‰ kh´ng th” Æ” cho ai chi’m l†y n„ Æ≠Óc. TÊ quËc Vi÷t Nam lµ sÎ h˜u cÒa nh©n d©n Vi÷t

Nam, c∏i vÀt h‰ käo l™n tı bi”n c∂, vµ ph∂i Ɔu tranh gi˜ n„ h’t n®m nµy sang th∏ng kh∏c, chËng hπn, chËng Ûng, chËng lÙt cho Æ’n ngµy nay. C∏c lµng kh´ng ph∂i lµ n¨i c¯ Æ’n lµ c„ Ɔt, mµ lµ n¨i ph∂i chi’n Ɔu kh´ng ngıng chËng thi™n nhi™n Æ” c„ Æ≠Óc mi’ng ®n.

Ngh“ trÂng lÛa n≠Ìc bæt con ng≠Íi ph∂i chÒ ÆÈng. Loπi c©y nµy Æfli h·i mÈt l≠Óng n≠Ìc lÌn mµ thi™n nhi™n kh´ng th” cung c†p theo ÆÛng chu k˙ sinh h‰c cÒa c©y lÛa. Ng≠Íi d©n ph∂i t∏t n≠Ìc khi thi’u n≠Ìc vµ th∏o n≠Ìc khi thıa n≠Ìc. ß” lµm hai vi÷c nµy, ph∂i c„ mÈt ƨn vfi cao h¨n gia Æ◊nh mÌi Æi“u hfla Æ≠Óc quy“n lÓi v◊ dÔ t∏t hay th∏o, n≠Ìc c„ th” ch∂y qua ruÈng ng≠Íi kh∏c khi h‰ kh´ng c«n. Do Æ„, n∂y sinh tinh th«n Æoµn k’t t≠¨ng trÓ gi˜a nh˜ng ng≠Íi cÔng lµng, rÂi tinh th«n nµy Æ≠Óc cÒng cË th™m bÎi v®n h„a, phong tÙc, thÍ cÛng. Con ng≠Íi trong lµng Æ≠Óc h≠Îng ruÈng c´ng cÒa lµng, Æ≠Óc bµn vi÷c lµng. H‰ c„ di÷n mπo vµ th©n phÀn kh´ng ph∂i nh≠ ng≠Íi n´ng n´ tÂn tπi ƨn thu«n lµ d˘a vµo sÎ th›ch cÒa l∑nh chÛa. M∆t kh∏c, vi÷c ph∂i Ææp Æ™ cho toµn bÈ s´ng HÂng lπi Æfli h·i ph∂i c„ mÈt ch›nh quy“n thËng nh†t vµ duy nh†t. Ng≠Íi ta Æ∑ t◊m Æ≠Óc nh˜ng ng´i mÈ thÍi ß´ng S¨n tr™n n“n Æ™ s´ng HÂng. Vi÷c chËng lÚ lÙt tπo n™n tinh th«n Æoµn k’t cÒa nh©n d©n, mÈt tinh th«n Æoµn k’t sËng cfln bæt r‘ vµo m∏u thfit.

K’t qu∂, d©n c„ lµng th◊ ph∂i gi˜ cho Æ≠Óc lµng, c„ n≠Ìc th◊ ph∂i gi˜ cho Æ≠Óc n≠Ìc. Gi˜ cho m◊nh vµ cho con ch∏u. Lµng lµ vÀt thuÈc quy“n sˆ dÙng cÒa d©n lµng. D©n lµng tπo ra n„, Æ≠Óc chia ruÈng cÒa n„, chi’n Ɔu chËng thi™n tai, hπn h∏n bao ÆÍi mÌi tπo n™n Æ≠Óc. Cho n™n d©n tıng lµng mÈt sœ b∂o v÷ lµng m◊nh Æ’n cÔng.

B©y giÍ xät c¨ sÎ v®n h„a cÒa truy“n thËng y™u n≠Ìc r†t ÆÈc Æ∏o cÒa Vi÷t Nam Æ” th†y c∏i nät khu bi÷t cÒa tinh th«n y™u n≠Ìc Vi÷t Nam so vÌi c∏c n≠Ìc kh∏c, m∆c d«u d©n n≠Ìc nµo mµ chºng y™u n≠Ìc cÒa m◊nh.

Vi÷t Nam vµo thÍi ti“n sˆ lµ mÈt n≠Ìc thuÈc v®n h„a ß´ng Nam É th◊ d‹ nhi™n quan ni÷m v“ n≠Ìc thÍi ti“n sˆ kh´ng kh·i mang ÆÀm ∂nh h≠Îng cÒa v®n h„a ß´ng Nam É. C©u nµy cÒa c∏c sˆ gia Trung QuËc c«n Æ≠Óc Ɖc theo phi™n ©m mÌi ÆÛng vÌi v®n h„a ß´ng Nam É mµ hi÷n nay ta cfln th†y phÊ bi’n Î ng≠Íi Tµy Th∏i: {Vua g‰i lµ {vua n∏c} (lπc v≠¨ng, ng≠Íi Ngh÷ T‹nh hi÷n nay cfln g‰i n≠Ìc lµ n∏c), t≠Ìng g‰i lµ {t≠Ìng n∏c} (lπc t≠Ìng), ng≠Íi cai trfi g‰i lµ {h«u n∏c} (lπc h«u), con trai g‰i lµ {con lang} 6

(quan lang), con g∏i g‰i lµ {m™ nµng} (mfi n≠¨ng), ch’ ÆÈ cai trfi theo {ph' tao} (phÙ Æπo, ch’ ÆÈ ph' tao cfln Î T©y Nguy™n, Î vÔng Tµy - Th∏i c„ ph◊a tπo). C∏ch dÔng ch˜ {g‰i lµ} ch¯ng minh kh´ng th” chËi c∑i rªng ch˜ H∏n lµ Æ” phi™n ©m t™n g‰i Æfia ph≠¨ng. Khi cfln thuÈc phπm trÔ v®n ho∏ ß´ng Nam É th◊ ´ng vua kh´ng ph∂i ´ng vua nh≠ sau nµy mµ chÿ lµ ng≠Íi c„ uy t›n nh†t, Æ≠Óc c∏c ph◊a tπo t´n x≠ng vµ phÙc tÔng, nh≠ng c∏c ph◊a tπo v…n ÆÈc lÀp trong l∑nh thÊ cÒa m◊nh. MÈt cuÈc chËng ngoπi x©m c„ Æ≠Óc li™n minh cÒa c∏c vÔng vµ do Æ„ thæng lÓi, nh≠ng sau Æ„ lπi t∏ch ra ai lo Ɔt ng≠Íi †y, cho n™n thi’u s¯c mπnh Æ” chËng lπi nh˜ng cuÈc x©m l®ng mÌi.

C∏c cuÈc khÎi ngh‹a tı thÍi Hai Bµ Tr≠ng trÎ v“ tr≠Ìc Æ“u th†t bπi lµ v◊ th’.

Ch›nh ßinh BÈ L‹nh lµ ng≠Íi mÎ Æ«u cho s˘ ra ÆÍi mÈt nhµ n≠Ìc ki”u mÌi, ki”u hi÷n Æπi. Tıng y’u tË mÈt Æ∑ h◊nh thµnh d«n d«n tı tr≠Ìc, nh≠ng Æ’n ÆÍi ßinh mÌi tπo thµnh mÈt ˝ th¯c d©n tÈc tr‰n vãn.

C„ n®m y’u tË c®n b∂n.

Tr≠Ìc h’t, ph∂i c„ mÈt h÷ t≠ t≠Îng thËng nh†t. ß„ lµ Æπo PhÀt. T◊nh h◊nh nµy lµ chung cho ß´ng Nam É lÙc Æfia, cho n™n kh´ng ph∂i ng…u nhi™n mµ sˆ x≠a nhÀn xät rªng qu∏ nˆa con trai lÌn l™n Æ“u vµo chÔa mÈt thÍi gian. ß©y lµ t◊nh h◊nh chung cÒa ß´ng Nam É lÙc Æfia cho Æ’n ngµy nay. Chÿ tı thÍi L˝ trÎ Æi nhµ n≠Ìc mÌi chuy”n d«n sang h÷ t≠ t≠Îng Nho gi∏o.

SÎ d‹ h÷ t≠ t≠Îng Nho gi∏o d«n d«n trÎ thµnh h÷ t≠ t≠Îng thËng trfi v◊ n„ h’t s¯c c«n Æ” b∂o v÷ thËng nh†t Ɔt n≠Ìc chËng lπi kŒ thÔ ph≠¨ng Bæc. Quy luÀt b∂o v÷ thËng nh†t ÆÈc lÀp cÒa mÈt n≠Ìc nh· tr≠Ìc mÈt n≠Ìc lÌn h¨n, mπnh h¨n, v®n ho∏ cao h¨n lµ: chuy”n v®n ho∏ cÚ theo v®n ho∏ mÌi, ti’p nhÀn v®n ho∏ Æ” chËng lπi s˘ n´ dfich v“ ch›nh trfi.

Th˘c ch†t Nho gi∏o Vi÷t Nam lµ th’. Vµ ch›nh Nho gi∏o cung c†p th™m bËn y’u tË ti’p theo Æ” x©y d˘ng mÈt d©n tÈc, mÈt nhµ n≠Ìc ki”u mÌi.

Hai lµ, v®n t˘ thËng nh†t lµm n“n t∂ng cho s˘ cai trfi, Æ„ lµ ch˜ H∏n.

Ba lµ, mÈt c∏ch cai trfi thËng nh†t: ch’ ÆÈ vua chÛa cha truy“n con nËi, kh´ng c„ s˘ can thi÷p cÒa t´n gi∏o.

BËn lµ, ch’ ÆÈ tuy”n mÈ quan lπi chÿ c®n c¯ vµo h‰c v†n, chung cho m‰i t«ng lÌp, kh´ng ph©n bi÷t giµu nghÃo, gia th’. MÈt ch’ ÆÈ cai trfi ƨn thu«n d˘a tr™n quy“n sËng cÒa ng≠Íi d©n.

N®m lµ, mÈt h÷ t≠ t≠Îng chung cho toµn d©n, xu†t ph∏t tı truy“n thuy’t chung (truy“n thuy’t cha RÂng mã Ti™n, s˘ thËng nh†t v“ nguÂn gËc gi˜a

ÆÂng bµo mi“n xu´i vÌi ÆÂng bµo mi“n nÛi, truy“n thuy’t n®m m≠¨i ng≠Íi con theo cha l™n nÛi, n®m m≠¨i ng≠Íi con theo mã xuËng bi”n), mÈt lfich sˆ chung, c„ n≠Ìc lµ c„ sˆ, vÌi mÈt l∑nh thÊ chung Æ≠Óc ghi chäp r‚ rµng, tıng t†c Ɔt, ai chi’m mÈt t†c Ɔt lµ ÆÙng Æ’n TÊ quËc Vi÷t Nam. Nh˜ng Æ∆c Æi”m nµy Æ“u kh´ng c„ Î c∏c n≠Ìc ß´ng Nam É.

C∂ bËn y’u tË sau Æ“u bæt nguÂn tı Nho gi∏o, nh≠ng Æ“u bfi ho∏n c∂i theo tinh th«n v®n h„a Vi÷t Nam. Ng≠Íi Vi÷t Nam chÿ ti’p nhÀn mÈt bÈ phÀn cÒa Nho gi∏o Æ” cÒng cË ÆÈc lÀp cÒa m◊nh ch¯ kh´ng th´ng qua ti’p xÛc tr˘c ti’p: cha ´ng ta bÛt Ƶm ch¯ kh´ng giao dfich bªng ng´n ng˜.

Ch›nh nh˜ng y’u tË nµy Æ∑ g„p ph«n tπo n™n tinh th«n y™u n≠Ìc, b†t khu†t cÒa d©n tÈc Vi÷t Nam. N’u chÿ xät c∏c cuÈc kh∏ng chi’n chËng x©m l≠Óc thµnh c´ng lµm thµnh truy“n thËng qu©n s˘ ÆÈc Æ∏o cÒa d©n tÈc vµ Æ∑ Æem Æ’n thæng lÓi, lµm thµnh bµi h‰c cho ÆÍi sau, th◊ Æ„ lµ truy“n thËng chi’n Ɔu v◊ b†t Ææc d‹ cÒa mÈt h◊nh th¯c Æ∆c bi÷t cÒa chi’n tranh nh©n d©n (toµn d©n kh∏ng chi’n, toµn quËc kh∏ng chi’n, toµn di÷n kh∏ng chi’n), cËt giµnh l†y tr∏i tim h¨n giµnh l†y Ɔt, thµnh tr◊ b∂o v÷ TÊ quËc lµ nh©n d©n, kh´ng Î thµnh lu¸, kh´ng c„ cæt Ɔt c«u hfla, kh´ng dÔng Æπi qu©n Æ∏nh ngay mÈt trÀn Æ≠Óc thua vÌi Æfich ngay tı Æ«u mµ bi’t nä tr∏nh mÚi nh‰n, Æ∏nh bπi Æfich Î n¨i m◊nh chu»n bfi tr≠Ìc hay Î n¨i Æfich bfi l©m vµo th’ bfi ÆÈng, ph∏ th’ chÒ ÆÈng cÒa Æfich bªng ÆÒ m‰i c∏ch, l†y th’ thæng l˘c, l†y ch›nh ngh‹a thæng bπo quy“n. H◊nh th¯c chi’n tranh nµy r‚ r÷t xu†t ph∏t tı v®n h„a d©n tÈc. Tr«n H≠ng ßπo Æ∑ ˝ th¯c Æ≠Óc n„ khi n„i: {n’u qu©n Æfich Æ’n  πt th◊ kh´ng Æ∏ng sÓ, nh≠ng n’u n„ Æi con Æ≠Íng tªm ®n l∏ d©u th◊ Æ∏ng sÓ}. ß∑ c„ hai l«n chÛng ta kh´ng theo truy“n thËng nµy vµ d…n tÌi hai l«n nÈi thuÈc khi’n nh©n d©n bæt buÈc ph∂i ti’n hµnh mÈt cuÈc kh∏ng chi’n tr≠Íng k˙ c˘c k˙ gian khÊ theo ÆÛng truy“n thËng qu©n s˘ d©n tÈc mÌi giµnh lπi Æ≠Óc ÆÈc lÀp.

L«n th¯ nh†t vµo thÍi nhµ HÂ, lo gi˜ thµnh, dËc chÒ l˘c Æ∏nh trong khi ch≠a tπo Æ≠Óc cho nh©n d©n mÈt s˘ thËng nh†t v“ t≠ t≠Îng; nh˜ng chÒ tr≠¨ng c∂i c∏ch bfi thi hµnh l÷ch lπc g©y rËi loπn trong nh©n d©n.

L«n th¯ hai vµo nˆa cuËi th’ k˚ XIX, cæt Æ«u c«u hfla, chËng lπi nh©n d©n khÎi ngh‹a chËng Ph∏p, lo x©y d˘ng thµnh qu∏ch tËn bao c´ng cÒa mµ v´ dÙng, bÙng c«u hfla mµ lπi kh´ng chfiu ÆÊi mÌi, lπi cfln muËn dÔng ngoπi giao Æ” khi’n Æfich rÛt qu©n.

Nh≠ vÀy lµ c„ truy“n thËng mµ tı b· truy“n thËng, cho n™n th†t bπi.

Trong thi™n ni™n k˚ th¯ hai, truy“n thËng qu©n s˘ Vi÷t Nam Æ≠Óc th” hi÷n nÊi bÀt qua c∏c cuÈc kh∏ng chi’n d≠Ìi Æ©y: 1. Kh∏ng chi’n b∂o v÷ TÊ quËc cÒa ÆÍi L˝.

2. Kh∏ng chi’n Æ∏nh bπi qu©n x©m l≠Óc cÒa ÆÍi Tr«n.

3. Kh∏ng chi’n tr≠Íng k˙ Æ” gi∂i ph„ng d©n tÈc cÒa L™ LÓi.

4.Chi’n tranh th«n tËc Æπi ph∏ qu©n Thanh cÒa Quang Trung.

5. Chi’n tranh nh©n d©n vÌi quy m´ lÌn nh†t c„ ˝ ngh‹a th’ giÌi trong hai cuÈc kh∏ng chi’n chËng Ph∏p vµ chËng M¸, Æ∏nh bπi hai chÒ ngh‹a th˘c d©n c„ t∏c ÆÈng Æ’n th’ giÌi lµ chÒ ngh‹a th˘c d©n cÚ vµ chÒ ngh‹a th˘c d©n mÌi, d…n tÌi s˘ c∏o chung cÒa chÒ ngh‹a th˘c d©n vµ mÎ Æ≠Íng cho lfich sˆ th’ giÌi h´m nay trong hfla b◊nh, hÓp t∏c, h˜u nghfi, ph∏t tri”n.

L‘ hÈi Nghinh §ng. Ånh ßinh H˜u Ng„t

Thuy“n tr™n Vfinh Hπ Long. Ånh ST

7

ANH HÙNG LỰC LƯỢNGVŨ TRANG NHÂN DÂN NGÔ THỊ TUYỂN

NGƯỜI ĐÀN BÀ

BÊN CÂY CẦU

HUYỀN THOẠI C®n nhµ nh· näp m◊nh b™n Æ≠Íng Tr≠Íng Thi cÒa Thµnh phË Thanh Ho∏ lu´n khäp cˆa. Ph›a ngoµi lµ hµng song sæt Æ∑ l™n mµu sät gÿ. ߪng sau khu´n cˆa khäp †y lµ mÈt phflng kh∏ch nh· l≠u d†u nh˜ng k˚ ni÷m mÈt thÍi chi’n tranh. C´ con g∏i lu´n Æi h‰c væng, cfln lπi Æ´i vÓ chÂng giµ, t≠Îng nh≠ an nhµn nh≠ng th˘c ra bµ cÚng lu´n bÀn rÈn. Ph∂i Æ’n l«n th¯ hai t´i mÌi g∆p Æ≠Óc n˜ chÒ nh©n - Anh hÔng L˘c l≠Óng vÚ trang nh©n d©n Ng´ Thfi Tuy”n. Bµ ni“m nÎ mÎ cˆa Æ„n kh∏ch, c®n phflng vÌi nh˜ng m∂ng tËi s∏ng kh´ng r‚ r÷t tı lÛc Æ„ bÁng rÊn r∂ng ti’ng n„i c≠Íi...

K˝ ¯c - dflng s´ng - vµ c©y c«u

ThÀt ngπc nhi™n khi t´i vµo mπng g‚ Google t◊m ki’m t™n bµ Æ∑ kh´ng ra mÈt k’t qu∂ nµo tr‰n vãn, chÿ lµ nhæc t™n trong mÈt vµi s˘ ki÷n ch¯ tuy÷t nhi™n kh´ng c„ mÈt bµi vi’t v“ cuÈc ÆÍi bµ, t◊m mÈt b¯c ∂nh v“ s˘ ki÷n v∏c Æπn Æ∑ tıng g©y ti’ng vang nh˜ng n®m chËng M¸ cÚng kh´ng c„. VÀy lµ t´i t˘ nhÒ, nh†t Æfinh ph∂i Æ’n t◊m bµ cÔng vÌi mÈt nÁi b®n kho®n kh„ t∂...

T´i Æ’n tr‘ g«n mÈt ti’ng so vÌi hãn.

D≠Íng nh≠ bµ Æ∑ chÍ cuÈc g∆p nµy kh∏ l©u vµ thºng thæn tr∏ch kh∏ch ngay, kh´ng gi˜ kœ, ÆÛng ch†t con g∏i Nam Ngπn. Nhæc Æ’n Nam Ngπn, t†t th∂y ai Æ„ Æ“u ngh‹ Æ’n Hµm RÂng. C©y c«u †y giÍ Î c∏ch nhµ bµ mÈt ki-l´-mät Æ≠Íng chim bay.

Thµnh phË nµy, c©y c«u nµy Æ∑ Æi vµo lfich sˆ. Tı n®m 1964, khi gi∆c M¸ leo thang Æ∏nh ph∏ mi“n Bæc, c«u Hµm

8  tπp ch› V®n Ho∏ Qu©n S˘

RÂng - huy’t mπch giao th´ng cÒa c∂ Æ≠Íng sæt vµ Æ≠Íng bÈ tr™n tuy’n Bæc - Nam trÎ thµnh mÙc ti™u Æ∏nh ph∏ sË mÈt nhªm cæt Ưt giao th´ng vÀn t∂i chi vi÷n vµo chi’n tr≠Íng. Nh≠ng g«n m≠Íi n®m trÍi, sau nhi“u t†n bom Æπn ÆÊ xuËng, n„ v…n sıng s˜ng hi™n ngang g∏c qua dflng s´ng M∑ nh≠ mÈt s˘ th∏ch th¯c. ß„ lµ mÈt k˙ t›ch cÒa qu©n vµ d©n Thanh Ho∏. Vµ c´ d©n qu©n Ng´ Thfi Tuy”n n∆ng 45kg v∏c 98kg Æπn ph∏o cao xπ ti’p s¯c cho trÀn Æfia cÒa nh˜ng ngµy Hµm RÂng kh„i lˆa gi˜ {y’t h«u} giao th´ng cÚng Æ∑ trÎ thµnh h◊nh ∂nh quen thuÈc mÁi khi ng≠Íi ta n„i Æ’n Hµm RÂng cho m∑i Æ’n sau nµy. CÔng vÌi lÌp d©n qu©n thÍi †y, bµ Æ∑ lµm n™n nät t›nh c∏ch Æ«y kh› ph∏ch cÒa con g∏i x¯ Thanh.

C„ mÈt s˘ gæn b„ k˙ lπ gi˜a c©y c«u vÌi nh˜ng sË phÀn con ng≠Íi n¨i Æ©y.

VÌi bµ cÚng vÀy. Sinh ra, lÌn l™n tπi

− D¶•NG T^

lµng Nam Ngπn, tham gia chi’n Ɔu ngay tπi qu™ h≠¨ng. L†y chÂng, sinh c¨ lÀp nghi÷p ngay b™n dflng s´ng M∑.

Hai k˚ ni÷m mµ bµ nhÌ nh†t †y lµ mÈt l«n cÔng mÈt ÆÂng ch› bÈ ÆÈi phÙ tr∏ch hÀu c«n g∏nh c¨m l™n ÆÂi cho ph∏o thÒ. ßÂi dËc, d‰c Æ≠Íng chºng may ÆÂng ch› bÈ ÆÈi bfi v†p ng∑, c¨m ÆÊ bfi d›nh sπn, quay v“ n†u cÚng kh´ng kfip n™n v…n ph∂i g∏nh l™n. ßÂng ch› bÈ ÆÈi r†t ®n n®n vµ lo læng. Bi’t Æi“u Æ„, l™n Æ’n n¨i bµ Æ∑ b› mÀt nhÀn lµ m◊nh Æ∏nh ÆÊ, th’ lµ v◊ n” c´ d©n qu©n, ng≠Íi chÿ huy chÿ c≠Íi xoµ. DÔ lµ c©u chuy÷n nh· r†t ÆÍi th≠Íng th´i nh≠ng bµ lπi nhÌ. S˘ ki÷n th¯ hai lµ k˚ ni÷m v“ mÈt trÀn Æ∏nh, ngµy 26-5-1965, h´m †y H∂i qu©n ta tÊ ch¯c Æ∏nh Æfich Î Æ∂o M™, lÛc v“ lπch trÛ »n bfi lÈ mÙc ti™u, Æfich bæn 14,5ly, bÈ ÆÈi hy sinh nhi“u qu∏. Bµ b’ x∏c ÆÂng ÆÈi gµo to k™u ¯ng c¯u. SË ng≠Íi bfi th≠¨ng r†t nhi“u, bµ chπy lπi giÛp tıng ng≠Íi, nhi“u ÆÂng ch› ruÈt lfli ra ngoµi bµ ph∂i dÔng tay †n vµo trong bÙng. ß’n b©y giÍ nh˜ng h◊nh ∂nh †y v…n in ÆÀm trong ng≠Íi Ƶn bµ Æ∑ sang tuÊi x’ chi“u.

C©u chuy÷n cÒa h´m nay

ß∑ Î tuÊi 68 nh≠ng g≠¨ng m∆t bµ cfln r†t trŒ. T∏c phong lanh lãn. T´i nhæc lπi chuy÷n hai phi c´ng M¸ tıng bfi d©n qu©n Thanh Ho∏ bæt sËng khi nh∂y dÔ c∏ch Æ©y vµi n®m Æ∑ v“ th®m lπi n¨i

TR£N TRANG NÄY. Ånh nh·: C«u Hµm RÂng - S´ng M∑ bfi m∏y bay M¸ ph∏ hÒy. Ånh lÌn: N˜ d©n qu©n, Anh hÔng l˘c l≠Óng vÚ trang nh©n d©n Ng´ Thfi Tuy”n. Ånh ßoµn C´ng T›nh.

h‰ {hπ c∏nh} gˆi lπi chi’c F4 tr™n b∑i c∏t b’n Æfl ßπi, trong chuy’n trÎ lπi Æ„ c„ Æ’n th®m bµ, bµ c≠Íi b∂o thi tho∂ng v…n c„ ng≠Íi n≠Ìc ngoµi v“ th®m lπi Hµm RÂng. Chuy’n vi’ng th®m Æ„, hai c˘u phi c´ng kh´ng quen thÍi ti’t Æ∑ bfi c∂m cÛm, bµ Æ∑ hÂn nhi™n vµo nhµ l†y d«u xoa cho h‰. Cˆ chÿ Æ„ thÀt hÂn hÀu, b◊nh dfi, tr∏i ng≠Óc hºn vÌi h◊nh t≠Óng {n˜ d©n qu©n thäp} n®m nµo trong qu∏ kh¯ vµ nh˜ng h◊nh dung cÒa ÆËi ph≠¨ng v“ bµ khi ch≠a g∆p m∆t. ß„ cÚng lµ Æi”m nh†n †n t≠Óng vÌi hai vi™n phi c´ng M¸ khi rÍi Thanh H„a vµ trong suËt chuy’n th®m Vi÷t Nam. Bµ b∂o, ng≠Íi M¸ trÎ lπi n¨i nµy vÌi nhi“u mÙc Æ›ch kh∏c nhau, ph«n lÌn lµ Æ” nh◊n lπi c©y c«u b≠Ìng bÿnh ki™n c≠Íng Æ∑ nuËt cÒa h‰ kh∏ nhi“u bom Æπn vµ Æ∑ c„ lÛc khi’n h‰ c∂m th†y b†t l˘c, nh≠ng cÚng c„ ng≠Íi Æ’n Hµm RÂng vÌi mÙc Æ›ch kh∏c, nhi“u ng≠Íi Æ∑ ki’m t◊m s˘ k˙ b› trong nh˜ng con ng≠Íi bä nh· Æ∑ lµm n™n huy“n thoπi b™n c©y c«u nµy. Nh≠ nhÌ ra, bµ b∂o: {C´ sœ t∆ng ch∏u cuËn s∏ch mÈt t∏c gi∂ ng≠Íi M¸ vi’t v“ c´}.

Ka-ren GÌt-schang T¨n-n¨ - mÈt ng≠Íi phÙ n˜ M¸ - sau mÈt thÍi gian cÔng chÂng c´ng t∏c tπi Vi÷t Nam, thi÷n c∂m vµ n” phÙc ng≠Íi phÙ n˜ Vi÷t Æ∑ quy’t Æfinh vi’t cuËn s∏ch {Gi∆c Æ’n nhµ Ƶn bµ cÚng Æ∏nh}, trong Æ„ n˜ Anh hÔng Ng´ Thfi Tuy”n lµ mÈt

nh©n vÀt ÆÀm nät. Sau nµy cuËn s∏ch Æ∑ Æ≠Óc dfich ra ti’ng Vi÷t. T´i Æ≠a bµ c©y bÛt Æ” ghi vµi lÍi l™n cuËn s∏ch t∆ng, khu´n m∆t lanh lÓi cÒa bµ h¨i ch˘ng lπi, vŒ ng«n ngπi. Bµ b∂o, bµn tay c„ d†u hi÷u t™ li÷t, kh´ng cfln linh hoπt. C«m c©y bÛt, bµ t´ tıng ch˜ nh≠ trŒ con tÀp vi’t, Æ«y vŒ kh„ kh®n. T´i bÁng m≠Íng t≠Óng h◊nh ∂nh c´ g∏i nh· nhæn trong buÊi bi”u di‘n v∏c h¨n mÈt tπ c©n n∆ng tr≠Ìc c∏c nhµ b∏o n≠Ìc ngoµi n®m x≠a. ß´i mæt nh≠ nh◊n vµo c‚i xa x®m trong k˝ ¯c, gi‰ng c„ bÌt Æi ph«n nµo hµo s∂ng, bµ b∂o, ngµy th≠Íng chÿ v∏c 98kg, c∏c nhµ b∏o Æ∑ kh´ng tin, Æfli bi”u di‘n lπi Æ” h‰ xem, th’ mµ khi bi”u di‘n bµ nh≠ c„ th™m s¯c mπnh cfln v∏c Æ≠Óc h¨n c∂ sË Æ„. C„ lœ bµ Æ∑ mang trong m◊nh c∂ s¯c mπnh vµ s¯ m÷nh cÒa phÙ n˜ Vi÷t Nam mÈt c∏ch Æ«y t˘ hµo.

Th’ nh≠ng... V†n Æ“ nªm Î nh˜ng n®m th∏ng tuÊi giµ. Bµ b∂o, mÁi khi tr∏i gi„ trÎ trÍi lµ sËng l≠ng lπi Æau nh¯c, ÆËt sËng buËt, c∏c ng„n tay cÚng t™ c¯ng.

Ng≠Íi Î tuÊi g«n b∂y m≠¨i s¯c khoŒ c„ v†n Æ“ cÚng lµ lœ th≠Íng, nh≠ng vÌi bµ, Æ„ cÚng cfln lµ h÷ lÙy tı nh˜ng n®m th∏ng gæng s¯c gÂng m◊nh thÍi tuÊi trŒ. ß∑ bi’t hoµn c∂nh bµ tı tr≠Ìc n™n t´i ngπi ng«n khi Æ“ cÀp Æ’n chuy÷n ri™ng t≠. Mπnh mœ hµo s∂ng lµ th’, nh≠ng cÚng lµ con ng≠Íi, ai mµ kh´ng c„ nh˜ng ri™ng t≠ th«m k›n! Nh≠ng

bµ b◊nh th∂n vÌi chuy÷n Æ„. Bµ b∂o: {ChÛ bfi nhi‘m ch†t ÆÈc da cam. C´ chÛ kh´ng c„ con}. ChÛ Î Æ©y lµ ng≠Íi chÂng sau, cfln ng≠Íi chÂng tr≠Ìc cÒa bµ, c≠Ìi nhau Æ≠Óc mÈt tu«n th◊ ´ng Æi B rÂi hy sinh. M∑i sau nµy, vÌi nhi“u c´ng s¯c v†t v∂ bµ mÌi Æi t◊m vµ mang Æ≠Óc hµi cËt chÂng v“ an t∏ng tπi qu™ h≠¨ng. Sau Æ„ bµ t∏i gi∏, ´ng cÚng lµ bÈ ÆÈi, Æ∑ tıng c„ nh˜ng n®m th∏ng chi’n Ɔu tπi Cam-pu-chia. Nay ´ng Æ∑ Î tuÊi 75. C∂ hai cuÈc h´n nh©n Æ“u kh´ng mang lπi cho bµ ni“m vui lµm mã. §ng bµ nhÀn mÈt ng≠Íi ch∏u h‰ lµm con nu´i. Hi÷n nay c´ bä Æang h‰c lÌp 12.

Ti‘n kh∏ch ra v“, nhanh ch„ng l†y lπi phong th∏i hµo s∂ng, bµ chπy sang g‰i ng≠Íi hµng x„m chÙp giÔm mÈt t†m ∂nh k˚ ni÷m vÌi t´i. M‰i d†u hi÷u b÷nh tÀt trong chËc l∏t d≠Íng nh≠ bi’n m†t.

V…n vÌi c∏i gi‰ng h hÎi ki™n quy’t cÒa con g∏i Nam Ngπn, khi Æi qua hi™n nhµ, ti÷n tay bµ chÿ vµo bao r∏c treo g„c hi™n b∂o: {ß©y nµy! Tıng †y thuËc t©y ÆÊ vµo ng≠Íi Ɔy...}. Trong b◊ r∏c lµ nh˜ng v· nh˘a vÿ thuËc Æ∑ uËng h’t, tıng næm nhät Æ«y bao ni-l´ng to Æ˘ng r∏c. T´i bÁng h◊nh dung Æ’n nh˜ng gi†c ngÒ kh´ng tr‰n cÒa bµ. Vµ trong nh˜ng vÔng ˝ ngh‹ lÛc t· lÛc mÍ †y v…n c„ b„ng d∏ng mÈt c©y c«u huy“n thoπi »n hi÷n tr™n dflng s´ng k˝ ¯c...

SË 47  Th∏ng 07.2009  9

Bóng dáng các anh hóa những

TƯỢNG ĐÀI

− NGñC PH@C

T

r™n khu Ɔt gi˜a hai c«u Æ≠Íng sæt vµ Æ≠Íng bÈ tr™n con Æ≠Íng xuy™n Bæc - Nam, b™n bÍ con s´ng hi“n hfla, tr≠Ìc khi qua c«u Thπch H∑n lµ ßµi t≠Îng ni÷m {Trung ÆÈi Anh hÔng c«u Qu∂ng Trfi}, mÈt bi”u t≠Óng v®n h„a, d†u †n chi’n c´ng cÒa mÈt trung ÆÈi Qu©n gi∂i ph„ng anh hÔng trong cuÈc kh∏ng chi’n chËng M¸, c¯u n≠Ìc.

Ba m≠¨i b∂y n®m tr≠Ìc (1972), n¨i Æ©y Æ∑ di‘n ra mÈt cuÈc chi’n Ɔu kh´ng c©n s¯c gi˜a ta vµ Æfich: Trung ÆÈi Qu©n gi∂i ph„ng mang t™n ng≠Íi Trung ÆÈi tr≠Îng Mai QuËc Ca, gÂm hai m≠¨i chi’n s‹ do ßπi ÆÈi ph„ Nguy‘n V®n Th·a chÿ huy, t∏o bπo luÂn s©u Æ∏nh chi’m Æ«u c«u ph›a bæc s´ng Thπch H∑n, cæt Ưt Æ≠Íng sË 1 ch∆n Æ∏nh Æfich tı ß´ng Hµ, Éi Tˆ v“ thfi x∑ Qu∂ng Trfi. Bfi mÈt Æfln Æi”m huy÷t b†t ngÍ, Æfich v´ cÔng ho∂ng sÓ. ChÛng Æi“u mÈt l˘c l≠Óng lÌn gÂm ba ti”u Æoµn l›nh tinh nhu÷ c„ m∏y bay näm bom, ph∏o binh, xe t®ng y”m trÓ lµm thµnh g‰ng k◊m lÌn quy’t ti™u di÷t c∏c anh. C«u sÀp, Æ≠Íng bfi cæt, c∂ trung ÆÈi l‰t gi˜a vflng v©y. VÌi tinh th«n {1 thæng 100}, hai m≠¨i chi’n s‹ chi’n Ɔu v´ cÔng anh dÚng, ki™n quy’t trÙ b∏m, Æ∏nh lui nh˜ng ÆÓt ti’n c´ng Æi™n cuÂng cÒa Æfich tı nhi“u ph›a hflng mÎ Æ≠Íng m∏u, chi’m lπi c«u Æ” chÛng käo v“ thfi x∑. C∏c anh nh≠ mÈt con ÆÀp ng®n c∂ mÈt dflng th∏c lÚ cuÂng phong tı th≠Óng nguÂn dËc Ưng. H’t ÆÓt nµy Æ’n ÆÓt kh∏c, c∏c anh chi’n Ɔu bªng

10  tπp ch› V®n Ho∏ Qu©n S˘

sÛng Æπn, h’t Æπn dÔng l≠Ïi l™, b∏ng sÛng x´ng l™n Æ∏nh gi∏p l∏ cµ vÌi Æfich, quy’t kh´ng khu†t phÙc. Ng≠Íi tr≠Ìc ng∑ xuËng, ng≠Íi sau ti’n l™n cho Æ’n ng≠Íi cuËi cÔng Æ” gi˜ trÀn Æfia. Lfich sˆ Trung Æoµn 9 (Trung Æoµn Quang Trung) v…n t≠¨i r„i nh˜ng dflng vi’t v“ chi’n c´ng cÒa nh˜ng ng≠Íi anh hÔng Trung ÆÈi Mai QuËc Ca: {TrÀn chi’n Ɔu ngµy 10 th∏ng 4 cÒa c∏n bÈ, chi’n s‹ Trung ÆÈi Mai QuËc Ca ti™u bi”u cho tinh th«n quy’t Æ∏nh vµ quy’t thæng, tuy÷t ÆËi ch†p hµnh m÷nh l÷nh, d∏m hy sinh th©n m◊nh Æ” giµnh thæng lÓi cho toµn chi’n dfich... S˘ hy sinh anh dÚng cÒa c∏c dÚng s‹ m∑i m∑i lµ nh˜ng t†m g≠¨ng s∏ng ch„i v“ chÒ ngh‹a anh hÔng c∏ch mπng, v“ truy“n thËng anh hÔng cÒa Qu©n ÆÈi nh©n d©n Vi÷t Nam vµ m∑i khæc s©u trong lflng nh©n d©n Trfi - Thi™n}.

N®m 1973, Trung ÆÈi Mai QuËc Ca Æ≠Óc ß∂ng vµ Nhµ n≠Ìc phong t∆ng danh hi÷u Anh hÔng l˘c l≠Óng vÚ trang nh©n d©n. ß” ghi nhÌ chi’n c´ng cÒa c∏c anh, n¨i Æ©y Æ∑ thµnh mÈt di t›ch lfich sˆ nªm trong cÙm Di t›ch lfich sˆ 81 ngµy Æ™m bÈ ÆÈi ta gi˜ Thµnh cÊ Qu∂ng Trfi. ßµi t≠Îng ni÷m Æ∑ Æ≠Óc d˘ng l™n n¨i c∏c anh ng∑ xuËng. Ngµy †y, tr™n bia mÈ c∏c li÷t s‹ kh´ng t™n tuÊi, qu™ qu∏n, chÿ vŒn vãn mÈt dflng ch˜ b◊nh dfi: {Li÷t s‹ Trung ÆÈi Mai QuËc Ca}. Trong chi’n Ɔu ∏c li÷t, ng≠Íi cfln ng≠Íi m†t, ph∂i bÊ sung qu©n ngay, c„ khi chi’n s‹ trong cÔng mÈt ƨn vfi ch≠a kfip bi’t t™n nhau Æ∑ c„ ng≠Íi hy sinh rÂi. Khi

qu©n Æfich chi’m lπi c«u, theo nh˜ng ng≠Íi d©n trong vÔng k” lπi, chÛng t¯c tËi buÈc x∏c m†y anh sau xe Jep, käo l™ tr™n Æ≠Íng rÂi ph¨i c∏c anh suËt ba ngµy gi˜a næng lˆa Æ” uy hi’p tinh th«n ng≠Íi d©n Qu∂ng Trfi. ThÛ t›nh cÒa chÛng kh´ng lµm cho ng≠Íi d©n n¨i Æ©y nhÙt ch›, tr∏i lπi nh©n d©n Ɔu tranh, b†t ch†p sÛng Æπn, gi˜ hµi cËt c∏c anh Æem ch´n c†t.

Nh˜ng ng≠Íi ÆÂng ÆÈi Trung Æoµn Quang Trung kh´ng bao giÍ qu™n, mµ tı ngµy Æ„ Æ’n nay v…n ra s¯c t◊m ki’m Æ” tr∂ lπi t™n cho c∏c anh. Trong trÀn nµy, m≠Íi ch›n chi’n s‹ hy sinh, mÈt chi’n s‹ bfi th≠¨ng n∆ng, Æfich bæt rÂi Ƶy ra C´n ß∂o cho Æ’n ngµy gi∂i ph„ng mÌi trÎ v“. C∏c anh cfln r†t trŒ. ßπi ÆÈi ph„, Thi’u u˝ Nguy‘n V®n Th·a qu™ Long Thµnh, Y™n Thµnh, Ngh÷ An, lµ ng≠Íi lÌn tuÊi nh†t, hy sinh khi ch≠a Æ’n tuÊi 30. Trung ÆÈi tr≠Îng Mai QuËc Ca, qu™ Hµ H∂i, Hµ Trung, Thanh H„a, hy sinh Î tuÊi 22 khi s¯c trai trµn Æ«y sinh l˘c. Ng≠Íi trŒ nh†t lµ Binh nh†t Hµ Tr‰ng Nguy™n, qu™ H∂i Nh©n, huy÷n T‹nh Gia, Thanh H„a, hy sinh khi ch≠a trfln 18 tuÊi!

