Dhiislam issu 9

‫‪1‬‬

‫ރއ ްއ ްކ ާކ ާތ ެތ ެ ިރ ިރވ ެވ ެ ަލ ަލއ ްއ ްވވާ!ާ!‬ ‫ރަ‬ ‫ިމ ިމފޮފޮތ ުތ ުގަގަ ިއ ިއ ީކ ީކ ިރ ިރ ިތ ިތ ޤ ުޤ ުރުރުއ ާއ ާނުނުގ ެގ ެ ަބ ަބއ ެއ ެއ ްއ ް އ ާއ ާ ަޔ ަޔތ ްތ ް ަތ ަތކ ާކ ާ ިއ ިއ ޙ ަޙ ަ ީދ ީދޘ ްޘ ް ިހ ިހމ ެމ ެ ިނ ިނފަފަ ިއ ިއވ ާވ ާ ީތ ީތ ިމ ިމފޮފޮ ަތ ަތށްށް ަ‬

40

39

‫ޞފްޙާއާއު ގުޅ ޭ‬ ‫ނ ަ‬ ‫ދ ‪ 16‬ވަ ަ‬ ‫ރ ޤަވާ ިއ ު‬ ‫ހަތަ ު‬ ‫ﷲ ގ ެ ޙ ަޟު ރަތުނ ް ނުވަތ ަ އެބ ައ ެއ ްގ ެ‬ ‫ސތަކ ައި މ ެދ ު ﷲ ރ ު ިހ‬ ‫ޢަމ ަލުތ ަކ ާއި ބ ަ ް‬ ‫ޝފާޢ ަތ ްތ ެރި ވ ުމ ުގ ެ ކަރ ާމ ާތ ް‬ ‫ވ ޮޑި ގަންނަވ ާ ަ‬ ‫ޝފާޢަތ ަށ ް‬ ‫ސތ ަކުނ ްގ ެ ިކބ ައި ނ ް ަ‬ ‫ދ ެއ ްވ ެވި ީމ ް‬ ‫އ ެދުމ ެވ ެ‪ .‬ﷲގ ެ އި ޛުނަފުޅ ައި ނުލ ައި‬ ‫ޝފާޢ ަތ ެއ ް ނ ުވެވޭނ ެއ ެވ ެ‪.‬‬ ‫ސ ީމހަކ ަށ ް ަ‬ ‫އ ެއ ްވ ެ ް‬ ‫ﷲ ވަޙީކުރައ ްވާފ ައި ވ ެއ ެވ ެ‪” .‬އެކ ަލ ާނގ ެ‬ ‫އި ޛުނަފ ުޅ ާ ނުލ ައި އެކ ަލ ާނގ ެ ޙ ަޟު ރަތުގ ައި‬ ‫ޝފާޢ ަތ ްތ ެރި ވާނޭ ީމހ ަ ީކ ކ ާކ ުހ ެއްޔ ެވ ެ؟“ ]ﺳﻮرة‬ ‫ަ‬

‫اﻟﺒﻘﺮة‪[255 :‬‬

‫ނ ޤަވ ާ ިޢދ ު‪:‬‬ ‫ިތންވަ ަ‬ ‫ރަސޫލ ާ ‪ z‬އެބ ައ ެއ ްގ ެ ގާތ ަށ ް‬ ‫ވަޑ ައި ގެންނ ެވި މީހުނ ް އ ަޅުކަނ ްކުރަމުނ ް‬ ‫ދި ޔ ަ ީއ ތ ަފ ާތ ު އ ެ ިކ އި ލ ާހުންތަކ ަށ ެވ ެ‪.‬‬ ‫އ ޭގ ެތެރ ެއި ނ ް ބ ައ ެއ ް މީހުނ ް މ ަލ ާއި ކ ަތުންނަށ ް‬ ‫އ ަޅުކަނ ްކުރާކ ަމުގ ައި ވި އ ެވ ެ‪ .‬އ ަދި ރަސޫލ ު‬ ‫ބޭކ ަލުންނ ާއި ޞާ ލި ޙ ު މީހުންނަށ ް އ ަޅުކަނ ް ކުރ ާ‬ ‫ސގަހ ަށ ް‬ ‫ސ ވި އ ެވ ެ‪ .‬އ ަދި ިހލ ައ ާއި ގ ަ ް‬ ‫ބަޔ ަކ ުވ ެ ް‬ ‫ސ އެމީހުނ ްގ ެ ތެރޭގ ައި‬ ‫އ ަޅުކަނ ްކުރ ާ މީހުނ ްވ ެ ް‬ ‫ވި އ ެވ ެ‪ .‬އ ަދި އި ރ ާއި ހ ަނދ ަށ ް އ ަޅުކަނ ްކުރ ާ‬ ‫ސ އެބ ައި މީހުނ ްގ ެ ތެރޭގ ައި ވި އ ެވ ެ‪.‬‬ ‫މީހުނ ްވ ެ ް‬ ‫ސ ބ ައ ެއ ް‬ ‫ސ ރަސޫލ ާ ‪ z‬މި އި ނ ް އ ެއ ްވ ެ ް‬ ‫ނަމ ަވ ެ ް‬ ‫ތ ަފ ާތ ު ނ ުކުރަށްވ ައި އ ެ ހ ުރި ހ ާ އ ެއްމެންނ ާއި‬ ‫ހ ަނގުރާމ ަ ކުރ ެއ ްވި އ ެވ ެ‪ .‬މި ކ ަމ ުގ ެ ދ ަ ީލލ ަ ީކ‬ ‫ﷲގ ެ ވ ަ ީޙބަސްފ ުޅ ު ”އ ަދި ފި ތުނަވ ެރި ކަނ ް‬ ‫ނ ެތި އްޖ ައުމ ަށ ް ދ ާނދެނ ް އ ަދި ީދނ ް‪ ،‬ﷲ އ ަށ ް‬ ‫ޚ ާލި ޞް ވ ެއްޖ ައުމ ަށ ް ދ ާނދެނ ް ތި ޔަބ ައި މީހުނ ް‬ ‫އ ެއުރެންނ ާ ހ ަނގުރާމ ަ ކުރ ާށ ެވ ެ!“ ]ﺳﻮرة‬

‫މ ަލ ާއި ކ ަތުންނަށ ް އ ަޅުކަނ ްކުރ ުމ ާއި‬ ‫މ ެދ ު ﷲ ވަޙީކުރައ ްވާފ ައި ވ ެއ ެވ ެ‪.‬‬ ‫”އ ަދި ‪ ،‬މ ަލ ާއި ކ ަތުންނ ާއި ‪ ،‬ނަބިއ ްޔުނ ްނީ ‪،‬‬ ‫ރައ ްބުނ ް ކ ަމުގ ައި ހަދ ައި ގެނ ް އ ުޅުމަކ ަށ ް‬ ‫ތި ޔަބ ައި މީހުންނަކ ަށ ް އ ަމުރ ެއ ް ނ ުކުރަށްވ ަތ ެވ ެ‪“.‬‬

‫]ﺳﻮرة آل ﻋﻤﺮان‪[80 :‬‬

‫ނަ ީބބޭކ ަލުންނަށ ް އ ަޅުކަނ ްކުރުމ ައި‬ ‫މ ެދ ު ﷲ ވާޙީކުރައ ްވާފ ައި ވ ެއ ެވ ެ‪” .‬ﷲ‬ ‫ވަޙީކުރ ެއ ްވި ހިނދ ު‪ ،‬ހ ަނދުމ ަކުރ ާށ ެވ ެ! އ ޭ‬ ‫މ ަރްޔ ަމ ްގ ެފާނ ުގ ެ ދ ަރި ކ ަލުނ ް ީޢސާގ ެފާނ ެވ ެ!‬ ‫ﷲ ފި ޔަވ ައި ‪ ،‬ތި މަންނ ާއ ާއި ‪ ،‬ތި މަނ ްގ ެ‬ ‫މ ައި ކ ަނބ ަލުނ ްނީ ‪ ،‬ދ ެ އި ލ ާހުނ ް ކ ަމުގ ައި‬ ‫ތި ޔަބ ައި މީހުނ ް ހިފާށ ޭ ކަލ ޭގ ެފާނ ު‬

‫ސތ ަކުންނަށ ް ވި ދ ާޅުވީމ ުތ ޯއ ެވ ެ؟ އެކަލ ޭގ ެފާނ ު‬ ‫ީމ ް‬ ‫ސ‬ ‫ސކ ަލ ާނގ ެ ހ ު ް‬ ‫ދެންނ ެވި އ ެވ ެ‪ .‬އި ބަރަ ް‬ ‫ޠ ާ ިހރުވަންތަކ ަމ ާއ ެވ ެ! ބުނ ުމ ުގ ެ ﷲ މި އ ަޅާޔ ަށ ް‬ ‫ލި ބިގެންނ ުވ ާ ބ ަހ ެއ ްބުނުނ ް‪ ،‬މި އ ަޅާއަކ ަށ ް‬ ‫ނ ުވ ެއ ެވ ެ‪ .‬މި އ ަޅ ާ އެބަސްބ ުނި ނަމ ަ‪،‬‬ ‫ސކ ަލ ާނގ ެ އެކަނ ް ދެނެވ ޮޑި ގެނ ްވާނެކަނ ް‬ ‫އި ބަރަ ް‬ ‫ކަށަވަރ ެވ ެ‪ .‬މި އ ަޅ ާގ ެ ހިތުގ ައި ވ ާ ކަންތ ައ ްވެސް‪،‬‬ ‫ސކ ަލ ާނގ ެ ދެނެވ ޮޑި ގެންވ ަމ ުއ ެވ ެ‪.‬‬ ‫އި ބަރަ ް‬ ‫ސކ ަލ ާނގ ެ އި ރާދ ަފ ުޅުގ ައި ވާކަންތ ައ ް‪،‬‬ ‫އި ބަރަ ް‬ ‫މި އ ަޅާއަކ ަށ ް އ ެނގި ގެނ ެއ ް ނ ުވ ެއ ެވ ެ‪.‬‬ ‫ސކ ަލ ާނގެއީ‪،‬‬ ‫ހަމަކަށަވަރުނ ް‪ ،‬އި ބަރަ ް‬ ‫ވަންހަނާގ ައި ވާހ ައި ކަމ ެއ ްވެސް‪ ،‬މޮޅ ަށ ް‬ ‫ސކ ަލ ާނގ ެއ ެވ ެ‪] “.‬ﺳﻮرة‬ ‫ދެނެވ ޮޑި ގެނ ްވ ާ ރަ ް‬ ‫اﳌﺎﺋﺪة‪[116 :‬‬ ‫ޞާ ލި ޙުންނަށ ް އ ަޅުކަނ ްކުރުމ ައި މ ެދ ު‬ ‫ﷲ ވަޙީކުރައ ްވާފ ައި ވ ެއ ެވ ެ‪” .‬އި ލ ާހުންކަމ ަށ ް‬ ‫اﻟﺒﻘﺮة‪[193:‬‬ ‫އ ެއުރެނ ް ގޮވ ައި އުޅ ޭ ފަރ ާތްތ ައ ް‪ ،‬އެފަރ ާތްތ ަކ ުގ ެ‬ ‫ސކ ަލ ާނގ ެ ޙ ަޟު ރަތ ަށ ް ކ ުއްތަނ ްވ ުމ ުގ ެ‬ ‫ވ ެރި ރަ ް‬ ‫އި ރ ާއި ހ ަނދ ަށ ް އ ަޅުކަނ ްކުރ ުމ ާއި މ ެދ ު މ ަގ ު އެދ ެތ ެވ ެ‪ .‬އ ެއުރެނ ްކުރ ެ އެންމ ެ‬ ‫ﷲ ވަޙީކުރ ެއ ްވ ެވި ބަސްފ ުޅ ުގ ެ ގ ައި ވ ެއ ެވ ެ‪.‬‬ ‫ގ ާތްކަންބޮޑީ‪ ،‬ކ ާކ ުތޯބަލ ައި އެކަމ ަށ ް އެދ ެތ ެވ ެ‪.‬‬ ‫”ރޭގ ަނޑ ާއި ދ ުވ ާލ ާއި ‪ ،‬އި ރ ާއި ‪ ،‬ހ ަނދަކީ‪،‬‬ ‫އ ަދި އެކ ަލ ާނގ ެ ރަޙުމަތ ަށ ް އެދ ެތ ެވ ެ‪ .‬އ ަދި‬ ‫އެކ ަލ ާނގ ެ ކުޅ ަދުންވަންތަކ ަމ ުގ ެ ހ ެ ިކތ ަކ ުގ ެ‬ ‫އެކ ަލ ާނގ ެ ޢަޛާބ ަށ ް ިބރ ުވ ެތި ވޭމ ެއ ެވ ެ‪] “.‬ﺳﻮرة‬ ‫ތެރ ެއި ނ ް ވާތ ަކ ެއްޗ ެވ ެ‪ .‬ތި ޔަބ ައި މީހުނ ް އި ރަށ ާއި ‪ ،‬اﻹﺳﺮاء‪[57:‬‬ ‫ހ ަނދ ަށ ް ސަ ޖި ދ ަ ނ ުކުރ ާށ ެވ ެ!“‬

‫]ﺳﻮرة اﻟﻔﺼﻠﺔ‪[37 :‬‬ ‫‪38‬‬

‫ސގަހ ަށ ް އ ަޅުކަނ ް ކުރ ުމ ާ‬ ‫ބ ުދ ާއި ގ ަ ް‬

‫މ ެދ ު ﷲ ވަޙީކުރައ ްވާފ ައި ވ ެއ ެވ ެ‪] .‬ﺳﻮرة‬ ‫اﻟﻨﺠﻢ‪ [19-20:‬މާނައީ‪ :‬ފ ަހ ެ‪ ،‬ލާތ ަ އ ާއި ‪،‬‬ ‫ސނައި‬ ‫ޢ ުޒ ްޒ ާ އާމ ެދ ު ތި ޔަބ ައި މީހުނ ް ވި ް‬ ‫ބެލީމ ުހ ެއްޔ ެވ ެ؟ އ ަދި މަނާތ ޭ ކިއުނ ު އަނ ެއ ް‬ ‫ސމ ެއ ެވ ެ‪ “.‬އ ަ ީބ ވ ާޤި ދި‬ ‫ތި ންވަނަ ބ ުދ ާ މ ެދ ުވ ެ ް‬ ‫އ ައ ް ލ ައި ީޘ ގ ެ ިކބ ައި ނ ް ރި ވ ާވ ެގެނ ްވ ެއ ެވ ެ‪.‬‬ ‫ތި މަންމެނ ް ރަސޫލ ާ ‪ z‬އ ާއ ެކ ު ޙުނައި ނ ު‬ ‫ހ ަނގުރާމައ ަށ ް ނި ކ ު ީތމ ެވ ެ‪ .‬އ ެ ީއ އަހަރުމެނ ް‬ ‫ސތ ަކ ެއ ް ނުވ ަނީ ހ ެވ ެ‪.‬‬ ‫އި ސްލ ާމ ްވި ތ ާ މ ާ ގި ނަދުވ ަ ް‬ ‫އ ެއި ރ ު މ ުޝް ރި ކުނ ް އެބ ައި މީހުނ ްގ ެ ހ ަތި ޔާރުތ ައ ް‬ ‫އެގ ަހ ެއްގ ައި އ ެލުވ ައި ލ ައި ގެނ ް ބަރަކ ާތ ް‬ ‫ހ ޯދ ާ ގ ަހ ެއ ްވި އ ެވ ެ‪ .‬އެގަހ ަށ ް ިކޔ ަނީ ”ޛާތ ަ‬ ‫އަނ ްވ ާޠ ު“އ ެވ ެ‪ .‬އަހަރުމެނ ް ގ ަހ ެއ ްގ ެ ކ ައި ރި ނ ް‬ ‫ދ ަމުނ ް ރަސޫލ ާ ‪ z‬އ ަށ ް ދެންނ ެ ީވމ ެވ ެ‪ .‬އ ޭ‬ ‫ރަސޫލ ާ ‪ z‬އ ެވ ެ‪ .‬އެބ ައި މީހުންނަށ ް ”ޛާތ ަ‬ ‫ސ‬ ‫އަނ ްވ ާޠ ު“އ ެއ ް ވާފަދ ައި ނ ް އަހަރުމެންނަށ ްވ ެ ް‬ ‫”ޛާތ ަ އަނ ްވ ާތ ު“ އ ެއ ް ދ ައްކ ަވ ާށ ެވ ެ‪....‬‬ ‫ނ ޤަވ ާ ިޢދ ު‪:‬‬ ‫ހަ ަތރުވަ ަ‬ ‫މި ޒ ަމާނުގ ައި އުޅ ޭ މ ުޝް ރި ކުނ ް‬ ‫ޝރ ުކުގ ައި މ ާ‬ ‫ކ ުރީ ގ ެ މ ުޝް ރި ކުންނަށ ްވުރ ެ ި‬ ‫މ ަތި ވ ެގެނ ް ވ ެއ ެވ ެ‪ .‬އ ެހ ެނީ ކ ުރީ ގ ެ މ ުޝް ރި ކުނ ް‬ ‫ޝރ ުކ ު ކުރާކ ަމުގ ައި ީވ ފ ަސޭ ހ ައި ގ ެ ވ ަގ ުތ ު‬ ‫ި‬ ‫ތ ަކުގ ައ ެވ ެ‪ .‬އ ަދި ދ ަތި ކ ަމ ުގ ެ ވ ަގ ުތުތ ަކުގ ައި‬ ‫އެބ ައި މީހުނ ް ޚ ާލި ޞް ކަމ ައި އ ެކ ު ﷲ އ ަށ ް‬ ‫ސ‬ ‫އ ަޅުކަނ ް ކުރާކ ަމުގ ައި ވި އ ެވ ެ‪ .‬ނަމ ަވ ެ ް‬ ‫މި ޒ ަމާނ ުގ ެ މ ުޝް ރި ކުނ ް އަބ ަދުމ ެ ފ ަސޭ ހ ައ ާއި‬ ‫ޝރ ުކ ު‬ ‫ސ ި‬ ‫ދ ަތި ކ ަމ ުގ ެ ވ ަގ ުތ ު ތ ަކުގ ައި ވ ެ ް‬ ‫ކުރ ެއ ެވ ެ‪ .‬ﷲ ކ ުރީ ގ ެ މ ުޝް ރި ކުންނައި މ ެދ ު‬ ‫ވަޙީކުރައ ްވާފ ައި ވ ެއ ެވ ެ‪ .‬ފ ަހ ެ‪ ،‬އ ެއުރެނ ް‬ ‫ނަވ ަށ ް އ ެރި ހިނދ ު‪ ،‬އެކ ަލ ާނގެއ ަށ ް ީއމާންކަނ ް‬ ‫ޚ ާލި ޞް ކުރ ާ ޙ ާލުގ ައި ‪ ،‬ﷲ އ ަށ ް އ ެއުރެނ ް ދ ުޢ ާ‬ ‫ކުރ ެތ ެވ ެ‪ .‬ފ ަހ ެ އެކ ަލ ާނގ ެ އ ެއުރެނ ް ސަ ލާމ ަތ ް‬ ‫ކުރައްވ ައި ‪ ،‬އ ެއްގަމ ަށ ް ގެންނ ެވި ހިނދ ު‪،‬‬ ‫ޝރީ ކ ު ކުރ ެތ ެވ ެ‪.‬‬ ‫އ ެއުރެނ ް )އެކ ަލ ާނގެއ ަށ ް( ަ‬

‫]ﺳﻮرة اﻟﻌﻨﻜﺒﻮت‪[65 :‬‬ ‫اﻟﻌﺮﺑﻊ‬ ‫އ ަޞް ލ ު‪ :‬اﻟﻘَ​َﻮاﻋِﺪ َ‬ ‫ލި އ ުއްވީ‪ :‬إِ َﻣﺎم ﳏﻤﺪ ﺑﻦ ﻋﺒﺪ اﻟﻮﻫﺎب‬

‫މެއްސެ އްގ ެ ސަ ަބ ުބ ްނ ސު ަވ ުރގ ެ ަވ ްނ ީމހެއްގ ެ ވާ ަހ ަކ‬ ‫ރޙުމާނު ޅޮ ީހ‬ ‫ރ ީޙމ ް ިއބުނު ޢަބްދުއ ް ަ‬ ‫ޢަބްދުއ ް ަ‬ ‫ސވަރ ުގ ެ‬ ‫މ ެއްސެއ ްގ ެ ސަ ބ ަބުނ ް ީމހ ަކ ު ު‬ ‫ސވީމ ުތ ޯއ ެވ ެ؟ މި ީއ ޙ ަ ީޤ ީޤ‬ ‫ވ ަނތ ް ވާހަކ ަ އ ަޑ ުއ ެއ ް ެ‬ ‫ޙ ާދި ޘ ާއ ެކ ެވ ެ‪ .‬މި ވާހަކ ަ ބ ަޔާންކ ޮށްދ ެއ ްވާފ ައި ވ ަނީ ކޮނ ް‬ ‫ބޭކ ަލ ެއްކަމ ަށ ްތ ޯއ ެވ ެ؟ އ ަޅުގ ަނޑ ުމެނ ްގ ެ މ ާތްނަބިއ ްޔ ާ‬ ‫ޞއްލ ަﷲ ޢަލ ައި ިހ ވ ަސަ އްލަމ ައ ެވ ެ‪.‬‬ ‫މުޙ ައްމ ަދ ު ަ‬ ‫އެކަލ ޭގ ެފާނ ު މި ވާހަކ ަ ިކޔ ައި ދ ެއ ްވި ގ ޮތ ާއި‬ ‫ސ ކ ައި ރި ކުރ ާ ގޮތ ަށ ް އ ަޅުގ ަނޑ ު ތަރުޖ ަމ ާ‬ ‫ވީހ ާވ ެ ް‬ ‫ކުރެވ ޭތ ޯ މ ަސަ އްކ ަތ ްކުރާނަމ ެވ ެ‪.‬‬ ‫ޞއްލ ަﷲ‬ ‫މ ާތ ް ރަސޫލ ާ މުޙ ައްމ ަދ ު ަ‬ ‫ޢަލ ައި ިހ ވ ަސަ އްލަމ ަގ ެ އ ަރި ހުނ ް ޠ ާރި ޤ ު ިބނ ް‬ ‫ޝހ ާބ ު ރި ވ ާކުރައްވ ައ ެވ ެ‪.‬‬ ‫ޞއްލ ަﷲ އަލ ައި ިހ‬ ‫ރަސޫލ ުﷲ ަ‬ ‫ވ ަސަ އްލަމ ަ ޙަދީޘ ްކުރ ެއ ްވި އ ެވ ެ‪ “ .‬މ ެއްސެއ ްގ ެ‬ ‫ސވަރ ުގ ެ ވަނ ެވ ެ‪ .‬އ ަދި‬ ‫ސަ ބ ަބުނ ް ީމހ ަކ ު ު‬ ‫އ ެހެނ ް ީމހ ަކ ު މ ެއްސެއ ްގ ެ ސަ ބ ަބުނ ް ނަރަކައ ަށ ް‬ ‫ވަންނަންޖ ެހުނ ެވ ެ‪“.‬‬ ‫ޞޙ ާ ީބ ބޭކ ަލުނ ް ދެންނ ެވި އ ެވ ެ‪:‬‬ ‫އެހިނދ ު ަ‬ ‫އ ޭ ﷲގ ެ ރަސޫލ ާއ ެވ ެ؟ އ ެ ީއ ިކ ިހނަކުނ ްތ ޯއ ެވ ެ؟‬ ‫ޞއްލ ަﷲ ޢަލ ައި ިހ‬ ‫އެހިނދ ު ރަސޫލ ުﷲ ަ‬ ‫ވ ަސަ އްލަމ ަ އެކަނ ް ހިނގި ގ ޮތ ް ބ ަޔާންކ ޮށްދ ެއްވ ަމުނ ް‬

‫ޙަދީޘ ްކުރ ެއ ްވި އ ެވ ެ‪.‬‬ ‫“ދ ެ ީމހ ަކ ު އ ެއްފަހަރ ެއްގ ައި ބުދ ަށ ް‬ ‫އ ަޅުކަނ ްކުރަމުނ ް ދި ޔ ަ ރަށ ެއ ް ހުރަސްކުރަނ ް‬ ‫ސ އެރަށުގ ައި ވ ާ ބުދަކ ަށ ް‬ ‫ޖ ެހުނ ެވ ެ‪ .‬ނަމ ަވ ެ ް‬ ‫އ ެއްޗ ެއ ް ޤުރ ުބާންކ ޮށްފ ައި މެނ ު ީވ ހުރަސްކުރ ުމ ުގ ެ‬ ‫ހ ުއްދ ައ ެއްނ ޯވ ެއ ެވ ެ‪.‬‬ ‫އެޤ ައ ުމ ުގ ެ މީހުނ ް އެތަނުނ ް އެކަކ ަށ ް‬ ‫ސ އ ެއްޗ ެއ ް ޤުރ ުބާނ ްކުރ ާށ ެވ ެ‪.‬‬ ‫ބުންޏ ެވ ެ‪ .‬ކޮންމ ެ ް‬ ‫އޭނ ާ ބުންޏ ެވ ެ‪ .‬އަހަރެނ ްގ ެ އ ަތުގ ައި ޤުރ ުބާނ ްކުރާނ ެ‬ ‫އ ެއްޗ ެއްނ ެތ ެވ ެ‪.‬‬ ‫ސ ދެނ ް‬ ‫އެބ ައި މީހުނ ް ބުންޏ ެވ ެ‪ :‬މ ެއްސެއްނަމ ަވ ެ ް‬ ‫ޤުރ ުބާންކ ޮށ ްލ ާށ ެވ ެ‪.‬‬ ‫ދެނ ް އޭނ ާ މ ެއ ްސަ ކުނ ް ޤުރ ުބާނ ްކ ުރި އ ެވ ެ‪ .‬އ ަދި‬ ‫އޭނާއ ަށ ް ދި ޔުމ ަށ ް ހ ުއްދ ަ ލި ބިއްޖ ެއ ެވ ެ‪ .‬އ ަދި‬ ‫ޝރީ ކ ު‬ ‫)އެޢަމ ަލ ުގ ެ ސަ ބ ަބުނ ް އ ެހ ެނީ ﷲއ ަށ ް ަ‬ ‫ކުރ ުމ ުގ ެ ސަ ބ ަބުނ ް( އޭނ ާ ނަރަކައ ަށ ް ވަދ ެއްޖ ެއ ެވ ެ‪.‬‬ ‫އ ަދި އެބ ައި މީހުނ ް އަނ ެއްމީހާއ ަށ ް ބުންޏ ެވ ެ‪:‬‬ ‫ޤުރ ުބާނ ްކުރ ާށ ެވ ެ‪.‬‬ ‫ސ‬ ‫އޭނ ާ ބުންޏ ެވ ެ‪ :‬ﷲއ ަށ ް މެނ ު ީވ އ ެއ ްވ ެ ް‬ ‫ފަރާތަކ ަށ ް ތި މަންނ ާ ޤުރ ުބާނ ެއ ް ނ ުކުރާނަމ ެވ ެ‪.‬‬ ‫ދެނ ް އެބ ައި މީހުނ ް އޭނ ާ މަރާލ ައި ފި އ ެވ ެ‪.‬‬

‫ސވަރ ުގ ެ‬ ‫އ ަދި )އެޢަމ ަލ ުގ ެ ސަ ބ ަބުނ ް( އޭނ ާ ު‬ ‫ވަދ ެއްޖ ެއ ެވ ެ‪ “ .‬ރި ވ ާކުރ ެއ ް ީވ އި މ ާމ ު ޢ ަހުމ ަދ ު‬ ‫ނ ޯޓ ު‪ :‬މ ަ ީތގ ައި އ ެވ ާ ޙަދީޘްބަސްފ ުޅ ުގ ެ މާނައި ގ ައި‬ ‫އ ެވ ާ ބުރ ެކ ެޓުތ ަކުގ ައި އެވ ަނީ މުތަރ ުޖި މ ުގ ެ އ ަމި އްލ ަ‬ ‫ބ ަހ ެވ ެ‪.‬‬ ‫ﷲ ސުބ ުހާނަހ ޫ ވަތ ަޢ ާލ ާ ވަޙީކުރައ ްވާފ ައި ވ ެއ ެވ ެ‪.‬‬

‫ﻗْ‬ ‫ﺎي َوﳑَ​َ ِﺎﰐ ﻟِﻠﱠـ ِﻪ َر ﱢب‬ ‫ُﻞ إِ ﱠن َﺻ َﻼ ِﰐ َوﻧُ ُﺴ ِﻜﻲ َوَْﳏﻴَ َ‬ ‫ﻳﻚ ﻟَُﻪ َوﺑِ َٰﺬﻟ َ‬ ‫ﲔ ﴿‪َ ﴾١٦٢‬ﻻ َﺷ ِﺮ َ‬ ‫ِﻚ أُﻣ ِْﺮ ُت َوأَﻧَﺎ‬ ‫اﻟْ َﻌﺎﻟَ ِﻤ َ‬ ‫ﲔ ﴿‪﴾١٦٣‬‬ ‫أَﱠو ُل اﻟْ ُﻤ ْﺴﻠِ ِﻤ َ‬ ‫މާނައި ގ ެ ތަރުޖ ަމ ާ‪ :‬ކަލ ޭގ ެފާނ ު ވި ދ ާޅ ުވ ާށ ެވ ެ‪.‬‬ ‫ތި މަންކަލ ޭގ ެފާނ ުގ ެ ނަމާދ ައި އ ަދި ޤުރ ުބާނ ްކ ު‬ ‫ރ ެއ ްވ ުމ ާއި )ﷲއ ާއި ގ ާތ ްވުމ ަށ ް ހ ުއްދަގ ޮތުގ ައި‬ ‫ކ ަތި ލ ާ ކ ަތި ލުނ ް( އ ަދި ދި ރި އ ުޅ ުއ ްވ ުމ ާއި އ ަދި‬ ‫މަރ ުވުންވ ަނީ ޢާލ ަމްތ ަކ ުގ ެ ވ ެރި ރައ ްބ ު ﷲއ ަށ ެވ ެ‪.‬‬ ‫ޝރީ ކ ެއ ް ބ ައި ވ ެރި އ ެއްނ ުވ ެއ ެވ ެ‪ .‬އ ަދި‬ ‫އ ެއި ލާހ ަށ ް ަ‬ ‫ތި މަންކަލ ޭގ ެފާނ ުގ ެ މ ައްޗ ަށ ް އ ަމުރ ުކުރ ެއ ްވި ގެންވ ަނީ‬ ‫އެފަދ ައި ންނ ެވ ެ‪ .‬އ ަދި ތި މަންކަލ ޭގ ެފ ާނީ‬ ‫)މި އ ުއްމ ަތ ުގ ެ( މުސްލި މުނ ްގ ެ ތެރ ެއި ނ ް‬ ‫)ޚ ުޝޫ ޢ ަތ ްތ ެރި ވ ުމ ާއި ﷲއ ަށ ް ިކޔަމަނ ްތ ެރި ވ ުމުގ ައި (‬ ‫އެންމ ެ ފުރަތަމ ަ މުސްލި މ ެވ ެ‪.‬‬ ‫ވީމ ާ އ ަޅުގ ަނޑ ުމެނ ްގ ެ އ ަމާޒަކ ަށ ް ވާނ ްވ ާނީ‬ ‫ޝރީ ކ ު‬ ‫ސ ކަމ ެއްގ ައި ﷲއ ަށ ް ަ‬ ‫މި އި ނ ް އ ެއ ްވ ެ ް‬ ‫ނ ުކުރުމ ެވ ެ‪ .‬އ ެހ ެނީ ވ ެރި ޔ ަކ ާއި ގ ާތ ްވ ުމ ުގ ެ ގ ޮތުނ ް‬ ‫ޝރ ުކ ުގ ެ‬ ‫ގ ޮތުނ ް އ ެއްޗ ެއ ް ކ ަތި ލ ައި ފި ނަމ ަ އ ެ ީއ ި‬ ‫ތެރެއ ަށ ް ވަންނާނ ެއ ެވ ެ‪ .‬އ ަޅުގ ަނޑ ުމެނ ްގ ެ މ ައްޗ ަށ ް‬ ‫އ ޮ ީތ ﷲއ ަށ ް ިކޔަމަނ ްތ ެރި ވުމ ެވ ެ‪ .‬ޢަމ ަލ ާއި ބ ަހ ާއި‬ ‫ހިތުންނ ެވ ެ‪.‬‬

‫واﷲ أﻋﻠﻢ‪ .‬وﺻﻠﻰ اﷲ وﺳﻠﻢ ﻋﻠﻰ ﳏﻤﺪ و ﻋﻠﻰ آﻟﻪ و‬ ‫ﺻﺤﺒﻪ أﲨﻌﲔ‪.‬‬ ‫)ނި މ ުނީ (‬

‫ޙ ަވ ާލ ާ‪ :‬ފ ަތ ުޙ ުލްމަޖީދ ު‬ ‫ޝެ އި ޚ ު އ ަބޫބ ަކުރ ު ިހންނަވ ަރީ ޤުރ ުއާނ ް ތަރުޖ ަމ ާ‬ ‫ޝެ އި ޚ ު މުޙ ައްމ ަދ ު ޢި ބުރާހިމ ް ތަރުޖ ަމ ާކުރައ ްވާފ ައި ވ ާ‬ ‫ކިތ ާބ ުއްތ ައުހީދ ު‬

‫‪37‬‬

‫ޞފްޙާއާއު ގުޅ ޭ‬ ‫ނ ަ‬ ‫ނކީ‪ 4 ...‬ވަ ަ‬ ‫ިސލާމް ީދ ަ‬ ‫އ ް‬ ‫ރަސޫލ ާ މުޙ ައްމ ަދ ު ‪ z‬ތި ޔަބ ައި މީހުންނަށްޓަކ ައި‬ ‫ހެކިވ ެ ވަޑ ައި ގެނ ް ވުމ ަށްޓަކ ައ ެވ ެ‪ “.‬އ ަދި އ ަލ ް‬ ‫ޞޙީޙުގ ައި ވަކިބ ާބ ެއ ް‬ ‫އި މ ާމ ުލ ް ބ ުޚ ާރީ އެމ ަނި ކ ުފާނ ު ަ‬ ‫ސރ ު ީޚ‬ ‫ްސރުގ ައި ގެންނަވ ާ އ ެބ ާބ ުގ ެ ު‬ ‫މި އާޔ ަތ ުގ ެ ތ ަފ ީ‬ ‫ކ ަމުގ ައި ވި ދ ާޅ ުވެފ ައި ވ ަނީ މި ފަދ ައި ންނ ެވ ެ‪ .‬މި ީއ‬ ‫ﷲ ތ ަޢ ާލ ާގ ެ ވ ަ ީޙ ބަސްފ َުޅ ު وَﻛ َﺬﻟ َ‬ ‫ِﻚ َﺟ َﻌ ْﻠﻨَ ُﺎﻛ ْﻢ‬ ‫ސބިތ ުވ ެ ތި ބުމ ަށ ް‬ ‫أُ ﱠﻣ ًﺔ َو َﺳ ًﻄﺎ އ ަދި ޖ ަމާޢ ަތުގ ައި ާ‬ ‫ކީރި ތި ރަސޫލ ާކުރ ެއ ްވި އ ަމުރުތ ަކ ުގ ެ ވާހަކ ަ‬ ‫ނަނ ްގެނ ް ބ ާބ ެވ ެ‪ .‬ޖ ަމާއ ަތ ުގ ެ މުރާދ ަ ީކ ޢި ލ ްމ ުގ ެ‬ ‫އ ަހ ުލ ުވ ެރި ންނ ެވ ެ‪.‬‬ ‫އުންމ ަތ ުގ ެ ޞާ ލި ޙ ު ޢި ލ ްމ ުވ ެރި ނ ް‬ ‫ވ ެރި ނ ްގ ެ އ ަދި އ ެހެންމީހުނ ްގ ެ ބާރ ާއި ނ ުފޫޛުނ ް‬ ‫މި ނި ވަނ ްވެފ ައި ވ ާ ޢި ލ ްމ ުވ ެރި ނ ްގ ެ އ ަރި ހުގ ައި‬ ‫ސ‬ ‫އި ސްލ ާމ ް ީދނ ުގ ެ ހ ުރި ހ ާ ޙ ުކުމަކީވ ެ ް‬ ‫ސފ ަލި ބިގެނ ްވ ާ ޙ ުކ ުމްތ ަކ ެކ ެވ ެ‪ .‬އ ެ ީއ ޤ ުރ ްއާނުނ ް‬ ‫މި ި‬ ‫ސމ ެއ ެވ ެ‪.‬‬ ‫ސބިތ ުވި ޙ ުކުމަކ ަށ ްވި ޔ ަ ް‬ ‫ސންނަތުނ ް ާ‬ ‫އ ަދި ު‬ ‫ީދނ ުގ ެ ޙ ުކުމ ެއްގ ައި ތަސާހ ުލުކ ޮށ ް އެކ ަމުނ ް‬ ‫ސ އެކަނ ް ކުރުމ ަށ ް‬ ‫އ ެއްކިބ ާވ ުމ ާއި ހަރުކ ަށި ވ ެގެންގ ޮ ް‬ ‫ޠ ަ ީބޢަތ ަށްދ ަތި ވ ާ މި ންވަރަށ ް މ ުބާލ ަޣ ާކުރުމ ަ ީކ ބ ައ ެއ ް‬ ‫ސނުނ ްގ ެ ޠ ަ ީބޢ ަތުނ ް އ ުފ ެދި ގެނ ް އަންނަކަމ ެކ ެވ ެ‪.‬‬ ‫އި ނ ް ާ‬ ‫އި ސްލ ާމ ް ީދނަކ ާއި އ ެ ީދނ ުގ ެ ޙ ުކ ުމްތ ަކ ާއި‬ ‫ސ ގ ުޅުމ ެއްނ ެތ ެވ ެ‪ .‬މި ހެންކ ަމުނ ް‬ ‫އ ޭގ ެ އ ެއ ްވ ެ ް‬ ‫މުސްލި މުނ ްގ ެ ދި ރި އ ުޅުމ ަށްބަލ ައި ފ ައި އި ސްލ ާމ ް ީދނަށ ް‬ ‫ފ ާޑ ު ިކޔ ައި އ ޮރި އަންޓ ަރލި ސްޓުންނަ ީކ މ ަޢ ުލ ޫމ ާތ ު‬ ‫އ ެނގި ތަންދޮރުނުދަނ ް އ ެދުރުންނ ެވ ެ‪.‬‬ ‫ސރ ުލ ް ކ ަރީ މި އްރަޙ ްމ ާނި ީފ‬ ‫ތ ައި ީ‬ ‫ްސރި ކ ަލ ާމި ލ ް މަނާނ ް )ޢ ަބ ްދ ުއްރަޙ ުމާނ ުބްނ ު‬ ‫ތ ަފ ީ‬ ‫ُ‬ ‫َ‬ ‫ާޞރ ުއ ް ސަ ޢުދީ( ގ ައި َوﻛ َﺬﻟ َ‬ ‫ِﻚ َﺟ َﻌ ْﻠﻨَﺎﻛ ْﻢ‬ ‫ނ ި‬ ‫ُ‬ ‫ً‬ ‫ً‬ ‫أُ ﱠﻣ ًﺔ َو َﺳﻄﺎ މި އާޔ ަތުގ ައި ވ ާ أ ﱠﻣ ًﺔ َو َﺳﻄﺎ މި ޢި ބާރ ާތ ުގ ެ‬ ‫ްސރުގ ައި ވި ދ ާޅ ުވެފ ައި ވ ެއ ެވ ެ‪ .‬އެބަހީ‪ ،‬އެންމ ެ‬ ‫ތ ަފ ީ‬ ‫ޢ ަދ ުލ ުވ ެރި އެންމ ެ ހެޔ ޮ އ ުއްމ ަތ ް ކ ަމުގ ައި‬ ‫ލ ެއ ް ީވމ ެވ ެ‪ .‬މުފ ައ ިްސރ ު އ ައްޠަބ ަރީ ވި ދ ާޅ ުވެފ ައި ވެފ ަ‬ ‫އި ވ ެއ ެވ ެ‪ .‬ޢަރަ ިބނ ްގ ެ ބ ަހުގ ައި اﻟﻮﺳﻂ )އ ަލްވަސްޠ ު(‬ ‫މި ބ ަހ ުގ ެ މާނައ ަ ީކ އެންމ ެ ހެޔ ޮ އެންމ ެ މ ާތ ް މި އ ެވ ެ‪.‬‬ ‫ސންނަތ ާއި‬ ‫ކީރި ތި ރަސޫލ ާގ ެ ު‬ ‫ސފ ައި ވ ާ‬ ‫މި އުންމ ަތ ުގ ެ ސަ ލ ަފުނ ްގ ެ އ ަރި ހުނ ް އ ައި ް‬ ‫އ ަސަ ރުތ ަކ ާއި މުފ ައ ިްސރުނ ް ބަސްފ ުޅުތަކ ަށ ް‬ ‫ސނ ާލ ާއި ރ ު މި އުންމ ަތ ުގ ެ ވ ަސަ ޠި އްޔ ަތ ު‬ ‫ވި ް‬ ‫މާނަކުރ ެވ ެނީ ދެގޮތަކ ަށ ެވ ެ‪ .‬އ ެ ީއ )‪(1‬‬ ‫‪36‬‬

‫ޢ ަދ ުލ ުވ ެރި ކ ަމ ާއި ހެޔޮކަނ ް )‪ (2‬ކަންކ ަމުގ ައި‬ ‫ޙ ައ ްދުފަހަނަ އ ަޅ ާދި އ ުމ ާއި ހަރުކ ަށި ވ ުމ ާއި މި ދ ެ‬ ‫ސުލ ޫކ ުގ ެ ދެމ ެދ ުގ ެ އެންމ ެ ހެޔޮގ ޮތުގ ައި ހިފުމ ެވ ެ‪.‬‬ ‫ހެޔޮމ ަގ ު އ ެއްކިބ ާވ ެ ހ ައ ްދުފަހަނަ އ ަޅ ާދި ޔ ުމ ާއި‬ ‫އި ހ ުމ ާލ ުކުރ ުމ ާއި އި ހާނ ާތ ްތ ެރި ވ ުމ ާ މި ދެސުލ ޫކުނ ް‬ ‫ދުރ ުވ ެ އެދެމ ެދ ުގ ެ އެނ ް ހެޔ ޮ ޢ ަދ ުލ ުވ ެރި ގ ޮތުގ ައި‬ ‫ހިފުމ ެވ ެ‪.‬‬

‫‪ 2‬ﻓَ‬ ‫َﻜ ﱠﻔ َﺎرﺗُ​ُﻪ إ ِْﻃ َﻌﺎ ِم َﻋ َﺸَﺮِة َﻣ َﺴ ِﺎﻛ ْ ِ‬ ‫ﲔ‬ ‫ِﻤْﻮ َن أَ ْﻫﻠِﻴْ ُﻜ ْﻢ أَ ْو ِﻛ ْﺴَﻮ�ُ​ُ ْﻢ‬ ‫ﻣْ‬ ‫ِﻦ أَْو َﺳ ِﻂ َﻣﺎ ﺗُ ْﻄﻌ ُ‬

‫މާނައީ؛ ފ ަހ ެ‪ ،‬އޭނ ާގ ެ )އެބަހީ‪ ،‬ޤ ަޞް ދުގ ައި‬ ‫ހ ުވ ާކުރ ާ މީހުނ ްގ ެ ތެރ ެއި ނ ް ހ ުވ ާ އ ަދާނ ުކުރާމީހ ާގ ެ(‬ ‫ކ ައ ްފާރާއަކީ‪ ،‬ތި ޔަބ ައި މީހުނ ްގ ެ އ ަނ ިބ ދ ަރީ ންނަށ ް‬ ‫ކާނ ްބޯންދ ޭ ތ ަކެތީގ ެ ”އ ަވ ްސަ ޠ ު“ ކާނ ާދި ނުމ ެވ ެ‪.‬‬ ‫ނުވަތ ަ އެބ ައި މީހުންނަށ ް ދ ޭ ފޭރ ާމ ުގ ެ ”އ ަވ ްސަ ޠ ު“‬ ‫ނ ް ފޭރާނ ް ދި ނުމ ެވ ެ‪ “.‬މި ތ ާނގ ައި މި ވ ާ أَْو َﺳﻂ‬ ‫ގ ެ މާނައަކ ަށ ްވ ާނީ އުރ ުފުގ ައި މީހ ެއްކ ޮށ ްތުކަމ ަށ ް‬ ‫ޤ ަބ ޫލ ުކުރ ެވި ފ ައި ވ ާ މި ންވަރ ުގ ެ މ ެދ ުމި ނ ް ބާވ ައ ެވ ެ؟‬ ‫މި ހެނ ްވ ެއްޖެނަމ ަ އ ޭގ ެ މާނައ ަ ީކ އ ެއްނ ާޅި‬ ‫ހ ަނޑ ޫ އ ަނ ިބދ ަރި ންނަށ ް އ ެއ ްއި ރަށ ް ފުދޭނަމ ަ‬ ‫އ ޭގ ެ މ ެދ ުމި ންކ ަމުގ ައި ވ ާ ދ ެލ ާ ިހ ހ ަޑ ޫދި ނުނ ް‬ ‫ކ ަމުގ ައި ވ ެދާނ ެބާވ ައ ެވ ެ؟ އ ަދި ހ ަތ ްމ ުށުނ ް ހ ެދުމ ެއ ް‬ ‫ކެޑޭކ ަމުގ ައި ވާނަމ ަ ތި ނ ްމުނ ް ބ ައި ދި ނުނ ް ކ ަމުގ ައި‬ ‫ބ ެލ ެވި ދާނ ެހ ެއްޔ ެވ ެ‪ .‬އ ެ ީއ އ ެއްޗ ެއ ްގ ެ މ ެދ ުމި ނޭ‬ ‫ބުނ ުމުނ ް ިހތ ަށ ް އަންނަނީ މި ކަހަލ ަ މާނައ ެކ ެވ ެ‪.‬‬ ‫ަޞޠި އްޔ ަތ ުގ ެ‬ ‫މި ގޮތ ަށ ް އ ަވ ްސަ ޠ ު ނުވަތ ަ ވ ަ‬ ‫މާނަކ ޮށ ް އި ސްލ ާމ ް ީދނަ ީކ މ ެދ ުމި ނ ުގ ެ ީދންކ ަމުގ ައި‬ ‫ބުނާމީހުނ ް އ ެބުނ ެވ ެނީ ﷲގ ެ ހ ުރި ހ ާ އ ަމުރ ުފ ުޅުތަކ ަށ ް‬ ‫ިކޔަމަނ ްތ ެރި ވ ެ ީދނ ުގ ެ ހ ުރި ހ ާ ޙ ުކުމ ެއްގ ައި ހިފުމ ަށ ް‬ ‫ކ ޮށްފ ައި ވ ާ އ ަމުރ ުފ ުޅ ާ ޚިލ ާފުނ ުވާނ ެ ވާހަކ ައ ެއްކަނ ް‬ ‫ކަށަވަރ ެވ ެ‪ީ .‬ދނ ުގ ެ އ ެއްބ ައި ގ ައި ިހފ ައި ފ ައި‬ ‫އަނ ެއްބ ައި ދޫކ ޮށ ްލ ު ީމ ލާދީނީ ކަމ ެކ ެވ ެ‪ .‬ﷲ އެކަނ ް‬ ‫ސ‬ ‫ސރަތ ުއ ްނި ާ‬ ‫ސފ ަކުރ ެއ ްވި ގ ޮތ ް ކިޔ ުއ ްވ ާށ ެވ ެ‪ޫ .‬‬ ‫ި‬ ‫‪ 150-151‬ގ ައި މ ާތ ްﷲ ވަހީކުރ ެއ ްވި ބަސްފ ުޅ ުގ ެ‬ ‫މާނާގ ައި ވ ަނީ ؛ ”ހަމަކަށަވަރުނ ް‪ ،‬ﷲއ ާއި އެކ ަލ ާނގ ެ‬ ‫ރަސޫލުންނަށ ް ކ ާފި ރ ުވާމީހުންނ ާއި ‪ ،‬ﷲއ ާއި‬ ‫އެކ ަލ ާނގެރަސޫލުންނ ާއި ދެމ ެދ ު ) ީއމާނ ްވ ުމުގ ައި (‬ ‫ތ ަފ ާތ ުކުރުމ ަށ ް އެދޭމީހުންނ ާއި ‪ ،‬ތި މަންމެނ ް‬ ‫އ ެއްބަޔަކ ަށ ް ީއ މާންވ ަމުއ ޭ އ ަދި އަނ ެއްބަޔަކ ަށ ް‬ ‫ކ ާފި ރުވ ަމުއ ޭ ބުނ ެ‪ ،‬އެދެމ ެދުނ ް މ ަގ ެއ ް ހިފުމ ަށ ް‬ ‫އެދޭމީހުނ ް )ދަންނ ާށ ެވ ެ!( އ ެއުރެނ ްނީ ‪،‬‬ ‫ކ ަނޑ ައި ޅި ގެނ ް އ ެނގޭގ ޮތުގ ައި ތި ިބ ކ ާފި ރުންނ ެވ ެ‪.‬‬ ‫ކ ާފި ރުންނަށ ް އި ހާނ ާތ ްތ ެރި ކަނ ް ދ ެނި ވި ޢަޛ ާބ ު‬ ‫ސކ ަލ ާނގ ެ ތ ައ ްޔާރ ުކުރ ެއ ް ީވމ ެވ ެ‪.‬‬ ‫ތި މަންރަ ް‬

‫ިދއިސް ލާމ ް ިލބެން ހުންނާނ ެ ަތން ަތން‪...‬‬ ‫މ ާލ ެ؛‬ ‫‪ .1‬ޝޮ ޕ ް‪4‬މުސްލި މ ް‪.‬ކ ޮމ ް‬ ‫ސރަ ީފ ބ ުކ ްޝޮ ޕ ް‬ ‫‪ .2‬އ ަ ް‬ ‫‪ .3‬ނޮވ ެލ ް ީޓ ބ ުކ ްޝޮ ޕ ް‬ ‫‪ .4‬ޗާންދ ަލި ޔ ާ ބ ުކ ްޝޮ ޕ ް‬ ‫‪ .5‬މި ލި ޔަނ ް ބ ުކ ްޝޮ ޕ ް‬ ‫‪ .6‬ރާދ ަ ބ ުކ ްޝޮ ޕ ް‬ ‫ސންޓ ަރ‬ ‫‪ .7‬ނޮލ ެޖ ް ބ ުކ ް ެ‬ ‫‪ .8‬ރައުނ ްޑ ްވަނ ް ބ ުކ ްޝޮ ޕ ް‬ ‫ސޓ ައި ލ ް‬ ‫‪ .9‬ޕ ްލ ާޒ ާ ޓ ެކ ް ް‬ ‫‪ 70 .10‬ނަމްބަރ ު ފި ހާރަ‬ ‫‪ .11‬ރި ސާލ ާ ބ ުކ ްޝޮ ލ ް‬ ‫‪ .12‬ފޮނ ްޓާނ ާ ބ ުކ ްޝޮ ޕ ް‬ ‫‪ .13‬އ ަބ ާޔ ާ ފި ހާރަ‬ ‫‪ .14‬ފ ްރީ ޒ ް ބްރޭނ ްޑ ް‬ ‫‪ .15‬ޖި ލ ްބ ާބ ް ސޭ ލ ް‬ ‫ސ އި ތުރ ު ތަންތަނ ް ިހމެނޭ!‬ ‫އ ަދި ވ ެ ް‬

‫ަމ ަޖ ްއ ާލ ިވ ްއ ަކވަން‬ ‫ބޭނު ން ފު ުޅވާނަ ަމ‬ ‫ުގ ުޅ ްއވާނީ !‬ ‫‪300 7527‬‬ ‫‪752 7527‬‬ ‫މަޖ ައ ްލ ާ ހ ޯމ ް ޑ ެލި ވ ަރީ ‪:‬‬ ‫ޝޮ ޕ ްފ ޯމުސްލި މ ް‪.‬ކ ޮމ ް‬ ‫ހ ޮޓ ްލ ައި ނ ް‪7848414 :‬‬

‫އ ޭ އުޚ ް ާތއެވެ! ިމ ީއ ިޢލް ާމ ިއ ފަ ްނ ުނގ ެ ީދ ެނވެ‪.‬‬ ‫ހަސަ ން ޒ ާ ިހރު‬ ‫ަޞބ ެއ ް ކ ަމުގ ައި އ ެއުރެނ ް ދ ެ ިކ އ ުޅުނ ެވ ެ‪.‬‬ ‫ބ ަދުނ ީ‬

‫ސ އަނ ްހެނ ް‬ ‫އެންމ ެ ގި ނަ ޙަދީޘ ް ރި ވ ާކުރ ެއްވީވ ެ ް‬

‫އި ސްލ ާމ ް ީދނަ ީކ ޢި ލ ްމ ާއި ‪ ،‬ފަންނ ުގ ެ‬ ‫ސނ ާ ފި ކުރ ު ކުރުމ ަށ ެވ ެ‪.‬‬ ‫ީދނ ެވ ެ‪ .‬މި ީދނ ް ގ ޮވާލ ަނީ ވި ް‬

‫އ ެއުރެނ ް ދި ޔ ަ ީއ ދި ރި ތި އ ްބ ާ އަނ ްހެނ ް ދ ަރީ ނ ް‬

‫ބޭކ ަނބ ަލ ެކ ެވ ެ‪ .‬އާދ ެ! އ ަ ީއ އ ުއ ްމ ުލ ް މ ުއ ުމި ނީ ނ ް‬

‫އަނ ްހެނުންނ ާއި ފި ރި ހެނުނ ް ތ ަފ ާތ ުކުރުމ ެއ ް ނ ެތި ‪،‬‬

‫ވ ަޅުލ ަމުންނ ެވ ެ‪ .‬މީލ ާ ީދނ ް ފ ައ ްސަ ތޭކ ައި ގ ެ‬

‫ަޟޔ ަﷲ ޢަނ ްހ ާއ ެވ ެ‪.‬‬ ‫އ ައ ްސަ އ ްޔި ދ ާ ޢ ާއި ޝާ ރ ި‬

‫ްސ ހ ޯދުންތަކ ަށ ް‪،‬‬ ‫ސނ ާ ފި ކުރ ު ކުރުމ ަށ ް‪ ،‬ސަ އި ނ ީ‬ ‫ވި ް‬

‫ސގ ައި އ ުޅުނ ު ނަޞާ ރ ާއި ނ ް‬ ‫އަހަރުތ ަކުގ ައި ‪ ،‬ފުރާނ ް ް‬

‫މި މ ަގުނ ް ޢި ލ ްމ ުގ ެ މ ައި ދާނުގ ައި މި އ ުއްމ ަތ ުގ ެ އެތ ައ ް‬

‫ކީރި ތި ޤުރ ުއާނ ުގ ެ ‪ 700‬އ ަށ ްވުރ ެ ގި ނަ އާޔ ަތުގ ައި‬

‫ސކ ޮށ ް އ ުޅުނ ު އ ެއ ް‬ ‫އެންމ ެ ގި ނައި ނ ް ބ ަޙ ު ް‬

‫އެތ ައ ް އަނ ްހެނ ް ބޭކ ަނބ ަލުންނ ެއ ް ވ ަނީ ކ ުރި އަރ ާ‬

‫ސރަތ ުއ ް‬ ‫ގ ޮވާލ ައ ްވާފ ައި ވ ެއ ެވ ެ‪ .‬މި ސާލ ެއ ްގ ެ ގ ޮތުނ ް ޫ‬

‫ސނުނ ްތ ޯ‬ ‫ސ ”އަނ ްހެނުންނަ ީކ އި ނ ް ާ‬ ‫މ ައ ުޟޫ އަކީވ ެ ް‬

‫ސފ ައ ެވ ެ‪.‬‬ ‫ގޮ ް‬

‫ސވަނަ އާޔ ަތ ް ބ ައްލ ަވ ާށ ެވ ެ‪ .‬އ ެއާޔ ަތ ުގ ެ‬ ‫ޠ ާރި ޤ ް ގ ެ ފ ަ ް‬

‫ނުވަތ ަ އެއ ަށ ްވުރ ެ ދ ަށްފަންތީގ ެ ބ ައ ެއ ްތ ޯ“ މި‬

‫ސނ ާ‪ ،‬އޭނ ާ ހ ައްދ ަވާފ ައި ވ ަނީ‬ ‫މާނަ ީއ ”ފ ަހ ެ އި ނ ް ާ‬

‫ސ އި ސްލ ާމ ް ީދނ ް‬ ‫މ ައި ގ ަނޑ ު މ ައ ުޟޫ އ ެވ ެ‪ .‬ނަމ ަވ ެ ް‬

‫ކޮނ ްއ ެއްޗ ަކުންކަނ ް ބ ަލ ާފ ާހ ުށި ކަމ ެވ ެ!“ ކީރި ތި‬

‫ވ ަނީ އަނ ްހެނުނ ްގ ެ ޙ ައ ްޤުތ ައ ް އ ޭގ ެ އެންމ ެ ފ ުރި ހަމ ަ‬

‫ފ ަތ ުވާދ ެއ ްވ ާއި ރ ު‪ ،‬ކ ުށ ެއ ް ވި ދ ާޅ ުވ ެވި އްޖެނަމ ަ‬

‫ޤުރ ުއާނުނ ް އެންމ ެ ފުރަތަމ ަ ބާވ ައި ލ ެއ ްވުނ ު‬

‫މާނާގ ައި ހޯދ ައި ީދފ ައ ެވ ެ‪ .‬ވ ަ ީކނ ް ޚ ާއ ްސަ ކ ޮށ ް‬

‫އެކަލ ޭގ ެފާނ ުގ ެ މަނ ްމ ާފ ުޅ ު އ ެކ ުށ ް އި ސްލ ާޙ ް‬

‫އި މ ާމ ް އ ަބޫޙ ަނީ ފ ާ ދީނީ ކަންކ ަމުގ ައި‬

‫ސ‬ ‫އާޔ ަތުގ ައި ވ ެ ް‬

‫ކ ޮށްދ ެއ ްވާކ ަ ީމ ތ ާރީ ޚ ުގ ެ‬

‫ޢ ަމުރ ު ވ ެވި ގެންވ ަނީ‬

‫ތެރ ެއި ނ ް ފ ާޅ ުވ ެ ފެންނާނ ް ހ ުރި‬

‫ިކޔ ެވުމ ަށ ެވ ެ‪ .‬އ ެއާޔ ަތ ުގ ެ‬

‫ޙ ަ ީޤޤ ަތްތ ަކ ެވ ެ‪ .‬މި ފަދ ަ ކަންކ ަމުނ ް‬

‫މާނާގ ައި ވ ަނީ ”ކަލ ޭގ ެފާނ ުގ ެ‬

‫އ ަޅުގ ަނޑ ުމެންނަށ ް ލި ިބދ ޭ‬

‫ސކ ަލ ާނގ ެ اﺳﻢ‬ ‫ވ ެރި ރަ ް‬

‫ފި ލާވަޅ ަ ީކ ޢި ލ ްމ ުގ ެ މ ައި ދާނުގ ައި ‪،‬‬

‫ފ ުޅުނ ް ކަލ ޭގ ެފާނ ު ިކޔަވ ައި‬

‫އ ުނގަންނައި ދި ނ ުމ ާ‪ ،‬އ ުނގެނ ުމ ުގ ެ‬

‫ވި ދ ާޅ ުވ ާށ ެވ ެ‪) “.‬ﺳﻮرة‬ ‫اﻟﻌﻠﻖ ‪(1‬‬

‫ސ‬ ‫ޙ ައްޤ ަ ީކ މުސްލި މ ް އަނ ްހެނާއ ަށ ްވ ެ ް‬ ‫ލި ިބދ ޭ ޙ ައްޤ ެއްކަމ ެވ ެ‪.‬‬

‫އި ސްލ ާމ ް ީދނަކީ‪،‬‬

‫އި ސްލ ާމ ް ީދނުގ ައި‬

‫މުސްލި މ ް އަނ ްހެނ ް‬

‫އަނ ްހެނުނ ްނީ ޖީލ ެއ ް ިބނ ާކުރ ުމ ުގ ެ‬

‫ކ ަނބ ަލުނ ް ޢި ލ ްމ ު‬

‫އެންމ ެ މ ަ ީތ ޒި ނ ްމ ާ އ ަދ ާކުރ ާ‬

‫ުޞތ ު‬ ‫އ ުނގެނ ުމ ުގ ެ ފުރ ަ‬

‫ފަރ ާތ ެވ ެ‪ .‬ދ ަރީ ނ ް ހެޔޮގ ޮތުގ ައި‬

‫ސނ ާ ފި ކުރ ު‬ ‫ހ ަނި ކުރ ާ‪ ،‬ވި ް‬

‫ތަރުބިއްޔ ަތ ު ކުރ ުމުގ ައި ދެމ ަފި ރީ ނ ްގ ެ‬

‫ކުރ ުމުނ ް އ ެއްކިބ ާ ކުރ ުވ ާ ީދނ ެއ ް ކަމ ަށ ް މި ފަހަކ ަށ ް‬

‫އ ުނގެނ ުމ ާއި އ ުނގަންނައި ދި ނ ުމ ުގ ެ މ ައި ދާނުގ ައ ެވ ެ‪.‬‬

‫ސ އ ަޅުގ ަނޑ ުމެނ ްގ ެ ތެރ ެއި ނ ް ބ ައ ެއ ް މީހުނ ް‬ ‫އ ައި ް‬ ‫ސތ ަޝް ރި ޤުނ ްގ ެ‬ ‫ސފ ަކުރ ެއ ެވ ެ‪ .‬މި ފަދ ަ މީހުނ ްނީ މ ު ް‬ ‫ި‬

‫ތެރ ެއި ނ ް ވ ަ ީކނ ް ޚ ާއ ްސަ ކ ޮށ ް މަންމ ަގ ެ ދ ައުރ ު‬ ‫ބ ޮޑ ެވ ެ‪ .‬މި ސަ ބަބ ައްޓަކ ައި މަންމ ަގ ެ މ ަޤ ާމ ް ވ ަނީ‬

‫ޞއްލ ަﷲ‬ ‫މ ާތ ް ނަބިއ ްޔ ާ މުޙ ައްމ ަދ ު ަ‬

‫ބ ައްޕަޔ ަށ ްވުރ ެ ތި ނ ް ދަރަޖ ަ މ ަ ީތގ ައ ެވ ެ‪ .‬ދ ަރީ ނ ް‬

‫ސކ ުނޑި ދ ޮވ ެވި ފ ައި ތި ިބ‬ ‫ޝކާރަޔަކ ަށ ްވ ެ‪ި ،‬‬ ‫ި‬

‫ޢަލ ައި ިހ ވ ަސަ އްލަމ ަގ ެ ޙަދީޘ ް ބަސްފ ުޅ ެއ ްގ ެ‬

‫ހެޔޮގ ޮތުގ ައި ތަރުބިއްޔ ަތ ު ކުރެވ ޭނީ މަންމ ަގ ެ‬

‫މީހުންނ ެވ ެ‪ .‬އި ސްލ ާމ ް ީދނ ުގ ެ ސަ އްޚ ަ މ ަޢ ުލ ޫމ ާތ ު ފި ލ ާ‬

‫މާނާގ ައި ވ ެއ ެވ ެ‪” .‬ކޮންމ ެ މުސްލި މ ެއ ްގ ެ މ ައްޗ ަށ ް‬

‫ކިބާގ ައި ޢި ލ ްމ ާއި ‪ ،‬ފަންނ ު ހުރ ެގެންނ ެވ ެ‪ .‬އެންމ ެ‬

‫ސކ ޮޅ ެއ ްގ ެ‬ ‫ސާފުނ ުވ ެ ތި ިބ ބ ައ ެކ ެވ ެ‪ .‬ލި ބ ޭ މ ަދ ު ފ ައި ާ‬

‫ޢި ލ ްމ ު ޙ ިާސލ ްކުރުނ ް ފަރ ުޟު ވ ެގެނ ްވ ެއ ެވ ެ‪ “.‬އި ތުރ ު‬

‫ސއ ަ ީކ މަންމ ަގ ެ އ ުނގ ު ކ ަމުގ ައި‬ ‫ފުރަތަމ ަ މ ަދުރަ ާ‬

‫ޝއ ްކ ާއި ވ ަހ ުމ ް‬ ‫ދަހިވ ެތި ކ ަމުގ ައި އި ސްލ ާމ ް ީދނާމ ެދ ު ަ‬

‫ސޙިބ ާގ ެ މި ޙަދީޘ ް ބަސްފ ުޅުގ ައި އަނ ްހެނުނ ް‬ ‫ާ‬

‫ސއ ަ ީކ ޢި ލ ް ީމ‬ ‫ީވހިނދ ު އެމ ަދުރަސާގ ެ މުދ ައ ްރި ާ‬

‫އުފ ައްދަނ ް މ ަސަ އްކ ަތ ްކުރ ާ ބ ައ ެކ ެވ ެ‪.‬‬

‫ސނ ާ ކުރައ ްވާފ ައ ެއ ް ނ ުވ ެއ ެވ ެ‪ .‬އ ެހެންކ ަމުނ ް‬ ‫އި ސްތި ް‬

‫ފަރާތަކ ަށ ް ވާންޖ ެހ ެއ ެވ ެ‪ .‬މި ސަ ބަބ ައްޓަކ ައި ‪،‬‬

‫ޞޙާބިއ ްޔ ާއި ނ ް ޢި ލ ްމ ުގ ެ‬ ‫މި އ ުއްމ ަތ ުގ ެ މ ާތ ް ަ‬

‫ސ އަނ ްހެނުނ ް‪ ،‬ޢި ލ ްމ ުވ ެރި ވުނ ް‬ ‫ފި ރި ހެނުންނަށ ްވުރ ެވ ެ ް‬

‫ސ‬ ‫ޖާހިލި އްޔ ަ ޒ ަމާނުގ ައި އަނ ްހެނުނ ް ތި ީބ ވަރަށ ްވ ެ ް‬

‫ޝރަފ ު‬ ‫މ ައި ދާނުގ ައި ނުހަނ ު މ ަތި ވ ެރި މ ަޤ ާމ ާއި ަ‬

‫މުހިއ ްމ ު ކ ަމުގ ައި ޢި ލ ްމ ުވ ެރި ނ ް ދ ެ ިކލ ައްވ ައ ެވ ެ‪.‬‬

‫ނި ކަމ ެތި ޙ ާލ ެއްގ ައ ެވ ެ‪ .‬އަނ ްހެނ ް ދ ަރީ ނ ް ލި ބ ު ީމ‬

‫ހ ޯއްދ ެވި އ ެވ ެ‪ .‬މި ގ ޮތުނ ް އ ަބ ޫ ހުރައި ރ ާ ފި ޔަވ ައި‬

‫އި ސްލ ާމ ް ީދނ ް އ ައ ުމ ުގ ެ ކ ުރި ނ ް‪،‬‬

‫‪35‬‬

‫ބޭނުންވާނ ެ ަތކ ެ ިތ‬ ‫‪500‬ގ ކުކުޅ ު )ކަ ިށ ނެތ ް(‬ ‫މޭޒުމ ަ ީތ ސަ މ ުސާ ަތންދ ޫ ީރ ޕ ޭސް ޓަ‬ ‫‪2‬‬ ‫ލޮނުމެދ ު )ޗަސް ކޮށްފައި(‬ ‫‪2‬‬ ‫މޭޒުމ ަ ީތ ސަ މ ުސާ ލ ުނބ ޯ ހުތ ް‬ ‫‪2‬‬ ‫ރމ ް މ ަސާ ލ ާ‬ ‫‪ 11/2‬ސަ ިއ ސަ މ ުސާ ގަ ަ‬ ‫ޖޯޑުޕ ް ަލ ިއން ޔޯގަޓ ު‬ ‫‪1/2 1‬‬

‫ރއްވާނ ެ ގޮތް‬ ‫ަތއްޔާރު ކ ު ަ‬ ‫ހ ު ިރހ ާ ަތކ ެ ިތ ބ ޯ ަތއްޓެއްގަ ިއ ރަނގަޅަށް އެއްކޮށްލެއްވުމަށް ފަހ ު ކުކުޅުގަ ިއ އ ުނގުޅ ާ ަލއްވާށެވ ެ‪) .‬ކުކުޅުގ ެ ހ ު ިރހ ާ ހިސާ ބެއްގަ ިއ‬ ‫ރ ަބރު އެޅުމަށްފަހ ު އައިސް އަ ަލމ ާ ިރއަށް ަލއްވާށެވ ެ‪.‬‬ ‫ބ ޯ ަތ ިށ މ ަ ިތން ަ‬ ‫ރށް އ ުނގުޅުމަށް ސަ މާލުކަން ދެއްވ ާ(‬ ‫އެއްވަ ަ‬ ‫މ ެ ިރނޭޓ ް ކުރުމައ ް މަދުވެގެން ‪ 1‬ގަ ިޑ ިއރު ވަންދެން އަ ަލމ ާ ީރގަ ިއ ަބހައްޓަވާށެވ ެ‪ .‬ބާބ ެ ިކއ ު ގ ް ިރލްގަ ިއ ނުވަ ަތ އާދަ ިއގ ެ‬ ‫ރއްވ ާ ނުވަ ަތ ‪ި 180‬ޑގ ް ީރގަ ިއ ‪ި 40 – 30‬މނެޓ ް‬ ‫ގ ް ިރލްގަ ިއ މެދ ު ިމނެއްގ ެ ހޫނުގަ ިއ ކުކުޅ ު ރ ޯ ިފ ަލންދެން ގ ް ިރލް ކ ު ަ‬ ‫ވަންދެން އަވަނުގަ ިއ ިފހ ެ ަލއްވާށެވ ެ‪.‬‬

‫‪34‬‬

‫ނން‪ި :‬އބްރާ ިހމްގ ެ ފާނުގ ެ ީއމާން ކަމުގ ެ ދަތުރު ފުޅ ު‬ ‫ފޮތުގ ެ ަ‬ ‫ަޝދ ު ިއބްރާ ިހމ ް‬ ‫ިލޔުނީ‪ :‬މުޙައްމަދ ު ރ ީ‬ ‫ރތްތ ެ ިރވާހަކަ ަތށް ިހމަނާގެން‬ ‫ރތާބެހ ޭ ގޮތުން އައިސް ފަ ިއވ ާ ިއބް ަ‬ ‫ސ ަ‬ ‫ރފ ް‪ި :‬މ ީއ ިއބްރާ ިހމ ް ޢަ ަލ ިއ ިހ ސަ ލާމްގ ެ ީ‬ ‫ަތޢ ާ ަ‬ ‫ރށް މ ު ިޙއްމ ަ ު ފޮތެކެވ ެ‪.‬‬ ‫ނށް ޚާއ ްޞަ ކޮށްގެން ިލޔުއްވާފަ ިއވ ާ ވަ ަ‬ ‫ކުޑަކ ު ިދން ަ‬ ‫ޞަ ފްޙާގ ެ ޢަދަދ ު‪ :‬އ ޭ ‪ 5‬ގ ެ ‪ 40‬ޞަ ފްޙ ާ‬ ‫ނވާނީ‪ :‬މ ާސް ޓަރ ބުކ ްޝޮ ޕ ް‬ ‫ިލ ިބވަޑަ ިއ ގަން ަ‬

‫ނން‪ :‬ޝަ ިއތާނާގ ެ މަކަރުވ ެ ިރ ރޭވުން‬ ‫ފޮތުގ ެ ަ‬ ‫ަޝދ ު މ ޫސާ‬ ‫ިލޔުނީ‪ި :‬އބްރާ ިހމ ް ރ ީ‬ ‫ނ މަޢުލޫމާތ ުތކެއ ް ިލއްބާ ިއދޭ ފޮތެކެވ ެ‪.‬‬ ‫ރފ ް‪ި :‬މފޮ ަތ ީކ ިމ ީއ ޝަ ިއތާނާގ ެ މަކަރުވ ެ ިރ ރޭވުން ަތކ ާ ިއ ބެހޭގޮތުން ިގ ަ‬ ‫ަތޢ ާ ަ‬ ‫ޞަ ފްޙާގ ެ ޢަދަދ ު‪ :‬އ ޭ ‪ 5‬ގ ެ ‪ 50‬ޞަ ފްޙ ާ‬ ‫ނވާނީ‪ :‬މ ާސް ޓަރ ބުކ ްޝޮ ޕ ް‬ ‫ިލ ިބވަޑަ ިއ ގަން ަ‬

‫ނން‪ :‬އިސް ލ ާ ީމ ތ ާ ީރޚ ް )‪(1‬‬ ‫ފޮތުގ ެ ަ‬ ‫ިލޔުނީ‪ :‬މުޙައްމަދ ު ޖަ ީމލ ު ީދ ީދ‬ ‫ރފ ް‪ި :‬މފޮ ަތ ީކ ިމ ީއ އިސް ލ ާ ީމ ތ ާ ީރޚ ާ ބެހޭގޮތުން މ ު ިހއްމ ު ވާހަކަ ަތކެއ ް ގެނ ެސް ީދފަ ިއވ ާ ފޮތެކެވ ެ‪.‬‬ ‫ަތޢ ާ ަ‬ ‫ޞަ ފްޙާގ ެ ޢަދަދ ު‪ :‬އ ޭ ‪ 5‬ގ ެ ‪ 38‬ޞަ ފްޙ ާ‬ ‫ނވާނީ‪ :‬މ ާސް ޓަރ ބުކ ްޝޮ ޕ ް‬ ‫ިލ ިބވަޑަ ިއ ގަން ަ‬

‫‪33‬‬

‫ބަނ ްދުކ ޮށ ްލ ެވުނ ެވ ެ‪ .‬އެގ ޮތުނ ް‪ި ،‬ހލ ޭ އަނ ްހެނުންނ ާއި‬

‫މަނ ާކުރ ެވި ފ ައ ެވ ެ‪ .‬އ ަދި ތި މަންނަގ ެ އ ަޚާއ ަށ ް‬

‫ވަރަށ ް ނާތ ަހ ު ީޒ އަދަބަކ ަށ ްވާނ ެއ ެވ ެ‪ .‬އެކަމ ަކ ު‪،‬‬

‫ިހލ ޭ ފި ރި ހެނ ް ގ ައި ގ ޯޅި ވުނ ް މަނ ާކުރ ެވުނ ެވ ެ‪ .‬ޙަރ ާމ ް‬

‫ސ ވަންހަނާކ ޮށ ް‪ ،‬އޭނައ ަށ ް‬ ‫ކުރެވ ޭ ފާފަތ ައ ްވ ެ ް‬

‫އި ސްލ ާމ ް ީދނުގ ައި އ ެހެނ ްތ ޯއ ެވ ެ‪ .‬އ ެހެނ ެއ ް ނޫނ ެވ ެ‪.‬‬

‫ތަންތަނ ާއި ކަންކަމ ަށ ް ބ ެލުނ ް މަނ ާކުރ ެވުނ ެވ ެ‪ި .‬ހލ ޭ‬

‫ަޞޙ ަތ ްތ ެރި ވުމ ަ ީކ ތި މަންނަގ ެ‬ ‫ސއ ްރި ޔ ާތުގ ައި ނ ޭ‬ ‫ި‬

‫ޝރީ ޢ ަތ ެކ ެވ ެ‪.‬‬ ‫ޝރީ ޢަތ ަ ީކ މ ަތި ވ ެރި ަ‬ ‫އި ސްލ ާ ީމ ަ‬

‫އަނ ްހެނަކ ާއ ެކ ު އެކ ަހ ެރި ވުނ ް މަނ ާ ކުރ ެވުނ ެއ ެވ ެ‪.‬‬

‫ސމ ެއ ެވ ެ‪.‬‬ ‫މ ައްޗ ަށ ްވ ާ ވ ާޖި ބ ެއ ްވ ެ ް‬

‫ޝރީ ޢ ަތ ެކ ެވ ެ‪ .‬އ ަލި ފުނ ް ޔާއ ަށ ް ޙ ަލ ާލ ާއި‬ ‫ޝާ މި ލ ު ަ‬ ‫ޙަރ ާމ ް ބ ަޔާނ ްކުރ ެވި ފ ައި ވ ެއ ެވ ެ‪ .‬ޒި ނޭއ ަ ީކ ބ ޮޑ ު‬

‫އަނ ްހެނުނ ް ޙިޖ ާބ ު ވުމ ަށ ް އ ަމުރ ު ކުރ ެވުނ ެއ ެވ ެ‪.‬‬ ‫ނަމ ަވެސް‪ ،‬މި ހ ުރި ހ ާ މަރުޙ ަލ ާއ ެއ ް‬

‫ޖ ަރީ މ ާއ ެކ ެވ ެ‪ .‬އެޖ ަރީ މ ާއި ނ ް ސަ ލާމ ަތ ް ކުރުމ ަށްޓަކ ައި‬

‫ސ ލ ޯ ތި ރި ކުރުމ ަށ ް އ ަމުރ ު‬ ‫ދެބ ައި މީހުންނަށ ްވ ެ ް‬

‫ސކ ޮށ ް‪ީ ،‬މހ ަކ ު ފ ާޅުގ ައި ‪ ،‬މ ުޖުތަމ ަޢުގ ައި‬ ‫ހުރަ ް‬

‫އެތ ަކ ެއ ް މ ަގ ެއ ް ބަނ ްދ ު ކުރ ެވި ފ ައި ވ ެއ ެވ ެ‪ .‬އ ެ ޖ ަރީ މ ާ‬

‫ފާފ ަކުރަނ ް ފަށ ައި ފި ނަމ ަ‪ ،‬އޭނައ ަށ ް އި ސްލ ާ ީމ‬

‫ސބިތ ުކުރަނ ް އުދ ަނގ ޫ އެތ ައ ް މަރުޙ ަލާތ ަކ ެއ ް‬ ‫ާ‬

‫ޝރީ ޢ ަތުގ ައި ވ ަނީ އަދ ަބުތ ަކ ެއ ް ކ ަނޑ ައ ެ ިޅފ ައ ެވ ެ‪.‬‬ ‫ަ‬

‫ފ ުރި ހަމ ަ ކުރަނ ް ޖ ެހ ެއ ެވ ެ‪ .‬އ ެ ހ ުރި ހ ާ ކަމަކ ަށްފ ަހ ު‪،‬‬

‫އެކ ަމ ުގ ެ ޢަޛ ާބ ު ބ ަޔާނ ްކުރ ެވި ‪ ،‬ހ ުއްދ ަ ދޮރުތ ައ ް‬

‫އެއީ‪ ،‬ހަމ ައެކ ަނި އޭނާއ ަށ ް އަދ ަބ ު ދި ނ ުމ ުގ ެ‬

‫އި ސްލ ާ ީމ މ ުޖުމަތަމ ަޢ ުގ ެ އ ަޚ ްލ ާޤ ު ހިފ ެހ ެއ ްޓ ުމ ުގ ެ‬

‫ދ ައ ްކާދ ެވި ފ ައި ހ ުއ ްޓ ާ‪ ،‬މުސްލި މ ަކ ު ޒި ނޭގ ެ ފާފައ ަށ ް‬

‫މ ަޤ ްސަ ދުގ ައ ެއްނޫނ ެވ ެ‪ .‬އ ެއި ނ ް ފަރ ު ީދ‬

‫ގ ޮތުނ ް އެންމ ެ މ ަތި ވ ެރި އި ލ ާހ ު ކ ަނޑ ައ ެޅ ުއ ްވި‬

‫ޝރ ު ީޢ ކ ައި ވެންޏ ެއ ް ނުކ ޮށ ް‬ ‫އަރައި ގެނ ްފި ނަމ ަ‪ަ ،‬‬

‫މ ަޞް ލަޙަތ ަށ ްވުރ ެ މ ުޖުތަމ ަޢ ުގ ެ މ ަޞް ލަޙަތ ަށ ް‬

‫ޙ ުކުމ ަ ީކ މުސްލި މުންނަށ ް ހަރުކ ަށި އުސޫލ ެއްނޫނ ެވ ެ‪.‬‬

‫ހ ުރި މީހ ެއްނަމ ަ‪ ،‬ޙ ައ ްދ ު ޖ ެހުނ ް ކ ަނޑ ައ ެޅ ުއ ްވި އ ެވ ެ‪.‬‬

‫ސކަންދ ެއ ެވ ެ‪ .‬މ ުޖުތަމ ަޢުގ ައި ފާފ ަކުރުނ ް‬ ‫އި ް‬

‫ސނޫނ ެއ ެވ ެ‪ .‬އެދ ަޢ ުވާތ ައ ް‬ ‫އ ެ ީއ ނާތ ަހ ު ީޒ ީބ އުސޫލ ެއ ްވ ެ ް‬

‫ޝރ ު ީޢ ކ ައި ވެންޏެކ ޮށ ް އެކ ަމ ުގ ެ ލ ައްޒ ަތ ު ޙ ަލ ާލ ު‬ ‫ަ‬

‫ސދ ަވ ެދާނެތީއ ެވ ެ‪ .‬އ ަދި‬ ‫ގި ނަވ ެ‪ ،‬މ ުޖުތަމ ަޢ ު ފ ަ ާ‬

‫އެންމ ެ ރަނގ ަ ީޅ ހަމ ަ ހުޅ ަނގުގ ައި ކުރުމ ެވ ެ‪.‬‬

‫ގ ޮތުގ ައި ލި ިބފ ައި ހ ުރި މީހ ެއްނަމ ަ‪ ،‬ރަޖ ަމ ްކުރުނ ް‬

‫އ ެ ީއ މ ުޖ ުތުމަޢ ަށ ް ކ ޮށްދެވ ޭ ހ ަނދާންކ ޮށ ްދި ނުމ ެއ ްގ ެ‬

‫ުޝ‬ ‫ޝރީ ޢ ަތ ެއ ް ނ ެތ ް‪ ،‬ލާދީނީ ވ ަޙ ީ‬ ‫މ ަތި ވ ެރި ަ‬

‫ކ ަނޑ ައ ެޅ ުއ ްވި އ ެވ ެ‪.‬‬

‫ގ ޮތުންނ ެވ ެ‪ .‬މ ާތ ްﷲގ ެ ީދނަށ ް ރ ުޖޫޢ ަވުމ ަށ ް ގ ޮވ ާލެވ ޭ‬

‫ނި ޒ ާމ ެއ ްގ ެ ދ ަށުގ ައ ެވ ެ‪ .‬އ ެހެންކ ަމުނ ް‪ ،‬އެފަދ ަ‬

‫މި ދ ެއ ް ީކ ޒި ނޭގ ެ ޙ ުކ ުމ ުގ ެ ވާހަކ ައ ެވ ެ‪ .‬ނަމ ަވެސް‪،‬‬

‫ގ ޮވ ާލުމ ެއ ްގ ެ ގ ޮތުގ ައ ެވ ެ‪.‬‬

‫ހ ަޑި މ ުޑ ުދާރ ު ނި ޒ ާމ ެއ ްގ ެ ދ ަށުގ ައި ތި ިބ ބަޔަކ ަށ ް‬

‫ކުރ ެވުނ ެވ ެ‪.‬‬ ‫މި ހ ުރި ހ ާ ކަންތ ަކ ެއ ް މަނ ާ ކުރ ެވި ‪،‬‬

‫ޝރީ ޢ ަތ ެއ ްގ ެ‬ ‫ރައ ްބ ުލ ް ކ ާއި ނ ާތ ުގ ެ މ ަތި ވ ެރި ަ‬

‫ސބިތ ު ކުރުމ ަ ީކ ބ ޮޑ ު ކަމ ެކ ެވ ެ‪ .‬އ ެހ ެނީ ‪،‬‬ ‫ޒި ނޭ ާ‬ ‫ދެނ ް މި މ ައ ުޟޫ ޢުގ ައި ‪ ،‬ބ ަލާލަނ ް ޖެހ ޭ‬

‫ސބިތ ު ކުރެވ ޭނީ އެކަމ ަށ ް ޒި ނޭ ކ ުރި މީހ ާ‬ ‫ޒި ނޭ ާ‬

‫ޙ ުކ ުމްތ ައ ް ފެންނ ާނީ އެގޮތ ަށ ެވ ެ‪.‬‬

‫ހަމ ަ ބ ުއ ް ީދގ ައި ހުރ ެ އި ޢ ުތި ރ ާފ ުވ ުމުންނ ެވ ެ‪ .‬ނުވަތ ަ‪،‬‬

‫ސބިތ ުވ ާ އަނ ްހެނުނ ް ގ ައި ގ ާ‬ ‫އަނ ެއ ް ކަމަކީ‪ ،‬ޒި ނޭ ާ‬

‫ހަތަރ ު ހ ެ ިކނ ްގ ެ ހ ެ ިކ ބ ަހުންނ ެވ ެ‪ .‬ހަތަރ ު ހ ެ ިކނ ްގ ެ‬

‫ޝރަފ ާއި ޤަދަރަށ ް‬ ‫ޙ ައ ްދ ު ޖ ެހުމ ަ ީކ އެކ ަނބ ަލުނ ްގ ެ ަ‬

‫ހ ެ ިކބ ަހުނ ް އ ަދި ނ ުފުދ ެއ ެވ ެ‪ .‬އ ެ ހަތަރ ު މީހުންނަ ީކ‬

‫އ ުނި ކަނ ް ލި ބ ޭ ކަމ ެއްކ ަމ ުގ ެ ދ ަޢ ުވ ާއ ެވ ެ‪ .‬އ ެ ީއ‬

‫ިޝތި ހާރު‬ ‫އ ް‬

‫ޢ ަދ ުލ ުވ ެރި މީހުންކ ަމުގ ައި ވާންޖ ެހ ެއ ެވ ެ‪ .‬އ ަދި‬

‫ހަރުކ ަށި ނުވަތ ަ ނާތ ަހ ު ީޒ ީބ އަދ ަބ ެއ ް ކ ަމުގ ައި ކުރެވ ޭ‬

‫ޢ ަދ ުލ ުވ ެރި ންކ ަމުގ ައި ވުމ ަކުނ ް ނ ުފުދ ެއ ެވ ެ‪ .‬އ ެ‬

‫ދ ަޢ ުވ ާއ ެވ ެ‪.‬‬

‫ކުރެ ްއ ުވމަށާ ިއ‬

‫ހަތަރ ު މީހުންނަށ ް އ ެއްފަހަރ ާ އެމަންޒ ަރ ު ފެނުނ ް‬ ‫ޝރ ުޠ ުކުރ ެއ ެވ ެ‪ .‬ޒި ނޭކ ުރި ފި ރި ހެނ ް މީހ ާއ ާއި‬ ‫ަ‬ ‫ސދ ާ އެޢަމ ަލ ު ކުރަނި ކ ޮށ ް‬ ‫ޒި ނޭކ ުރި އަނ ްހެނ ާ ީ‬ ‫ސާފުކ ޮށ ް ފެނުނ ް ލ ާޒި މ ުކުރ ެއ ެވ ެ‪.‬‬

‫އ ެހެންނ ުވ ެ‬

‫ސ މ ުއ ުމި ނަކ ު‬ ‫ދަންނައ ެވ ެ‪ .‬އ ެއ ްވ ެ ް‬ ‫މި ކަހަލ ަ ދ ަޢ ުވ ާއ ެއ ް ނ ުކުރާނ ެއ ެވ ެ‪ .‬ކ ޮށ ްފި ނަމ ަ އ ަދި‬ ‫ކުރާނަމ ަ‪ ،‬ތ ައ ުބ ާވ ެ ީދނަށ ް އަވަހ ަށ ް ރ ުޖޫޢ ަވާނ ް‬

‫މީހ ެއ ްގ ެ މ ައްޗ ަށ ް ޒި ނޭގ ެ ތ ުހުމ ަތުކ ޮށ ްފި ނަމ ަ‪،‬‬

‫ޖެހޭނ ެއ ެވ ެ‪ .‬ނަމ ަވެސް‪ ،‬ގި ނަ ފަހަރ ު މި ކަހަލ ަ‬

‫ޤ ަޛ ްފ ުގ ެ ޙ ައ ްދ ު ދ ައ ުވ ާ ކ ުރި މީހ ެއ ްގ ެ މ ައްޗ ަށ ް‬

‫ދ ަޢ ުވާތ ައ ް ކުރަނީ ހުޅ ަނގުންނ ެވ ެ‪ .‬ނުވަތ ަ‬

‫ޖ ެހެނޭއ ެވ ެ‪.‬‬

‫ސބ ަތ ްވ ާ‬ ‫ހުޅ ަނގުނ ް ދ ަރި ވަރ ުވ ާ އި ސްލ ާމ ް ީދނަށ ް ނި ް‬

‫ިސ ާލ ްމ ގަނ ުޑކޮށް‬ ‫ދި އ ް‬ ‫ބަ އްލަ ަވ ިއގަތު މަށް‬

‫ޖާހިލުންނ ެވ ެ‪ .‬ހުޅ ަނގުނ ް އ ެހެނ ް ބުނުމ ަ ީކ‬ ‫ސ އ ަޅުގ ަނޑ ުމެންނަށ ް‬ ‫މި އި ނ ްވ ެ ް‬