Trong hai m≠¨i chi’n s‹ cÒa trung ÆÈi anh hÔng, ph«n lÌn qu™ Î Thanh H„a, 11 chi’n s‹ nhÀp ngÚ th∏ng 5 n®m 1971. S˘ ra Æi cÒa c∏c anh Æ∑ Æ” lπi s˘ ti’c th≠¨ng v´ hπn cho ng≠Íi th©n, ÆÂng ÆÈi vµ nh©n d©n Qu∂ng Trfi. C∏c anh Æ∑ t´ thæm truy“n thËng Trung Æoµn 9 Anh hÔng, lµ ni“m t˘ hµo cÒa ÆÂng ÆÈi c∏c anh qua nhi“u th’ h÷.

Nhµ th¨ Nguy‘n Quang T›nh, nguy™n c∏n bÈ bi™n tÀp vi™n Phflng V®n ngh÷ Nhµ xu†t b∂n Qu©n ÆÈi nh©n d©n, c˘u chi’n binh trung Æoµn, nhÌ v“ c∏c anh trong ni“m c∂m xÛc t˘ hµo: Nh˜ng chi’n s‹ ng∑ xuËng n’u x’p hµng Sœ thµnh m†y trung Æoµn, b™n nhau Æ∏nh gi∆c Trung ÆÈi Mai QuËc Ca hy sinh Nh≠ng c∏c anh kh´ng ch’t B„ng d∏ng c∏c anh, h„a nh˜ng t≠Óng Ƶi...

(D†u ch©n Trung Æoµn 9 anh hÔng) 

VÌi {Chi’c gÀy Tr≠Íng S¨n}, h‰ tπm bi÷t qu™ nhµ vµo chi’n tr≠Íng . Ånh ßoµn C´ng T›nh

CẬUTÔI − VIåT H¶NG

N

gµy t´i chµo ÆÍi, cÀu t´i trfln hai m≠¨i tuÊi. CÀu sinh n®m ßinh Sˆu, n™n bµ ngoπi Æ∆t t™n cÀu lµ Sˆu.

Ng≠Íi tuÊi Sˆu th≠Íng v†t v∂ - t´i nghe mã n„i vµ nghi÷m vµo cÀu, qu∂ kh´ng sai.

Qu™ t´i nghÃo. ߆t m†y x∑ li“n mÈt rŒo nh≠ h◊nh l≠Ïi bfl, bao b‰c ba b“ lµ s´ng Lam vµ bi”n. ßµnh rªng {rıng vµng, bi”n bπc}, nh≠ng thÍi nµo cÚng vÀy, d©n l≠Ìi rÔng, l≠Ìi s∏u, Æi giÀt lÔi, {Æ∏nh bæt g«n bÍ} ki”u ng≠ d©n qu™ t´i, n’u trÍi y™n bi”n l∆ng mÌi ki’m ÆÒ gπo.

T´i lon ton cæp s∏ch Æ’n tr≠Íng th◊ cÀu t´i Æ∑ tËt nghi÷p tr≠Íng trung c†p s≠ phπm, v“ lµng lµm gi∏o vi™n c†p II. Ngµy Æ„, gi∏o vi™n r†t Æ≠Óc m‰i ng≠Íi n” tr‰ng; cÀu c„ th” {Ch©n dµy, tay däp v´ ra}. Nh≠ng v◊ c∂nh nhµ, ngoµi giÍ l™n lÌp, cÀu t´i cfln Æi bi”n, Æ∏nh c∏ thu™. ßÂng l≠¨ng gi∏o vi™n ›t ·i cÈng vÌi chÛt c∏ t´m ki’m Æ≠Óc, cÀu g„p th™m nu´i ngoπi vµ Ƶn ch∏u con cÀu c∂ Æ´ng tÌi b∂y, t∏m Ưa.

Chi’n tranh lan ra c∂ n≠Ìc, tπm

bi÷t h‰c sinh tr≠Íng lµng vµ Æ∏m bπn chµi..., cÀu t´i nhÀp ngÚ, vµo Nam Æ∏nh M¸; Æ” lπi cho anh em chÛng t´i nÁi th≠¨ng nhÌ kh´n cÔng vµ m†y bÈ s∏ch: Tam quËc di‘n ngh‹a, T©y du k˝, R´-bin -s¨n Cru-x´, D’ mÃn phi™u l≠u k˝... mµ cÀu chæt chiu mua sæm. Nh˜ng cuËn s∏ch †y Æ∑ cÔng h‰c, cÔng ®n, cÔng ngÒ vÌi t´i d≠Ìi h«m trong nh˜ng ngµy m∏y bay, bom Æπn M¸ Æ«y trÍi.

MÈt n®m, hai n®m, cÀu kh´ng v“, kh´ng th≠ tı. Ngoπi vµ mã t´i m·i mfln tr´ng. MÈt h´m, c„ ng≠Íi lµng Î chi’n tr≠Íng ra, n„i g∆p cÀu t´i tr™n Æ≠Íng Tr≠Íng S¨n, ÆÛng vµo lÛc Æ„i d˜, lπi sËt rät hoµnh hµnh, Æi Ưng kh´ng v˜ng... Ngoπi vµ mã t´i kh„c cπn n≠Ìc mæt.

MÔa m≠a n®m S∏u b∂y, cÀu t´i v“.

Nhµ ngoπi chÀt n›ch ni“m vui. T´i Æ≠Óc theo cÀu ra th®m tr≠Íng cÚ, th®m bπn bà ÆÂng nghi÷p. D‰c Æ≠Íng, cÀu d∆n t´i gæng h‰c Æ” sau nµy thay cÀu lµm th«y gi∏o. Chao ´i! Kh´ng bi’t v´ th¯c hay ti“n Æfinh, t´i v´ t≠, ngoan ngo∑n v©ng lÍi.

Vµo buÊi chi“u tr≠Ìc ngµy trÎ lπi

chi’n tr≠Íng, cÀu vµ mã t´i ngÂi d≠Ìi hi™n nhµ chuy÷n trfl th«m th◊.

Mã t´i h·i: M†y n®m Æ∏nh Ɔm trong Æ„, em c„ bæn ch’t thªng gi∆c m´ kh´ng?

- Å nh≠ ng≠Íi ÆÍi - cÀu n„i, gi‰ng buÂn buÂn - hay ho chi chuy÷n bæn gi’t, nh≠ng Æ∏nh gi∆c mµ kh´ng bæn n„ th◊ bæn ai, kh´ng bæn n„ Æ” n„ bæn m◊nh µ? Em kh´ng sÓ gi∆c, chÿ sÓ sËt rät.

RÂi cÀu n„i ti’p: Em Æi l«n ni, ch≠a bi’t khi m´ v“. Em tin ch∏u nhµ m◊nh rÂi h‰c hµnh tˆ t’. Kh´ng c„ chi Æ” lπi ngoµi chi’c ∏o v…n m∆c hÂi Æi dπy h‰c, ∂ gi˜ lµm quµ em t∆ng ch∏u ngµy n„ ÆÁ Æπt.

Tı sau b¯c v∏ch, t´i nghe mã n†c l™n. HÂi t≠Îng lπi, t´i th†y m†y n®m Æi dπy h‰c, cÀu t´i chÿ c„ mÁi bÈ qu«n ∏o t≠¨m t†t: ∏o p´-p¨-lin {Song hπc} træng, qu«n ka-ki vµng. MÁi khi gi∆t, t´i th†y cÀu th∏o t†m c∏nh cˆa, tr∂i ∏o qu«n l™n Æ” x∏t xµ phflng, v◊ n“n gi’ng d‘ b»n! ß™m tr≠Ìc h´m cÀu l™n Æ≠Íng, t´i kh´ng chÓp mæt. Mong Æıng ai thæp SË 47  Th∏ng 07.2009  11



 sÌm m∆t trÍi. T∂ng s∏ng, cÀu qua nhµ chµo m‰i ng≠Íi. T´i nªm im, gi∂ vÍ ngÒ. ßÓi cÀu cÛi xuËng h´n l™n tr∏n, t´i vÔng dÀy, b∏ cÊ cÀu, kh´ng muËn rÍi.

CÀu nh†c bÊng t´i l™n, vÁ v“: Ngoan nµo, Î nhµ v©ng lÍi bµ, cha mã. Th≠¨ng vµ nhÌ cÀu th◊ gæng lµm theo m†y ch˜ cÀu ghi Î xµ nhµ ngoπi.

CÀu Æi rÂi, t´i chπy µo xuËng nhµ ngoπi, Ưng ch´n ch©n nh◊n ba dflng ch˜ cÀu vi’t tr™n ba chi’c xµ ngang: - H‰c - H‰c n˜a - H‰c m∑i (L™nin).

- Kh„ kh®n ph∂i Æπo, ch∏o cµng ngon.

- Vui vŒ lµ li“u thuËc sËng.

Nät vi’t bªng ph†n træng, nghi™m ngæn, hi“n lµnh nh≠ con ng≠Íi cÀu.

M†y dflng ch˜ vµ h’t th∂y nh˜ng g◊ cÒa cÀu Î lπi cÔng anh em t´i, cfln cÀu th◊ ra Æi m∑i m∑i. H¨n mÈt n®m sau, gia Æ◊nh t´i nhÀn gi†y b∏o cÀu hy sinh Î chi’n tr≠Íng mi“n t©y Qu∂ng ßµ.

Tr≠a ngµy 30-4-1975, Æ≠Óc tin Sµi Gfln gi∂i ph„ng, mi“n Nam hoµn toµn gi∂i ph„ng, t´i cÔng Æ∏m bπn bà µo ra Æ≠Íng, chπy nh∂y hfl reo kh∂n c∂ cÊ.

TrÎ v“ nhµ, t´i giÀt m◊nh, bµng hoµng th†y mã t´i ´m ngoπi ngÂi kh„c. ßÛng lµ, thæng gi∆c rÂi, ni“m vui chung kh·a l†p nÁi Æau ri™ng, nh≠ng vÌi ngoπi vµ mã t´i th◊ nÁi nhÌ th≠¨ng cÀu qu∏ s©u n∆ng. MÔa thi n®m Æ„, t´i ÆÁ cÔng lÛc hai tr≠Íng Æπi h‰c. NhÌ lÍi cÀu, nh≠ng v◊ qu∏ th›ch ngµnh kh∂o cÊ, t´i Æ∑ kh´ng ch‰n ngµnh s≠ phπm.

Ngµy t´i t˘u tr≠Íng, mã dæt t´i lπi ngÂi d≠Ìi hi™n nhµ - chÁ mµ mã vµ cÀu ngÂi ngµy nµo. Mã run r»y l«n giÎ g„i gi†y b∏o, l†y t†m ∏o cÀu t´i gˆi lπi, quãt di™m ch©m lˆa vµ th◊ th«m cÔng cÀu: Em ¨i! nay ch∏u vµo Æπi h‰c. Anh ∂ Æ∑ lo Æ≠Óc qu«n ∏o cho ch∏u. Éo cÒa em, ∂ gˆi cho em m∆c, kŒo em nªm n¨i Æ»u n¨i Æ©u, Ɔt th◊ s©u, chæc em lπnh læm...

T´i xa nhµ, tr‹u n∆ng nÁi buÂn mÁi khi nhÌ v“ cÀu. ß∑ m†y m≠¨i n®m, anh em t´i cË c´ng Æi t◊m mÈ cÀu mµ ch≠a th†y. M∆c dÔ vÀy, t´i v…n tin lµ Î n¨i b◊a rıng khu†t nŒo nµo Æ„, cÀu t´i cÚng y™n lflng, ngÀm c≠Íi hoan hÿ n’u bi’t anh em t´i Æ“u Æ∑ n™n ng≠Íi.

H‰c hµnh rÂi lµm ®n xa nhµ, hªng n®m Æ´i l«n t´i v“ th®m qu™. Ngoπi t´i Æ∑ thµnh ng≠Íi thi™n cÊ; rÂi mã t´i cÚng v“ b™n ngoπi vµ cÀu. N’p nhµ gÁ ba gian nh· nhæn cÒa ngoπi, c„ ba xµ gÁ l≠u nät ph†n cÀu t´i vi’t ngµy nµo Æ≠Óc c∏c em con cÀu c∂ thay bªng nhµ x©y, hai t«ng. Nh≠ng h◊nh b„ng cÀu t´i - mÈt th«y gi∏o lµng - mÈt chi’n s‹ gi∂i ph„ng qu©n vÌi h’t th∂y nh˜ng g◊ cÀu gˆi lπi sœ theo t´i Æi h’t cuÈc ÆÍi.  12  tπp ch› V®n Ho∏ Qu©n S˘

VÀOVỚI

L‘ th∂ hoa vi’ng c∏c ÆÂng ÆÈi tr™n dflng Thπch H∑n Hoµ n≠Ìc s´ng qu™ vµo l≠ h≠¨ng tπi bia thÍ c∏c li÷t s‹ tπi trÀn Æfia chËt Ng´ X∏ T©y (Tri÷u Trung - Tri÷u Phong Qu∂ng Trfi)

ĐỒNG ĐỘI − Bµi vµ ∂nh L£ BÉ D¶•NG

T

rong nh˜ng trÀn chi’n Ɔu khËc li÷t cÒa mÈt thÍi chi’n tranh gi∂i ph„ng, mÁi khi gπt n≠Ìc mæt ch´n c†t ÆÂng ÆÈi vµo g„c rıng, lflng Ɔt chi’n tr≠Íng, nh˜ng ng≠Íi l›nh chÛng t´i v…n t˘ th“ rªng: Sau ngµy mi“n Nam gi∂i ph„ng, Ɔt n≠Ìc hoµ b◊nh, chÛng t´i sœ trÎ lπi t◊m Æ≠a c∏c ÆÂng ÆÈi v“ vÌi gia Æ◊nh, qu™ h≠¨ng! VÀy nh≠ng g«n 40 n®m, d…u cË gæng Æ’n h’t m◊nh trong cuÈc ki’m t◊m, d…u Æ∑ mang h’t t©m nguy÷n l«n tıng th≠Ìc Ɔt bÍ khe... nh≠ng ngoµi mÈt ph«n x≠¨ng cËt cÒa anh em ÆÂng ÆÈi trong sË nh˜ng li÷t s‹ cfln nguy™n di hµi khi hy sinh Æ≠Óc t◊m th†y vµ Æ≠a v“ c∏c ngh‹a trang Qu∂ng Trfi ho∆c qu™ nhµ, v…n cfln lπi v´ vµn nh˜ng ÆÂng ÆÈi Æ∑ ho∏ th©n vµo vÌi Ɔt, vÌi n≠Ìc n¨i chi’n tr≠Íng x≠a. Vi÷c Æ≠a h’t c∏c ÆÂng ÆÈi v“ vÌi qu™ h≠¨ng thÀt s˘ kh„ kh®n vµ lµ Æi“u kh´ng th”.

CÚng bÎi vÀy, 253 ng≠Íi l›nh Trung Æoµn 27 - Tri÷u H∂i (thuÈc S≠ Æoµn 390 - Binh Æoµn Quy’t Thæng) cÔng ÆÂng ÆÈi c∏c ƨn vfi thuÈc m∆t trÀn B5 tıng chi’n Ɔu tr™n chi’n tr≠Íng ß≠Íng 9 - Bæc Qu∂ng Trfi, hi÷n Æang sinh sËng tπi c∏c Æfia ph≠¨ng tr™n c∂ n≠Ìc Æ∑ tÊ ch¯c cuÈc hµnh h≠¨ng {ƒm rıng ÆÂng ÆÈi} v“ th®m lπi chi’n tr≠Íng x≠a, t◊m Æ’n nh˜ng Æfia danh tıng tr˘c ti’p chi’n Ɔu Î c∏c huy÷n Gio Cam, Tri÷u H∂i, Thµnh cÊ Qu∂ng Trfi... n¨i tıng lµ b∑i sa tr≠Íng bÍi bÍi kh„i lˆa nh≠ mÈt l«n v“ th®m lπi nh˜ng ÆÂng ÆÈi Æ∑ y™n nghÿ n¨i Æ©y.

VÌi ˝ t≠Îng {Hfla n≠Ìc s´ng qu™ vµo lflng Thπch H∑n}, hµnh trang mÁi Æoµn ÆÂng ÆÈi mang theo gÂm: ßoµn Lπng S¨n mang theo mÈt b◊nh n≠Ìc s´ng K˙ CÔng, 5 c©y Æa vµ Ƶo x¯ Lπng; Æoµn Hµ NÈi mang theo mÈt b◊nh n≠Ìc

H G≠¨m, mÈt næm Ɔt phÔ sa s´ng HÂng; Æoµn Qu∂ng B◊nh mang theo b◊nh n≠Ìc s´ng NhÀt L÷ - ngay b’n Æfl Mã SuËt tıng chÎ qu©n vµo Nam; nh˜ng ng≠Íi l›nh Ngh÷ An, Hµ T‹nh (n¨i sinh ra Trung Æoµn 27 - X´ Vi’t Ngh÷ T‹nh) mang theo 3 hÈp Ɔt hoµng thÊ l†y tı n¨i cao nh†t, kh´ r∏o, sπch sœ nh†t lµ Æÿnh nÛi Chung Î Kim Li™n - Nam ßµn (qu™ h≠¨ng ChÒ tfich H Ch› Minh), cÔng mÈt b◊nh n≠Ìc s´ng Lam...

Theo k’ hoπch, Æoµn hµnh h≠¨ng vÌi t®ng v‚ng sœ c„ mÈt Æ™m ngÒ rıng - n¨i tıng lµ chi’n tr≠Íng x≠a khËc li÷t, nh˜ng mong chÛt h¨i †m cÒa ÆÂng ÆÈi ngµy v“ sœ th˘c s˘ lµm {ƒm rıng ÆÂng ÆÈi}. Sau 2 ngµy Æ™m th®m lπi nh˜ng Æfia danh quen thuÈc tıng di‘n ra nh˜ng trÀn chi’n Ɔu ∏c li÷t, cÔng ®n cÔng Î trong nhµ d©n theo ch≠¨ng tr◊nh {ß„n bÈ ÆÈi gi∂i ph„ng v“ lµng} tπi Cam Thanh, Gio An, Tri÷u Trung, ß´ng Thanh... c∏c ÆÂng ÆÈi trong ch≠¨ng tr◊nh hµnh h≠¨ng Æ∑ Æ≠a ߆t vµ N≠Ìc tinh khi’t cÒa qu™ h≠¨ng th†m Æ…m l≠ h≠¨ng n¨i ÆÂng ÆÈi y™n nªm. CuÈc hµnh h≠¨ng k’t thÛc bªng nghi l‘ nhÀp thu˚ {Hoµ n≠Ìc s´ng qu™ vµo lflng Thπch H∑n} vÌi mong muËn ߆t vµ N≠Ìc cÒa nhi“u mi“n qu™ c∂ n≠Ìc Æ≠Óc hoµ vµo lflng c∏c dflng s´ng n¨i c∏c ÆÂng ÆÈi Æang y™n nªm trong s˘ chÎ che cÒa Ɔt vµ ng≠Íi Qu∂ng Trfi... MÁi c˘u chi’n binh trong Æoµn hµnh h≠¨ng Æ“u c„ t©m nguy÷n nh˜ng ÆÂng ÆÈi sœ c∂m nhÀn Æ≠Óc chÛt †m ∏p ngh‹a t◊nh qu™ nhµ trong †m ∏p ngh‹a t◊nh cÒa ÆÂng bµo chi’n s‹ Qu∂ng Trfi. Vµ muËn n„i vÌi nh˜ng ÆÂng ÆÈi Æ∑ hy sinh: qu™ h≠¨ng vµ ÆÂng ÆÈi v…n lu´n b™n c∏c anh. 

 ßoµn hµnh h≠¨ng {ƒm rıng ÆÂng ÆÈi} gÂm 12 Æoµn vµ 7 cÙm ÆÂng ÆÈi vÌi tÊng cÈng 253 ÆÂng ch› tham gia.  Ng≠Íi cao tuÊi nh†t: 76 tuÊi, th†p nh†t 58 tuÊi.  C„ 6 th≠¨ng binh n∆ng, thuÈc di÷n nhµ n≠Ìc nu´i d≠Ïng. SË cfln lπi h«u h’t lµ th≠¨ng binh c∏c hπng, Æ∆c bi÷t, c„ 4 ÆÂng ch› lµ nπn nh©n ch†t ÆÈc da cam.  C„ 21 th©n nh©n li÷t s‹ tr˘c ti’p Æi cÔng c∏c Æoµn hµnh h≠¨ng vµ tham d˘ Æ«y ÆÒ c∏c hoπt ÆÈng trong ch≠¨ng tr◊nh.  Ng≠Íi tÊ ch¯c vµ tr˘c ti’p Æi“u hµnh ch≠¨ng tr◊nh: Nhµ b∏o - C˘u chi’n binh L™ B∏ D≠¨ng.

CÉC HOÑT ßóNG CHêNH CûA ßOÄN

 TÊ ch¯c l‘ d©ng h≠¨ng vi’ng ÆÂng ÆÈi, kh∏nh thµnh giai Æoπn 2 mÎ rÈng khu l®ng bia H Kh™. Th®m trÀn Æfia cÚ, vµ th˘c hi÷n ch≠¨ng tr◊nh {ß„n bÈ ÆÈi v“ lµng} tπi Gio An, Tri÷u Trung, Cam Thanh, ß´ng Thanh...  Tı s˘ hÁ trÓ cÒa c∏c c¨ quan ƨn vfi, vµ s˘ Æ„ng g„p cÒa c∏c ÆÂng ÆÈi, ßoµn Æ∑ trao nhµ t◊nh ngh‹a, sÊ ti’t ki÷m cho c∏c c˘u chi’n binh c„ hoµn c∂nh kh„ kh®n tπi Qu∂ng Trfi, trong Æ„ Æ∆c bi÷t trao 3 {sÊ h≠¨ng ho∂} cho c∏c chi hÈi c˘u chi’n binh Æfia ph≠¨ng tr˘c ti’p ch®m nom, h≠¨ng kh„i cho c∏c li÷t s‹ vÌi tÊng sË ti“n 95 tri÷u ÆÂng.

SË 47  Th∏ng 07.2009  13

Phóng sự ảnh

Hoà nước sông quê vào lòng Thạch Hãn ßfl l™n Thπch H∑n ¨i... chÃo nhã ß∏y s´ng cfln Æ„ bπn t´i nªm C„ tuÊi hai m≠¨i thµnh s„ng n≠Ìc VÁ y™n bÍ b∑i m∑i ngµn n®m BËn c©u th¨ cÒa nhµ b∏o L™ B∏ D≠¨ng Æ∑ trÎ thµnh m∏u thfit vÌi mÁi ng≠Íi l›nh khi ngh‹ v“ Qu∂ng Trfi mÈt thÍi m∏u lˆa. Vµ dflng s´ng nµy Æ∑ ch¯ng ki’n s˘ ra Æi, Æ„n vµo lflng m◊nh bi’t bao chi’n s‹ gi∂i ph„ng. N®m th∏ng qua Æi, n≠Ìc s´ng Thπch H∑n v…n xanh mÈt mµu xanh Æ´i m≠¨i, xanh nh≠ tuÊi trŒ nh˜ng ng≠Íi l›nh Æ∑ gˆi lπi Ɔt nµy. C„ m∆t trong Æoµn c˘u chi’n binh v“ th®m lπi vÔng Ɔt lˆa tr≠Ìc nh˜ng ngµy th∏ng b∂y, ph„ng vi™n V®n h„a qu©n s˘ Æ∑ Æ≠Óc ch¯ng ki’n nh˜ng h◊nh ∂nh xÛc ÆÈng cÒa nh˜ng cuÈc g∆p gÏ ÆÂng ÆÈi. 

01

Ph„ng s˘ ∂nh nµy Æ≠Óc th˘c hi÷n vÌi s˘ Æ„ng g„p h◊nh ∂nh cÒa c∏c nhµ b∏o: L™ B∏ D≠¨ng (B∏o V®n H„a), L™ B∏ Li‘u (Tπp ch› V®n Hi’n Vi÷t Nam), ßπm Ph≠¨ng (B∏o Ngh÷ An), Minh Hoµn (HÈi nhµ b∏o Qu∂ng Trfi) 02

14  tπp ch› V®n Ho∏ Qu©n S˘

03

04

05

07

06

08

01. Hoµ n≠Ìc s´ng qu™ vµo lflng gi’ng cÊ Gio An. 02. 40 n®m g∆p nhau mıng mıng tÒi tÒi. 03. Th≠Óng t≠Ìng Nguy‘n Huy Hi÷u - UVTW ß∂ng, Th¯ tr≠Îng BÈ QuËc phflng, nguy™n lµ Trung Æoµn tr≠Îng Trung Æoµn 27 thæp h≠¨ng vi’ng ÆÂng ÆÈi. 04. ßoµn hµnh h≠¨ng vµ ÆÂng bµo thfi x∑ Qu∂ng Trfi th∂ h≠¨ng hoa vµ {Hoµ n≠Ìc s´ng qu™ vµo lflng Thπch H∑n}. 05. V…n nh≠ lÍi bµi h∏t {Mã Æ„n qu©n ta v“ nhµ nghÿ lπi, næm tay mã h·i gi∂i ph„ng qu©n ¨i...}. 06, 07. V…n t®ng v‚ng vµ nh˜ng b˜a c¨m tr™n chi’c bµn ghäp bªng c©y rıng Tr≠Íng S¨n. 08. ß≠Íng hµnh qu©n trong m≠a l™n cao Æi”m H Kh™, n¨i c„ khu l®ng bia ghi danh c∏c li÷t s‹ Trung Æoµn 27 do gia Æ◊nh ÆÂng ch› Nguy‘n Minh K˙ - Nguy™n Ph„ B› th≠ Tÿnh Òy, ChÒ tfich UBND tÿnh Qu∂ng Trfi cÔng c∏c c˘u chi’n binh Trung Æoµn 27 Æ„ng g„p x©y d˘ng.

SË 47  Th∏ng 07.2009  15

HñC TÜP VÄ LÄM THEO TƒM G¶•NG ßÑO ß`C H¤ CHê MINH

C¢U CHUYåN CÉI LOA

ô PU SAM CÉP

C

C

− NHÜT CHI

©u chuy÷n c∏i loa Î Pu Sam C∏p (S◊n HÂ, Lai Ch©u) Æ≠Óc bæt Æ«u tı g«n chÙc n®m tr≠Ìc. Khi †y d©n c≠ th≠a thÌt, chÿ c„ trÙ sÎ Òy ban nªm ch„t v„t tr™n Æÿnh cao cÒa ng‰n nÛi cÔng vÌi vµi n„c nhµ cÒa th«y c´ gi∏o vÔng xu´i l™n dπy h‰c vµ m†y hÈ ÆÂng bµo M´ng Æfinh c≠ tı lÛc rıng nÛi cfln hoang s¨. LÛc †y bµ con ch≠a tıng bi’t Æ’n c∏i loa, chÿ c„ c∏n bÈ x∑ ho∆c tr≠Îng ph„ th´n b∂n xuËng huy÷n h‰p mÌi Æ≠Óc {g∆p} n„ treo tr™n t≠Íng, ho∆c cµnh c©y to ven Æ≠Íng. C„ l«n anh H«u A Vµng, ChÒ tfich ûy ban nh©n d©n x∑ k” chuy÷n v“ c∏i loa {bi’t n„i} nh≠ ng≠Íi, bµ con ai cÚng mong mÈt ngµy Pu Sam C∏p nh◊n th†y c∏i loa.

MÈt ngµy Æ«u n®m 2006. D©n b∂n ch≠a xuËng nÛi th◊ nghe ti’ng ng≠Íi r†t lÌn v‰ng tı ch©n dËc gi∏p x∑ Noong HŒo: {A l´, a l´... ÆÛng 8 giÍ tËi h´m nay mÍi bµ con Æ’n s©n trÙ sÎ Òy ban nh©n d©n xem ch≠¨ng tr◊nh ca nhπc Æ∆c bi÷t do ßoµn Ngh÷ thuÀt Qu©n khu 2 bi”u di‘n}. Nghe vÀy, bµ con n∏o n¯c rÒ nhau Æi Æ„n c∏n bÈ Æoµn ngh÷ thuÀt. V◊ Æ≠Íng dËc n™n bµ con t˘ b∂o nhau xŒ Ɔt, ÆÀp Æ∏ t∂ng cho xe ´t´ l™n. Sau s∏u giÍ vÀt lÈn, cuËi cÔng ßoµn Ngh÷ thuÀt Qu©n khu 2 cÚng Æ∑ v≠Ót Æ≠Óc con dËc dµi 4km. Chi’c m∏y nÊ k™u vang, Æi÷n thæp s∏ng mÈt vÔng, s©n kh†u d˘ng ngay b∑i Ɔt trËng. Bµ con giÛp bÈ ÆÈi Æ„ng c‰c xuËng Ɔt rÂi treo c∏i loa l™n vµ {ÆÈi} cho n„ chi’c n„n Æ” kh·i ≠Ìt v◊ cµng khuya s≠¨ng cµng n∆ng hπt. ß™m Æ«u ti™n loa v“ b∂n, ai cÚng h∏o h¯c. H‰ Ưng xung quanh chi’c loa Æ” nghe v®n c´ng h∏t. Ng≠Íi giµ ch©n y’u kh´ng Æ’n xem Æ≠Óc chÿ c«n Ưng Î ngoµi s©n lµ nghe r‚ ti’ng h∏t. H´m sau, Æi tÌi Æ©u cÚng th†y bµ con bµn t∏n: {B∂n ta c„ c∏i loa th◊ d©n sœ ÆÏ khÊ. C∏n bÈ bæc loa th´ng b∏o, Î nhµ b‰n m◊nh cÚng bi’t}. ß∏p ¯ng nguy÷n v‰ng Æ„, CÙc Ch›nh trfi Qu©n khu 2 Æ∑

16  tπp ch› V®n Ho∏ Qu©n S˘

Thung lÚng vÔng cao. Ånh ST

t∆ng cho ßÈi x©y d˘ng c¨ sÎ sË 5 mÈt bÈ loa Æ∆t ngay tπi trÙ sÎ Òy ban nh©n d©n x∑.

Pu Sam C∏p lµ x∑ nghÃo. Kh› hÀu khæc nghi÷t, nhi“u n¨i chÿ trÂng mÈt vÙ lÛa ho∆c ng´ trong n®m bªng lËi canh t∏c, ch‰c lÁ tra hπt rÂi b· Æ„, cuËi vÙ Æ’n thu hoπch. 100% hÈ d©n v…n sˆ dÙng c∏c loπi giËng cÚ n™n n®ng su†t th†p, ch†t l≠Óng käm. Nhi÷m vÙ cÒa ßÈi x©y d˘ng c¨ sÎ sË 5 lµ lµm c´ng t∏c vÀn ÆÈng, tuy™n truy“n giÛp d©n xo∏ Æ„i gi∂m nghÃo. Qu©n sË ›t, hoπt ÆÈng tr™n Æfia bµn rÈng, mÁi khi c„ vi÷c c«n th´ng b∏o cho d©n b∂n, c∏c anh vµ c∏n bÈ x∑ Æi bÈ hµng ngµy Æ≠Íng. MuËn tÀp trung bµ con, c∏c anh ph∂i Æ’n tıng nhµ, l™n tÀn n≠¨ng r…y Æ” t◊m. Tı ngµy læp c∏i loa, c∏c anh chÿ c«n th´ng b∏o tr™n loa lµ bµ con Æ’n ngay. C∏c anh dÔng loa th†y hi÷u qu∂ h¨n v◊ n„i mÈt l«n nh≠ng nhi“u ng≠Íi cÔng nghe, lπi r‚ rµng, mπch lπc, bµ con Î xa kh´ng Æ’n Æ≠Óc cÚng nghe th†y. ThÍi gian ti’t ki÷m Æ≠Óc c∏c anh dµnh h’t vµo vi÷c h≠Ìng d…n bµ con c∏ch xuËng giËng, ch®m s„c vµ phflng chËng s©u b÷nh cho hoa mµu. C∏c anh cfln phËi hÓp cÔng Phflng Khuy’n n´ng, khuy’n l©m cÒa huy÷n mÎ c∏c lÌp tÀp hu†n cho nh©n d©n v“ k¸ thuÀt ch®n nu´i, trÂng tr‰t, ÆÂng thÍi tri”n khai m´ h◊nh mÌi v“ lÛa, ng´, ÆÀu t≠¨ng, th∂o qu∂... Kh´ng nh˜ng th’, c∏c anh th≠Íng xuy™n cÀp nhÀt nh˜ng ph≠¨ng ph∏p canh t∏c mÌi, k¸ thuÀt mÌi... rÂi ph∏t l™n loa nhi“u l«n cho bµ con bi’t vµ lµm theo. ß’n nay, x∑ Æ∑ trÂng mÌi Æ≠Óc 20ha c©y th∂o qu∂, khai ph∏ t®ng di÷n t›ch ruÈng lÛa 2 vÙ, tÊng sË Æµn tr©u, bfl, ng˘a, d™ l™n kho∂ng 500 con, ÆÍi sËng cÒa bµ con c„ nhi“u thay ÆÊi.

N„i v“ s˘ thay ÆÊi cÒa x∑, bµ con Æ“u b∂o: {NhÍ bÈ ÆÈi vµ c∏i loa Æ„}. 

SÁCH THÁNG 7

HỘPTHƯ BẠN ĐỌC & CỘNGTÁCVIÊN

Tπp ch› V®n h„a qu©n s˘ xin giÌi thi÷u mÈt sË t™n s∏ch ph∏t hµnh trong th∏ng 7 cÒa Nhµ xu†t b∂n Qu©n ÆÈi nh©n d©n.

T™n s∏ch

TÉC GIÅ

THÕ LOÑI

Lfich sˆ nhµ tÔ C´n ß∂o (1862-1975)

Nguy‘n ß◊nh ThËng Nguy‘n Linh H S‹ Hµnh

Lfich sˆ

Danh t≠Ìng Hoµng ß◊nh Éi (1527-1607)

Hoµng H∂i

Lfich sˆ

H·i Æ∏p v“ nh˜ng ng´i chÔa nÊi ti’ng Î Vi÷t Nam

ß∆ng Vi÷t Thu˚ (ChÒ bi™n)

V®n h„a

46 vfi trπng nguy™n Vi÷t Nam

ß∆ng Vi÷t Thu˚ (ChÒ bi™n)

Lfich sˆ

Lˆa cÒa Ɔt

Nguy‘n T≠ ß≠¨ng

K˝ s˘

KhÛc dπ cÊ

HÂ Ki™n Giang

TÀp truy÷n ngæn

Nguy‘n H˜u Mai - cuÈc ÆÍi vµ hoπt ÆÈng

Nguy‘n Minh Hªng (bi™n soπn)

T≠ li÷u

ßÍi chi’n s‹

ßπi t≠Ìng Phπm V®n Trµ (Duy T≠Íng th” hi÷n)

HÂi k˝

Nh˜ng bµi thuËc d©n gian nÊi ti’ng Trung QuËc - TÀp II (S≠u t«m vµ tuy”n ch‰n)

D≠¨ng Minh Hµo - Nguy‘n Tˆ Thfinh (s≠u t«m, tuy”n ch‰n)

Khoa h‰c ÆÍi sËng

Nh˜ng linh hÂn da cam

Minh Chuy™n

Truy÷n k˝

H·i Æ∏p v“ mÈt sË thæng c∂nh nÊi ti’ng Î Vi÷t Nam

ß∆ng Vi÷t Thu˚ (ChÒ bi™n)

V®n h„a

H·i Æ∏p v“ mÈt sË di t›ch lfich sˆ vµ v®n ho∏ nÊi ti’ng Î Vi÷t Nam

ß∆ng Vi÷t Thu˚ (ChÒ bi™n)

Lfich sˆ V®n h„a

S„ng Hµm Lu´ng

Thanh Giang

Ti”u thuy’t

Vfi chÿ huy huy“n thoπi

ß∆ng ß◊nh Loan

Ti”u thuy’t sˆ thi

Lfich sˆ khai ph∏ vµ b∂o v÷ chÒ quy“n vÔng Ɔt Ch©u ßËc thÍi Nguy‘n

TS Thanh T©n

Lfich sˆ

Ba l«n gæn b„ vÌi Ɔt n≠Ìc chÔa Th∏p

Thi’u t≠Ìng PhÔng ß◊nh ƒm (Ba Cung)

HÂi ¯c

Quµ cÒa mã

Nguy‘n Ti’n H∂i

Ti”u luÀn vµ t∂n v®n

Trong th∏ng 6-2009, Tπp ch› V®n ho∏ qu©n s˘ Æ∑ nhÀn Æ≠Óc s˘ cÈng t∏c cÒa c∏c ÆÂng ch›:

GS Phan Ng‰c, GS Hoµng ßπo Cung, Nhµ th¨ Tπ H˜u Y™n (Hµ NÈi), Nhµ v®n Nguy‘n Ng‰c T≠ (Cµ Mau), Tr‰ng Tu†n (Tπp ch› Tµi ch›nh qu©n ÆÈi), Nguy‘n V®n Chi’n (Kon Tum), Phan Xu©n Thµnh (Ngh÷ An), V®n S‹ (Tr≠Íng S‹ quan Ch›nh trfi - Bæc Ninh), Nguy‘n Mπnh DÚng (BÈ CHQS Qu∂ng B◊nh), Nguy‘n V®n Khi’u (Hµ NÈi), ßµm Duy Kh∏nh (B∏o H∂i qu©n), PhÔng Ng‰c Th®ng (B∏o Qu©n khu 4), L™ ߯c ßπt (Tπp ch› X≠a & Nay), Vi÷t Hµ (B∏o Qu©n khu 9), Nguy‘n V®n S¨n (B∂o tµng Qu∂ng Nam), Minh Ph≠¨ng (ßÂng Nai), HÂng Nh…n, Mai MÈng T≠Îng (ßµ NΩng), L™ Mπnh Th≠Íng (H∂i Phflng), L™ L©n (Ngh÷ An), NhÀt Hµo (B∏o Qu©n khu 9), Tr«n H˜u DÚng, Phπm X≠Îng, Phπm Hoµng Anh (Hµ NÈi), Hoµng Kh´i (Ngh÷ An), Phπm DÚng Hµ (Nhµ in b∏o qu©n ÆÈi 2), Nguy‘n C´ng B∂ng (Long An), ßµo ߯c Tu†n (PhÛ Y™n), NhÀt Chi (B∏o Qu©n khu 2), L™ PhÛc (Kh∏nh Hoµ), L™ Nh©n ThËng (B◊nh ßfinh), Mai L˝ (ßÂng Nai), L™ Th’ Phong (Hµ NÈi), H Ki™n Giang (B∏o Qu©n khu 9), Hoµng Chi’n Thæng (Hµ NÈi), Nguy‘n Vi÷t H≠Íng (Hµ NÈi), Trfinh HÂng H∂i (Hµ NÈi), L™ V®n Phong (Vi÷n Lfich sˆ qu©n s˘), H ߯c Thi (Tr≠Íng S‹ quan lÙc qu©n 2), ßµo ߯c ßπi (Tπp ch› Nhfip Æi÷u), Nguy‘n V®n Hoan (ßÂng Nai)...

Ban bi™n tÀp ch©n thµnh c∏m ¨n vµ mong c∏c ÆÂng ch› ti’p tÙc cÈng t∏c.

M‰i th≠ tı xin gˆi v“ Æfia chÿ: Tπp ch› V®n ho∏ qu©n s˘ 23 L˝ Nam ß’, Hµ NÈi ßi÷n thoπi: (04) 3734 5947 Email: tapchivanhoaquansu2@vnn.vn Trong th≠, c∏c ÆÂng ch› ghi r‚ t™n, Æfia chÿ, sË Æi÷n thoπi Æ” ban bi™n tÀp ti÷n li™n h÷. Bπn c„ nhÀn xät g◊ v“ nÈi dung - h◊nh th¯c Tπp ch› V®n ho∏ qu©n s˘? Bπn y™u th›ch chuy™n mÙc nµo cÒa V®n ho∏ qu©n s˘? Bπn c„ g„p ˝ g◊ Æ” V®n ho∏ qu©n s˘ ngµy mÈt hay h¨n, phÙc vÙ bπn Ɖc tËt h¨n? H∑y gˆi th≠ v“ toµ soπn ho∆c ph∂n hÂi qua e-mail: bandocvhqs@gmail.com

HÀ NỘI TỪNG CÓ MỘT ĐỊA ĐẠO

− ßÖNG VIåT THûY

Trong cuÈc kh∏ng chi’n chËng M¸, c¯u n≠Ìc cÒa d©n tÈc ta, nh˜ng Æfia danh {Æfia Æπo CÒ Chi},{Æfia Æπo Vfinh MËc}... vÌi nh˜ng k˙ t›ch chi’n c´ng Æ∑ trÎ thµnh bi”u t≠Óng r˘c rÏ cÒa chÒ ngh‹a anh hÔng c∏ch mπng Vi÷t Nam vµ Æi vµo lfich sˆ nh≠ mÈt huy“n thoπi cÒa th’ k˚ XX. Nh≠ng tr≠Ìc Æ„, trong cuÈc kh∏ng chi’n chËng th˘c d©n Ph∏p, c„ mÈt Æfia Æπo cÚng r†t nÊi ti’ng Î ngoπi thµnh ThÒ Æ´ Hµ NÈi. ß„ lµ Æfia Æπo Nam HÂng.