‫އ ަޅުގ ަނޑ ުމެނ ް ޙ ައި ރާނ ްވާންޖެހ ޭ ކަމ ެއްނޫނ ެވ ެ‪.‬‬

‫ޝރީ ޢ ަތުގ ައި‬ ‫ދޭހ ަވ ެގެންދ ަނީ ‪ ،‬އި ސްލ ާ ީމ ަ‬

‫ސަ ބަބަކީ‪ ،‬އެމީހުނ ްގ ެ ކ ައި ރީ ގ ައި ޒި ނޭ ކުރުމ ަ ީކ‬

‫އ ަޅުންނަށ ް އަދ ަބ ު ދި ނުމ ަ ީކ އ ެ ީއ ހަމ ައެކ ަނި‬

‫ކ ުށ ެއ ް ނޫނ ެވ ެ‪ .‬އ ެ ީއ ހ ުއްދ ަ ކަމ ެކ ެވ ެ‪ .‬ވ ަލ ު‬

‫ްޞދ ެއްނޫންކަމ ެވ ެ‪.‬‬ ‫ޝރީ ޢ ަތ ުގ ެ މ ަޤ ަ‬ ‫އި ސްލ ާ ީމ ަ‬

‫ްސ‬ ‫ޖަނަވާރުނ ްގ ެ ފަދ ައި ނ ް ޖ ެހުނ ު ީމހ ަކ ާއ ެކ ު ޖި ނ ީ‬

‫ޝރީ ޢ ަތ ު އ ަޅުތ ަކުންނަށ ް ފާފ ައ ެއ ް‬ ‫އި ސްލ ާ ީމ ަ‬

‫އ ުފ ާ ލި ިބގަންނަންވީއ ެވ ެ‪ .‬އ ެހެނ ް ީވމ ަ‪ ،‬އެމީހުނ ްގ ެ‬

‫‪300 7527‬‬

‫ުޞތ ު‬ ‫ކުރ ެވ ުމުނ ް ތ ައ ުބ ާވުމ ަށ ް މާބޮޑ ަށ ް ފުރ ަ‬

‫ގ ާތުގ ައި ހ ުއްދަކަމަކ ަށ ް އެފަދ ަ އަދ ަބ ެއ ް ދެވޭނަމ ަ‬

‫ހ ުޅ ުވ ާލ ެވި ފ ައި ވ ެއ ެވ ެ‪ .‬ކުރެވ ޭ ފާފަތ ައ ް ހާމ ަކުރުންވ ަނީ‬

‫އ ެ ީއ ވަރަށ ް ހަރުކ ަށި އަދަބަކ ަށ ް ވާނ ެއ ެވ ެ‪.‬‬

‫‪7 527 527‬‬

‫‪32‬‬

‫ސނަކ ަށ ް‬ ‫ސ އި ނ ް ާ‬ ‫އަރައި ނުގަނެވޭނ ެއ ެވ ެ‪ .‬އ ެއ ްވ ެ ް‬

‫ޝރީ ޢ ަތުގ ައި ވ ަނީ‬ ‫އ ެއްޗ ެކ ެވ ެ‪ .‬އި ސްލ ާ ީމ ަ‬

‫އެންމ ެ އ ަދ ުލ ުވ ެރި ހ ުރި ހ ާ ޒ ަމާނަކ ަށ ް‬

‫ސނ ާގ ެ ދި ރި ހުރ ުމ ުގ ެ ޙ ައ ްޤ ު‬ ‫އަނ ެއ ް އި ނ ް ާ‬

‫ނަފްސުގ ެ މ ަތި ވ ެރި ކ ަމ ާއި ‪ ،‬އ ޭގ ެ ޙުރުމ ަތ ްތ ެރި ކަނ ް‬

‫ޝރީ ޢ ަތ ެއ ްގ ެ ގ ޮތުގ ައ ެވ ެ‪ .‬އ ެހ ެނީ ‪،‬‬ ‫އެކަށީގެނ ްވ ާ ަ‬

‫ނި ގުޅ ައ ެއ ް ނުގަނެވޭނ ެއ ެވ ެ‪ .‬އ ެހެންކ ަމުނ ް‪،‬‬

‫ބ ަޔާންކ ޮށްދ ެއ ްވާފ ައ ެވ ެ‪ .‬އ ެހެންކ ަމުނ ް އި ސްލ ާ ީމ‬

‫ސނުނ ްވ ާނީ‬ ‫ސ އި ނ ް ާ‬ ‫ކޮންމ ެ ޒ ަމާނ ެއްގ ައި ވ ެ ް‬

‫ޙ ައްޤ ަކ ާ ނުލ ައި ގަސްތުގ ައި މީހ ެއ ްގ ެ ފުރާނަ‬

‫ޝރީ ޢަތަކީ‪ ،‬ހަމ ަ ހުރ ެލާފ ަ މީހުނ ްގ ެ މ ައްޗ ަށ ް‬ ‫ަ‬

‫ސނުންނަށ ެވ ެ‪ .‬އި ންސާނީ ނަފްސުގ ެ‬ ‫އި ނ ް ާ‬

‫ދ ުއ ްވާލ ައި ފި ނަމ ަ‪ ،‬އި ސްލ ާމ ް ީދނުގ ައި ވ ަނީ ޤި ޞާ ޞް‬

‫ޝރީ ޢ ަތ ެއްނޫނ ެވ ެ‪.‬‬ ‫ޙ ުކ ުމްކ ޮށ ް ޢ ުޤ ޫބ ާތ ް ކ ަނޑައ ަޅ ާ ަ‬

‫ކަރ ާމާތ ަ ީކ އާދ ަމ ު ޢަލަހިއ ްސަ ލ ާމުނ ް ފ ެށި ގެނ ް‬

‫ކ ަނޑައ ަޅ ުއ ްވާފ ައ ެވ ެ‪ .‬ޤި ޞާ ޞް ހިފ ުމުގ ައި‬

‫މި ހ ުރި ހ ާ އި ރ ްޝާ ދުތަކ ަށްފ ަހ ުވެސް‪ީ ،‬މހ ަކ ު‬

‫ސ‬ ‫ސނާއ ަށ ްވ ެ ް‬ ‫އެންމ ެ ފ ަހުނ ް އަންނާނ ެ އި ނ ް ާ‬

‫ޝރ ުޢ ުކުރ ެއ ްވި‬ ‫ޙ ަޔ ާތ ެއ ްވާކ ަމުގ ައި އ ެޙ ުކ ުމ ް ަ‬

‫ސ އ ެހެނ ް މީހ ެއ ްގ ެ‬ ‫މި ޙ ައ ްދުތ ައ ް ފަހަނައަޅ ައި ގ ޮ ް‬

‫ކަށަވަރުކ ޮށ ް ީދފ ައި ވ ާ ކަރ ާމ ާތ ެކ ެވ ެ‪ .‬އި ސްލ ާ ީމ‬

‫ޙަކީމްވަންތ ަ އި ލ ާހުވ ަނީ ބ ަޔާނ ްކުރައ ްވާފ ައ ެވ ެ‪.‬‬ ‫ސ ޤި ޞާ ޞް ހިފ ުމ ާއި ނ ު ިހފ ައި‬ ‫ނަމ ަވ ެ ް‬ ‫ޤ ާތި ލ ަށ ް ޢ ަފ ޫކުރ ުމ ުގ ެ އި ޚ ްތި ޔާރ ު މ ާތ ްﷲވ ަނީ‬ ‫މ ަޤ ްތ ޫލ ު)ޤ ަތ ުލ ު ީވމީހ ާ(ގ ެ ވ ާރި ޘުންނަށ ް ދ ެއ ްވާފ ައ ެވ ެ‪.‬‬ ‫އ ެހެންކ ަމުނ ް‪ ،‬މ ަޤ ްތ ޫލ ުގ ެ ވ ާރި ޘުނ ް ޤި ޞާ ޞް‬ ‫ހިފުމ ަށ ް ބޭނުނ ްވ ާ ހިނދ ެއްގ ައި ޤ ާތި ލ ަށ ް މ ަޢ ާފ ު‬ ‫ސ އ ަދި ކިއ ެއްތ ަ‬ ‫ދި ނުމ ަ ީކ ވ ެރި މީހާއ ަށ ްވ ެ ް‬ ‫ސ ލި ބިގެނ ްވ ާ އި ޚ ްތި ޔާރ ެއ ް ނޫނ ެވ ެ‪.‬‬ ‫ާޟއ ަށ ްވ ެ ް‬ ‫ޤ ީ‬ ‫ޝރީ ޢ ަތުގ ައި އި ންސާނީ ނަފ ްސަ ށްވ ަނީ‬ ‫އި ސްލ ާ ީމ ަ‬ ‫އ ަމާންކަނ ް ދ ެވި ފ ައ ެވ ެ‪ .‬ވ ަޟު ީޢ ޤާނޫނުތ ަކ ުގ ެ‬

‫”‬

‫ރގަސް‬ ‫ނށް ފ ު ަ‬ ‫ރއްކާތ ެ ިރވުމުގ ެ މ ަ ިތވ ެ ިރކަމާއި‪ީ ،‬ދ ަ‬ ‫ނށް ަ‬ ‫ީދ ަ‬ ‫ިދނުމުގ ެ ނު ަބ ިއކަމާއި‪ ،‬އެކަމަށް ކަނޑައ ެ ިޅފަ ިއވ ާ ވަ ީޢދުގ ެ‬ ‫ބަސް ފުޅ ު ަތއ ް ވަ ީނ ވ ާ ިރދުވެފައެވ ެ‪ .‬އަ ިދ ޙައްޤ ު ީދން‪،‬‬ ‫އިސް ލާމ ް ީދން‪ި ،‬ފ ަޔވ ާ އެހެން ީދނެއ ް ޤަބޫލ ު ނުކުރެވޭނ ެ‬ ‫ކަމަށްވ ެސް ވަ ީނ ަބޔާންކުރ ެ ިވފައެވ ެ‪.‬‬

‫“‬

‫ސ މި އ ެވ ެ‪ .‬އި ންސާނީ ނަފ ްސަ ށ ް‬ ‫މ ަޤ ްސަ ދަކީވ ެ ް‬

‫ނަފ ްސަ ށ ް ގ ެއ ްލުމ ެއ ް ދީފި ނަމ ަ‪ ،‬އި ސްލ ާ ީމ‬

‫ޝރީ ޢ ަތ ް ނަތީޖ ާ ނެރެދޭނ ެއ ެވ ެ‪ .‬އ ެހެނ ް ނ ުވާނ ް ީވ‬ ‫ަ‬

‫ސ ނަތީޖ ާއ ެއ ް‬ ‫އ ަމާންކަނ ް ދި ނުމ ެވ ެ‪ .‬ނަމ ަވ ެ ް‬

‫ޝރީ ޢ ަތުނ ް އެކ ަމ ުގ ެ ފ ުރި ހަމ ަ ބަދ ަލ ު އ ަނި ޔ ާ‬ ‫ަ‬

‫ކީއ ްވ ެތ ޯއ ެވ ެ‪ .‬މި ކ ާއި ނ ާތ ުގ ެ ވ ެރި އި ލާހ ަށ ް ޒ ަމާނ ެއ ް‬

‫ނުނެރ ެވ ެއ ެވ ެ‪ .‬އި ންސާނީ ޙ ައ ްޤުތ ަކ ުގ ެ ދ ަށުނ ް‬

‫ލި ބުނ ު މީހާއ ަށ ް ކަށަވަރުކ ޮށްދ ެއ ެވ ެ‪.‬‬

‫ވަންހަނ ާވެފ ައި ވ ޭތ ޯއ ެވ ެ؟ މި ކ ާއި ނ ާތ ުގ ެ ވ ެރި އި ލާހ ަށ ް‬

‫ޤ ާތި ލ ަށ ް ބ ޮޑ ު އަދ ަބ ެއ ް ދެވޭކ ަށ ެއ ް ނ ޯވ ެއ ެވ ެ‪.‬‬

‫ޝރީ ޢަތ ަ ީކ ލޯފަނ ް‬ ‫އ ެހެންކ ަމުނ ް‪ ،‬އި ސްލ ާ ީމ ަ‬

‫އި ންސާނީ މ ުޖުތަމ ަޢ ު ކ ުރި އަރައި ދާނ ެ ގ ޮތ ް‬

‫ވާރުތ ަވ ެރި ންނަށ ް ވުރ ެ ބޮޑ ަށ ް ޤ ާތި ލ ުގ ެ އި ންސާނީ‬

‫ޝރީ ޢ ަތ ެއްނޫނ ެވ ެ‪ .‬އޭގ ައި ‪ ،‬އ ަނި ޔ ާވ ެރި ވި‬ ‫ަ‬

‫ސ‬ ‫ސއްރ ުވެފ ައި ވ ޭތ ޯއ ެވ ެ؟ އެކ ަލ ާނގެއ ަށ ް އ ެއ ްވ ެ ް‬ ‫ި‬

‫ޙ ައ ްޤ ު ބ ޮޑުކ ަމުންނ ެވ ެ‪ .‬ނަތީޖާއަކީ‪ ،‬އި ންސާނީ‬

‫ސ ޙ ައްޤ ަކ ާ ނުލ ައި އ ަނި ޔ ާ‬ ‫މީހާއ ަށ ްވުރ ެ އ ެއ ްވ ެ ް‬

‫ކަމ ެއ ް ވަންހަނ ާވ ެގެނ ެއ ް ނ ުވ ެއ ެވ ެ‪ .‬އ ެހެންކ ަމުނ ް‪،‬‬

‫ނަފްސުގ ެ ކަރ ާމ ާތ ާއި އ ޭގ ެ އ ަގ ު އެބ ައި މީހުނ ްގ ެ‬

‫ސކަންދ ެއ ެވ ެ‪.‬‬ ‫ލި ބުނ ު މީހ ާގ ެ މ ަޞް ލަޙަތ ަށ ް އި ް‬

‫ޝރީ ޢ ަތ ް ބ ާއްވ ައި ލ ެއ ް ީވ ޘާބިތ ު‬ ‫އި ސްލ ާ ީމ ަ‬

‫ކ ައި ރީ ގ ައި ނ ެތި ގެނ ް ދި އުމ ެވ ެ‪ .‬މީހ ެއ ްގ ެ ފުރާނަ‬

‫އޭނ ާގ ެ ޙ ައ ްޤ ު ހޯދ ައި ދޭނ ެއ ެވ ެ‪ .‬ޙ ައ ްދުފަހަނައަޅ ައި‬

‫އ ެއްޗ ެއ ްގ ެ ގ ޮތުގ ައ ެވ ެ‪.‬‬

‫ދ ުއ ްވ ާލުމ ަ ީކ އެބ ައި މީހުނ ްގ ެ ކ ައި ރީ ގ ައި މ ާ‬

‫ސ މ ުޖުތަމ ަޢ ުގ ެ ހަމަޖ ެހ ުމ ާއި އަމަންކަނ ް‬ ‫ގޮ ް‬

‫ބ ޮޑ ު ކަމަކ ަށ ް ނ ުވ ެއ ެވ ެ‪ .‬އެގ ޮތުނ ް‪ ،‬އި ންސާނީ‬

‫ނަގާލ ައި މ ުޖުތަމ ަޢ ު ިބރ ުވ ެރި ކަމ ެއ ްގ ެ ތެރެއ ަށ ް‬

‫މ ުޖުތަމ ަޢުތ ައ ް އ ުޅ ެމުންދ ަނީ ޖަންގަލީގ ެ ނި ޒ ާމ ެއްގައ ޭ‬

‫ވ ައ ްޓ ާލި އ ަނި ޔ ާވ ެރި ޔާއ ަށ ް އެކަށީގެނ ްވ ާ އަދ ަބ ު‬

‫ބުނ ުމުނ ް ދޮގަކ ަށ ް ނ ުވާނ ެއ ެވ ެ‪ .‬ނަފ ްސަ ށ ް‬

‫ދޭނ ެއ ެވ ެ‪ .‬އޭގ ައި ހުޅ ަނގުނ ް ދ ަޢ ުވ ާ ކުރާގޮތ ަށ ް‪،‬‬

‫ސވ ަނީ އި ސްލ ާ ީމ‬ ‫ވި ޔަނ ު ީދ ޙިމާޔ ަތ ްކުރުމ ަށ ްވ ެ ް‬

‫އ ަމާންކަމ ެއ ް ނ ެތ ެވ ެ‪ .‬ގ ެއި ނ ް ބޭރަށ ް ނ ުކުންނަނ ް‬

‫މ ުޅި މ ުޖުތަމ ަޢ ުގ ެ ޙ ައްޤ ަށ ް ކަނ ު ލ ޮލ ެއ ް ީދފ ައި ‪،‬‬

‫ޝރީ ޢ ަތުނ ް ޙ ުކ ުމްތ ަކ ެއ ް ކ ަނޑައ ަޅ ުއ ްވާފ ައ ެވ ެ‪.‬‬ ‫ަ‬

‫ިބރުގަނ ެއ ެވ ެ‪ .‬ކ ޮށ ާލާނޭ ކ ަމ ުގ ެ ިބރ ުވ ެރި ކަމ ެވ ެ‪.‬‬

‫އ ަނި ޔ ާވ ެރި ޔާއ ަށ ް ދ ޮގ ު ޙ ައ ްޤުތ ަކ ެއ ް ީދ އޭނ ާ‬

‫އެގ ޮތުނ ް‪ ،‬ޒި ނޭވ ަނީ ޙަރ ާމ ް ކުރައ ްވާފ ައ ެވ ެ‪ .‬އ ަދި‬

‫ކަޓަރ ު އ ަޅ ާފާނޭ ކ ަމ ުގ ެ ިބރ ުވ ެރި ކަމ ެވ ެ‪.‬‬

‫ސަ ލާމ ަތ ެއ ް ނ ުކުރާނ ެއ ެވ ެ‪ .‬އ ަނި ޔ ާވ ެރި ޔާއ ަ ީކ އެންމ ެ‬

‫އެކ ަމ ުގ ެ ނުބ ައި ކަންވ ަނީ ބ ަޔާންކ ޮށްދ ެއ ްވާފ ައ ެވ ެ‪.‬‬

‫މީހ ެކ ެވ ެ‪ .‬މ ުޖުތަމަޢ ަ ީކ މ ުޅި އ ުއްމ ަތ ެވ ެ‪ .‬ވ ަޟު ީޢ‬

‫ްސ އ ުފ ާ ލި ިބގ ަތ ުމ ުގ ެ ދޮރުވ ަނީ‬ ‫ހ ުއްދ ަ ގ ޮތުގ ައި ޖި ނ ީ‬

‫ޤާނޫނ ުގ ެ މީޒ ާނުގ ައި އ ަނި ޔ ާވ ެރި ޔ ާގ ެ ޙ ައ ްޤ ު‪،‬‬

‫ޝރ ު ީޢ ކ ައި ވ ެނީ ގ ެ‬ ‫ހ ުޅ ުއ ްވ ާ ދ ެއ ްވާފ ައ ެވ ެ‪ .‬އ ެ ީއ ަ‬

‫ނަފ ްސަ ށ ް މި ނި ވަންކަނ ް ލި ިބދ ެއ ެވ ެ‪ .‬ނުޙ ައ ްޤުނ ް‬

‫މ ުޖުތަމ ަޢ ުގ ެ ޙ ައްޤ ަށ ްވުރ ެ ބ ޮޑ ުވ ުމ ުގ ެ ސަ ބ ަބުނ ް‬

‫ޒ ަރީ ޢ ާއި ންނ ެވ ެ‪.‬‬

‫މީހ ެއ ްގ ެ ނަފ ްސަ ށ ް ގ ެއ ްލުމ ެއ ް ދީފި ނަމ ަ‪ ،‬އެކ ަމ ުގ ެ‬

‫އި ންސާނީ މ ުޖުތަމ ަޢުތ ަށ ް އ ުޅ ެމުނ ްދ ާ ިބރ ުވ ެރި‬

‫ފ ުރި ހަމ ަ ބަދ ަލ ު ލި ިބދެވޭނ ެއ ެވ ެ‪ .‬އ ެހ ެނީ އި ސްލ ާ ީމ‬

‫ނ ާމާންކަނ ް އ ެހ ެރީ ފެންނ ާށ ެވ ެ‪.‬‬

‫ޝރީ ޢ ަތުގ ައި ‪،‬‬ ‫ސ އި ސްލ ާ ީމ ަ‬ ‫ނަމ ަވ ެ ް‬

‫ޝރީ ޢ ަތުގ ައި ނަފްސުގ ެ ކަރާމަތ ަ ީކ ބ ޮޑ ު އ ެއްޗ ެކ ެވ ެ‪.‬‬ ‫ަ‬ ‫މ ަތި ވ ެރި އ ެއްޗ ެކ ެވ ެ‪ .‬ޙުރުމ ަތ ްތ ެރި ވ ެގެނ ްވ ާ‬

‫‪ - 3‬ނަސް ލު‪:‬‬ ‫އި ންސާނީ ނަސްލ ު އ ޮޅުންބ ޮޅުނ ް‬

‫ނަސްލ ުގ ެ ހިމާޔ ަތުގ ައި ހަމ ައެކ ަނި‬ ‫ޒި ނޭ ޙަރ ާމ ް ކުރ ެވ ުނީ އެކަންޏ ެއްނޫނ ެވ ެ‪ .‬އ ަދި‬

‫ޝރީ ޢ ަތ ް ިބނ ާވ ެގެންވ ަނީ‬ ‫އި ސްލ ާ ީމ ަ‬

‫ސ‬ ‫ާސލުކ ޮށ ްލ ާ ހ ުރި ހ ާ މ ަގ ެއ ްވ ެ ް‬ ‫ކިއ ެއްތ ަ‪ ،‬ޒި ނޭއ ަށ ް ވ ި‬ ‫‪31‬‬

‫ިސލާ ީމ ޝަ ރީ ޢަތ ަ ީކ‬ ‫އ ް‬ ‫ތއް )‪(2‬‬ ‫މާތް‪ ،‬މ ަ ިތވެރި ޝަ ރީ ޢ ަ ެ‬

‫ޝަ ީފޢ ު އަބްދ ުﷲ‬ ‫ކުރާނެގ ޮތ ް ބ ަޔާންކ ޮށްދ ެއ ްވާފ ައ ެވ ެ‪ .‬އ ަދި ހަމ ައ ެހެންމ ެ‬

‫އ ެއްޗ ެއ ް އި ތުރ ު ކުރ ުމ ާއި ‪ ،‬އ ުނި ކުރުމ ަ ީކ ނުބ ައި‬

‫ޟރ ޫރި އ ްޔާތ ަށ ް ވ ަ ިކވ ަ ިކނ ް‬ ‫ސ ަ‬ ‫ތެރޭގ ައި ިހމެނޭ ފ ަ ް‬

‫ސނުނ ްގ ެ މ ެދުގ ައި އޮންނަންޖެހ ޭ ގ ުޅުނ ް‬ ‫ދޭދ ޭ އި ނ ް ާ‬

‫ބިދުޢ ަތ ެއްކ ަމ ާއި ‪ީ ،‬ދނ ުގ ެ ތެރެއ ަށ ް އ ުނި އި ތުރ ެއ ް‬

‫ޝރީ ޢ ަތ ުގ ެ ފ ުރި ހަމަކަނ ް‬ ‫ބަލ ައި ލުމ ަ ީކ އި ސްލ ާ ީމ ަ‬

‫ބ ަޔާންކ ޮށްދ ެއ ްވާފ ައ ެވ ެ‪.‬‬

‫ގެނައުމ ަ ީކ ކ ަނޑ ައެޅިގެނ ް ޙަރ ާމ ްވ ެގެނ ްވ ާ ކަމ ެއ ްގ ެ‬

‫ާޞދ ުގ ެ‬ ‫ޝރީ ޢ ަތ ުގ ެ މ ަޤ ި‬ ‫އި ސްލ ާ ީމ ަ‬

‫ގ ޮތުގ ައި ވ ަނީ ލ ައ ްވާފ ައ ެވ ެ‪ .‬އެކަންކަނ ް ވ ަނީ ޤ ަބ ޫލ ު‬

‫އ ަޅުގ ަނޑ ުމެންނަށ ް އި ތުރަށ ް ކަށަވަރ ުވ ެގެނ ް‬ ‫ދާނެކަމ ެކ ެވ ެ‪.‬‬

‫އެގ ޮތުނ ް ފ ުރި ހަމ ަ ީދނ ެއްވ ަނީ‬

‫ނ ުކުރ ެވި ‪ ،‬ރައ ްދ ު ކުރެވ ޭ ކަންތ ަކ ުގ ެ ތެރ ެއި ންނ ެވ ެ‪.‬‬

‫ބ ަޔާންކ ޮށްދ ެއ ްވާފ ައ ެވ ެ‪ .‬އ ަދި އ ެ ީއ ީދނ ް ކ ަމުގ ައި‬

‫މ ާތ ް ﷲ ރ ުއ ްސަ ވ ާ ީދނ ް މ ަ ީތގ ައި ‪ ،‬ފ ުރި ހަމ ަ‬

‫ޚިޔާރ ުކުރައްވ ައި ‪ ،‬އ ެ ީދނަ ީކ ހަމ ައެކ ަނި އެކ ަލ ާނގ ެ‬

‫އ ެނގ ުމ ާއި ދަނެގ ަތ ުމ ުގ ެ މ ަ ީތގ ައި ތި ބ ެގެނ ް އ ަޅުކަނ ް‬

‫ރ ުއ ްސަ ވ ާ އ ަދި ޤ ަބ ޫލ ުކުރައ ްވ ާ ީދނ ް ނުވަތ ަ ގ ޮތ ް‬

‫ޝރީ ޢ ަތުގ ައި ީދންވ ަނީ‬ ‫ކުރުމ ަށްޓަކ ައި ‪ ،‬އި ސްލ ާ ީމ ަ‬

‫ސނުންނ ާ‬ ‫ގ ުޅ ުމ ާއި ‪ ،‬އ ަޅ ާއ ާއި އ ެހ ެނި ހެނ ް އި ނ ް ާ‬

‫ކ ަމުގ ައި ވ ަނީ ކ ަނޑައ ަޅ ުއ ްވ ާ ދ ެއ ްވާފ ައ ެވ ެ‪.‬‬

‫ޙިމާޔ ަތ ް ކުރައ ްވާފ ައ ެވ ެ‪.‬‬

‫ދެމ ެދުގ ައި ވ ާ ގ ުޅުންތ ައ ް ބ ަޔާންކ ޮށްދ ޭ ނި ޒ ާމ ަށ ް‬

‫އ ެހެންކ ަމުނ ް‪ ،‬މި ީދނ ް ޙިމާޔ ަތ ް ކުރުމ ަށްޓަކ ައި ‪،‬‬

‫ކިޔާނަމ ެވ ެ‪ .‬އެކ ަލ ާނގެއ ަށ ް އ ަދ ާކުރަންޖެހ ޭ ޙ ައ ްޤުތ ައ ް‬

‫އެތ ަކ ެއ ް އާޔ ަތްތ ަކ ާއި ޙަދީޘ ްފ ުޅުތ ަކ ެއްވ ަނީ‬

‫އ ަދ ާކުރ ުމ ުގ ެ މ ަގ ެވ ެ‪ .‬ޙ ައ ްޤުގ ޮތުގ ައި އ ެއްކ ައުވަންތ ަ‬

‫ވ ާރި ދ ުވެފ ައ ެވ ެ‪ީ .‬ދނަށ ް ރައ ްކ ާތ ެރި ވ ުމ ުގ ެ‬

‫ސނަކ ަށ ް‬ ‫ސ އި ނ ް ާ‬ ‫ކުރ ުމ ުގ ެ މ ަގ ެވ ެ‪ .‬އ ެއ ްވ ެ ް‬

‫ސ ދި ނ ުމ ުގ ެ‬ ‫މ ަތި ވ ެރި ކ ަމ ާއި ‪ީ ،‬ދނަށ ް ފުރަގ ަ ް‬

‫ދ ެއ ްވާފ ައި ވ ާ އ ަމާނ ާތ ެކ ެވ ެ‪ .‬އ ެއާމ ެދ ު ސުވ ާލ ުވެވޭނ ެ‬

‫އެމ ަގުނޫނ ް އ ެހެނ ް މ ަގ ެއ ް އި ޚ ްތި ޔާރ ު ކުރ ުމ ުގ ެ‬

‫ނުބ ައި ކ ަމ ާއި ‪ ،‬އެކަމ ަށ ް ކ ަނޑ ައ ެޅި ފ ައި ވ ާ ވަޢީދ ުގ ެ‬

‫ޝރީ ޢ ަތުގ ައި ވ ަނީ‬ ‫ނި ޢުމ ަތ ެކ ެވ ެ‪ .‬އި ސްލ ާ ީމ ަ‬

‫ޙ ައްޤ ެއ ް ލި ިބ ީދފ ައ ެއްނ ުވ ެއ ެވ ެ‪ .‬އ ަމި އްލައ ަށ ް ީދނ ް‬

‫ބަސްފ ުޅުތ ައ ް ވ ަނީ ވ ާރި ދ ުވެފ ައ ެވ ެ‪ .‬އ ަދި‬

‫ނަފ ްސަ ީކ ޙުރުމ ަތ ްތ ެރި ވ ެގެނ ްވ ާ އ ެއްޗ ެއ ްގ ެ ގ ޮތުގ ައި‬

‫ހަދ ައި ގެނ ް އ ަޅުކަނ ް ކުރ ުމ ުގ ެ ހ ުއްދ ައ ެއްނ ެތ ެވ ެ‪.‬‬

‫ޙ ައ ްޤ ު ީދނ ް‪ ،‬އި ސްލ ާމ ް ީދނ ް‪ ،‬ފި ޔ ަވ ާ އ ެހެނ ް‬

‫ސނާއ ަށްވ ަނީ ޚ ުދ ު‬ ‫ލ ައ ްވާފ ައ ެވ ެ‪ .‬އެގ ޮތުނ ް އި ނ ް ާ‬

‫ކ ުއްތަނ ްވ ުމ ުގ ެ ނި ޔ ަތުގ ައި އ ަމި އްލ ައި ނ ް ރަމ ްޒ ުތ ަކ ެއ ް‬

‫ސވ ަނީ‬ ‫ީދނ ެއ ް ޤ ަބ ޫލ ު ނ ުކުރެވޭނ ެ ކަމ ަށ ްވ ެ ް‬

‫އޭނ ާގ ެ އ ަމި އްލ ަ ނަފ ްސަ ށ ް ގ ެއ ްލުނ ް ދި ނުނ ް‬

‫ސނ ެތ ެވ ެ‪.‬‬ ‫ޝރީ ކ ު ކުރުމ ެއ ްވ ެ ް‬ ‫ހަދ ައި އެކ ަލ ާނގ ެއ ާ ަ‬

‫ބ ަޔާނ ްކުރ ެވި ފ ައ ެވ ެ‪.‬‬

‫ސ ޙަރ ާމ ް ކުރ ެވި ގެންނ ެވ ެ‪ .‬ފ ަހ ެ ދެނ ް އ ެހެނ ް‬ ‫ވެ ް‬

‫އެގ ޮތުނ ް‪:‬‬

‫‪ީ - 1‬ދން‪:‬‬ ‫ީދނަ ީކ އ ަޅ ާއ ާއި ވ ެރި ރައ ްބ ާ ދެމ ެދުގ ައި ވ ާ‬

‫އ ެއްކ ައުވަންތ ަ އި ލ ާހ ުގ ެ ތ ައުހީދ ާއި‬ ‫އ ެހެންކ ަމުނ ް‪ ،‬މ ާތ ްﷲ ސުބ ުޙާނަހ ޫ‬

‫ސނާއ ަށ ް މ ާތ ްﷲ‬ ‫ނަފ ްސަ ީކ އި ނ ް ާ‬

‫ސނަކ ަށ ް ގ ެއ ްލުމ ެއ ް ދި ނ ުމ ުގ ެ ނުބ ައި ކަނ ް‬ ‫އި ނ ް ާ‬

‫އ ެ ީއ މ ުޅި ނ ް ބ ާޠި ލ ް ގ ޮތްތ ަކ ެކ ެވ ެ‪ .‬ބ ާޠި ލ ް ޢަޤީދާތ ަކ ާއި‬ ‫ީދންތ ަކ ެވ ެ‪.‬‬

‫‪ަ - 2‬ނފ ްސު ‪:‬‬

‫ސނާލ ައ ްވ ާށ ެވ ެ‪.‬‬ ‫ނި ކަނ ް ވި ް‬

‫ީދނ ް ޙިމާޔ ަތ ް ކުރ ުމ ުގ ެ ގ ޮތުނ ް ޖި ހ ާދުވ ަނީ‬

‫ވަތ ަޢ ާލާވ ަނީ އެކ ަލ ާނގެއ ަށ ް ޙ ައ ްޤ ު ގ ޮތުގ ައި‬

‫ފަރ ުޟު ކުރ ެވި ފ ައ ެވ ެ‪ .‬އ ަދި ކިއ ެއްތ ަ‪،‬‬

‫އ ަޅުކަނ ް ކުރާނެގ ޮތ ް ބ ަޔާންކ ޮށްދ ެއ ްވާފ ައ ެވ ެ‪ .‬އެންމ ެ‬

‫މުރުތ ައ ްދ ުވ ެގެނ ް ދި އުންވ ަނީ ހަރުކ ަށި ގ ޮތުގ ައި‬

‫ސ ދ ެއ ްވާފ ައި ވ ާ‬ ‫މ ާތ ްﷲ ކޮންމ ެ އަޅަކ ަށ ްވ ެ ް‬

‫ފ ުރި ހަމ ަ މާނާގ ައި އެކ ަލ ާނގ ެ އ ެއްކ ައުވަންތ ަ‬

‫ސ‬ ‫މަނ ާ ކުރ ެވި ގެންނ ެއ ެވ ެ‪ީ .‬ދނ ުގ ެ ތެރެއ ަށ ް އ ެއ ްވ ެ ް‬

‫ސނަކ ަށ ް‬ ‫ސ އި ނ ް ާ‬ ‫ޙ ައްޤ ެކ ެވ ެ‪ .‬އެޙ ައްޤ ަށ ް އ ެއ ްވ ެ ް‬

‫‪30‬‬

‫ހަމަކަށަވަރުނ ް ދި ރި ހުރ ުމ ުގ ެ ޙ ައްޤ ަ ީކ‬

‫މޫނުބުރުގ ާ އަޅަ ިއގެން ިކ ަޔވަން ިދއުމުގ ެ ޙައްޤ ު ިލ ިބދޭންޖެހޭނ ެ ކަމަށް‬ ‫ކުއ ް ިލއްޔާގ ެ މައ ް ަޗށް ކޯޓުން އަމުރުކޮށްފި!‬ ‫ޝޔާޒ ް ‪ 28 /‬ޖެނުއަ ީރ ‪2012‬‬ ‫ިލޔުނީ‪ :‬ޙ ަސަ ން ި‬ ‫މޫނ ުބުރ ުގ ާ އަޅ ައި ގެނ ް ިކޔަވަނ ް ދި އ ުމ ުގ ެ ޙ ައ ްޤ ު ލި ިބދޭންޖެހޭނ ެ‬ ‫ސވި ލ ް ކ ޯޓުނ ް‬ ‫ކަމ ަށ ް ކ ުއ ްލި އްޔ ަތ ުލ ް ދި ރާސާތ ުލ ް އި ސްލ ާމި އ ްޔ ާގ ެ މ ައްޗ ަށ ް ި‬ ‫މި އ ަދ ު އ ަމުރުކ ޮށ ްފި އ ެވ ެ‪.‬‬ ‫ސ‬ ‫ޝރީ އ ަތ ާއި ޤާނޫނ ުގ ެ ކ ޯ ް‬ ‫މި އ ަމުރުކ ޮށްފ ައި ވ ަނީ ކ ުއ ްލި އ ްޔ ާއި ނ ް ަ‬ ‫ހަދ ަމުނ ްދ ާ ގއ‪ .‬ދާނ ްދ ޫ‪ ،‬ބީޗ ްވި ލ ާ‪ ،‬މ ެހެނ ާޒ ް ޙ ުސަ އި ނަށ ް މޫނ ު ބުރ ުގ ާ‬ ‫ނަގ ައި ގެނ ް ިކޔަވަނ ް އ ައުމ ަށ ް ތ ަކުރާރުކ ޮށ ް އެތަނުނ ް އަންގ ަމުނ ްދާތީ‪ ،‬މޫނ ުބުރ ުގ ާ‬ ‫އަޅ ައި ގެނ ް ިކޔަވަނ ް ދެވޭނ ެ ގ ޮތ ް ހ ައްދަވ ައި ދ ެއ ްވުނ ްއ ެދި ކ ުއ ްލި އ ްޔ ާގ ެ‬ ‫ސވި ލ ް‬ ‫މ ައްޗ ަށ ް ވ ަގ ު ީތ އ ަމުރ ެއ ް ނެރ ެދި ނުމ ަށ ްއ ެދި މި ދި ޔ ަ ހޯމ ަދުވ ަހ ު މ ެހެނ ާޒ ް ި‬ ‫ކޯޓ ަށ ް ހުށަހ ަޅާފ ައި ވ ާ މ ައ ްސަ ލައ ަށ ް ގ ޮތ ެއ ް ނި ނ ްމުމ ަށ ް މި އ ަދ ު ހ ަ ީވރ ު ބ ޭއ ްވި‬ ‫ޝރީ ޢ ަތ ުގ ެ މ ަޖި ލީހުގ ައ ެވ ެ‪.‬‬ ‫ަ‬ ‫ސ މި އަހަރުނ ް‬ ‫ކ ުއ ްލި އ ްޔާއ ަ ީކ އި ސްލ ާ ީމ ކ ޮލެޖަކ ަށ ް ީވނަމ ަވ ެ ް‬ ‫ފ ެށި ގެނ ް މ ެހެނ ާޒ ް މޫނ ުބުރ ުގ ާ އަޅ ައި ގެނ ް އ ަތ ުވ ެއްޖެނަމ ަ‪ި ،‬ކޔަވަނ ް ކ ުލާހ ަށ ް‬ ‫ސ‬ ‫ނުވ ައ ްދާނ ެ ކަމ ަށ ް ކ ުއ ްލި އ ްޔ ާގ ެ ރ ެކްޓ ަރ ޑރ‪ .‬އި ބްރާހީމ ް ޒަކ ަރި އ ްޔ ާ މ ޫ ާ‬ ‫ޝރީ ޢ ަތުނ ް ބ ައްލަވ ައި ދ ެއްވ ައި ‪،‬‬ ‫މި ދި ޔ ަ އަހަރ ު އަންގ ަވާފ ައި ވާތީ‪ ،‬އެމ ައ ްސަ ލ ަ ަ‬ ‫ާޟރ ުވުމ ަ ީކ ދީނީ އ ަދި‬ ‫މޫނ ުބުރ ުގ ާ އަޅ ައި ގެނ ް ކ ޯހުގ ައި ިކޔަވަނ ް ކ ުލާހ ަށ ް ޙ ި‬ ‫ޤާނ ޫނީ ހަމަތ ަކ ުގ ެ މ ަތި ނ ް މަނ ާކުރެވޭނ ެ ކަމ ެއ ް ނޫންކ ަމުގ ައި ކ ަނޑައ ަޅ ުއްވ ައި‬ ‫ސވި ލ ް ކޯޓ ަށ ް މ ައ ްސަ ލ ަ‬ ‫ދ ެއ ްވުނ ްއ ެދި މި ދި ޔ ަ އަހަރ ު އ ޮކ ްޓޯބަރ ު މ ަހ ު ި‬ ‫ހުށަހ ަޅާފ ައި ވ ެއ ެވ ެ‪.‬‬ ‫ސވި ލ ް ކ ޯޓ ުގ ެ ގ ާ ީޒ އ ައި ޝާ ޝު ޖޫނ ް މުޙ ައްމ ަދ ު ނެރ ުއ ްވި އ ަމުރުގ ައި‬ ‫ި‬ ‫ބުނެފ ައި ވ ަނީ ‪ ،‬ކ ުރި ނ ް ހުށަހ ަޅާފ ައި ވ ާ މ ައ ްސަ ލ ަ ނި މ ުމާހަމައ ަށ ް މ ެހެނާޒ ަށ ް‬ ‫ުޞތ ު ބަނ ްދ ުވުމ ަ ީކ އޭނ ާގ ެ ޙ ައްޤ ަށ ް އި އާދަނ ުކުރެވޭފަދ ަ‬ ‫ތ ަޢުލީމ ު ލި ބ ުމ ުގ ެ ފުރ ަ‬ ‫ޝރީ ޢ ަތުނ ް‬ ‫ުޞތ ު ބ ޮޑުކ ަމުގ ައި ަ‬ ‫އ ުނި ކަމ ެއ ް އަންނަ ކަމ ެއްކ ަމުގ ައި ވ ުމ ުގ ެ ފުރ ަ‬ ‫ދެކޭކަމ ަށ ެވ ެ‪.‬‬ ‫”ނަންބަރ ު … ގ ަޒި އ ްޔ ާއި ނ ް ހިނގ ަމުނ ްދ ާ މ ައ ްސަ ލ ައި ގ ެ ފ ައި ސަ ލ ާކުރ ުމ ާ ހަމައ ަށ ް‬ ‫ނުވަތ ަ ކ ޯޓުނ ް އެނޫނ ް ގޮތަކ ަށ ް އެނ ްގ ުމ ާ ހަމައ ަށ ް‪ ،‬މޫނ ުބުރ ުގ ާ އަޅ ައި ގެނ ް‬ ‫ާޞލ ުކުރަނ ް ދި އ ުމ ުގ ެ‬ ‫ކ ުއ ްލި އްޔ ަތ ުއ ް ދި ރ ާސަ ތި ލ ް އި ސްލ ާމި އ ްޔާއ ަށ ް ތ ަޢުލީމ ު ޙ ި‬ ‫ޙ ައ ްޤ ު ލި ބިގެނ ްވާކ ަމުގ ައި ކ ަނޑައަޅ ައި ‪ ،‬އ ަމުރުކ ޮށ ް ީފމ ެވ ެ‪ “.‬ގ ާ ީޒ ގ ެ އ ަމުރުގ ައި‬ ‫ވ ެއ ެވ ެ‪.‬‬ ‫ޝރީ އ ަތުގ ައި ވާހަކ ަ ދ ައްކަވ ަމުނ ް‪ ،‬މ ެހެނ ާޒ ްގ ެ ޤާނ ޫނީ‬ ‫މި އ ަދ ުގ ެ ަ‬ ‫ވަކީލ ު އ ަދި އޭނ ާގ ެ ފި ރި ކ ަލުނ ް އ ަލ ްއުސްތ ާޛ ް ޒ ުންނަވާރ ު ސަ ލީމ ް ވި ދ ާޅ ު ީވ‬ ‫މޫނ ުބުރ ުގ ާ އަޅ ައި ގެނ ް ިކޔަވަނ ް ނާދެވޭނެކަމ ަށ ް ކ ުއ ްލި އ ްޔ ާއި ނ ް އަނ ްގާފ ައި ވ ަނީ‬ ‫ާސގ ެ ‪ 36‬ވަނަ މ ާއ ްދ ާއ ާ ހިލާފ ަށ ް ކަމ ަށ ާއި ‪ ،‬އެގޮތ ަށ ް އެނ ްގ ުމުނ ް‬ ‫ގާނޫނ ު އަސ ީ‬ ‫އ ެމ ާއ ްދ ާއި ނ ް ލި ިބދ ޭ އ ުނގެނ ުމ ުގ ެ ހ ައ ްގ ު މ ެހެނާޒ ަށ ް ގ ެއްލ ޭ ކަމ ަށ ެވ ެ‪.‬‬

‫މ ެހެނ ާޒ ްގ ެ ނަނ ް ކ ޯހ ުގ ެ ލި ސްޓުނ ް އ ުނި ކ ޮށްފ ައި ވ ާ ކަމ ަށ ާއި ‪ ،‬ގާނޫނ ު‬ ‫ާސއ ާ ހިލާފ ަށ ް ތ ަފ ާތުކ ޮށްފ ައި ވ ާ ކަމ ަށ ް ޒ ުންނަވާރ ު ވި ދ ާޅ ުވި އ ެވ ެ‪.‬‬ ‫އަސ ީ‬ ‫ކ ުއ ްލި އ ްޔ ާގ ެ ފަރ ާތުނ ް ބުނެފ ައި ވ ަނީ އެތަނުނ ް ހ ަދާފ ައި ވ ާ ޤ ަވ ާއި ދ ަ ީކ‬ ‫އި ސްލ ާމ ް ީދނ ުގ ެ އ ަޞް ލ ަކ ާ ޚިލ ާފ ުވ ާ ޤ ަވ ާއި ދ ެއ ް ނޫނ ް ކަމ ަށ ެވ ެ‪ .‬އ ަދި‬ ‫މ ެހެނ ާޒ ްގ ެ ޙ ައްޤ ަކ ާ އެޤ ަވ ާއި ދ ާ ތ ައާރަޟް ނ ުވ ާ ކަމ ަށ ާއި އ ެހެންކ ަމުނ ް ވ ަގ ު ީތ‬ ‫ޝރ ު ީޢ އ ަދި ޤާނ ޫނީ ިބނ ާއ ެއ ް އ ޮތްކަމ ަށ ް ނުދެކޭކ ަމުގ ައި‬ ‫އ ަމުރ ު ނެރެންޖެހ ޭ ަ‬ ‫ކ ުއ ްލި އ ްޔ ާގ ެ ފަރ ާތުނ ް ވ ަނީ ބުނެފ ައ ެވ ެ‪ .‬ކ ުއ ްލި އ ްޔ ާގ ެ ދ ަރި ވަރުނ ްގ ެ ގ ަވ ާއި ދ ު‬ ‫ހ ަދާފ ައި ވ ަނީ ކޮނ ް ގާނޫނ ެއ ްގ ެ ދ ަށުނ ްތ ޯ ގ ާ ީޒ ޝު ޖޫނ ް އ ެއްސެވި އ ެވ ެ‪ .‬ދ ައުލ ަތުނ ް‬ ‫ސ ގާނޫނ ެއ ްގ ެ ދ ަށުނ ް ހ ަދާފ ައި ވ ާ ގ ަވ ާއި ދ ެއ ް ނޫނ ް ކަމ ަށ ާއި ‪،‬‬ ‫ބ ުނީ އ ެ ީއ އ ެއ ްވ ެ ް‬ ‫ސކ ޮށްފ ައި ވ ާ ގ ަވ ާއި ދ ެއ ް‬ ‫ްސލުނ ް ފ ާ ް‬ ‫އ ެ ީއ ‪ 2011‬ވަނަ އަހަރ ު ކ ުއ ްލި އ ްޔ ާގ ެ ކ ައުނ ި‬ ‫ކަމ ަށ ެވ ެ‪ .‬އެގ ަވ ާއި ދ ު ގެޒ ެޓ ް ކުރ ެވި ފ ައި ވ ޭތ ޯ ގ ާ ީޒ ދެންނ ެވ ުމުނ ް ދ ައުލ ަތުނ ް‬ ‫ބ ުނީ ގ ެޒ ެޓްކ ޮށްފ ައި ނ ުވާކަމ ަށ ެވ ެ‪ .‬ގ ާ ީޒ ޝު ޖޫނ ް ވި ދ ާޅ ު ީވ ވ ަގ ު ީތ އ ަމުރ ުގ ެ‬ ‫މ ައ ުޟޫ އ ަ ީކ މޫނ ުބުރ ުގ ާ އ ެޅުނ ް ކަމ ަށ ާއި ‪ ،‬އެފަދ ައި ނ ް ހ ެދުނ ް އ ެޅުމ ަށ ް މަނ ާކުރ ާ‬ ‫ޝރީ ޢ ަތ ުގ ެ މ ަޖި ލީހުގ ައި ޙ ަވ ާލ ާ ީދފ ައި ނ ުވ ާ‬ ‫ޤާނޫނަކ ަށ ް ދ ައުލ ަތ ުގ ެ ފަރ ާތުނ ް ަ‬ ‫ކަމ ަށ ެވ ެ‪ .‬އ ަދި ދ ައުލ ަތ ުގ ެ ފަރ ާތުނ ް ޙ ަވ ާލ ާ ީދފ ައި ވ ަނީ ޤ ަވ ާއި ދަކ ަށ ް ކަމ ަށ ާއި ‪،‬‬ ‫ާސގ ެ ‪ 271‬ވަނަ މ ާއ ްދާގ ައި ބ ަޔާނ ްވ ެގެނ ްވ ާ ކަމ ެއ ް‬ ‫އެޤ ަވ ާއި ދ ަ ީކ ޤާނޫނުއަސ ީ‬ ‫ނޫނ ް ކ ަމުގ ައި ދ ައުލ ަތުނ ް ބުނެފ ައި ވ ާ ކަމ ަށ ް ގ ާ ީޒ ވި ދ ާޅ ުވި އ ެވ ެ‪.‬‬ ‫އ ެހެންކ ަމުނ ް ގ ާ ީޒ ވ ަނީ މ ެހެނާޒ ަށ ް މޫނ ުބުރ ުގ ާ އަޅ ައި ގެނ ް‬ ‫ކ ުއ ްލި އ ްޔާއ ަށ ް ިކޔަވަނ ް ދި އ ުމ ުގ ެ ޙ ައ ްޤ ު ލި ބިގެނ ްވާކ ަމުގ ައި ކ ަނޑައަޅ ައި‬ ‫އ ަމުރުކ ޮށްފ ައ ެވ ެ‪.‬‬ ‫ކ ުއ ްލި އ ްޔ ާއި ނ ް މި ދި ޔ ަ ބުދ ަ ދުވ ަހ ު ނެރެފ ައި ވ ާ ހ ެދުނ ްއ ެޅ ުމ ުގ ެ‬ ‫ޤ ަވ ާއި ދުގ ައި ވ ާ މޫނ ުބުރ ުގ ާ އ ެޅުނ ް މަނ ާކުރ ާ މ ާއ ްދ ާ ބ ާޠި ލ ްކުރުމ ަށ ް އ ެދި‬ ‫ސފ ަތި ދުވ ަހ ު ހުށަހ ަޅާފ ައ ެވ ެ‪.‬‬ ‫ސ މ ެހެނ ާޒ ް ވ ަނީ މި ދޔ ަ ބުރ ާ ް‬ ‫ހ ައި ކޯޓ ަށ ްވ ެ ް‬ ‫މ ެހެނ ާޒ ްގ ެ ޤާނ ޫނީ ވަކީލ ު އ ަދި އޭނ ާގ ެ ފި ރި ކ ަލުނ ް ޒ ުންނަވާރ ު މި ރޭ‬ ‫”ދި އި ސްލ ާމ ް“ އ ަށ ް ވި ދ ާޅ ު ީވ އެމ ައ ްސަ ލައ ަށ ް ގ ޮތ ެއ ް ނި މެންދެނ ް‪ ،‬މޫނ ުބުރ ުގ ާ‬ ‫މަނ ާކުރ ާ މ ާއ ްދާއ ަށ ް ޢަމ ަލ ުކުރުނ ް ފަސްކުރުމ ަށ ް ހ ައި ކ ޯޓުގ ައި ވ ަގ ު ީތ އ ަމުރަކ ަށ ް‬ ‫މާދ ަމ ާ އެދޭނ ެ ކަމ ަށ ެވ ެ‪.‬‬ ‫‪29‬‬

‫އޮބާމ ާ ކޯޓަށް ހ ާ ިޒރުވުމަށް އަމުރު ނެރެފި!‬

‫ިލޔުނީ‪ :‬އަޙްމަދ ު ނިޝް ވާން ‪ 25 /‬ޖެނުއަ ީރ ‪2012‬‬

‫ސ ބަރަކ ް އ ޮބ ާމ ާ ކޯޓ ަށ ް‬ ‫އެމ ެރި ކ ާގ ެ ރަ ީއ ް‬ ‫ހ ާޒި ރ ުވާނ ް އެމ ެރި ކ ާގ ެ ޖ ޯޖި އ ާގ ެ ކޯޓ ަކުނ ް އ ަމުރ ު ނެރ ެފި އ ެވ ެ‪.‬‬ ‫ޖ ޯޖި އ ާގ ެ ރަށ ްވ ެއ ްސަ ކ ު ކޯޓ ަށ ް ވ ެއ ްދި މ ައ ްސަ ލައ ަކ ާ‬ ‫ގ ުޅި ގެނ ް އ ޮބ ާމ ާ މި ހ ަފ ުތާގ ައި ކޯޓ ަށ ް ހ ާޒި ރ ުވާނ ް އ ަމުރ ު‬ ‫ނެރެފ ައި ވ ާއި ރ ު އޭނ ާ އުފަނ ްވ ެ ވަޑ ައި ގެންނ ެވި ތ ާރީ ޚ ާއި‬ ‫އުފަނ ްވ ެ ވަޑ ައި ގެންނ ެވި ތަނ ުގ ެ މ ައ ްސަ ލ ަ ވ ަނީ މީގ ެ‬ ‫ސ ހޫނ ުވެފ ައ ެވ ެ‪ .‬އެމ ެރި ކ ާގ ެ ގާނޫނ ު‬ ‫ކ ުރި ނ ް ވ ެ ް‬ ‫ާސ ފުރ ުސަ ތ ު ދ ެނީ ހަމ ައެކ ަނި އެމ ެރި ކާއ ަށ ް‬ ‫އަސ ީ‬ ‫ސ ކަމ ަށ ް ވަޑ ައި ގ ަތުމ ަށ ެވ ެ‪.‬‬ ‫އުފަނ ްވ ާ މީހުނ ް ރަ ީއ ް‬ ‫ސ އ ޮބ ާމ ާއ ާ ދެކޮޅ ަށ ް މި‬ ‫ނަމ ަވ ެ ް‬ ‫މ ައ ްސަ ލާގ ައި އ ަޑ ުއ ުފ ުލ ާ ފަރ ާތްތ ަކުނ ް ބުނަނީ‬ ‫އ ޮބ ާމާއ ަ ީކ އެމ ެރި ކ ާގ ެ ސަ އްހ ަ މީހ ެއ ް‬ ‫ނޫނ ް ކަމ ަށ ާއި އޭނ ާގ ެ އުފަނ ް ގ ައުމ ަ ީކ‬ ‫އެމ ެރި ކ ާއ ެއ ް ނޫނ ް ކަމ ަށ ެވ ެ‪ .‬އ ޮބ ާމާއ ަ ީކ‬ ‫ކެނ ްޔ ާގ ެ ކ ަޅ ު ނަސްލ ުގ ެ ފި ރި ހެނަކ ާއި‬ ‫އެމ ެރި ކ ާގ ެ ދޮނ ް ނަސްލ ުގ ެ އަނ ްހެނަކ ަށ ް‬ ‫ލި ިބވަޑ ައި ގެންފ ައި ވ ާ ބ ޭފ ުޅ ެކ ެވ ެ‪.‬‬

‫އ ޮބ ާމ ާގ ެ އުފަނ ް ތ ާރީ ޚ ާއި އުފަނ ްވި ތަނ ާ ބެހ ޭ‬ ‫ގ ޮތުނ ް އ ާ މ ައ ްސަ ލ ައ ެއ ް ކޯޓ ަށ ް ވ ައ ްދާފ ައި ވ ާއި ރ ު މީގ ެ ކ ުރި ނ ް‬ ‫އ ެހެނ ް ކ ޯޓުތ ަކުނ ް ވ ަނީ މި މ ައ ްސަ ލާގ ައި އ ޮބ ާމ ާގ ެ ކޮޅ ަށ ް‬ ‫ނި ނ ްމުނ ް ނި ނ ްމާފ ައ ެވ ެ‪.‬‬ ‫އ ޮބ ާމ ާ ކޯޓ ަށ ް ހ ާޒި ރ ުކުރުމ ަށ ް އ ަމުރ ު‬ ‫ސކަނ ް‬ ‫ނެރެފ ައި ވ ާއި ރ ު އެމ ެރި ކާގ ައި ރަ ީއ ް‬ ‫ކުރައްވ ަމުނ ް ގެންދ ަވ ާ ބ ޭފުޅ ަކ ު ކޯޓ ަށ ް‬ ‫ސ ސުވ ާލ ު އ ުފ ެދި ހިޔ ާލ ު‬ ‫ހ ާޒި ރ ުކުރުމ ަ ީކ ވ ެ ް‬ ‫ތ ަފ ާތ ުވެފ ައި ވ ާ މ ައ ްސަ ލ ައ ެކ ެވ ެ‪ .‬މި އ ަމުރ ާ‬ ‫ދެކޮޅ ަށ ް އ ޮބ ާމ ާގ ެ ވަކީލުނ ް މ ަސަ އްކ ަތ ްކުރ ެއ ްވި‬ ‫ސ ކ ޯޓުނ ް ވ ަނީ އ ަމުރ ާއި ގެނ ް ކ ުރި އ ަށ ް ދާނ ް‬ ‫ނަމ ަވ ެ ް‬ ‫ނި ނ ްމާފ ައ ެވ ެ‪.‬‬ ‫ސ ީމ ލި ޔެކިޔުންތ ަކުނ ް އ ެނގ ޭ ގ ޮތުނ ް އ ޮބ ާމ ާގ ެ‬ ‫ރަ ް‬ ‫އުފަނ ް ރަށ ަ ީކ ހ ަވ ާ ީއގ ެ ހޮނޮލ ުލ ޫއ ެވ ެ‪ .‬އާނ ްމުކ ޮށ ް ޗ ުއ ް ީޓ‬ ‫ސ އެއީއ ެވ ެ‪.‬‬ ‫ހޭދ ަކުރ ެއ ްވުމ ަށ ް އ ޮބ ާމ ާ ހިޔާރ ުކުރައ ްވ ާ ރަށ ަ ީކ ވ ެ ް‬

‫ިނ ިމގެން ިދ ަޔއަހަރު އަފްޣާނިސް ތާނުގަ ިއ ހަމަނުޖެހުން ަތކުގަ ިއ މަރު ިވ ީމހުންގ ެ ޢަދަދ ު މަދ ު‪ި :‬ރޕޯޓ ު‬ ‫ިލޔުނީ‪ :‬އަޙްމަދ ު ނިޝް ވާން ‪ 25 /‬ޖެނުއަ ީރ ‪2012‬‬ ‫މި ދި ޔ ަ އަހަރ ު އ ަފ ްޣ ާނި ސްތާނުގ ައި ހިނގި ހަމަނުޖ ެހުންތ ައ ް އ ޭގ ެ‬ ‫ކ ުރީ އަހަރ ާ އ ަޅާބ ަލ ާއި ރ ު ދ ަށ ްވެފ ައި ވ ާ ކަމ ަށ ާއި ހ ަނގުރާމ ައ ާ ގ ުޅުނ ް ހ ުރި‬ ‫ސ މ ަދ ުވެފ ައި ވ ާ ކަމ ަށ ް‬ ‫ހަމަނުޖ ެހުންތ ަކުގ ައި މަރ ުވި އާނ ްމުނ ްގ ެ އަދ ަދ ު ވ ެ ް‬ ‫ސ އި ނ ް އި އްޔ ެ ނެރުނ ު ރި ޕޯޓ ެއްގ ައި ބުނ ެފި އ ެވ ެ‪.‬‬ ‫އެމ ެރި ކ ާގ ެ ކޮނ ްގްރ ެ ް‬ ‫ސ އި ނ ް އ ެކުލ ަވ ާލާފ ައި ވ ާ މި ރި ޕ ޯޓްގ ައި‬ ‫ކޮނ ްގްރެސްގ ެ ރި ސާޗ ް ސާވި ް‬ ‫ބުނެފ ައި ވ ަނީ ‪ 2010‬ވަނަ އަހަރ ު އ ަފ ްޣ ާނި ސްތާނ ުގ ެ ހަމަނުޖ ެހުންތ ަކުގ ައި‬ ‫‪ 2777‬މީހުނ ް މަރ ުވި އި ރ ު މި ދި ޔ ަ އަހަރ ުގ ެ އ ެ އަދ ަދ ު އ ުޅ ެނީ ‪ 2262‬ގ ައި‬ ‫ކަމ ަށ ެވ ެ‪ .‬ރި ޕ ޯޓްގ ައި ބުނެފ ައި ވ ަނީ ހަމ ަލާތ ަކުގ ައި މަރ ުވި މީހުނ ްގ ެ އަދ ަދ ު‬ ‫ސ‬ ‫ތި ރި ވި އި ރ ު މި ދި ޔ ަ އަހަރަ ީކ އ ަފ ްޣ ާނި ސްތާނ ުގ ެ ސަ ލާމ ަ ީތ ބާރުތަކ ަށ ް ވ ެ ް‬ ‫ކ ުރި އ ަށ ް ވުރ ެ ލ ުއި އަހަރ ެއ ް ކަމ ަށ ެވ ެ‪.‬‬ ‫ރި ޕ ޯޓްގ ައި ބުނެފ ައި ވ ަނީ ‪ 2010‬ވަނަ އަހަރ ުގ ެ ހަމަނުޖ ެހުންތ ަކުގ ައި‬ ‫ސފ ައި ނ ްގ ެ ‪ 821‬މީހުނ ް މަރ ުވެފ ައި ވ ާއި ރ ު މި ދި ޔ ަ އަހަރ ުގ ެ ހަމަނުޖ ެހުންތ ަކުގ ައި‬ ‫ި‬ ‫ސފ ައި ނ ްގ ެ ‪ 289‬މީހުނ ް ކަމ ަށ ެވ ެ‪ .‬މަރ ުވި‬ ‫މަރ ުވެފ ައި ވ ަނީ އ ަފ ްޣ ާނި ސްތާނ ް ި‬ ‫ފ ުލ ުހުނ ްގ ެ އަދ ަދ ު ‪ 522‬އ ަށ ް ތި ރި ވެފ ައި ވ ާއި ރ ު ‪ 2010‬ވަނަ އަހަރ ު މި އަދ ަދ ު‬ ‫އ ުޅ ުނީ ‪ 1292‬ގ ަ އ ެވ ެ‪.‬‬

‫ާސންތ ާ ‪2011‬‬ ‫ީދ ީނ ިޢލްމުވ ެ ިރންގ ެ މަހ ި‬

‫‪28‬‬

‫”‬

‫” ަހ ުރ ަކ ިށ އިސް ާލ ީމ‬ ‫އުސޫ ލު ަތކޭ“ ުބ ާނ ިއރު‪،‬‬ ‫އިސް ާލމ ް ީދ ުނގަ ިއ ަހ ުރ ަކ ިށ‬ ‫އުސޫ ލު ަތކެއ ް އެ ަބހ ު ިރ ޯތ ިމ ީއ‬ ‫ކު ެރވ ޭ ެނ ސު ވާ ެލކެވެ‪.‬‬

‫“‬

‫ަސއ ާ އަނ ްހެނުންނ ާ ގ ުޅުނ ްހ ުރި ކަންތ ައްތ ަކ ާ‬ ‫ޑި މ ޮކްރ ީ‬ ‫ކުޑ ަކ ު ީދންނ ާ ގ ުޅުނ ްހ ުރި ކަންތ ައްތ ަކ ާ މުސްލި މުންނ ާ‬ ‫ސ‬ ‫އެނޫނ ް މީހުންނ ާ އޮންނަ ގ ުޅ ުމ ާ އ ަދި މި ނޫނ ްވ ެ ް‬ ‫މި ފަދ ަ އެންމެހ ައި ކަންތ ައްތ ަކުގ ައި މުސްލި މުންނަ ީކ‬ ‫ސނުނ ް ގެނ ްގުޅ ޭ“ ‪” ،‬މޮޑ ަރނ ް ވ ޯލ ްޑ ް“‬ ‫”ބ ޯދ ާ ވި ް‬ ‫)ތަރައްޤީވެފ ައި ވ ާ ދ ުނި ޔ ެ( ނުދަންނަ ބ ައ ެއްކ ަމުގ ައި‬ ‫ދ ުނި ޔެއ ަށ ް އ ަޑ ުފ ަތުރަމުނ ް ދ ެއ ެވ ެ‪.‬‬ ‫ހުޅ ަނގ ުގ ެ ”ޙ ައ ްދުފަހަނައ ަޅާފ ައި ވ ާ“‬ ‫މީޑި ޔާތ ަކުނ ް މުސްލި މުނ ް ރ ުޅި އެރ ުވުމ ަށްޓަކ ައި‬ ‫ސ މުސްލި މުނ ް އެކ ަމ ާ‬ ‫ިކތަންމ ެ ކަމ ެއ ް ިހނ ްގި ޔ ަ ް‬ ‫އަޅ ައި ލ ައި ގެންނ ުވާނެކަމ ަށ ާ އ ެ ީއ އެމީހުންނަށ ް‬ ‫ލި ިބފ ައި ވ ާ ޚިޔ ާލ ު ފ ާޅ ުކުރ ުމ ުގ ެ މި ނި ވަންކ ަމ ާ‬ ‫ނޫސްވ ެރި ކ ަމ ުގ ެ މި ނި ވަންކ ަމ ުގ ެތެރޭގ ައި ިހމެނޭ‬ ‫ސ އެމީހުނ ް ބުނަމުންދ ެއ ެވ ެ‪.‬‬ ‫ކަންތ ައްތ ައ ް ކ ަމުގ ައި ވ ެ ް‬

‫މ ުސް ިލމުން ިނކަމ ެ ިތކުރުމުގ ެ ގޮވުން ަތއ ް‬ ‫ިދވ ެ ިހ އިސް ލާމުންގ ެ ދ ޫ ަތކުން!!‬

‫މ ަލ ާމ ާތ ް ކުރުމ ަށ ްވުރ ެ ވ ަ ީކނ ް ނި ކަމ ެތި ކަމ ެއ ް‬ ‫އޮންނާނ ެހ ެއްޔ ެވ ެ؟‬

‫ސ އ ޮޅުމ ެއްނ ެތި އ ެނގޭނ ެ ކަންކަމ ެވ ެ‪.‬‬ ‫އ ެއ ްވ ެ ް‬ ‫އި ސްލ ާމ ް ީދނ ާ ގ ުޅުނ ްހ ުރި ކަމ ެއްގ ައި ީމހ ަކ ު‬ ‫ނުވަތ ަ ބަޔ ަކ ު ނޭއ ްގ ާނީ ޢަމ ަލުތ ަކ ެއ ް ިހނ ްގ ާ ީތ‬

‫ތި މާމެންނަ ީކ މުސްލި މުންކ ަމުގ ައި ތި ިބ‬

‫އެކ ަމާމ ެދ ު އ ުފެދ ޭ ީޣރަތ ްތ ެރި ކަމ ެއ ްގ ެ ސަ ބ ަބުނ ް‬

‫ސބ ަތްކ ޮށ ް‪،‬‬ ‫ޙ ާލ ު ތި މާމެނ ްގ ެ އ ަމި އްލ ަ ނަފ ުސަ ށ ް ނި ް‬

‫މުސްލި މުނ ްގ ެ ތެރ ެއި ނ ް ބަޔ ަކ ު އެކަނ ް ޙ ައ ްލ ުކުރަނ ް‬

‫ސ ޙ ަ ީޤޤ ަތ ެއްނ ެތ ް ލޭބ ަލްތ ަކ ެއ ް ދ ެމުނ ްދ ާއި ރ ު‬ ‫އ ެއ ްވ ެ ް‬

‫ނި ކުންނަ ނި ކ ުތުމ ަށ ް އި ޝާ ރ ާތްކ ޮށ ް އެމީހުނ ް‬

‫ސ‬ ‫އ ެ ީއ ކިހާވަރ ެއ ްގ ެ ކަމ ެއ ްތ ޯ ބަލ ައި ލުނ ްވ ެ ް‬

‫އ ެނި ކުންނަނީ ”ޖި ހ ާ ީދ ރ ޫޙ ެއ ް“ގައ ޭ އެނޫންގޮތަކ ަށ ް‬

‫މުހިއްމ ެވ ެ‪” .‬ހަރުކ ަށި އި ސްލ ާ ީމ އ ުޞޫ ލުތ ައ ް“ ‪،‬‬

‫ނި ކ ުތްނަމ ަ ރަނގ ަޅ ު ީވހ ޭ ބުނާމީހުންނާމ ެދ ު‬

‫”ޖި ހ ާ ީދ ރ ޫޙ ު“ ފަދ ަ ޖ ުމުލަތަކ ަ ީކ މި އ ަދ ު ދި ވ ެ ިހ‬

‫ޙ ައި ރާނ ެއްނުވ ޭހ ެއްޔ ެވ ެ؟ އި ސްވ ެ ބުނ ެވުނުފަދ ަ‬

‫ސގ ަނޑ ުނ ް ވަރަށ ް ޢ ާއ ްމުކ ޮށ ް އި ވ ޭ ޖ ުމުލަތަކަކ ަށ ް‬ ‫ފަ ް‬

‫ކަމ ަކ ާގުޅޭގ ޮތުނ ް ނި ކުންނަ ބ ައ ެއ ްގ ެ ިކބ ައި ގ ައި‬

‫ވ ެއްޖ ެއ ެވ ެ‪ .‬އ ެހެންކ ަމުނ ް މި ކޮންމ ެ ޖ ުމުލައ ަކާމ ެދ ު‬

‫ހުންނަންޖ ެހ ެނީ ”ޖި ހ ާ ީދ ރ ޫޙ ެއ ް“ނޫނ ް ދެނ ް ކޮނ ް‬

‫ވ ަ ިކވ ަ ީކނ ް ބަލ ައި ލ ަމ ާ ހިނގ ާށ ެވ ެ‪.‬‬

‫ސ ކ ުރި އ ަށްނެރ ެ ﷲގ ެ‬ ‫ރ ޫޙ ެއ ް ހ ެއްޔ ެވ ެ؟ ޙ ައ ްޤުބ ަ ް‬ ‫ީދނ ް މ ަތި ވ ެރި ކުރުމ ަށްޓަކ ައި ކުރެވ ޭ ކޮންމ ެ ކަމ ެއ ް‬

‫”ހަރުކ ަށި އި ސްލ ާ ީމ އުސޫލުތަކ ޭ“‬

‫އ ެ ީއ ”ޖި ހ ާދ ު“ ކުރުންކ ަމުގ ައި ިހމެނޭހިނދ ު‪ ،‬މި ީއ‬

‫ބުނ ާއި ރ ު‪ ،‬އި ސްލ ާމ ް ީދނުގ ައި ހަރުކ ަށި އުސޫލުތ ަކ ެއ ް‬

‫ﷲ ތ ަޢ ާލ ާ މ ުއ ުމި ނުންނަށ ް ވ ާޖި ބ ު ކުރައ ްވާފ ައި ވ ާ‬

‫ސ‬ ‫އެބ ަހ ުރި ތ ޯ މި ީއ ކުރެވޭނ ެ ސުވ ާލ ެކ ެވ ެ‪ .‬އ ެއ ްވ ެ ް‬

‫ކަމ ެއްކަނ ް ދެނެގ ަތުނ ް ހ ުއްޓ ެވ ެ‪ .‬އ ެ ީއ ހިތުނ ް‬

‫ޝއ ްކ ެތްނ ެތ ް ގ ޮތުގ ައި އި ސްލ ާމ ް ީދނަ ީކ އ ެ‬ ‫ަ‬

‫ނުވަތ ަ ދ ުލުނ ް ނުވަތ ަ މުދ ަލުނ ް ނުވަތ ަ ފުރާނަ‬

‫ސ އުސޫލ ެއްގ ައި ހަރުކ ަށި ކ ަމ ާއި‬ ‫ީދނ ުގ ެ އ ެއ ްވ ެ ް‬

‫ސމ ެއ ެވ ެ‪.‬‬ ‫ދ ުއ ްވާލ ައި ގެނ ް ކުރެވ ޭ ކަމ ެއްކ ަމުގ ައި ވި ޔ ަ ް‬

‫ގަދަބަދ ަ ީވކަނ ް އ ެކ ުލ ެވި ގެނ ްވ ާ ީދނ ެއްނޫނ ެވ ެ‪ .‬އެކަމ ަކ ު‬

‫ސ ޙ ާލ ެއްގ ައި ޖި ހާދ ޭ ބުނެވ ޭ ކޮންމ ެ‬ ‫އ ެއ ްވ ެ ް‬

‫އި ސްލ ާމ ް ީދނުގ ައި އ ެކ ުލ ެވި ގެންވ ަނީ ދި ރި އ ުޅ ުމ ުގ ެ‬

‫ފަހަރަކ ު އ ޭގ ެ މާނައ ަ ީކ ހ ަތި ޔާރ ު ިހފ ައި ގެނ ް ނުވަތ ަ‬

‫ސނ ާއ ާ އޭނ ާގ ެ‬ ‫އެންމ ެ ފ ުރި ހަމ ަ މަންހަޖ ެވ ެ‪ .‬އި ނ ް ާ‬

‫ހ ަތި ޔާރ ުގ ެ ބޭނުންކ ޮށ ްގެނ ް އ ެއްބަޔ ަކ ު އަނ ެއްބަޔ ަކ ާ‬

‫ޚ ާލި ޤ ާ ދެމ ެދ ު އޮންނަންޖެހ ޭ ގ ުޅުންތ ަކ ާބެހ ޭ‬

‫ތ ަޅ ާ މެރުމ ެއްނޫނ ެވ ެ‪ .‬އ ެހެންކަމ ަށ ްވ ާއި ރ ު ޣ ައި ރ ު‬

‫އި ލ ާ ީހ އެނ ްގ ެވުންތ ަކ ެވ ެ‪ .‬އ ެއްމ ަޚ ްލޫޤ ަކ ު އަނ ެއ ް‬

‫މުސްލި މުންފަދ ައި ނ ް‪ ،‬ﺃﷲ ﺃﻛﺒﺮއ ޭ ބުނ ެ އ ަޑ ު‬

‫މ ަޚ ްލޫޤ ަކާދެމ ެދ ު ގ ުޅުނ ް ބަހ ައްޓަނ ް ީވ ގ ޮތްތ ަކ ެވ ެ‪.‬‬

‫ސޓ ެއ ް“ކަމ ަށ ް‬ ‫އ ުފުލ ައި ފި ކޮންމ ެ ީމހ ަ ީކ ”ޓެރަރި ް‬

‫ރި ވ ެތި އ ަޚ ްލ ާޤ ާއި އި ންސާނީ ކަރ ާމ ާތ ާބެހ ޭ ޢ ާއ ްމ ު‬

‫ތ ައ ް ޖަހަނ ް ީވ ސަ ބ ަބ ެއ ް އެބައ ޮތ ްހ ެއްޔ ެވ ެ؟‬

‫ސ އ ެއްޗ ެއ ް ނުދަންނަ‬ ‫އި ރ ުޝާ ދުތ ަކ ެވ ެ‪ .‬އ ެއ ްވ ެ ް‬ ‫ސނ ާ ތަރ ު ިބޔ ަތުކ ޮށ ް‬ ‫ޙ ާލ ު ދ ުނި ޔެއ ަށ ް ނޭވ ާލ ާ އި ނ ް ާ‬

‫އި ޞް ލާޙ ަށ ް ނި ކުންނަ މީހުނ ްގ ެ‬

‫ސނަކ ަށ ް ހ ަދާނެގ ޮތ ުގ ެ ތ ަޢުލީމުތ ަކ ެވ ެ‪.‬‬ ‫ފ ުރި ހަމ ަ އި ނ ް ާ‬

‫ތެރ ެއި ނ ް ީމހ ަކ ު ނުވަތ ަ ބަޔ ަކ ު‪ ،‬އި ސްލ ާމ ް ީދނުގ ައި‬

‫ޢ ާއި ީލ ގ ުޅުންތ ަކ ާއި ‪ ،‬އަވ ަށްޓ ެރި ކ ަމ ުގ ެ ގ ުޅުންތ ަކ ާއި ‪،‬‬

‫އި ރ ުޝާ ދ ު ީދފ ައި ވ ާ ގ ޮތ ާ ޚިލާފ ަށ ް ކަމ ެއ ް ކުރ ުމުނ ް‬

‫ރަޙުމ ަތ ްތ ެރި ކ ަމ ުގ ެ ގ ުޅުންތ ަކ ާއި ‪ ،‬ޣ ައި ރ ު‬

‫އެބ ައ ެއ ްގ ެ އެޢަމ ަލ ު އި ސްލ ާމ ް ީދނ ާ ގ ުޅ ުވާފ ައި އ ެ ީއ‬

‫މުސްލި މުންނ ާ ދެމ ެދ ު އޮންނަންޖެހ ޭ ގ ުޅުންތ ަކ ާބެހ ޭ‬

‫ހަރުކ ަށި އި ސްލ ާ ީމ އ ުޞޫ ލ ޭ ބުނެވޭނ ެ ހަމ ައ ެއ ް‬

‫ހ ަޖޫކިޔުމ ަށްޓަކ ައި ޣ ައި ރ ުމުސްލި މުނ ް ގޮވ ަމުނ ްދާފަދ ަ‬

‫އެންމ ެ ފ ުރި ހަމ ަ މ ަގުދ ެއ ްކުމ ެވ ެ‪ .‬ޙ ައ ްޤުތ ައ ް‬

‫ނޯންނާނ ެއ ެވ ެ‪ .‬އ ަދި ކީއ ްހ ެއްޔ ެވ ެ؟ ބަޔ ަކުމީހުނ ް‬

‫ގ ޮވުންތ ައ ް‪ ،‬ސަ އްތ ައި ނ ްސަ އްތ ަ އި ސްލ ާ ީމ ދި ވ ެ ިހ‬

‫ލި ިބގ ަތ ުމ ާއި ޙ ައ ްޤުތ ައ ް ހޯދ ައި ދި ނ ުމ ުގ ެ އެންމ ެ‬

‫ހިތ ުހ ުރި ހ ައި ގޮތަކ ަށ ް އި ސްލ ާމ ް ީދނާމ ެދ ު ޢަމ ަލުކ ޮށ ް‬

‫މ ުޖުތަމ ަޢުގ ައި އ ަޑ ުއި ވ ެމުނ ްދި އުމ ަ ީކ ކަންބ ޮޑ ުވާންޖެހ ޭ‬

‫ޢ ަދ ުލ ުވ ެރި ނި ޔ ާއ ެވ ެ‪ި .‬ކޔަމަނ ްތ ެރި އ ަޅުންނަށ ް‬

‫އ ެ ީދނ ުގ ެ އ ަޞް ލުތ ައ ް ފ ުނޑ ުފ ުނޑުކ ޮށްލަނ ް‬

‫ކަމ ެކ ެވ ެ‪ .‬ހަމ ަ މި އ ާއ ެކ ު އެންމ ެ އާދ ައި ގ ެ‬

‫ލި ބޭނޭ ނި ޢުމ ަތްތ ަކ ުގ ެ އ ުފ ާވ ެރި ޚަބަރުތ ަކ ާއި ‪،‬‬

‫މ ަސަ އްކ ަތ ް ކުރާނ ް ފ ެށ ުމުނ ް‪ ،‬އެފަދ ަ ފަރ ާތްތ ައ ް‬

‫މީހ ާއި ނ ް ފ ެށި ގެނ ް ޤ ައ ުމ ުގ ެ އެންމ ެ މ ަ ީތ ފަންތީގ ެ‬

‫ނ ު ިކޔަމަނ ްތ ެރި ވ ެއްޖެމީހުންނަށ ް ލި ބޭނޭ ޢ ުޤ ޫބ ާތ ުގ ެ‬

‫ހަމަމަގ ަށ ް އ ަޅުވ ައި ޙ ައ ްޤ ު ފ ާޅުކ ޮށ ް‪ ،‬ﷲ ތ ަޢ ާލ ާގ ެ‬

‫ސތ ައ ް‬ ‫ސ މި ފަދ ަ ބ ަ ް‬ ‫ބޭބ ޭފ ުޅުނ ްގ ެ ދ ޫފ ުޅުނ ްވ ެ ް‬

‫ޚަބަރުތ ަކ ެވ ެ‪ .‬ދ ުނި ޔ ެއ ާއި އ ާ ިޚރަތ ުގ ެ ބ ާއްޖ ަވ ެރި ކަނ ް‬

‫ީދނަށ ް ނަޞް ރ ުދި ނުމ ަށްޓަކ ައި ތ ެދ ުވ ާ ބ ައ ެއ ްގ ެ‬

‫ތ ަކުރާރ ުވާކ ަ ީމ މި ދެންނ ެވި ކަންބ ޮޑ ުވުނ ް އި ތުރ ުވ ާ‬

‫ލި ިބގަނެވޭނ ެ އެންމ ެ ފ ުރި ހަމ ަ ނި ޒ ާމ ެވ ެ‪ .‬މި ީއ‬

‫ިކބ ައި ގ ައި ”ޖި ހ ާ ީދ ރ ޫޙ ު“ ފި ޔ ަވ ައި ހުންނަނ ްޖެހޭނ ެ‬

‫ސަ ބ ަބ ެކ ެވ ެ‪ .‬ފ ަހ ެ‪ ،‬އ ަމި އްލައ ަށ ް އ ަމި އްލ ަ ނަފ ްސަ ށ ް‬

‫ސތ ައ ް ދަންނަ ީމހަކ ަށ ް‬ ‫ސ ް‬ ‫އި ސްލ ާމ ް ީދނ ުގ ެ އ ަ ާ‬

‫އ ެހެނ ް ރ ޫޙ ެއ ް ނޯންނާނ ެއ ެވ ެ‪.‬‬

‫މުސްލި މުނ ް ނި ކަމ ެތި ކ ޮށ ް އެބ ައި މީހުންނަށ ް‬

‫‪27‬‬

‫މުސް ިލމު ްނ ިނ ަކމެ ިތ‬ ‫ކު ުރމުގ ެ ގޮވު ްނ ަތއ ް‬ ‫އަޙްމަދ ު ޝާ ޛ ު ޢަބްދުލްޣަފޫރު‬

‫ޣ ައި ރ ުމުސްލި މުނ ް ކޮނ ްޓ ްރ ޯލުކ ޮށ ް‬

‫)ބ ޯދ ާ‪ ،‬ނުވަތ ަ ވ ަ ިކ އަސްލުތ ަކ ެއްގ ައި ގަދަޔ ަށ ް‬

‫ޝއ ްކ ެތްނ ެތ ް ގ ޮތުގ ައި ‪ ،‬ދ ުނި ޔ ޭގ ެ‬ ‫ަ‬

‫ިހންގ ަމުނ ްދ ާ މ ަޝް ހޫރ ު މީޑި ޔާތ ައ ް ކަމ ަށ ްވ ާ‬

‫ިހފަހ ައްޓ ައި ގެނ ް އުޅ ޭ މުސްލި މުނ ް(‬

‫ކަންކ ޮޅުތ ަކުގ ައި ކ ުށ ުގ ެ ޢަމ ަލުތ ައ ް ިހންގ ަނީ‬

‫ސ‬ ‫ީސ އ ަދި މި ނޫނ ްވ ެ ް‬ ‫ސއެނ ްއެނ ް އ ާއި ީބބ ީ‬ ‫ީ‬

‫‪Violent fundamentalist .3‬‬

‫ހަމ ައެކ ަނި މުސްލި މުންނ ެއްނޫނ ެވ ެ‪ .‬މީގ ެތެރޭގ ައި‬

‫ސޔ ާސަ ތ ު‬ ‫މި ފަދ ަ ޚަބަރ ު ޗެނަލުތ ަކ ުގ ެ މ ައި ގ ަނޑ ު ި‬

‫)ޙ ައ ްދ ު ފަހަނައ ަޅާފ ައި ވ ާ ‪ /‬އ ަނި ޔ ާވ ެރި ޙަރަކ ާތްތ ައ ް‬

‫ކ ްރި ސްޓި އަނުންނ ާއި ‪ ،‬ޔ ަހ ޫ ީދންނ ާއި ‪،‬‬

‫ކަމ ަށ ްވެފ ައި ވ ަނީ މުސްލި މުންނ ާ ގ ުޅުނ ްހ ުރި‬

‫ިހނ ްގ ާ ބ ޯދ ާ މުސްލި މުނ ް(‬

‫ބ ުޑި ސްޓުންނ ާއި ‪ި ،‬ހނ ްދ ޫއި ންނ ާއި ‪ ،‬ތަމަޅ ައި ންނ ާއި ‪،‬‬

‫ޚަބަރުތ ައ ް ފ ެތުރ ުމުގ ައި ކ ަމ ުގ ެ ޙ ަ ީޤޤ ަތ ް ފޮރ ުވާލ ައި ‪،‬‬

‫‪Wahabi Zealot .4‬‬

‫ސ ހ ުރި ހ ާ‬ ‫ސންގަޅ ައި ންނ ާ މި ހެންގ ޮ ް‬ ‫ި‬

‫މުސްލި މުންނަށ ް އި ހާނ ެތި ކަނ ް ލި ބޭނެހ ައި ގ ޮތްގޮތ ަށ ް‬

‫)ޙ ައ ްދ ު ފަހަނައ ަޅާފ ައި ވ ާ ވ ައ ްހ ާ ީބނ ް(‬

‫ސ ކ ުށ ުގ ެ ތ ަފ ާތ ު‬ ‫ފ ަލ ްސަ ފާތ ަކ ެއ ްގ ެ މީހުނ ްވ ެ ް‬

‫އެޚަބަރުތ ައ ް ފ ެތުރުމ ެވ ެ‪ .‬އ ަދި ކ ުށ ުގ ެ ގ ޮތުގ ައި‬

‫‪Muslim Extremist .5‬‬

‫ސ ދ ުނި ޔ ޭގ ެ‬ ‫ޢަމ ަލުތ ައ ް ކޮންމ ެ ދުވަހ ަކ ުވ ެ ް‬

‫ިހމެނޭ‪ ،‬މުސްލި މުންނ ާ ގ ުޅުނ ް ހ ުރި ވަރަށ ް އާދ ައި ގ ެ‬

‫)ހަރުކ ަށި މުސްލި މުނ ް(‬

‫ސ‬ ‫އެތަނ ްމި ތ ާނގ ައި ިހންގ ަމުންދ ެއ ެވ ެ‪ .‬އ ެހެންނަމ ަވ ެ ް‬

‫ސ ހުޅ ަނގ ުގ ެ މީޑި ޔާތ ަކ ުގ ެ‬ ‫ކ ުދި ކ ުދި ކަންތ ައްތ ައ ްވ ެ ް‬

‫‪Sunni Bombers .6‬‬

‫ހުޅ ަނގ ުގ ެ މީޑި ޔާތ ަކުނ ް ވަރަށ ް މ ަދ ު‬

‫ސ ީދ‬ ‫”ޓ ޮޕ ް ސްޓ ޯރީ “ ތ ަކ ުގ ެ ގ ޮތުގ ައި ގެނ ެ ް‬

‫ސނ ްނީ ނ ް(‬ ‫)ބޮންގ ޮއ ްވ ާ ު‬

‫ސބ ަތްކ ޮށ ް‬ ‫ޙާލ ަތ ެއްގ ައި ނ ޫނީ މި ފަދ ަ މީހުންނަށ ް ނި ް‬

‫ސތ ަކުންނަށ ް ހ ުރި‬ ‫މުސްލި މުންނަ ީކ ދ ުނި ޔ ޭގ ެ ީމ ް‬

‫‪Islamic Jihadi .7‬‬

‫ިހނ ްދ ޫ ޓެރަރި ސްޓ ް‪ ،‬ކެތ ޮލި ކ ް ކިލ ާރސް‪،‬‬

‫” ިބރ ެއ ް“ ކ ަމުގ ައި ހާމ ަކުރުމ ެވ ެ‪.‬‬

‫)މުސްލި މ ު ޖި ހ ާ ީދނ ް(‬

‫ސ ނުވަތ ަ‬ ‫ސޓަނ ްޓ ް ވަޔޮލަނ ްޓ ް މޮނ ްގ ާ ް‬ ‫ޕްރޮޓ ެ ް‬

‫‪Arab Killer .8‬‬

‫ސ ފަދ ަ ”ބުރަދަނ ްހ ުރި “‬ ‫ޖ ޫއި ޝް އ ެކްސްޓ ްރީ މި ސްޓ ް ް‬

‫)މީހުނ ް މަރ ާ ޢަރަ ީބނ ް(‬

‫ސތ ައ ް ބޭނުންކ ޮށ ްގެނ ް އެމީހުނ ް ިހނ ްގ ާ ނުބ ައި‬ ‫ބަ ް‬

‫ބ ައ ެއްކ ަމުގ ައި އ ަޑ ު ފ ެތުރުމ ަށްޓަކ ައި ހުޅ ަނގ ުގ ެ‬

‫‪Islamic Suicide bomber .9‬‬

‫ޢަމ ަލުތ ަކ ުގ ެ ޚަބަރުތ ައ ް ފ ަތުރަމުންނ ުދާކ ަ ީމ އެންމެނ ް‬

‫ސބ ަތްކ ޮށ ް ތ ަފ ާތ ު‬ ‫މީޑި ޔާތ ަކުނ ް މުސްލި މުންނަށ ް ނި ް‬

‫)ޖާނ ު ގ ޮއ ްވ ާލ ާ މުސްލި މުނ ް(‬

‫ދަންނަ ޙ ަ ީޤޤ ަތ ެކ ެވ ެ‪.‬‬

‫މ ުޞް ޠަލ ަޙ ު)‪(Terms‬ތ ައ ް ބޭނުނ ްކުރަމުންދ ެއ ެވ ެ‪.‬‬

‫‪Fanatics Muslim .10‬‬

‫މީގ ެތެރޭގ ައި ިހމެނޭ ބ ައ ެއ ް މ ުޞް ޠަލ ަޙ ު ތި ރީ ގ ައި‬

‫)ޙ ައ ްދ ު ފަހަނައ ަޅާފ ައި ވ ާ މުސްލި މުނ ް(‬

‫އެވ ަނީ އ ެވ ެ‪.‬‬

‫‪Islamic threat .11‬‬

‫ހުޅ ަނގ ުގ ެ މީޑި ޔާތ ަކުނ ް ފ ަތުރ ާ ޚަބަރުތ ަކ ުގ ެ‬

‫)މުސްލި މުނ ްގ ެ ނުރައ ްކ ާތ ެރި ކަނ ް(‬

‫ސރ ު ީޚތަކ ަށ ްވެފ ައި ވ ަނީ ”މުސްލި މުނ ްގ ެ‬ ‫ު‬

‫‪Islamic Terrorists .1‬‬

‫‪The mosque militant .12‬‬

‫ޙ ައ ްދުފަހަނައ ަޅ ާ ދި ޔ ުމ ާއި އ ަނި ޔ ާވ ެރި ވުނ ް“‬

‫)މުސްލި މ ު ޓެރަރި ސްޓުނ ް(‬

‫ސކިތ ުގ ެ ހ ަނގުރާމ ަވ ެރީ ނ ް(‬ ‫)މި ް‬

‫އެކަންޏ ެއްނޫނ ެވ ެ‪ .‬މީގ ެ އި ތުރުނ ް‪ ،‬ހިއުމަނ ް‬

‫މުސްލި މުންނަ ީކ ނުރައ ްކ ާތ ެރި ރަޙ ުމ ުކުޑ ަ‬

‫‪Muslim Fundamentalist .2‬‬ ‫‪26‬‬

‫މުސްލި މުނ ް ނި ކަމ ެތި ކުރުމ ަށްޓަކ ައި‬

‫ސ ނުވަތ ަ އި ންސާނީ ޙ ައ ްޤުތ ަކ ާ‬ ‫ރައި ޓ ް ް‬

‫‪www.mvislamqa.com‬‬

‫ައ ިމއ ް ަލ ައށް ަމ ުރވު ަމ ީކ‬ ‫ކ ޮ ްނ ަކ ަހ ަލ ަކމެއ ް؟‬

‫ިދރޭ ަތކެ ީތގ ެ ސޫ ަރ ހ ު ްނ ަނ ހެދު ާމ ިއ ާބލިސް ފަ ަދ ަތކެއް ާޗމެދު‬ ‫ސުވ ާލ ު‪:‬‬ ‫ތ ަޞް ީވރ ު ކުރ ެހުމ ަ ީކ ޙަރ ާމްކަމ ެއ ް‬ ‫ސރަކަމ ަށ ްވ ާ ޖަނަވާރ ު‪،‬‬ ‫ކަމ ަށ ްވ ާއި ރ ު އެފަދ ަ ބ ައ ެއ ް ޫ‬ ‫ކ ާޓޫނ ް ފަދ ަ ތ ަކ ެތި ޖ ަހާފ ައި ހުންނަ ހ ެދުނ ް‬ ‫ކުޑ ަކ ުދި ނ ް ލ ެއ ްވުނ ް އ ަދި އަލ ަމ ާރި ފަދ ަ‪ ،‬ނި ދ ާ‬ ‫ސ ފަދ ަ ތ ަކ ެ ީތގ ައި‬ ‫ްޝޓ ާއި ބ ާ ީލ ް‬ ‫އ ެނދ ުގ ެ ބ ެޑ ީ‬ ‫ހުރުނ ް އ ެ ީއ ކޮންކަހަލަކަމ ެއ ްތ ޯ؟ އ ަދި އ ަޅުގ ަނޑ ު‬ ‫މި ކ ަމާމ ެދ ު ޢަމ ަލ ުކުރަނ ް ީވގޮތ ަ ީކ ކޮބ ައި ތ ޯ؟‬

‫ސ އ ެއްޗ ެއ ް‬ ‫ްޝޓ ެއ ް ނުވަތ ަ އެނޫނ ްވ ެ ް‬ ‫ނުވަތ ަ ބ ެޑ ީ‬ ‫ބޭނުނ ް ކުރުމ ެވ ެ‪ .‬واﷲ أﻋﻠﻰ وأﻋﻠﻢ‪.‬‬ ‫ްޝއި ޚ ް މުޙ ައްމ ަދ ު‬ ‫ަޟލ ަތ ުއ ަ‬ ‫ޖ ަވ ާބ ު ދ ެއްވީ‪ :‬ފ ީ‬ ‫ޢި ޔ ާޟް ޢ ަބ ްދ ުއްލަޠީފ ް‬