N

am HÂng lµ mÈt x∑ thuÈc huy÷n ß´ng Anh, c∏ch trung t©m ThÒ Æ´ Hµ NÈi h¨n 20km Æ≠Íng bÈ. Trong cuÈc kh∏ng chi’n chËng th˘c d©n Ph∏p, Nam HÂng lµ mÈt trong nh˜ng x∑ Æ∑ anh dÚng chi’n Ɔu quy’t li÷t vÌi hµng tr®m cuÈc Æ∏nh ph∏ cÒa Æfich.

Tı th∏ng 12 n®m 1946 Æ’n th∏ng 8 n®m 1949 lµ qu∑ng thÍi gian Nam HÂng ra s¯c chu»n bfi kh∏ng chi’n. Tı cuËi n®m 1949 Æ’n th∏ng 5 n®m 1954, qu©n vµ d©n Nam HÂng li™n tÙc chËng Æfich cµn quät, ki™n quy’t ph∏ t“ di÷t ngÙy, quy’t t©m Æ∏nh Æfich, Æ»y mπnh s∂n xu†t vµ g„p ph«n phÙc vÙ ti“n tuy’n.

Lµng mπc, ÆÂng ruÈng cÒa Nam HÂng nªm trong khu v˘c ÆÂng bªng, trung du Bæc BÈ, ngoµi Æ∆c Æi”m chung lµ Ɔt ræn, kh´ r∏o, t≠¨ng ÆËi bªng phºng, ÆÈ cao trong lµng kh´ng h¨n ngoµi lµng bao nhi™u..., cfln mang nh˜ng Æ∆c Æi”m ri™ng: th´n x„m nh·, c„ nhi“u tre, ao hÂ, Æ≠Íng lµng quanh co, nhµ cˆa ph«n lÌn lÓp tranh, xung quanh nhµ vµ v≠Ín t≠Óc h«u h’t Æ“u c„ v∏ch Ɔt kh∏ dµy, b“n chæc. Trong Æi“u ki÷n Æ„, chi bÈ ß∂ng x∑ Nam HÂng Æ∑ l∑nh Æπo nh©n d©n x©y d˘ng h÷ thËng h«m hµo, c´ng s˘ chi’n Ɔu tı gi∂n ƨn Æ’n ph¯c tπp, tπo thµnh th’ trÀn v˜ng chæc Æ” ti™u di÷t Æfich, gi˜ v˜ng l˘c l≠Óng m◊nh.

Bi’t th˘c d©n Ph∏p sœ cÚng Æ∏nh Æ’n lµng m◊nh, ngay tı n®m 1948, nh©n d©n Nam HÂng Æ∑ chÒ ÆÈng x©y d˘ng th’ 18  tπp ch› V®n Ho∏ Qu©n S˘

Cˆa xuËng Æfia Æπo Î nhµ anh Phπm V®n DÈc - th´n V÷ x∑ Nam HÂng - ß´ng Anh - Hµ NÈi. Ånh TTXVN

trÀn chi’n Ɔu. N’u nh≠ nh˜ng n®m tr≠Ìc, nh©n d©n Nam HÂng tÀp trung vµo vi÷c rµo lµng, trÂng th™m nhi“u lÚy tre bao b‰c... th◊ giÍ Æ©y lπi tÀp trung Ƶo hµo, Ææp Ù chi’n Ɔu. Ph›a ngoµi lµng, bµ con Ƶo hµo rÈng 3m, s©u 1,2m, l†y Ɔt Ææp vµo ch©n tre, vıa Æ” chËng t®ng, vıa nu´i tre tËt, vıa ng®n bÈ binh Æfich l‰t vµo lµng. ßµo hµo ngoµi lÚy tre ch≠a ÆÒ, bµ con cfln Ƶo th™m tıng Æoπn chi’n hµo ph›a trong n˜a. Hµng tr®m Ù sÛng m‰c l™n, b†t k˙ Î Æ©u cÚng c„: tr≠Ìc ng‚ tıng gia Æ◊nh, Î mÈt g„c Æ≠Íng ngo∆t nµo Æ„, hay Î ngoµi lÚy tre lµng...

Do Æ∑ Æ≠Óc chu»n bfi kh∏ chu Æ∏o n™n cuËi n®m 1949 khi Æfich Æ∏nh Nam HÂng, du k›ch c∏c th´n d˘a vµo c´ng s˘ Æ∑ ch∆n Æ≠Óc nhi“u ÆÓt ti’n c´ng  πt cÒa chÛng. LÛc b†y giÍ l˘c l≠Óng Æfich cfln mπnh. Ngoµi vi÷c bæt ng≠Íi, c≠Ìp cÒa phÙc vÙ cho mÙc Æ›ch chi’n tranh x©m l≠Óc, th˘c d©n Ph∏p cfln r∏o ri’t c≠Ìp tre, c≠Ìp gÁ, ph∏ lµng Æ” x©y ÆÂn bËt, hflng lµm cho du k›ch vµ bÈ ÆÈi ta m†t chÁ »n n†p Æ∏nh Æfich. Chi bÈ Nam HÂng ph©n t›ch ©m m≠u th©m ÆÈc cÒa Æfich, vÀn ÆÈng qu«n chÛng dÔng m‰i h◊nh th¯c Ɔu tranh vπch m∆t Æfich, l´i cuËn nh©n d©n v“ ph›a kh∏ng chi’n.

C∏c cÙ giµ Nam HÂng Æ∑ bao l«n l™n ÆÂn T©y Æ” {ki÷n} vÌi mÙc Æ›ch ch›nh kh´ng ph∂i lµ giµnh lπi cÒa c∂i mµ lµ Æ” gi˜ v˜ng uy th’ ch›nh trfi vµ b∂o v÷ lµng mπc cho du k›ch hoπt ÆÈng.

ThÍi k˙ gi∆c Ph∏p tπm chi’m Æ„ng,

chÛng cÚng kh´ng th” ki”m so∏t Æ≠Óc Nam HÂng mÈt c∏ch toµn vãn, v◊ c∏n bÈ vµ du k›ch Æ∑ c„ chÁ d˘a v˜ng lµ lflng d©n vµ h«m b› mÀt. C´ng t∏c c∂i tπo Æfia h◊nh, x©y d˘ng c´ng s˘ cÒa Nam HÂng chuy”n tı c´ng khai vµo b› mÀt. H«m b› mÀt x›ch d«n tıng b≠Ìc tı ngoµi ÆÂng, n¨i kh´ng li™n lÙy vÌi mÈt ai n’u Æfich bi’t Æ≠Óc, rÂi vµo Æ’n Æ≠Íng lµng tr≠Ìc ng‚, sau cÔng Æ∑ Æ’n vÌi tıng nhµ, tıng ng≠Íi. LÛc Æ«u, h«m b› mÀt cfln nhi“u nh≠Óc Æi”m, d‘ bfi Æfich ph∏t hi÷n. Qua th˘c t’ chi’n Ɔu, h«m b› mÀt Nam HÂng ngµy cµng Æ≠Óc c∂i ti’n tËt h¨n.

Næp h«m c„ th” t˘ ÆÈng Æ„ng, kh´ng ph∂i nhÍ ng≠Íi Î tr™n ÆÀy næp vµ ngÙy trang phi“n ph¯c nh≠ tr≠Ìc. D≠Ìi h«m kh´ng chÿ c„ mÈt ng®n mµ ›t nh†t c„ hai ng®n Æ” b∂o Æ∂m an toµn n’u Æfich ph∏t hi÷n Æ≠Óc. Ng≠Íi Î d≠Ìi h«m c„ th” b› mÀt luÂn v“ ph›a sau Æfich quÀt lπi lÛc chÛng Æang ch®m chÛ Æµo m„c cˆa h«m Æ∑ bfi lÈ. Bµ con cfln lµm h«m b› mÀt ch¯a l≠¨ng th˘c, cÒa c∂i Æ” phflng ch∏y vµ chËng Æfich c≠Ìp ph∏. ߆y lµ nh˜ng kho ng«m nu´i sËng qu©n vµ d©n Nam HÂng v≠Ót qua nh˜ng ngµy kh„ kh®n ti’n l™n x©y d˘ng lµng m◊nh thµnh Æi”m t˘a v˜ng chæc cho du k›ch vµ bÈ ÆÈi hoπt ÆÈng.

Th∏ng 8 n®m 1952, Chi bÈ Nam HÂng mÎ Æπi hÈi Î th´n ß◊a bµn vi÷c cÒng cË lµng x∑ chi’n Ɔu. ß” ÆËi ph„ vÌi ©m m≠u cµn quät b◊nh Æfinh cÒa Æfich, chi Òy vµ x∑ ÆÈi t®ng c≠Íng chÿ Æπo toµn d©n trong x∑ tham gia c∂i tπo Æfia h◊nh bi’n

{mÁi th´n thµnh mÈt ph∏o Ƶi, mÁi nhµ lµ mÈt Ê t∏c chi’n, mÁi ng≠Íi d©n lµ mÈt ng≠Íi qu©n}. Chÿ trong mÈt ÆÓt x©y d˘ng lµng chi’n Ɔu, nh©n d©n Nam HÂng Æ∑ lµm Æ≠Óc 380 Ù t∏c chi’n, sˆa ch˜a vµ ph∏t tri”n th™m 7km Æ≠Íng hµo, cÒng cË vµ Ææp mÌi 29.570m thµnh lÚy nhi“u t«ng, mÁi gia Æ◊nh Æ“u c„ tı mÈt Æ’n hai h«m tr∏nh Æπi b∏c vµ c†t gi†u cÒa c∂i. Lµng chi’n Ɔu Nam HÂng Æ≠Óc hoµn chÿnh h¨n, tr≠Ìc nh†t lµ Î c∏c th´n: V÷, Tªng My, ß◊a, ßoµi.

Tuy nhi™n, vi÷c c∂i tπo Æfia h◊nh mÌi ti’n hµnh trong tıng th´n ri™ng lŒ. Khi qu©n Æfich cµn quät, dÔng xe t®ng ho∆c bÈ binh chia cæt, tÀp trung Æ∏nh chi’m tıng th´n th◊ vi÷c li™n lπc hÁ trÓ gi˜a c∏c th´n g∆p kh„ kh®n. Ngay trong mÈt th´n n’u Æ∑ bfi Æfich chi’m, nh†t lµ khi chÛng Æ„ng lπi l©u ngµy th◊ du k›ch cÚng kh„ c¨ ÆÈng Æ∏nh Æfich.

RÛt kinh nghi÷m qua th˘c t’ chi’n Ɔu, chi bÈ Æ∑ vÀn ÆÈng nh©n d©n Ƶo Æ≠Íng h«m vµ tÊ ch¯c thµnh tıng cÙm chi’n Ɔu li™n hoµn gi˜a c∏c th´n. ß©y ch›nh lµ h◊nh th¯c mµ sau nµy g‰i lµ Æfia Æπo. LÛc mÌi Æ“ ra, nhi“u ng≠Íi kh´ng tin: {Bi’t lµm Æ’n lÛc nµo cho xong mÈt Æoπn Æ≠Íng h«m} ho∆c {Æang lµm nˆa chıng gi∆c Æ’n ph∏, th’ lµ c´ng cËc}. Qua ti’p tÙc h‰c tÀp tµi li÷u {Kh∏ng chi’n nh†t Æfinh thæng lÓi} cÒa ÆÂng ch› Tr≠Íng Chinh, nhÀn th¯c vµ t≠ t≠Îng cÒa nh©n d©n Æ≠Óc n©ng l™n mÈt b≠Ìc, nh†t lµ sau khi Æ≠Óc x∏c Æfinh quan Æi”m {t˘ l˘c c∏nh sinh ki™n tr◊ Æ≠a cuÈc kh∏ng chi’n Æ’n toµn thæng}. Tıng gia Æ◊nh, tıng th´n x„m nhÀn ph«n kho∏n ri™ng Æ” vıa s∂n xu†t vıa tranh thÒ Æµo Æ≠Íng h«m. ߯c t›nh ki™n nh…n, b“n bÿ cÒa c∏c mã, c∏c em cµng th›ch hÓp vÌi c´ng vi÷c h’t s¯c t˚ m˚ nµy. Bªng c∏ch lµm ƨn gi∂n vÌi c∏i cuËc ngæn c∏n, bµ con Ƶo Ɔt xÛc vµo rÊ c„ buÈc d©y thıng cho ng≠Íi Ưng tr™n mi÷ng h«m käo l™n, nh©n d©n Nam HÂng Æ∑ tπo thµnh nh˜ng con {Æ≠Íng lµng} s©u trong lflng Ɔt. D«n d«n c∏c h«m b› mÀt cÒa tıng gia Æ◊nh cÚng l«n l≠Ót Æ≠Óc nËi li“n vÌi Æ≠Íng h«m chung toµn th´n thµnh mÈt mπng l≠Ìi hµo ng«m, phËi hÓp ch∆t chœ vÌi mπng l≠Ìi Æ≠Íng hµo nÊi tr™n m∆t Ɔt Æ” c„ th” Æ∏nh Æfich vµ phflng tr∏nh bom Æπn Æfich tı nhi“u ph›a.

C∏c Æoπn hµo nËi li“n th´n Tªng My vÌi th´n V÷, th´n V÷ vÌi th´n ß◊a vµ th´n ß◊a th´ng vÌi th´n ßoµi l«n l≠Ót hoµn thµnh.

C¯ hai, ba th´n gæn lπi thµnh mÈt cÙm chi’n Ɔu v˜ng chæc, tπo n™n h÷ thËng Æfia Æπo Nam HÂng.

NhÍ c„ trÀn Æfia nhi“u lÌp, nhi“u t«ng †y, du k›ch Nam HÂng Æ∑ qu«n th∂o vÌi binh Æoµn Æfich c„ xe t®ng, ph∏o binh, m∏y bay y”m hÈ. ßfich Î ngoµi lµng, du k›ch d˘a vµo hµo ven lÚy tre mµ chi’n Ɔu. ßfich vµo g„c lµng nµo, tÊ chi’n Ɔu Î g„c lµng †y

theo hµo nÊi ho∆c Æ≠Íng h«m Æ” rÛt, n’u Æfich cË ÆuÊi theo th◊ b†t ngÍ du k›ch Æ∑ luÂn lπi Æ∏nh vµo l≠ng, vµo s≠Ín chÛng.

C„ trÀn cµn, Æfich Æ∑ chi’m xong th´n V÷, nh≠ng du k›ch tı th´n ß◊a Æ∑ theo Æ≠Íng hµo kfip thÍi sang ti’p vi÷n cÔng l˘c l≠Óng du k›ch th´n V÷ Î d≠Ìi Æ≠Íng h«m ti’n c´ng l™n, lµm cho Æfich ph∂i th∏o chπy ra kh·i lµng.

H÷ thËng Æfia Æπo Nam HÂng Æ∑ ph∏t huy t∏c dÙng to lÌn trong vi÷c chi’n Ɔu vÌi Æfich. C„ mÈt c©u chuy÷n r†t thÛ vfi v“ Æfia Æπo: Trong ÆÓt cµn ngµy 20 th∏ng 5 n®m 1954, Æfich ti’n c´ng suËt tı 6 giÍ 30 phÛt s∏ng Æ’n g«n 17 giÍ, sau khi huy ÆÈng th™m qu©n, chÛng mÌi ph∏ Æ≠Óc cÊng vµ x´ng vµo lµng. Nh≠ng du k›ch vµ bÈ ÆÈi Æ∑ kfip xuËng Æ≠Íng h«m, rÛt ra t◊m c∏ch Æ∏nh vu hÂi tı ngoµi cÊng vµo. Th†y mi÷ng h«m, song b‰n Æfich kh´ng d∏m xuËng. ChÛng bæt cÙ Long, 60 tuÊi ph∂i xuËng h«m g‰i du k›ch l™n Æ«u hµng. CÙ Long vËn lµ mÈt ng≠Íi giµu lflng y™u n≠Ìc, trong nh˜ng ngµy Æfich lÀp t“ x©y th∏p canh, c¨ sÎ kh∏ng chi’n bfi vÏ, cÙ lµ ng≠Íi h’t lflng ch®m s„c nu´i gi†u c∏n bÈ vµ du k›ch. LÛc nµy, bfi Æfich bæt xuËng h«m, cÙ Æ∑ m≠u tr› n„i: {H«m tËi læm, kh´ng c„ ÆÃn kh´ng th” t◊m h’t hang ng∏ch Æ≠Óc}. B‰n Æfich Æ≠a cho cÙ mÈt chi’c ÆÃn 3 pin vµ c»n thÀn h¨n, chÛng l†y d©y thıng buÈc ngang thæt l≠ng, rÂi dflng cÙ xuËng Æ≠Íng h«m.

CÙ Long Æi mÈt mπch Æ’n n¨i du k›ch Æang »n n†p, b∂o anh em cæt d©y thıng vµ Î lu´n d≠Ìi Æ≠Íng h«m vÌi du k›ch. B‰n Æfich ngÂi tr™n mi÷ng h«m chÍ du k›ch l™n hµng, nh≠ng cµng tr´ng cµng th†y m†t hÛt. ChÛng c†u xä nhau vµ thªng nµy giÙc thªng kh∏c, cuËi cÔng kh´ng t™n nµo d∏m chui Æ«u xuËng Æ≠Íng h«m. ChÛng Æfinh Ƶo, Æfinh ÆÊ n≠Ìc, ch†t r¨m ÆËt... nh≠ng Æ≠Íng h«m s©u hun hÛt, bi’t Ƶo, ÆÊ n≠Ìc, ho∆c ÆËt Æ’n bao giÍ cho xu”.

TrÍi tËi. ChÛng sÓ Î lπi Æ©y cfln bfi ®n Æfln Æau n™n Ƶnh thu qu©n chuÂn v“ chËn cÚ. Trong trÀn nµy Æfich ch’t 46 t™n (c„ mÈt quan hai) vµ 18 t™n kh∏c bfi th≠¨ng.

Ta chÿ mÈt ÆÂng ch› bfi th≠¨ng. ß” tr∂ thÔ, nh˜ng ngµy h´m sau chÛng Æ∑ cho m∏y bay mang bom hπng n∆ng Æ’n th∂ xuËng lµng Tªng My 85 qu∂. Nhi“u Æ∏m ruÈng ven lµng bfi khoät thµnh ao. Nhi“u lÚy tre, t≠Íng Ɔt bfi san bªng. Hµng chÙc n„c nhµ bfi ch∏y ho∆c sÀp ÆÊ. Nh≠ng kh´ng mÈt ng≠Íi Tªng My nµo bfi th≠¨ng vong v◊ h‰ Æ∑ tı Æ≠Íng h«m nËi vÌi Æ≠Íng hµo tho∏t ra ngoµi. Nh©n d©n c∏c th´n xung quanh Æ∑ v∏c cuËc, cµo, mang quang g∏nh Æ’n l†p giÛp nh˜ng hË bom kia, d˘ng lπi nhµ, cÒng cË c´ng s˘ lµng chi’n Ɔu, ti’p tÙc cuÈc kh∏ng chi’n chËng th˘c d©n Ph∏p cho Æ’n ngµy thæng lÓi hoµn toµn. 

SỰ KIỆN LỊCH SỬ THÁNG 7 07-1905 Phong trµo ß´ng Du do nhµ y™u n≠Ìc Phan BÈi Ch©u l∑nh Æπo. Phong trµo mÎ Æ«u cho cuÈc vÀn ÆÈng gi∂i ph„ng d©n tÈc theo khuynh h≠Ìng d©n chÒ t≠ s∂n.

07-1938 H∑ng hµng kh´ng Air France cÒa Ph∏p Æ∑ mÎ Æ≠Íng bay tı Sµi Gfln Æi Hµ NÈi. MÈt mπng l≠Ìi giao th´ng mÌi Æ∑ ra ÆÍi tπi Vi÷t Nam. 20-07-1946 Thµnh lÀp TÊng li™n Lao ÆÈng Vi÷t Nam, nay lµ TÊng C´ng Æoµn Vi÷t Nam. 27-07-1947 Ngµy th≠¨ng binh li÷t s‹: Th˘c hi÷n chÿ thfi cÒa ChÒ tfich H Ch› Minh v“ c´ng t∏c th≠¨ng binh li÷t s‹, Æ©y lµ dfip Æ” c∏c c†p Òy ß∂ng, ch›nh quy“n, M∆t trÀn vµ toµn x∑ hÈi bµy t· lflng bi’t ¨n ÆËi vÌi nh˜ng ng≠Íi c„ c´ng vÌi TÊ quËc, vÌi nh©n d©n.

20-07-1954 Hi÷p Æfinh Gi¨-ne-v¨ v“ lÀp lπi hfla b◊nh Î ß´ng D≠¨ng Æ≠Óc k˝ k’t.

23-07-1980 Chuy’n bay vÚ trÙ X´-Vi÷t. L«n Æ«u ti™n mÈt ng≠Íi Vi÷t Nam bay vµo vÚ trÙ, Æ„ lµ nhµ du hµnh vÚ trÙ Anh hÔng l˘c l≠Óng vÚ trang nh©n d©n Phπm Tu©n.

07-1995 Vi÷t Nam trÎ thµnh thµnh vi™n ch›nh th¯c cÒa tÊ ch¯c ASEAN, mÎ ra mÈt thÍi k˙ mÌi trong quan h÷ hÓp t∏c khu v˘c - thÍi k˙ hÓp t∏c v◊ hfla b◊nh vµ phÂn vinh cÒa mÁi n≠Ìc vµ cÒa c∂ khu v˘c.

11-07-1995 TÊng thËng M¸ BinClin-t¨n tuy™n bË b◊nh th≠Íng h„a quan h÷ ngoπi giao vÌi Vi÷t Nam. 13-07-1999 Hµ NÈi - ThÒ Æ´ cÒa n≠Ìc CÈng hfla x∑ hÈi chÒ ngh‹a Vi÷t Nam Æ≠Óc tÊ ch¯c UNESCO trao gi∂i th≠Îng thµnh phË v◊ hfla b◊nh. − NAM GIANG

SË 47  Th∏ng 07.2009  19

C¢U CHUYåN V°N HïA

TỪ CHIẾC

NÓN LÁ ĐẾN CÂY ĐÀN

DÂNTỘC − HOÄNG ßIåP

Bªng say m™ vµ t©m huy’t vÌi ©m nhπc d©n tÈc, mÈt ngh÷ nh©n Î phË Hµng N„n (Hoµn Ki’m - Hµ NÈi) Æ∑ dµnh thÍi gian, c´ng s¯c Æ” lµm ra mÈt chi’c Ƶn ÆÈc Æ∏o c„ c∂m h¯ng tı h◊nh ∂nh chi’c n„n cÒa phÙ n˜ Vi÷t Nam.

Tı Nh˜ng ngµy th¨

Chi’c Ƶn n„n Æ≠Óc tr◊nh di‘n bÎi c∏c sinh vi™n Nhπc vi÷n Hµ NÈi

20  tπp ch› V®n Ho∏ Qu©n S˘

Phπm Ch› B›ch sinh ra trong mÈt gia Æ◊nh c„ truy“n thËng lµm nhπc cÙ d©n tÈc. BË anh, ´ng Phπm Ch› T◊nh lµ ngh÷ nh©n lµm trËng nÊi ti’ng Ɔt Hµ thµnh vÌi bÈ trËng hÈi Th®ng Long (lµm n®m 2000) phÙc vÙ cho l‘ k˚ ni÷m 990 n®m Th®ng Long Hµ NÈi. Ngoµi lµm trËng, ngh÷ nh©n Phπm Ch› T◊nh cfln lµm mÈt sË nhπc cÙ d©n tÈc kh∏c nh≠ Ƶn b«u, nhfi, s∏o... Nh≠ng ri™ng v“ trËng, cÙ v…n lµ ngh÷ nh©n sË mÈt cÒa Ɔt Hµ thµnh.

Phπm Ch› B›ch lÌn l™n vÌi nh˜ng ©m thanh räo ræt cÒa c∏c loπi nhπc cÙ mµ cha lµm. RÂi c´ng vi÷c lµm Ƶn ng†m vµo m∏u tı khi anh cfln r†t nh·. ß’n lÛc tr≠Îng thµnh, c´ng vi÷c mµ anh ch‰n kh´ng chÿ lµ s∂n xu†t nh˜ng c©y Ƶn t◊ bµ, Ƶn t¨ r≠ng, Ƶn b«u hay nh˜ng chi’c trËng Æ«y ©m vang tr«m hÔng mµ ni“m Æam m™ vÌi c∏c nhπc cÙ d©n tÈc khi’n anh quy’t t©m h‰c thanh nhπc Æ” trÎ thµnh nhπc c´ng.

C´ng vi÷c tπi mÈt Æoµn ca mÛa cÒa anh sau nµy tuy kh´ng c„ thu nhÀp cao, nh≠ng khi’n cho Phπm Ch› B›ch c„ thÍi gian Æ” suy ngh‹ nhi“u h¨n v“ nh˜ng ©m thanh räo ræt cÒa c∏c loπi nhπc cÙ d©n tÈc nh†t lµ nh˜ng ph«n nhπc n“n dµnh cho c∏c Æi÷u mÛa truy“n thËng.

MÈt Æi÷u mÛa khi’n anh suy ngh‹ r†t nhi“u Æ„ lµ bµi mÛa n„n tr™n n“n bµi h∏t {Vi÷t Nam qu™ h≠¨ng t´i}. H◊nh ∂nh chi’c n„n cÒa nh˜ng ng≠Íi phÙ n˜ Vi÷t Nam

lam lÚ tr™n m‰i nŒo Æ≠Íng, tr™n mÁi c∏nh ÆÂng vµ h¨n c∂ lµ tr™n Æ´i tay cÒa nh˜ng ng≠Íi phÙ n˜ b∏n rong Æ l≠u ni÷m cho kh∏ch du lfich n≠Ìc ngoµi Î Hµ NÈi lu´n khi’n anh bÂi hÂi xÛc ÆÈng. ≥ ngh‹ v“ mÈt loπi nhπc cÙ nµo Æ„ mang h◊nh ∂nh cÒa chi’c n„n k’t hÓp vÌi nh˜ng ©m thanh cÒa nhπc cÙ d©n tÈc nung n†u anh tı nhi“u n®m nay.

C©y Ƶn c„ mÈt kh´ng hai

Ngoµi thÍi gian lµm nhπc c´ng Î Æoµn ca mÛa nhπc, thÍi gian cfln lπi anh mµy mfl lµm mÈt chi’c Ƶn mang h◊nh d∏ng cÒa chi’c n„n. Phπm Ch› B›ch t©m s˘: Kh´ng chÿ trong thÍi gian 5 n®m vıa lµm vıa rÛt kinh nghi÷m, mµ ngay c∂ khi chi’c Ƶn n„n Æ∑ hoµn thµnh rÂi anh cÚng nghe g„p ˝ r†t nhi“u Æ” ti’p tÙc hoµn thi÷n.

Sau nhi“u l«n dÏ ra vµ lµm lπi, cuËi cÔng, chi’c Ƶn mang d∏ng d†p chi’c n„n vµ ©m thanh cÒa Ƶn tranh Æ≠Óc Phπm Ch› B›ch hoµn thµnh. ¢m thanh th∏nh th„t cÒa 5 cung Ƶn c„ th” thay th’ Æ≠Óc nhi“u loπi nhπc cÙ kh∏c trong bi’n t†u. 5 n®m nung n†u, 6 th∏ng mµy mfl vÌi b∂n vœ thi’t k’, ch‰n gÁ, ch‰n d©y, sˆa ch˜a, hoµn thi÷n, mÈt ngµy cuËi n®m 2008, c©y Ƶn n„n l«n Æ«u ti™n Æ≠Óc tr◊nh di‘n tr≠Ìc kh∏n gi∂ trong buÊi khai mπc ßπi hÈi lµng ngh“ Vi÷t Nam l«n th¯ 2 (12-2008) bÎi 5 sinh vi™n nhπc vi÷n Hµ NÈi.

CÙ Phπm Ch› T◊nh, th©n sinh cÒa ngh÷ nh©n Phπm Ch› B›ch, cho bi’t: T´i r†t b†t ngÍ khi con trai lµm Æ≠Óc mÈt c©y Ƶn hi÷n Æπi vµ... r†t Vi÷t Nam, Æ„ lµ ni“m t˘ hµo ÆËi vÌi ng≠Íi lµm ngh“ vµ cÚng lµ ni“m t˘ hµo cÒa ng≠Íi cha ÆËi vÌi con trai. T´i r†t mong, ngoµi c©y Ƶn n„n, anh B›ch sœ c„ th” lµm th™m Æ≠Óc nh˜ng c©y Ƶn kh∏c mang d∏ng d†p vµ ©m h≠Îng cÒa ng≠Íi Vi÷t.

Nhi“u ng≠Íi trong giÌi Æ∏nh gi∏ Ƶn

Ngh÷ nh©n Phπm Ch› B›ch b™n chi’c Ƶn n„n

n„n cÒa anh B›ch lµ mÈt nhπc cÙ ÆÈc Æ∏o, nhi“u ng≠Íi c„ th” cÔng ch¨i n™n c„ ÆÈ vang vµ b¯t ph∏ gh™ gÌm, Æ„ lµ s¯c mπnh v“ ©m l≠Óng th” hi÷n t◊nh Æoµn k’t, n„ giËng nh≠ mÈt dµn nhπc nh·. {ß” c„ th” Æ’n vÌi c´ng chÛng, tr≠Ìc ti™n n„ ph∂i Æ≠Óc giÌi chuy™n m´n ch†p nhÀn vµ c«n ph∂i tr∂i qua nhi“u Æ„ng g„p sˆa ch˜a th◊ mÌi trÎ thµnh mÈt s∂n ph»m tuy÷t h∂o Æ≠Óc, qu∏ tr◊nh †y c„ th” di‘n ra c∂ vµi tr®m n®m. Nh≠ng b≠Ìc Æ«u lµm Æ≠Óc Ƶn n„n Æ≠Óc nh≠ th’ nµy Æ∑ lµ Æ∏ng kh›ch l÷ læm rÂi. V◊ ©m nhπc d©n tÈc lµ do nh©n d©n s∏ng tπo, nh©n d©n nu´i d≠Ïng vµ cÚng ch›nh nh©n d©n sµng l‰c n’u n„ kh´ng phÔ hÓp.} - Nhπc s‹ Thao Giang, Ph„ gi∏m ÆËc Trung t©m Ph∏t tri”n ngh÷ thuÀt ©m nhπc Vi÷t Nam cho bi’t.

Mong m·i Ƶn n„n kh´ng chÿ nªm Î... Hµng N„n

170 d©y, chia thµnh 5 cung, sË l≠Óng ng≠Íi ch¨i c„ th” tı 5 Æ’n 10 ng≠Íi. ß∏y Ƶn c„ Æ≠Íng k›nh rÈng 1m, ng≠Íi ch¨i c„ th” ngÂi hay Ưng.

MÈt c©y Ƶn c„ th” thay cho c∂ mÈt dµn nhπc, mÈt ng≠Íi di‘n ch›nh vµ mÈt dµn nhπc Æ÷m ti’p theo...

Ngh÷ nh©n Phπm Ch› B›ch muËn giÌi thi÷u chi’c Ƶn n„n cÒa m◊nh Æ’n rÈng r∑i c´ng chÛng, nh≠ng tı khi hoµn thµnh Æ’n nay chi’c Ƶn nµy mÌi Æ≠Óc xu†t hi÷n tr≠Ìc c´ng chÛng 2 l«n (l«n th¯ hai tπi Festival lµng ngh“ tπi Hu’, Æ«u th∏ng 6-2009). Hi÷n nay chi’c Ƶn ÆÈc Æ∏o mang t›nh d©n tÈc Vi÷t cÒa anh v…n Æ” tr™n t«ng 4 tπi toµ nhµ sË 11, phË Hµng N„n.

Ngh÷ nh©n Phπm Ch› B›ch c„ mÈt mong muËn gi∂n dfi: {T´i r†t mong,

trong ngµy quËc t’ phÙ n˜, ngµy PhÙ n˜ Vi÷t Nam, c©y Ƶn n„n sœ Æ≠Óc tr◊nh di‘n Æ” t∆ng cho nh˜ng ng≠Íi bµ, ng≠Íi mã, ng≠Íi chfi... nh˜ng phÙ n˜ Vi÷t vËn r†t th©n quen vÌi chi’c n„n mÈt b∂n nhπc tı chi’c Ƶn nµy}.

Gi∏o s≠, Ti’n s‹ l˝ luÀn ©m nhπc Phπm Minh Khang, chuy™n nghi™n c¯u v“ ngµnh ©m nhπc d©n tÈc h‰c cho bi’t, ´ng r†t ph†n khÎi v◊ Æ∑ c„ mÈt ngh÷ nh©n, bªng lflng y™u ngh“, y™u nhπc cÙ d©n tÈc mµ s∏ng tπo ra chi’c Ƶn n„n. Theo ´ng, Ƶn n„n cÒa Phπm Ch› B›ch c„ r†t nhi“u Æi”m Æ∏ng khen, tr≠Ìc ti™n lµ tinh th«n, sau n˜a lµ h◊nh d∏ng vµ form cÒa chi’c Ƶn r†t Æãp, hÈp cÈng h≠Îng cÒa Ƶn r†t tËt, 5 khu´ng nhπc tπo thµnh mÈt khËi ©m thanh n™n khi t†u l™n nghe r†t hÔng tr∏ng... Chi’c Ƶn n„n cÒa ngh÷ nh©n Phπm Ch› B›ch Æ∑ Æπt Æ≠Óc r†t nhi“u ≠u Æi”m vµ n„i chung r†t Æ∏ng kh›ch l÷...

MÈt c©y Ƶn ra ÆÍi, Æ” khºng Æfinh Æ≠Óc gi∏ trfi cÚng ph∂i tr∂i qua r†t nhi“u thÍi gian, r†t nhi“u giai Æoπn Æ” hoµn thi÷n, hi v‰ng nh˜ng khi’m khuy’t cÒa c©y Ƶn n„n do ngh÷ nh©n Phπm Ch› B›ch ch’ tπo sœ Æ≠Óc sˆa ch˜a Æ” tı Æ„ mÎ ra nhi“u tri”n v‰ng cho chi’c Ƶn mµ anh dµnh nhi“u t©m huy’t nµy. 

SË 47  Th∏ng 07.2009  21

߃T VIåT NGÄN N°M V°N HI⁄N

ĐỀN ĐÔ

NƠITHỜ

8VỊVUA NHÀ LÝ − PHÑM THUÜN THÄNH

N

gay sau khi l™n ng´i hoµng Æ’, vua L˝ Th∏i TÊ Æ∑ cho x©y l®ng mÈ mã ÆŒ cÔng Æ“n thÍ bµ. Th∏ng Gi™ng n®m 1019, nhµ vua Æ∑ cho quy hoπch Th‰ L®ng Î CÊ Ph∏p qu™ nhµ. Ngµy 3-3-1028, nhµ vua qua ÆÍi Î Æi÷n Long An sau 18 n®m Î ng´i, th‰ 55 tuÊi. Vua L˝ Th∏i T´ng k’ vfi theo di chi’u cho an t∏ng vua cha Î Th‰ L®ng. Hai n®m sau, vµo ngµy giÁ L˝ Th∏i TÊ, vua L˝ Th∏i T´ng mÌi bæt Æ«u cho x©y CÊ Ph∏p Æi÷n lµm n¨i thÍ cÛng vua cha vµ ti™n tÊ.

CÊ Ph∏p Æi÷n ch›nh lµ Th∏i mi’u nhµ L˝ h◊nh thµnh tı Æ„. C∏c vfi vua L˝ sau nµy khi qua ÆÍi Æ“u Æ≠Óc Æ≠a v“ an t∏ng Î Th‰ L®ng vµ bµi vfi thÍ Î CÊ Ph∏p Æi÷n. N¨i an t∏ng cÒa tıng vfi vua L˝ nh≠ sau:  Vua L˝ Th∏i TÊ mÈ t∏ng Î l®ng Lflng Ch∂o.  Vua L˝ Th∏i T´ng mÈ t∏ng Î l®ng C∂.  Vua L˝ Th∏nh T´ng mÈ t∏ng Î l®ng Hai.  Vua L˝ Nh©n T´ng mÈ t∏ng Î l®ng §ng Voi.  Vua L˝ Th«n T´ng mÈ t∏ng Î l®ng ß≠Íng Gio.  Vua L˝ Anh T´ng mÈ t∏ng Î l®ng ßÂng Thu…n.  Vua L˝ Cao T´ng mÈ t∏ng Î l®ng ThÒ S¨n.  Vua L˝ Hu÷ T´ng mÈ t∏ng Î l®ng Long Tr◊.

Ri™ng vfi vua th¯ ch›n nhµ L˝ lµ L˝ Chi™u Hoµng (Î ng´i n®m 1225, rÂi nh≠Íng ng´i cho nhµ Tr«n, sau bfi gi∏ng xuËng lµm c´ng chÛa g∂ cho t≠Ìng L™ T«n) kh´ng Æ≠Óc thÍ Î CÊ

22  tπp ch› V®n Ho∏ Qu©n S˘

ß“n ß´ cfln c„ c∏c t™n g‰i kh∏c lµ Æ“n L˝ B∏t ß’, Æ“n CÊ Ph∏p thÍ t∏m vfi vua nhµ L˝, bæt Æ«u tı L˝ Th∏i TÊ Æ’n L˝ Hu÷ T´ng. ß“n Î Æfia phÀn x∑ ß◊nh B∂ng (Tı S¨n - Bæc Ninh). Di t›ch Æ’ v≠¨ng thi™ng li™ng nµy lµ n¨i hµnh h≠¨ng du lfich t©m linh quan tr‰ng hi÷n nay cÒa nh©n d©n Ɔt Vi÷t.

Ph∏p Æi÷n. D©n lµng lÀp Æ“n thÍ ri™ng Î ph›a t©y rıng B∏ng, g‰i lµ Long Mi’u Æi÷n (t¯c Æ“n RÂng).

N®m 1407 qu©n Minh sang Æ∏nh chi’m n≠Ìc ta Æ∑ tri÷t hπ lµng ß◊nh B∂ng vµ Th∏i mi’u nhµ L˝. ß’n n®m 1601, ngay sau khi Trung h≠ng, nhµ L™ Æ∑ cho x©y d˘ng lπi CÊ Ph∏p Æi÷n quy m´ x¯ng vÌi Th∏i mi’u Æ’ v≠¨ng. Bia CÊ Ph∏p Æi÷n tπo bi d˘ng n®m 1604 do HÈ bÈ th≠Óng th≠, QuËc Tˆ Gi∏m t’ tˆu PhÔng Khæc Khoan soπn v®n cho bi’t: Nhµ L™ Æ«u t≠ x©y d˘ng quy m´ lÌn, cˆ chÛa Trfinh TÔng vµ quan Æπi th«n VÚ K˙ S‹ tr˘c ti’p tr´ng coi. ß“n x©y theo ki’n trÛc thµnh cÊ, gÂm thµnh nÈi vµ thµnh ngoπi. Thµnh nÈi lπi chia lµm khu nÈi th†t vµ khu ngoπi th†t. Khu nÈi th†t c„ c∏c hπng mÙc: hÀu cung 7 gian, nhµ chuy”n bÂng 5 gian chÂng di™m, nhµ ti“n t’ 7 gian ki”u 4 m∏i vµ mÈt sË hπng mÙc phÙ trÓ kh∏c. Khu ngoπi th†t c„ c∏c hπng mÙc: nhµ ph≠¨ng Æ◊nh chÂng di™m, ngÚ long m´n, nhµ thu˚ Æ◊nh. Thµnh ngoπi c„ c∏c hπng mÙc v®n chÿ vµ v‚ chÿ. Gi˜a thµnh nÈi vµ thµnh ngoπi c„ cÊng ki™n cË th´ng nhau.

ThÍi thuÈc Ph∏p, Vi÷n Vi‘n ß´ng b∏c cÊ Æ∑ chÙp ∂nh c∏c hπng mÙc vµ toµn c∂nh Æ“n ß´.

Nhµ thu˚ Æ◊nh Æ≠Óc Æ≠a l™n ti“n m÷nh gi∏ 5 ÆÂng ß´ng D≠¨ng. Ngµy 13-9-1945 B∏c H v“ th®m Æ“n ß´ ÆÛng vµo ngµy giÁ vua L˝ Th∏nh T´ng. B∏c Æ∑ Ưng tπi nhµ ph≠¨ng Æ◊nh n„i chuy÷n vÌi nh©n d©n ß◊nh B∂ng: {L‘ cËt Î lflng thµnh, c¯ g◊ c„ m©m bπch ng‰c mÌi lµ qu˝. Lµ qu™ h≠¨ng ph∏t t›ch nhµ L˝ vµ lµ mÈt c¨ sÎ quan tr‰ng cÒa ß∂ng tı nh˜ng ngµy ti“n khÎi ngh‹a, ß◊nh B∂ng c«n ph∏t huy Æ” x¯ng Æ∏ng lµ mÈt lµng c∏ch mπng ki”u m…u}.

ß“n ß´, Tı S¨n. Ånh Missak

N®m 1952 Æ“n ß´ bfi ph∏ hÒy do chi’n tranh.