‫اﳊﻤﺪ ﷲ‪ ،‬واﻟﺼﻼة واﻟﺴﻼم ﻋﻠﻰ ﻧﺒﻴﻨﺎ ﳏﻤﺪ وﻋﻠﻰ‬ ‫آﻟﻪ وﺻﺤﺒﻪ وﺳﻠﻢ وﺑﻌﺪ‪:‬‬

‫ޖަނަވާރ ު ނުވަތ ަ ކ ާޓޫންފަދ ަ ތ ަކ ެތި‬ ‫ްޝޓ ް ބޭނުނ ް‬ ‫ޖ ަހާފ ައި ހުންނަ ހ ެދުނ ް ނުވަތ ަ ބ ެޑ ީ‬ ‫ކުރުމ ަ ީކ މ ައ ްސަ ލ ަ އ ެއ ް ނޫނ ެވ ެ‪ .‬ސަ ބަބ ަ ީކ އ ެ ީއ‬ ‫އި ޙ ްތި ރ ާމ ް ކުރެވ ޭ އ ެއ ްޗި އ ްސަ ށ ް ނ ުވާތީވ ެއ ެވ ެ‪.‬‬ ‫އ ެހެންނަމ ަވެސް‪ ،‬މި ކ ަމުގ ައި އެންމ ެ ރައ ްކ ާތ ެރި ކަނ ް‬ ‫ބ ޮޑ ުގޮތ ަ ީކ އެފަދ ަ ޞޫ ރަ ނ ުހުންނަ ކަހަލ ަ ހ ެދުމ ެއ ް‬

‫ިއ ާމމު ީމހާ ަނ ާމދުގަ ިއ ާޢއްމުގ ޮ ެތއްގަ ިއ ިނ ިދޖެހ ު ްނ‬

‫ޖ ަވ ާބ ު‪:‬‬

‫اﳊﻤﺪ ﷲ‪ ،‬واﻟﺼﻼة واﻟﺴﻼم ﻋﻠﻰ ﻧﺒﻴﻨﺎ ﳏﻤﺪ وﻋﻠﻰ‬ ‫آﻟﻪ وﺻﺤﺒﻪ وﺳﻠﻢ وﺑﻌﺪ‪:‬‬

‫ސ‬ ‫އި މ ާމ ު މީހ ާގ ެ ނަމ ާދ ު ބ ާޠި ލ ު ީވނަމ ަވ ެ ް‬

‫ޖ ަވ ާބ ު‪:‬‬

‫اﳊﻤﺪ ﷲ‪ ،‬واﻟﺼﻼة واﻟﺴﻼم ﻋﻠﻰ ﻧﺒﻴﻨﺎ‬ ‫ﳏﻤﺪ وﻋﻠﻰ آﻟﻪ وﺻﺤﺒﻪ وﺳﻠﻢ وﺑﻌﺪ‪:‬‬

‫ޝއ ްކ ެއ ް ނ ެތ ް ގ ޮތުގ ައި އ ަމި އްލައ ަށ ް‬ ‫ަ‬ ‫ސ ކަހަލ ަ‬ ‫މަރ ުވ ުމ ާއި އ ަމި އްލ ަ ނަފ ްސަ ށ ް އ ެއ ްވ ެ ް‬ ‫އ ަނި ޔ ާއ ެއ ް ކުރުމ ަ ީކ ބ ޮޑ ުވ ެގެނ ްވ ާ ޙަރ ާމްކަމ ެކ ެވ ެ‪.‬‬

‫ِﻳﻜ ْﻢ إ َِﱃ اﻟﱠﺘـ ْﻬﻠ َ‬ ‫}} َوﻻ ُﺗـ ْﻠ ُﻘﻮا ﺑِﺄَﻳْﺪ ُ‬ ‫ُﻜ ِﺔ ‪{{...‬‬ ‫اﻟﺒﻘﺮة ‪” .195‬އ ަދި ތި ޔަބ ައި މީހުނ ްގ ެ އ ަތުނ ް‬

‫ޖ ަވ ާބ ު‪:‬‬

‫ސުވ ާލ ު‪ :‬އި މ ާމުމީހ ާ ނަމ ާދ ުކުރ ާއި ރ ު‬ ‫އ ާއ ްމުގ ޮތ ެއްގ ައި ނި ދި ޖ ެހ ެއ ެވ ެ‪ .‬މި ީއކޮންކަހަލ ަ‬ ‫ކަމ ެއ ްތ ޯއ ެވ ެ‪ .‬އ ަދި މ ައ ުމ ޫމުނ ްގ ެ ނަމާދ ަށ ް މި ކ ަމުނ ް‬ ‫ސއ ަސަ ރ ެއ ްކުރާނ ެތ ޯއ ެވ ެ‪ .‬އ ަދި އެއީއެކަހަލ ަ‬ ‫އ ެއ ްވ ެ ް‬ ‫އި މާމ ެއްކަނ ް އ ެގި ހުރ ެ އ ެއި މ ާމ ާ ނަމ ާދ ުކުރ ާ‬ ‫ސ ިކތ ަށ ް ނަމާދ ަށ ްދި އުމ ަ ީކ ކޮންކަހަލަކަމ ެއ ްތ ޯއ ެވ ެ‪.‬‬ ‫މި ް‬

‫‪www.raajjeislam.com/qa‬‬

‫މ ައ ުމ ޫމުނ ްގ ެ ނަމާދ ަށ ް އެކ ަމުނ ް އަޘަރ ެއ ް‬ ‫ނ ުކުރާނ ެއ ެވ ެ‪ .‬އި މ ާމ ު މީހާއ ަ ީކ އެފަދ ަ ނ ުކ ުޅ ެދުނ ްތ ެރި‬ ‫މީހ ެއްކަނ ް އ ެނގޭނަމ ަ އ ެހެނ ް އި މާމ ެއ ްގ ެ ފަހ ަތުގ ައި‬ ‫ސ އ ެހެނ ް‬ ‫ނަމ ާދ ު ކުރުނ ް އ ައ ުލާކަނ ް ބ ޮޑ ެވ ެ‪ .‬ނަމ ަވ ެ ް‬ ‫އި މާމ ަކ ު ނ ެތި އްޖ ެ ޙާލ ަތުގ ައި އެފަދ ަ އި މާމ ެއ ްގ ެ‬ ‫ސ ނަމ ާދ ު ކުރ ެވި ދާނ ެއ ެވ ެ‪ .‬އ ަދި‬ ‫ފަހ ަތުގ ައި ވ ެ ް‬ ‫އ ެ އި މ ާމ ު ގ ެ ސަ ބ ަބުނ ް ކަމ ަށ ް ބުނ ެ ޖ ަމާޢ ަތ ް‬ ‫ދޫކ ޮށްލ ައި ގެނ ް ނ ުވާނ ެއ ެވ ެ‪ .‬واﷲ أﻋﻠﻢ‬ ‫ްޝއި ޚ ް މުޙ ައްމ ަދ ު‬ ‫ަޟލ ަތ ުއ ަ‬ ‫ޖ ަވ ާބ ު ދ ެއްވީ‪ :‬ފ ީ‬ ‫ޢި ޔ ާޟް ޢ ަބ ްދ ުއްލަޠީފ ް‬

‫ސތ ައ ް ހ ަލ ާކ ުގ ެ ތެރެއ ަށ ް‬ ‫ތި ޔަބ ައި މީހުނ ްގ ެ ނަފ ް ު‬ ‫ނ ުލ ާށ ެވ ެ!“ އި ތުރ ުއެކަލ ޭގ ެފާނުނ ް ޙަދީޘ ް ކުރައ ްވާފ ައި‬ ‫ސ ދަގ ަނޑ ު‬ ‫ވ ެއ ެވ ެ‪ީ ” .‬މހ ަކ ު އޭނ ާގ ެ އ ަމި އްލ ަ ނަފ ް ު‬ ‫އ ެއްޗ ަކުނ ް )ވަޅިއ ެއ ް ފަދ ަ އ ެއްޗ ަކުނ ް( ގ ަތ ުލ ު‬ ‫ކ ޮށ ްފި މީހ ާ ޖަހަންނަމ ައި ގ ެ އ ަލި ފާނުގ ައި އަބ ަދ ުގ ެ‬ ‫އަބަދ ަށ ް އެފަދ ަ އ ެއްޗ ަކުނ ް އޭނ ާގ ެ ބ ަނޑ ަށ ް‬ ‫ސ ގ ަތ ުލ ު ކ ުރި‬ ‫ހަރައި ހަރައި )އޭނ ާ އޭނ ާގ ެ ނަފ ް ު‬ ‫ގޮތަކ ަށ ް( ހުންނާނ ެއ ެވ ެ‪ .‬އ ަދި ވި ހ ައ ެއ ް ބ ޮއި ގެނ ް‬ ‫ސ ގ ަތ ުލ ުކ ުރި ީމހ ަކ ު ނަމ ަ އަބ ަދ ުގ ެ‬ ‫ތި ބ ާގ ެ ނަފ ް ު‬ ‫އަބަދ ަށ ް ޖަހަންނަމ ައި ގ ެ އ ަލި ފާނުގ ައި ވި ހ ަ ބ ޮއި ބ ޮއި‬ ‫ހުންނާނ ެއ ެވ ެ‪ .‬އ ަދި ފަރުބަދައ ަކުނ ް ފުނ ްމާލ ައި ގެނ ް‬ ‫ސ ގ ަތ ުލ ު ކ ޮށ ްފި މީހ ާ ޖަހަންނަމ ައި ގ ެ‬ ‫ތި ބ ާގ ެ ނަފ ް ު‬ ‫ސ‬ ‫އ ަލި ފާނުގ ައި އަބ ަދ ުގ ެ އަބަދ ަށ ް ތި ބ ާގ ެ ނަފ ް ު‬ ‫މ ަތި ނ ް ވ ައ ްޓ ާލ ައި ގެނ ް ގ ަތ ުލ ު ކ ޮށްކ ޮށ ް‬ ‫ހުންނާނ ެއ ެވ ެ‪“.‬‬ ‫ސ ގ ަތ ުލ ު ކުރުމ ަށ ްވުރ ެ‬ ‫ތި ބ ާގ ެ ނަފ ް ު‬ ‫ބޮޑ ަށ ް މ ާތ ްﷲގ ެ ނި ޢުމަތ ަށ ް ކާފަރ ުވުމ ަ ީކ ކޮބ ައި‬ ‫ހ ެއްޔ ެވ ެ!؟ ވީމ ާ އެފަދ ަ އ ެއްޗ ެއ ް ިހތ ަށ ް އަރައި ފި‬ ‫ޝއި ޠ ާނީ އެނުބ ައި ޚިޔ ާލުނ ް‬ ‫ނަމ ަ އ ަޢޫޛ ު ިކޔ ައި ަ‬ ‫ދުރ ުހ ެލި ވާނ ް ޖެހޭނ ެއ ެވ ެ‪ .‬އ ަދި ދ ުލުނ ް ބުނ ެވި އްޖ ެ‬ ‫ނަމ ަ ތ ައ ުބ ާވ ެ‪ ،‬އި ސްތި ޣ ްފާރ ު ކުރަނ ް ޖެހޭނ ެއ ެވ ެ‪.‬‬

‫واﷲ أﻋﻠﻢ‬

‫ޝމީމ ް‬ ‫ްޝއި ޚ ް އާދ ަމ ް ަ‬ ‫ަޟލ ަތ ުއ ަ‬ ‫ޖ ަވ ާބ ު‪ :‬ފ ީ‬ ‫އި ބްރާހީމ ް‬ ‫‪25‬‬

������������������������������������ ������������������������������������ ��������������� ���������������������������������������� ������������������������������������ ��������������� ������������������������������������ ��������������� ���������������������������������������� ��������������� ���������������������������������������� ��������������������������������������� ����������������������������������������

������������� �������������� ������������� �������������� ������� ������� ������� �������

��������������������������������������� ��������������������������������������� ��������������������������������������� ��������������������������������������� ��������������������������������������� ��������������������������������������� ������������������������������������� ��������������������������������������� ������������������������������������� ������������������������������������� ����������������������������������� ������������������������������������� ����������������������������������� ����������������������������������� ������������������������������������� ����������������������������������� ������������������������������������� ������������������������������������� ��������������������������������������� ��������������������������������������� ������������������������������������� ��������������������������������������� �������������������������������������������� �������������������������������������������� ��������������������������������������� �������������������������������������������� ��������������� ��������������� �������������������������������������������� ��������������� ���������������

24

‫‪-8‬‬

‫މުސްލި މުންނ ާ އި ދި ކޮޅ ަށ ް މ ުޝް ރި ކުންނ ާއި ކާފަރުންނަށ ް‬ ‫ސފ ައި ނ ްގ ެ އ ެ ީހ‬ ‫ވ ާގި ވ ެރި ވުމ ެވ ެ‪ .‬މުދ ަލުނ ް ނުވަތ ަ ހ ަތި ޔާރ ާއި ި‬ ‫ސ ކ ޮށ ްދި ނުނ ް ފަދ ަ ކަންކަމ ެވ ެ‪.‬‬ ‫ސ ް‬ ‫ސ ނުވަތ ަ ޖ ާ ޫ‬ ‫ދީގެނ ް ވި ޔ ަ ް‬ ‫އެފަދ ަ ކަމ ެއ ް މުސްލި މުންނ ާ އި ދި ކޮޅ ަށ ް ކާފަރުންނަށ ް ކ ޮށްދީފި‬ ‫ީމހ ަ ީކ ކާފަރ ެކ ެވ ެ‪ .‬މ ާތ ް ﷲ ގ ެ ވ ަ ީހބަސްފ ުޅުގ ައި ވ ެއ ެވ ެ‪O .‬‬ ‫" ‪.- , + *) ( ' & % $ #‬‬ ‫‪ N43 2 1 0 /‬اﳌﺎﺋﺪة ‪ .51‬މާނައަކީ‪” :‬އ ޭ ީއ މާނ ް ީވ‬ ‫ސތ ަކުންނޭވ ެ! ތި ޔަބ ައި މީހުނ ް ޔ ަހ ޫ ީދންނ ާއި ނަޞާ ރ ާއި ންނަ ީކ‬ ‫ީމ ް‬ ‫ތި ޔަބ ައި މީހުނ ްގ ެ ގ ާތ ް ރަހުމ ަތ ްތ ެރި ނ ް ކ ަމުގ ައި ނުހ ަދ ާށ ެވ ެ!‬ ‫އެބ ައި މީހުނ ްނީ އ ެއްބަޔ ަކ ު އަނ ެއ ް ބ ައ ެއ ްގ ެ ރަހުމ ަތ ްތ ެރީ ންނ ެވ ެ‪.‬‬ ‫އ ަދި ތި ޔަބ ައި މީހުނ ްކުރ ެ އެބ ައި މީހުންނ ާއި )ކާފަރުންނ ާއި ( ގ ާތ ް‬ ‫ރަހުމ ަތ ްތ ެރި ކ ަމ ުގ ެ ގ ުޅުނ ް ބަދ ަ ިހކ ޮށ ްފި ީމހ ަ ީކ ހަމަކަށަވަރުނ ް‬ ‫އެމީހުނ ްގ ެތެރ ެއި ނ ް ވ ާ މީހ ެކ ެވ ެ‪“.‬‬

‫‪-9‬‬

‫ޝރީ ޢ ަތުނ ް‬ ‫ކީރި ތި ރަސޫލ ާ ﳏﻤﺪ ﺻﻠﻰ اﷲ ﻋﻠﻴﻪ وﺳﻠﻢ ގ ެ ަ‬ ‫ބ ައ ެއ ް މީހުނަށ ް ނި ކ ުތ ުމ ުގ ެ މި ނި ވަންކަނ ް އ ޮތްކ ަމުގ ައި ދ ެކުމ ެވ ެ‪.‬‬ ‫ޝރ ްޢ ު ކުރައްވ ައި ދ ައްކ ަވާފ ައި ވ ާ މ ަގ ު‬ ‫އި ތުރ ު އެކަލ ޭގ ެފާނުނ ް ަ‬ ‫ނޫނ ް އ ެހެނ ް މަގ ަކުނ ް މ ާތ ް ﷲ އ ާއި ކ ުށްތަނ ްވ ެ‪ ،‬އ ަޅުކަނ ް‬ ‫ކުރުމ ަ ީކ ބ ައ ެއ ް މީހުނަށ ް ލި ބިގެނ ްވ ާ އި ޚ ްތި ޔާރ ެއ ް ކ ަމުގ ައި‬ ‫ދ ެކުމ ަ ީކ އެފަދ ަ މީހ ާ ކާފަރ ު ވާނ ެ ކަމ ެކ ެވ ެ‪.‬‬

‫‪-10‬‬

‫މ ާތ ް ﷲ ގ ެ ީދނ ް އ ޮޅުންނ ުފި ލުވ ައި ‪ ،‬އ ެ ީދނަށ ް‬ ‫ސ އެފަދ ަ މީހ ާ‬ ‫ޢަމ ަލުނުކ ޮށ ް‪ީ ،‬ދނުނ ް މޫނުއ ަބުރައި ލުމ ެވ ެ‪ .‬އ ެ ީއވ ެ ް‬ ‫ީދނުނ ް ބޭރ ުވާނ ެ ކަމ ެކ ެވ ެ‪ .‬ﷲ ގ ެ ބަސްފ ުޅުގ ައި ވ ެއ ެވ ެ‪+O .‬‬ ‫‪8 7 6 5 43 2 1 0 / . - ,‬‬ ‫ސކ ަލ ާނގ ެ‬ ‫‪ N9‬اﻟﺴﺠﺪة ‪ .22‬މާނައަކީ‪” :‬ތި މ ާގ ެ ވ ެރި ރަ ް‬ ‫އާޔ ަތްތ ައ ް ހ ަނދުމަކ ޮށްދ ެވުމ ަށ ް ފ ަހުގ ައި އ ެއި ނ ް މޫނ ު‬ ‫އ ަނބުރާލ ައި ފި މީހާއ ަށ ް ވުރ ެ ވ ަ ިކނ ް ބ ޮޑ ު އ ަނި ޔ ާވ ެރި އ ަ ީކ‬ ‫ކ ާކ ުހ ެއްޔ ެވ ެ‪ .‬ހަމަކަށަވަރުނ ް ތި މަނ ް ﷲ ީއ މ ުޖ ުރި މުނ ްގ ެ‬ ‫ސކ ަލ ާނގ ެއ ެވ ެ‪“.‬‬ ‫ިކބ ައި ނ ް ބަދ ަލ ު ހިއްޕ ަވ ާ ރަ ް‬ ‫ސއ ަށ ް ކުރ ާ މީހ ާ އ ާއި‬ ‫މި ކަންކ ަމުނ ް ކުރ ެ ކަމ ެއ ް ސަ މ ާ ާ‬ ‫ގަސްތުގ ައި ކުރާމީހ ާ އ ާއި މ ަޖ ުބޫރ ުވުމ ަކ ާއި ނުލ ައި ިބރުނ ްހުރ ެ‬ ‫ސ ފަރަގ ެއ ް ނ ުވ ެއ ެވ ެ‪.‬‬ ‫ކުރާމީހ ާ އ ާއި ދެމ ެދުގ ައި އ ެއ ްވ ެ ް‬ ‫ހަމ ައެފަދ ައި ނ ް މީހުނ ް ހ ަދާފ ައި ވ ާ ގާނޫނުތ ަކ ާއި ނި ޡ ާމުތަކ ަ ީކ‬ ‫ޝރީ ޢަތ ައ ްވުރ ެ ރަގ ަޅ ު އ ެއްޗ ެއ ް ކ ަމުގ ައި‬ ‫އި ސްލ ާމ ް ީދނ ުގ ެ ަ‬ ‫ދެކިއްޖ ެ މީހ ާ އި ސްލާންކަނ ް ގ ެއްލ ޭ ދި ހ ަ ކަންތ ަކ ުގ ެ ތެރ ެއި ނ ް‬

‫ހަތަރުވަނަ ބަޔ ަށ ް ވަންނާނ ެއ ެވ ެ‪ .‬އ ަދި އި ސްލ ާ ީމ ނި ޡާމ ަ ީކ މޮޑ ަ ނ ް‬ ‫ޒ ަމާނަށ ް ފެތ ޭ ނި ޡާމ ެއ ް ނޫންކ ަމުގ ައި ދެކޭމީހުންނ ާއި އި ސްލ ާ ީމ‬ ‫އ ުޞޫ ލ ަ ީކ މި އ ަދ ު މުސްލި މުނ ްގ ެ ކ ުރި އެރ ުމ ާއި ތަރައ ް ީޤއ ަށ ް‬ ‫ސ ހަތަރުވަނަ ބ ައި ގ ެ‬ ‫އ ެ ިޅފ ައި ވ ާ ހުރަހ ެއްކ ަމުގ ައި ދެކ ޭ މީހުނ ްވ ެ ް‬ ‫ޝރީ އަތ ަ ީކ ހަމ ައެކ ަނި‬ ‫ތެރެއ ަށ ް ވަންނާނ ެއ ެވ ެ‪ .‬ނުވ ަތ އި ސްލ ާ ީމ ަ‬ ‫ސކ ަލ ާނގ ެ އ ާއި ދެމ ެދުގ ައި އޮންނަނ ް‬ ‫އ ަޅ ާއ ާއި އޭނ ާގ ެ ވ ެރި ރަ ް‬ ‫ސލަކ ަށ ް‬ ‫ޖެހ ޭ ގ ުޅުމ ެއ ް ކ ަމުގ ައި ހަދ ައި ދި ރި އ ުޅ ުމ ުގ ެ ކަންކަމ ަ ީކ މި ާ‬ ‫ޝރީ އަތ ަށ ް‬ ‫ސޔ ާސަ ތ ާއި އި ޤ ްތި ޞާ ދ ު ފަދ ަ ބ ައި ތަކ ަ ީކ އި ސްލ ާ ީމ ަ‬ ‫ި‬ ‫ސ އ ޭގ ެތެރޭގ ައި‬ ‫ވަންނަ އ ެއްޗ ެއ ް ނޫންކ ަމުގ ައި ހަދ ައި ފި މީހ ާވ ެ ް‬ ‫ިހމެނޭނ ެއ ެވ ެ‪.‬‬ ‫ސ މުރުތ ައ ްދ ުވ ާ ކަންތ ައްތ ަކ ުގ ެ ތެރ ެއި ނ ް‬ ‫އ ަދި ވ ެ ް‬ ‫ހަތަރުވަނަ ބ ައި ގ ައި ިހމެނޭ ކަންކ ަމ ުގ ެ ތެރޭގ ައި ‪ ،‬ވ ައްކަނ ް ކުރ ާ‬ ‫މީހ ާގ ެ އ ަތ ް ކ ެނޑ ުމ ާއި ކ ައި ވެންޏަށ ް ފ ަހުގ ައި ޒި ނޭ ކ ޮށ ްފި‬ ‫ޝރީ ޢ ަތ ް ފި ޔަވ ައި‬ ‫މީހ ާ ރަޖ ަމ ު ކުރުނ ް ފަދ ަ‪ ،‬މ ާތ ް ﷲ ގ ެ ަ‬ ‫އ ެހެނ ް ހ ުކުމ ެއ ް ކުރުމ ަ ީކ ހ ުއްދ ަ ކަމ ެއ ް ކ ަމުގ ައި ދެކިއްޖ ެ‬ ‫މީހ ާ‪ ،‬އ ެހ ުކުމ ަ ީކ މ ާތ ް ﷲ ގ ެ ހ ުކ ުމ ްފުޅ ަށ ްވުރ ެ މ ޮޅ ު ނުވަތ ަ‬ ‫ސ ހަތަރ ު‬ ‫ރަގ ަނޅ ު ހ ުކުމ ެއ ް ކ ަމުގ ައި ނުދ ެކުނ ު ކ ަމުގ ައި ވި ޔ ަ ް‬ ‫ވަނަ ބ ައި ގ ެ ދ ަށުނ ް ކާފަރ ުވާނ ެއ ެވ ެ‪ .‬ސަ ބަބ ަ ީކ މ ާތ ް ﷲ ހަރ ާމ ް‬ ‫ކުރައ ްވާފ ައި ވ ާ ކަމ ެއްކ ަމުގ ައި މުސްލި މުނ ް އ ެއްބަސްވެފ ައި ވ ާ‬ ‫ކަމ ެއ ް ހަރ ާމ ް ނޫންކ ަމުގ ައި ދ ެކ ުނީ މ ައ ެވ ެ‪ީ .‬ދނުގ ައި ހަރ ާމ ް‬ ‫ސލަކ ަށ ް‪:‬‬ ‫ކަމ ެއްކ ަމުގ ައި ކ ަނޑ ައ ެ ިޅ އ ެނގި ގެނ ްވ ާ ކަމ ެއ ް‪ ،‬މި ާ‬ ‫ރ ާބ ުއި ނ ް‪ ،‬ޒި ނޭކުރުނ ް‪ ،‬އ ަދި މ ާތ ް ﷲ ގ ެ ހ ުކ ުމ ްފ ުޅ ު ފި ޔަވ ައި‬ ‫އ ެހެނ ް ހ ުކުމ ެއ ް ކުރުނ ް ފަދ ަ ކަމ ެއ ް ހ ުއްދ ަކުރ ާ ކޮންމ ެ ީމހ ަ ީކ‬ ‫މުސްލި މުނ ްގ ެ އި އ ްތި ފ ާގުނ ް ކާފަރ ެކ ެވ ެ‪.‬‬ ‫ވ ުޟޫ ކ ޮށ ްގެނ ް ހ ުއްޓ ައި ވ ައ ެއ ް ބޭރ ުވ ުމުނ ް ވ ުޟޫ‬ ‫ގ ެއްލ ޭ ފަދ ައި ނ ް އި ސްވ ެދި ޔ ަ ކަންކ ަމުނ ް ކަމ ެއ ް ކ ޮށ ްފި މީހ ާ‬ ‫ީދނުނ ް ބޭރ ުވާނ ެއ ެވ ެ‪ީ .‬ދނުނ ް ބޭރ ުވާފަދ ަ ކަމ ެއ ް ކ ޮށ ްފި މީހާއ ަ ީކ‬ ‫ކާފަރ ެއ ް ކ ަމުގ ައި ކ ަނޑ ައެޅ ޭނީ އެކަނ ް މަނ ާވ ެދާނ ެ އުޛުރ ެއ ް‬ ‫ނުވަތ ަ ޝު ބުހ ައ ެއ ް އ ޮތ ްތ ޯ ބަލ ައި ‪ ،‬ޙ ުއްޖ ަތ ް ޤ ާއި މ ް ކުރުމ ަށ ް‬ ‫ފ ަހުގ ައ ެވ ެ‪.‬‬ ‫އި ސްލ ާމްކ ަމ ާއި ީއމާންކ ަމ ުގ ެ ނި ޢުމަތ ަށ ް ފ ަހުގ ައި‬ ‫ޝރ ްކ ުގ ެ އ ަނދަވ ަޅުނ ް މ ާތ ް ﷲ އ ަޅުގ ަނޑ ާއި‬ ‫ކ ުފްރ ާއި ި‬ ‫ސކ ޮޅ ު‪ ،‬އ ަދި އ ެއްމެހ ައި ދި ވ ެ ިހ‬ ‫އ ަޅުގ ަނޑ ުގ ެއ ާއި ލ ާ އ ާއި ދ ަރި ފ ަ ް‬ ‫މުސްލި މ ު އ ަޚުންނ ާއި އ ުޚ ްތުނ ް ސަ ލާމ ަތ ް ކުރައ ްވ ާށި ! އ ާ ީމނ ް!‬ ‫وﺻﻠﻰ اﷲ وﺳﻠﻢ ﻋﻠﻰ ﺧﲑ ﺧﻠﻘﻪ ﳏﻤﺪ وﻋﻠﻰ آﻟﻪ وﺻﺤﺒﻪ وﺳﻠﻢ‬ ‫‪23‬‬

‫ސ ކަޑ ައެޅިގެނ ް ކާފަރ ު ވާނ ެއ ެވ ެ‪ .‬މ ާތ ް ﷲ‬ ‫ޢަމ ަލ ު ކ ުރި ނަމ ަވ ެ ް‬ ‫ވަހީކުރައ ްވާފ ައި ވ ެއ ެވ ެ‪¾ ½ ¼ » º ¹ ¸O .‬‬ ‫¿ ‪ N À‬ﳏﻤﺪ ‪ .9‬މާނައަކީ‪)” :‬ކާފަރުންނަށ ް( ގ ެއ ްލ ުމ ާއި‬ ‫ހ ަލ ާކ ު ވ ުމ ުގ ެ ސަ ބަބ ަ ީކ އެމީހުނ ް މ ާތ ް ﷲ ބާވ ައި ލ ެއ ްވި‬ ‫ތ ަކ ެއ ްޗ ާއި މ ެދ ު ނުރ ުހުންވީއ ެވ ެ‪ .‬އެކ ަމ ުގ ެ ސަ ބ ަބުނ ް އ ެއުރެނ ްގ ެ‬ ‫ސލަކ ަށ ް‬ ‫ޢަމ ަލުތ ައ ް މ ާތ ް ﷲ ބ ާޠި ލ ު ކުރައ ްވާފ ައި ވ ެއ ެވ ެ‪ “.‬މި ާ‬ ‫ސނަމ ާދ ު އ ަދ ާކުރަނ ް ޖެހ ޭ ީތ ނުވަތ ަ ޒި ނޭގ ެ ހ ައ ްދ ު‬ ‫ފ ަރ ްޟު ފ ަ ް‬ ‫ޝރ ް ީޢ ހ ައްދ ަކ ާއި މ ެދުގ ައި ިހންހަމ ަ ނުޖ ެހުމ ެވ ެ‪ .‬އ ެ ީއ‬ ‫ފަދ ަ ަ‬ ‫ކ ަނޑ ައ ެޅި ގެނ ް ކާފަރ ުވާނ ެ ކަމ ެކ ެވ ެ‪.‬‬

‫‪-6‬‬

‫رﺳـﻮل اﷲ ﺻﻠﻰ اﷲ ﻋﻠﻴﻪ وﺳﻠﻢ ގެންނަވާފ ައި ވ ާ‪ީ ،‬ދނ ުގ ެ‬ ‫ސލަކ ަށ ް‬ ‫ސރަ ކުރުމ ެވ ެ‪ .‬މި ާ‬ ‫ސ ކަމަކ ަށ ް މ ަލ ާމ ާތްކ ޮށ ް ފުރައ ް ާ‬ ‫އ ެއ ްވ ެ ް‬ ‫ސވަރ ުގ ެއ ާއި އެތަނުގ ައި ވ ާ ނި ޢުމ ަތްތަކ ަށ ް ޖ ޯކ ު ޖ ެހުންފަދ ަ‬ ‫ު‬ ‫ސރ ު ކުރުނ ް‬ ‫ނުވަތ ަ ނަރަކ ައ ާއި އެތަނ ުގ ެ ޢަޛ ާބ ާއި މ ެދުގ ައި ފުރައ ް ާ‬ ‫ފަދ ަ ކަމ ެއ ް ކ ޮށ ްފި ނަމ ަ އެފަދ ަ މީހ ާކާފަރ ުވ ެއްޖ ެއ ެވ ެ‪ .‬ﺍﷲ ﺗﻌﺎﻟﻰ‬ ‫ގ ެ ވ ަ ީހބަސްފ ުޅުގ ައި ވ ެއ ެވ ެ‪_ ^ ] \ [ O .‬‬ ‫` ‪NN.. g f e d c b a‬‬ ‫اﻟﺘﻮﺑﺔ ‪ .66 - 65‬މާނައަކީ‪ ” :‬ކަލ ޭގ ެފާނ ުވި ދ ާޅ ުވ ާށ ެވ ެ! ފ ަހ ެ‬ ‫ތި ޔަބ ައި މީހުނ ް ތި ޔ ަ މ ަލާމ ަތ ް ކުރަނީ ﷲ އ ާއި އެކ ަލ ާނގ ެ‬ ‫އާޔ ަތްތ ަކ ާއި އެކ ަލ ާނގ ެ ރަސޫލާއ ަށ ް ހ ެއްޔ ެވ ެ‪ .‬ޢުޛުރ ު‬ ‫ނުދ ައ ްކ ާށ ެވ ެ! ހަމަކަށަވަރުނ ް ީއމާނ ްވުމ ަށްފ ަހުގ ައި ތި ޔަބ ައި މީހުނ ް‬ ‫ކާފަރ ުވ ެއްޖ ެއ ެވ ެ‪“.‬‬

‫‪22‬‬

‫”‬

‫ޝަ ީރކު ކު ުރ ަމ ީކ ާމތް ﷲ ައށް ޚާއްޞަ‬ ‫ަކމެއްގަ ިއ ަމޚްލޫގަކު ަބ ިއވެ ިރ ކު ުރމެވެ‪ .‬ޚާއްޞަ ކޮށް‬ ‫ައޅު ަކމެއްގައެވެ‪ .‬ދު ާޢކޮށް ދެ ްނ ެނވު ާމ ިއ ަނދު ުރ ުބ ުނ ާމ ިއ‬ ‫ޤުރް ާބ ީނ ަކ ިތލު ްނ ފަ ަދ ާމތް ﷲ ައށް ޚާލިޞް ކު ުރ ަމށް‬ ‫ައ ްނގަވާފަ ިއވާ އެއްވެސް ަކމެއް އެހ ެ ްނ ަމޚްލޫގަ ަކށް‬ ‫ކު ުރ ަމ ީކ ބޮޑ ު ޝި ުރކެވެ‪ަ .‬އފަ ަދ ަޢ ަމ ެލއް ކޮށް ިފ ީމ ަހ ީކ‬ ‫މު ިޅއު ްނ ަމ ުތގ ެ ިއތް ިތފާގ ު ްނ ާކފަ ުރވެއްޖެ ީމހެކެވެ‪.‬‬

‫‪-7‬‬

‫“‬

‫ސޙުރ ުހ ެދުމ ެވ ެ‪ .‬އ ޭގ ެތެރޭގ ައި އި ސްތި ރި އ ާއި ވ ަރި ތ ޮޅި‬ ‫ި‬ ‫ޝއި ޠާނުނ ްގ ެ އ ެ ީހ ހޯދ ައި ގެނ ް ކުރެވ ޭ އެންމެހ ައި‬ ‫ަ‬ ‫އ ަދި ޖި ނ ްނި‬ ‫ކަންތ ައްތ ައ ް ިހމެނ ެއ ެވ ެ‪ .‬މި އި ނ ް ކަމ ެއ ް ކ ޮށ ް ނުވަތ ަ މި ފަދަކަމ ެއ ް‬ ‫ކުރުމ ަށ ް ރުހިއްޖ ެ މީހ ާ ކާފަރ ުވ ެ‪ީ ،‬ދނުނ ް ބޭރ ުވާނ ެއ ެވ ެ‪ .‬ﷲ‬ ‫ތ ަޢ ާލ ާ ވަހީކުރައ ްވާފ ައި ވ ެއ ެވ ެ‪.‬‬ ‫‪@ ? > = < ; :O‬‬ ‫‪ NND C B A‬اﻟﺒﻘﺮة ‪.102‬‬ ‫މާނައަކީ‪)” :‬ހާރ ޫތ ާއި މާރ ޫތ ު( އ ެ‬ ‫ދެބޭކ ަލުނ ް ފޮނ ުއ ްވި ފ ައި ވ ަނީ ހަމ ައެކ ަނި‬ ‫އި މ ްތި ހާނަކ ަށްޓަކ ައ ެވ ެ‪ .‬ފ ަހ ެ ތި ޔަބ ައި މީހުނ ް‬ ‫)ސޙުރ ު ދަސްކުރ ުމުނ ް( ކާފަރ ު ނ ުވ ާށ ެވ ެ!‬ ‫ި‬ ‫މި ފަދ ައި ނ ް އެނ ްގ ެވުމ ަށ ް ފ ަހުގ ައި މެނ ު ީވ‬ ‫ސހުރ ު‬ ‫ސ ީމހަކ ަށ ް ި‬ ‫އ ެ ދެބޭކ ަލުނ ް އ ެއ ްވ ެ ް‬ ‫ސކ ޮށ ެއ ް ނުދ ެއްވ ައ ެވ ެ‪“.‬‬ ‫ދަ ް‬

‫މި ކ ަމ ުގ ެ ނުރައ ްކ ާތ ެރި ކ ަމ ާއި ިބރ ުވ ެރި ކ ަމުނ ް އ ަޅުގ ަނޑ ުގ ެ ލ ޮބ ުވ ެތި‬ ‫އ ަޚުންނ ާއި އ ުޚ ްތުނ ް ރައ ްކ ާތ ެރި ވ ެ ތި ބުމ ައްޓަކ ައި އ ެ ދި ހ ަ ކަންތ ައ ް‬ ‫ހުށައަޅ ައި ީލމ ެވ ެ‪.‬‬

‫‪-1‬‬

‫މުސްލި މ ު އ ަޅ ާ މުރުތ ައ ްދ ުވ ެ‪ީ ،‬ދނުނ ް ބޭރ ުވ ާ‬ ‫ޝރީ ކ ު‬ ‫ކަންތ ައްތ ަކ ުގ ެ ތެރ ެއި ނ ް ފުރަތަމ ަ ކަމ ަ ީކ ﷲ އ ާއި ަ‬ ‫ކުރުމ ެވ ެ‪ .‬އެކ ަލ ާނގ ެ ވަހީކުރައ ްވާފ ައި ވ ެއ ެވ ެ‪u t s rO .‬‬ ‫‪~ } | { z y x w v‬ﮯ ¡ ‪¦ ¥ ¤ £ ¢‬‬ ‫§ ¨ ‪ N‬اﻟﻨﺴﺎء ‪ ،48‬މާނައަކީ‪” :‬ހަމަކަށަވަރުނ ް ﷲ ތ ަޢ ާލ ާ‬ ‫ޝރީ ކ ު ކުރ ުމ ުގ ެ ފާފ ަ ނ ުފ ުއ ްސަ ވާނ ެއ ެވ ެ‪ .‬އ ަދި‬ ‫އެކ ަލ ާނގ ެ އ ާއި ަ‬ ‫އެނޫނ ް އެންމެހ ައި ފާފ ައ ެއ ް އެކ ަލ ާނގ ެ އި ރާދ ަކުރ ެއ ްވި އަޅަކ ަށ ް‬ ‫ފ ުއ ްސަ ވ ައި ފާނ ެއ ެވ ެ‪“.‬‬ ‫ްޞ ކަމ ެއްގ ައި‬ ‫ޝރީ ކ ު ކުރުމ ަ ީކ މ ާތ ް ﷲ އ ަށ ް ޚ ާއ ަ‬ ‫ަ‬ ‫ްޞކ ޮށ ް އ ަޅުކަމ ެއްގ ައ ެވ ެ‪.‬‬ ‫މ ަޚ ްލޫގ ަކ ު ބ ައި ވ ެރި ކުރުމ ެވ ެ‪ .‬ޚ ާއ ަ‬ ‫ދ ުޢާކ ޮށ ް ދެންނ ެވ ުމ ާއި ނަދުރ ު ބުނ ުމ ާއި ޤ ުރ ްބ ާނީ ކ ަތި ލުނ ް ފަދ ަ‬ ‫ސ ކަމ ެއ ް‬ ‫މ ާތ ް ﷲ އ ަށ ް ޚ ާލި ޞް ކުރުމ ަށ ް އަންގ ަވާފ ައި ވ ާ އ ެއ ްވ ެ ް‬ ‫ޝރ ުކ ެވ ެ‪ .‬އަފަދ ަ ޢަމ ަލ ެއ ް‬ ‫އ ެހެނ ް މ ަޚ ްލޫގަކ ަށ ް ކުރުމ ަ ީކ ބ ޮޑ ު ި‬ ‫ކ ޮށ ްފި ީމހ ަ ީކ މުޅިއ ުންމ ަތ ުގ ެ އި ތ ްތި ފ ާގުނ ް ކާފަރ ުވ ެއްޖ ެ މީހ ެކ ެވ ެ‪.‬‬

‫‪-2‬‬

‫މ ާތ ް ﷲ އ ަށ ް ދަންނަވ ައި ‪ ،‬އެކ ަލ ާނގ ެ ހ ަޟު ރަތުގ ައި‬ ‫ޝފާޢ ަތ ްތ ެރި ވ ުމުމ ަށްޓަކ ައި އ ަޅ ާ އ ާއި އެކ ަލ ާނގ ެ އ ާއި‬ ‫ަ‬ ‫ސލަކ ަށ ް ކަމަކ ަށ ް އ ެދި‬ ‫ދެމ ެދުގ ައި މ ެދ ުވ ެރި އ ަކ ު ހ ެދުމ ެވ ެ‪ .‬މި ާ‬ ‫ސދ ާ މ ާތ ް ﷲ އ ަށ ް ދެންނ ެވ ުމ ުގ ެ‬ ‫ދަންނަވ ައި ދ ުޢ ާ ކުރ ާ އި ރ ު‪ީ ،‬‬ ‫ބަދ ަލުގ ައި ކީރި ތި ރަސޫލާއ ަށ ް ނުވަތ ަ މ ާތ ް ﷲ ގ ެ ޙ ަޟު ރަތުގ ައި‬ ‫އެފަރާތަކ ަށ ް އ ޮވ ެދާނ ެ މ ާތްކ ަމ ާއި ޖާހަކ ަށްޓަކ ައި އެފަދ ަ ފަރާތަކ ަށ ް‬ ‫ޝރ ްކ ުގ ެ ބާވ ަތ ެކ ެވ ެ‪ .‬މ ާތ ް ﷲ‬ ‫ދެންނ ެވުމ ެވ ެ‪ .‬އ ެ ީއ ކ ަނޑ ައެޅިގެނ ް ި‬ ‫ގ ެ ބަސްފ ުޅުގ ައި ވ ެއ ެވ ެ‪w v u t s rOO .‬‬ ‫‪ ~ } | { z y x‬ﮯ‪NN..‬‬ ‫ﻳﻮﻧﺲ ‪ .18‬މާނައ ަ ީކ ‪” :‬އ ަދި އެބ ައި މީހުނ ް މ ާތ ް ﷲ ފި ޔަވ ައި‬ ‫އެމީހުނަށ ް ގ ެއ ްލުމ ެއ ް އ ަދި ފ ައި ދ ާއ ެއ ް ނުދެވޭނ ެ ފަރ ާތްތަކ ަށ ް‬ ‫އ ަޅުކަނ ް ކުރ ެއ ެވ ެ‪ .‬އ ަދި އެމީހުނ ް ބުނ ެއ ެވ ެ‪ .‬މި ފަރ ާތްތަކ ަ ީކ ﷲ‬ ‫ޝފާޢ ަތ ްތ ެރި ވާނ ެ ފަރ ާތްތ ަކ ެކ ެވ ެ‪“.‬‬ ‫ގ ެ ޙ ަޟު ރަތުގ ައި ތި މަންމެނަށ ް ަ‬ ‫ސ މ ު ިޅ އުންމ ަތ ުގ ެ އި ތ ްތި ފ ާޤުނ ް ކާފަރ ެކ ެވ ެ‪.‬‬ ‫އެފަދ ަ ީމހ ަ ީކ ވ ެ ް‬

‫”‬

‫މ ުސް ިލމަކަށް ިމ ދ ު ިނޔެމ ަ ީތގަ ިއ‬

‫ރއްކާތ ެ ިރ‬ ‫ކ ު ިރމ ަ ިތވާނ ެ އެއްމ ެ ނު ަ‬

‫ކަމ ަ ީކ ީއމާންކަމުގ ެ ނޫރު ިލބުމަށް‬

‫ޝރުކުގ ެ ކަނު‬ ‫ފަހުގަ ިއ ކުފުރާ ިއ ި‬

‫އަނ ިދ ިރއަށް ވެއްޓުމެވ ެ‪.‬‬

‫‪-3‬‬

‫“‬

‫ޣ ައި ރ ު މުސްލި މުންނަ ީކ ކާފަރުންކ ަމުގ ައި ނުދ ެކުމ ެވ ެ‪.‬‬ ‫ޝއ ްކ ު ކުރުމ ެވ ެ‪.‬‬ ‫ނުވަތ ަ ކާފަރުނ ްގ ެ ކ ުފުރ ާއި މ ެދުގ ައި ަ‬ ‫ސ ރަގ ަޅ ު ގ ޮތ ެއ ް‬ ‫ނުވަތ ަ އެބ ައި މީހުނ ްގ ެ ީދނ ާއި ގޮތ ަ ީކ ވ ެ ް‬ ‫ކ ަމުގ ައި ދ ެކުމ ެވ ެ‪ .‬މާނައ ަ ީކ އި ސްލ ާމ ް ީދނ ް ފި ޔަވ ައި އ ެހެނ ް‬ ‫ޝރ ުކ ުގ ެ ީދންތ ަކ ެއ ް ކ ަމުގ ައި ގ ަބ ޫލ ު‬ ‫ހ ުރި ހ ައި ީދނަ ީކ ކ ުފުރ ާއި ި‬ ‫ނ ުކުރުމ ެވ ެ‪ .‬އެފަދ ަ ީމހ ަ ީކ ކާފަރ ުވ ެއްޖ ެ މީހ ެކ ެވ ެ‪.‬‬

‫‪-4‬‬

‫رﺳﻮل اﷲ ﺻﻠﻰ اﷲ ﻋﻠﻴﻪ وﺳﻠﻢ ގ ެ ގ ޮތްކޮޅ ަށ ްވުރ ެ އ ެހެނ ް‬ ‫މީހ ެއ ްގ ެ ނުވަތ ަ ބ ައ ެއ ްގ ެ ގ ޮތ ް ފ ުރި ހަމ ަވެފ ައި ރަނގ ަޅުކ ަމުގ ައި‬ ‫ސ ފި ލ ޯސަ ފަރ ެއ ް ނުވަތ ަ‬ ‫ސލަކ ަށ ް ކޮންމ ެވ ެ ް‬ ‫ދ ެކުމ ެވ ެ‪ .‬މި ާ‬ ‫ސޔ ާސަ ތ ު ދާނ ެއ ްގ ެ ގ ޮތ ް އި ތުރ ު އެކަލ ޭގ ެފާނުނ ްގ ެ ގ ޮތްކޮޅ ަށ ް‬ ‫ި‬ ‫ވުރ ެ މ ޮޅުކ ަމުގ ައި ނުވަތ ަ ހަމަހަމ ަ ކ ަމުގ ައި ދ ެކުމ ެވ ެ‪ .‬ހަމ ަ‬ ‫އެފަދ ައި ނ ް ކީރި ތި ރަސޫލ ާ ﺻﻠﻰ اﷲ ﻋﻠﻴﻪ وﺳﻠﻢ ކުރައ ްވާފ ައި ވ ާ‬ ‫ހ ުކ ުމ ްފ ުޅ ުގ ެ މ ައްޗ ަށ ް އ ެހެނ ް މީހ ެއ ްގ ެ ހ ުކ ުމ ް އި ސްކުރ ުމ ާއި‬ ‫ސކަނ ް ދޭފަދ ައި ނ ް އ ެހެނ ް‬ ‫އެކަލ ޭގ ެފާނުނ ްގ ެ ހ ުކ ުމ ްފުޅ ަށ ް އި ް‬ ‫ސލަކ ަށ ް އެކަލ ޭގ ެފާނުނ ް‬ ‫ސކަނ ް ދި ނުމ ެވ ެ‪ .‬މި ާ‬ ‫ހ ުކުމަކ ަށ ް އި ް‬ ‫ަސ ފަދ ަ ނި ޡާމަކ ަށ ް‬ ‫ކުރައ ްވާފ ައި ވ ާ ހ ުކ ުމ ްފުޅ ަށ ްވުރ ެ ޑި މ ޮކްރ ީ‬ ‫ސކަނ ް ދި ނުނ ް ނުވަތ ަ ހަމަހަމ ަ ކުރުމ ެވ ެ‪ .‬އެފަދ ަ ީމހ ަ ީކ‬ ‫އި ް‬ ‫ކާފަރ ެކ ެވ ެ‪.‬‬

‫‪-5‬‬

‫رﺳﻮل اﷲ ﺻﻠﻰ اﷲ ﻋﻠﻴﻪ وﺳﻠﻢ އެކަންކަމ ައި ގެނ ް‬ ‫ވަޑ ައި ގެންނ ެވި ކަންކ ަމުނ ްކުރ ެ ކަމ ަކ ާއި މ ެދ ު )ވ ާޖި ބ ެއ ް‬ ‫ނުވަތ ަ ފާފ ައ ެއ ް ކ ަމުގ ައި ކ ަނޑައ ަޅ ުއ ްވާފ ައި ވ ާ ކަމ ަކ ާއި‬ ‫މ ެދ ު( ރ ު ިޅ އަރައި ނަފުރަތ ު ކުރުމ ެވ ެ‪ .‬އެފަދ ަ މީހ ާ އެއ ަށ ް‬ ‫‪21‬‬

‫އައ ްޝެ ިއޚ ް އާދަމ ް ޝަ ީމމ ް ިބން ިއބްރާ ިހމ ް‬

‫اﳊﻤﺪ ﷲ رب اﻟﻌﺎﳌﲔ‪ ،‬واﻟﺼﻼة واﻟﺴﻼم ﻋﻠﻰ رﺳﻮل اﷲ‪ ،‬وﻋﻠﻰ آﻟﻪ وﺻﺤﺒﻪ‬ ‫وﻣﻦ واﻻه‪ .‬وﺑﻌﺪ‪:‬‬ ‫މުސްލި މަކ ަށ ް މި ދ ުނި ޔެމ ަ ީތގ ައި ކ ުރި މ ަތި ވާނ ެ އ ެއްމ ެ‬ ‫ނުރައ ްކ ާތ ެރި ކަމ ަ ީކ ީއމާންކ ަމ ުގ ެ ނޫރ ު ލި ބުމ ަށ ް ފ ަހުގ ައި‬ ‫ޝރ ުކ ުގ ެ ކަނ ު އ ަނދި ރި އ ަށ ް ވ ެއ ްޓުމ ެވ ެ‪ .‬އި ސްލ ާމ ް‬ ‫ކ ުފުރ ާއި ި‬ ‫ީދނ ުގ ެ ކަރ ާމ ާތ ްތ ެރި ދި ރި އ ުޅުމ ަށ ް ފ ަހުގ ައި ޖާހިލި އްޔ ަތ ުގ ެ‬ ‫ނުބ ައި ދި ރި އ ުޅުމ ަށ ް އ ެނބ ުރި ދި އުމ ެވ ެ‪ .‬މީހުނ ް މ ަގ ުފުރ ެދި ‪،‬‬ ‫ޝރ ުކ ުގ ެ ބާވ ަތްތ ަކ ާއި‬ ‫ީދނުންބޭރ ުވ ާ ކަންތ ައްތ ަކ ާއި ކ ުފުރ ާއި ި‬ ‫ސންނަތުގ ައި‬ ‫އ ޭގ ެ ނުރައ ްކ ާތ ެރި ކަނ ް ކީރި ތި ޤ ުރ ްއާނ ާއި މ ޫރި ތި ު‬ ‫ބ ަޔާނ ްކުރައްވ ައި އެކަމ ަށ ް އި ންޛާރ ުކުރައ ްވާފ ައި ވ ެއ ެވ ެ‪.‬‬ ‫އ ެހެންކ ަމުނ ް‪ ،‬މުރުތ ައ ްދ ުވ ާ މީހުނ ްގ ެ ހ ުކ ުމ ާއި ބެހ ޭ ބ ާބުގ ައި‬ ‫ްސލ ު‬ ‫މުސްލި މުއ ަޅ ާ ީދނުންބޭރ ުވ ާ ކަންތ ައްތ ައ ް ޢި ލ ްމ ުވ ެރި ނ ް ތ ަފ ީ‬ ‫ކުރައ ްވާފ ައި ވ ެއ ެވ ެ‪ .‬އ ޭގ ެތެރ ެއި ނ ް އުންމ ަތުގ ައި ދެބަސްވުމ ެއ ް‬ ‫ނ ުވ ާ‪ ،‬ނުރައ ްކ ާތ ެރި ކަނ ް ބ ޮޑ ު އ ަދި އެންމ ެ ގި ނައި ނ ް‬ ‫ސތ ަކުންނަށ ް އަރައި ގަނެވ ޭ ދި ހަކަމ ެއ ް ﺷﻴﺦ اﻹﺳﻼم ﳏﻤﺪ ﺑﻦ‬ ‫ީމ ް‬ ‫ﻋﺒﺪ اﻟﻮﻫﺎب رﲪﻪ اﷲ ފާހަގ ަ ކުރައ ްވާފ ައި ވ ެއ ެވ ެ‪ .‬ހަމ ައެފަދ ައި ނ ް‬ ‫ސ އ ެ ދި ހ ަ ކަންތ ައ ް‬ ‫ﲰﺎﺣﺔ اﻟﺸﻴﺦ ﻋﺒﺪ اﻟﻌﺰﻳﺰ ﺑﻦ ﺑﺎز رﲪﻪ اﷲ ވ ެ ް‬ ‫ލި ޔ ުއ ްވާފ ައި ވ ެއ ެވ ެ‪ .‬އ ަދި ފ ަހ ުގ ެ ވަރަށ ް ގި ނަ ޢި ލ ްމ ުވ ެރި ނ ް އ ޭގ ެ‬ ‫ޝރަޙ ަ ކުރައ ްވާފ ައި ވ ެއ ެވ ެ‪.‬‬ ‫ަ‬ ‫ސ އ ަޅުގ ަނޑ ުމެނ ްގ ެ ރ ާއްޖޭގ ައި‬ ‫މި ހާރަކ ަށ ް އ ައި ް‬ ‫މ ަދުނޫނ ް ޢަދަދ ެއ ްގ ެ މީހުނ ް‪ ،‬އ ެނގި ގެންނ ާއި ނޭނ ްގި ތި ބ ެ‪،‬‬ ‫ގަސްތުގ ައ ާއި އ ޮޅ ުމ ުގ ެ ތެރޭގ ައި ީދނުނ ް ބޭރ ުވ ެ‪ ،‬މުރުތ ައ ްދ ުވ ާ‬ ‫ފަދ ަ ކަންތ ައްތ ައ ް ބ ަހ ާއި ޢަމ ަލ ާއި ހިތުނ ް ކުރަމުނ ް އެބަދ ެއ ެވ ެ‪.‬‬ ‫‪20‬‬

���������������������������������������

������������������

����������������

������������������������������� ��

� ��������������������� ������19������������

������������������������������������ ���������������� ���������������� ��������������������������������������� �����������������������������������

‫ސކުންތ ަކ ު‬ ‫އޮންލ ައި ންކޮނ ް އެންމ ެ ގި ނަ ވީޑި އ ޯ އ ެއްތަނަކުނ ް ލި ބޭނ ެ ހ ާއްޔ ަ ީކ ޔ ޫޓި އ ުބ ްއ ެވ ެ‪ .‬ކޮންމ ެ ި‬ ‫އ ެއްގ ަޑި އި ރ ުގ ެ ވީޑި އ ޯ ޔ ޫޓި އުބ ަށ ް ދ ުނި ޔ ޭގ ެ އ ެ ިކކަންކ ޮޅުތ ަކުނ ް އަޅ ައ ެވ ެ‪ .‬އެގ ޮތުނ ް ‪ 24‬ގ ަޑި އި ރ ުގ ެ ވީޑި އ ޯ‬ ‫ސކުންތ ަކ ު އަޅ ައ ެވ ެ‪ .‬ކޮންމ ެ ‪ 10‬ދުވަހ ަކުނ ް އ ެއްގަރުނ ުގ ެ ދި ގ ުމި ނ ުގ ެ ވީޑި އ ޯ އަޅ ައ ެވ ެ‪.‬‬ ‫ކޮންމ ެ ‪ި 24‬‬ ‫ސ އަވ ަދި ނ ެތި‬ ‫ގ ަބ ޫލ ުކުރަނ ް ދ ަތި އ ެހެނ ް ނޫނ ްތ ޯ!‪ .‬ޔ ޫޓި އުބ ަށ ް ވީޑި އ ޯ އަޅ ަމުނ ްދ ާއި ރ ު ބ ަލާމީހުނ ްވ ެ ް‬ ‫އެކ ަމުގ ައ ެވ ެ‪ .‬ދ ުވާލ ަކ ު ‪ 4‬ބިލި ޔަނ ް ވީޑި އ ޯ ކޮންމ ެދުވަހ ަކ ު ދ ުނި ޔ ޭގ ެ އ ެ ިކކަންކ ޮޅުތ ަކުގ ައި ބ ަލ ަމުނ ްދ ެއ ެވ ެ‪ .‬ވީޑި އ ޯ‬ ‫ޙިއްސާކުރ ާ ސަ އި ޓްތ ަކ ުގ ެ ރަސްގ ެފާނަށ ް ޔ ޫޓި އ ުބ ް ވ ެގެންދ ަނީ މި ސަ ބ ަބުތަކ ަކ ާހުރ ެއ ެވ ެ‪.‬‬

‫ޙ ުސަ ިއން ޝަ ީޤފ ް ިއޙ ްސާ ން‬

‫ސ ީޑ‬ ‫ސ މެމ ޮރީ ކ ާޑ ެކ ެވ ެ‪ .‬އާދ ައި ގ ެ އ ެ ް‬ ‫ސ ީޑ މެމ ޮރީ ކ ާޑ ެކ ެވ ެ‪ .‬މި ީއ ފުރަތަމ ަ ވަޔ ަރލ ެ ް‬ ‫އ ައި ‪-‬ފ ައި އ ަ ީކ ކުޑ ަކުޑ ަ އ ެ ް‬ ‫ްޞކަމ ަ ީކ މި ކ ާޑ ުގ ައި ވ ައި ފ ައި‬ ‫ކ ާޑުބޭނުނ ްކުރެވ ޭ ހ ުރި ހ ާ ކެމެރާއަކ ަށ ް އ ައި ‪-‬ފ ައި ކ ާޑ ު ބޭނުނ ްކުރ ެވ ެއ ެވ ެ‪ .‬މި ކ ާޑ ުގ ެ ޚ ާއ ަ‬ ‫ޓ ޭކްނޮލޮޖީއި ނ ް ފ ޮޓ ޯއ ާއި ވީޑި އ ޯ ޓްރާންސްފ ާރ ކުރެވޭތީއ ެވ ެ‪ .‬އ ައި ފޯނ ާއި ‪ ،‬އ ަދި އ ައި ޕ ެޑ ް އެނ ްޑ ްރ ޮއި ޑ ްފަދ ަ އ ާލ ާތްތ ަކ ުގ ެ‬ ‫އި ތުރުނ ް ކޮންޕިއުޓަރަށ ް ޙިއ ްޞާ ކ ޮށ ްލ ެވ ެއ ެވ ެ‪.‬‬ ‫ޯޝލ ް ނ ެޓ ްވ ޯކ ްގ ެ ‪ 25‬ސަ އި ޓަކ ަށ ް އ ަޕ ްލ ޯޑ ް‬ ‫މި ކ ާޑ ު ވ ައި ފ ައި ނ ެޓ ްވ ޯކ ެއ ް މ ެދ ުވ ެރި ކ ޮށ ް ކ ޮމްޕިއުޓަރަށ ް ނުވަތ ަ ސ ަ‬ ‫ކ ޮއ ްލ ެވި ދާނ ެއ ެވ ެ‪ .‬ބޭނުނ ްވ ާ ގޮތަކ ަށ ް ސެޓި ނ ްހ ެދުމ ަށ ް‪ ،‬މެމ ޮރީ ކ ާޑ ު ކ ޮމްޕިއުޓަރ ާ ކަނ ެކ ްޓ ްކުރުމ ަށްފ ަހ ު މި ކ ާޑ ާއި އ ެކ ުލި ބ ޭ‬ ‫ޯޝލ ް ނ ެޓ ްވ ޯކ ް ސަ އި ޓަކ ަށ ް‬ ‫ޭޝންއ ަކުނ ް ސެޓި ނ ް ހ ަދާލަންޖ ެހ ެއ ެވ ެ‪ .‬ކ ޮމްޕިއުޓ ަރގ ައި ފ ޮޓޯޖ ަމ ާވާތަނ ާއި ސ ަ‬ ‫ޚ ާއ ްސަ އ ެޕ ްލި ކ ަ‬ ‫ސލަކ ަށ ް ސެޓި ނ ްގ ް‬ ‫ޭޝނ ް ބޭނުންކ ޮއ ްގެންނ ެވ ެ‪ .‬މި ާ‬ ‫އ ަޕ ްލ ޯޑ ްކުރަނ ް ބޭނުންނަމ ަ އެގޮތަކ ަށ ް ސެޓި ނ ްގ ް ހ ަދ ާލެވ ޭނީ މި އ ެޕ ްލި ކ ަ‬ ‫ސ ކެމެރ ާ ހ ުޅ ުވ ާލ ުމުނ ް ވ ަގ ުތުނ ް ޓްރާންސްފ ާރވާނ ް‬ ‫ސބަކ ަށްގ ޮ ް‬ ‫ހ ަދާފ ައި ވ ަނީ އ ަމި އްލ ަ ގ ޭގ ެ ނ ެޓ ްވޯކ ަށ ް ނަމ ަ ރޭނ ްޖ ްލި ބ ޭ ިހ ާ‬ ‫ފ ަށާނ ެއ ެވ ެ‪.‬‬ ‫ސދ ާ ވ ަގ ުތުނ ް ގ ުޅާލ ަދި ނުމ ެވ ެ‪ .‬ކޮންމެތަނ ެއްގ ައި‬ ‫މި ކ ާޑ ު ބޭނުނ ްކުރެވޭނ ެ ދެވަނަ ގޮތ ަ ީކ ”ޑ ައި ރ ެކ ްޓ ް މ ޯޑ ް“ ީ‬ ‫ސކ ޮށ ްލ ެވ ެ‪ .‬މި ގޮތ ަށ ް‬ ‫ސ އ ައި ފޯނ ާއި ‪ ،‬އ ައި ޕ ެޑ ް އ ަދި އެނ ްޑ ްރ ޮއި ޑ ް އ ާލ ާތްތަކ ަށ ް ފ ޮޓ ޯއ ާއި ވީޑި އ ޯ ޙިއ ް ާ‬ ‫ހ ުރި ނަމ ަވ ެ ް‬ ‫ޭޝނ ް އަޅަންޖ ެހ ެއ ެވ ެ‪ .‬އެގ ޮތުނ ް އެޕ ަލ ްއ ާއި އެނ ްޑ ްރ ޮއި ޑ ަށ ް ޚ ާއ ްސަ އ ައި ‪-‬ފ ައި‬ ‫ބޭނުނ ްކުރުމ ަށ ް އ ައި ‪-‬ފ ައި ގ ެ ޚ ާއ ްސަ އ ެޕ ްލި ކ ަ‬ ‫ޭޝނ ް ހ ުޅ ުވ ާލުމ ަށްފ ަހ ު ނަގ ާ ކޮންމ ެ ފ ޮޓ ޯއ ެއ ް ކުޑ ަ ިހނ ްދުކ ޮޅ ެއ ްގ ެ‬ ‫ޭޝނ ް ޑ ައުނ ްލ ޯޑ ްކުރ ެވެނ ްހުންނާނ ެއ ެވ ެ‪ .‬މި އ ެޕ ްލި ކ ަ‬ ‫އ ެޕ ްލި ކ ަ‬ ‫ތެރޭގ ައި އ ެ އާލަތަކ ަށ ް ޖ ަމ ާވާނ ެއ ެވ ެ‪ .‬މި ހެނ ްވ ުމުނ ް މެމ ޮރީ ފ ުލ ްވ ެދާނ ެ ީތ ިބރުގަންނާކ ަށ ް ނުޖ ެހ ެއ ެވ ެ‪.‬‬ ‫އ ައި ‪-‬ފ ައި ކ ާޑ ުގ ެ ތި ންވ ައްތަރ ެއ ް ހުރ ެއ ެވ ެ‪.‬‬ ‫އ ެ ީއ އ ައި ‪-‬ފ ައި ކަނ ެކ ްޓ ް)‪ީ 4‬ޖބީ(‪ ،‬އ ައި ‪-‬ފ ައި މޮބ ައި ލ ް‬ ‫)‪ީ 8‬ޖބީ(‪ ،‬އ ައި ‪-‬ފ ައި ޕ ްރ ޯ )‪ީ 8‬ޖބީ(އ ެވ ެ‪ .‬މި ކ ާޑ ު ތ ަކ ުގ ެ ރޭނ ްޖ ް‬ ‫‪45‬ފ ޫޓ ު‪ ،‬ބޭރ ުތެރޭގ ައި ‪ 90‬ފ ޫޓ ު ދުރ ުމި ނުގ ައި‬ ‫ފ‬ ‫އ ެތެރޭގ ައި‬ ‫ބޭނުނ ްކުރެވޭނ ެއ ެވ ެ‪.‬‬

‫‪18‬‬

‫ަތއްޔާރުކުރީ‪ :‬ޢާއިޝަ ތ ު ިޒފާފ ް‬

‫‪17‬‬

‫ފަޒްލޫން މުޙައްމަދ ު‬

‫‪ަ 4‬ޤވާ ިޢދު‬

‫ﷲ ތި ބާއ ަށ ް އ ެއި ލ ާހ ު އެނ ްގ ެވި‬ ‫ގޮތ ަށ ް އ ުޅ ުމ ުގ ެ ތ ައުފީޤ ު ދ ެއ ްވ ާށި އ ެވ ެ‪ .‬ފ ަހ ެ‬ ‫ތި ބ ާ ދަންނައ ެވ ެ‪ .‬ބ ާޠި ލ ްގ ެ މ ަގުނ ް އ ެއްކިބ ާވ ެ‬ ‫ހ ައ ްޤ ުގ ެ މަގ ަށ ް ތ ަބ ާ ީވ އި ބްރާހީމ ްގ ެ ފާނ ުގ ެ‬ ‫މި އްލަތަކީ‪ ،‬އި ޚ ުލ ާޞް ތ ެރި ކަމ ައި އ ެކ ު ﷲ އ ަށ ް‬ ‫އ ަޅުކަނ ް ކުރުމ ެވ ެ‪ .‬ﷲ ގ ެ ވ ަ ީޙބަސްފ ުޅުގ ައި‬ ‫ِْﻧﺲ‬ ‫ْﺖ ْاﳉ ﱠ‬ ‫”وَﻣﺎ َﺧﻠَﻘ ُ‬ ‫ވ ާ ފަދ ައި ންނ ެވ ެ‪َ .‬‬ ‫ِﻦ َواﻹ َ‬ ‫إ ﱠِﻻ ﻟَِﻴـ ْﻌﺒُ ُﺪو ِن ‪] -‬ﺳﻮرة اﻟﺬارﻳﺎت‪ [56:‬މާނައީ‪:‬‬ ‫ސކ ަލ ާނގެއ ަށ ް އ ަޅުކަނ ްކުރުމ ަށ ް‬ ‫”ތި މަންރަ ް‬ ‫ސކ ަލ ާނގ ެ ޖި ނ ްނީ ންނ ާއި ‪،‬‬ ‫މެނުވީ‪ ،‬ތި މަންރަ ް‬ ‫ްސނ ް ނަހ ައްދަވަމ ެވ ެ‪ “.‬ﷲ ތި ބ ާ‬ ‫އި ނ ީ‬ ‫ޚ ަލ ްޤ ުކުރ ެއ ްވ ެ ީވ އ ެއި ލާހ ަށ ް އ ަޅުކަނ ްކުރުމ ަށްކަނ ް‬ ‫ތި ބާއ ަށ ް އ ެނގި އްޖެނަމ ަ ތި ބ ާ ދަންނ ާށ ެވ ެ‪.‬‬ ‫ޠ ަހާރަތ ައި ނުލ ައި ނަމ ާދ ު ނަމާދަކ ަށ ް‬ ‫ނ ުވާފަދ ައި ނ ް ތ ައ ު ީޙދ ައި ނުލ ައި އ ަޅުކަނ ް‬ ‫އ ަޅުކަމަކ ަށ ް ނ ުވާނ ެއ ެވ ެ‪ .‬އ ަޅުކ ަމ ުގ ެ ތެރެއ ަށ ް‬ ‫ޝރ ުކ ު ވަދ ެއްޖެނަމ ަ ހަދ ަޘ ްވ ެރި ކ ަމުނ ް ޠ ަހާރަތ ު‬ ‫ި‬ ‫ސދ ަވ ެގެނ ް‬ ‫ގ ެއ ްލި ގެނ ްދާފަދ ައި ނ ް އ ަޅުކަނ ް ފ ަ ާ‬ ‫ޝރ ުކ ު އ ަޅުކ ަމ ާއި‬ ‫ދާނ ެއ ެވ ެ‪ .‬އ ަދި ތި ބާއ ަށ ް ި‬ ‫އ ެކ ުވ ެއްޖެނަމ ަ ޢަމ ަލުތ ަށ ް ބ ާޠި ލ ް ކ ޮށ ްލާކ ަމ ާއި‬ ‫އ ަދި އ ޭގ ެސަ ބ ަބުނ ް އ ެ ީމހ ަކ ު ދ ާއި މ ަށ ް‬ ‫ދ ެމި ގެނ ްދ ާ ގ ޮތ ެއްގ ައި ނަރަކ ައި ގ ައި ވާނެކަނ ް‬ ‫އ ެނގި އްޖެނަމ ަ ތި ބާއ ަށ ް އ ެނގުނ ް އެންމ ެ‬ ‫މުހިއ ްމ ު ކަންތ ަށ ް ތި ބާއ ަށ ް އ ެނގ ުނީ އ ެވ ެ‪.‬‬ ‫ތި ބާއ ަށ ް އެކަނ ް އ ެނގި އްޖެނަމ ަ ﷲތ ަޢ ާލ ާ‬ ‫ޝރ ުކ ުގ ެ ދާގ ަނޑ ުނ ް ސަ ލާމ ަތ ް‬ ‫ތި ބ ާ ި‬ ‫ޝރ ުކ ާއި މ ެދުގ ައި ﷲތ ަޢ ާލ ާ‬ ‫ކުރަށ ްވ ާށި އ ެވ ެ‪ި .‬‬ ‫ﺳﻮرة اﻟﻨﺴﺎء‪ 116:‬ގ ައި ވަޙީކުރަށ ްވާފ ައި ވ ެއ ެވ ެ‪.‬‬ ‫މާނައީ‪” :‬ހަމަކަށަވަރުނ ް‪ ،‬ﷲ‪ ،‬އެކ ަލ ާނގެއ ަށ ް‬ ‫ޝރީ ކުރ ުމ ުގ ެ ފާފ ައ ެއ ް ނ ުފ ުއ ްސަ ވާނ ެތ ެވ ެ‪.‬‬ ‫ަ‬ ‫އެނޫނ ް ފާފަތ ައ ް‪ ،‬އެކ ަލ ާނގ ެ އި ރާދ ަކުރައ ްވ ާ‬ ‫ޝރ ުކ ުގ ެ މި‬ ‫ީމހަކ ަށ ް ފ ުއ ްސަ ވ ަތ ެވ ެ‪ި “.‬‬ ‫ދާގ ަނޑ ުނ ް ތި ބާއ ަށ ް ސަ ލާމ ަތ ްވެވ ޭނީ ﷲ ކީރި ތި‬ ‫ޤުރ ުއާނުގ ައި ބ ަޔާންކ ޮށްފ ައި ވ ާ ހަތަރ ު ޤ ަވ ާއި ދ ެއ ް‬ ‫‪16‬‬

‫ދެނެގަނ ެގެންނ ެވ ެ‪.‬‬

‫ރ ަތމ ަ ޤަވ ާ ިޢދ ު‪:‬‬ ‫ފު ަ‬ ‫ރަސޫލ ު ﷲ އެބަޔ ަކ ާ ހ ަނގުރާމ ަކ ުރި‬ ‫ކާފަރުނ ް‪ ،‬ﷲ ީއ އެންމެހ ައި ތ ަކ ެތި‬ ‫ޚ ަލ ްޤ ުކުރ ެއ ްވ ެވި އެންމެހ ައި ކަންތ ައްތ ަށ ް‬ ‫ތ ަދ ު ީބރ ު ކުރަށ ްވ ާ އި ލ ާހުކަމ ަށ ް ީއމާނ ްވ ެއ ެވ ެ‪.‬‬ ‫ސ އެކ ަމުނ ް އެބ ައި މީހުނ ް‬ ‫ނަމ ަވ ެ ް‬ ‫މުސްލި މުންކ ަމުގ ައ ެއ ް ނ ުވި އ ެވ ެ‪ .‬ދ ަ ީލލ ަ ީކ‬ ‫ﷲގ ެ ވ ަ ީޙބަސްފ ުޅ ުގ ެ މާނައީ‪” :‬ކަލ ޭގ ެފާނ ު‬ ‫ވި ދ ާޅ ުވ ާށ ެވ ެ! ތި ޔަބ ައި މީހުންނަށ ް އ ުޑ ުންނ ާއި ‪،‬‬ ‫ބިމުނ ް ރި ޒ ްޤ ު ދ ެއްވ ަނީ ކޮންފަރާތ ަކުނ ް‬ ‫ހ ެއްޔ ެވ ެ؟ ނުވަތ ަ އި ވ ުމ ާއި ފެނުނ ް‬ ‫މި ލ ްކ ުވ ެގެންވ ަނީ ކޮންފަރާތަކ ަށ ް ހ ެއްޔ ެވ ެ؟ އ ަދި‬ ‫މަރ ުވެފ ައި ވ ާ ތ ަކ ެތި ނ ް‪ ،‬ދި ރޭތ ަކ ެތި ނެރ ުއްވ ައި ‪،‬‬ ‫ދި ރޭތ ަކ ެތި ނ ް މަރ ުވެފ ައި ވ ާ ތ ަކ ެތި ނެރ ުއްވ ަނީ‬ ‫ކޮންފަރ ާތ ެއ ް ހ ެއްޔ ެވ ެ؟ އ ަދި އެންމ ެހ ާ‬ ‫ކަންތ ައ ް ތ ަދ ު ީބރ ުކުރައްވ ަނީ ކޮންފަރ ާތ ެއ ް‬ ‫ހ ެއްޔ ެވ ެ؟ ފ ަހ ެ‪ ،‬އ ެއުރެނ ް ބުނާނ ެތ ެވ ެ‪) .‬އެއީ(‬ ‫ﷲއ ެވ ެ‪ .‬ދެނ ް ކަލ ޭގ ެފާނ ު ވި ދ ާޅ ުވ ާށ ެވ ެ! ފ ަހ ެ‪،‬‬ ‫ތި ޔަބ ައި މީހުނ ް )އެކ ަލ ާނގެއ ަށ ް( ތ ަޤ ުވ ާވ ެރި‬ ‫ނުވ ަނީ ހ ެއްޔ ެވ ެ؟“ ]ﺳﻮرة ﻳﻮﻧﺲ‪[31:‬‬ ‫ނ ޤަވ ާ ިޢދ ު‪:‬‬ ‫ދެވަ ަ‬ ‫އެބ ައި މީހުނ ް ބުނ ެއ ުޅ ެތ ެވ ެ‪.‬‬ ‫އަހަރުމެނ ް އެތ ަކ ެއްޗ ަށ ް ދ ުޢ ާއ ެއ ް ނ ުކުރަމ ުއ ެވ ެ‪.‬‬ ‫އަހަރުމެނ ް އެތ ަކ ެތި ބޭނުނ ްކުރަނީ ﷲ އ ާއި‬ ‫ަސލ ަތ ެއ ްގ ެ ގ ޮތުންނ ާއި‬ ‫ކ ުއްތަނ ްވ ުމ ުގ ެ ވ ީ‬ ‫ޝފާޢ ަތ ް ލި ިބގ ަތުމ ަށ ެވ ެ‪ .‬ﷲ‬ ‫އެތ ަކެތީގ ެ ަ‬ ‫އ ާއި ކ ުއްތަނ ްވ ުމ ާއި މ ެދ ު ﷲ ވަޙީކުރަށ ްވާފ ައި‬

‫ވ ެއ ެވ ެ‪] .‬ﺳﻮرة اﻟﺰﻣﺮ‪ [3:‬މާނައީ‪” :‬އ ަދި‬ ‫އެކ ަލ ާނގ ެ ފި ޔަވ ައި އެހީތ ެރި ންތ ަކ ެއ ް ހިފި މީހުނ ް‬ ‫ބުނ ޫއ ެވ ެ‪ .‬ﷲގ ެ ޙ ަޟު ރަތ ަށ ް ތި މަންމެނ ް‬ ‫ކ ުއްތަންކ ޮށ ްދި ނުމ ަށްމެނުވީ‪ ،‬ތި މަންމެނ ް‬

‫އެތ ަކ ެއްޗަކ ަށ ް )އެބަހީ‪ :‬ބ ުދުތަކ ަށ ް( އ ަޅުކަމ ެއ ް‬ ‫ނ ުކުރަމ ުއ ެވ ެ‪ .‬ހަމަކަށަވަރުނ ް‪ ،‬އ ެއުރެނ ް‬ ‫އެކ ަމާމ ެދ ު ޚިލ ާފ ުވ ެގެނ ްއުޅ ޭ ކަންތ ަކާދ ޭތެރޭގ ައި‬ ‫ﷲ އ ެއުރެނ ްގ ެ މ ެދުގ ައި ޙ ުކ ުމ ްކުރައ ްވާނ ެތ ެވ ެ‪.‬‬ ‫ހަމަކަށަވަރުނ ް‪ ،‬ދ ޮގުހ ަދ ާ ކާފަރަކ ަށ ް ﷲ‬ ‫ތ ެދުމ ަގ ެއ ް ނުދ ައްކ ަވާނ ެތ ެވ ެ‪“.‬‬ ‫ޝފާޢ ަތ ްތ ެރި ވުމ ައި ބެހޭގ ޮތުނ ް ﷲ‬ ‫ަ‬ ‫ވަޙީކުރައ ްވާފ ައި ވ ެއ ެވ ެ‪” .‬އ ެއުރެނ ް ﷲ‬ ‫ފި ޔަވ ައި އ ަޅުކަނ ްކުރަނީ ‪ ،‬އ ެއުރެންނަށ ް‬ ‫ސ ނުދެވ ޭ‪ ،‬އ ަދި އ ެއުރެންނަށ ް‬ ‫ގ ެއ ްލުމ ެއ ްވ ެ ް‬ ‫ސ ނުދެވ ޭ ތ ަކ ެއްޗ ަށ ެވ ެ‪ .‬އ ަދި‬ ‫މަނ ްފ ާއ ެއ ްވ ެ ް‬ ‫އ ެއުރެނ ް ބުނ ެތ ެވ ެ‪ .‬މި ތ ަކ ެއްޗަކީ‪ ،‬ﷲގ ެ ﺣﻀﺮة‬ ‫ޙ ަޒ ްރަތުގ ައި ތި މަންމެންނަށ ް ﺷﻔﺎﻋﺔ އެހީތ ެރި ވާނޭ‬ ‫ޝފާޢ ަތ ުގ ެ‬ ‫ތ ަކ ެއްޗ ެވ ެ‪] “.‬ﺳﻮرة ﻳﻮﻧﺲ‪ަ [18 :‬‬ ‫ވ ަނީ ދެވ ައްތަރ ެކ ެވ ެ‪ .‬އ ެ ީއ ހ ުއްދ ަވ ެގެނ ްވ ާ‬ ‫ޝފާޢ ަތ ެވ ެ‪.‬‬ ‫ޝފާޢަތ ައި ޙަރ ާމ ްވ ެގެނ ްވ ާ ަ‬ ‫ަ‬ ‫ޝފާޢަތ ަ ީކ‬ ‫ނަޙީކުރ ެވި ގެނ ްވ ާ ަ‬ ‫ސ ފަރާތ ަކުނ ް‬ ‫ﷲ ފި ޔަވ ައި އ ެހެނ ް އ ެއ ްވ ެ ް‬ ‫ޝފާޢަތ ަށ ް އެދ ޭ އ ެދުމ ެވ ެ‪ .‬އ ެހ ެނީ‬ ‫ަ‬ ‫ޝފާޢ ަތ ްތ ެރި ވުނ ް މި ލ ްކ ުވ ެ ވ ޮޑި ގެންވ ަނީ ﷲ‬ ‫ަ‬ ‫ތ ަޢ ާލާއ ަށ ެވ ެ‪ .‬ދ ަ ީލލ ަ ީކ ﷲ ގ ެ ވ ަ ީޙބަސްފ ުޅ ުގ ެ‬ ‫ސތ ަކުންނޭވ ެ!‬ ‫މާނައީ‪” :‬އ ޭ ީއމާނ ްވ ެއްޖ ެ ީމ ް‬ ‫ސކ ަލ ާނގ ެ‬ ‫ތި ޔަބ ައި މީހުންނަށ ް ތި މަންރަ ް‬ ‫ދ ެއ ްވި ތ ަކ ެތި ނ ް ތި ޔަބ ައި މީހުނ ް ހޭދ ަކުރ ާށ ެވ ެ!‬ ‫)އެއީ( ދުވ ަހ ެއ ް އ ައ ުމ ުގ ެ ކ ުރި ންނ ެވ ެ‪ .‬އ ެ‬ ‫ދުވ ަހުގ ައި ވި ޔ ަފ ާރި ކުރުމ ެއ ް )އެބަހީ‪ :‬ފި ދްޔ ަ‬ ‫ދީގެނ ް ސަ ލާމ ަތ ްވާނ ެ މ ަގ ެއ ް( ނ ުވ ެއ ެވ ެ‪.‬‬ ‫އ ަދި ‪) ،‬މަނ ްފ ާއ ެއ ް ކ ޮށްދ ެނި ވި ( ރަޙުމ ަތ ް‬ ‫ސ ނ ުވ ެއ ެވ ެ‪ .‬އ ަދި ‪) ،‬އެކ ަލ ާނގ ެ‬ ‫ތ ެރި ކަމ ެއ ްވ ެ ް‬ ‫ސ‬ ‫ޝފާޢ ަތ ްތ ެރި ކަމ ެއ ްވ ެ ް‬ ‫އި ޛުނަފ ުޅުނ ް މެނުވީ( ަ‬ ‫ނުމެވޭމ ެއ ެވ ެ‪ .‬ކާފަރުންނަ ީކ ހަމ ަ‬ ‫އ ަނި ޔ ާވ ެރި ންނ ެވ ެ‪] “.‬ﺳﻮرة اﻟﺒﻘﺮة‪[254:‬‬ ‫ޝފާޢަތ ަ ީކ‬ ‫ހ ުއްދ ަވ ެގެނ ްވ ާ ަ‬

‫‪38‬‬

‫ައދުގ ެ އިސް ާލ ީމ ވެ ިރ ްނ‬ ‫އިސް ާލމ ް ީދ ަނށް ނަޞް ުރ ިދ ުނ ަމށް ފަސް ޖެހ ެ ީނ ީކއްވެ؟‬ ‫ރފ ް‬ ‫ިއބްރާ ިހމ ް އަޝް ަ‬ ‫މި ސުވ ާލ ުގ ެ ޖ ަވ ާބ ު‪ ،‬އ ަޅުގ ަނޑ ުމެނ ްގ ެ‬ ‫ލ ޮބ ުވ ެތި ރަސޫލ ާ މުޙ ައްމ ަދ ު ‪ z‬ގ ެ ޒ ަމާނުގ ައި‬ ‫އ ުޅުނ ު މ ައ ްކ ާގ ެ މ ުޝް ރި ކުނ ް ފަރ ާތުނ ް‬ ‫ލި ިބފ ައި ވ ެއ ެވ ެ‪ .‬ކީރި ތި ރަސޫލ ާ މުޙ ައްމ ަދ ު ‪z‬‬ ‫މ ައ ްކ ާގ ެ މ ުޝް ރި ކުންނަށ ް އި ސްލ ާމ ް ީދނ ުގ ެ ދ ަޢުވ ަތ ު‬ ‫ދ ެއ ްވ ުމުނ ް އެކަމ ަށ ް އި ޖާބަނ ުދި ނީ އެބ ައި މީހުނ ްގ ެ‬ ‫އ ަމި އްލ ަ ސަ ބ ަބުތަކ ަކ ާއި ހ ެދި އ ެވ ެ‪ .‬އެބ ައި މީހުނ ްގ ެ‬ ‫ދ ުނި ޔަވީ‪ ،‬އ ަދި ޖާހިލ ު އ ަމި އްލ ަ ގ ޮތްތ ައ ް ދޫކ ޮށްލަނ ް‬ ‫ޖެހިދާނެތީއ ެވ ެ‪.‬‬ ‫އ ޭގ ެ ތެރޭގ ައި ‪.‬‬ ‫‪ .1‬ކާބަފ ައި ނ ްގ ެ ީދނ ް ދޫކ ޮށްލ ައި ފި ނަމ ަ ބ ޮޑ ު‬ ‫ުސބާތ ަކ ާކ ުރި މ ަތި ލާނ ް ޖެހިދާނ ެ ކ ަމ ުގ ެ ިބރ ު‬ ‫މ ީ‬ ‫ހީވުނ ް‪.‬‬ ‫‪ .2‬ބ ުދުހަދ ައި ގެނ ް ކުރ ާ ވި ޔ ަފ ާރި ނ ް މ ަހުރ ޫމ ުވުނ ް‪.‬‬ ‫‪ .3‬އި ސްލ ާމ ް ީދނ ްގ ެ ޢ ަދ ުލ ުވ ެރި ކ ަމ ާ ހަމަހަމަކ ަމ ުގ ެ‬ ‫ސތ ަކުނ ްގ ެ ކ ުރި މ ަ ީތގ ައި‬ ‫ސަ ބ ަބުނ ް‪ީ ،‬މ ް‬ ‫އެބ ައި މީހުނ ްގ ެ ބާރ ު ކ ެނޑި ‪ ،‬ވ ެރި ކަނ ް ގ ެއ ްލި ގެނ ް‬ ‫ހިނގ ައި ދާނެކ ަމ ުގ ެ ިބރ ު އ ޮތުނ ް‪.‬‬ ‫މ ަ ީތގ ައި ދެންނ ެވި ފ ައި ވ ާ ސަ ބ ަބުތ ަކ ުގ ެ‬ ‫ސރ ު ީހގ ައި ކ ޮއްފ ައި އ ެވ ާ ސުވ ާލ ުގ ެ ޖ ަވ ާބ ު‬ ‫އ ަ ީލގ ައި ު‬ ‫ހ ޯދުމ ަ ީކ އ ުނދ ަނގޫކަމަކ ަށ ް ނ ުވާނ ެއ ެވ ެ‪.‬‬ ‫ކާބަފ ައި ނ ްގ ެ ީދނ ް ދޫކ ޮށްލ ައި ފި ނަމ ަ‬ ‫ުސބާތ ަކ ާ ކ ުރި މ ަތި ލާނ ް ޖެހިދާނ ެ ކ ަމ ުގ ެ‬ ‫ބ ޮޑ ު މ ީ‬ ‫ިބރ ު މ ައ ްކ ާގ ެ މ ުޝް ރި ކުންނަށ ް ހީވ ާ ފަދ ައި ނ ް‪،‬‬ ‫ސ‬ ‫އ ަދ ުގ ެ މުސްލި މ ް ޤ ައ ުމުތ ަކ ުގ ެ ވ ެރި ންނަށ ްވ ެ ް‬ ‫އެފަދ ަ ިބރ ުވ ެރި ކަމ ެއްހީވ ެއ ެވ ެ‪ .‬އ ަދ ުގ ެ‬ ‫މުސްލި މްޤ ައ ުމުތ ަކުގ ައި ވ ެރި ކަނ ް ކުރަމުންދ ަނީ ‪،‬‬ ‫ސރާއީލ ް ފަދ ަ ޢ ައި ރ ުމުސްލި މ ު‬ ‫އެމ ެރި ކ ާ އ ަދި އި ް‬ ‫ޤ ައ ުމުތ ަކ ާއި ‪ ،‬ޔ ޫ‪.‬އެނ ް‪ .‬ފަދ ަ ޢ ައި ރ ުމުސްލި މުނ ް‬ ‫އުފ ައ ްދާފ ައި ވ ާ ޖ ަމާއ ަތްތ ަކުނ ް ބޭނުނ ްވ ާ ގޮތ ަށ ެވ ެ‪.‬‬

‫އެބ ައި މީހުނ ް ބުނ ާހާގޮތ ަށ ެވ ެ‪ .‬އ ަދ ުގ ެ ދ ުނި ޔެއ ަށ ް‬ ‫ބ ަލ ާއި ރ ު ީއ ރާނ ް ފި ޔަވ ައި އި ސްލ ާ ީމ އ ެހ ެނި ހެނ ް‬ ‫ހ ުރި ހ ާ ޤ ައ ުމުތ ަކ ެއ ްހެނ ް މި ވ ަނީ ޢ ައި ރ ުމުސްލި މުނ ްގ ެ‬ ‫އ ަތްދ ަށ ުވެފ ައ ެވ ެ‪ .‬ޢ ައި ރ ުމުސްލި މުނ ް ބޭނުނ ްވާގ ޮތ ް‬ ‫ޝރީ ޢ ަތ ާއ ެއްގޮތ ަށ ް‪،‬‬ ‫ދޫކ ޮށ ް އި ސްލ ާ ީމ އުސޫލުތ ަކ ާއި ަ‬ ‫އި ސްލ ާ ީމ ޤ ައ ުމުތ ަކ ުގ ެ ވ ެރި ކ ަމ ުގ ެ ނި ޒ ާމ ް‬ ‫ބަދ ަލުކ ޮށ ްފި ނަމ ަ‪ ،‬އެބ ައި މީހުނ ްގ ެ ފަރ ާތުނ ް ކ ުރި މ ަތި‬ ‫ކުރ ުވާނ ެ ފި ތ ްތުންތ ަކ ުގ ެ ިބރ ު އ ަޅުގ ަނޑ ުމެނ ްގ ެ‬ ‫ވ ެރި ނ ް ފަދ ަ އި ސްލ ާ ީމ ޤ ައ ުމުތ ަކ ުގ ެ ވ ެރި ންނަށ ް‬ ‫ހީވ ެއ ެވ ެ‪ .‬އި ރ ާޤ ާއި އ ަފ ްގ ާނި ސްތާނަށ ް‬ ‫ސ‬ ‫އަރައި ގ ަތްގޮތ ަށ ް އ ަޅުގ ަނޑ ުމެނ ްގ ެ ޤ ައުމ ަށ ްވ ެ ް‬ ‫އަރައި ގ ަތ ްފާނެކ ަމ ުގ ެ ިބރ ު ހީވ ެއ ެވ ެ‪.‬‬

‫އ ެންމ ެ ފ ަހ ު ސަ ބަބަކ ަށ ް އ ަޅުގ ަނޑ ު‬ ‫ސތ ަކުނ ްގ ެ މ ައްޗ ަށ ް‬ ‫ފާހަގަކ ޮށްލ ައި ފ ައި ވ ާނީ ީމ ް‬ ‫މ ުޝް ރި ކުނ ްކުރ ާ ބާރ ާއި ވ ެރި ކަނ ް ގ ެއ ްލުމ ެވ ެ‪.‬‬ ‫މ ާތ ްވ ެގެނ ްވ ާ އި ސްލ ާމ ް ީދނ ުގ ެ އުސޫލުތ ަކ ުގ ެ‬ ‫ފ ުރި ހަމަކ ަމ ާއި ހަމަހަމަކ ަމ ުގ ެ ސަ ބ ަބުނ ް‬ ‫އި ސްލ ާމ ް ީދނަށ ް ވަންނަމީހުނ ް ގި ނަވ ެއ ެވ ެ‪.‬‬ ‫އ ަދި އ ެ ީދނަށ ް ލޯބިކުރާމީހުނ ް ގި ނަވ ެއ ެވ ެ‪.‬‬ ‫އ ަޅުގ ަނޑ ުމެނ ްގ ެ ވ ެރި ނ ް ގެނ ްގުޅ ޭ އ ަމި އްލަގ ޮތްތަކ ަށ ް‬ ‫ޝރީ ޢާއ ަށ ް‬ ‫ވުރ ެ އި ސްލ ާ ީމ އުސޫލުތ ަކ ާއި އި ސްލ ާ ީމ ަ‬ ‫ލ ޯ ިބ ކުރާމީހުނ ް ގި ނަވ ެއްޖެނަމ ަ ވ ެރި މީހ ާގ ެ ވ ެރި ކަނ ް‬ ‫ގ ެއ ްލި ދާނ ެއ ެވ ެ‪ .‬މި ީއ އ ަދ ުގ ެމުސްލި މ ު ގ ައ ުމުތ ަކ ުގ ެ‬ ‫ވ ެރި ންނަށ ް ހީވެފ ައި ވ ާ ވަރަށ ް ބ ޮޑ ު ިބރ ެކ ެވ ެ‪.‬‬