N®m 1989 nh©n d©n ß◊nh B∂ng bæt Æ«u x©y d˘ng lπi Æ“n ß´ theo ÆÛng nh≠ m…u ∂nh chÙp cÒa Vi÷n Vi‘n ß´ng b∏c cÊ. ßÂng ch› L™ Quang ßπo, ng≠Íi con ≠u tÛ cÒa qu™ h≠¨ng ß◊nh B∂ng lÛc Æ„ Æang lµ ChÒ tfich QuËc hÈi Æ∑ vi’t th≠ v“ hoan ngh™nh d©n lµng vµ h¯a: {T´i sœ xin cË gæng theo kh∂ n®ng cÒa m◊nh Æ„ng g„p ph«n nh· bä vµo c´ng vi÷c to lÌn vµ quan tr‰ng nµy. Xin chÛc vi÷c x©y d˘ng lπi Æ“n ß´ thµnh c´ng m¸ m∑n}. ß’n nay Æ“n ß´ Æ∑ c¨ b∂n hoµn thµnh vi÷c x©y d˘ng (cfln thi’u hπng mÙc v‚ chÿ), Æ∏p ¯ng nhu c«u du lfich v®n h„a cÒa nh©n d©n c∂ n≠Ìc h≠Ìng v“ mÈt tri“u Æπi vŒ vang trong lfich sˆ d©n tÈc, nh≠ bia CÊ Ph∏p Æi÷n tπo bi tı h¨n 400 n®m tr≠Ìc Æ∑ khºng Æfinh c´ng lao L˝ tri“u: X©y d˘ng l‘ gi∏o; mÎ rÈng Nho h‰c Ƶo tπo nh©n tµi; x©y d˘ng qu©n ÆÈi ch›nh quy; quan t©m h◊nh luÀt; ph∏t tri”n kinh t’ toµn di÷n; b∂o v÷ bi™n giÌi ph›a Bæc, mÎ rÈng bi™n giÌi ph›a Nam. {Th’ n≠Ìc thÀt v˜ng vµng, chÒ tr≠¨ng gi˜ n≠Ìc chu Æ∏o, vun Ææp t◊nh Æoµn k’t d©n tÈc. D…u thÍi vÀn Æ∑ h’t, c´ng Ưc †y ph∂i duy tr◊ Æ” ng≠Íi n≠Ìc Nam ÆÍi ÆÍi ghi nhÌ, ph∂i d˘ng Æ“n thÍ cÛng Æ” toµn

d©n t´n k›nh b∏o Æ“n c´ng Ưc L˝ tri“u}.

(LÍi v®n bia CÊ Ph∏p Æi÷n tπo bi).

L‘ hÈi Æ“n ß´ ÆÛng vµo ngµy L˝ Th∏i TÊ Æ®ng quang ng´i vua 15 th∏ng ba ©m lfich. ß©y lµ l‘ hÈi quy m´ lÌn, c„ s˘ tham gia cÒa hµng ngh◊n du kh∏ch c∂ n≠Ìc.

SË ng≠Íi cÒa lµng Æ≠Óc huy ÆÈng tham gia vµo Æoµn r≠Ìc l™n tÌi 1.000 ng≠Íi, bao gÂm: ßÈi Æ„ng lfich sˆ, ßÈi r≠Ìc cÍ, ßÈi r≠Ìc ki÷u 8 vfi vua, ßÈi t’, ßÈi d©ng h≠¨ng, ßÈi mÛa rÂng, c∏c Æoµn hÀu du÷ nhµ L˝... Ngoµi ra cfln c„ c∏c Æoµn hÀu du÷ nhµ L˝ Î c∏c Æfia ph≠¨ng kh∏c v“ tham gia Æoµn r≠Ìc chıng 4.000 ng≠Íi n˜a.

Chi“u ngµy 14 Æoµn r≠Ìc tı Æ“n theo Æ≠Íng C∏i C∂ Æi v“ ph›a chÔa CÊ Ph∏p (chÔa DÀn), n¨i c„ linh vfi L˝ Th∏nh M…u, mã vua L˝ Th∏i TÊ. ßi Æ«u lµ ßÈi mÛa rÂng gÂm 32 trai tr∏ng, vıa lµ mÈt bÈ phÀn nghi l‘ long tr‰ng, vıa lµ l˘c l≠Óng dãp Æ≠Íng cho Æoµn r≠Ìc. Qua Æ◊nh lµng Æoµn r≠Ìc dıng lπi vµo Æ◊nh lµm l‘ c∏o Thµnh hoµng vµ LÙc tÊ (S∏u cÙ c„ c´ng chi™u d©n lÀp lπi lµng sau khi qu©n Minh rÛt v“ n≠Ìc). Sau Æ„ Æoµn r≠Ìc Æi v“ ph›a chÔa Kim ßµi r≠Ìc bµi vfi thi“n s≠ L˝ Kh∏nh V®n, cha nu´i vua L˝ Th∏i TÊ. ßoµn r≠Ìc Æi ti’p v“ chÔa DÀn lµm l‘ TÛc y’t L˝ Th∏nh M…u. L‘ xong

th◊ Æoµn r≠Ìc tπm nghÿ h´m sau r≠Ìc ti’p. TËi h´m Æ„ c∏c cÙ bµ tÙng kinh suËt Æ™m Î chÔa.

S∏ng h´m sau Æoµn r≠Ìc mang linh vfi L˝ Th∏nh M…u theo Æ≠Íng trÙc ch›nh cÒa lµng v“ Æ“n ß´ Æ” ch›nh th¯c lµm l‘ t’ c∏c vfi vua tri“u L˝. ßÈi t’ cÒa lµng kho∂ng 50 ng≠Íi. CÙ chÒ t’ do lµng b«u hµng n®m vÌi c∏c ti™u chu»n khæt khe, nh≠ ´ng bµ song toµn, con ch∏u c„ n’p c„ tŒ vµ thµnh Æπt, ng≠Íi ¯ng cˆ cfln ph∂i Æπt c∏c ti™u chu»n v“ Æπo Ưc vµ c„ ƨn t˘ nguy÷n n˜a. CÙ chÒ t’ c„ vinh d˘ Æ≠Óc Ɖc b∂n Chi’u dÍi Æ´ tr≠Ìc khi lµm l‘ t’ ch›nh. Do c∏c Æoµn hÀu du÷ nhµ L˝ v“ d©ng h≠¨ng kh∏ Æ´ng n™n nghi th¯c t’ l‘ c„ th” käo dµi m†y ngµy mÌi xong.

Trong ngµy hÈi Æ“n cfln c„ c∏c trfl ch¨i d©n gian nh≠ thi n†u c¨m nÂi Ɔt, Ɔu cÍ, vÀt...

Sau l«n v“ th®m Æ“n ß´ khi vıa Ɖc Tuy™n ng´n ÆÈc lÀp ›t ngµy n®m 1945, B∏c H cfln v“ th®m Æ“n ß´ nhi“u l«n n˜a. C∏c vfi l∑nh Æπo cao nh†t cÒa ß∂ng vµ Nhµ n≠Ìc ta cÚng th≠Íng Æ’n th®m vµ d©ng h≠¨ng Î Æ“n ß´ th” hi÷n s˘ tr©n tr‰ng c´ng ¨n tri“u L˝ vÌi lfich sˆ d©n tÈc. 

SË 47  Th∏ng 07.2009  23

ߡI THOÑI THÉNG 7

CÔNG TY BƯU CHÍNHVIETTEL:

ĐI XA HƠN, ĐỂ GẦN CON NGƯỜI HƠN...

Trong {ng´i nhµ chung} Viettel, C´ng ty B≠u ch›nh Viettel mang nh˜ng Æ∆c thÔ ri™ng vµ g«n nh≠ ÆÂng hµnh cÚng C´ng ty mã tı nh˜ng ngµy Æ«u chÀp ch˜ng. Vıa qua C´ng ty B≠u ch›nh Viettel cÚng Æ≠Óc l˘a ch‰n lµ c´ng ty thµnh vi™n Æ«u ti™n cÒa TÊng c´ng ty Vi‘n th´ng Qu©n ÆÈi cÊ ph«n h„a.

1.525.600 cÊ ph«n Æ∑ b∏n h’t vµ Æ≠Óc Æ∏nh gi∏ lµ kh∏ thµnh c´ng trong phi™n Ɔu gi∏ Æ«u ti™n di‘n ra vµo ngµy 27-3-2009.

Ngµy 18-6-2009, C´ng ty Æ∑ tÊ ch¯c thµnh c´ng ßπi hÈi cÊ Æ´ng, mÎ sang mÈt trang mÌi. ChÛng t´i Æ∑ c„ cuÈc trao ÆÊi vÌi ßπi t∏ Ph„ ߯c HÔng - B› th≠ ß∂ng Òy - Ph„ Gi∏m ÆËc C´ng ty kh´ng chÿ v“ nh˜ng v†n Æ“ nµy.

24  tπp ch› V®n Ho∏ Qu©n S˘

ßπi t∏ Ph„ ߯c HÔng. Ånh Nh©n vÀt cung c†p

* N’u nh≠ c¯ nh◊n vµo thu nhÀp cÒa c∏n bÈ, c´ng nh©n vi™n th◊ c„ th” th†y B≠u ch›nh Viettel lµ ƨn vfi {hŒo} nh†t trong mÈt TÊng c´ng ty Æang tr™n Ƶ lµm ®n ph∏t Æπt nh≠ Viettel. Anh c„ th” l˝ gi∂i Æ´i chÛt v“ Æi“u nµy?

- B≠u ch›nh Viettel lu´n t˘ hµo Æ≠Óc sinh ra tı m∏i nhµ chung Viettel, t˘ hµo lµ c´ng ty Æ«u ti™n trong TÊng c´ng ty Vi‘n th´ng qu©n ÆÈi tham gia vµo dfich vÙ B≠u ch›nh Vi‘n th´ng. T˘ hµo v◊ trong nh˜ng n®m 90 cÒa th’ kÿ tr≠Ìc khi Viettel cfln g∆p r†t nhi“u kh„ kh®n, B≠u ch›nh Viettel Æ∑ cÔng c´ng ty mã b≠¨n tr∂i g„p tıng ÆÂng doanh thu ›t ·i Æ” x©y d˘ng mÈt gia Æ◊nh Viettel lÌn mπnh nh≠ ngµy h´m nay. T˘ hµo h¨n n˜a B≠u ch›nh cfln Æ≠Óc {mã} Viettel cho ra Î ri™ng Æ«u ti™n - t˘ hπch to∏n ÆÈc lÀp, lµm ®n c„ l∑i, b∂o toµn Æ≠Óc vËn vµ ph∏t tri”n vËn, t˘ tr∂ l≠¨ng cho h¨n mÈt ngh◊n lao ÆÈng.

Tuy thu nhÀp cÒa c∏n bÈ, c´ng nh©n vi™n (CBCNV) trong c´ng ty ch≠a cao (4,5 tri÷u/ ng≠Íi/ th∏ng) so vÌi tÊng c´ng ty, Æ©y lµ do Æ∆c thÔ chung cÒa ngµnh b≠u ch›nh. So s∏nh trong TÊng c´ng ty th◊ nh≠ vÀy, song B≠u ch›nh Viettel v…n Æ≠Óc coi lµ hπng {sang} so vÌi m∆t bªng chung cÒa ngµnh B≠u ch›nh Vi÷t Nam. ChÛng t´i t˘ hµo v◊ Æi“u nµy bÎi n’u t´i kh´ng nh«m th◊ theo lÈ tr◊nh, tÌi n®m 2014 TÊng c´ng ty B≠u ch›nh Vi÷t Nam mÌi t˘ hπch to∏n kinh doanh. * Th≠a anh! ß≠Óc bi’t vıa qua B≠u ch›nh Viettel Æ∑ cÊ ph«n h„a thµnh c´ng. V◊ sao B≠u ch›nh Viettel lπi Æ≠Óc TÊng c´ng ty Vi‘n th´ng Qu©n ÆÈi (Viettel) ch‰n lµm ƨn vfi Æ«u ti™n ti’n hµnh cÊ ph«n h„a?

- Nh≠ t´i Æ∑ n„i Î tr™n, c´ng ty B≠u ch›nh lµ c´ng ty t˘ hπch to∏n ÆÈc lÀp, mπng l≠Ìi rÈng khæp 63/63 tÿnh, thµnh - phπm vi qu∂n l˝ rÈng khæp nh≠ TÊng c´ng ty vµ mÈt sË c´ng ty lÌn kh∏c trong

C∏c dfich vÙ ch›nh cÒa B≠u ch›nh Viettel hi÷n nay

TÊng c´ng ty. Ch›nh v◊ vÀy, chÛng t´i Æ≠Óc TÊng c´ng ty {mã} tin t≠Îng vµo kh∂ n®ng vËn c„ cÒa m◊nh, tin chÛng t´i sœ lµm Æ≠Óc, lµm tËt vµ Æi Æ«u rÛt kinh nghi÷m cho c∏c c´ng ty anh em nËi b≠Ìc ti’p sau. H¨n th’, B≠u ch›nh nh≠ anh n„i Î tr™n lµ c´ng ty {hŒo} nh†t trong toµn TÊng c´ng ty - lÓi nhuÀn th†p mµ v…n cÊ ph«n h„a thµnh c´ng, tı Æ„ c„ th” hi”u rªng c∏c c´ng ty anh em Æi sau nh≠ T≠ v†n thi’t k’ Viettel, Th≠¨ng mπi xu†t nhÀp kh»u Viettel, C´ng tr◊nh Viettel chæc chæn sœ g∆t h∏i Æ≠Óc nhi“u thµnh c´ng h¨n n˜a tı nh˜ng kinh nghi÷m cÒa B≠u ch›nh. * Trong nh˜ng n®m qua, Viettel r†t chÛ tr‰ng Æ’n vi÷c x©y d˘ng v®n h„a doanh nghi÷p mang ÆÀm phong c∏ch cÒa nh˜ng ng≠Íi l›nh. MÁi c∏n bÈ, c´ng nh©n vi™n Viettel Æ“u thuÈc nªm lflng {8 gi∏ trfi cËt l‚i Viettel} do TÊng c´ng ty x©y d˘ng vµ phÊ bi’n. VÌi B≠u ch›nh Viettel th◊ sao th≠a anh?

- CÚng nh≠ toµn th” CBCNV trong TÊng c´ng ty - c´ng ty B≠u ch›nh Viettel lu´n t˘ hµo v“ th≠¨ng hi÷u Viettel, v“ s˘ tr≠Îng thµnh vµ ph∏t tri”n th«n tËc nh≠ {phÔ ÆÊng} cÒa Viettel trong nh˜ng n®m qua. C„ nhi“u nguy™n nh©n tπo ra thµnh t˘u Æ„, song c„ mÈt nguy™n nh©n r†t quan tr‰ng Æ„ lµ Viettel sÌm x©y d˘ng cho m◊nh mÈt v®n h„a doanh nghi÷p. ß„ ch›nh lµ 8 gi∏ trfi cËt l‚i cÒa Viettel. C´ng ty chÛng t´i cÚng nh≠ toµn bÈ c´ng ty thµnh vi™n trong m∏i nhµ chung Viettel lu´n th˘c hi÷n qu∏n tri÷t, h‰c tÀp cÚng nh≠ ph∏t huy h’t 8 gi∏ trfi cËt l‚i cÒa V®n h„a Viettel trong m‰i hoπt ÆÈng cÒa m◊nh. * Anh c„ th” n„i r‚ h¨n v“ v®n h„a doanh nghi÷p, v®n h„a cÒa nh˜ng ng≠Íi l›nh tr™n m∆t trÀn kinh t’ tπi B≠u ch›nh Viettel?

- Ri™ng vÌi c´ng ty B≠u ch›nh Viettel, ngoµi 8 gi∏ trfi cËt l‚i Æ≠Óc coi lµ kim

 Chuy”n ph∏t nhanh trong n≠Ìc vµ quËc t’  Chuy”n ph∏t b≠u ph»m, b≠u ki÷n  Ph∏t hµnh b∏o ch›  Dfich vÙ vÀn t∂i, kho vÀn  Dfich vÙ v®n phflng ph»m  C∏c dfich vÙ vi‘n th´ng cÒa Viettel  Dfich vÙ qu∂ng c∏o tr™n phong b◊ (VTP)

chÿ nam cho m‰i hoπt ÆÈng, chÛng t´i cÚng x©y d˘ng cho m◊nh nh˜ng nät v®n h„a ri™ng, mang t›nh Æ∆c thÔ c´ng vi÷c h¨n nh≠: {ChÛng t´i Æi s©u h¨n, xa h¨n Æ” g«n con ng≠Íi h¨n}. Trong thÍi Æπi cÒa c´ng ngh÷ th´ng tin, Internet Æ∑ trÎ thµnh mÈt s¯c mπnh mÌi cÒa con ng≠Íi, song d≠Íng nh≠ n„ Æ»y con ng≠Íi trÎ n™n xa nhau h¨n. ChÛng t´i muËn mπng l≠Ìi cÒa m◊nh rÈng h¨n, Æi xa h¨n, phÙc vÙ con ng≠Íi tËt h¨n, Æ” gæn k’t nh˜ng con ng≠Íi, nh˜ng tr∏i tim g«n nhau h¨n th´ng qua nh˜ng ng≠Íi {l›nh} B≠u ch›nh Viettel. * 63 chi nh∏nh tr™n 8 vÔng vÌi tr™n 150 b≠u cÙc phÒ s„ng tr™n mÈt kh´ng gian rÈng lÌn khæp toµn quËc, vi÷c qu∂n l˝, Æi“u hµnh vµ duy tr◊ ÆÂng bÈ nh˜ng {gi∏ trfi v®n h„a} nh≠ anh vıa n„i li÷u c„ lµ Æi“u th∏ch th¯c?

Nh†t lµ tr≠Ìc s˘ kh∏c nhau v“ v®n h„a, Æ“u gi˜a c∏c vÔng mi“n?

- H‰c tÀp vµ th˘c hi÷n theo {8 gi∏ trfi cËt l‚i} cÒa Viettel n„i ri™ng vµ Æi“u hµnh hoπt ÆÈng cÒa c´ng ty n„i chung mÈt c∏ch thËng nh†t, ÆÂng bÈ vµ Æπt hi÷u qu∂ cao nh†t lu´n lµ mÈt th∏ch th¯c lÌn. Tuy nhi™n, Æ≠Óc sËng d≠Ìi m∏i nhµ chung Viettel chÛng t´i lu´n Æ≠Óc ≠u ti™n, tπo Æi“u ki÷n tËi ≠u nh†t.

Mπng l≠Ìi c´ng ty rÈng 63/63 tÿnh, thµnh nh≠ng bªng c∏c trang thi’t bfi vi‘n th´ng, h÷ thËng c´ng ngh÷ th´ng tin hi÷n Æπi nh†t n™n ÆËi vÌi c´ng ty vi÷c qu∂n l˝, Æi“u hµnh cÚng nh≠ phÊ bi’n c∏c gi∏ trfi v®n h„a Æ’n toµn th” c∏n bÈ c´ng nh©n vi™n tr™n toµn quËc trÎ n™n ƨn gi∂n h¨n r†t nhi“u. M‰i kho∂ng c∏ch Æ“u bfi x„a nhfla bÎi hµng tu«n c´ng ty Æ“u tÊ ch¯c giao ban tr˘c ti’p gi˜a 63 tÿnh, thµnh th´ng qua c«u truy“n h◊nh tr˘c ti’p. Qua Æ„, m‰i th´ng tin, ch›nh s∏ch Æ“u Æ≠Óc th´ng qua d©n chÒ, Æi“u hµnh, truy“n th´ng nhanh ch„ng, kfip thÍi.

B™n cπnh Æ„, chÛng t´i lu´n coi tr‰ng vi÷c giao quy“n chÒ ÆÈng cho c∏c vÔng,

8 gi∏ trfi cËt l‚i Viettel

 Th˘c ti‘n lµ ti™u chu»n Æ” ki”m nghi÷m ch©n l˝  Tr≠Îng thµnh qua nh˜ng th∏ch th¯c vµ th†t bπi  Th›ch ¯ng nhanh lµ s¯c mπnh cπnh tranh  S∏ng tπo lµ s¯c sËng  T≠ duy h÷ thËng  K’t hÓp ß´ng T©y  Truy“n thËng vµ c∏ch lµm ng≠Íi l›nh  Viettel lµ ng´i nhµ chung

SË 47  Th∏ng 07.2009  25

ĐI XA H•N, ßÕ G¡N CON NG¶òI H•N... c∏c chi nh∏nh, B≠u cÙc bªng vi÷c x©y d˘ng qui ch’ hoπt ÆÈng s∂n xu†t kinh doanh cÒa c´ng ty vµ c∏c ƨn vfi r†t d©n chÒ, ch∆t chœ n™n lu´n ph∏t huy Æ≠Óc ti“m n®ng cÒa CBCNV vµ cÚng lµ t´n tr‰ng gi∏ trfi v®n h„a Æ∆c thÔ cÒa tıng vÔng, tıng chi nh∏nh. * VÀy Æi“u g◊ lµ {cËt l‚i} Æ” c∏c anh x©y d˘ng, phÊ cÀp vµ th˘c hi÷n thµnh c´ng 8 gi∏ trfi cËt l‚i trong C´ng ty m◊nh?

- ß„ lµ t®ng c≠Íng gi∏o dÙc, h‰c tÀp, rÃn luy÷n th´ng qua s˘ thËng nh†t cÒa ß∂ng Òy, Ban gi∏m ÆËc. Hµng qu˝, c´ng ty c„ tÊ ch¯c c∏c buÊi h‰p d©n chÒ, læng nghe ˝ ki’n, nguy÷n v‰ng cÒa c∏n bÈ c´ng nh©n vi™n, qua Æ„ rÛt kinh nghi÷m x©y d˘ng m´i tr≠Íng lµm vi÷c tho∂i m∏i, hfla ÆÂng, h≠Ìng CBCNV nhÀn th¯c ÆÛng Ææn vµ coi 8 gi∏ trfi cËt l‚i nh≠ kim chÿ nam cho m‰i hµnh ÆÈng cÒa m◊nh. * ß” n„i v“ mÈt s˘ thay ÆÊi c¨ b∂n cÒa B≠u ch›nh Viettel sau 12 n®m thµnh lÀp, vÌi c≠¨ng vfi lµ B› th≠ ß∂ng Òy - Ph„ Gi∏m ÆËc C´ng ty, anh sœ n„i Æi“u g◊?

- Sau 12 n®m - trfln mÈt gi∏p - C´ng ty chÛng t´i Æ∑ th˘c hi÷n tËt ph≠¨ng h≠Ìng hoπt ÆÈng cÒa TÊng c´ng ty. Ph≠¨ng h≠Ìng n®m nay lµ: {ß«u t≠ chi“u s©u, n©ng cao ch†t l≠Óng, ph∏t tri”n b“n v˜ng}, vµ Æi ÆÛng theo ph≠¨ng ch©m hoπt ÆÈng trong c´ng vi÷c: {Th´ng minh h„a, ƨn gi∂n h„a, tËi ≠u h„a, c∏ th” h„a, kh∏c bi÷t h„a, Æa dπng h„a, x∑ hÈi h„a, quËc t’ h„a}. N®m nay chÛng t´i sœ ph†n Ɔu trÎ thµnh {con tr©u vµng}. * TrÎ lπi vÌi {Æ“ tµi n„ng} - cÊ ph«n h„a cÒa B≠u ch›nh Viettel. ß≠Óc bi’t, vÌi 68% cÊ phi’u, v“ luÀt, C´ng ty hoµn toµn c„ th” ti’n hµnh ßπi hÈi mµ kh´ng nh†t thi’t ph∂i tri÷u tÀp 100% cÊ Æ´ng, nh≠ng C´ng ty Æ∑ kh´ng lµm Æi“u nµy, c„ th” hi”u Æ„ nh≠ lµ mÈt s˘ quan t©m, tr©n tr‰ng quy“n lÓi ng≠Íi lao ÆÈng hay lµ mÈt s˘ {l†y lflng nh©n vi™n} th≠a anh?

- Quan t©m vµ t´n tr‰ng th◊ ÆÛng h¨n. Kh´ng nh˜ng chÛng t´i quan t©m mµ chÛng t´i cfln t´n tr‰ng, tr©n tr‰ng s˘ Æ„ng g„p cÒa m‰i CBCNV m‰i cÊ Æ´ng trong vµ ngoµi c´ng ty. ß©y ch›nh lµ v®n h„a Viettel - v®n h„a ng≠Íi l›nh. * Sau cÊ ph«n h„a, vi÷c Æ«u ti™n C´ng ty sœ lµm lµ...

- Vi÷c Æ«u ti™n lµ chuy”n m‰i hoπt ÆÈng c´ng ty tı c´ng ty tr∏ch nhi÷m h˜u hπn nhµ n≠Ìc mÈt thµnh vi™n sang hoπt ÆÈng c´ng ty cÊ ph«n - theo ÆÛng quy Æfinh cÒa nhµ n≠Ìc vµ ph∏p luÀt. * V©ng! Xin c∂m ¨n anh!  − XU¢N THûY (Th˘c hi÷n)

26  tπp ch› V®n Ho∏ Qu©n S˘

N

h˜ng ngµy cuËi th∏ng 6, Tr≠Íng Qu©n s˘ Qu©n Æoµn 4 nhÈn nhfip, rÈn rµng h¨n bÎi s˘ c„ m∆t cÒa c∏c em h‰c sinh Î ÆÈ tuÊi 15-18 tÌi tham gia ch≠¨ng tr◊nh {KhÛc qu©n hµnh mÔa hà xanh}.

Ngµy Æ«u ti™n xa nhµ, vÌi nh˜ng c´ cÀu h‰c trfl, nhi“u gi‰t n≠Ìc mæt Æ∑ r¨i, nhi“u trang th≠ cho bπn bà ph∂i vi’t vÈi, lflng bÂi hÂi khi ghi nh˜ng dflng c∂m xÛc Æ«u ti™n vµo cuËn sÊ nhÀt k˝ - t©m trπng cÒa c∏c em cÚng nh≠ nh˜ng ng≠Íi l›nh ngµy Æ«u nhÀp ngÚ, h∏o h¯c v◊ sœ Æ≠Óc sËng trong m´i tr≠Íng qu©n ÆÈi vµ kh´ng ›t nhung nhÌ khi ph∂i xa bπn bÃ, ng≠Íi th©n.

Ngµy Æ«u, tÀp lµm quen vÌi t∏c phong cÒa ng≠Íi l›nh, nhi“u em kh´ng kh·i bÏ ngÏ vÌi n’p sinh hoπt mÌi. ßang lµ nh˜ng {cÀu †m, c´ chi™u} trong nhµ, giÍ Æ©y, tÌi b˜a ®n, mÁi ng≠Íi t˘ l†y b∏t ÆÚa cho ri™ng m◊nh, ®n xong t˘ mang rˆa, ngÒ dÀy ph∂i gÀp ch®n mµn sao cho ÆÛng quy Æfinh, qu«n ∏o t˘ gi∆t, ph¨i theo ÆÛng c∏ch cÒa ng≠Íi l›nh. Kh´ng cfln nh˜ng buÊi s∏ng ngÒ {n≠Ìng}, kh´ng cfln nh‚ng nhœo, lµm nÚng bË mã... m´i tr≠Íng mÌi Æang lµ n¨i Æ” c∏c bπn trŒ ti’p cÀn b≠Ìc Æ«u cuÈc sËng t˘ lÀp, rÃn luy÷n t›nh t˘ tin.

VÌi mÙc Æ›ch gi∏o dÙc tinh th«n k˚ luÀt, rÃn t›nh t˘ lÀp, trau dÂi k¸ n®ng sËng, {KhÛc qu©n hµnh mÔa hà xanh} Æ≠Óc xem nh≠ mÈt s©n ch¨i hà ƫy bÊ ›ch cho c∏c em thanh thi’u ni™n.

Ch≠¨ng tr◊nh gi∂ng dπy cho c∏c ÆËi t≠Óng h‰c

HỌC SINH,

TÂM HỒN

TINHTHẦN

NGƯỜI LÍNH − LONG HÄ

l«n Æ«u ti™n mÈt ch≠¨ng tr◊nh gi∏o dÙc quËc phflng theo h◊nh th¯c {Trπi hà qu©n ÆÈi} Æ∑ Æ≠Óc tÊ ch¯c cho c∏c em tuÊi ÆÍi tı 15 Æ’n 18 do k™nh truy“n h◊nh VTC9 let's vi÷t phËi hÓp vÌi tr≠Íng qu©n s˘ qu©n Æoµn 4 tÊ ch¯c. Æ∆c bi÷t h¨n, toµn bÈ nh˜ng hoπt ÆÈng cÒa trπi hà trong nh˜ng nGµy h‰c lµm qu©n nh©n cÒa c∏c em sœ Æ≠Óc truy“n h◊nh th˘c t’ (mÈt th” loπi ch≠¨ng tr◊nh truy“n h◊nh mi™u t∂ th˘c nh˜ng t◊nh huËng, hoµn c∂nh vµ s˘ ki÷n kh´ng h“ sæp Æ∆t tr≠Ìc) tr™n k™nh vtc9 let's vi÷t tı ngµy 21-6 Æ’n ngµy 13-7-2009 sinh tham gia ch≠¨ng tr◊nh {KhÛc qu©n hµnh mÔa hà xanh} Æ∑ Æ≠Óc c∏n bÈ cÒa Tr≠Íng Qu©n s˘ Qu©n Æoµn 4 nghi™n c¯u, bi™n soπn Æ” nÈi dung phÔ hÓp, g«n gÚi vÌi l¯a tuÊi Æ” c∏c em lu´n th†y h¯ng thÛ vÌi thÍi gian h‰c tÀp, rÃn luy÷n trong m´i tr≠Íng qu©n ÆÈi. C∏c bµi tÀp, t◊nh huËng sœ tπo cho c∏c em s˘ t˘ tin th” hi÷n b∂n th©n vµ trau dÂi b∂n l‹nh trong suy ngh‹, hµnh ÆÈng. Ba tu«n th˘c hi÷n ch≠¨ng tr◊nh {KhÛc qu©n hµnh mÔa hà xanh} - mÈt thÍi gian kh´ng dµi nh≠ng sœ Æ«y nh˜ng kh∏m ph∏ vµ tr∂i nghi÷m cuÈc sËng mÌi vÌi c∏c em h‰c sinh.

GiËng nh≠ nh˜ng ng≠Íi l›nh th˘c thÙ, c∏c h‰c vi™n ph∂i th˘c hi÷n m≠Íi mÈt ch’ ÆÈ trong ngµy, t◊m hi”u v“ k¸ thuÀt chi’n Ɔu, Ƶo hµo c´ng s˘, h‰c b¨i qua s´ng, v≠Ót ch≠Ìng ngπi vÀt nh˜ng hoπt ÆÈng r†t h†p d…n ÆËi vÌi c∏c em Æang Î ÆÈ tuÊi ≠a kh∏m ph∏ nh≠ng cÚng lµ mÈt thˆ th∏ch lÌn cho c∏c c´ cÀu h‰c trfl ch≠a bi’t Æ’n mÈt {k˚ luÀt sæt} trong qu©n ÆÈi.

TÀp lµm chi’n s‹, nät hÂn nhi™n cÒa tuÊi h‰c trfl v…n kh´ng th” gi†u Æ≠Óc trong bÈ qu©n phÙc, nh˜ng trfl ÆÔa tinh nghfich v…n kh´ng th” qu™n trong nh˜ng phÛt gi∂i lao nh≠ng mÈt {tinh th«n ng≠Íi l›nh} Æang d«n h◊nh thµnh trong c∏c em sau nh˜ng giÍ tÀp luy÷n v†t v∂.

V…n mÈt ˝ ch› {thäp} cÒa ngµy Æ«u Æ’n

Qu©n Æoµn 4, cÀu h‰c trfl Ki“u Xu©n B∏ch Æ’n tı Thµnh phË H Ch› Minh Æ∑ th” hi÷n mÈt tinh th«n h‰c tÀp rÃn luy÷n nh≠ mÈt ng≠Íi l›nh th˘c thÙ. Mã Æ∑ Æ≠a B∏ch Æ’n n¨i tÀp trung rÂi ti‘n con Æ’n tÀn ƨn vfi, tr≠Ìc khi v“ mã kh´ng qu™n c®n d∆n cÀu con trai h∑y cË gæng vµ gi˜ s¯c kh·e trong thÍi gian xa nhµ. Tr≠Ìc m∆t chÿ huy, B∏ch d‚ng dπc h¯a vÌi mã rªng cÀu sœ h‰c tÀp vµ rÃn luy÷n thÀt tËt. Vµ th˘c hi÷n ÆÛng lÍi h¯a Æ„, suËt thÍi gian h‰c lµm ng≠Íi l›nh, B∏ch lu´n nghi™m tÛc vµ t· ra r†t b∂n l‹nh tr≠Ìc nhi“u t◊nh huËng.

H∏o h¯c tr≠Ìc nh˜ng kh∏m ph∏ v“ cuÈc sËng mÌi trong m´i tr≠Íng qu©n ÆÈi nh≠ng c∏c c´ cÀu h‰c trfl lπi c„ kh´ng ›t nh˜ng gi©y phÛt xao lflng v◊ nhÌ nhµ, nhÌ mã. C„ cÀu h‰c trfl Æ∑ kh„c n¯c nÎ vi’t vµo trang sÊ nhÀt k˝: Con nhÌ mã qu∏ mã ¨i... C„ em Ưng trong hµng ngÚ mµ m∆t buÂn thiu, chÿ huy h·i th◊ chÿ vÌi mÈt l˝ do: Em nhÌ nhµ qu∏. Nh≠ng rÂi nh˜ng Æi“u mÌi lπ cÒa cuÈc sËng ng≠Íi l›nh, nh˜ng buÊi giao l≠u v®n ngh÷, nh˜ng ngµy hµnh qu©n d∑ ngoπi, nh˜ng sŒ chia cÒa bπn bà Æ∑ cuËn trfln t†t c∂ nh˜ng nÁi nhÌ.

SËng cÔng nhau, luy÷n tÀp cÔng nhau, chia sŒ nh˜ng phÛt gi©y vui buÂn, t◊nh c∂m bπn bà nh≠ mÈt s˘ ÆÈng vi™n r†t lÌn cho c∏c h‰c vi™n v≠Ót qua nh˜ng

kh„ kh®n, thˆ th∏ch. CÀu h‰c trfl t™n Nguy‘n Tu†n Anh (TP.HCM), ng≠Íi Æ∑ tıng bfi kh∂n Æ∆c gi‰ng sau mÈt Æ™m v®n ngh÷ t≠ng bıng t· r‚ kh∂ n®ng {hÀu c«n}, lu´n xung phong l†y n≠Ìc uËng cho c∏c bπn khi gi∂i lao gi˜a giÍ luy÷n tÀp. Vµ cÚng nh≠ ÆËi vÌi nh˜ng ng≠Íi l›nh, b™n cπnh vi÷c rÃn t›nh t˘ lÀp, vi÷c gi∏o dÙc tinh th«n ÆÂng ÆÈi lu´n Æ≠Óc {KhÛc qu©n hµnh mÔa hà xanh} Æ∆t l™n hµng Æ«u.

Sau 3 tu«n tÀp lµm ng≠Íi l›nh, vÌi nh˜ng g◊ Æ≠Óc h‰c tÀp, luy÷n rÃn trong m´i tr≠Íng qu©n ÆÈi, Æi“u mong m·i cÒa nh˜ng ng≠Íi tÊ ch¯c ch≠¨ng tr◊nh, cÔng c∏c c∏n bÈ chÿ huy cÒa Tr≠Íng Qu©n s˘ Qu©n Æoµn 4 phËi hÓp th˘c hi÷n, c∏c em h‰c vi™n sœ mang v“ cuÈc sËng ÆÍi th≠Íng nh˜ng t◊nh c∂m bπn bÃ, kh∂ n®ng t˘ tin h¨n vµo b∂n th©n, tinh th«n t˘ lÀp cÔng nh˜ng ki’n th¯c quËc phflng vµ hi”u bi’t v“ truy“n thËng qu©n ÆÈi cÚng nh≠ k¸ n®ng sËng... T†t c∂ nh˜ng Æi“u Æ„ trong mÈt thÍi gian ngæn ngÒi, kh´ng mÈt kh„a h‰c nµo c„ th” trang bfi ÆÒ Æ«y cho c∏c em Î l¯a tuÊi thanh thi’u ni™n, nh≠ng, nh≠ mÈt s©n ch¨i trong nh˜ng ngµy hÃ, {KhÛc qu©n hµnh mÔa hà xanh} Æang c„ nh˜ng hoπt ÆÈng bÊ ›ch luy÷n rÃn tinh th«n, ˝ ch› cho nh˜ng bπn trŒ Æang chu»n bfi b≠Ìc vµo ng≠Ïng cˆa cuÈc ÆÍi. 

SË 47  Th∏ng 07.2009  27

LêNH TRà

“CHÀNG

NHỮNG

RÔ-BỐT

HÀO HOA„ − BùI THÅO

H‰c vi÷n K¸ thuÀt Qu©n s˘ (HVKTQS) kh´ng chÿ Æ≠Óc bi’t Æ’n lµ mÈt trong nh˜ng tr≠Íng c„ Æi”m thi Æ«u vµo cao nh†t n≠Ìc, mµ cfln nÊi ti’ng vÌi ÆÈi tuy”n Robocon lu´n c„ thµnh t›ch nÊi trÈi vµ phong c∏ch thi Ɔu Æãp mæt trong c∏c cuÈc thi Robocon dµnh cho giÌi sinh vi™n.

28  tπp ch› V®n Ho∏ Qu©n S˘

C

hÛng t´i g∆p lπi c∏c thµnh vi™n ÆÈi HÂng Hµ - CTM cÒa HVKTQS ›t ngµy sau khi h‰ trÎ v“ tı vflng chung k’t cuÈc thi Robocon 2009 tÊ ch¯c tπi Hu’. Tr™n g≠¨ng m∆t c∏c bπn trŒ cfln v≠¨ng chÛt luy’n ti’c v◊ Æ” tuÈt ng´i v´ Æfich vµo tay ÆÈi SPK-Knight cÒa ßπi h‰c S≠ phπm K¸ thuÀt Tp.H Ch› Minh.

Tuy vÀy, c∏c thµnh vi™n v…n Æ≠Óc an Òi bÎi trong c∏c cuÈc b◊nh ch‰n qua mπng, HÂng Hµ - CTM lu´n v“ nh†t nhÍ phong c∏ch thi Ɔu †n t≠Óng, Ên Æfinh vµ giµnh Æ≠Óc nhi“u c∂m t◊nh cÒa kh∏n gi∂.

B∂y thµnh vi™n trong ÆÈi HÂng Hµ - CTM Æ“u r†t trŒ, thuÈc th’ h÷ 8x, 9x, ng≠Íi Æang h‰c n®m cuËi, ng≠Íi mÌi h’t n®m th¯ nh†t. T†t c∂ g∆p nhau Î ni“m say m™ s∏ng tπo k¸ thuÀt. Ngay khi cuÈc thi Robocon 2009 vÌi chÒ Æ“ {Nhfip trËng kh∂i hoµn} Æ≠Óc ph∏t ÆÈng, c∏c thµnh vi™n trong ÆÈi lao vµo tÀp trung, s∏ng tπo ˝ t≠Îng, ch’ tπo r´-bËt. V≠Ót qua 12 ÆÈi kh∏c trong vflng thi cÒa tr≠Íng, HÂng Hµ - CTM trÎ thµnh g≠¨ng m∆t Æπi di÷n cho HVKTQS thi Ɔu vÌi 135 ÆÈi bπn tr™n toµn quËc.

L«n l≠Ót v≠Ót qua vflng 1/32, 1/16, 1/8, giµnh su†t tham d˘ trÀn chung k’t toµn quËc Robocon 2009, con Æ≠Íng giµnh chi’n thæng cÒa HÂng Hµ - CTM c„ vŒ kh∏ thuÀn lÓi. êt ai bi’t, 7 thµnh vi™n trong ÆÈi ph∂i mµy mfl, {®n r´bËt}, {ngÒ r´-bËt}, nhi“u Æ™m mi÷t mµi nghi™n c¯u, t◊m tfli, c∂i ti’n tıng chi ti’t qua mÁi vflng thi Æ” r´-bËt cÒa ÆÈi hoµn thi÷n h¨n. Ngay tr≠Ìc trÀn chung k’t tπi Hu’, vµo thˆ s©n thi Ɔu th◊ ph∏t hi÷n mÈt sË lÁi cÒa r´-bËt g©y b†t lÓi cho qu∏ tr◊nh thi Ɔu, vÀy lµ c∂ ÆÈi Æ∑ ph∂i th¯c træng 2 Æ™m khæc phÙc s˘ cË.

Mµn tr◊nh di‘n Æ™m chung k’t cÒa HÂng Hµ - CTM Æ∑ nhÀn Æ≠Óc s˘ cÊ vÚ nÂng nhi÷t cÒa kh∏n gi∂ Hu’ mµ Æa ph«n lµ c∏c bπn sinh vi™n, khi r´-bËt cÒa ÆÈi ti’n Æ’n vfi tr› quy Æfinh vµ d‚ng dπc Æ∏nh 3 ti’ng trËng. ßÈi SPK-Knight cÒa ßπi h‰c S≠ phπm K¸ thuÀt Tp.H Ch› Minh nhÍ Æ∏nh 3 trËng cÔng lÛc, ti’t ki÷m Æ≠Óc 6 gi©y so vÌi HÂng Hµ CTM, n™n Æ∑ v“ nh†t vÌi thµnh t›ch 36 gi©y. Nh≠ng phong c∏ch thi Ɔu mang t›nh {th≠Óng v‚} cÒa HÂng Hµ - CTM Æ∑ giµnh tr‰n c∂m t◊nh cÒa kh∏n gi∂ Hu’.

TRANG NÄY: ßÈi Robocon HÂng Hµ - CTM trong buÊi thi Ɔu trÀn chung k’t Tı Hu’ trÎ v“, th«y trfl v…n say s≠a vÌi R´bËt TRANG B£N: ßÈi tuy”n Robocon H‰c vi÷n KTQS chÙp ∂nh l≠u ni÷m tπi Hu’ Ånh Xu©n ThÒy vµ ÆÈi tuy”n cung c†p

TrÎ v“ sau cuÈc thi, Trung Ûy L™ Xu©n HÔng, chÿ Æπo vi™n ÆÈi HÂng Hµ - CTM v…n cfln Æ«y c∂m xÛc. L™ Xu©n HÔng lµ ng≠Íi c„ nhi“u kinh nghi÷m, cÔng vÌi Trung Ûy Nguy‘n Tµi Hoµi Thanh, hai anh gi˜ vai trfl chÿ Æπo vi™n Æ≠Óc Khoa Ch’ tπo m∏y giao tr˘c ti’p b∏m ÆÈi trong luy÷n tÀp cÚng nh≠ thi Ɔu. HÔng tham gia ÆÈi tuy”n Robocon cÒa HVKTQS tı thÍi cfln lµ sinh vi™n, nay anh lµ gi∂ng vi™n trŒ cÒa H‰c vi÷n.

Anh nhÀn Æfinh: cuÈc thi Robocon tπi Vi÷t Nam n®m 2009 thµnh c´ng tr™n nhi“u ph≠¨ng di÷n: chÒ Æ“ hay, thi™n v“ k¸ thuÀt, hπn ch’ y’u tË may rÒi, tπo s©n ch¨i s∏ng tπo, s´i ÆÈng, c∏c ÆÈi Æ“u c„ tinh th«n giao l≠u, chia sŒ ki’n th¯c, c´ng ngh÷. L™ Xu©n HÔng Æ∑ g∆p lπi nhi“u g≠¨ng m∆t cÚ, c∏c th«y c´, bπn bà ÆÈi bπn tıng tham gia c∏c cuÈc thi Robocon tr≠Ìc Æ©y. ƒn t≠Óng cÒa anh v“ cÊ ÆÈng vi™n Hu’, con ng≠Íi Hu’ lµ nhi÷t t◊nh vµ Æ«y quy’n luy’n. Cfln vÌi h‰c vi™n Tπ Trung Ch›nh th◊ †n t≠Óng lπi lµ {Æ™m Î Hu’ th¨ mÈng qu∏, t‹nh l∆ng qu∏; con g∏i Hu’ dfiu dµng vµ th©m tr«m, kh∏c con g∏i Bæc, r†t kh„ vµ ph∂i r†t l©u mÌi lµm quen Æ≠Óc}. H‰c vi™n Nguy‘n Xu©n ChÛc,

l«n Æ«u ti™n Æ≠Óc tham gia ÆÈi tuy”n Robocon cÒa tr≠Íng, cÚng c„ nhi“u c∂m xÛc. ChÛc b∂o c∏i Æ≠Óc lÌn nh†t qua cuÈc thi l«n nµy lµ thu Æ≠Óc kinh nghi÷m vµ ph≠¨ng ph∏p lµm vi÷c, tr≠Îng thµnh h¨n v“ nhi“u m∆t... MÁi ng≠Íi mÈt c∂m xÛc, kh´ng ai giËng ai.

Ri™ng ß∆ng Tr«n Chung, chµng h‰c vi™n n®m cuËi ngµnh quang h‰c, cÚng lµ thµnh vi™n duy nh†t trong ÆÈi kh´ng thuÈc khoa Ch’ tπo m∏y, lπi chfiu nhi“u ∏p l˘c sau thi Ɔu, bÎi anh ph∂i bæt tay vµo lµm Æ ∏n tËt nghi÷p cho kfip thÍi hπn. {ThÔ lao} lÌn nh†t cho Chung sau cuÈc thi, anh b∂o, ch›nh lµ tinh th«n, mÈt tinh th«n quy’t t©m trong thi Ɔu, vµ nay lµ quy’t t©m hoµn thµnh xu†t sæc Æ ∏n tËt nghi÷p.

Nät v®n h„a trong thi Ɔu vÌi phong c∏ch fair play cÒa HÂng Hµ - CTM Æ∑ Æ≠Óc Ph„ TÊng gi∏m ÆËc ßµi Truy“n h◊nh Vi÷t Nam Tr«n ß®ng Tu†n b◊nh luÀn lµ ÆÈi ch¨i hµo hoa nh†t. Xin chÛc cho ÆÈi tuy”n Robocon cÒa HVKTQS lu´n ph∏t huy Æ≠Óc t›nh s∏ng tπo, tinh th«n vµ quy’t t©m chi’n Ɔu cÒa ng≠Íi l›nh Æ” chi’n thæng m‰i thˆ th∏ch cÒa cuÈc sËng. 

SË 47  Th∏ng 07.2009  29

Nụ cười bình yên của người lính thợ − NGUYŸN HOÄNG SÉU

N

æng nh≠ ÆÊ lˆa. B∂n tin d˘ b∏o thÍi ti’t 37-38oC, nh≠ng c„ lœ nhi÷t ÆÈ ngoµi trÍi cfln cao h¨n. Ti’ng ve m‰i ngµy v…n nghe nh≠ b∂n nhπc du d≠¨ng, ™m dfiu vÀy mµ giÍ nghe nh≠ ti’ng gµo thät, khi’n c∏i n„ng cµng trÎ n™n b¯c bËi.

K˝ ¯c t´i hi÷n v“ mÈt ngµy hà cÒa s∏u n®m tr≠Ìc, c∂ thµnh phË Th∏i Nguy™n rung chuy”n bÎi nh˜ng ti’ng nÊ long trÍi. S˘ cË m†t an toµn Î mÈt nhµ m∏y c´ng nghi÷p quËc phflng c∏ch trung t©m c„ vµi c©y sË Æ∑ khi’n c∂ mÈt vÔng ho∂ng loπn, r†t may kh´ng c„ th≠¨ng vong... Mang theo k˝ ¯c Æ„, t´i cÔng Trung t∏ ß∆ng Vi÷t DÚng - Tr≠Îng ban C´ng Æoµn TÊng cÙc K¸ thuÀt, xuËng Nhµ m∏y Z133, lflng kh´ng kh·i ∏i ngπi cho s˘ an toµn cÒa ng≠Íi lao ÆÈng trong thÍi ti’t khæc nghi÷t nh≠ h´m nay...

ChÒ nhi÷m Ch›nh trfi ki™m ChÒ tfich C´ng Æoµn, Thi’u t∏ BÔi Phi S¨n khi nghe t´i h·i v“ nÁi lo m†t an toµn lao ÆÈng, anh c≠Íi, ti’ng c≠Íi thÀt b◊nh an.

S¨n lµ mÈt trong sË c∏n bÈ, c´ng nh©n c„ th©m ni™n c´ng t∏c l©u n®m Î nhµ m∏y. BË anh tıng lµ Ph„ Gi∏m ÆËc, mã lµ c´ng nh©n cÒa nhµ m∏y nµy. RÂi anh cÚng lµm c´ng nh©n. Anh c≠Ìi vÓ, bË mã vÓ, anh chfi em ruÈt... Æ“u Æ∑ vµ Æang lµ c∏n bÈ, c´ng nh©n Î Æ©y. S¨n r†t am hi”u v“ lfich sˆ cÒa nhµ m∏y. Nh≠ng ph∂i cË gæng m∑i anh mÌi nhÌ ra Æ≠Óc mÈt vÙ tai nπn di‘n ra c∏ch Æ©y Æ∑... h¨n 30 n®m. ß„ lµ tai nπn cÒa mÈt n˜ c´ng nh©n, do s¨ su†t Æ” t„c cuËn vµo m∏y Æang quay vÌi tËc ÆÈ lÌn, khi’n da Æ«u bfi lÈt trËc, chfi tho∏t ch’t trong gang t†c.

C∂ ng≠Íi Æ≠Óc ch¯ng ki’n, hay chÿ Æ≠Óc nghe k” lπi, Æ“u bµng hoµng Æau x„t.

Tı Æ„ Æ’n nay, c∂ nhµ m∏y kh´ng c„ vÙ vi÷c nµo Æau lflng nh≠ th’ n˜a. Nhµ m∏y Z133 cÒa S¨n- n¨i Æ≠Óc coi nh≠ {b÷nh vi÷n} cÒa c∏c loπi sÛng, ph∏o - lµ mÈt {Æi”m s∏ng} v“ an toµn lao ÆÈng, Æ≠Óc TÊng cÙc ch‰n Æ®ng cai hÈi thi {An toµn v÷ sinh vi™n gi·i} c†p TÊng cÙc n®m 2009 vıa k’t thÛc c∏ch Æ©y ch≠a l©u. {C„ th” coi Æ©y lµ mÈt cuÈc tuy™n truy“n, hÈi thao v“ an toµn v÷ sinh lao ÆÈng (phflng chËng ch∏y nÊ) th◊ ÆÛng h¨n lµ hÈi thi} - Trung t∏ ß∆ng Vi÷t DÚng b∂o vÀy. CÚng theo anh, Î TÊng cÙc K¸ thuÀt, c´ng t∏c an toµn v÷ sinh lao ÆÈng phflng chËng ch∏y nÊ lu´n Æ≠Óc c∏c c†p quan t©m r†t s©u sæc, n™n vi÷c tuy™n truy“n, n©ng cao nhÀn th¯c cho ng≠Íi qu∂n l˝ vµ ng≠Íi lao ÆÈng lµ th≠Íng xuy™n, kh´ng ph∂i khi c„ hÈi thi, hÈi thao mÌi lµm. HÈi thi vıa rÂi mang t›nh ÆÈt ph∏. Hi÷u qu∂ cÒa n„ kh´ng dıng lπi Î nh˜ng gi∂i th≠Îng, mµ t›nh thi’t th˘c th” hi÷n r‚ trong nhÀn th¯c vµ c´ng vi÷c cÒa ng≠Íi qu∂n l˝, ng≠Íi lao ÆÈng ÆÊi mÌi c´ng t∏c an toµn v÷ sinh lao ÆÈng phflng chËng ch∏y nÊ. H‰ Æ“u ˝ th¯c m◊nh ph∂i lµm g◊ Æ” phflng ngıa vµ ng®n ch∆n, cÚng nh≠ c∏ch khæc phÙc khi c„ s˘ cË x∂y ra.

C„ dµn phun n≠Ìc phun Æ“u Æ∆n l™n tr™n m∏i giÛp gi∂m nhi÷t, th’ mµ vµo trong c´ng x≠Îng, c∏i n„ng v…n v†n v›t quanh ng≠Íi. Anh c´ng nh©n Ph©n x≠Îng A56 Tr«n ß◊nh Khoa h¨i ng«n ngπi khi th∏o b· g®ng tay bæt tay t´i. Bµn tay Khoa m h´i d›nh ≠Ìt, c∂ bÈ b∂o hÈ  30 

lao ÆÈng dµy th’ mµ m h´i v…n th†m ra ƪng l≠ng. Khoa lµ ÆÈi tr≠Îng ÆÈi tuy”n cÒa nhµ m∏y gÂm 8 ng≠Íi vıa hoµn thµnh xu†t sæc trong hÈi thi. Khoa cho hay, Æ” x©y d˘ng nÈi dung tham d˘ hÈi thi, ÆÈi Æ∑ t˘ bi™n mÈt ti”u ph»m mang nÈi dung s∏t vÌi t◊nh huËng th≠Íng ngµy lµ t◊nh huËng m†t an toµn v“ Æi÷n. ß„ lµ gi∂ Æfinh mÈt c´ng nh©n do kh´ng ch†p hµnh quy tæc an toµn, n™n bfi Æi÷n giÀt. Tı Æ„ d…n dæt Æ” tuy™n truy“n v“ t«m quan tr‰ng cÒa vi÷c ch†p hµnh quy tæc an toµn ∂nh h≠Îng nh≠ th’ nµo ÆËi vÌi ng≠Íi lao ÆÈng. V› nh≠ trong thÍi ti’t næng n„ng, c∏c loπi d«u mÏ, s¨n, b◊nh kh› ga,... n’u s¨ su†t mÈt chÛt r†t d‘ m†t an toµn ch∏y nÊ. C´ng vi÷c sˆa ch˜a vÚ kh› cÒa Khoa kh´ng chÿ di‘n ra tπi x≠Îng, mµ cfln ph∂i ra thao tr≠Íng n¨i di‘n ra c∏c cuÈc bæn Æπn thÀt Æ” ki”m tra k’t qu∂ sˆa ch˜a.

Ng≠Íi l›nh thÓ kh´ng chÿ quan t©m tÌi n®ng su†t lao ÆÈng, thu nhÀp, mµ vÌi h‰, {An toµn lµ bπn, tai nπn lµ thÔ}, hay {An toµn Æ” s∂n xu†t, s∂n xu†t ph∂i an toµn} ph∂i lu´n lµ hµng Æ«u.

V◊ s˘ an toµn cÒa ng≠Íi l›nh thÓ kh´ng c„ ngh‹a lµ thu m◊nh {trong v· Ëc}, tho∏i th∏c nhi÷m vÙ khi c«n, mµ nh˜ng ng≠Íi l›nh thÓ quy’t t©m cao Æ” lµm vi÷c hi÷u qu∂, nh≠ng ph∂i lu´n tu©n thÒ quy tæc an toµn. Ng≠Íi lao ÆÈng trong c∏c nhµ m∏y quËc phflng dÔ lµm nhi÷m vÙ Æ∆c thÔ nh≠ng an toµn ph∂i lµ tr™n h’t. ßi“u nµy t´i Æ∑ nghe tı Thi’u t∏ chuy™n nghi÷p H¯a Trung Thµnh - TrÓ l˝ an toµn cÒa nhµ m∏y. C∂ nhµ m∏y c„ mÁi anh lµ c∏n bÈ chuy™n tr∏ch, cfln lπi h÷ thËng an toµn vi™n c∏c c´ng x≠Îng Æ“u lµ ng≠Íi ki™m nhi÷m. ThÍi ti’t nh≠ h´m nay, Thµnh kh´ng ngÂi y™n mÈt chÁ. Anh Æi ki”m tra b†t c¯ Æi”m nµo anh th†y thi’u y™n t©m, c„ th” x∂y ra s˘ cË. Thµnh lu´n t©m ni÷m: Con ng≠Íi lµ vËn qu˝ nh†t. Gi˜ an toµn cho ng≠Íi lµ l≠¨ng t©m, tr∏ch nhi÷m kh´ng chÿ cÒa ri™ng anh, mµ cÒa m‰i ng≠Íi. Ng≠Íi thÓ c∆m cÙi khoan, mµi, cæt, hay chÿnh sˆa tıng chi ti’t cho mÁi kh»u ph∏o, chi’c k›nh quang h‰c Æang Æ…m nh˜ng gi‰t m h´i kia, khi trÎ v“, h‰ lµ chÁ d˘a cÒa c∂ gia Æ◊nh.

T´i hi”u vµ chia sŒ nÁi lflng cÒa Thµnh.

Ng≠Íi lao ÆÈng Î Æ©u cÚng v†t v∂. H‰ kia, thÀt g«n t´i. Th∏o chi’c kh»u trang, th∏o bÈ qu«n ∏o b∂o hÈ dµy cÈp ra, gi†u sau c∏i nhom nhem d«u mÏ Æ„ lµ vŒ Æãp cÒa nh˜ng c∏i nheo c≠Íi, nÙ c≠Íi b◊nh y™n.

Trong t´i lπi ng©n l™n m†y v«n th¨ v“ ng≠Íi thÓ ph∏o: {Næng ngoµi trÍi v…n {ba t∏m ÆÈ n®m}/ Gi„ v…n thÊi tı ph›a t©y thÊi tÌi/ Con chim ng„i kh´ng th” nµo g∏y nÊi/ ThÓ v…n vµo ca, ph∏o v…n quay nflng...}. 

Hoa b«n. Ånh PV

QU£ H¶•NG NG¶òI CHI⁄N Sè

NHỚ BẦN

− H¤ KI£N GIANG

{H

oa b«n nÎ t›m mµu th≠¨ng nhÌ - t›m con s´ng rπch b∑i cÂn. DÔ cho n®m th∏ng Æi qua. DÔ cho næng t∏p m≠a sa. Bi”n kh¨i s„ng vÁ dÀp dÂn, thÒy chung b∏m m∑i gi˜ cÂn, gi˜ cho ÆÍi th¨m ng∏t h≠¨ng qu™...}.

HÂi nh·, t´i th≠Íng nghe ng≠Íi ta h∏t vÀy th´i ch¯ Æ©u bi’t c©y b«n c„ ›ch th’ nµo Æ©u. ß∑ vÀy, t›a t´i cfln ÆËn h’t m†y c©y b«n m‰c c∆p mä s´ng. T›a n„i, b«n lµ b«n hµn, b«n cÔng c¨ c˘c, tr≠Ìc cˆa nhµ c„ b«n th◊ lµm ®n sao kh†m kh∏ nÊi. Cfln b«n m‰c chÁ kh∏c nh≠ sau nhµ, b∑i bÂi... th◊ t›a n„i k÷ n„, kh´ng ®n thua tÌi m◊nh.

HÂi nh·, chÛng t´i hay rÒ nhau Æi h∏i tr∏i b«n ®n vÌi muËi Ìt, muËi ti™u ho∆c mæm ÆÂng. Tr∏i b«n trfln nh≠ tr∏i qu˝t nh≠ng dãt h¨n, mµu xanh r†t ÆÀm Ƶ. V· b«n m·ng, b„ng l≠Ïng, b™n trong Æ«y nh˜ng hÈt cÏ hÈt mà nªm li“n k“ nhau. Tr∏i b«n xanh ®n c„ vfi ch∏t, khi ch›n

 31 

h¨i chua, ngfln ng‰t vµ t·a ra mÔi th¨m quy’n rÚ. B«n ch›n quanh n®m suËt th∏ng, nh†t lµ ÆÈ kho∂ng th∏ng t≠ Æ’n th∏ng m≠Íi ©m lfich, b«n ch›n rÙng tr´i Æ«y m∆t s´ng. MÁi l«n t›a Æi cæm c©u c„ c∏ l„c b˘, m∏ k™u t´i Æi ki’m vµi tr∏i b«n v“ lµm n≠Ìc mæm. {C∏ l„c n≠Ìng trui ch†m n≠Ìc mæm b«n th◊ kh·i ch™, th†y m◊nh cÏ chÛa Nguy‘n Æ„ chÌ!}. T›a th≠Íng nhÀu vµ khen nh≠ vÀy. Sau nµy t›a mÌi k” lµ nghe ÆÂn, lÛc chÛa Nguy‘n Énh chπy trËn ngh‹a qu©n T©y S¨n vµo l∏nh nπn Î c∏c nh∏nh s´ng, cˆa rπch vÔng Cˆu Long, ng≠Íi d©n Æ∑ d©ng l™n cho chÛa ®n m„n c¨m nguÈi vÌi mæm c∏ chËt ch†m b«n chua. ChÛa ®n khen n¯c nÎ loπi tr∏i d©n d∑, hoang vu mµ ngon Æ’n lπ k˙. Nh≠ Æ” tr∂ ¨n, chÛa Æ∑ ban th≠Îng cho b«n c∏i t™n kh∏ m‹ mi“u lµ ThÒy Li‘u.

CÚng hÂi nh·, b‰n t´i v…n th≠Íng ch¨i trfl c´ d©u chÛ r”. ChÛng t´i ch∆t l∏ dıa lµm m∏i nhµ, l†y l∏ chuËi lµm v∏ch. RÂi th◊, b‰n con trai leo l™n h∏i b´ng b«n Æ” cµi l™n t„c tÙi con g∏i. B´ng b«n c„ v´ sË c∏nh trfln nh≠ t®m tre, træng n‚n nµ; ph«n ng‰n c„ hπt ph†n long lanh, ph«n gËc ph¨n phÌt t›m, g«n Ƶi Æ· au, ti”u nhÙy t›m rfim... T†t c∂ Æ≠Óc bao b‰c b∂o v÷ bÎi nh˜ng c∏nh bÛp xanh thæm, c¯ng nh≠ng d‘ g∑y, tua tÒa nh≠ sao bi”n. MÈt l«n, chÛng t´i leo l™n c©y b«n h∏i b´ng th◊ bfi b«y ong l∏ r≠Ót. ßang Î tr™n c©y kh´ng c„ Æ≠Íng chπy Ƶnh nh∂y Ôm xuËng s´ng, vıa ngoi Æ«u Æfinh lÈi v´ bÍ th◊ bfi chÛng ch›ch Æau nh¯c qu∏, kh„c hu hu v“ mäc m∏. Tı Æ„, m∏ c†m ti÷t kh´ng Æ≠Óc leo b«n, dÔ h∏i b´ng hay bŒ tr∏i. Nhi“u lÛc thÃm ®n tr∏i b«n nh≠ng sÓ m∏ Æ∏nh Æfln, Æi chÓ kh´ng th†y ai bµy b∏n, Æem thæc mæc h·i m∏ th◊ m∏ n„i: {Tı x≠a tÌi giÍ kh´ng ai Æem b«n Æi b∏n Æ©u, con!}...

Mang k˝ ¯c tuÊi th¨ hÂn nhi™n rong ruÊi khæp mi“n khæp chËn, rµy Æ©y mai Æ„, læm lÛc ®n l»u chua n†u bªng gi†m, tr∏i me, tr∏i xoµi, tr∏i gi∏c, tr∏i s†u... chÓt nhÌ tr∏i b«n ch∂y c∂ n≠Ìc mi’ng.

L«n nµo c„ dfip v“ qu™ t´i cÚng Æ≠Óc th≠Îng th¯c m„n canh chua b«n, n≠Ìc mæm b«n nh≠ thuÎ nµo, lÛc trÎ lπi thµnh phË muËn ®n t◊m Æ· con mæt nh≠ng kh´ng chÁ nµo b∏n c∂. MÌi Æ©y, nghe ÆÂn bµ T≠ CÛc Î Trµ Vinh Æ∑ {nghi™n c¯u, ch’ bi’n} Æ≠Óc bÈt b«n, m¯t b«n, kão b«n... tung ra thfi tr≠Íng tπo thµnh th≠¨ng hi÷u kh∏ Ææt kh∏ch. ChÒ y’u ng≠Íi Î tÿnh, thµnh phË mua v“ Æ” lµm quµ hay Æ∑i bπn bÃ, nh≠ mÈt ki”u qu∂ng b∏, giÌi thi÷u s∂n ph»m d©n d∑ bÁng trÎ thµnh Æ∆c s∂n!

BÎi lœ, tr∏i b«n hoµn toµn sπch, kh´ng h“ nhi‘m b†t c¯ h„a ch†t nµo vµ Æ≠Óc x∏c nhÀn lµ c„ t∏c dÙng Ên Æfinh Æ≠Íng huy’t, lÓi cho tim mπch. Cfln nhÌ, c∏ch Æ©y kh´ng l©u, t´i Æ∑ Æ≠Óc uËng r≠Óu b«n b™n cÔ lao T©n LÈc (thµnh phË C«n Th¨) do ng≠Íi d©n Æfia ph≠¨ng ch’ bi’n. MÈt l«n th´i, vÀy mµ m∑i Æ’n b©y giÍ v…n nhÌ m∑i d≠ vfi chua chua, ngfln ng‰t, cay nÂng.

Chao ´i! N’u t›a t´i cfln sËng th◊ c„ lœ ch›nh t›a cÚng kh´ng tin nÊi th¯ tr∏i mµ t›a ngh‹ rªng sœ mang lπi s˘ b«n hµn, c¨ c˘c trong cuÈc m≠u sinh giÍ Æ∑ l™n ÆÍi, Æ∑ c„ m∆t ngµy cµng nhi“u trong ÆÍi sËng cÒa m‰i ng≠Íi tı n´ng th´n Æ’n thµnh thfi.

C„ Æi“u, ng≠Íi ta kh´ng bao giÍ g‰i n„ bªng c∏i t™n m‹ mi“u mµ chÛa Nguy‘n Æ∑ ban t∆ng lµ {BÈt ThÒy Li‘u}, {M¯t ThÒy Li‘u}, {Kão ThÒy Li‘u} hay {R≠Óu ThÒy Li‘u}... vµ g◊ g◊ n˜a. BÎi lœ ai cÚng nhÌ vµ kh´ng th” qu™n c∏i t™n {cÛng c¨m} cÒa n„ lµ {B«n}, v◊ vÀy n™n c¯ g‰i lµ {B«n}. 

L°NG KêNH V°N HïA

CHÂN

CHỐNG XE MÁY − HOÄNG ßÑO CUNG

T

ı nh· anh Æ∑ c„ sÎ th›ch Æ≠Óc chÿ Æ≠Íng cho ng≠Íi n¨i kh∏c Æ’n thµnh phË. HÂi Æ„, n’u th†y m†y b∏c Î n´ng th´n ra lÛng tÛng n¨i ng∑ ba, ng∑ t≠ lµ anh t◊m c∏ch Ưng loanh quanh g«n Æ„ Æ” chÍ Æ≠Óc h·i, Æ≠Óc chÿ Æ≠Íng. ß’n tÀn lÛc sæp giµ, anh v…n gi˜ nguy™n c∏i sÎ th›ch Æ„. Ra Æ≠Íng th†y kh∏ch du lfich T©y, anh cÚng th›ch chÿ Æ≠Íng. Nh≠ng h‰ ›t khi h·i. H‰ giÎ b∂n ÆÂ. Ng≠Íi T©y lµ th’, c∏i g◊ t˘ m◊nh gi∂i quy’t Æ≠Óc th◊ kh´ng lµm phi“n ng≠Íi kh∏c.

Thÿnh tho∂ng th†y ng≠Íi ta Æi xe m∏y qu™n gπt ch©n chËng, anh t®ng ga, d†n l™n Æ” n„i: {Ch©n chËng!}. C„ khi Æang l∏i ´ t´, anh cÚng cË hπ k›nh xuËng, thfl tay ra tr· tr·. H´m vıa rÂi Ɖc b∏o, th†y ÆÂng nghi÷p vi’t: Tr≠a næng, lao l™n Æ” nhæc th◊ bfi gæt mÈt c©u Æi’ng ng≠Íi - {K÷ mã tao, li™n quan g◊ Æ’n mµy!}.

Kinh thÀt! C©u n„i Æ„, may mµ anh ch≠a bfi l«n nµo. CÚng chºng h÷ tr‰ng g◊ læm, v◊ ai lπi Æ≠Íng n†y ngay. Nh≠ng n’u bfi, th◊ c∏i Æau sœ l»n qu†t trong th«n kinh m◊nh nhi“u ngµy, thÀm ch› c„ th” n„ nhuÈm Æen ∏nh mæt nh◊n ÆÍi.

Th’ th◊ chæc m◊nh sœ kh´ng lµm c∏i vi÷c ng©y th¨ dπi ÆÍi †y n˜a ch®ng? Nh≠ng c∏i ch©n chËng ch◊a ra, n„ nguy hi”m læm.

Anh bi’t mÈt ng≠Íi Æ∑ ng∑ xe m≠Íi m†y n®m tr≠Ìc Î ngay qu∂ng tr≠Íng ng©n hµng, Æ≠Íng rÈng, væng xe, sau Æ„ h·ng Æ«u, m†t tr› nhÌ, kh´ng bao giÍ nhÌ lπi Æ≠Óc tπi sao m◊nh ng∑, mµ nguy™n nh©n cÚng chÿ v◊ qu™n gπt ch©n chËng xe... Th’ lµ, anh lπi gi∂m ch©n ga, la la lπi g«n ng≠Íi Æi xe m∏y Æ∑ng tr›, hπ k›nh, thfl tay ra tr· tr·... 

CÁI NHÌN T

rong qu©n ngÚ ng≠Íi chi’n s‹ Æ≠Óc rÃn dÚa tıng hµnh ÆÈng nh· nh†t tı lÍi ®n ti’ng n„i Æ’n ∏nh mæt, nät c≠Íi. T†t c∂ nh˜ng c∏i Æ„ g„p ph«n lµm n™n t∏c phong cÒa qu©n nh©n. N’u xät tı kh›a cπnh v®n h„a {nh◊n} nh≠ mÈt lÍi n„i, mÈt hµnh ÆÈng cÙ th”, bi”u hi÷n trπng th∏i c∂m xÛc, c„ th” Æi“u chÿnh hµnh vi cÒa ÆËi t≠Óng. Ta Æ∑ g∆p nhi“u c∏i nh◊n y™u th≠¨ng, th´ng c∂m, ho∆c c∏i nh◊n nh≠ ra l÷nh. C„ th” v› c∏i nh◊n nh≠ mÈt sÓi d©y th«n kinh nhπy c∂m. Nh◊n lµ ng‰n nguÂn c∂m xÛc, chºng hπn c„ c∏i nh◊n s©u thºm hÛt hÂn khi’n ng≠Íi kh∏c, c„ c∏i nh◊n nh≠ th´i mi™n, nh≠ sai khi’n, nh≠ng cÚng c„ c∏i nh◊n thÍ ¨ l∑nh

Æπm, v´ c∂m, lπi c„ c∏i nh◊n Æ≠Óc cho lµ nh◊n thi’u thi÷n ch›. VÀy khi ch¯ng ki’n nh˜ng {c∏i nh◊n} ta c„ th” th†y nhi“u Æi“u trong Æ„, vµ Æ∏ng Æ” ta suy ngh‹.

Trong tÀp th” qu©n nh©n chÒ y’u lµ nam giÌi, cuÈc sËng hµng ngµy r†t d‘ ph∏t sinh nh˜ng m©u thu…n bæt nguÂn tı c∏i nh◊n. T´i Æ∑ tıng ch¯ng ki’n chÿ v◊ c∏i nh◊n kh´ng thi÷n ch› mµ hai nh„m chi’n s‹ Î mÈt ƨn vfi trong ngµy nghÿ Æ∑ ph∏t sinh m©u thu…n kh∏ gay gæt. C„ mÈt l«n Æi d˘ ti÷c vui, thay v◊ c∏i nh◊n nhã nhµng, ng≠Ïng mÈ, ´ng bπn t´i c¯ chªm chªm nh◊n vµo c∏i cÊ tr‘ cÒa ng≠Íi Ƶn bµ b™n cπnh, c∏i nh◊n nh≠ {nuËt l†y ng≠Íi ta}. Lœ ra n„ thÀt Æãp bÎi Æ„ lµ c∏i  32 

− V°N Sè

cÊ gÓi c∂m, nh≠ng Æ∑ trÎ thµnh lÈ li‘u khi’n ng≠Íi Ƶn bµ kia vÈi quay Æi chÁ kh∏c.

T˘u chung lπi, v®n h„a nh◊n th˘c s˘ Æa dπng ph¯c tπp. Nh≠ng r‚ rµng mÈt c∏i nh◊n c„ v®n h„a ph∂i Æ≠Óc bæt nguÂn tı mÈt ng≠Íi c„ v®n h„a. C∏i nh◊n th” hi÷n r‚ t›nh c∏ch cÒa mÈt con ng≠Íi, kh´ng nh˜ng th’ v®n h„a nh◊n th” hi÷n kh∂ n®ng giao ti’p cÒa mÁi c∏ nh©n, cÔng lÍi n„i, cˆ chÿ, c∏i nh◊n sœ giÛp bπn Æi“u khi”n Æ≠Óc hµnh vi ÆËi t≠Óng giao ti’p, giÛp bπn thµnh c´ng h¨n trong c´ng vi÷c. 

V°N HïA SˇNG

SA MƯA

− NGUYŸN NGñC T¶

Qua s´ng. Ånh Trfinh Tu†n

K

h´ng kh› ≠Ìt Æ«m v◊ m≠a suËt Æ™m qua. ChÓ xem xäp n≠Ìc. Ng≠Íi mua væng ngæt.

KŒ b∏n trÔm ∏o m≠a im l◊m nh≠ t≠Óng trong lµn m≠a mÍ ÆÙc. Gi„ nh≠ ti’ng thÎ dµi. @t Ch›n v…n ngÂi näp b™n h´ng t≠Íng cÒa qu∏n cµ ph™, ngay Æ«u hŒm. GËi äp vµo ng˘c, tay b©ng qu¨ ngæt l∏ rau Ûa. D∏ng ngÂi kh´ng ÆÊi, h÷t nh≠ l«n Æ«u ti™n chfi g∆p n„, Î chÁ nµy. Chfi nhÌ, lÛc Æ„, chfi mıng qu˝nh, k™u giÀt gi‰ng: {£, @t Ch›n!}. Con nh· th∂ng thËt quay nh◊n. Vµ s˘ ngÏ ngµng, vui s≠Ìng trong mæt vÙt tæt, n„ cÙp xuËng, n„i chfi l«m rÂi, tui kh´ng ph∂i @t Ch›n.

Kh´ng, dÔ con bπn b©y giÍ g«y gfl quay quæt, dÔ khu´n m∆t Æ∑ Æen ÆÛa sæt seo, dÔ n„ kh´ng nh◊n nhÀn, chfi chæc chæn n„ lµ @t Ch›n. Con nh· Î trong x„m ngoπi chfi ngµy x≠a, Æ∑ cÔng chfi rong ruÊi qua mi“n th¨ dπi; Æ∑ cÔng chfi h∏i tr∏i ´ r´, Æ≠Ìc, h∏i b´ng tra, b´ng lÂng ÆÃn... Æ” ch¨i nhµ chfli. BuÊi tr≠a hai Ưa trËn ngÒ ra nhµ xuÂng bÛng thun. C„ dπo hai Ưa bÁng d≠ng m‰c ghŒ, bfi cπo Æ«u tr‰c lËc, c¯ nh◊n nhau h’t kh„c rÂi c≠Íi. C„ l«n hai Ưa Æi käo täp Î hµo ranh sau v≠Ín, xÌn x∏c kh´ng th†y Ê ong Æeo tr™n nh∏nh b◊nh b∏t, @t Ch›n bfi ong ngh÷ tÛa ra bu vµng Æ«u, chfi nhµo lπi d◊m n„ xuËng n≠Ìc, käo chπy l™n bÍ. B¯t c‰ng m´n n≠Ìc ch†m vµo nh˜ng chÁ ong ch›ch Æ” l†y n‰c, con bπn kh„c v◊ Æau. Chfi kh„c, cÚng v◊ Æau.

Lµm bπn nˆa chıng chfi th´i Î vÌi ngoπi, v“ chÓ. L©u l©u cÚng c„ ng≠Íi

nhæc, ba @t Ch›n m†t, sau n˜a nghe @t Ch›n l†y chÂng, rÛc s©u trong ÆÂng, trong nh˜ng kinh rπch chªng chfit.

Nh≠ng giÍ @t Ch›n cÛi Æ«u chËi phæt, chfi Ƶnh quay Æi. BÁng chfi nh◊n m◊nh, th†y ngÈt ngπt v◊ Æ´i giµy cao g„t, qu«n mµu kem sang tr‰ng lµm nÊi bÀt chi’c ∏o hÂng. Ch©n b≠Ìc ch«n chı, chfi nghe lo∏ng tho∏ng ti’ng @t Ch›n, nh≠ Æang ph©n bua vÌi m†y chfi bπn hµng, {Em nghÃo qu∏...}. Chfi nghe ruÈt x„t cÂn cµo. Chfi quay lπi chÁ @t Ch›n, mua b„ rau, ng·n ngoŒn n„i m◊nh l«m. Chfi s®m soi ch™ rau x†u rau giµ, chfi cfl c≠a m∆c c∂.

BuÈc lflng. ß” @t Ch›n c„ th” cfln ngÂi b∏n Î chÓ nµy. ß” mÁi ngµy, chfi Æ≠Óc nh◊n th†y bπn. ß” Æau lflng nhÀn ra, n„ nghÃo thÀt, nghÃo qu∏ (c„ lœ con nh· v…n nghÃo y nh≠ hÂi cÔng ch¨i chung, nh≠ng chfi th◊ Æ∑ kh∏c x≠a rÂi).

C∏i ∏o kho∏c ngoµi l†m lem mÒ chuËi, Æ´i bµn tay g©n guËc, nh˜ng Æ«u m„ng tay cfli c‰c Æen thui v◊ nh˘a rau muËng, bµn ch©n nhÓt nhπt, t∏i xanh tr™n Æ´i däp Lµo mfln vãt ƪng g„t. T†t c∂ nh˜ng c∏i Æ„ n„i chung mÈt th¯ ng´n ng˜: {T´i nghÃo!}.

Vµ tr™n chi’c thÛng Æ˘ng rau bung vµnh, c∏i c©n gi∏ Æ∑ mfln kh›a... mÈt cuÈc m≠u sinh t«n t∂o ngµy ngµy th«m l∆ng di‘u qua. Nˆa Æ«u mÔa hπn th◊ mÌ rau Ææng Ɔt, l‰n rau muËng chfi mua cfln xanh, sau Æi qua @t Ch›n th†y m∆t bπn tr‹u lo ©u b™n mÌ rau giµ, teo ngæt, Æ· au, n∏ch l∏ ra b´ng. Chfi bi’t, Æ” t◊m h∏i mÌ rau Æ„, @t Ch›n Æ∑ rong ruÊi c∂ vπt ÆÂng, t◊m nh˜ng Ɖt rau †y m‰c len  33 

trong c· Ëng, theo bÍ m≠¨ng, bÍ ruÈng Æ∑ sæp kh´. Qu∏ nˆa mÔa, @t Ch›n b∏n nh˜ng con c∏ gi®ng l≠Ìi hay c©u Æ≠Óc, rÂi sau chÿ th†y trong thau ch†t nh˜ng con chuÈt ÆÂng Æ∑ Æ≠Óc lÈt da. Chfi bi’t ao, vÚng Î qu™ Æ∑ ki÷t n≠Ìc rÂi. ßi“u Æ„ c„ ngh‹a vi÷c ki’m sËng cÒa @t Ch›n nh‰c nhªn h¨n. C„ nh˜ng b˜a Æi lµm v“, chfi th†y nh· bπn v…n cfln n†n n∏ b™n mÌ bæp chuËi, n®m ba tr∏i b◊nh b∏t ch›n d≠Ìi næng tr≠a ÆÊ lˆa. ChÓ tan rÂi. Mµ chfi th◊ chºng th” lµm g◊, chÿ c„ th” di‘n m∆t lπnh tanh, nh„n ng„n tay l®n tÌi lui m†y c∏i bæp chuËi con con.

Tho∏ng th†y c∏i nh◊n t«n ng«n, day d¯t, l«m lÚi cÒa bπn, chfi b†m bÙng h·i: {BÌt kh´ng? N®m bæp bËn ngµn nghen?}.

RÂi mÔa hπn n∆ng n“ Æi qua. SÌm nay sa m≠a. Chfi x∏ch gi· qua chÓ, ng„ @t Ch›n bÁng nhÌ nao nao @t Ch›n.

NhÌ cÚng qu∑ng nµy, hai m≠¨i n®m tr≠Ìc, chfi vÌi @t Ch›n rÒ nhau Æi mfl rau muËng ch◊m Æ◊a, nh˜ng c‰ng rau nªm d≠Ìi Æ∏y ao, n≠Ìc l™n rau cÚng cË v≠Ót l™n theo, c‰ng non nhuËt, trÙi tr¨. NhÌ hai Ưa Æi ch∆n bæt nh˜ng con c∏ r´ Ëm nhªng m◊nh Æ«y nhÌt Æi loæn quæn tr™n li’p chuËi. NhÌ cÔng nhau Æi bæt Ëc l∏t tr™n ÆÂng, ≠Ìt Æ«m Æ◊a d≠Ìi m≠a nh≠ng nÙ c≠Íi v…n nhoŒn ra tr™n Æ´i m´i t∏i nhÓt, c∏i c≠Íi †m nh≠ than Æang bæt lˆa...

SÌm nay, v…n d«m chung c¨n m≠a, nh≠ng chÿ th†y trong nhau nh˜ng bœ bµng. C„ mÈt kho∂ng c∏ch v´ h◊nh kh´ng vÌi tÌi Æ≠Óc... 

I ò  i ¶ Ì G m N c Ù I m ñ n ™ M y u O h C H C  G O L B H∑y n„i ti’ng n„i cÒa m◊nh tr™n V®n ho∏ qu©n s˘ qua chuy™n mÙc {Blog cho m‰i ng≠Íi}.