‫މ ައ ްކ ާގ ެ މ ުޝް ރި ކުންނަށ ް އަހަރެމެނ ްގ ެ‬ ‫ނަބިއ ްޔ ާ ގ ޮވ ާލ ެއ ްވި ގ ޮވ ާލ ެއ ްވުމ ަށ ް އި ޖާބަނ ުދި ނ ް‬ ‫ދެވަނަ ސަ ބަބަކ ަށ ް އ ަޅުގ ަނޑ ު މ ަ ީތގ ައި‬ ‫ފާހަގަކ ޮށްފ ައި ވ ާނީ ބ ުދުހަދ ައި ގެނ ް ކުރ ާވި ޔ ަފ ާރި ނ ް‬ ‫މ ަޙުރ ޫމ ްވުމ ެވ ެ‪ .‬ބ ުދުހަދ ައި ގެނ ް އ ެ ވި އްކ ައި ގެނ ްކުރ ާ‬ ‫ވި ޔ ަފ ާރި އ ަ ީކ ޙ ަލ ާލ ްވި ޔ ަފ ާރި އަކ ަށ ް ނ ުވާނ ެއ ެވ ެ‪.‬‬ ‫މި ފަދ ަ ޚަރ ާމ ް އ ަދި އި ސްލ ާ ީމ އުސޫލުތ ަކ ާއި‬ ‫ޚިލ ާފ ް އެތ ައ ް ވި ޔ ަފ ާރި އ ެއ ް އ ަދ ުގ ެ މުސްލި މ ް‬ ‫ޤ ައ ުމުތ ަކުނ ްކުރ ެއ ެވ ެ‪ .‬މަސްތ ުވާތ ަކެތީގ ެ‬ ‫ވި ޔ ަފ ާރި އ ާއި ‪ ،‬ބ ަނގުރ ާގ ެ ވި ޔ ަފ ާރި އ ާއި ‪ ،‬ރި ޝް ވ ަތ ާއި‬ ‫އ ަދި ބޭނ ްކ ުގ ެ ވި ޔ ަފ ާރީ ގ ައި ިހމެނޭ ރި ބ ާ އ ަ ީކ‬ ‫މި ކ ަމ ުގ ެ މި ސާލުތ ަކ ެކ ެވ ެ‪ .‬މ ާތ ްވ ެގެނ ްވ ާ އި ސްލ ާ ީމ‬ ‫ީދނުގ ައި މި ހ ުރި ހާކަމ ެއ ް ނަ ީހ ކުރައ ްވާފ ައި ވ ެއ ެވ ެ‪.‬‬ ‫ޝރީ ޢ ަތ ް‪ ،‬އި ސްލ ާ ީމ ގ ައ ުމުތ ަކުގ ައި‬ ‫އި ސްލ ާ ީމ ަ‬ ‫ޤ ާއި މްކ ޮށ ްފި ނަމ ަ މި ފަދ ަ ވި ޔ ަފ ާރި ތ ަކުނ ް އ ެވ ެރި ންނަށ ް‬ ‫ލި ބޭފ ައި ދާތ ަކުނ ް މ ަހުރ ޫމ ުވާނ ެއ ެވ ެ‪ .‬އި ސްލ ާމ ް ީދނަށ ް‬ ‫ސޖެހޭކ ަމ ުގ ެ އ ެއ ްހ ެއްކ ަ ީކ‬ ‫ސރ ުދި ނުމ ަށ ް ފ ަ ް‬ ‫ނަ ް‬ ‫އ ެވި ޔ ަފ ާރި ތ ަކުނ ްވ ާ ފ ައި ދ ާއި ނ ް މ ަހުރ ޫމ ުވާނ ް‬ ‫އ ަޅުގ ަނޑ ުމެނ ްގ ެ ވ ެރި ންބޭނުންނ ުވުމ ެވ ެ‪.‬‬

‫މ ައ ްކ ާގ ެ މ ުޝް ރި ކުނ ް އި ސްލ ާމ ް ީދނ ް‬ ‫ޤ ަބ ޫލުނ ުކ ުރި ސަ ބ ަބުތ ަކ ާއި އ ަދ ުގ ެ އި ސްލާމީވ ެރި ނ ް‬ ‫ސރ ުދި ނުމ ަށ ް ދެކ ޮޅުހ ަދ ާ‬ ‫އި ސްލ ާމ ް ީދނަށ ް ނަ ް‬ ‫ސޖެހ ޭ ސަ ބ ަބުތ ަކ ާއި ދ ޭތެރޭ‬ ‫އ ަދި އެކަމ ަށ ް ފ ަ ް‬ ‫ސ ތ ަފ ާތ ެއްވ ޭތ ޯއ ެވ ެ‪ .‬މ ާތ ްﷲ އ ަށ ްވުރ ެ‬ ‫އ ެއ ްވ ެ ް‬ ‫ބޮޑ ަށ ް އ ެހެންފަރާތަކ ަށ ް ިބރ ުވ ެތި ވާނ ް މި ވ ެރި ނ ް‬ ‫ޖެހިލުމ ެއްނުވ ޭބާވ ައ ެވ ެ‪ .‬މ ާތ ްﷲ ގ ެ ރަޙްމ ަތ ާއި‬ ‫ޘ ަވާބ ަށ ްވުރ ެ ހ ަލ ާލްނޫނ ް އ ެއްޗ ެއ ް ހ ޯދުމ ަށ ް‬ ‫މި ބ ައި މީހުނ ް މާބޮޑ ަށ ް ބޭނުންވ ަނީ ބ ާއ ެވ ެ‪.‬‬ ‫މ ާތ ްﷲ އ ާއި އެކ ަލ ާނގ ެ ރަސޫލ ާ ‪ z‬އެނ ްގ ެވި‬ ‫ގޮތ ަށ ްވުރ ެ ތި މ ާގ ެ އ ަމި އްލަގ ޮތ ް މި ވ ެރި ންނަށ ް‬ ‫މ ާމުހިއ ްމުވ ަނީ ތ ޯއ ެވ ެ‪.‬‬ ‫ސރ ު ީހގ ައި ވ ާ ސުވާލ ަށ ް‬ ‫މި ލި ޔ ުމ ުގ ެ ު‬ ‫އެކަށީގެނ ްވ ާ ޖ ަވ ާބ ެއ ް ދ ެވި އްޖެކަމ ަށ ް‬ ‫އ ުއްމީދ ުކުރަމ ެވ ެ‪.‬‬ ‫މ ާތ ް ﷲ އ ަޅުގ ަނޑ ުމެނ ްގ ެ ވ ެރި ންނަށ ް ތ ެދ ު‬ ‫މ ަގ ު ދ ައްކ ަވ ާށި ‪ .‬އ ާ ީމނ ް‪.‬‬ ‫‪15‬‬

‫ޙ ާ ިތމ ް ޔ ޫސު ފ ް‬

‫ާސން ހ ޯ ީދ ކާކ ު؟‬ ‫ކަރ ީ‬ ‫ާސނ ު ތެޔ ޮ އުފ ައ ްދާފ ައި ވ ަނީ ‪1853‬ވަނަ‬ ‫ގި ނަބަޔ ަކ ު ޤ ަބ ޫލ ުކުރ ާ ގ ޮތުގ ައި އެންމ ެ ފުރަތަމ ަ ކަރ ީ‬ ‫ސ އ ޭގ ެ ‪1000‬‬ ‫ސނ ާރއ ެވ ެ‪ .‬ނަމ ަވ ެ ް‬ ‫ޭސވި ލ ާތ ުގ ެ ރައ ްޔި ތ ެއްކަމ ަށ ްވ ާ އ ެބްރަހ ަމ ް ގ ެ ް‬ ‫އަހަރ ު އި ނގި ރ ި‬ ‫ާސނ ު ވ ަ ިކކ ޮށ ް‬ ‫އަހަރ ުކ ުރި ނ ް މުސްލި މ ް ކ ެމި ސްޓުންވ ަނީ ޕ ެޓ ްރ ޯލި އ ަމ ްގ ެ އ ުފ ެއ ްދުންތ ަކުނ ް ކަރ ީ‬ ‫ާސނ ު ީއ ޖ ާދުކ ޮށްފ ައ ެވ ެ‪ .‬މި ކަނ ް އި ނ ްސަ އި ކްލޮޕީޑި އ ާ ބ ްރި ޓ ޭނި ކ ާ‬ ‫ވ ަ ިކ އ ުފ ެއ ްދުމ ެއ ްގ ެ ގ ޮތުގ ައި ކަރ ީ‬ ‫ސ ބ ަޔާންކ ޮށްފ ައި ވ ެއ ެވ ެ‪.‬‬ ‫ގ ައި ވ ެ ް‬

‫ރ ަތމ ަ މަދަރުސާ‬ ‫ހުކުރު މިސް ިކތ ް‪ :‬މާލޭގ ެ އެންމ ެ ފ ު ަ‬ ‫ސކިތ ު ބ ޮޑ ު ދޮރުއ ަށި ކ ަމުގ ައި‬ ‫ސއ ަ ީކ ހ ުކުރ ުމި ް‬ ‫މާލ ޭގ ެ ފުރަތަމ ަ މަދަރ ު ާ‬ ‫ސވަރ ު އެތަނ ް‬ ‫ތ ާރީ ޚ ްގ ެ ލި ޔެކިޔުންތ ަކުގ ައި ބުނ ެވި ފ ައި ވ ެއ ެވ ެ‪ .‬އ ެދުވ ަ ް‬ ‫ސކިތ ު‬ ‫ހުންނަނީ ދެފަރ ާތުގ ައި އި ށީނދެވ ޭ ގޮތ ަށ ް ހިޔާކ ޮށްފ ައ ެވ ެ‪ .‬ހ ުކުރ ު މި ް‬ ‫ދޮރުއ ަ ީށގ ައި ދީނީ އ ަދި އަދ ަ ީބ ފި ލާވ ަޅުތ ައ ް ނަގ ައި ދ ޭ ކ ަމުގ ައި ބުނ ެވ ެއ ެވ ެ‪.‬‬

‫ނ ‪2‬ޤައުމެއ ް!!‬ ‫ނށް ވުރ ެ ކަން ަބ ިޅ ަބކަ ިރ ިގ ަ‬ ‫ިއންސާ ނުން ަ‬ ‫މ ަޝް ހޫރ ު ބްރޭނ ްޑ ްތ ަކ ެއ ް އުފ ައ ްދ ާ ނި އ ުޒި ލޭނ ްޑ ާއި އޮސްޓްރޭލި އ ާ ގ ައި ދި ރި އުޅ ޭ‬ ‫ސނުނ ްގ ެ އ ާބ ާ ީދއ ަށ ް ވުރ ެ އ ެ ތ ާނގ ައި ދި ރި އުޅ ޭ ކަންބ ަޅި ބަކ ަރީ ގ ެ އ ާބ ާ ީދ‬ ‫އި ނ ް ާ‬ ‫ގި ނައ ެވ ެ‪ .‬އެގ ޮތުނ ް ‪ 4‬މި ލި އަނ ް މީހުނ ް ދި ރި އުޅ ޭ ނި އ ު ީޒ ލޭނ ްޑ ް ގ ައި ‪50‬‬ ‫މި ލި އަނ ް ކަންބ ަޅި އ ުޅ ެއ ެވ ެ‪ .‬އ ަދި ‪ 21‬މި ލި އަނ ް މީހުނ ްގ ެ އ ާބާދީއ ެއ ް އޮންނަ‬ ‫އޮސްޓްރޭލި އާގ ައި ‪ 110‬މި ލި އަނ ް ކަންބ ަޅި ބަކ ަރި އ ުޅ ެއ ެވ ެ!‬

‫‪14‬‬

‫ނއް؟‬ ‫ނ ވާނީ ިކ ިހ ެ‬ ‫ރ އެޅުމ ު ް‬ ‫ށ ދަ ު‬ ‫ށ އެއ ަ ް‬ ‫ނ ނި އްވުމ ަ ް‬ ‫އ ަ ިލފާ ް‬ ‫މުޙައްމަދ ު މައުމޫން ފަހ ު ީމ‬ ‫ާސ‬ ‫ސޔ ީ‬ ‫މި އ ަދ ު އ ަޅުގ ަނޑ ުމެނ ްގ ެ ތެރޭގ ައި ތ ަފ ާތ ު ި‬

‫ސ ވަރަކ ަށ ް ފި ކުރ ު‬ ‫ގ ޮތްތ ަކ ާއި މ ެދ ު ހަމ ަ އ ެއ ްވ ެ ް‬

‫ދ ުނި ޔޭގ ައި ވ ާ އެންމެހ ައި ކަންކ ަމ ާއި‬ ‫ތ ަކ ެ ީތގ ައި ﷲ ޞު ބ ްހާނަހ ޫ ޥަތ ަޢ ާލާވ ަނީ‬

‫ފި ކުރުތ ަކ ުގ ެ ސަ ބ ަބުނ ް ޖެހ ޭ މ ައ ްސަ ލަތ ައ ް އ ަދި‬

‫ކުރުމ ެއްނ ެތި ޢަމ ަލ ު ކުރާތީއ ެވ ެ‪ .‬މ ައ ްސަ ލަތ ައ ް‬

‫ޤާނޫނުތ ަކ ެއ ް ލ ައްވ ައި ފ ައ ެވ ެ‪ .‬ރ ޯވެފ ައި ވ ާ އ ަލި ފާނ ް‬

‫ސބ ަތ ްވ ާ ކުލ ަ ފި ޔަވ ައި‬ ‫ވ ަ ިކނ ް ބ ޮޑ ެވ ެ‪ .‬ތި މ ާ ނި ް‬

‫ޙ ައ ްލ ު ކުރުމ ަށ ް އި ސްލ ާމ ް ީދނުގ ައި އ ޮތ ް ރި ވ ެތި‬

‫ގ ަނޑަކ ަށ ް ދަރ ު އ ެޅ ުމުނ ް އެއ ަލި ފާންގ ަނޑ ު‬

‫އ ެހެނ ް ކުލައަކ ަށ ް‪ ،‬ނުވަތ ަ ތި މާއ ަށ ް އ ެ ީއ ރަނގ ަޅ ު‬

‫ސދ ާ މ ަގުތ ައ ް ދޫކ ޮށްލ ައި ‪ ،‬އ ެހެނ ް‬ ‫ގޮތަތ ަކ ާއި ސާފ ު ީ‬

‫އި ތުރަށ ް ބ ޮޑ ުވުމ ަ ީކ ޤ ުދުރަ ީތ ޤާނޫނ ެވ ެ‪.‬‬

‫ކުލ ައ ެއްކަމ ަށ ް ޤ ަބ ޫލުނ ުކުރެވ ޭ ކުލ ައ ެއްގ ައި ހުންނަ‬

‫ސކ ުނޑި އ ަށ ްވުރ ެ‬ ‫މ ަގުތ ަކުނ ް ހިނގާތީއ ެވ ެ‪ .‬ތި މ ާގ ެ ި‬

‫ތި މަންނާމެނ ް ބޭނުނަވ ަނީ އ ަލި ފާނ ް ނި އ ްވާށ ޭ‬

‫ީމހ ަކ ާއި ނުވަތ ަ މި ފަދ ަ ޖ ަމާޢ ަތްތ ަކ ުގ ެ މ ެދުގ ައި‬

‫އަވަހ ަށ ް އ ަދި އެއ ަށ ްވުރ ެ ބޮޑ ަށ ް ދ ުލ ާއި އ ަތްފ ައި ގ ެ‬

‫ސ އެއ ަށ ް ދަރ ު އަޅ ައި ‪ ،‬އ ޮކ ިްސޖަނ ް‬ ‫ކިޔާފ ައި ވި ޔ ަ ް‬

‫ހުންނަ ޚިޔ ާލ ު ތ ަފ ާތ ުވުންތ ަކ ާއި ޖެހ ޭ މ ައ ްސަ ލަތ ައ ް‬

‫ބޭނުންކ ޮށ ް އެކަންކަމ ަށ ް އ ެހެނ ް މީހުންނަށ ް ހިތްވަރ ު‬

‫ބަނ ްދ ު ނ ުވާނެގޮތ ަށ ް ހ ެދ ުމުނ ް ހ ުޅުގ ަނޑ ު އި ތުރަށ ް‬

‫ސ ނ ުގެނެވ ޭ‬ ‫މި އ ަދ ު އި ތުރ ުވެފ ައި މި ވ ަނީ ޚިޔާލ ަށ ްވ ެ ް‬

‫ދެވޭތީއ ެވ ެ‪ .‬މި ކަންކ ަމުގ ައި ‪ީ ،‬ދނަށ ް ލޯބިކުރ ާ ބ ައ ެއ ް‬

‫ސބ ަށ ް‬ ‫ބ ޮޑ ުވ ެ‪ ،‬އެންމެފ ަހުނ ް ކޮނ ްޓ ްރ ޯލ ް ނ ުވ ާ ިހ ާ‬

‫ސ ޚިޔ ާލ ު‬ ‫މި ންވަރަށ ެވ ެ‪ .‬ކޮންމެގ ޮތ ެއ ްވި ޔ ަ ް‬

‫ސ ބ ައ ެއްފަހަރ ު ީދނުގ ައި އ ޮތ ް‬ ‫ފަރ ާތްތ ަކުނ ްވ ެ ް‬

‫ސ އެކަށީގެނ ްވ ާ ކަމ ެކ ެވ ެ‪.‬‬ ‫ދި އުމަކީވ ެ ް‬

‫ސ‬ ‫ތ ަފ ާތ ުވ ާ ކަންކ ަމ ާއި މ ައ ްސަ ލަތ ައ ް ިކތަންމ ެހ ާވ ެ ް‬

‫އެންމ ެ ފ ުރި ހަމަގޮތ ަ ީކ ކޮބ ައި ތ ޯ ބަލ ައި ނ ުލ ާ ޢަމ ަލ ު‬

‫ގި ނަގުނައ ެވ ެ‪ .‬ދެނ ް ކުރަންޖެހޭނ ެ ކަމ ަ ީކ މި‬

‫ކުރެވޭތީއ ެވ ެ‪.‬‬

‫އި ންސާނީ މ ުޖްތަމ ަޢ ެއ ްގ ެ ތެރޭގ ައި‬ ‫ދޭދ ޭ ފަރ ުދުންނ ާއި ‪ ،‬ޖ ަމާޢ ަތ ް ޖ ަމާޢ ަތ ާއި ‪ ،‬އ ަދި‬

‫ސ ކުޑަކ ޮށ ް މ ައ ްސަ ލ ަ‬ ‫ޚިޔ ާލ ު ތ ަފ ާތ ުވުންތ ައ ް ވީހ ާވ ެ ް‬

‫ސ ތ ަފ ާތ ު‬ ‫އ ެހ ެނި ހެނ ް ފަރ ާތްތ ަކ ުގ ެ މ ެދުގ ައި ވ ެ ް‬

‫ސނާއ ަށ ް‬ ‫ޙ ައ ްލ ުކުރުމ ަށ ް މ ަސަ އްކ ަތ ް ކުރުމ ެވ ެ‪ .‬އި ނ ް ާ‬

‫ސ ޖ ެހ ެއ ެވ ެ‪ .‬ސަ ބަބ ަ ީކ‬ ‫މ ައ ްސަ ލަތ ައ ް އަބ ަދ ުވ ެ ް‬

‫ސ‬ ‫ނ ުއ ުފ ުލެވ ޭ ވަރ ުގ ެ ތ ަކ ުލި ފ ެއ ް އ ެއ ްވ ެ ް‬

‫ސ‬ ‫ސފ ައި ވ ާއި ރ ު‪ ،‬ދެފަރ ާތުނ ްވ ެ ް‬ ‫ފަޅ ައި ގެންގ ޮ ް‬

‫ސނުންނަށ ް ވާތީއ ެވ ެ‪.‬‬ ‫އަހަރެމެންނަ ީކ އި ނ ް ާ‬

‫ސނަކ ަށ ް ﷲ ނުޖ ައ ްސަ ވާނެކަނ ް ކީރި ތި‬ ‫އި ނ ް ާ‬

‫ޢަމ ަލ ުކުރަމުންދ ަނީ މ ައ ްސަ ލަތ ައ ް ޙ ައ ްލ ުވ ުމ ުގ ެ‬

‫ރ ުޅި ވ ެރި ކ ަމ ާއި ‪ ،‬ހިތްހަމަނުޖ ެހ ުމ ާއި ‪ ،‬ޙ ަސަ ދ ައ ާއި‬

‫ޞރީ ޙަކ ޮށ ް އ ެނގ ެއ ެވ ެ‪ .‬ހަމ ަ‬ ‫ޤުރ ުއާނުނ ް ވަރަށ ް ަ‬

‫ބަދ ަލުގ ައި މ ައ ްސަ ލަތ ައ ް އި ތުރަށ ް ބ ޮޑ ުވ ާ ގޮތ ަށ ެވ ެ‪.‬‬

‫ސކަނ ް ދ ެވ ުމ ާއި ‪ ،‬ކަންކ ަމުގ ައި‬ ‫އ ަމި އްލ ަ އ ެދުމ ަށ ް އި ް‬

‫މި އ ާއި އ ެކ ު ޤ ައ ުމުގ ައި ޙާލ ަތ ު ބަދ ަލ ުކުރ ުމ ުގ ެ ޚިޔ ާލ ު‬

‫ޢި ލ ްމ ު ހުންނަންޖެހ ޭ ވަރަށ ް ޢި ލ ްމ ު ނ ެތ ުމ ާއި‬

‫ނ ެތ ްހ ާ ހިނދ ަކ ު ކ ަލާނ ްގ ެ ސަ ފުނ ް އެޤ ައުމ ެއ ްގ ެ‬

‫މި ފަދ ަ އެތ ައ ް އި ންސާނީ ބ ަލި ކ ަށި ސަ ބ ަބުތ ަކ ެވ ެ‪.‬‬

‫ސ ކީރި ތި‬ ‫ޙާލ ަތ ު ބަދ ަލ ު ނ ުކުރައ ްވާނެކަނ ްވ ެ ް‬

‫ސނަނ ްވ ެއްޖ ެއ ެވ ެ‪ .‬އަހަރެމެނ ްގ ެ‬ ‫ފުންކ ޮށ ް ވި ް‬

‫ސ އަނ ެކ ާއ ާއި ތ ަފ ާތ ު‬ ‫ސނަކީވ ެ ް‬ ‫ކޮންމ ެ އި ނ ް ާ‬

‫ޤުރ ުއާނުނ ް އ ެނގ ެއ ެވ ެ‪.‬‬

‫ސ ”ފުދޭވަރަށ ް ވުރ ެ ގި ނައި ނ ް“‬ ‫ތެރޭގ ައި މި ހާރ ުވ ެ ް‬

‫ސކ ުނޑި ނ ް ތި މ ާގ ެ‬ ‫ީމހަކ ަށ ް ވާތީއ ެވ ެ‪ .‬ތި މ ާގ ެ ި‬ ‫ސނޭނެތީއ ެވ ެ‪.‬‬ ‫ރަޙުމ ަތ ްތ ެރި ޔާއ ަށ ް ނ ުވި ް‬

‫ﷲ އ ަށްޓަކ ައި އަހަރެމެނ ް ތަންކ ޮޅ ެއ ް‬

‫މާރ ާމ ާރީ އ ާއި ލޭއޮހޮރ ުވުނ ް ހިނގ ަމުނ ް ދ ާއި ރ ު‬ ‫މި އ ަދ ު އ ަޅުގ ަނޑ ުމެންނަށ ް‬ ‫ކ ުރި މ ަތި ވެފ ައި މި ވ ާ ތ ަކުލީފުތ ަކުނ ް މި ނ ްޖ ުވެވ ޭނީ ހަމ ަ‬

‫އި ސްލ ާ ީމ އ ުއްމ ަތުގ ައ ާއި‬

‫ޤ ައ ުމުގ ައި މި އ ަދ ު ފި ތުނައި ގ ެ ހ ުޅުގ ަނޑ ު‬

‫މި ފަދ ަ ކަންކަމ ަށ ް އި ތުރަށ ް ހިތްވަރ ުލި ބ ޭ ގޮތ ަށ ް‬ ‫ވާހަކަދ ެއ ްކ ުމުނ ް ނި ކުމ ެދާނ ެ ނަތީޖ ާއ ާއި ދ ޭތެރޭގ ައ ެވ ެ‪.‬‬

‫އ ަޅުގ ަނޑ ުމެނ ް އެކަމ ަށ ް މ ަސަ އްކ ަތްކ ޮށ ްގެންކަނ ް‬

‫އ ަޅުގ ަނޑ ުމެނ ްގ ެ މި ދި ވ ެ ިހ މ ުޖްތަމ ަޢްގ ައި މި އ ަދ ު‬

‫ކ ުރި ނ ް މި ދެންނ ްވި އާޔ ަތްތ ަކ ުގ ެ މާނައ ާއި މ ެދ ު‬

‫އެކިއ ެ ިކ ފަރ ާތްތ ަކ ުގ ެ މ ެދުގ ައި މި ވ ަގ ުތ ު ހ ުރި‬

‫ސނ ާލ ުމުނ ް އ ެނގ ެއ ެވ ެ‪.‬‬ ‫ތަންކ ޮޅ ެއ ް ފުންކ ޮށ ް ވި ް‬

‫ސ ތ ަފ ާތ ެއ ް ނޯންނާނ ެއ ެވ ެ‪.‬‬ ‫ދަރ ު އ ެޅުމެކ ޭ އ ެއ ްވ ެ ް‬

‫ޚިޔ ާލ ު ތ ަފ ާތ ުވުންތ ަކ ާއި މ ައ ްސަ ލަތ ައ ް ނުހަނ ު‬

‫ސބ ަ ީކ އެކަމ ަށްޓަކ ައި‬ ‫ީމގ ައި މ ައ ްސަ ލ ަ އ ުފެދ ޭ ިހ ާ‬

‫ހަމަމަގ ަށ ް އ ަޅުވަނ ް ީވ ވ ަ ިކ ބ ައ ެއ ް ނޫނ ެވ ެ‪.‬‬

‫ގި ނަގުނައ ެވ ެ‪ .‬ތި މ ާގ ެ އެންމ ެ ގ ާތ ް ރަޙުމ ަތ ްތ ެރި ޔ ާ‬

‫ކުރަނ ް ީވ މ ަސަ އްކ ަތްތ ަކ ާއި ކ ޮށ ްގެނ ް ނ ުވާނ ެ‬

‫ސ ހަމ ަ މަގ ަށ ް އ ެޅެންވީއ ެވ ެ‪.‬‬ ‫އަހަރެމެނ ް އެންމެނ ްވ ެ ް‬

‫ސ‬ ‫އ ާއި ކަމ ެއްގ ައި ޚިޔ ާލ ު ތ ަފ ާތ ު ވ ެއްޖެނަމ ަވ ެ ް‬

‫ކަންތ ައްތ ައ ް ކ ަނޑައ ަޅ ާ ިހސާބުންނ ެވ ެ‪ .‬މ ައ ްސަ ލ ަ‬

‫ޙ ަ ީޤ ީޤ އި ސްލ ާ ީމ އ ުޞޫ ލުތ ަކ ާއި އ ަޚ ްލ ާޤި އ ްޔާތ ަށ ް‬

‫ބ ައ ެއްފަހަރ ު މ ައ ްސަ ލ ަ ވަރަށ ް ބ ޮޑ ުވ ާއި ރ ު‪،‬‬

‫ޙ ައ ްލ ު ވާނ ެ ގ ޮތ ާއި މ ައ ްސަ ލ ަ އި ތުރަށ ް ބ ޮޑ ުވާނ ެ‬

‫އ ެނބ ުރި ރ ުޖޫޢ ަ ވާންވީއ ެވ ެ!‬

‫ހަމ ަ އ ަލި ފާނ ް ނި އްވަނ ް ކަމ ަށ ްބުނ ެ‬

‫‪13‬‬

‫އައ ްޝަ ިއޚ ް ޢަބްދ ުﷲ ިބން މުޙައްމަދ ު ިއބްރާ ީޙމ ް‬

‫ނ ޤަބޫލުކުރެއެވ ެ‪.‬‬ ‫ނބަ ިއ ވާކަ ް‬ ‫ެސ ރަނގަޅާ ިއ ު‬ ‫ނވ ް‬ ‫ނ ް‬ ‫ްސ ު‬ ‫ހު ިރހާ ިއނ ާ‬ ‫ެސ‪...‬‬ ‫ނމަވ ް‬ ‫ަ‬ ‫ދ ުނި ޔެއ ަށ ް އުފަނ ްވ ާ ކޮންމ ެ‬