Chuy™n mÙc {Blog cho m‰i ng≠Íi} lµ di‘n Ƶn cÒa c∏c bπn Ɖc trŒ, Æ∆c bi÷t lµ c∏c bπn trŒ trong Qu©n ÆÈi. Bπn suy ngh‹ g◊, c„ c∂m xÛc g◊ v“ t◊nh bπn, t◊nh y™u vµ c∏c v†n Æ“ xung quanh ÆÍi sËng tinh th«n cÒa ng≠Íi chi’n s‹? Bπn c„ nh˜ng k˚ ni÷m g◊ Æ∏ng nhÌ cÒa m◊nh vµ cÒa ÆÂng ÆÈi, cÒa m◊nh vÌi c∏c chi’n s‹?

H∑y vi’t lπi d≠Ìi dπng nhÀt k˝ vµ gˆi cho chÛng t´i. Æ∆c bi÷t, n’u c„ h◊nh ∂nh ghi lπi nh˜ng k˚ ni÷m †y gˆi kÃm theo th◊ sœ c„ th™m c¨ hÈi Æ” bπn xu†t hi÷n tr™n b∏o n˜a Ɔy.

BÑN Cï THÕ G^I BÄI THEO 2 CÉCH qua email: blogvhqs@gmail.com ho∆c Æfia chÿ Tπp ch› V®n ho∏ qu©n s˘, sË 23 - L˝ Nam ß’ QuÀn Hoµn Ki’m - HÄ NóI

Trong mÈt l«n v“ phäp, anh Nguy‘n C´ng B∂ng Æ∑ ghi lπi h◊nh ∂nh ng≠Íi mã cÒa m◊nh.

N•I BçNH Y£N

ß

™m hun hÛt s©u. MÈt kho∂ng kh´ng t‹nh mfich d≠Ìi ∏nh ÆÃn cÒa m∂nh Ɔt Nam BÈ. TrÍi se lπnh! Ngoµi kia nh˜ng ng‰n gi„ tr∏i mÔa Æang thÊi. C∏i ©m thanh sao giËng nh˜ng ÆÓt gi„ mÔa thËc th∏o hi™n nhµ ngµy x≠a th’. Lflng bÁng chÓt nhÌ qu™, nhÌ u.

Qu™ t´i Î ÆÂng bªng s´ng HÂng. Qu™ t´i nghÃo. U t´i cÚng nghÃo!

NghÃo læm! Éo n©u v∏ vai vÌi chi’c qu«n th©m Ɔt. SËng thÀt thµ vÌi b∑i m›a, n≠¨ng d©u, vÌi vÂng khoai, luËng lπc, vÌi bæp ng´, cÒ sæn. U sinh Æ≠Óc 9 ng≠Íi con. Anh em chÛng t´i lÌn l™n trong manh ∏o v∏, qu«n n©u vµ ti’ng ru «u ¨ nh˜ng Æ™m hà oi ∂. Mæt u s©u xuËng Æ” cho chÛng t´i Æ≠Óc cao l™n. G≠¨ng m∆t u häo g«y Æ” cho chÛng t´i Æ≠Óc trfln trfia. U t´i d©y chuËi buÈc thæt l≠ng, ∏o v∏ m·ng manh, Æ´i quang g∏nh chÓ xa, oªn Æ´i vai g«y li™u xi™u tr™n tri“n Æ™ gi˜a chi“u Æ´ng gi∏ rät Æ” chÛng t´i Æ≠Óc h‰c hµnh Æ«y ÆÒ.

T´i y™u u t´i v◊ Æ∑ mang n∆ng ÆŒ Æau Æ” sinh ra t´i tr™n c‚i ÆÍi nµy, Æ∑ cho t´i dflng m∏u chπy trong huy’t qu∂n. T´i y™u c∏i nh◊n tr◊u m’n cÒa u t´i vµ muËn Æ≠Óc Ææm m◊nh, mi™n man trong Æ´i mæt †y. T´i y™u u t´i vÌi kho chuy÷n cÊ t›ch ÆÍi ng≠Íi Æ” ph©n bi÷t rπch rfli gi˜a c∏i thi÷n vµ c∏i ∏c, cho t´i t˘ tin, th™nh thang trong b≠Ìc Æ≠Íng Æi t◊m nh©n c∏ch lµm ng≠Íi. U ch›nh lµ b’n bÍ b◊nh y™n cho con thuy“n t´i neo ÆÀu trong nh˜ng khi v†p ng∑, chao Æ∂o tr™n b≠Ìc Æ≠Íng m≠u sinh s„ng gi„.

U ¨i! Con v…n nh≠ th†y Æ©u Æ©y c∏i mÔi m h´i nÂng nÂng th†m qua tµ ∏o n©u v∏ vai cÒa u ngµy con cfln th¨ bä. H´m nay, con bÁng th†y nhi“u th≠¨ng nhi“u nhÌ, con Æang sËng lπi nh˜ng ngµy xa x≠a.

Con nh≠ bä lπi trong vflng tay cÒa u. Con v…n lµ con cÒa u, mÈt ng≠Íi l›nh tuÊi ÆÍi 45 Æ∑ tr∂i qua chi“u dµi n®m th∏ng.

GiÍ Æ©y con Æang Î xa u h¨n mÈt ngh◊n c©y sË. Nh≠ng lflng con v…n lu´n h≠Ìng v“ ph›a u. ô n¨i †y, vÔng ch©u thÊ s´ng HÂng, n¨i mi“n qu™ d†u y™u, u v…n ngÂi n¨i bÀc th“m tr´ng con v“! 

H∑y nhanh tay, c„ th” Tπp ch› sË tÌi sœ lµ t©m s˘ cÒa bπn.

− NGUYŸN C§NG BÅNG (Hflm th≠ 7NT - 821. TP V‹nh Long - Tÿnh V‹nh Long)  34 

CUóC GÖP Gö B ƒ T

NGò

B∂y n ® m tr≠Ìc...

Chi“u xuËng, Qu©n c∂ng Cam Ranh kh´ng Æ≠Óc Æ´ng vui nh≠ ngµy th≠Íng. H´m nay lµ chÒ nhÀt.

ThÍi ti’t h¨i se lπnh, m∆t bi”n Î trong vfinh Æ≠Óc phÒ mÈt lÌp h¨i n≠Ìc m·ng, tr´ng nh≠ mÈt lµn kh„i nhã. Xa xa ph›a ch©n trÍi, hoµng h´n nhuÈm mÈt mµu t›m b«m. Tı h´m qua, ßµi Ti’ng n„i Vi÷t Nam li™n tÙc th´ng b∏o v“ c¨n ∏p th†p nhi÷t ÆÌi Æang ÆÊ bÈ vµo vÔng bi”n mi“n Trung vµ y™u c«u bµ con ng≠ d©n kh´ng Æ≠Óc ra kh¨i cÚng nh≠ nh˜ng tµu thuy“n Æang Æ∏nh bæt ngoµi kh¨i ph∂i nhanh ch„ng trÎ v“ Ɔt li“n. ߨn vfi m◊nh nhÀn Æ≠Óc l÷nh kh»n ph∂i l™n Æ≠Íng Æ” c¯u mÈt tµu d©n bfi nπn Î khu v˘c Tr≠Íng Sa. Toµn tµu nhanh ch„ng bæt tay vµo lµm c´ng t∏c chu»n bfi Æ” rÍi b’n ÆÛng thÍi gian quy Æfinh. Bi’t tr≠Ìc chuy’n Æi nµy sœ g∆p nhi“u kh„ kh®n n™n m◊nh Æ∑ t˘ Ên Æfinh t©m l˝ Æ” ÆËi ph„ vÌi nh˜ng con s„ng khÊng lÂ...

Ra kh·i cˆa vfinh, s„ng bæt Æ«u d“nh l™n mÁi lÛc mÈt lÌn. Tıng con s„ng to nh≠ nh˜ng qu∂ ÆÂi thi nhau ÆÊ Ùp xuËng.

Con tµu ng∂ nghi™ng, dÛi dÙi. Bi”n hung h∑n nh≠ mÈt con thÛ bfi th≠¨ng, n„ g«m l™n, h∏ ho∏c c∏i h‰ng Æen ngflm nh≠ th” ch˘c nuËt chˆng c∂ con tµu bä nh·. Tµu v…n l«m lÚi chui trong s„ng Æ” Æi. LÛc nµy m◊nh bæt Æ«u c∂m th†y nh≠ng nh¯c Î hai b™n th∏i d≠¨ng, n≠Ìc b‰t c¯ ¯a ra li™n tÙc.

Tri÷u ch¯ng nµy b∏o hi÷u m◊nh sæp n´n.

Cfln nhÌ hÂi Æi h‰c, mÈt cÀu bπn Æ∑ b∂o: {C∏c ki”u say bia, say r≠Óu tÌ Æ∑ tr∂i qua.

N„ cÚng b◊nh th≠Íng th´i. Nh≠ng say s„ng th◊ thÀt kinh khÒng}. Qu∂ th˘c ÆÛng nh≠ vÀy. Chÿ c„ ai tr∂i qua mÌi hi”u Æ≠Óc.

Tr≠a h´m sau, s„ng v…n x´ mπnh. Con tµu h’t trÂi l™n lπi ngÙp xuËng. Kh∏i ni÷m {©m l˝} mµ c∏c anh Î tµu th≠Íng n„i b©y giÍ mÌi Æ≠Óc ch¯ng minh mÈt c∏ch r‚ rµng. ß Æπc trong phflng bay tung t„e, x†p b∏o Æ” tr™n n„c tÒ bay l∂ t∂; m†y qu∂ d≠a

h†u m u a vÈi tr™n c®ng tin ƨn vfi chi“u qua l®n xuËng hµnh lang trong tµu, bfi s¯c n„ng cÒa khoang m∏y lµm m“m nhÚn, n…u h’t ruÈt. CÀu H≠ng, ng≠Íi c„ s¯c chfiu Æ˘ng dŒo dai nh†t, Æ≠Óc cæt cˆ n†u m◊ t´m Æ” ®n tr≠a. H≠ng Ưng, tay b›u ch∆t vµo chi’c b’p d«u lÌn nh≠ chi’c bµn Æ” tr´ng nÂi n≠Ìc s´i. Tµu læc mπnh, n≠Ìc Î trong c∏c kät v»n l™n Æ· quπch, tanh ngflm mÔi sæt. Nh◊n nÂi m◊ t´m vıa n†u xong, H≠ng ÆÔa: {MÍi c∏c anh dÔng m◊ t´m n†u vÌi cµ chua!}. TËi qua, m◊nh bfi n´n ra mÀt xanh mÀt vµng, mi÷ng Ææng nghät. B©y giÍ, ngÂi tr˘c ca d≠Ìi khoang m∏y, kh´ng n´n n˜a nh≠ng Æ«u nh¯c buËt nh≠ c„ hµng tr®m mÚi kim ch©m vµo. Ti’ng m∏y nÊ Æinh tai. NgÂi tr™n gh’ ph∂i gi˜ ch∆t ng≠Íi, hai ch©n t◊ mπnh vµo chi’c tÒ Æ˘ng Æ ngh“. MÁi khi Æi ki”m tra vµ ch©m nhÌt cho {giµn cfl} cÒa m∏y chºng kh∏c nµo mÈt di‘n vi™n xi’c Æang bi”u di‘n ti’t mÙc th®ng bªng.

H’t ca tr˘c, g‰i ng≠Íi thay ca xong, m◊nh lfl dfl b≠Ìc l™n cabin Æ” xem t◊nh h◊nh s„ng gi„ vµ qu∑ng Æ≠Íng Æi. S„ng v…n lÌn, n≠Ìc bi”n Æen nh≠ m˘c. CÀu S¨n l∏i tµu, hai tay gi˜ ch∆t v´ l®ng, Î d≠Ìi ch©n Æ” chi’c x´ nh˘a nh· phflng khi bfi n´n. Li’c sang b™n cπnh, anh Qu©n thuy“n tr≠Îng mæt Æ®m Æ®m, c®ng thºng, g≠¨ng m∆t hËc h∏c, t„c bÔ xÔ, r©u m‰c lÎm chÎm, mæt th©m qu«ng v◊ thi’u ngÒ. H’t chÿ huy l∏i, anh lπi xem h∂i Æ vµ ki”m tra c∏c sË li÷u hµng h∂i tr™n m∏y Æfinh vfi. Anh Æang r†t m÷t nh≠ng vÌi tr∏ch nhi÷m cÒa mÈt thuy“n tr≠Îng, ng≠Íi chÿ huy cao nh†t cÒa con tµu n™n c„ tÀp trung cao ÆÈ Æ” Æ≠a con tµu v≠Ót qua ch∆ng Æ≠Íng v†t v∂. {ß∂o kia rÂi!}. ßang l¨ m¨ ngÒ chÓt ti’ng cÀu Tu†n hät to, m◊nh vÈi chÂm dÀy, loπng choπng chπy ra cˆa. MÈt ch†m nh· Πƪng xa, ph›a tr≠Ìc mÚi tµu. {ßÛng lµ Æ∂o Ti™n N˜ rÂi!}. VÀy lµ cuËi cÔng th◊ con

 35 

tµu c Ò a m◊nh cÚng Æ∑ Æ’n Æ≠Óc Æ∂o. C∏i ch†m nh· c¯ lÌn d«n l™n. S„ng v…n mπnh. M◊nh Æ∑ nh◊n r‚ l∏ cÍ TÊ quËc tung bay tr™n Æ∂o. Qua li™n lπc vÌi SÎ chÿ huy, Æ≠Óc bi’t tµu KH 3618 TS do s„ng lÌn n™n bfi ch◊m g«n khu v˘c Æ∂o, toµn bÈ m≠Íi mÈt ng≠ d©n hi÷n Æang Î trong Æ∂o vµ Æ≠Óc ch®m s„c y t’. Tµu c„ nhi÷m vÙ Æ≠a sË ng≠ d©n Æ„ v“ Ɔt li“n, bµn giao cho c∏c c¨ quan ch¯c n®ng vµ Æfia ph≠¨ng.

Chu´ng ÆÈng vi™n rung l™n mÈt hÂi dµi.

Toµn tµu chu»n bfi c»u xuÂng. Theo l÷nh cÒa thuy“n tr≠Îng, v◊ Æi“u ki÷n s„ng lÌn qu∏, tµu kh´ng th∂ neo Æ≠Óc n™n ph∂i th∂ tr´i, hπ xuÂng vµo Æ∂o chÎ ng≠Íi ra vµ lπi chπy v“ Ɔt li“n lu´n. ... H´m nay.

M◊nh b†t ngÍ g∆p lπi ´ng S∏u ßÍi, ng≠Íi thuy“n tr≠Îng cÒa con tµu bfi nπn n®m nµo tπi Nha Trang. C∂ m◊nh vµ ´ng †y Æ“u l∆ng ng≠Íi trong gi©y l∏t v◊ c∂m ÆÈng. §ng S∏u ßÍi giÍ kh´ng Æi bi”n n˜a v◊ tuÊi Æ∑ nhi“u, b©y giÍ ´ng cÔng vÓ chÂng ng≠Íi con Ût nu´i t´m lÂng Î vfinh, hai ng≠Íi con lÌn v…n ti’p tÙc ngh“ bi”n cÒa ba. Nghe ´ng n„i, m◊nh l†y lµm mıng cho ´ng- mÈt ng≠ phÒ suËt ÆÍi b∏m bi”n, Æ∑ ph∂i vÀt lÈn vÌi bi’t bao s„ng gi„, b∑o bÔng, hi”m nguy. §ng v…n nhæc lπi c©u n„i n®m nµo: {Tui r†t bi’t ¨n c∏c chÛ bÈ ÆÈi H∂i qu©n Æ∑ c¯u mπng. N’u kh´ng c„ c∏c chÛ th◊ kh´ng bi’t mπng sËng cÒa chÛng t´i sœ ra sao Æ©y? •n nµy tui lu´n nhÌ m∑i!}.

LÛc chia tay, ´ng S∏u ßÍi tha thi’t mÍi m◊nh lÛc nµo r∂nh ra Vπn Ninh ghä nhµ ´ng ch¨i. M◊nh h¯a vÌi ´ng rªng m◊nh sœ ra vµ trong lflng th†y ph†n ch†n lπ th≠Íng.  − L£ MÑNH TH¶òNG (CÙc C∂nh s∏t bi”n)

òI ¶ NG I ñ M HO C G O L B Ìi m Ùc m ™n uy h C 

TÑP V°N

PHÍA

TIẾNG

B ⁄ N S§NG

CÒITÀU

TH •

V

“ phäp. Em g∏i rÒ v“ qu™ ngoπi. Qu™ ngoπi c∏ch nhµ c„ m≠Íi c©y sË nh≠ng ph∂i Æi Æfl qua s´ng HÂng.

M≠Íi c©y ngµy nh· lµ c∂ mÈt qu∑ng Æ≠Íng dµi, cfln b©y giÍ Æ≠Íng nh˘a, xe m∏y, Æi mÈt t˝ lµ Æ’n, nh≠ng cÚng v…n ph∂i qua Æfl.

B’n Æfl †y, ngµy x≠a mã c„ mÈt qu∏n n≠Ìc nh· Î Æ„ b∏n trµ n≠Ìc, thuËc, kão. LÛc Æ«u lµ thÛng mãt. Sau lµ mÈt chi’c ch‚ng tre, hai chi’c gh’ b®ng.

B’n Æfl †y c„ c©y gπo. C©y gπo ngµy x≠a mÁi ÆÈ th∏ng 3 hoa rÙng Æ· mÈt kho∂ng bÍ s´ng. H’t mÔa hoa lµ b´ng gπo rÙng træng, bay la Ƶ trong gi„ tr≠Ìc khi nhã nhµng Æ∏p xuËng Ɔt.

M◊nh Æ∑ nh∆t nh˜ng b´ng hoa gπo †y. M◊nh Æ∑ chπy theo nh≠ng Æ∏m b´ng la Ƶ †y. ThÀm ch› m†y chfi em Æ∑ gom Æ≠Óc mÈt ÆËng b´ng Æem v“ ÆÒ nhÂi l‚i vµi chi’c gËi.

B’n Æfl †y, ngµy x≠a mã th≠Íng Æi lπi gi˜a b™n nµy s´ng v“ qu™ ngoπi Î b™n kia s´ng Æ” ÆÊ hµng. Khi trÎ v“, dÔ Î b™n kia s´ng nh≠ng mÁi l«n mã ngÂi chÍ Æfl th◊ m◊nh v…n nhÀn ra.

NgÂi chÍ Æfl bao giÍ mã cÚng tranh thÒ l†y que vπch xuËng n“n phÔ sa nh˜ng con sË Æ” t›nh ti“n hµng, c©n Æo lÍi lÁ.

B’n Æfl †y, mÁi buÊi tr≠a chÍ mã ra tr´ng hµng cho v“ Æi h‰c m∑i mµ kh´ng th†y. M∆t trÍi Ưng b„ng, trong c∏i n´n nao v◊ lo muÈn h‰c cÚng lµ lÛc nh˜ng lµn Æi÷u ca Hu’, d©n ca B◊nh Trfi Thi™n hay lµn Æi÷u chÃo tı c∏i Ƶi nhµ ´ng l∏i Æfl g«n Æ„ lπi vang l™n, nghe sao mµ n∑o n“, sao mµ buÂn th’. Bao n®m rÂi ngh‹ lπi v…n th†y buÂn. MÁi buÊi chi“u, m∆t trÍi l∆n xuËng sau d∑y nÛi b™n s´ng hæt r∏ng Æ· xuËng m∆t s´ng, hiu hiu mÈt Æi÷u buÂn cuËi ngµy.

B’n Æfl †y, ngµy nµo cÚng c„ vµi bà gÁ, n¯a, tre, luÂng tr´i qua. Vµi ng≠Íi l∏i bà c„ lÛc cao h¯ng h∏t t≠Ìng l™n. C„ b∏c vıa chÃo vıa h∏t, thi tho∂ng nh∂y Ôm xuËng s´ng cho m∏t rÂi lπi leo l™n l∏i ti’p. Th†y con g∏i tr™n bÍ c∏c b∏c cµng h∏t to. C´ g∏i th◊ chπy bi’n cfln ti’ng h∏t v…n vang c∂ mÈt khÛc s´ng. Thi tho∂ng vµi chi’c thuy“n cÒa d©n vπn chµi gæn buÂm Æi ng≠Óc.

Nh˜ng chfi nh˜ng b∏c vπn chµi chÃo thuy“n bªng hai ch©n.

Hai bµn ch©n Æ∆t l™n hai tay chÃo ngo∏y Æ“u Æ∆n, thu«n thÙc.

C∂nh Æ„ lµm m◊nh m™ nh†t.

B©y giÍ th◊ b’n Æfl v…n Ɔy. C©y gπo v…n cfln, nh≠ng d≠Íng nh≠ c´ ƨn h¨n, Ưng cæm ch©n vµo phÔ sa, lŒ loi ƨn chi’c.

Kh´ng cfln ai b∏n hµng. V◊ b©y giÍ Æfl nhanh, kh∏ch Æ’n lµ Æ≠Óc Æi ngay, kh´ng cfln c∂nh ph∂i chÍ Æfl n˜a n™n chºng cfln ai ngÂi n≠Ìc non trµ l∏. ßfl b©y giÍ gæn cole ch©n vfit chπy phµnh phπch, nhanh h¨n chÃo tay ngµy x≠a nhi“u. Quang c∂nh cÚng kh∏c. L∏n chÍ Æfl vµ lµ nhµ Î cÒa m†y b∏c chÃo Æfl kh´ng cfln. B’n chÿ lµ mÈt b∑i Ɔt trËng nho nh·. Vµ b™n kia s´ng, v…n lµ qu™ ngoπi vÌi nh˜ng d∑y nÛi mÍ xa... 

− ĐÄO ß`C TUƒN

K

− NGUYŸN HOÄI THAO (Qu©n khu 2)  36 

(*) Th¨ Phπm H˜u Quang

h´ng hi”u sao trong t†t c∂ c∏c loπi ph≠¨ng ti÷n Æi lπi, t´i v…n ri™ng y™u ti’ng x◊nh xfich Æ≠Íng ray vµ nh˜ng hÂi cfli tµu h·a nh≠ thÛc giÙc, nh≠ vÁ v“. Kh´ng bi’t Æ∑ th˘c hi÷n bao nhi™u chuy’n Æi rÂi, vÀy mµ mÁi khi nghe {k◊nh kfich... k◊nh kfich... tu u... tu u...} lµ t´i lπi muËn x∏ch tÛi l™n Æ≠Íng.

C„ th” l™n tµu chÿ Æ” h≠Îng thÙ c∏i kh´ng gian x™ x›ch, Æ” nh◊n ngæm th·a th›ch n≠Ìc non c©y c· d‰c Æ≠Íng, ch¯ Æi”m Æ’n Æ´i khi ch≠a m≠Íng t≠Óng trong Æ«u...

Lflng c¯ c∂m kh∏i quang c∂nh hai b™n Æ≠Íng khi tµu Æi qua. Nhµ cˆa, thi™n nhi™n, sinh hoπt cÒa con ng≠Íi kh´ng ph´ di‘n bµi b∂n ki”u {m∆t ti“n} nh≠ Æ≠Íng trong thµnh phË mµ h«u nh≠ kh´ng sæp Æ∆t. V≠Ín c©y, vu´ng t´m to nh· vÛt qua, c´ g∏i xa x®m ch∂i t„c hi™n sau, d©y ∏o qu«n Æong Æ≠a tr‘ n∂i cÒa cuÈc sËng y™n b◊nh, c∏nh lÛa m¨n mÎn dÀy th◊ nh≠ t†m th∂m nhung pha vµi nät hoa v®n cÒa nh˜ng vπt ch›n sÌm hay vıa g∆t xong. NÛi xa xa, s´ng xanh xanh, mä bi”n l´ x´ Æ∏ d˘ng ngµn n®m cÔng s„ng n≠Ìc gi„ s≠¨ng d∑i d«u c‰ ∏p... Chÿ c„ th’ cÚng Æ∑ m™ m∂i tÀn cÔng.

C∂nh vÀt nh˜ng n¨i tµu chπy qua Æ“u c„ nh˜ng d∏ng nät ri™ng nh≠ng t˘u trung v…n lµ mÈt thi™n nhi™n nhi÷t ÆÌi gi„ mÔa lam lÚ mµ giµu nh˘a sËng h¨n n¨i chËn thfi thµnh. G©n guËc nh†t lµ phong c∂nh qua ÆÃo H∂i V©n, ÆÃo C∂, Æ≠Íng tµu uËn l≠Ón, bi”n nÛi trÔng trÔng, m©y gi„ Æan cµi.

Nhi“u thung s©u c´ l∆ng c¯ nh≠ trong truy÷n cÊ t›ch, thÿnh tho∂ng v…n th†y c„ ng≠Íi v∏c cÒi, con trŒ Æi h‰c, ng≠Íi g∏c ray cho nh˜ng chuy’n tµu ng≠Óc xu´i.

C„ khi c¯ muËn tµu Æi m∑i kh´ng dıng. ß´i khi lπi muËn Æ≠Óc tµu nhã nhµng th∂ xuËng mÈt vπt hoa ven Æ≠Íng.

C„ nh˜ng Æ™m nªm nghe ti’ng cfli tµu mµ dπ cÂn cµo kh„ t∂. Th´i Ƶnh m¨ v‰ng ti’ng x◊nh xfich Æ≠Íng ray vµ nh˜ng hÂi cfli thao thi’t. T´i chÿ lµ kŒ m¨ hoang cho c©n bªng nh˜ng Æi“u thºm s©u mµ kh´ng ÆÒ gan bæt tay th˘c hi÷n. ß” rÂi mÁi khi Æ≠Óc b≠Ìc l™n tµu, lπi l»m nh»m c©u th¨ trong tr› nhÌ {Giang h ta chÿ giang h v∆t nghe ti’ng c¨m s´i cÚng nhÌ nhµ}(*)... 

CA SĨ

PHƯƠNG

ANH

10 NĂM V I BIỂN CÎi mÎ vµ th©n thi÷n, c´ ca s‹ Æ∑ tıng Æ≠Óc m÷nh danh lµ {c∏ mÀp Æen} d≠Íng nh≠ ƪm thæm h¨n Î c∏i tuÊi 27. C„ lœ kh´ng nhi“u ng≠Íi bi’t rªng, n˜ ca s‹ Ɔt C∂ng Æ≠Óc Æ´ng Æ∂o c´ng chÛng m’n mÈ Æ∑ gæn b„ m≠Íi mÈt n®m vÌi ßoµn Ngh÷ thuÀt cÒa nh˜ng ng≠Íi l›nh bi”n.

V®n ho∏ qu©n s˘ Æ∑ c„ cuÈc g∆p gÏ vÌi Ph≠¨ng Anh sau chuy’n l≠u di‘n phÙc vÙ bÈ ÆÈi cÒa c´. − BÄI VI⁄T H¤ HUY S•N − ÅNH H&J STUDIO www.hj-pro.com − TRANG ßIÕM L£ THùY D¶•NG  37 

NH¢N VÜT

Năm , chuyến ra biểu diễn tại đảo Cồn Cỏ của Đoàn Nghệ thuật Hải quân có một cô bé 16 tuổi, mười một năm sau cô bé ấy đã trở thành ca sĩ Phương Anhcó vị trí trong làng nhạcViệt.

inh n®m 1982 tπi H∂i Phflng, Ph≠¨ng Anh khÎi nghi÷p ca s‹ tı r†t sÌm.

Ngay tı nh·, c´ Æ∑ ˝ th¯c Æ≠Óc ni“m Æam m™ ca h∏t cÒa m◊nh. Nh≠ng chÿ Æ’n n®m 1998, bªng vi÷c tham gia vµo ßoµn Ngh÷ thuÀt Qu©n chÒng H∂i qu©n, sau Æ„ mÈt th∏ng th◊ Æi h‰c tπi Khoa Thanh nhπc cÒa tr≠Íng Cao ƺng V®n h„a ngh÷ thuÀt Qu©n ÆÈi (nay lµ tr≠Íng ßπi h‰c V®n h„a Ngh÷ thuÀt Qu©n ÆÈi), Ph≠¨ng Anh mÌi x∏c lÀp cho m◊nh con Æ≠Íng Æ” d†n th©n. Mang qu©n hµm th≠Óng Ûy, ngoµi vi÷c th˘c hi÷n tËt vai trfl cÒa mÈt ca s‹ m∆c ∏o l›nh, Ph≠¨ng Anh cfln lµ mÈt ca s‹ Æ≠Óc kh∏n gi∂ c∂ n≠Ìc y™u m’n.

KH§NG LÄM BïNG CûA NG¶òI KHÉC

Kh´ng th” phÒ nhÀn mÈt Æi“u, Sao mai Æi”m hãn 2004 Æ∑ mÎ ra cho Ph≠¨ng Anh nh˜ng c¨ hÈi mµ kh´ng ph∂i ca s‹ trŒ nµo cÚng c„ Æ≠Óc. Ch›nh Ph≠¨ng Anh cÚng thıa nhÀn, m◊nh Æ≠Óc m‰i ng≠Íi bi’t Æ’n nhi“u lµ tı sau khi thi Sao mai Æi”m hãn, c´ xem Æ„ lµ b≠Ìc Æ÷m lÌn cho m◊nh. CÚng trong cuÈc thi n®m Æ„, nhi“u ng≠Íi Æ∏nh gi∏ Ph≠¨ng Anh c„ c∏ch h∏t giËng vÌi ca s‹ Thanh Lam - mÈt diva cÒa lµng nhπc Vi÷t. Th´ng th≠Íng, vÌi nh˜ng ca s‹ trŒ mÌi vµo ngh“, khi bfi nhÀn xät lµ {c∏i b„ng} cÒa ai Æ„, th◊ sœ chËi Æ©y Æ»y, nh≠ng Ph≠¨ng Anh lÛc Æ„ Æ∑ kh´ng lµm nh≠ vÀy. C´ Æ∑ b◊nh t‹nh Æ„n nhÀn vµ xem Æ„ lµ Æi“u t†t nhi™n, t†t y’u. {BÎi v◊ ƨn gi∂n, mÈt khi m◊nh mÌi vµo ngh“, m◊nh mang trong lflng mÈt s˘ y™u th›ch vÌi mÈt bÀc Ƶn anh Ƶn chfi nµo Æ„, m◊nh t◊m cho m◊nh mÈt th«n t≠Óng Æ” h‰c h·i, Æ” rÂi sau nµy m◊nh bfi ∂nh h≠Îng cÒa h‰ dÔ ›t dÔ nhi“u, cÚng lµ Æi“u d‘ hi”u} - Ph≠¨ng Anh l˝ gi∂i. Nh≠ng Æi“u quan tr‰ng mµ ai cÚng ph∂i ghi nhÀn lµ Ph≠¨ng Anh Æ∑ ti’n bÈ l™n r†t nhi“u, Æ∑ kh´ng cfln lµ {c∏i b„ng}

cÒa ai Æ„ mµ Ph≠¨ng Anh b©y giÍ Æ∑ ch›nh lµ Ph≠¨ng Anh, mÈt ca s‹ trŒ c∏ t›nh, c„ ch†t gi‰ng kh·e, tr«m, khµn, c„ kh∂ n®ng th” hi÷n kh∏ tËt nh˜ng bµi h∏t thuÈc th” loπi Pop Ballad vµ R&B. H¨n ai h’t, c´ hi”u rªng, th›ch mÈt ai Æ„ trong ngh“ lµ mÈt chuy÷n, cfln khi h∏t m◊nh xˆ l˝ nh≠ th’ nµo Æ” kh∏n gi∂ †n t≠Óng lπi lµ mÈt chuy÷n kh∏c.

Vµ Æ” minh ch¯ng cho Æi“u nµy, trong n®m 2008 vıa qua, Ph≠¨ng Anh Æ∑ ra mæt kh∏n gi∂ mÈt album vÌi t™n g‰i kh´ng käm ph«n ÆÈc Æ∏o: album 9.

Tr≠Ìc Æ„, c´ Æ∑ tıng ra mæt 2 album: Ph≠¨ng Anh SMßH (2005) vµ Gi†c m¨ (2006). Theo Ph≠¨ng Anh, con sË 9 gÓi n™n nhi“u ˝ ngh‹a mµ c∂ ekip Æ∑ cÔng suy ngh‹ vµ l˘a ch‰n: sË 9 lµ sË may mæn, ÆÂng thÍi Æ„ cÚng lµ sË bµi h∏t mµ Ph≠¨ng Anh gˆi tÌi m‰i ng≠Íi trong album nµy. B™n cπnh Æ„, vÌi con sË 9, Ph≠¨ng Anh cÚng muËn ng«m gˆi Æ’n kh∏n gi∂ v“ s˘ ch›n chæn trong ngh“ nghi÷p vµ trong cuÈc sËng cÒa m◊nh.

CA Sè CûA LêNH BIÕN

Kh´ng chÿ tranh thÒ thÍi gian tham gia nh˜ng show di‘n b™n ngoµi, Ph≠¨ng Anh cfln r†t t›ch c˘c trong nh˜ng buÊi bi”u di‘n phÙc vÙ bÈ ÆÈi. M†y n®m qua, Æ“u Æ∆n hªng n®m, c´ lu´n c„ nh˜ng chuy’n c´ng t∏c ra Æ∂o Tr≠Íng Sa Æ” bi”u di‘n phÙc vÙ c∏c chi’n s‹ Æang canh gi˜ h∂i Æ∂o. MÌi Æ©y nh†t, th∏ng 4-2009, nh©n dfip ßµi truy“n h◊nh Vi÷t Nam ra ghi h◊nh ch≠¨ng tr◊nh {ChÛng t´i lµ chi’n s‹}, c´ cÚng c„ m∆t trong Æoµn ra Æ∂o bi”u di‘n phÙc vÙ bÈ ÆÈi Tr≠Íng Sa. Ngay khi trÎ v“ Ph≠¨ng Anh lπi mang gi‰ng h∏t cÒa m◊nh cÔng anh chfi em ngh÷ s‹ cÒa ßoµn tÌi nh˜ng vÔng Ɔt kh∏c nh≠ Cam Ranh, VÚng Tµu, PhÛ QuËc, bi”u di‘n phÙc vÙ bÈ ÆÈi vµ nh©n d©n... Chuy’n c´ng t∏c †y käo dµi 2 th∏ng nh≠ng Æ” lπi cho c´ nhi“u k˚ ni÷m nh†t v…n lµ nh˜ng ngµy Î Tr≠Íng Sa. C„ dfip Æi bi”u di‘n Tr≠Íng Sa nhi“u, Ph≠¨ng

 38 

Anh cµng hi”u r‚ nh˜ng thi’u thËn c∂ v“ vÀt ch†t l…n tinh th«n cÒa nh˜ng ng≠Íi l›nh Æ∂o. Nh˜ng l«n ra Tr≠Íng Sa tr≠Ìc Æ©y, h«u nh≠ bao giÍ Ph≠¨ng Anh cÚng c„ nh˜ng m„n quµ nh· mang v“ Ɔt li“n.

N’u nh≠ tr™n nh˜ng s©n kh†u ca nhπc lÌn, sau mÁi l«n bi”u di‘n, kh∏n gi∂ Ôa l™n t∆ng hoa th◊ Î Tr≠Íng Sa, c´ lπi nhÀn Æ≠Óc nh˜ng qu∂ bµng vu´ng hay nh˜ng c©y c· dπi m‰c tr™n Æ∂o, cÚng c„ khi lµ nh˜ng b´ng hoa bªng Ëc bi”n mµ c∏c chi’n s‹ n¨i Æ©y gˆi t∆ng Æ” th” hi÷n t◊nh c∂m y™u m’n tÌi c´ ca s‹ cÒa l›nh bi”n.

Trong chuy’n ra Tr≠Íng Sa l«n nµy, Ph≠¨ng Anh c„ song ca vÌi mÈt chi’n s‹. Ngµy th≠Íng anh nµy r†t nhÛt nh∏t, ®n n„i nh· nhã vµ th≠Íng r†t hay c≠Íi. ß’n ngµy chia tay, chi’n s‹ Æ„ Ưng tr™n bÍ vµ kh„c khi’n c´ cÚng kh´ng c«m Æ≠Óc n≠Ìc mæt. Ph≠¨ng Anh cho bi’t, gi©y phÛt Æ” lπi cho c´ nhi“u c∂m ÆÈng nh†t lµ gi©y phÛt chia tay gi˜a ng≠Íi tr™n tµu vµ ng≠Íi tr™n Æ∂o, ai cÚng h∏t vang: {Kh´ng xa Æ©u Tr≠Íng Sa ¨i!}. ß„ lµ gi©y phÛt quy’n luy’n, bÔi ngÔi nh†t.

HÉT VõI TRà TH•

C„ lœ cho Æ’n b©y giÍ, nhi“u ng≠Íi v…n ch≠a qu™n h◊nh ∂nh ca s‹ Ph≠¨ng Anh, lÛc Æ„ mÌi chÿ ngoµi 20 tuÊi, ngÂi tr™n xe l®n gi˜a nh˜ng vÀn ÆÈng vi™n, nh˜ng di‘n vi™n cÚng Æ“u ngÂi tr™n xe l®n, th∂ hÂn m◊nh vµo bµi h∏t {Bµi ca tr™n xe l®n} do nhπc s‹ Ph„ ߯c Ph≠¨ng s∏ng t∏c (vµ cÚng ch›nh nhπc s‹ lµ ng≠Íi ch‰n c´ Æ” th” hi÷n trong ch≠¨ng tr◊nh khai mπc Para Games 2 tπi Vi÷t Nam). Bµi h∏t c„ nh˜ng c©u lµm xÛc ÆÈng lflng ng≠Íi: {ChÛng ta cÔng Æ≠Óc chia sŒ nh≠ nhau ∏nh næng m∆t trÍi vµ nh˜ng c¨n m≠a mi“n nhi÷t ÆÌi. Vµ nh≠ nhau nh˜ng gi‰t n≠Ìc mæt, nÙ c≠Íi buÂn vui, nh˜ng kh∏t khao t◊nh y™u mu´n thuÎ... Ng‰n ÆuËc h∑y ch∏y m∑i trong lflng mÁi ng≠Íi Æ” nh˜ng kh∏t khao vµ nh˜ng ≠Ìc ao lÂng lÈng bay tÌi nh˜ng v◊ sao l†p l∏nh...}.

Ph≠¨ng Anh t©m s˘, Æ„ lµ k˚ ni÷m mµ

c´ kh´ng bao giÍ qu™n Æ≠Óc. BÎi v◊ lÛc Æ„ c´ cfln r†t trŒ, m‰i th¯ Æ“u ngÏ ngµng khi’n c´ l„ng ng„ng kh´ng bi”t ph∂i lµm nh≠ th’ nµo, chÿ Æinh ninh lµ m◊nh ph∂i th” hi÷n bµi h∏t Æ„ thÀt tËt. Ph≠¨ng Anh mÿm c≠Íi khi nhæc lπi k˚ ni÷m v“ buÊi s∏ng ngµy h´m sau, khi c´ ra Æ≠Íng li“n bfi m‰i ng≠Íi tr™u: {H´m qua vıa nh◊n th†y ngÂi tr™n xe l®n, h´m nay Æ∑ Æi lπi nh≠ th’ nµy rÂi Ɔy µ?}. Ph≠¨ng Anh lÛc Æ„ chÿ c≠Íi, trong lflng c∂m th†y vui vµ c∂m ÆÈng v◊ Æ≠Óc m‰i ng≠Íi nhÌ tÌi m◊nh.

MÈt ca khÛc kh∏c v“ Æ“ tµi trŒ th¨ Ph≠¨ng Anh cÚng Æ∑ th” hi÷n kh∏ thµnh c´ng, Æ„ lµ ca khÛc {Gi†c m¨} cÒa nhπc s‹ Anh Qu©n. Qua gi‰ng h∏t cÒa c´, d≠Íng nh≠ nh˜ng ca tı c„ s¯c lay ÆÈng mÈt c∏ch m∑nh li÷t, h◊nh ∂nh nh˜ng Ưa bä trÎ n™n ∏m ∂nh nh≠ hi÷n l™n tr≠Ìc mæt ng≠Íi nghe ∏nh mæt trŒ th¨ non nÌt lπc loµi trong Æ™m tËi. Xu†t hi÷n tı n®m 2006, ca khÛc {Gi†c m¨} Æ∑ Æ≠Óc Truy“n h◊nh Vi÷t Nam ph∏t Æi ph∏t lπi nhi“u l«n mµ v…n chi’m Æ≠Óc c∂m t◊nh cÒa kh∏n gi∂.

NH~NG NàO ßI V≈

C¨ quan Æ„ng tπi H∂i Phflng n™n Ph≠¨ng Anh giËng nh≠ con thoi h’t Î Hµ NÈi, Æi di‘n c∏c tÿnh lπi v“ H∂i Phflng. ß’n khi lÀp gia Æ◊nh, s˘ bÀn rÈn †y d≠Íng nh≠ t®ng l™n khi c´ c„ th™m m∂nh Ɔt Sµi Gfln Æ” Æi v“.

Ph≠¨ng Anh cho bi’t, m†y n®m qua, c¨ quan Æ∑ tπo Æi“u ki÷n cho c´ r†t nhi“u Æ” vıa c„ th” phÙc vÙ qu©n ÆÈi, lπi vıa c„ th” Æ’n vÌi c´ng chÛng th≠Íng xuy™n. T†t nhi™n, lµ mÈt ca s‹ - chi’n s‹ trong qu©n ÆÈi, sœ ph∂i ch†p hµnh nh˜ng quy Æfinh vµ th˘c hi÷n Æ«y ÆÒ c∏c nhi÷m vÙ Æ≠Óc giao.

Nh≠ng mÈt m∆t do s˘ cË gæng cÒa b∂n th©n, m∆t kh∏c lπi Æ≠Óc c¨ quan tπo Æi“u ki÷n n™n Ph≠¨ng Anh cho rªng, kh´ng c„ s˘ m©u thu…n khi lµ ca s‹ qu©n ÆÈi vµ ca s‹ t˘ do, nh≠ng ph∂i lu´n bi’t dung hoµ, c„ nh˜ng lÛc ph∂i ≠u ti™n cho nhi÷m vÙ.

Khi Æ≠Óc h·i v“ tÊ †m mÌi, ni“m hπnh phÛc hi÷n l™n trong Æ´i mæt Ph≠¨ng Anh. C´ lµ ng≠Íi coi tr‰ng hπnh phÛc gia Æ◊nh vµ kh´ng muËn Æ∏nh ÆÊi n„ v◊ b†t c¯ Æi“u g◊. ßi“u Æ„ thÀt Æ∏ng tr©n tr‰ng vµ cÚng d‘ hi”u khi Ph≠¨ng Anh Æang c„ mÈt ng≠Íi chÂng, ng≠Íi bπn dÔ kh´ng theo l‹nh v˘c ngh÷ thuÀt nh≠ng sΩn sµng ÆÂng hµnh b™n c´.   39 

SÉNG TÉC

CÂY MÍT

XÓM

THU − Truy÷n ngæn NGUYŸN TI⁄N HÅI

G

Minh h‰a Tu†n Long

«n mÈt th∏ng nay, khi m∆t trÍi l∆n xuËng rıng c‰ bπt ngµn chπy suËt tı bÍ s´ng Thao Æ’n tÀn ch©n nÛi Y™n Lang lµ lÛc ´ng Tπ tr∂i chi’c chi’u Æ∑ sÍn r∏ch xuËng d≠Ìi gËc m›t g„c s©n. §ng ngÂi Æ„, tr«m ng©m vÌi b◊nh r≠Óu træng. Ng≠Íi d©n x„m Thu d«n d«n quen vÌi c∂nh †y. Ng≠Íi ta b∂o nhau: {ThÛ vui cÒa tuÊi giµ. C„ g◊ lµ lπ}. ThÍi gian ´ng Tπ ngÂi uËng r≠Óu kh´ng t›nh theo giÍ. Ngæn, dµi lµ phÙ thuÈc vµo b˜a c¨m tËi sÌm hay muÈn. Khi nµo D«n l™n ti’ng: {Con mÍi bË vµo x¨i c¨m} th◊ ´ng Tπ thu chi’u.

H¨n mÈt tu«n nay ´ng Tπ ngÂi uËng r≠Óu l©u h¨n. B˜a c¨m tËi kh´ng cfln lµ thÍi Æi”m Æ” ´ng thu chi’u n˜a. {Con mÍi bË vµo x¨i c¨m} - D«n l™n ti’ng,  40 

{Ch∏u mÍi ´ng vµo x¨i c¨m} - Thªng Trung l™n ti’ng - §ng v…n l∆ng im. C„ Æ™m D«n tÿnh gi†c th†y ´ng Tπ v…n ngÂi th«m d≠Ìi gËc c©y m›t, vÈi kh»n kho∂n {Con lπy bË. BË vµo x¨i l≠ng c¨m rÂi Æi ngÒ kŒo Ëm}. Th≠¨ng con, th≠¨ng ch∏u ´ng Tπ Ƶnh thu chi’u nh≠ng kh´ng ®n c¨m. §ng l™n gi≠Íng nªm, mæt nh◊n tr©n tr©n l™n tr«n nhµ Æ’n tÀn s∏ng.

Thªng Trung th†y ´ng t›nh kh› th†t th≠Íng, nhi“u l«n g∆ng h·i mã nh≠ng Æ“u bfi D«n gπt Æi {V“ giµ ai chºng th’.

Con c¯ tÀp trung ´n thi Æπi h‰c cho ÆÁ. ßıng b®n kho®n}. D«n n„i vÀy ch¯ chfi hi”u r†t r‚ nÁi buÂn s©u thºm cÒa bË, h¨n th’ ch›nh b∂n th©n chfi cÚng th†y Æau ÆÌn v◊ nguy™n nh©n g©y n™n nÁi buÂn Æ„... §ng bµ Tπ sinh Æ≠Óc hai ng≠Íi con trai. Khi Hi’u - Ưa con Æ«u lflng cÒa ´ng bµ Æ≠Óc ba tuÊi th◊ bµ Tπ sinh th™m Ưa con trai th¯ hai Æ∆t t™n lµ Ngh‹a. Ba th∏ng sau bµ Tπ l©m b÷nh ÆÈt ngÈt qua ÆÍi. C∏i c©u {Gµ trËng nu´i con} kh´ng ÆÒ n„i l™n hoµn c∂nh v´ cÔng c¨ c˘c cÒa bË con ´ng Tπ. MÈt tay b’ Ưa l™n ba, mÈt tay Æ≠a n´i Ưa Æang Æ· h·n, ´ng Tπ g«y rÈc nh≠ mÈt bÈ x≠¨ng. ß™m Æ’n, ´ng Tπ ru con gi‰ng kh∂n Æ∆c. Thi’u h¨i mã, Ưa ri rÿ chÿ ra s©n Æfli Æi, Ưa oe oe gi∑y giÙa. D©n x„m Thu th≠¨ng bË con ´ng, ng≠Íi bi’u c©n Æ≠Íng, ng≠Íi cho b∏t gπo... Bµ DÀu ngµy Æ„ Æang nu´i con m‰n, nhµ chung bÍ rµo vÌi nhµ ´ng Tπ, nhÀn cho thªng Ngh‹a bÛ kä m†y th∏ng rflng. TÔng tªng, chæp v∏ nu´i con th’ rÂi c¨ c˘c cÚng qua. Hi’u, Ngh‹a cµng lÌn tr´ng cµng phÊng phao. Ng≠Íi lπ nh◊n Æo∏n tuÊi, ai cÚng Æo∏n thıa. Nhµ nghÃo, h‰c h’t lÌp b∂y hai anh em Æ“u b· h‰c Æi ch∆t l∏ c‰ cÔng bË. C∏i tµi ch∆t l∏ c‰ cÒa bË con ´ng Tπ nÊi ti’ng khæp vÔng. SuËt ngµy ba bË con ´ng v∏c ken lang thang h’t ÆÂi nµy Æ’n ÆÂi kh∏c. L∏ c‰ ch∆t xuËng r∂i khæp ÆÂi, x∑ vi™n hÓp t∏c b„ kh´ng xu”. Nhi“u hÓp t∏c x∑ l©n cÀn cÚng Æ’n thu™ bË con ´ng Tπ ch∆t c‰ cho x∑ m◊nh. Kinh t’ gia Æ◊nh kh∏ d«n l™n. §ng Tπ c„ Æi“u ki÷n Æ” giÛp ÆÏ lπi nh˜ng ng≠Íi kh„ kh®n h¨n m◊nh trong x„m.

Trong Æ∏m con g∏i mÌi lÌn hay Æi l†y cÒi c‰, kh´ng hi”u sao D«n th≠Íng Æ≠Óc Hi’u ≠u ti™n. Tr≠Ìc khi th∏o ken tÙt xuËng D«n Æ≠Óc Hi’u g‰i Æ’n. ߯ng tr™n ng‰n c‰ cao vÛt Hi’u chÿ c«n Æπp vµi c∏i lµ nh˜ng bã c‰ kh´ r¨i l∂ t∂. D«n tha h nh∆t x’p vµo quang.

C„ h´m, Æ∏m con g∏i x„m Thu cÊ m·i muËn g…y, dÔng m„c giÀt m∑i mµ chÿ Æ≠Óc lÃo tÃo vµi c∏i bã c‰ th◊ D«n Æ≠Óc

nh˜ng hai g∏nh cÒi. Ghen t˛ vÌi D«n, Æ∏m con g∏i v©y quanh Hi’u ph∂n ÆËi: {Anh thi™n vfi, c∏i D«n Æ≠Óc {Æπp} li™n tÙc cfln b‰n em chºng Æ≠Óc {Æπp} c∏i nµo} lµm ´ng Tπ cÚng ph∂i quay m∆t Æi tÒm tÿm.

Hi’u D«n ph∂i lflng nhau tı chuy÷n cÒi ÆuËc lam lÚ nh≠ vÀy. Chºng thi vfi tr®ng hoa, ong b≠Ìm g◊. Th†y Ngh‹a Æ∑ lÌn, n®m b∂y t≠ Hi’u xin bË cho Æi bÈ ÆÈi. D«n Æ≠a Hi’u l™n tÀn huy÷n tÀp trung. ß∏m con trai x„m Thu nhÀp ngÚ cÔng Hi’u n®m †y Æ“u lÈc ngÈc c∂, chºng Ưa nµo c„ bπn g∏i n™n tr≠Íng hÓp cÒa Hi’u Æ≠Óc x’p vµo loπi {ÆÈc Ææc}.

L∏ th≠ Æ«u ti™n Hi’u gˆi v“ cho bË c„ kÃm theo l∏ th≠ gˆi cho D«n. D«n c«m l∏ th≠ mµ hai tay c¯ run c«m cÀp.

G∏i qu™, nh◊n l™n th◊ ÆÂi nh◊n xuËng th◊ ÆÂng, c„ bao giÍ bi’t Æ’n th≠ tı sao lπi chºng run. D«n Ɖc Æi Ɖc lπi rÂi thuÈc lflng kh´ng s„t mÈt ch˜. C´ th›ch nh†t Æoπn: {...SuËt d‰c Æ≠Íng hµnh qu©n anh kh´ng th†y n¨i nµo nhi“u l∏ c‰ nh≠ qu™ m◊nh. Chºng ch®m b„n g◊ nh≠ng th≠¨ng ng≠Íi n™n c©y c‰ nµo cÚng v≠¨n l™n thºng tæp. Anh hy v‰ng ngµy v“ sœ l†y cÒi thay em, cfln em sœ dÔng nh˜ng thanh cÒi Æ„ Æ” n†u nÂi c¨m chung cho bË, cho Ngh‹a, cho c∂ chÛng m◊nh...}.

N®m b∂y b∂y Hi’u Æ≠Óc v“ phäp h¨n mÈt th∏ng. Hi’u D«n c≠Ìi nhau cÔng vÌi m†y Æ∏m c≠Ìi do x∑ tÊ ch¯c. §ng Tπ kh´ng Æ” Æ©u cho h’t nÁi mıng, ra ra vµo vµo, lu´n ch©n lu´n tay ti’p kh∏ch. ß∏m con g∏i x„m Thu lπi mÈt l«n n˜a ph∂i ghen t˛ vÌi D«n: {C∏i D«n thÀt tËt sË. Lµm d©u gia Æ◊nh toµn con trai kh∏c nµo m◊ ch›nh c∏nh}. ô nhµ ›t ngµy Hi’u rÒ Ngh‹a l™n gia Æ◊nh ng≠Íi bπn cÔng ƨn vfi cÚng Æ≠Óc v“ phäp tÀn tr™n ßoan HÔng ch¨i. Khi v“ hai anh em thay nhau ÆÃo mÈt c©y m›t qu˝. C©y m›t cfln nh· nh≠ng Æ” chæc ®n, bπn Hi’u b‰c mÈt khoanh Ɔt to ÆÔng n∆ng m†y chÙc c©n. §ng bË bπn Hi’u b∂o: {GiËng m›t nµy qu˝ læm. Qu∂ sai, mÛi d«y, nhi“u mÀt lπi nhanh b„i}. Ngæm ngh›a Æfia th’ m∑i, cuËi cÔng Hi’u quy’t Æfinh trÂng c©y m›t vµo g„c s©n ph›a nhµ bµ DÀu. Hai anh em h◊ hÙc Ƶo hË, b· ph©n, t≠Ìi n≠Ìc rÂi l†y cµnh c‰ rµo xung quanh c©y m›t c»n thÀn. §ng Tπ Ưng nh◊n c∏c con lµm gÀt Æ«u li™n tÙc, rÂi ´ng n„i nh· vÌi D«n: {C„ sät Æ∏nh c©y m›t nµy cÚng kh´ng ch’t Æ≠Óc}.

Hi’u tr∂ phäp. D«n kh†p khÎi v◊ gi‰t m∏u anh Æ” lπi lÌn l™n tıng ngµy. ß´i lÛc c´ Æ∑ ngh‹ Æ’n chuy÷n Æ∆t t™n.

Con trai th◊... con g∏i th◊..., rÂi c´ h∏t.

 41 

Nh˜ng c©u h∏t Æ≠Óc chæp nËi tı lÍi cÒa nhi“u bµi h∏t mµ c´ cÚng chºng bi’t t™n nh˜ng bµi h∏t Æ„ lµ g◊.

CuËi n®m Æ„, Ngh‹a nªng n∆c Æfli ´ng Tπ cho Æi bÈ ÆÈi nh≠ anh Hi’u. Ngh‹a Æ≠a ra l˝ do {ô nhµ Æ∑ c„ chfi D«n ch®m s„c bË. Con ng≠Íi cÚng nh≠ con chim, ÆÒ l´ng ÆÒ c∏nh rÂi ph∂i bay Æi cho bi’t Æ„ bi’t Æ©y}. §ng Tπ th†y ph∂i, ÆÂng ˝.

TrÍi Ɔt run rÒi th’ nµo, h’t kh„a hu†n luy÷n t©n binh Ngh‹a Æi Nam vµ Æ≠Óc bÊ sung v“ ƨn vfi do Hi’u lµm Æπi ÆÈi tr≠Îng. Chuy÷n nhµ, chuy÷n cˆa r©m ran. Bi’t bË kh·e, vÓ Æang mang thai, c©y m›t lÌn nhanh... Hi’u vui nh≠ trŒ th¨. Anh quy’t Æfinh dµnh ti“n l≠¨ng mÈt th∏ng Æ” khao anh em ƨn vfi mÈt b˜a t≠¨i.

Chi’n tranh bi™n giÌi T©y Nam x∂y ra, Hi’u, Ngh‹a cÔng ƨn vfi l™n Æ≠Íng Æi chi’n Ɔu. ßπi ÆÈi Hi’u Æ≠Óc giao nhi÷m vÙ chËt gi˜ mÈt Æi”m cao bi™n giÌi. Sau hµng chÙc l«n t†n c´ng bfi th†t bπi, qu©n Æfich t®ng c≠Íng mÈt trung Æoµn quy’t ti™u di÷t Æi”m cao. Hi’u bfi th≠¨ng n∆ng nh≠ng v…n chÿ huy ƨn vfi chi’n Ɔu Æ’n cÔng. Th≠¨ng anh, c®m thÔ gi∆c, m∏u Ngh‹a s´i l™n, Ngh‹a giÀt l†y kh»u Æπi li™n tı tay mÈt chi’n s‹ Æang loay hoay t◊m vfi tr› bæn, anh dπng ch©n Ưng thºng bæn x∂ vµo ÆÈi h◊nh Æfich Æ´ng nh≠ ki’n Æang hfl la x´ng l™n. Trung Æoµn Æfich bfi Æ∏nh bÀt nh≠ng Hi’u, Ngh‹a vµ h¨n mÈt nˆa anh em cÒa Æπi ÆÈi Æ∑ hy sinh...

Ngµy nhÀn gi†y b∏o tˆ D«n ng†t xÿu. §ng Tπ cæm h≠¨ng xung quanh gËc m›t rÂi ngÂi Æ„ suËt Æ™m. Bµ con l∏ng gi“ng käo Æ’n Æ«y nhµ. Bµ DÀu chÿ huy m‰i ng≠Íi lo c¨m n≠Ìc cho ´ng Tπ vµ D«n.

Kh´ng ai c«m Æ≠Óc n≠Ìc mæt tr≠Ìc nÁi Æau ÆÌn kh´n cÔng cÒa bË con ´ng.

H¨n nˆa n®m trÍi nˆa m™ nˆa tÿnh, ´ng Tπ b· hºn ngh“ ch∆t c‰. §ng Î nhµ b’ thªng Trung vµ dÂn h’t s¯c ch®m s„c c©y m›t. MÌi m†y n®m mµ ng‰n m›t Æ∑ cao v≠Ót n„c nhµ, cµnh l∏ xum xu™ b„ng trÔm k›n m∆t s©n. C∏ch m∆t Ɔt h¨n mÈt mät, th©n m›t ph©n lµm hai giËng nhau nh≠ ÆÛc. Th©n b™n nµo cÚng th„t lπi Î gi˜a, ph›a tr™n, ph›a d≠Ìi h¨i ph◊nh ra. Ai Æi qua Æ©y cÚng ph∂i dıng lπi. Ng≠Íi ta t≠Îng t≠Óng th’ nµo cÚng th†y c„ l˝. VÌi d©n x„m Thu, Æa ph«n b∂o {Tr´ng t˘a hai ng≠Íi con trai ´ng Tπ}. C„ hai ng≠Íi kh´ng chÿ t≠Îng t≠Óng h◊nh d∏ng c©y m›t theo t©m trπng cÒa m◊nh mµ cfln {nghe} Æ≠Óc ti’ng n„i chuy÷n tı vflm l∏ mÁi Æ™m v“, Æ„ lµ: §ng Tπ vµ D«n. C„ Æ™m ´ng Tπ bÀt dÀy, mÎ cˆa, rÂi l™n gi≠Íng nªm chÍ

nh≠ chÍ ÆÓi mÈt Æi“u g◊... D«n cÚng ch≠a ngÒ, chfi th«m c∂m ¨n bË Æ∑ lµm thay chfi c∏i vi÷c mµ chfi cÚng Æfinh lµm. N®m m›t b„i, lπ lÔng thay mÁi b™n th©n Æ≠Óc ÆÛng mÈt qu∂ nh≠ng Æ“u to bªng c∏i thÔng g∏nh n≠Ìc, h≠¨ng t·a ra th¨m n¯c. §ng Tπ kh÷ n÷ b™ tıng qu∂ m›t Æ∆t l™n m∆t hflm Æ˘ng lÛa. §ng thæp h≠¨ng, mi÷ng l«m r«m kh†n bµ Tπ vµ hai con. H≠¨ng tµn, ´ng b∂o D«n bÊ m›t, gi˜ lπi mÈt mi’ng nh· rÂi mang chia Æ“u cho c∏c gia Æ◊nh hµng x„m.

Nh˜ng n®m sau c©y m›t sai chi ch›t. Qu∂ suËt tı gËc Æ’n ng‰n tr´ng nh≠ nh˜ng con lÓn bÈt nªm chÂng l™n nhau, thÀt s≠Ìng mæt. ß∑ thµnh l÷, hai qu∂ ch›n Æ«u ti™n ´ng Tπ lπi Æ∆t l™n m∆t hflm rÂi thæp h≠¨ng l«m r«m kh†n. D©n x„m Thu ®n m›t nhµ ´ng Tπ thµnh quen, ai cÚng ph∂i thıa nhÀn {Qu∂ lµ mÈt giËng m›t qu˝. °n mÈt mÛi nhÌ suËt ÆÍi}.

Ti’ng lµnh ÆÂn xa, mÔa m›t Æ’n d©n bu´n tr™n tÿnh käo v“ nhµ ´ng Tπ n≠Ím n≠Óp, nh≠ng ´ng Tπ d¯t kho∏t kh´ng b∏n. §ng b∂o: {C©y m›t nµy lµ x≠¨ng thfit cÒa con t´i. Qu∂ m›t lµ lÈc n„ Æ” lπi cho gia Æ◊nh t´i vµ d©n x„m Thu. Ai lπi Æi b∏n lÈc bao giÍ}.

MÈt sË ng≠Íi d©n x„m Thu quy’t t©m nh©n giËng m›t nhµ ´ng Tπ nh≠ng kh´ng thµnh. Nh˜ng c©y Æ∑ cho qu∂ mÛi Æ“u nh·, x¨ nhi“u, ®n nhπt nh≠ khoai sËng.

BÎi th’, sau mÔa b„i h‰ Æ“u ch∆t Æi Æ” ÆÏ tËn Ɔt...

Thªng Trung cµng lÌn cµng giËng bË. Th≠¨ng ´ng, th≠¨ng mã n„ h‰c r†t gi·i lπi ch®m lµm.

D«n Æ∂m Æang. M‰i vi÷c ÆÂng ∏ng, ch®n nu´i chfi Æ“u lo toan chu t†t. NÁi m†t m∏t kh´n cÔng d…u kh´ng bÔ Ææp Æ≠Óc, song theo thÍi gian kh´ng kh› b◊nh y™n cÚng bao trÔm l™n m‰i sinh hoπt gia Æ◊nh.

BÁng mÈt ngµy, ´ng Cao, ChÒ tfich x∑ tuy™n bË: {Huy÷n sœ mÎ Æ≠Íng ´ t´ qua x∑ nhµ. Theo thi’t k’, con Æ≠Íng sœ xuy™n qua x„m Soi s∏t bÍ s´ng, nh≠ng x∑ Æ“ nghfi vµ huy÷n Æ∑ nh†t tr› cho con Æ≠Íng ngo∆t vµo x„m Thu rÂi mÌi rœ ra cuËi x„m Soi Æ” t®ng th™m di÷n t›ch m∆t ti“n. T≠¨ng lai thfi tr†n huy÷n sœ käo dµi h’t x∑ n™n cµng nhi“u m∆t ti“n Ɔt cµng c„ gi∏. TËn käm th™m mÈt

chÛt trong vi÷c mÎ Æ≠Íng vÌi Nhµ n≠Ìc b‚ bÃn g◊. C∏i ch›nh lµ x∑ Æ≠Óc lÓi}. §ng Cao cfln käo mÈt b«u Æoµn th™ tˆ Æ’n tr≠Ìc nhµ ´ng Tπ chÿ tr·. Theo v÷t tay ´ng Cao chäm vµo kh´ng kh› th◊ mäp Æ≠Íng c∏ch m∏i hi™n nhµ ´ng Tπ hai mät, c©y m›t nªm Î t©m Æ≠Íng.

MÈt sË ng≠Íi d©n x„m Thu bµn t∏n: {§ng Tπ g∆p may, phen nµy giµu to. N’u b∏n mÈt ph«n Ɔt, b· rŒ cÚng thu vµi chÙc c©y, n’u mÎ cˆa hµng ho∆c cho thu™ cÚng thu bπc tri÷u hµng th∏ng...}. §ng Tπ tr∂i chi’u d≠Ìi gËc m›t ngÂi uËng r≠Óu tı Æ„.

D«n cÚng buÂn Æ’n n…u ruÈt nh≠ng nÁi lo bË Ëm cfln lÌn h¨n.

Chfi dÂn s¯c Æ” ch®m s„c bË, song kh´ng lπi. C∏i may mµ d©n x„m Thu bµn t∏n ch≠a th†y Æ©u, chÿ th†y ´ng Tπ ngµy mÈt rπc Æi nh≠ hÂi bµ Tπ m†t. ß™m nay, gi„ tı s´ng Thao thÊi vµo x„m Thu m∏t r≠Ói. C©y m›t ngoµi s©n xµo xπc t©m s˘ cÔng vÌi Ɔt trÍi. D«n thi’p Æi.

Chfi m¨: {Anh Hi’u vµ Ngh‹a v“ phäp. Hai ng≠Íi l∆ng lœ vµo nhµ.

Anh Hi’u mÎ ba l´ l†y quµ t∆ng bË, t∆ng Trung. ß’n l≠Ót chfi, anh Æ≠a chi’c hÈp nh· b‰c gi†y hÂng vu´ng v¯c. Chfi hÂi hÈp b„c gi†y. MÈt chi’c g≠¨ng trfln trfia, trong veo. Chfi Æ≠a l™n soi.

Trong g≠¨ng, anh Hi’u vµ chfi c≠Íi t≠¨i nh≠ ngµy c≠Ìi. Chfi Æ≠a tay ra ph›a sau Æ∆t vµo vai anh. Lπ qu∏! VÌi m∑i v…n kh´ng tÌi. Anh cao d«n l™n nh≠ c©y m›t. Tı vai anh,  kh´ng ph∂i, tı cµnh m›t, nh˜ng gi‰t m∏u Æang nh· xuËng Æ· th…m...}. D«n Û Ì rÂi giÀt m◊nh tÿnh gi†c. Chfi nh◊n sang chi’c gi≠Íng nan, kh´ng th†y bË Æ©u.

C¯ ch©n Ɔt chfi bÊ ra s©n. Sau ti’ng thät gh™ rÓn, chfi ng∑ gÙc.

D©n x„m Thu käo Æ’n Æ´ng nghfit. D≠Ìi ∏nh ÆuËc chÀp chÍn, ´ng Tπ Ưng ∏p ng˘c vµo c©y m›t, ch©n cho∑i ra. Nh˜ng nän h≠¨ng Æang ch∏y dÎ. Hai tay ´ng ´m ch∆t l†y th©n c©y. Ng≠Íi ´ng lπnh to∏t, c¯ng ÆÍ.

Xa xa lµ ti’ng ◊ «m cÒa xe, m∏y Æang mÎ Æ≠Íng ngo∆t vµo x„m Thu - c∏i x„m nh· hi“n lµnh, bao ÆÍi nay chºng h“ bi’t Æ’n m∆t ti“n, m∆t hÀu. 

 42 

T

rong ÆÍi th¨ cÒa m◊nh, nhµ th¨ Phπm Minh T©m Æ∑ dµnh hºn mÈt tÀp th¨ vi’t v“ Æ“ tµi th≠¨ng binh, li÷t s‹. Chÿ h¨n mÈt tr®m trang nh≠ng s¯c n∆ng cÒa tÀp th¨ th◊ kh´ng th” c©n Æong Æ≠Óc. N∆ng bÎi ngh‹a t◊nh ÆÂng ÆÈi thÒy chung; n∆ng bÎi s˘ hy sinh l…m li÷t, lÌn lao; n∆ng bÎi nÁi Æau cæt c¯a kh´n ngu´i cÒa nh˜ng ng≠Íi Æang sËng... Ngay sau khi ra ÆÍi, tÀp th¨ Æ∑ Æ≠Óc TÊng cÙc Ch›nh trfi quy’t Æfinh t∏i b∂n Æ” phÙc vÙ rÈng r∑i h¨n ÆÂng bµo, chi’n s‹ m‰i mi“n qu™. ß„ lµ tÀp th¨ {Xin Æıng cÒa ri™ng ai}.

MÎ Æ«u tÀp th¨, t∏c gi∂ m≠Ón lÍi th◊ th«m cÒa Ɔt Æ” t©m s˘ vÌi nh˜ng ng≠Íi Æ∑ ra Æi, t©m s˘ vÌi nh˜ng ng≠Íi Æang sËng. Bµi th¨ Æ≠Óc s∏ng t∏c tπi Thµnh cÊ Qu∂ng Trfi, n¨i nhµ th¨ Æ∑ cÔng ÆÂng ÆÈi sËng vµ chi’n Ɔu trong mÔa hà Ʒ lˆa. T©m trπng cÒa th«y gi∏o trŒ dπy m´n lfich sˆ ch›nh lµ t©m trπng cÒa anh: {... ßÂng ÆÈi t´i bao nhi™u Ưa kh´ng v“ ChÌm sang hà rÈn r∑ ti’ng ve Th«y gi∏o trŒ Æ’n tr≠Íng dπy m´n lfich sˆ Ph†n træng, b∂ng Æen dflng nµo ghi mÔa hà Ʒ lˆa?

LÍi nµo th«y nän lπi th≠¨ng Æau?...} (Trong th◊ th«m cÒa Ɔt) V…n t©m trπng Æau buËt †y, nhµ th¨ nhÌ lπi mÈt ngµy {ti‘n bπn} v“ n¨i b†t tˆ: {... Tπ tı kh´ng mÈt tu«n h≠¨ng VÌi tay bŒ cµnh hoa nÛi G‰i lµ ngh‹a t◊nh ÆÂng ÆÈi Trong giÍ {tˆ bi÷t, sinh ly}...} (Ti‘n bπn) T´i cÚng Æ∑ tıng ti‘n bπn v“ n¨i b†t tˆ nh≠ nhµ th¨. ƒy lµ mÔa kh´ gi˜a nÛi rıng T©y Nguy™n n®m 1973. Bµi th¨ {Ti‘n bπn} Æ∑ n„i hÈ t©m trπng cÒa t´i vµ t©m trπng bao ng≠Íi vµo c∏i thÍi khæc Æau buÂn †y. Bµi th¨ gi∂n dfi nh≠ cuÈc ÆÍi ng≠Íi l›nh. Tıng c©u, tıng dflng t˘a nh≠ lÍi ng≠Íi l›nh v…n t©m t◊nh vÌi nhau khi sËng. C„ kh∏c ch®ng lµ nÁi lo toan v…n day d¯t cÔng nh˜ng gi‰t n≠Ìc mæt th«m: {...CÛi xuËng b™n anh kh„c th«m Th≠¨ng bπn mÈt m◊nh nªm lπi ô n¨i Æπn cµy, bom v∑i Bi’t c„ y™n b“ cho anh?...} (Ti‘n bπn) Chi’n tranh lµ vÀy, bπn nªm xuËng rÂi Æ©u Æ∑ Æ≠Óc y™n. Bi’t bao ÆÂng ÆÈi cÒa t´i, cÒa nhµ th¨ ph∂i hy sinh Æ’n m†y l«n!

Hoµ b◊nh, Ɔt n≠Ìc v≠¨n m◊nh trong t≠¨i xanh, nh≠ng kh„i ngh‹a trang v…n nghi ngÛt cÔng nÁi Æau ©m ÿ th∏ng ngµy. Nhµ th¨

TH• VõI CHI⁄N Sè

TIẾNG LÒNG CỦA MỘT NHÀTHƠ THƯƠNG BINH − H¤NG GIANG

trÎ lπi ngh‹a trang th®m bπn, tuy m∏i t„c Æ∑ bπc nh≠ng v…n ngÏ ngµng nh≠ng nh¯c nÁi ni“m v“ nh˜ng ≠Ìc ao {chän r≠Óu}, {cuÈc cÍ} b◊nh dfi: {...Kh„i h≠¨ng mÈt chÛt t©m thµnh Gi‰t r¨i Ææng c∂ ng‰t lµnh ngµy x≠a Nh˜ng mong chän r≠Óu, cuÈc cÍ Hay Æ©u bπc t„c Æ’n giÍ lπy nhau}.

(Vi’ng bπn Î Ngh‹a trang Tr≠Íng S¨n) ßan xen vÌi nh˜ng bµi v“ ngh‹a t◊nh thÒy chung vµ nÁi Æau ÆÂng ÆÈi lµ nh˜ng bµi khæc hoπ ch©n dung cÔng nÁi ÆÓi chÍ khæc kho∂i, nÁi th≠¨ng Æau Æ’n n∏t lflng cÒa nh˜ng ng≠Íi mã, ng≠Íi vÓ li÷t s‹: {...T„c bao bµ mã th≠¨ng con Hai m≠¨i n®m lŒ häo mfln, bπc ph¨ Xä trÍi Æ∏ cÚng x∏c x¨ Ph∏o bom giÈi Æ’n b©y giÍ cfln rung...} (Chi“u tr™n b’n nhÌ) Nhµ th¨ Æ∑ kh´ng c«m Æ≠Óc n≠Ìc mæt khi v“ th®m mÈt ng≠Íi mã ÆÂng ÆÈi - mÈt ng≠Íi mã li÷t s‹. C„ th” n„i, nh˜ng gi‰t n≠Ìc mæt m∆n ch∏t cÒa anh ch¯a hai nÁi Æau: nÁi Æau cÒa m◊nh vµ nÁi Æau cÒa mã: {... T´i b≠Ìc Æ’n trong c∏i nh◊n cÒa mã L÷ tu´n trµo kh´ng n„i Æ≠Óc thµnh c©u Trong xÛc ÆÈng t´i th«m nghe mã tr∏ch:

- Sao mµy v“ kh´ng g‰i n„ giÔm tao...!} (Th®m mã bπn) VÌi nh˜ng ng≠Íi mã li÷t s‹, ng‰n lˆa chi’n tranh kh´ng h“ tæt, v…n ©m ÿ ch∏y trong lflng. Vµ, mã v…n chÍ v…n ÆÓi anh v“. S˘ chÍ ÆÓi m·i mfln, Æau Æ∏u Æ∑ bÀt l™n thµnh ti’ng n†c nghãn ngµo: {...Th©n tªm rÛt ruÈt nh∂ t¨ T„p teo chÍ Æ’n bao giÍ con ¨i...} (LÍi ng≠Íi mã li÷t s‹) VÌi ng≠Íi vÓ li÷t s‹ cÚng vÀy, nÁi Æau qu∆n thæt cÒa h‰ cÚng ch›nh lµ nÁi Æau qu∆n thæt cÒa nh˜ng ng≠Íi mã, cÒa t†t c∂ chÛng ta: {... Ngh‹a trang træng mÈt mµu ÆÂng ÆÈi Chfi Æi thæp h≠¨ng cho chÂng th∏ng B∂y G∆p anh th≠¨ng binh b™n n†m mÈ vÓ m◊nh Hai con ng≠Íi - BËn m†t m∏t hy sinh NÁi Æau dÂn v“ n¨i tr∏i tim cfln ÆÀp...}.

(G∆p Î ngh‹a trang) TÀp th¨ {Xin Æıng cÒa ri™ng ai} cfln c„ nhi“u bµi vi’t v“ nh˜ng ng≠Íi th≠¨ng binh trong cuÈc sËng thÍi b◊nh.

H‰ Æi ra tı Æπn bom vµ Æ” lπi mÈt ph«n x≠¨ng m∏u cÒa m◊nh n¨i chi’n tr≠Íng kh„i lˆa. Nh˜ng t≠Îng hπnh phÛc cÒa ph«n ÆÍi cfln lπi sœ Ææp bÔ cho nh˜ng n®m th∏ng chi’n tranh. Kh´ng! Chi’n tranh v…n hµnh hπ h‰ mÈt c∏ch tµn nh…n, h‰ v…n ph∂i Æ™m ngµy th«m l∆ng hy sinh, hy sinh lÌn lao, hy sinh cÔng  43 

ki÷t. Bµi th¨ {C´ng l˝ ph∂i Æfli} lµ mÈt trong nh˜ng bµi g©y {ch†n ÆÈng} trong t´i, buÈc t´i c¯ bfi ∏m ∂nh m∑i: {...Sao anh kh´ng mang v“ cho em Mµu xanh cÒa t◊nh y™u thay v◊ mµu da cam qu∏i gÎ Thai nghän c∂ cuÈc ÆÍi - m†y l«n sinh nÎ M†y l«n chÂng vÓ {ti‘n Æ≠a con} M†t Æ∑ lµ nÁi Æau Cfln chºng ra cfln.

SËng kh´ng Æ≠Óc lµm ng≠Íi cfln Æau h¨n c∏i ch’t...}. ß∆t t™n cho tÀp th¨ vi’t v“ Æ“ tµi Th≠¨ng binh li÷t s‹ {Xin Æıng cÒa ri™ng ai}, ph∂i ch®ng nhµ th¨ th≠¨ng binh hπng 2/4 Phπm Minh T©m muËn nhæn gˆi: s˘ m†t m∏t hy sinh trong chi’n tranh cÔng nÁi Æau do n„ mang lπi lµ nÁi Æau chung cÒa t†t c∂ m‰i ng≠Íi? H∑y khæc ghi ÆÍi ÆÍi s˘ hy sinh to lÌn Æ„ Æ” cµng th™m tr©n tr‰ng, n©ng niu tıng ngµy tıng giÍ Æang sËng: {...Khi ta ´m Æ«y hoa hπnh phÛc tr™n tay Trong ti’ng ph∏o vu quy, Æ∑ h’t ngµy xa væng Xin k›nh c»n nghi™ng m◊nh thæp l™n ßµi chi’n thæng MÈt nän h≠¨ng ngh‹a n∆ng s©u t◊nh...}.

(Xin Æıng cÒa ri™ng ai) V©ng! ß„ lµ mÈt nän h≠¨ng th” hi÷n truy“n thËng {UËng n≠Ìc, nhÌ nguÂn}, {®n qu∂ nhÌ ng≠Íi trÂng c©y} - mÈt nät Æπo l˝ tËt Æãp ngµn ÆÍi cÒa d©n tÈc Vi÷t Nam. 

TRANG TH•

− H~U THéNH

Anh kh´ng gi˜ cho m◊nh dÔ chÿ lµ ng‰n c· ßÂi th◊ rÈng anh kh´ng vu´ng Ɔt nh· ߆t vµ trÍi Phan Thi’t c„ anh t´i.

qua Em Æ∑ g∆p trÀn m≠a rıng anh g∆p V…n kh´ng ngÍ c„ mÈt tr≠a Phan Thi’t Em mÈt m◊nh Ưng kh„c Î sau xe

Ch›nh Î Æ©y anh th†y bi”n l«n Æ«u Qua cˆa h«m Sau nh˜ng ngµy v≠Ót dËc Bi”n th◊ rÈng c®n h«m qu∏ chÀt Khœ trÎ m◊nh c∏t ÆÊ træng hai vai

C∏nh rıng cfln kia trÀn mπc cfln kia Vµi b≠Ìc n˜a th◊ tÌi Æ≠Íng sË MÈt Vµi b≠Ìc n˜a Th’ mµ Kh´ng th” kh∏c Bi”n mµu g◊ th®m thºm lÛc anh Æi Em ch≠a hay c∏nh ÆÂi †y t™n g◊ Nh≠ng em bi’t ngµy ngµy anh v…n Ưng Anh ch≠a bi’t Æ∑ tan c¨n b∏o ÆÈng Ch≠a bi’t tin nhµ kh´ng nhÀn ra em.

Trong c®n h«m mÔi thuËc sÛng m h´i Tim anh ÆÀp kh´ng sao gh◊m lπi Æ≠Óc Gi„ nÂng nµn h¨i n≠Ìc Bi”n nh≠ mÈt con tµu sæp sˆa käo cfli Æi.

Nh˜ng ng´i sao t◊m c∏ch s∏ng v“ khuya Nh˜ng ng≠Íi l›nh mÎ Æ≠Íng Æi l†y n≠Ìc H‰ l∏ch qua nh˜ng c∏nh ÆÂi th∏ng chπp Trong Æoµn ng≠Íi dfl d…m c„ anh t´i Bi”n Ôa ra xoæn l†y m‰i ng≠Íi V◊ y™u bi”n mµ h‰ thµnh s¨ hÎ Anh t´i m†t sau loπt bom t‰a ÆÈ M†t chÿ cfln c∏ch n≠Ìc mÈt vµi gang Anh Î Æ©y mµ em m∑i Æi t◊m Em hy v‰ng Æ” l†y Ƶ v≠Ót dËc T©n C∂nh Sa Th«y ßæc Pät ßæc T´ Em Æ∑ qua nh˜ng c¨n sËt anh

Kh´ng nªm trong ngh‹a trang Anh Î vÌi ÆÂi anh xanh vµo c· C· Î Æ©y thµnh nhang kh„i cÒa nhµ m◊nh ßÂi Î Æ©y cÚng lµ con cÒa mã Lo li÷u trong nhµ dÂn xuËng vai em Ti’ng cfli xe Phan Thi’t b≠Ìc vµo Æ™m ßÃn thµnh phË soi ng≠Íi Æi c©u c∏ Anh kh´ng ngÒ ng≠Íi Æi c©u kh´ng ngÒ Bi”n Æ™m Æ™m trfl chuy÷n vÌi hai ng≠Íi.

C¯ th’ tıng ngµy Phan Thi’t c„ anh t´i.

 44 

− NGUYŸN DUY

GIƒC MóNG TR¿NG

PHAN THI⁄T Cï ANH T§I

1 Rıng xanh ch’t træng mÈt thÍi c©y gi¨ x≠¨ng træng l™n trÍi mµ gh™ Ve k™u træng x∏c ngµy hà lau Khe Sanh træng xuËng khe ß«u M«u 2 ßi tı træng rÓn cÍ lau xu´i mi“n c∏t træng v…n mµu træng th´i TuÊi hai m≠¨i træng r®ng c≠Íi træng con Æ≠Íng Ch›n... bπn t´i kh´ng v“ 3 Nghe tr®ng træng khÛc nhπc ve c¨n m¨ træng x„a bËn b“ hoa lau CÂn Ti™n ∏o træng qua c«u bπn t´i nªm d≠Ìi træng phau ß´ng Hµ

ĐỌC SÁCH

T

rong suËt thÍi k˙ ´ng §-ba-ma tranh cˆ cho Æ’n khi trÎ thµnh ´ng chÒ cÒa Nhµ Træng, d≠ luÀn n≠Ìc M¸ cÚng nh≠ toµn th’ giÌi Æ“u d‚i theo nh†t cˆ nh†t ÆÈng cÒa ´ng. Kh´ng chÿ b∏o ch›, truy“n h◊nh Æ≠a tin cÀp nhÀt mµ ngµnh xu†t b∂n cÚng kh´ng b· qua c¨ hÈi cho ra mæt c∏c †n ph»m v“ nh©n vÀt quan tr‰ng nµy. ô Vi÷t Nam, mÈt trong nh˜ng cuËn s∏ch {theo s∏t} vÌi vfi tÊng thËng da mµu nµy tı khi ´ng thæng cˆ Æ’n ngµy nhÀm ch¯c, cuËn s∏ch {N≠Ìc M¸ cuÈc chuy”n giao quy“n l˘c lfich sˆ} do Nhµ xu†t b∂n Qu©n ÆÈi nh©n d©n †n hµnh th∏ng 2-2009 Æem Æ’n cho bπn Ɖc nhi“u Æi“u thÛ vfi, b†t ngÍ.

N„i v“ s˘ thæng lÓi cÒa ´ng Ba-ræc cuËn s∏ch vi’t: {§ng Ba-ræc §-ba-ma Æ∑ ti’n vµo Nhµ Træng ph«n lÌn nhÍ s˘ giÛp ÆÏ b†t Ææc d‹ cÒa TÊng thËng G. Bu-s¨}. Thæng lÓi qu∏ lÌn cÒa ´ng §-ba-ma cÚng ÆÂng hµnh vÌi vi÷c ´ng ph∂i ghä vai Æ„n nhÀn nh˜ng {di s∂n n∆ng n“ nh†t} tı ng≠Íi ti“n nhi÷m trao lπi: cuÈc suy tho∏i tr«m tr‰ng nh†t trong lfich sˆ n≠Ìc M¸; g∏nh n∆ng cuÈc chi’n {chËng khÒng bË} kh´ng c„ hÂi k’t vÌi hai vÚng l«y I-ræc vµ Ép-ga-ni-xtan; k˚ lÙc m†t lflng d©n vµ s˘ c´ lÀp ch≠a tıng c„ tr™n tr≠Íng quËc t’.

Nh≠ng ng≠Íi d©n M¸ k˙ v‰ng vµo vfi TÊng thËng th¯ 44 vÌi c©u n„i {ßÊi mÌi Æ∑ Æ’n vÌi n≠Ìc M¸}. H‰ chÍ ÆÓi mÈt h≠Ìng thay ÆÊi t›ch c˘c cÒa vfi tÊng thËng da mµu Æ«u ti™n {t˘ tin vπch ra mÈt t≠¨ng lai t≠¨i s∏ng cho n≠Ìc M¸ ngay trong thÍi k˙ ∂m Æπm}, h‰ hy v‰ng ´ng c„ th” c¯u n≠Ìc M¸ tho∏t kh·i t◊nh trπng kh„ kh®n khÊng l Ƅ.

VÀy ´ng §-ba-ma Æ∑ th” hi÷n Æ≠Óc nh˜ng g◊ ngay trong giai Æoπn chuy”n giao quy“n l˘c?

CuËn s∏ch Æ≠a bπn Ɖc Æ’n vÌi mÈt v†n Æ“ lÌn th¯ hai, Æ„ lµ: hµnh tr◊nh 77 ngµy cÒa ´ng chÒ Nhµ Træng bæt Æ«u tı vi÷c l˘a ch‰n sæp x’p nÈi c∏c mÌi: {ß©y lµ mÈt nÈi c∏c hÁn hÓp, c„ thµnh vi™n cÒa Æ∂ng D©n chÒ vµ Æ∂ng CÈng hfla; c„ ng≠Íi gËc Phi, gËc É, gËc Trung ß´ng; c„ ng≠Íi Æ≠¨ng ch¯c cÒa ch›nh quy“n Bu-s¨, ng≠Íi Æ∑ v“ h≠u vµ c∏c {si™u sao}, c„ bÈ tr≠Îng lµ phÙ n˜... song nÊi bÀt lµ Æa ph«n thµnh vi™n trong nÈi c∏c Æ∑ tıng lµm vi÷c ho∆c c„ quan h÷ vÌi c˘u tÊng thËng Bin Clint¨n}. §ng §-ba-ma Æ∑ th˘c s˘ thÊi vµo n≠Ìc M¸ mÈt b«u kh´ng kh› hy v‰ng, tin t≠Îng s˘ thay ÆÊi c∂ v“ ÆËi nÈi vµ ÆËi ngoπi; c∂ kh´i phÙc n“n kinh t’ cÚng nh≠ sœ l†y lπi ni“m tin n≠Ìc M¸ ÆÛng nh≠ c©u th«n chÛ {thay ÆÊi} Æ∑ tıng Æ≠a ´ng l™n lµm ´ng chÒ Nhµ Træng? 

BU-SƠ ĐÃ “GIÚP ĐỠ„ Ô-BA-MA VÀO NHÀTRẮNG − NGñC LINH

 45 

QUˇC T⁄

GIÅI PHÉP NÄO NG°N CHÖN NGUY C• PH‡ BI⁄N Vü KHê HÑT NH¢N?

Ånh FG

− L£ MINH QUANG

46  tπp ch› V®n Ho∏ Qu©n S˘

N

gµy 25-5-2009, CHDCND Tri“u Ti™n ch›nh th¯c th´ng b∏o, h‰ Æ∑ ti’n hµnh thµnh c´ng vÙ thˆ hπt nh©n l«n th¯ hai trong lflng Ɔt, sau vÙ thˆ hÂi th∏ng 10-2006, ÆÂng thÍi cÚng khºng Æfinh, vÙ thˆ l«n nµy lµ {mÈt ph«n cÒa c∏c bi÷n ph∏p nhªm hÁ trÓ ch›nh s∏ch ng®n ch∆n hπt nh©n Æ” t˘ v÷}.

Di‘n bi’n ti’p theo cÒa vÙ thˆ hπt nh©n nµy khi’n d≠ luÀn lo ngπi.

Chÿ mÈt ngµy sau Æ„, ngµy 26-5-2009, Hµn QuËc quy’t Æfinh tham gia {S∏ng ki’n chËng phÊ bi’n vÚ kh› hπt nh©n} (PSI) do M¸ Æ“ xu†t.

Hµn QuËc cÔng c∏c quËc gia thµnh vi™n kh∏c tham gia {s∏ng ki’n} nµy c„ th” ti’n hµnh bæt gi˜ vµ kh∏m xät tµu thuy“n cÒa c∏c n≠Ìc bfi nghi lµ vÀn chuy”n c∏c loπi nguy™n vÀt li÷u li™n quan Æ’n vÚ kh› hÒy di÷t hµng loπt. ß∏p lπi, CHDCND Tri“u Ti™n coi quy’t Æfinh nµy cÒa Hµn QuËc lµ {lÍi tuy™n chi’n} vµ tuy™n bË rÛt kh·i Hi÷p Æfinh Æ◊nh chi’n tıng

k˝ k’t vÌi X¨-un n®m 1953. CHDCND Tri“u Ti™n cfln tuy™n bË, sœ dÔng s¯c mπnh qu©n s˘ sΩn sµng Æ∏p tr∂ mπnh mœ b†t k˙ hµnh ÆÈng bæt gi˜ ho∆c kh∏m xät tµu thuy“n cÒa CHDCND Tri“u Ti™n cÒa ph›a Hµn QuËc.

Ngay lÀp t¯c, ßπi s¯ 5 n≠Ìc Òy vi™n th≠Íng tr˘c HÈi ÆÂng B∂o an Li™n hÓp quËc, cÔng Hµn QuËc vµ NhÀt B∂n Æ∑ nh„m h‰p th∂o luÀn v“ nÈi dung d˘ th∂o nghfi quy’t cÒa HÈi ÆÂng B∂o an Li™n hÓp quËc ÆËi vÌi CHDCND Tri“u Ti™n, do NhÀt B∂n vµ M¸ Æ“ xu†t, nh≠ng kh´ng Æπt Æ≠Óc th·a thuÀn cuËi cÔng. ßi“u Æ„ ch¯ng t· Æ©y lµ v†n Æ“ h’t s¯c nhπy c∂m vµ ph¯c tπp.

M∑i tÌi ngµy 12-6-2009, HÈi ÆÂng B∂o an Li™n hÓp quËc mÌi Æi tÌi nh†t tr› th´ng qua nghfi quy’t t®ng c≠Íng c∏c bi÷n ph∏p trıng phπt ÆËi vÌi CHDCND Tri“u Ti™n, y™u c«u CHDCND Tri“u Ti™n kh´ng ti’n hµnh th™m b†t k˙ hoπt ÆÈng thˆ nghi÷m ho∆c vÙ ph„ng nµo kh∏c c„ sˆ dÙng c´ng ngh÷ t™n lˆa, ÆÂng thÍi ph∂i tı b· mÈt c∏ch hoµn toµn, c„ ki”m ch¯ng vµ kh´ng th” Æ∂o ng≠Óc ÆËi vÌi c∏c ch≠¨ng tr◊nh vÚ kh› hπt nh©n hi÷n c„; dıng ngay lÀp t¯c t†t c∂ c∏c hoπt ÆÈng li™n quan Æ’n ch≠¨ng tr◊nh t™n lˆa Æπn Æπo; rÛt lπi tuy™n bË v“ vi÷c rÛt kh·i Hi÷p ≠Ìc Kh´ng phÊ bi’n vÚ kh› hπt nh©n vµ trÎ lπi Ƶm ph∏n s∏u b™n. Ngoµi ra, d˘ th∂o nghfi quy’t cÚng ∏p Æ∆t mÈt sË l÷nh c†m vÀn vµ phong t·a v“ tµi ch›nh ÆËi vÌi B◊nh Nh≠Ïng.

Tuy nhi™n, Æ©y qu∂ thÀt lµ mÈt bµi to∏n kh„ gi∂i, bÎi t›nh ch†t ph¯c tπp cÒa v†n Æ“ »n ch¯a trong ch›nh lfich sˆ cÒa qu∏ tr◊nh phÊ bi’n vÚ kh› hπt nh©n.

C„ th” th†y, k” tı sau khi M¸ näm hai qu∂ bom nguy™n tˆ Æ«u ti™n xuËng Hir´-si-ma vµ Na-ga-sa-ki (n®m 1945, NhÀt B∂n), qu∏ tr◊nh phÊ bi’n vÚ kh› hπt nh©n lu´n chfiu t∏c ÆÈng cÒa hai nh„m y’u tË c„ t∏c dÙng ÆËi ng≠Óc nhau: Nh„m ng®n ch∆n vµ Nh„m k›ch th›ch.

Nh„m ng®n ch∆n gÂm Hi÷p ≠Ìc kh´ng phÊ bi’n vÚ kh› hπt nh©n (NPT) c„ hi÷u l˘c tı n®m 1970, trong Æ„ nÈi dung quan tr‰ng nh†t lµ cho phäp c∏c quËc gia k˝ k’t sˆ dÙng n®ng l≠Óng nguy™n tˆ vµo mÙc Æ›ch hfla b◊nh, c∏c quËc gia ch≠a sÎ h˜u vÚ kh› hπt nh©n cam k’t sœ kh´ng nghi™n c¯u ph∏t tri”n vµ mua sæm loπi vÚ kh› nµy vÌi Æi“u ki÷n c∏c quËc gia Æ∑ tıng sÎ h˜u vÚ kh› hπt nh©n ph∂i hu˚ b· hoµn toµn. Sau g«n 40 n®m, ch’ ÆÈ kh´ng phÊ bi’n vÚ kh› hπt nh©n Æang g∆p ph∂i nh˜ng kh„ kh®n nghi™m tr‰ng. M¸ tı b· c∏c cam k’t v“ c†m thˆ vÚ kh› hπt nh©n, rÛt kh·i Hi÷p ≠Ìc v“ phflng chËng t™n lˆa

vµ ti’p tÙc ph∏t tri”n vÚ kh› hπt nh©n mÌi. I-ran Æ∑ g«n k“ kh∂ n®ng ch’ tπo bom hπt nh©n, CHDCND Tri“u Ti™n rÛt kh·i Hi÷p ≠Ìc NPT vµ Æ∑ hai l«n thˆ nghi÷m vÚ kh› hπt nh©n. Ngoµi NPT, cfln c„ nhi“u hi÷p ≠Ìc quËc t’ c†m thˆ nghi÷m vµ sˆ dÙng vÚ kh› hπt nh©n d≠Ìi n≠Ìc, d≠Ìi lflng Ɔt, tr™n kh´ng vµ trong vÚ trÙ, h≠Ìng tÌi x©y d˘ng c∏c khu v˘c phi hπt nh©n ho∏. C∏c t∏c nh©n trong Nh„m ng®n ch∆n Æ∑ c„ t∏c dÙng t›ch c˘c, n™n Æ’n nay, sË c∏c quËc gia sÎ h˜u vÚ kh› hπt nh©n kh´ng nhi“u.

Tuy nhi™n, c„ th” th†y c¨ ch’ c†m phÊ bi’n vÚ kh› hπt nh©n hi÷n c„ cfln käm hi÷u l˘c, ch≠a ÆÒ s¯c thuy’t phÙc. Th› dÙ, tπi hÈi nghfi bµn v“ NPT n®m 2005, M¸ vµ mÈt sË n≠Ìc ÆÂng minh Æ“ nghfi Æ≠a ra mÈt Æi“u kho∂n mÌi trong Hi÷p ≠Ìc NPT lµ c†m hoµn toµn vi÷c chuy”n giao c´ng ngh÷ lµm giµu hπt nh©n. ß©y lµ mÈt {s∏ng ki’n} b†t c´ng ÆËi vÌi c∏c quËc gia Æang th˘c s˘ c„ nhu c«u ph∏t tri”n n®ng l≠Óng hπt nh©n v◊ mÙc Æ›ch hfla b◊nh.

Cfln Nh„m k›ch th›ch c„ nhi“u y’u tË, trong Æ„ Æ∏ng chÛ ˝ nh†t lµ vi÷c cÈng ÆÂng th’ giÌi chuy”n sang th’ h÷ chi’n tranh mÌi tı Æ«u nh˜ng n®m 90 cÒa th’ k˚ tr≠Ìc - chi’n tranh c´ng ngh÷ cao. Nhi“u n≠Ìc Æ∑ trang bfi c∏c loπi vÚ kh› ch›nh x∏c cao Æ≠Óc Æi“u khi”n tı m∆t Ɔt, tı bi”n, tı tr™n kh´ng vµ tı vÚ trÙ, c„ t«m ti’n c´ng xa, c„ th” tµn ph∏ c∏c mÙc ti™u tr‰ng Æi”m cÒa b†t k˙ quËc gia nµo mµ kh´ng c«n x©m phπm l∑nh thÊ cÒa h‰, thÀm ch› c„ s¯c hu˚ di÷t t≠¨ng Æ≠¨ng vÚ kh› hπt nh©n chi’n thuÀt. Loπi vÚ kh› nµy Æ∑ tπo ra ph≠¨ng th¯c ti’n hµnh chi’n tranh hoµn toµn mÌi, g‰i lµ ti’n c´ng kh´ng ti’p xÛc, tıng Æ≠Óc M¸ thˆ nghi÷m trong chi’n tranh VÔng Vfinh (1991), chi’n tranh C´-x´-v´ (1999), chi’n tranh Ép-ga-nixtan (2001) vµ chi’n tranh I-ræc (2003).

Ngoµi ra, M¸ - n≠Ìc sÎ h˜u kho vÚ kh› Æi“u khi”n ch›nh x∏c cao lÌn nh†t th’ giÌi, v…n kh´ng tı b· ch›nh s∏ch sˆ dÙng vÚ kh› hπt nh©n Æ” ti’n c´ng c∏c n≠Ìc kh∏c. N®m 2005, TÊng thËng G.Bu-s¨ ph™ chu»n H‰c thuy’t t∏c chi’n hπt nh©n li™n hÓp, cho phäp T≠ l÷nh C∏c l˘c l≠Óng vÚ trang li™n hÓp cÒa M¸ Î khu v˘c Th∏i B◊nh D≠¨ng vµ c∏c chi’n tr≠Íng chÒ y’u kh∏c, c„ quy“n Æ“ nghfi TÊng thËng M¸ cho phäp sˆ dÙng vÚ kh› hπt nh©n ti’n c´ng phÒ Æ«u c∏c tÊ ch¯c khÒng bË ho∆c {c∏c quËc gia b†t trfi} nh≠ CHDCND Tri“u Ti™n vµ I-ran... C„ th” n„i, H‰c thuy’t t∏c chi’n hπt nh©n li™n hÓp cÒa M¸ c„ t∏c dÙng ch©m ngfli cho mÈt di‘n bi’n mÌi trong

qu∏ tr◊nh phÊ bi’n vÚ kh› hπt nh©n tr™n th’ giÌi. MÈt sË quËc gia Ưng tr≠Ìc nguy c¨ chi’n tranh x©m l≠Óc Æ∑ quy’t Æfinh nghi™n c¯u ch’ tπo vÚ kh› hπt nh©n Æ” l†y Æ„ lµm c´ng cÙ ng®n ch∆n chi’n tranh. GiÌi nghi™n c¯u tr™n th’ giÌi gi∂ thi’t rªng n’u Nam T≠, Ép-gani-xtan ho∆c I-ræc c„ trong tay vÚ kh› hπt nh©n th◊ h‰ Æ∑ kh´ng r¨i vµo vflng xo∏y cÒa chi’n tranh x©m l≠Óc. ß©y lµ mÈt trong nh˜ng nguy™n nh©n khi’n nhi“u n≠Ìc quy’t t©m sÎ h˜u vÚ kh› hπt nh©n, ho∆c ti’n tÌi ng≠Ïng ch’ tπo vÚ kh› hπt nh©n, l†y Æ„ lµm c´ng cÙ ng®n Æe chi’n tranh x©m l≠Óc.

Nh≠ vÀy, k” tı n®m 1945, Nh„m k›ch th›ch v…n c„ t∏c dÙng mπnh h¨n Nh„m ng®n ch∆n, n™n s˘ phÊ bi’n vÚ kh› hπt nh©n tı chÁ cfln gi†u gi’m Æ∑ trÎ n™n c´ng khai, thÀm ch› c∏c quËc gia sÎ h˜u vÚ kh› hπt nh©n cfln c„ ˝ Æfinh sÌm c´ng khai thµnh qu∂ cÒa h‰ Æ” ng®n Æe hµnh ÆÈng chi’n tranh tı c∏c n≠Ìc kh∏c. ß” gi∂i quy’t v†n Æ“ phi hπt nh©n ho∏ tr™n b∏n Æ∂o Tri“u Ti™n n„i ri™ng vµ ti’n tÌi mÈt th’ giÌi kh´ng c„ vÚ kh› hπt nh©n n„i chung, th◊ gi∂i ph∏p c¨ b∂n vµ l©u dµi lµ c∏c quËc gia Æ∑ tıng sÎ h˜u vÚ kh› hπt nh©n cam k’t tı b· ch›nh s∏ch sˆ dÙng loπi vÚ kh› nµy Æ” th˘c hi÷n mÙc Æ›ch ch›nh trfi. Trong chuy’n th®m ch©u ¢u Æ«u th∏ng 4-2009, TÊng thËng Ba-ræc §-ba-ma Æ∑ tuy™n bË: {S˘ tÂn tπi vÚ kh› hπt nh©n lµ gia tµi nguy hi”m nh†t cÒa thÍi {chi’n tranh lπnh}.

M¸ lµ c≠Íng quËc duy nh†t Æ∑ sˆ dÙng bom nguy™n tˆ vµ nh≠ vÀy c„ ngh‹a vÙ Æπo Ưc Æ” hµnh ÆÈng nhªm t◊m ki’m hfla b◊nh vµ an ninh trong mÈt th’ giÌi kh´ng vÚ kh› hπt nh©n. M¸ c«n c„ nh˜ng b≠Ìc Æi cÙ th” vµ chÛng t´i y™u c«u nh˜ng n≠Ìc kh∏c cÚng lµm nh≠ vÀy}. Sau tuy™n bË nµy cÒa TÊng thËng Ba-ræc §-ba-ma, TÊng th≠ k˝ Li™n HÓp quËc Ban Ki Mun Æ∑ Æ≠a s∏ng ki’n cÒa TÊng thËng M¸ vµo ch≠¨ng tr◊nh nghfi s˘ cÒa Li™n HÓp quËc bµn v“ Hi÷p ≠Ìc NPT trong n®m 2010. Hy v‰ng, tuy™n bË cÒa TÊng thËng Ba-ræc §-ba-ma sœ Æ≠Óc ti’p nËi bªng hµnh ÆÈng cÙ th” nhªm h≠Ìng tÌi mÈt th’ giÌi kh´ng c„ vÚ kh› hπt nh©n. 

SË 47  Th∏ng 07.2009  47

10NỮGIÁNĐIỆP QUˇC T⁄

nổitiếngtrong lịch sửthế giới

01

48  tπp ch› V®n Ho∏ Qu©n S˘

02

03

04

07

06

05

08

10

VÌi ngh“ gi∏n Æi÷p Æ«y nguy hi”m, ng≠Íi ta th≠Íng cho rªng Æ©y lµ l∑nh Æfia ri™ng cÒa giÌi mµy r©u. Nh≠ng tr™n th˘c t’, vµi th’ k˚ g«n Æ©y, ngµnh t◊nh b∏o lu´n xu†t hi÷n nhi“u n˜ gi∏n Æi÷p mµ lflng ki™n trung, dÚng c∂m vµ hi÷u qu∂ c´ng vi÷c cÒa h‰ kh´ng h“ thua käm c∏c Ɔng mµy r©u. H¨n n˜a, nhÍ c„ s˘ xu†t hi÷n cÒa c∏c b„ng hÂng mµ ngh“ t◊nh b∏o cµng th™m ly k˙ vµ h†p d…n. D≠Ìi Æ©y lµ g≠¨ng m∆t cÒa 10 n˜ gi∏n Æi÷p nÊi ti’ng trong lfich sˆ th’ giÌi.

Ma-ta Ha-ri

Ma-ta Ha-ri Ưng Æ«u danh s∏ch 10 n˜ Æi÷p vi™n xu†t sæc nh†t th’ giÌi. Bµ xu†t th©n tı mÈt gia Æ◊nh Hµ Lan giµu c„. Sau cuÈc h´n nh©n b†t hπnh, bµ mÈt m◊nh Æ’n Pa-ri. V◊ k’ sinh nhai, bµ bæt Æ«u lµm vÚ n˜ mÛa tho∏t y. VÌi th©n h◊nh tuy÷t m¸, bµ ngµy cµng nÊi ti’ng vµ th≠Íng xuy™n Æi l≠u di‘n Î c∏c thµnh phË lÌn cÒa ch©u ¢u, rÂi ng∑ vµo vflng tay cÒa nhi“u ng≠Íi Ƶn ´ng c„ quy“n l˘c trong giÌi ch›nh trfi vµ qu©n s˘. Sau khi Chi’n tranh th’ giÌi th¯ I bÔng nÊ, Ph∏p ph∏t hi÷n bµ thu thÀp tin t¯c t◊nh b∏o cho ߯c. Bµ bfi bæt gi˜ n®m 1917 vµ 8 th∏ng sau Æ„ bfi k’t tÈi tˆ h◊nh.

Nan-xi U’ch

Chi’n tranh th’ giÌi th¯ II bÔng nÊ, Nan-xi U’ch khi Æ„ Æang lµm ph„ng vi™n tπi Ph∏p Æ∑ ghi danh t◊nh nguy÷n trÎ thµnh ng≠Íi Æ≠a tin cÒa phong trµo kh∏ng chi’n Ph∏p vµ kh´ng l©u sau Æ∑ x©y d˘ng Æ≠Óc mÈt mπng l≠Ìi gi∏n Æi÷p rÈng lÌn vµ hi÷u qu∂. Nan-xi lµ c∏i t™n Ưng vfi tr› Æ«u trong {danh s∏ch Æen} cÒa ߯c quËc x∑, thÀm ch› qu©n ߯c cfln treo th≠Îng 5 tri÷u ph¨-r®ng cho ai bæt Æ≠Óc bµ. Nanxi th©n thÒ nhanh nhãn, tıng tay kh´ng gi’t mÈt l›nh ߯c. Sau chi’n tranh, c∏c n≠Ìc M¸, Anh, Ph∏p l«n l≠Ót trao t∆ng huy ch≠¨ng danh d˘ cao nh†t cho bµ.

Duy chÿ c„ ˇt-xtr©y-li-a, n¨i bµ coi lµ tÊ quËc m◊nh (hai tuÊi bµ Æ∑ theo cha chuy”n Æ’n ˇt-xtr©y-li-a) th◊ lπi bfi ÆËi xˆ lπnh nhπt, v◊ bµ kh´ng ph∂i lµ ng≠Íi

ˇt-xtr©y-li-a ch›nh gËc, lπi ch≠a tıng tham chi’n vÌi t≠ c∏ch mÈt qu©n nh©n ˇt-xtr©y-li-a. M∑i Æ’n n®m 2004, Nan-xi mÌi Æ≠Óc nhÀn hu©n ch≠¨ng danh d˘ cao nh†t do ch›nh phÒ ˇt-xtr©y-li-a trao t∆ng.

Cr›t-xti-na Xka-b’ch

Cr›t-xti-na sinh ra trong mÈt gia Æ◊nh qu˝ tÈc Ba Lan, tıng giµnh v≠¨ng mi÷n hoa hÀu n≠Ìc nµy. VÌi sæc Æãp m™ hÂn vµ tr› tu÷ v≠Ót trÈi, c´ trÎ thµnh mÈt trong nh˜ng Æi÷p vi™n thµnh c´ng nh†t thuÈc Phflng hµnh ÆÈng Æ∆c bi÷t c¨ quan gi∏n Æi÷p Anh, Æ∑ tıng c„ m∆t tπi Ba Lan, Hung-ga-ri, Ph∏p vµ Ai CÀp.

C´ cÚng Æ∑ tıng mπo danh ch∏u g∏i cÒa mÈt thµnh vi™n thuÈc BÈ chÿ huy tËi cao Anh Æ” gi∂i c¯u thµnh c´ng hai ÆÂng nghi÷p bfi Giät-xta-p´ ph∏n quy’t tˆ h◊nh. Vi÷c nµy Æ∑ ch†n ÆÈng giÌi t◊nh b∏o khi Æ„. Sau khi Chi’n tranh th’ giÌi th¯ II k’t thÛc, c´ bfi c∂ Anh vµ Ba Lan chËi b·. N®m 1952, c´ bfi ng≠Íi t◊nh cÚ s∏t hπi tπi Lu©n ß´n.

V¨-gi-ni-a H´

V¨-gi-ni-a H´ cÚng phÙc vÙ trong Phflng hµnh ÆÈng Æ∆c bi÷t c¨ quan gi∏n Æi÷p Anh. Bµ Æ∑ v´ sË l«n th˘c hi÷n nhi÷m vÙ Òng hÈ cho phong trµo kh∏ng chi’n Ph∏p, tr∏nh Æ≠Óc nhi“u cuÈc v©y bæt cÒa ph«n tˆ ߯c quËc x∑. N®m 1944, bµ Æi bÈ Æ’n T©y Ban Nha, gia nhÀp {Phflng

phÙc vÙ chi’n l≠Óc} phÙ tr∏ch c´ng t∏c thu thÀp chÿnh l˝ tin t¯c t◊nh b∏o. Sau Æ„ lπi Æi Ph∏p Ƶo tπo l˘c l≠Óng kh∏ng chi’n, thu thÀp nhi“u tin t◊nh b∏o qu©n s˘ cÒa ߯c. ßi“u khi’n m‰i ng≠Íi kinh ngπc lµ V¨-gi-ni-a Æ∑ bfi cÙt m†t ch©n tr∏i tı n®m 1939. Bµ Æ∑ trÎ thµnh {N˜ gi∏n Æi÷p th‰t ch©n lÓi hπi nh†t cÒa khËi ÆÂng minh}.

Vi-´-lät Xza-b´

DÚng c∂m, xinh Æãp, cÈng th™m cuÈc ÆÍi ngæn ngÒi, bi th≠¨ng Æ∑ lµm cho c∏i t™n Vi-´-lät Xza-b´ cµng th™m mµu sæc huy“n b›. Trong Chi’n tranh th’ giÌi th¯ II, c´ lµm vi÷c cho Phflng hµnh ÆÈng Æ∆c bi÷t c¨ quan gi∏n Æi÷p Anh, c„ nhi÷m vÙ thu thÀp t◊nh b∏o vµ ti’n hµnh hoπt ÆÈng ph∏ hoπi tπi khu v˘c l∑nh thÊ Ph∏p bfi ߯c chi’m Æ„ng. Trong mÈt l«n th˘c thi nhi÷m vÙ, c´ r¨i vµo Ê phÙc k›ch cÒa qu©n ߯c, vµ bfi bæt khi sÛng h’t Æπn.

C´ bfi Æ≠a vµo trπi tÀp trung Ra-ven-xb¨ræc vµ bfi xˆ tˆ h◊nh th∏ng 2-1945, khi mÌi 23 tuÊi.

L´-na C´-hen

L´-na C´-hen lµ Æ∂ng vi™n Æ∂ng CÈng s∂n M¸. Bµ lµm ng≠Íi Æ≠a tin cho Theo-´-Æo H´ - nhµ vÀt l˝ h‰c nguy™n tˆ ng≠Íi M¸ thuÈc d˘ ∏n Man-h∏ttan, chuy”n tin t◊nh b∏o nghi™n c¯u v“ bom nguy™n tˆ cho

SË 47  Th∏ng 07.2009  49

10 N~ GIÉN ßIåP N‡I TI⁄NG TRONG LëCH S^ TH⁄ GIõI

QUˇC T⁄

Li™n X´. Chi’n tranh th’ giÌi th¯ II k’t thÛc, C´-hen vµ chÂng chuy”n Æ’n Lu©n ß´n. ô Æ„, h‰ x©y d˘ng thµnh c´ng mπng l≠Ìi gi∏n Æi÷p, chÒ y’u cung c†p tin t◊nh b∏o v“ h∂i qu©n Anh cho Li™n X´. Sau khi ph∏t hi÷n bµ tham gia hoπt ÆÈng gi∏n Æi÷p, Anh xˆ bµ 20 n®m tÔ. Nh≠ng 8 n®m sau, khi Anh vµ Li™n X´ trao ÆÊi gi∏n Æi÷p, C´-hen Æ≠Óc trao tr∂ cho Li™n x´. Bµ Æ’n M∏t-xc¨-va vµ Æ≠Óc Æ„n chµo nh≠ mÈt vfi anh hÔng.

£-li-za-bät Ben-li

Ben-li b≠Ìc ch©n vµo ngh“ t◊nh b∏o vÌi t©m nguy÷n ban Æ«u lµ phÙc vÙ cho Æ∂ng CÈng s∂n M¸, nh≠ng b∂n th©n bµ cÚng kh´ng h“ bi’t, Æ©y th˘c t’ lµ lµm vi÷c cho Æ∆c vÙ Li™n X´. Trong Chi’n tranh th’ giÌi th¯ II, Ben-li trÎ thµnh mÈt trong nh˜ng gi∏n Æi÷p thµnh c´ng nh†t cÒa Li™n X´ tπi M¸. MÈt thÍi gian sau, bµ vµo lµm vi÷c tπi mÈt c¨ quan tuy™n truy“n cÒa I-ta-li-a tπi Niu-yo„c vµ Æ∑ tÀn dÙng lÓi th’ ch¯c vÙ thu thÀp r†t nhi“u tin t◊nh b∏o qu©n s˘ cÒa MÛt-s´-li-ni.

Nh≠ng sau nµy, s˘ vi÷c bπi lÈ, bµ Æ∑ l˘a ch‰n quy thuÀn CÙc Æi“u tra Li™n bang M¸ FBI. Danh s∏ch Æi÷p vi™n Li™n X´ do bµ khai ra l™n Æ’n h¨n 150 ng≠Íi,

50  tπp ch› V®n Ho∏ Qu©n S˘

trong Æ„ c„ nhi“u nh©n vi™n trong ch›nh phÒ M¸.

St™-pha-ni Giu-li-anna V´n H´-hen-l´

St™-pha-ni xu†t th©n tı mÈt gia Æ◊nh qu˝ tÈc ߯c Î Éo. Sau khi t◊nh c∂m vÓ chÂng rπn n¯t, St™-pha-ni mÈt m◊nh Æ’n Lu©n ß´n. Sæc Æãp vµ phong c∏ch cÒa c´ Æ∑ chinh phÙc giÌi th≠Óng l≠u Lu©n ß´n. Tı bÈ tr≠Îng nÈi c∏c Æ’n thµnh vi™n hoµng th†t, kh´ng bi’t bao ng≠Íi Æ∑ ph∂i qu˙ gËi tr≠Ìc sæc Æãp cÒa c´ vµ h«u nh≠ t†t c∂ Æ“u bfi c´ l´i käo vµo mπng l≠Ìi t◊nh b∏o phÙc vÙ cho H›t-le.

V◊ th’ c´ cfln Æ≠Óc H›t-le g‰i lµ {C´ng chÛa St™-pha-ni}. Chi’n tranh th’ giÌi th¯ II bÔng nÊ, Anh vµ ߯c tuy™n chi’n, thu thÀp tin t◊nh b∏o ngµy cµng kh„ kh®n. C´ cÔng ng≠Íi t◊nh - bfi H›tle khai trı - Æ’n M¸. Tπi Æ©y, c´ Æ≠Óc ch›nh phÒ M¸ tuy”n dÙng vµ phÙ tr∏ch ph©n t›ch t©m l˝, t›nh c∏ch cÒa H›t-le.

Bri-ta TËt

Bri-ta TËt sinh ra trong mÈt gia Æ◊nh qu˝ tÈc Î ßan Mπch. N®m 1942, bµ Æ≠Óc g∂ cho mÈt thµnh vi™n hoµng th†t Thu˛ ßi”n. 10 n®m sau, ThÙy ßi”n vµ ßan Mπch x∂y ra chi’n tranh, Bri-ta TËt trÎ thµnh gi∏n Æi÷p tuy÷t vÍi nh†t cÒa ßan Mπch. Bµ Æ∑ chuy”n cho ßan Mπch nhi“u tin t◊nh b∏o qu©n s˘. Nh˜ng cuÈc Æi“u ÆÈng qu©n cÒa Thu˛ ßi”n Æ“u bfi ßan Mπch næm r‚ nh≠ lflng bµn tay. Bµ cfln

lÀp m≠u ∏m s∏t quËc v≠¨ng S∏c-l¨ VIII cÒa Thu˛ ßi”n, nh≠ng bfi ph∏t gi∏c. MÌi Æ«u bµ bfi xˆ thi™u sËng, sau ÆÊi thµnh {t≠Íng h◊nh} (Æ∆t ng≠Íi sËng vµo trong

t≠Íng rÂi x©y k›n b™n ngoµi). May mæn lµ cuËi cÔng bµ bfi xˆ trÙc xu†t. Bµ trÎ v“ sinh sËng nh˜ng n®m th∏ng cuËi ÆÍi tπi qu™ h≠¨ng ßan Mπch.

M™-li-ta No-Ût

Trong Chi’n tranh th’ giÌi th¯ II, M™-li-ta No-Ût lµm vi÷c Î bÈ phÀn chÒ chËt phÙ tr∏ch thi’t k’ bom nguy™n tˆ cÒa Anh, c„ c¨ hÈi ti’p xÛc vÌi nhi“u tµi li÷u nhπy c∂m. Tuy nhi™n, bµ lπi lµ ng≠Íi c„ Ưc tin vµo chÒ ngh‹a cÈng s∂n.

Khuynh h≠Ìng t≠ t≠Îng cÒa bµ kh´ng g©y ra s˘ c∂nh gi∏c cÒa c¨ quan t◊nh b∏o Anh nh≠ng lπi Æ≠Óc Li™n X´ chÛ ˝ vµ tuy”n mÈ. Trong suËt h¨n 40 n®m cÒa thÍi k˙ chi’n tranh lπnh sau Æ„, No-Ût Æ∑ cung c†p cho Li™n X´ nhi“u tin t¯c t◊nh b∏o qu©n s˘ vµ k¸ thuÀt. ThÀp ni™n 60, th’ k˚ 20, bµ tıng bfi ph›a Anh Æi“u tra nh≠ng Æ∑ tho∏t hi”m. N®m 2005, bµ qua ÆÍi Î tuÊi 93 tπi Lu©n ß´n.  − NGñC KHANH (Theo THòI BÉO TOÄN C¡U)

BIG BEN sinh nhật lần thứ150 B

B∂o d≠Ïng m∆t ÆÂng h 5 n®m mÈt l«n.

ig Ben lµ th∏p ÆÂng h toπ lπc Î m∆t ß´ng - Bæc tfla nhµ quËc hÈi Î Oätmin-xt¨, Lu©n ß´n, Anh. Big Ben th˘c ra lµ t™n c∏i chu´ng Æ∆t b™n trong th∏p. Th∏p nµy lµ mÈt ph«n thi’t k’ cÒa tfla l©u Ƶi mÌi, sau khi L©u Ƶi Oät-minxt¨ bfi h·a hoπn ph∏ hÒy Æ™m 16-10-1834.

Th∏p Æ≠Óc thi’t k’ theo ki”u G´-t›ch, cao 95,7m vÌi 16 t«ng.

61m Æ«u ti™n cÒa k’t c†u lµ th∏p ÆÂng hÂ, bªng gπch x©y phÒ Æ∏; ph«n cfln lπi lµ c¨ c†u h◊nh ch„p bªng gang. ßÂng h Big Ben bæt Æ«u chπy ngµy 31-5-1859, ti’ng chu´ng cÒa n„ d˘a tr™n mÈt Æoπn trong tr≠Íng ca b†t hÒ Mät-xi-an cÒa nhµ soπn nhπc Han-Æen ng≠Íi Anh. Kim phÛt cÒa n„ dµi 4,2m, kim giÍ dµi 2,7m. M∆t ph›a Æ´ng vµ bæc cÒa ÆÂng h c„ lfl s≠Îi Æ” tr∏nh c∏c kim kh·i bfi Æ„ng b®ng.

C¯ sau 5 n®m, m∆t ÆÂng h lπi Æ≠Óc lau chÔi theo ph≠¨ng ph∏p thÒ c´ng. MÁi m∆t cÒa Big Ben Æ≠Óc thæp s∏ng bÎi 27 b„ng ÆÃn.

Trong suËt 150 n®m qua, Big Ben lµ bi”u t≠Óng cÒa n≠Ìc Anh. DÔ cÚ k¸ nh≠ng n„ lu´n chπy ch›nh x∏c Æ’n tıng gi©y. ß” vµo Æ≠Óc ph›a trong vµ l™n Æ’n Æÿnh th∏p chu´ng, kh∏ch tham quan ph∂i qua c∏c b≠Ìc ki”m tra an ninh nghi™m ng∆t vµ sau Æ„ ph∂i leo bÈ 334 bÀc c«u thang Æ∏ lÈng gi„. ß„ cÚng lµ l˝ do mµ c∏c h≠Ìng d…n vi™n du lfich cÒa tfla th∏p nµy th≠Íng Æ≠Óc g‰i ÆÔa lµ {nh˜ng vÀn ÆÈng vi™n leo nÛi th≠Óng hπng".

Nh©n k˚ ni÷m sinh nhÀt l«n th¯ 150 cÒa Big Ben, mÈt tri”n l∑m Æ∆c bi÷t v“ chi’c ÆÂng h nµy sœ Æ≠Óc khai mπc tπi Lu©n ß´n vµo ngµy 19-9 tÌi.  − HOÄI ANH (S≠u t«m)

Nhµ Xu†t B∂n Qu©n ßÈi Nh©n D©n ßfia chÿ: 23 - L˝ Nam ß’, Hµ NÈi Tel: 04 3845 5766 - 04 3747 0780. Fax: 04 3747 1106 Chi nh∏nh tπi tp h ch› minh: SË 8, Nguy‘n Bÿnh Khi™m, P.ßa Kao, QuÀn 1 Tel: 06 966 7452 - 08 3911 1563 Fax: 08 3911 1563 C¨ quan Æπi di÷n tπi Ƶ nΩng: sË 418, Nguy‘n Tri Ph≠¨ng Tel/Fax: 051 1625 0803 C¨ quan Æπi di÷n tπi c«n th¨: Phi Tr≠Íng 31, C∏ch Mπng Th∏ng T∏m Tel: 06 962 9905 Fax: 07 1381 4772

SÉCH MõI THÉNG 7 Lˆa cÒa Ɔt  Nh˜ng linh hÂn da cam S„ng hµm lu´ng  Lfich sˆ ß∂ng bÈ qu©n khu 2 Ba l«n gæn b„ vÌi Ɔt n≠Ìc chÔa th∏p  46 vfi trπng nguy™n Vi÷t Nam Lfich sˆ khai ph∏ vµ b∂o v÷ chÒ quy“n vÔng Ɔt Ch©u ßËc thÍi nguy‘n  Danh t≠Ìng Hoµng ß◊nh Éi  N≠Ìc M¸ cuÈc chuy”n giao quy“n l˘c lfich sˆ  Quµ cÒa mã