‫ސނ ާ ބ ޮޑ ުވ ެ‬ ‫ހަމ ައެފަދ ައި ނ ް އި ނ ް ާ‬

‫ސންނާފ ަތި ވ ެދާނެކަނ ް‬ ‫ހ ައި ޖާނ ުވ ެ‪ ،‬ދ ުނި ޔ ެ ު‬

‫ސ ޠ ަ ީބޢ ަތުގ ައި ވ ާ އ ެއްކަމ ަ ީކ‬ ‫ސނަކ ުގ ެވ ެ ް‬ ‫އި ނ ް ާ‬

‫ސ ރަނގަޅ ަކ ާއި ނުބ ައ ެއ ް‬ ‫އަރާއަރ ާފ ޯދުމ ަށ ް ފ ަހ ުވ ެ ް‬

‫ކަށަވަރ ެވ ެ‪ .‬އ ަނި ޔ ާ ޢ ާއ ްމ ުވ ެދާނ ެއ ެވ ެ‪ .‬އ ެހެންކ ަމުނ ް‬

‫ކަންކ ަމުގ ައި ރަނގ ަޅ ާއި ނުބ ައި ވާކަނ ް‬

‫އޮންނަ ކަނ ް އޭނ ާގ ެ ފި ޠުރަތުނ ް ފ ުހ ެވި ގެނ ް‬

‫ސނުނ ް‬ ‫ސނުމ ަ ީކ އި ނ ް ާ‬ ‫ސަ ލާމ ަތ ްބ ުއ ްދި ތަންދ ޭ ވި ް‬

‫ސ‬ ‫ޤ ަބ ޫލ ުކުރުމ ެވ ެ‪ .‬އ ަދި ރަނގ ަޅ ާއި ނުބ ައި ވ ެ ް‬

‫ނުދ ެއ ެވ ެ‪ .‬މި ކ ަމުގ ައި ދ ެ ީމހ ަކ ު ދެބ ަހ ެއްނ ުވާނ ެއ ެވ ެ‪.‬‬

‫އ ަމި އްލަޔ ަށ ް ރަނގ ަޅ ު ނުބ ައި ކ ަނޑ ައ ެޅުމ ަ ީކ‬

‫ހުންނާނެކަނ ް ފި ޠުރަތުނ ް އޭނާއ ަށ ް ދ ައްކ ައ ެވ ެ‪.‬‬

‫ސ ރަނގ ަޅ ާއި ނުބ ައި‬ ‫ސ ‪ ....‬ނަމ ަވ ެ ް‬ ‫ނަމ ަވ ެ ް‬

‫މުޅިއި ންސާނި އްޔަތ ަށ ް ބ ަލ ާއި ރ ު މ ަޞް ލަޙ ަތ ު‬

‫ސ ރަނގ ަޅ ު ނުވަތ ަ‬ ‫ޢަމ ަލުނ ް އި ޢ ުތި ރ ާފ ްވ ެއ ެވ ެ‪ .‬ހ ު ް‬

‫ސތ ަކުނ ްގ ެ‬ ‫ކ ަނޑ ައ ެޅ ުމުގ ައި މި ވ ަނީ ދ ުނި ޔ ޭގ ެ ީމ ް‬

‫އޮންނާނ ެ ގ ޮތ ެއްނޫނ ެވ ެ‪ .‬އ ަދި ކިއ ެއްތ ަ‪ ،‬ކޮންމ ެ‬

‫ސނ ާ‬ ‫ސ އި ނ ް ާ‬ ‫ސ ނުބ ައި ނ ުހުންނާނެކަނ ްވ ެ ް‬ ‫ހު ް‬

‫މ ެދުގ ައި ބ ޮޑ ެތި ޚިލ ާފުތ ައ ް އ ުފ ެދި ފ ައ ެވ ެ‪ .‬ކޮންމ ެ‬

‫ީމހ ަކ ު އެމީހ ެއ ްގ ެ ޚިޔ ާލ ުގ ެ މ ައްޗ ަށ ް ރަނގ ަޅ ު‬

‫ރަނގަޅ ަށ ް ދަނ ެއ ެވ ެ‪ .‬ނި ކަނ ް މި ޘާލަކ ަށ ް ބަލ ައި ލ ަމ ާ‬

‫ސ އޭނާޔ ަށ ް މަނ ްފ ާ ކުރާނެކަމ ަށ ް އ ަދި‬ ‫ސނަކީވ ެ ް‬ ‫އި ނ ް ާ‬

‫ނުބ ައި ކ ަނޑ ައ ެޅުމ ަ ީކ އ ެ ީއ ރަނގ ަޅ ުގ ެ ތެރޭގ ައި‬

‫ސ ފި ޠ ްރީ ގ ޮތުނ ް ބ ައ ެއ ް‬ ‫ބަހީއ ެވ ެ‪ .‬ތ ުއ ްތ ު ކ ުއްޖ ަކ ުވ ެ ް‬

‫ސނޭ‬ ‫އޭނ ާ ހިތްހަމަޖ ައ ްސަ އި ދޭނ ެ ކަމ ަށ ް އޭނާއ ަށ ް ވި ް‬

‫ސނާއ ަށ ް‬ ‫ިހމެނޭ ކަމަކ ަށ ް ނ ުވާކަނ ް ޚ ުދ ު އި ނ ް ާ‬

‫ކަންކަނ ް ބޭނުނ ް ވެފ ައި ‪ ،‬އަނ ެއްބ ައި ކަންކަމ ަށ ް‬

‫ޝޥ ުޤ ުވ ެރި ވާނ ެ‬ ‫ކަންކަމ ަ ީކ އ ެ ީއ ފި ޠ ްރީ ގ ޮތުނ ް އޭނ ާ ަ‬

‫އި ޢ ުތި ރ ާފ ްވާނ ް މ ަޖ ްބޫރ ުކުރ ެއ ެވ ެ‪.‬‬

‫ރ ުޅި އާދ ެއ ެވ ެ‪ .‬ބ ައ ެއ ް ކަންކަނ ް ނުކ ޮށްދީގެނ ް ރ ޮއި ‪،‬‬

‫ސނ ާގ ެ ޒ ުވާންކ ަމ ުގ ެ އެންމ ެ‬ ‫ކަންކަމ ެވ ެ‪ .‬އ ަދި އި ނ ް ާ‬

‫ބ ޮޑ ާ ދ ައ ްކ ާއި ރ ު‪ ،‬އަނ ެއްބ ައި ކަންކަނ ް ކުރ ުވާނ ް‬

‫ޝޥ ުޤ ުވ ެރި ވ ެ ހިތްހަމ ަ‬ ‫ސވަރ ު ތި މ ާ ަ‬ ‫ތ ާޒ ާ ދުވ ަ ް‬

‫އުޅ ޭ ީތ އި ނ ްކާރުކ ޮށ ް އި ޙ ްތި ޖ ާޖ ުގ ެ ރ ުއި ނ ް ރ ޮއ ެވ ެ‪.‬‬

‫ޖެހ ޭ ކަންކަނ ް ކުރ ުމުގ ައި އެކަމ ެއ ްގ ެ ނަތީޖ ާއ ާ‬

‫ސނުނ ްގ ެ ފ ުށުނ ް‬ ‫ޙާޖ ަތ ެއ ް‪ ،‬މަނ ްފ ާ އ ެއ ް އި ނ ް ާ‬

‫ޝޥ ުޤ ުވ ެރި ވ ާ ކަންކަމ ަ ީކ‬ ‫ސ ބޭނުނ ްވ ެ ަ‬ ‫އޭނ ާގ ެ ނަފ ް ު‬

‫ސނުމ ަށ ްވުރ ެ ހިތ ް މާއަވަސްވެފ ައި ‪،‬‬ ‫މ ެދ ު ވި ް‬

‫ބޭނުނ ްވެވ ޮޑި ނުގަންނަވ ާ‪ ،‬އ ޯގާވަންތ ަ‪،‬‬

‫އޭނ ާ ކ ައި ރީ ރަނގ ަޅ ު ކަންކަމ ެވ ެ‪ .‬ހަމ ައ ެއ ާއ ެކ ު‬

‫މ ަޖާގ ަނޑ ު ފ ާއި ތ ުވ ެދާނ ެ ކ ަމ ުގ ެ ިބރަށ ް ތަންދ ެވ ެއ ެވ ެ‪.‬‬

‫ޙިކްމ ަތްވަންތ ަ‪ީ ،‬ވގ ޮތ ާއި ވާގ ޮތ ާއި ވާނޭގ ޮތ ް‬

‫ސ‬ ‫ކަމަކ ަށ ް އ ޭގ ެ ޛ ާތުގ ައި ބޭނުންނ ުވާކަމ ެއ ްވ ެ ް‬

‫ސތ ަކުނ ް‬ ‫ރަނގ ަޅ ު ނުބ ައި ކ ަނޑ ައ ެޅ ުމުގ ައި ީމ ް‬

‫މޮޅ ަށްދެނެވ ޮޑި ގަންނަވ ާ‪ ،‬ދި ރި ދ ެމި ވ ޮޑި ގަންނަވ ާ‪،‬‬

‫އ ޭގ ެ ނަތީޖ ާ އަންނަނީ މަންމ ަ ނުވަތ ަ ބ ައްޕ ަ‬

‫ތ ަފ ާތ ުވެފ ައި ވ ެއ ެވ ެ‪ .‬ތި މާޔ ަށ ް މަނ ްފ ާވާނ ެ‬

‫ނި ދި އަވ ަހާރަފުޅަކ ަށ ް ބޭނުނ ްވ ެ ވ ޮޑި ނުގަންނަވ ާ‬

‫އ ެބުނާގޮތ ަށ ްތ ޯ ނުވަތ ަ ވ ަނީ ިކ ިހނ ެއ ްތ ޯ ތ ަޖ ްރި ބ ާ‬

‫ކަންކަނ ް ކ ަމުގ ައި ދެކ ޭ ކަންކަމ ަށ ް ފި ޠ ްރީ ގ ޮތުނ ް‬

‫ސނުންނަށްޓަކ ައި‬ ‫މ ާތ ްﷲ އެކ ަލ ާނގ ެ އ ުފ ެއްދ ެވި އި ނ ް ާ‬

‫ސ‬ ‫ކ ޮށްލަނ ް ބޭނުނ ްވެދ ެއ ެވ ެ‪ .‬ކޮންމެއަކ ަ ް‬

‫ޝޥ ުޤ ު ހުރ ެއ ެވ ެ‪ .‬ހަމ ަމި އ ާއ ެކ ު‬ ‫ސނުނ ް ަ‬ ‫އި ނ ް ާ‬

‫ހެޔޮނުބ ައި ކ ަނޑ ައ ެޅ ުއ ްވ ުމުގ ައި‬

‫ތ ުއ ްތ ުކ ުދި ންނަ ީކ އ ެ މ ަރްޙ ަލާގ ައި އޭނ ާ ބޭނުނ ް‬

‫އެކަކ ަށ ް މަނ ްފ ާވ ާ ކަމ ަ ީކ އަނ ެކ ެއ ްގ ެ ހ ަލ ާކުކ ަމުގ ައި‬

‫ނ ޫނީ ިހމެނޭނ ެ ހ ެއްޔ ެވ ެ؟ ނި ޢުމ ަތ ުގ ެ ބ ޮޑުކަނ ް‬

‫ގ ޮތ ާއި ‪ ،‬ނުރުހ ޭހ ާ ކަންކަނ ް ބަލ ައި ގެނ ް އޭނ ާގ ެ‬

‫ވެސްވެފ ައި ހުންނާނ ެއ ެވ ެ‪ .‬އ ެކ ެއ ްގ ެ މ ަޞް ލަޙަތ ަ ީކ‬

‫ނ ޫނީ ފ ާޅ ުވާނ ް އޮންނާނ ެހ ެއްޔ ެވ ެ‪ .‬ފ ަހ ެ ރަނގ ަޅ ާއި‬

‫ހ ުރި ހ ާ މ ަޞް ލަޙ ަތ ެއ ް ރައ ްކ ާތ ެރި ކ ޮށްދެވޭނ ެ ބ ައ ެއ ް‬

‫ސ ވެފ ައި ވ ެއ ެވ ެ‪.‬‬ ‫ުޞބ ާތްކ ަމުގ ައި ވ ެ ް‬ ‫އަނ ެކ ާގ ެ މ ީ‬

‫ނުބ ައި ކ ަނޑ ައެޅ ޭނީ ﷲ ކ ަނޑ ައ ެޅ ުއ ްވ ުމުނ ް‬

‫ނޫންކަނ ް އ ެނގ ެއ ެވ ެ‪.‬‬

‫އ ެކ ެއ ްގ ެ ރައްކަލ ަ ީކ އަނ ެކ ެއ ްގ ެ ނުރައްކ ަލ ެއ ް‬

‫ނޫނ ްހ ެއްޔ ެވ ެ؟ މި ކަނ ް މި ގޮތ ަށ ް ޤ ަބ ޫލ ު ނ ުކުރާނ ް‬

‫ސ ވ ެގެނ ް ހިނގ ައި ދާނ ެއ ެވ ެ‪ .‬ކަނ ްމި ހެނ ް‬ ‫ކ ަމުގ ައި ވ ެ ް‬

‫ބ ޮޑ ާވެގަންނ ާނީ އ ަނި ޔ ާވ ެރި ވާނ ް ބޭނުނ ް މީހުނ ް‬

‫އ ޮތ ް އި ރ ު ރަނގ ަޅ ު ނުބ ައި ކ ަނޑ ައ ެޅުމ ަށ ް‬

‫ނޫނ ް ދެނ ް ކޮންބ ައ ެއ ް ހ ެއްޔ ެވ ެ؟ އެފަދ ަ ބ ައ ެއ ްގ ެ‬

‫ސ‬ ‫ހުންނަ ކަނ ް ކުޑ ަކ ުއްޖ ަކ ު ޤ ަބ ޫލ ުކުރ ާއި ރ ުވ ެ ް‬

‫ސ އ ެ ީމހ ަކ ު އ ަމި އްލައ ަށ ް‬ ‫ކޮންމ ެ ީމހަކ ަށ ްވ ެ ް‬

‫ސ ނުމ ެ އޮންނާނ ެ މ ެއ ެވ ެ‪.‬‬ ‫އި ންސާނި އްޔ ަތުކަމ ެއ ްވ ެ ް‬

‫އެކަނ ް ކ ަނޑައ ަޅާނ ް އޭނާއ ަށ ް ނޭނގޭނ ެ ކ ަމުގ ައި‬

‫ކ ަނޑައަޅ ައި ހ ަދާނ ް ދޫކ ޮށ ްލ ެވި އްޖެނަމ ަ އ ެކ ެއ ް‬

‫ސ ޤ ަބ ޫލ ުކުރޭމ ެއ ެވ ެ‪.‬‬ ‫ހ ުރި ހ ާ އެންމެނ ްވ ެ ް‬

‫އަނ ެކ ެއ ްގ ެ މ ަޞް ލަޙ ަތ ު ފ ުށުއަރައި ‪ ،‬ދި ރި އ ުޅުނ ް‬

‫އާދ ެ! ކަންކ ަމުގ ައި‬

‫‪12‬‬

‫ރަގ ަނޅ ާ ނުބ ައި‬

‫ސ މ ަޞް ލަޙ ަތ ެއ ް‪،‬‬ ‫އ ެހެންކ ަމުނ ް އ ެއ ްވ ެ ް‬

‫އ ޯގ ާވ ެރި ކަނ ް‬

‫” ﻗُﺘ َ‬ ‫ِﻞ ْاﻹِﻧْ َﺴﺎ ُن َﻣﺎ أَ ْﻛﻔَ​َﺮُه ”‬

‫ވަދެފ ައ ެވ ެ‪ .‬އެބ ަ ީހ އެފ ޮތްތ ައްވ ަނީ ބަދ ަލ ުކުރ ެވި ފ ައ ެވ ެ‪.‬‬

‫ދުރ ުވ ެ ރައ ްކ ާތ ެރި ވުމ ެވ ެ‪ .‬އ ެހ ެނީ ފަހަރ ެއްގ ައި‬

‫ސންނަތ ުގ ެ ޢި ލ ްމ ު ހ ުރި މީހ ެއްނަމ ަ‬ ‫ނަބިއ ްޔ ާގ ެ ު‬

‫ވީމ ާ ތ ައުރ ާތ ާއި އި ންޖީލ ާއި ޒ ަބޫރ ު ކިޔުމ ަ ީކ‬

‫އ ެއި ނ ް ފ ޮތ ެއްގ ައި ވ ާ ޙ ައ ްޤ ު ދ ޮގ ުކުރ ެވި އ ަދި ބ ާޠި ލ ު‬

‫އެގޮތ ަށ ް ޙިވާރ ު ) ޖަދ ަލ ުކުރުނ ް ( ބ ޭއ ްވ ުމުގ ައި‬

‫ހ ުއްދަކަމ ެއ ް ނޫނ ެވ ެ‪ .‬އ ެހ ެނީ އ ެ ީއ ނުރައ ްކާކަމ ެކ ެވ ެ‪.‬‬

‫ތ ެދ ުކުރ ެވި ދާނެއަތީއ ެވ ެ‪ .‬އެންމ ެ ސަ ލާމ ަތްކަނ ް ބ ޮޑ ު‬

‫މ ައ ްސަ ލ ައ ެއ ް ނ ެތ ެވ ެ‪ .‬އ ެ ީއ ޙ ައ ްޤ ު ފ ާޅުކ ޮށ ް‬

‫ސަ ބަބ ަ ީކ ފަހަރ ެއްގ ައި އޭގ ައި ވ ާ ޙ ައްޤ ެއ ް ދ ޮގ ުކުރ ެވި‬

‫ގޮތ ަ ީކ އެފަދ ަ އ ެއްޗ ެއ ް އ ަތުޖެހިއްޖެނަމ ަ ވ ަޅ ުލުމ ެވ ެ‪.‬‬

‫ސތ ަކުންނަށ ް ދ ަޢުވ ަތ ު ީދ ބ ާޠި ލ ު‬ ‫ޙ ައ ްޤ ުގ ެ މަގ ަށ ް ީމ ް‬

‫ދ ޮގ ުއ ެއްޗ ެއ ް ތ ެދ ުކުރ ެވި ދާނެއަތީއ ެވ ެ‪ .‬ޔ ަހ ޫ ީދންނ ާއި‬

‫ނުވަތ ަ އަނ ްދ ާލުމ ެވ ެ‪.‬‬

‫ސތ ަކުންނަށ ް ހާމަކ ޮށ ްދި ނުމ ަށްޓަކ ައ ެވ ެ‪) .‬މ ަޖ ުމ ޫޢ ު‬ ‫ީމ ް‬

‫ސ‬ ‫ނަޞާ ރ ާއި ނ ް މި ފ ޮތްތ ައ ް ބަދ ަލުކ ޮށްފ ައި ީވނަމ ަވ ެ ް‬

‫ޞފ ްޙ ާ ‪(42 :‬‬ ‫ަ‬ ‫ފ ަތ ާވ ާ ިބނ ް ބ ާޒ ް‪ :‬ވ ޮލި އ ުމ ް‪8 :‬‬

‫އ ަހުރެމެންނަށ ް އެފ ޮތްތ ަކ ާއި ނުލ ައި ޙ ައ ްޤ ު‬

‫ސުވ ާލ ު ނަމްބަރ ު ‪.30‬‬

‫ގ ޮތ ް ޤ ުރ ްއާނުގ ައި މ ާތ ްﷲ ފުދޭވަރަށ ް ބ ަޔާނ ް‬

‫ލ ޯހ ުޅ ުވި ފ ައި ވ ާ ޢި ލ ްމ ުވ ެރި ޔ ަކ ު ޔ ަހ ޫ ީދންނ ާއި‬

‫ކ ޮށްދ ެއ ްވާފ ައި ވ ެއ ެވ ެ‪ .‬މ ާތ ް ނަބިއ ްޔ ާ ‪ z‬ގ ެ ިކބ ައި ނ ް‬

‫ނަޞާ ރ ާއި ންނަށ ް ރައ ްދ ު ދި ނުމ ަށްޓަކ ައި އެފ ޮތްތ ައ ް‬

‫ސުވ ާލ ު ‪ :‬އ ަހުރެނ ް މުސްލި މ ެއްކ ަމުގ ައި ީވހިނދ ު‬

‫ރި ވ ާވ ެގެނ ް ވ ެއ ެވ ެ‪ .‬ޢުމަރ ުގ ެފާނުނ ްގ ެ އ ަތ ްޕ ުޅުގ ައި‬

‫ބ ެލުނ ް ހ ުއްދ ަވ ެގެނ ްވ ެއ ެވ ެ‪ .‬އ ެ ީއ ސަ ލ ާމ ާއި‬

‫އި ންޖީލުކިޔުނ ް އ ަހުރެންނަށ ް ހ ުއްދ ަވ ެގެންވ ޭހ ެއްޔ ެވ ެ؟‬

‫ތ ައުރ ާތ ުގ ެ ބ ައ ެއ ް ވ ަނި ކ ޮށ ް ދ ެކެވަޑ ައި ގެނ ް ކ ޯފ ާ‬

‫ޞލ ަވ ާތ ްލ ެއ ްވި ކީރި ތި ރަސޫލ ާ ޔ ަހ ޫ ީދނ ް ރަޖ ަމ ުގ ެ‬ ‫ަ‬

‫އ ަހުރެނ ް ހަމ ައެކ ަނި އ ެ ިކޔ ަނީ އޭގ ައި ވ ާ އ ެއްޗ ެއ ް‬

‫އި ސްކުރ ެއ ްވި އ ެވ ެ‪ .‬އ ަދި ޙަދީޘ ްކުރ ެއ ްވި ބަސްފ ުޅ ުގ ެ‬

‫ޙ ުކުމ ަށ ް އި ނ ްކާރ ުކުރ ުމުނ ް )އެމީހުނ ްގ ެ މ ައްޗ ަށ ް‬

‫ސ‬ ‫ބ ެލ ުމ ުގ ެ ނި ޔ ަތުގ ައ ެވ ެ‪ .‬އެނޫނ ް އ ެއ ްވ ެ ް‬

‫މާނައި ގ ައި ވ ެއ ެވ ެ‪ “.‬އ ޭ ޚ ައ ްޠ ާބ ުގ ެ ދ ަރި އ ާއ ެވ ެ!‬

‫ޙ ުއްޖ ަތ ް ޤ ާއި މ ުކުރ ެއ ްވުމ ަށ ް ޓަކ ައި ( ތ ައުރ ާތ ު‬

‫ްޞދ ެއ ް އެކ ަމުގ ައި ނ ުވ ެއ ެވ ެ‪ .‬ބާވ ައި ލ ެއ ްވި‬ ‫މ ަޤ ަ‬

‫ޝއ ްކ ެއ ްގެމ ަ ީތގ ައި ތ ޯއ ެވ ެ؟‬ ‫ކަލ ޭގ ެފާނުވ ަނީ ަ‬

‫ގެންނަވ ައި ބ ެއ ްލ ެވި އ ެވ ެ‪ .‬ދެނ ް އެމީހުނ ް އެކަމ ަށ ް‬

‫ފ ޮތްތަކ ަށ ް ީއ މާނ ްވ ުމ ުގ ެ މާނައ ަ ީކ އެފ ޮތްތަކ ަ ީކ‬

‫ހަމަކަށަވަރުނ ް ތި މަންކަލ ޭފާނ ު ތި ޔަބ ައި މީހުނ ްގ ެ‬

‫އި ޢ ުތި ރ ާފ ުވި އ ެވ ެ‪.‬‬

‫މ ާތ ް ﷲގ ެ ޙ ަޟް ރަތުނ ް ބާވ ައި ލ ެއ ްވި ތ ަކ ެތި ކަނ ް‬

‫ގާތ ަށ ް މި ވަޑ ައި ގ ަ ީތ ސާފ ު ތ ެދުމަގ ައި ގެންނ ެވ ެ‪.‬‬

‫ޤ ަބ ޫލ ުކުރުނ ް ހ ެއްޔ ެވ ެ؟ ނުވަތ ަ އެފ ޮތުގ ައި ވ ާ‬

‫މޫސާގ ެފާނ ު މި އ ަދ ު ދި ރި ހުންނ ެވި ކ ަމުގ ައި ވާނަމ ަ‬

‫ޝރީ ޢ ަތ ް ރަނގަޅ ަށ ް ދަންނަ‬ ‫ުޞދ ަ ީކ ‪ަ :‬‬ ‫މ ަޤ ަ‬

‫ތ ަކ ެއްޗ ަށ ް ީއމާނ ްވުނ ްހ ެއްޔ ެވ ެ؟‬

‫ސ ތި މަންކަލ ޭގ ެފާނަށ ް ތ ަބ ާވުންނޫނ ް‬ ‫އެކަލ ޭގ ެފާނަށ ްވ ެ ް‬

‫ޢި ލ ްމ ުވ ެރި ނ ް ތ ައުރ ާތ ާއި އި ންޖީލ ާއި ޒ ަބޫރ ު ބަލަނ ް‬

‫ޖ ަވ ާބ ު‪ :‬ތ ައުރ ާތ ާއި އި ންޖީލ ާއި ޒ ަބޫރ ާއި މި ފ ޮތްތަކ ަ ީކ‬

‫އ ެހެންގ ޮތ ެއ ް ނެތީހ ެވ ެ‪ .‬ﻣﺴﻨﺪ أﲪﺪ ﺑﻦ ﺣﻨﺒﻞ‬ ‫)‪,(3/387‬ﺳﻨﻦ اﻟﺪارﻣﻲ اﳌﻘﺪﻣﺔ )‪.(435‬‬

‫ޖެހިދާނ ެއ ެވ ެ‪ .‬އ ެ ީއ ﷲގ ެ ޢ ަދ ާވ ާތ ްތ ެރި ންނަށ ް ރައ ްދ ު‬

‫ކީރި ތި ޤ ުރ ްއާނ ާއި‬

‫ޞލ ަވ ާތ ްލ ެއ ްވި މ ާތ ް‬ ‫ސަ ލ ާމ ާއި ަ‬

‫ސ އި ސްލ ާމ ް ީދނ ުގ ެ ކަންކ ަމ ާއި މ ެދ ު‬ ‫ނަމ ަވ ެ ް‬

‫ުޞދަކ ަށްޓަކ ައ ެވ ެ‪ .‬އ ަދި‬ ‫ދި ނުންފަދ ަ އި ސްލ ާ ީމ މ ަޤ ަ‬ ‫ުސދ ާ ތ ެދުމ ަގ ުގ ެ‬ ‫ޤ ުރ ްއާނ ާއި އެފ ޮތުގ ައި ވ ާ ސާފ ީ‬

‫މ ާތ ްﷲގ ެ ޙ ަޟް ރަތުނ ް ބާވ ައި ލ ެއ ްވި ފ ޮތްތ ަކ ެއްކަނ ް‬ ‫ޤ ަބ ޫލ ުކުރުމ ަ ީކ ކޮންމ ެ މުސްލި މ ެއ ްގ ެ މ ައްޗ ަށ ް‬

‫ްޞދަކީ‪ :‬ތި ބާއ ަށ ާއި އ ަދި އ ެހެނ ް‬ ‫މ ަޤ ަ‬

‫މ ާތްކ ަމ ާއި މ ަތި ވ ެރި ކަނ ް ބ ަޔާނ ްކުރުމ ަށްޓަކ ައ ެވ ެ‪.‬‬

‫ލ ާޒި މ ުވ ެގެނ ްވާކަމ ަކ ެވ ެ‪ .‬މ ާތ ްﷲ ނަ ީބ ބޭކ ަލުންނަށ ް‬

‫ަޞޙ ަތ ްތ ެރި ވ ަނީ‬ ‫ސ އ ަހުރެނ ް ނ ީ‬ ‫މީހުންނަށ ްވ ެ ް‬

‫ސ ޢާނ ްމުނ ް ނުވަތ ަ ޢާނ ްމުންފަދ ަ މީހުނ ް‬ ‫ނަމ ަވ ެ ް‬

‫ފ ޮތ ާއި ޞު ޙ ުފ ު ބާވ ައި ލ ެއ ްވި ކަމ ަށ ް މުސްލި މުނ ް‬

‫ސ އ ަދި‬ ‫ސ އ ަދި އި ންޖީލުނ ްވި ޔ ަ ް‬ ‫ތ ައުރ ާތުނ ް ވި ޔ ަ ް‬

‫އޮފ ޮތްތ ަކުނ ްކުރާނ ެ މި ފަދ ަ ކަމ ެއ ް ނޯންނާނ ެއ ެވ ެ‪.‬‬

‫ީއމާނ ްވ ެއ ެވ ެ‪ .‬އެފ ޮތްތ ަކުގ ައި ވ ަނީ އ ަމުރ ުފ ުޅުތ ަކ ާއި‬

‫ސ އ ެއްޗ ެއ ް ނުކިޔުމ ަށ ެވ ެ‪.‬‬ ‫ސ އ ެއ ްވ ެ ް‬ ‫ޒ ަބޫރުނ ްވި ޔ ަ ް‬

‫އ ަދި ކިއ ެއްތ ަ އެފަދަމީހުނ ްގ ެ މ ައްޗ ަށ ް‬

‫ނަ ީހ ތ ަކ ާއި ހެޔޮކަމ ަށ ް ދެވ ޭ އި ރ ުޝާ ދުތ ަކ ާއި ‪،‬‬

‫އ ަދި ކިއ ެއްތ ަ އ ެއި ނ ް އ ެއްޗ ެއ ް އ ަތުގ ައި ޖެހިއްޖެނަމ ަ‬

‫ވ ާޖި ބ ުވ ެގެންވ ަނީ އ ެއި ނ ް ފ ޮތ ެއ ް ނުވަތ ަ ބ ައ ެއ ް‬

‫ހ ަނދާންކ ޮށ ްދި ނުންތ ަކ ާއި ‪ ،‬އ ަދި ކ ުރި ނ ް ހިނގާފ ައި ވ ާ‬

‫އ ެއ ެއްޗ ެއ ް ވ ަޅ ުލ ާށ ެވ ެ! ނުވަތ ަ އަނ ްދ ާލ ާށ ެވ ެ! އ ެހ ެނީ‬

‫އ ަތުޖެހިއްޖެނަމ ަ ސާފުތަނ ެއްގ ައި ވ ަޅ ުލުމ ެވ ެ‪ .‬ނުވަތ ަ‬

‫ބ ައ ެއ ް ކަންކ ަމ ުގ ެ ޚަބަރުތ ަކ ާއި ‪ ،‬ނަރަކ ައ ާއި‬

‫އެތ ަކ ެ ީތގ ައި ވ ާ ޙ ައ ްޤ ު މ ާތ ްﷲވ ަނީ އެކ ަލ ާނގެފ ޮތ ް‬

‫އަނ ްދ ާލުމ ެވ ެ‪ .‬އ ެ ީއ އ ޭގ ެ ސަ ބ ަބުނ ް އ ެހެނ ް ީމހ ަކ ު‬

‫ކީރި ތި ޤ ުރ ްއާނުގ ައި ޖ ަމ ާކުރައ ްވާފ ައ ެވ ެ‪ .‬އެފ ޮތްތަކ ަށ ް މ ަގ ުފުރ ެދި ނ ުދި ޔުމ ަށްޓަކ ައ ެވ ެ‪) .‬ﻓﺘﺎوى ﻧﻮر ﻋﻠﻰ‬ ‫ސވަރުގ ޭގ ެ ޚަބަރުތ ަކ ާއި މި ފަދ ަ ވާހަކ ަތ ެކ ެވ ެ‪.‬‬ ‫ު‬ ‫اﻟﺪرب‪ :‬ج‪ 1‬ص‪ 4‬ﻻﺑﻦ ﺑﺎز رﲪﻪ اﷲ(‬ ‫ސ އެފ ޮތްތ ައ ް ބޭނުނ ް ކުރުމ ަ ީކ ހ ުއްދ ަވ ެގެނ ްވ ާ ވަދެފ ައި ވ ާ އ ުނި އި ތުރުތަކ ަ ީކ ބ ާޠި ލ ެވ ެ‪ .‬މުންކަރ ެވ ެ‪.‬‬ ‫ނަމ ަވ ެ ް‬ ‫ކަމ ެއ ް ނޫނ ެވ ެ‪ .‬އ ެހ ެނީ އެފ ޮތްތަކ ަށ ް ވ ަނީ ތ ަޙ ުރީ ފ ު‬

‫މ ުއ ުމި ނ ާގެމ ައްޗ ަށ ް ވ ާޖި ބ ުވ ެގެންވ ަނީ އެކަންކ ަމުނ ް‬

‫‪11‬‬

‫ަބ ިއ ަބލްގ ެ އެއްވެސް އެއް ެޗއް ިކ ުޔ ްނ‬ ‫މުސް ިލމު ްނ ަނށް ހުއް ަދވެގ ެ ްނވ ޭ ަތ ؟‬ ‫ަޟ ަލތުއ ްޝަ ިއޚ ް އަޙްމަދ ު ސަ ީމރު ިއބްރާ ީހމ ް‬ ‫ފ ީ‬ ‫މި ސުވ ާލ ުގ ެޖ ަވ ާބ ުއ ަޅުގ ަނޑ ުލި ޔަނ ް‬ ‫ސ ބ ައ ެއ ް މީހުނ ް‬ ‫ނި ނ ް ީމ މި ހާރަކ ަށ ް އ ައި ް‬ ‫ޑރ‪ .‬ޒ ާ ިކރަ ީކ ބ ައި ބ ަލ ް ކިއ ުއ ްވ ާ‪ ،‬އ ަދި‬ ‫އ ެހެނ ް ީދންތ ަކ ުގ ެ މީހުންނ ާ ޖަދ ަލ ުކުރައ ްވ ާ‬ ‫ބ ޭފުޅަކ ަށ ްވ ާ ީތ އޭނ ާ ދ ައްކ ަވ ާ ވާހަކ ަ‬ ‫އ ަޑ ުނޭހުމ ަށ ް ވާހަކ ަ ދ ައްކ ަމުނ ް ދާކ ަމ ުގ ެ‬ ‫ޝކ ުވ ާ އ ަޅުގ ަނޑ ުމެންނަށ ް ބ ައ ެއ ް‬ ‫ަ‬ ‫މީހުނ ް އ ުފުލ ަމުނ ްދާތީއ ެވ ެ‪ .‬މި މ ައ ްސަ ލ ަ‬ ‫އ ަޅުގ ަނޑ ަށ ް ހުށ ަހ ެޅ ުމުނ ް ސަ ޢ ޫ ީދ ޢަރަބިޔ ާގ ެ‬ ‫ްޝއި ޚ ް ޢ ަބ ްދ ުލ ް‬ ‫ކ ުރީ ގ ެ މ ުފ ް ީތ ސަ މާޙ ަތ ުއ ަ‬ ‫ޢަޒީޒ ް ިބނ ް ބ ާޒ ް ރަ ިޙމ ަހ ުﷲ ގ ެ ފ ަތ ުވ ާއ ެއ ް‬ ‫މި މ ައ ްސަ ލ ައި ގ ައި ލި ބ ޭތ ޯ ބަލ ައި ީލމ ެވ ެ‪.‬‬ ‫ﷲގ ެ ހެޔޮރަޙުމ ަތުނ ް ވަރަށ ް ފ ަސޭ ހ ައި ނ ް‬ ‫މި ސުވ ާލ ުގ ެ ޖ ަވ ާބ ު ލި ބިއްޖ ެއ ެވ ެ‪ .‬ތި ރީ ގ ައި‬ ‫މި ތަރުޖ ަމ ާކުރަނީ މި މ ައ ްސަ ލ ައި ގ ައި‬ ‫ދ ެއ ްވާފ ައި ވ ާ ފ ަތ ުވ ާއ ެވ ެ‪.‬‬ ‫ސޓައަނުނ ް(ނ ާއި‬ ‫ަސ ީޙނ ް)ކ ްރި ް‬ ‫ސުވ ާލ ު ‪ :‬މ ީ‬ ‫މުސްލި މުންނ ާއި ދެމ ެދ ު މި ހާރ ު މި ބ ޭއްވ ޭ‬ ‫ޙިވާރ ާއި )ޖަދ ަލ ާ( ބެހޭގ ޮތުނ ް ތި ޔަބ ޭފ ުޅުނ ްގ ެ‬ ‫ރައުޔ ަ ީކ ކޮބ ައި ހ ެއްޔ ެވ ެ؟‬ ‫ޖ ަވ ާބ ު‪ :‬އެކަމ ަށ ް ބޭނުނ ް ޖެހިއްޖެނަމ ަ‬ ‫ސ‬ ‫އެގޮތ ަށ ް އެކަނ ްކުރ ުމުގ ައި އ ެއ ްވ ެ ް‬ ‫މަނާކަމ ެއްނ ެތ ެވ ެ‪ .‬އ ެ ޙިވާރ ު ކުރ ާ ީމހ ަ ީކ‬ ‫‪10‬‬

‫ޞއ ް ީޙ މަޢުލޫމާތުގ ެ ވެށި‪:‬‬ ‫ި‬

‫ޞއ ް ީޙ ިއރުޝާ ދ ާ ިއ މަޢުލޫމާތ ު‬ ‫ރގަޅ ު ި‬ ‫ދުޅަހެޔޮ ިދ ިރއުޅުމަކަށް ‪ަ -‬‬

‫ޑރ‪ .‬އަބްދުލް ޢަ ީޒޒ ް ޙ ަ ީމދ ު )އެމ ް ީބ ީބއ ެސް (‬ ‫ސތަށީގ ެ‬ ‫ވި ރުވ ައި ދީ‪ ،‬ހަނ ް ފަށަލ ަ އ ޮމާންކ ޮށްދީ‪ ،‬އި ް‬

‫ދެކޮޅ ަށ ް މ ަސަ އްކ ަތ ް ކ ޮށްދ ޭ އ ެއްޗ ެކ ެވ ެ‪.‬‬

‫ރަނ ްބުސްތާނަ ީކ އ ަނގަޔ ަށ ް ީމރ ު ފ ޮނި‬ ‫މ ޭވ ާ އ ެކ ެވ ެ‪ .‬މި ީއ ހ ަށި ގ ަނޑ ަށ ް ފ ައި ދ ާހ ުރި‬

‫ދުޅ ަހެޔޮކަނ ް ދަމަހ ައްޓ ައި ދީ‪ ،‬އ ަދި ހ ަކުރ ު‬

‫ސ ވަރަށ ް‬ ‫‪ -‬ރަނ ްބުސްތާނުގ ައި ދަގ ަނޑ ު ވ ެ ް‬

‫ކާނ ާގ ެ ބާވ ަތްތ ަކ ުގ ެ ތެރޭގ ައި ިހމެނޭ ވި ޓ ަމި ނ ް އ ާއި‬

‫ބ ައ ްޔ ާއި ‪ ،‬ބޭރަށ ް ިހނ ްގުނ ް ފަދ ަ ބ ަލި ތަކ ަށ ް ލ ުއި ކަނ ް‬

‫ގި ނައި ނ ް ހުރ ެއ ެވ ެ‪ .‬ދަގ ަނޑ ަ ީކ ހ ަށި ގ ަނޑ ުގ ެ‬

‫މ ައުދަންތ ަކ ާއި ‪ ،‬އ ެހ ެނި ހެނ ް ކާނ ާގ ެ ބާވ ަތްތ ަކުނ ް‬

‫ގެނެސްދި ނ ުމުގ ައި އެހީތ ެރި ވެދ ޭ މ ޭވ ާ އ ެކ ެވ ެ‪ .‬މި ީއ‬

‫ބ ައި ތަކ ަށ ް އ ޮކ ިްސޖަނ ް ފޯރުކ ޮށްދީ‪ ،‬ލޭމ ަދ ުވ ުމުނ ް‬

‫މ ުއ ްސަ ދި ވެފ ައި ވ ާ މ ޭވ ާ އ ެކ ެވ ެ‪ .‬އާނ ްމުކ ޮށ ް‬

‫ސ‪ ،‬ވި ޓ ަމި ންއ ޭ‪ ،‬މ ެގ ްނީ ޒި އ ަމ ް‪ ،‬ޒި ނ ްކ ް‪،‬‬ ‫ވި ޓ ަމި ނ ް ީ‬

‫ދި މ ާވ ާ ބ ޯއ ެނބުރުނ ް ފަދ ަ ކަންތ ައްތ ަކުނ ް ދުރުކ ޮށްދ ޭ‬

‫މ ޭވ ާއ ެއ ްގ ެ ގ ޮތުގ ައި ބޭނުނ ްކުރ ުމ ުގ ެ އި ތުރުނ ް‬

‫ެސނ ް‪،‬‬ ‫ސފަރަސް‪ ،‬ނި އ ި‬ ‫ސޯޑި އ ަމ ް‪ ،‬ކ ެލ ިްސއ ަމ ް‪،‬ފ ޮ ް‬

‫މ ާއ ްދ ާ އ ެކ ެވ ެ‪.‬‬

‫ސ‬ ‫ފަންޏ ާއި ސަ ރުބ ަތ ު ތ ައ ްޔާރުކ ޮށ ްގެނ ް ވ ެ ް‬

‫ދަގ ަނޑ ާއި ‪ ،‬ޕްރ ޮ ީޓނ ް‪ ،‬އ ަދި ފ ައި ބަރ ު އ ެކ ުލެވ ޭ‬

‫ބޭނުނ ްކުރާކަނ ް ފާހަގ ަ ކުރ ެވ ެއ ެވ ެ‪.‬‬

‫ސއ ަކުނ ް‬ ‫ސ މ ެއ ެވ ެ‪ .‬ފ ަހ ުގ ެ ދި ރ ާ ާ‬ ‫މ ޭވ ާ އ ެއ ް ވ ެ ް‬

‫ސ ގި ނައި ނ ް ހުރުނ ް‪:‬‬ ‫ވި ޓ ަމި ނ ް ީ‬

‫ދ ައ ްކާގ ޮތުގ ައި ދ ުވާލ ަކ ު ‪ 10-8‬އ ާއި ދެމ ެދ ުގ ެ‬

‫ސ ވަރަށ ް ގި ނައި ނ ް‬ ‫ރަނ ްބުސްތާނުގ ައި ވި ޓ ަމި ނ ް ީ‬

‫ސބ ަތ ްވ ާ‬ ‫އަދަދަކ ަށ ް ރަނ ްބުސްތާނ ު އ ާއި ލާއ ަށ ް ނި ް‬

‫ހުރ ެއ ެވ ެ‪ .‬މި ހެނ ް ވ ުމުނ ް ‪-:‬‬

‫ސ މ ަ ީތ‬ ‫‪ -‬ރަނ ްބުސްތާނުގ ައި ވި ޓ ަމި ނ ް ީ‬

‫މ ޭވާތ ަކ ުގ ެ ތެރ ެއި ނ ް މ ޭވ ާ ބޭނުނ ްކުރުމ ަ ީކ ލ ޭގ ެ‬

‫‪ -‬ކ ަށި ތ ަކ ާއި ދ ަތްތ ައ ް ވަރުގަދަކ ޮށ ް ދ ެއ ެވ ެ‪.‬‬

‫މި ންވަރަކ ަށ ް ހުންނ ާ ީތ މި މ ޭވ ާ އ ާއި މ ެދ ު ބ ެލ ެވ ެނީ‬

‫ެޝރ ު ދ ަށްކ ޮށްދ ޭ ކަމ ެކ ެވ ެ‪ .‬މެންގ ަނީ ޒ ް އ ަ ީކ‬ ‫ޕްރ ަ‬

‫‪ -‬ދި ފ ާ ީޢ ބާރ ު ވަރުގަދަކ ޮށ ް ދ ެއ ެވ ެ‪.‬‬

‫އެނ ްޓި ‪-‬އ ޮކ ިްސޑ ެނ ްޓ ް ހ ަށި ގ ަނޑ ަށ ް ލި އްބ ައި ދ ޭ‬

‫ހ ަށި ގ ަނޑ ުގ ައި ހިނގ ާ ތ ަފ ާތ ު މ ަސަ އްކ ަތްތ ައ ް‬

‫‪ -‬ހ ަމ ާއި ‪ ،‬ތ ެތ ްދ ުލި ފަށަލ ަ ތ ައ ް ވަރުގަދަކ ޮށ ް ދ ެއ ެވ ެ‪.‬‬

‫މ ަޞް ދަރ ެއ ްގ ެ ގ ޮތުގ ައ ެވ ެ‪ .‬އެނ ްޓި ‪-‬އ ޮކ ިްސޑ ެންޓ ަ ީކ‬

‫ފ ުރި ހަމ ަކުރުމ ަށ ް ބޭނުނ ްވ ާ އެންޒ ައި މްތ ައ ް‬

‫‪ -‬ފ ްރީ ރ ެޑި ކ ަލްތ ަކުނ ް ސެލްތަކ ަށ ް ލި ބ ޭ ގ ެއ ްލުނ ް‬

‫ފ ްރީ ރ ެޑި ކ ަލްތ ަކ ުގ ެ ސަ ބ ަބުނ ް ހ ަށި ގ ަނޑ ުގ ެ‬

‫އ ުފ ެއ ްދ ުމުގ ައި ބޭނުނ ްތ ެރި މ ާއ ްދ ާ އ ެކ ެވ ެ‪.‬‬

‫ކުޑ ަކުރ ެއ ެވ ެ‪ .‬އ ަދި ކެނ ްސަ ރުންހިމާޔ ަތ ް ކުރ ެއ ެވ ެ‪.‬‬

‫ޞއ ް ީޙ ފ ައި ދާތ ައ ް‬ ‫ރަނ ްބުސްތާނުނ ް ލި ބ ޭ ި‬

‫ސެލްތަކ ަށ ް ލި ބ ޭ ގ ެއ ްލ ުމުނ ް ރައ ްކ ާތ ެރި ކ ޮށްދ ޭ‬

‫ސ ރ ޯގ ާ ފަދ ަ ތ ަފ ާތ ު ބ ަލި ތ ަކުނ ް ދުރުކ ޮށ ް‬ ‫‪ -‬އ ަރި ދ ަފ ު ް‬

‫އ ެއްޗ ެކ ެވ ެ‪ .‬ލ ޭގ ެ ރަތ ް ސެލްތ ަކ ާއި ‪ ،‬ހ ުދ ު ސެލްތ ައ ް‬

‫‪ -‬ރަނ ްބުސްތާނުގ ައި ހ ަކުރ ު ވަރަށ ް ގި ނައި ނ ް‬

‫ދ ެއ ެވ ެ‪.‬‬

‫އ ުފ ެއ ްދުމ ަށ ް ބޭނުނ ްވ ާ ދަގ ަނޑ ާއި ‪ ،‬ކޮޕ ަރ ކާނ ާއި ނ ް‬

‫ހުރ ެއ ެވ ެ‪ .‬މ ައި ގ ަނޑ ު ގ ޮތ ެއްގ ައި ހުންނަނީ‬

‫‪ -‬ފާރުގ ަނޑ ު އަވަހ ަށ ް ފ ަސޭ ހ ަވ ެ އ ެވ ެ‪.‬‬

‫ސ ގެ‬ ‫ސ ވި ޓ ަމި ނ ް ީ‬ ‫ހ ަށި ގ ަނޑ ަށ ް ނ ެގުމ ަށ ް ވ ެ ް‬

‫ސ އ ަދި ސަ ކ ްރ ޯ ް‬ ‫ފްރަކ ްޓ ޯ ް‬ ‫ސ އ ެވ ެ‪ .‬މި ީއ ކެލ ަރީ މ ަދ ު ‪ -‬ދަގ ަނޑ ު ހ ަށި ގ ަނޑ ަށ ް ނ ެގުމ ަށ ް މ ަގުފަހިކުރ ެއ ެވ ެ‪.‬‬ ‫މ ޭވ ާއ ެކ ެވ ެ‪ .‬އ ެ ީއ ގ ާތްގ ަނޑަކ ަށ ް މ ޭވ ާއ ެއްގ ައި ‪60‬‬ ‫‪ -‬ކެނ ްސަ ރ ާއި ދެކޮޅ ަށ ް މ ަސަ އްކ ަތ ްކުރ ުމ ުގ ެ ބާރ ު‬

‫ޭޝޔާގ ައި ހ ަދާފ ައި ވ ާ ދި ރާސާއ ެއ ް‬ ‫‪ -‬މެލ ި‬

‫ކިލ ޯ ކެލ ަރީ އ ެވ ެ‪.‬‬

‫ހުރ ެއ ެވ ެ‪.‬‬

‫ާސމ ާއި‬ ‫ބުނާގ ޮތުގ ައި ރަނ ްބުސްތާނުގ ައި ޖަރ ީ‬

‫ޭޝޔ ާ ފަދ ަ‬ ‫ޭޝޔ ާ އ ަދި އި ންޑ ޮނ ި‬ ‫‪ -‬މެލ ި‬

‫ސތ ަކ ާއި ދެކޮޅ ަށ ް މ ަސަ އްކ ަތ ްކުރ ުމ ުގ ެ ބާރ ު‬ ‫‪ -‬ވ ައި ރަ ް‬

‫ދެކޮޅ ަށ ް މ ަސަ އްކ ަތ ްކުރ ުމ ުގ ެ ބާރ ު އ ެކ ުލ ެވި ގެނ ް‬

‫ގ ައ ުމުތ ަކުގ ައި ހ ަކުރ ު ބ ަލި ‪ ،‬ލޭމ ައްޗ ަށ ްދި އުނ ް‪ ،‬ފަދ ަ‬

‫ހުރ ެއ ެވ ެ‪.‬‬

‫ާސމ ްގ ެ ސަ ބ ަބުނ ް‬ ‫ވ ެއ ެވ ެ‪ .‬ނަތީޖ ާއ ެއ ްގ ެ ގ ޮތުނ ް ޖަރ ީ‬

‫ބ ަލި ތަކ ަށ ް‪ ،‬ޒ ަމާންތ ަކ ެއ ް ވަންދެނ ް ރަނ ްބުސްތާނ ުގ ެ‬

‫‪ -‬ހ ަށި ގ ަނޑ ުގ ެ ސެލްތ ައ ް ދުޅ ަހެޔޮކަންމ ަ ީތ‬

‫ޖެހ ޭ ބ ަލި ތ ަކ ާއި ދެކޮޅ ަށ ް މ ަސަ އްކ ަތ ްކުރ ުމ ާއި ‪،‬‬

‫އ ެ ީހގ ައި ފަރ ުވާކ ޮށްފ ައި ވ ެއ ެވ ެ‪ .‬ތ ައި ލޭނ ްޑ ްގ ެ‬

‫ދެމ ެހ ެއ ްޓުމ ަށ ް އެހީތ ެރި ވެދ ެއ ެވ ެ‪.‬‬

‫ާސމްތ ަކ ާއި‬ ‫ހ ަށި ގ ަނޑ ަށ ް ވަންނަ ޖަރ ީ‬

‫ަސ ީޓ އި ނ ް ކ ުރި ނ ް‬ ‫ޗި އާނ ްގ މ ާއި ޔ ުނި ވ ި‬

‫‪ -‬ދ ަރި ފ ަނި ތ ައ ް ދުޅ ަހެޔޮކަންމ ަ ީތ ހުރުމ ަށ ް‬

‫ހ ަނގުރާމަކ ޮށ ް‪ ،‬އެނައ ްތ ާލ ުމ ުގ ެ ބާރ ު ރަނ ްބުސްތާނ ު‬

‫ސތ ަކުނ ް އ ެނގުނުގ ޮތުގ ައި ‪ ،‬ރަނ ްބުސްތާނުގ ައި‬ ‫ދި ރ ާ ާ‬

‫އެހީތ ެރި ވެދ ެއ ެވ ެ‪.‬‬

‫ބޭނުނ ްކުރ ުމުނ ް ލި ބިގެނ ް ދ ެއ ެވ ެ‪.‬‬

‫ސގ ަހ ާ ގ ެ ިހނ ް ލި ބ ޭ އެނ ްޓި ‪-‬އ ޮކ ިްސޑ ެންޓ ެއ ް‬ ‫ގަ ް‬

‫‪ -‬ކ ުދި ލޭހ ޮ ިޅތ ަކ ާއި ލޭނާރުތ ައ ް ދުޅ ަހެޔޮކަންމ ަ ީތ‬

‫ކ ަމުގ ައި ވ ާ ފްލޭވޮނޮއި ޑ ް ހުރ ެއ ެވ ެ‪ .‬މި ީއ ހ ަށި ގ ަނޑ ުގ ެ‬

‫ދެމ ެހ ެއ ްޓުމ ަށ ް އެހީތ ެރި ވެދ ެއ ެވ ެ‪.‬‬

‫ސަ ރ ު ީބ މި ންވަރ ު ދ ަށްކ ޮށްދީ‪ ،‬ދުޅ ަޔ ާއި ‪ ،‬ކެނ ްސަ ރ ާއި‬

‫‪ -‬އ ަނގ ަފާރުނ ް ރައ ްކ ާތ ެރި ކ ޮށ ް ދ ެއ ެވ ެ‪.‬‬

‫ބޭނުނ ް ިހފަނ ް ޖ ެހ ެއ ެވ ެ‪.‬‬

‫ރަނ ްބުސްތާނަ ީކ ހ ަށި ގ ަނޑ ުގ ެ ސަ ރ ު ީބ‬

‫‪9‬‬

8

7

‫ށތަކުން‪....‬‬ ‫ތާ ީރޚުގ ެ ފަތްފު ް‬

‫ޢުމު ުރގ ެ ދުވަސް ަތ ަކށް ވިސް ުނ ްނ‬

‫ރ ިޙމަހ ުﷲ(‬ ‫ަޟ ަލތުއ ް ޝެ އިޚުލް އިސް ލާމ ް ޢަބްދ ުﷲ ފަހ ު ީމ ީދ ީދ ) ަ‬ ‫ިލޔުއްވީ‪ :‬ފ ީ‬

‫ބ ުއ ްދި ވ ެރި އަކީ‪ ،‬ތި މ ާގ ެ އ ުމުރ ުގ ެ ތ ާރީ ޚ ް‬

‫އ ޮޅި އ ެކ ެވ ެ‪ .‬ނުވަތ ަ ރ ާޅުބ ޮޑ ު ފަރ ެކ ެވ ެ‪ .‬ހިއްމ ަތ ާއި އ ެކ ު‬

‫އ ޮތްވ ަގ ުތުކ ޮޅ ު ހ ަނދާންކ ޮށްލީމ ާ‪ ،‬މޭގ ަނޑ ު‬

‫އ ެއ ްލ ާ ކޮންމ ެ ފ ަތ ްފ ުށ ެއ ް‪ ،‬އ ޭގ ެ ކ ުރީ ފ ަތ ްފ ުށްތަކ ަށ ް‬

‫މ ަސަ އްކ ަތ ް ކުރާންވީ‪ ،‬ސަ ލާމ ަތ ާއި އ ެކ ު‪ ،‬މަނ ްޒި ލ ް‬

‫ކަރައި ގަންނަނީ ‪ ،‬ފުރާނައ ަށ ް އ ޭގ ެ މަޤ ައްރުގ ައި‬

‫ވުރ ެ ރި ވ ެތި އ ަކުރުނ ް‪ ،‬ރީ ތި އި ބާރާތ ަކުނ ް‬

‫ާޞލ ްވެވ ޭތ ޯއ ެވ ެ‪ .‬މަނ ްޒި ލ ް‬ ‫މ ަޤ ްޞޫ ދ ަށ ް ވ ި‬

‫ސބ ަށ ެވ ެ‪.‬‬ ‫ޤަރާރ ުވ ެ ނ ުހުރެވ ޭ ިހ ާ‬

‫ލި ޔ ުއްވ ަމުނ ްދ ާ މީހ ެކ ެވ ެ‪ .‬ތި މ ާގ ެ ހ ަޔ ާތުނ ް‬

‫ސދ ަ ީކ އ ާ ިޚރަތ ެވ ެ‪ .‬ނުވަތ ަ‪:‬‬ ‫މ ަޤ ް ޫ‬

‫ސކުނ ްތ ެއ ް‪ ،‬އ ޭގ ެ ކ ުރީ ގ ެ‬ ‫ފަހަނައ ަޅ ާ ކޮންމ ެ ި‬

‫”ަ ާނވެ އު ިވ ިދއުމެއ ް ެނތި‪ަ ،‬އ ަބ ަދށް ދެ ިމ ިތ ެބވ ޭ‪،‬‬ ‫ިޢއ ް ަޒ ުތގައި‪ަ ،‬ޖއ ް ަނ ުތގަ ިއ ަވދެ ިތ ެބވ ޭ‬ ‫ަރ ާނ ިރހީ ްނވެ މުއ ްސަ ނދި‪ ،‬ހ ޫ ުރ ްނގ ެ ައ ިރހުގަ ިއ ިތ ެބވ ޭ‪،‬‬

‫ސކުނ ްތުތަކ ަށ ްވުރ ެ ބ ާއްޖ ަވ ެރި ގ ޮތ ެއްގ ައި މެނުވީ‪،‬‬ ‫ި‬ ‫ދ ުއ ްވާނ ުލުމ ަށ ް ބުރަވ ެހުންނާނ ެ މީހ ެކ ެވ ެ‪ .‬ތި މ ާގ ެ‬ ‫ސނ ުމ ުގ ެ‬ ‫ކ ުށ ާއި ހ ެއުކަނ ް‪ ،‬އަދ ަދ ުކުރަމުނ ް‪ ،‬ވި ް‬

‫ަމ ާނވުމެއ ް ެނ ިތ ފުޅު ީދ ާދ ުރ އެދެ ިކދެ ިކ ިތ ެބވ ޭ“ ިޤ ާޔ ަމތް ދު ަވހެވެ‪.‬‬

‫ތި ލަފ ަތުނ ް‪ ،‬އ ެ ދ ޭތި ވަޒ ަނ ްކުރަމުނ ް ގޭނ ްދ ާ‬

‫އާދ ޭހ ެވ ެ! އ ަޅުގ ަނޑ ުމެނ ްފުރ ާގ ެ‬ ‫ސ ިޅހަކ ަށ ް އަހަރ ު ދި ރި ތި ބުމީ‪،‬‬ ‫ބަޔ ެއްމީހުނ ް‪ ،‬އ ަދި ާ‬ ‫މ ު ީޅނ ް އި މ ްކާނުނ ް ބޭރުގ ައި ވާކަމ ެއްނޫނ ެވ ެ‪.‬‬ ‫ނަމ ަވެސް‪ ،‬އ ަޅުގ ަނޑ ުމެންނަށ ްވުރ ެ‬ ‫ދި ރި އ ުޅ ުމ ުގ ެ އި ސްބ ާބުގ ައި މ ުއ ްސަ ނދި ‪،‬‬

‫މީހ ެކ ެވ ެ‪ .‬އ ުވި ހިނގާދ ަނި ވި ކޮންމ ެ އ ެއްޗ ަކ ާއި ‪،‬‬

‫ޝއ ްކ ެއ ް ވަސްވ ާހ ެއ ް ނ ެތ ެވ ެ‪ .‬ކޮންމ ެ‬ ‫ަ‬

‫އ ަޅުގ ަނޑ ުމެންނަށ ްވުރ ެ ދި ގ ު އ ުމުރަކ ަށ ް‬

‫ކޮންމ ެ ކަމ ެއ ްގ ެ މ ައްޗ ަށ ް ދ ެމި ހުންނަނި ވި ‪،‬‬

‫ީމހ ަކ ުވެސް‪ ،‬މި ޙ ަޔ ާތ ުގ ެ މަނ ްޒި ލ ް‪ ،‬ކަޑ ައ ްތުކ ޮށްފ ައި‬

‫އެކަށޭނަ‪ ،‬އެތ ައ ް މި ތުރަކ ު‪ ،‬އ ަޅުގ ަނޑ ުމެންނ ާއި‬

‫ލާބަތަކ ަށ ް ތަރުޙީބ ު ދ ޭ މީހ ެކ ެވ ެ‪ .‬މަށީގ ެ‬

‫ދ ާހ ު ީށ އ ާ ިޚރަތ ަށ ެވ ެ‪ .‬މި ދ ުނި ޔެއ ަށ ް ފ ަހުގ ައި ‪،‬‬

‫ވ ަ ިކވ ަމުނ ްދި އ ުމމ ުގ ެ މަންޒ ަރުތ ައ ް‪ ،‬ގ ާތ ްގ ާތްކ ޮށ ް‪،‬‬

‫ހ ަށި ގ ަނޑ ުގ ެ އ ުފާތ ަކ ާއި ‪ ،‬މ ަޖާތ ަކ ުގ ެ މ ައްޗ ަށ ް‬

‫އެމީހ ާއ ާއި ‪ ،‬ލާޙިޤ ް ވ ާހުށީ‪ ،‬ޤި ޔާމ ަތ ްދުވ ަހ ެވ ެ‪.‬‬

‫ހާމަވ ަމުނ ް އަންނަ އ ައުމ ަށ ް‪ ،‬އި ބްރަތ ްތ ެރި‬

‫ރ ޫޙ ާނީ ފުރާނައި ގ ެ ލ ައްޒ ަތުތ ަށ ް ތަރުޙީބުދ ޭ‬

‫އ ެދުވ ަހ ާއި ބ ައްދ ަލުނ ުވާނޭ‪ ،‬ނުވަތ ަ އެމީހ ެއ ްގ ެ‬

‫ބ ެލުމ ަކުނ ް ބަލ ައި ލީމ ާ‪ީ ،‬ހވ ަނީ ‪ ،‬ދެނ ް އ ެ ޤަބީލުނ ް‬

‫މީހ ެކ ެވ ެ‪ .‬ޢި ލ ްމ ްވ ެރި އަކީ‪ ،‬ލާބ ައ ާއި ‪ ،‬ފ ައި ދާތ ަކ ުގ ެ‬

‫ސ‬ ‫ސ ނާންނާނޭ‪ ،‬ހަމ ައެކ ަކ ުވ ެ ް‬ ‫މ ައްޗ ަށ ް އ ެދުވ ަ ް‬

‫ްސލްވ ަނި ވި މަންޒ ަރ ެއ ްގ ެ ކ ައްޑ ަ ނަމ ަ ީތގ ައި ‪،‬‬ ‫ތ ަމ ީ‬

‫ސކ ޮށ ްގެނ ްހ ުރި މީހ ެކ ެވ ެ‪.‬‬ ‫މ ަޢ ުޞޫ ތ ައ ް‪ ،‬އ ުގ ެނި ‪ ،‬ދ ަ ް‬

‫ނ ުވ ެއ ެވ ެ‪ .‬ނަމ ަވެސް‪ ،‬ޤި ޔާމ ަތ ްދުވ ަހ ާއި ބ ައްދ ަލ ު ީވ‬

‫ގެންދެވ ޭނީ އ ަޅުގ ަނޑ ުހެންނ ެވ ެ‪ .‬ނުވަތ ަ‪،‬‬

‫ގ ެއ ްލ ުމ ާއި ‪ ،‬ހ ަލ ާކ ުގ ެ މ ަޢ ުޞޫ ތ ައ ް‪ި ،‬ކޔަވ ައި ގެނ ް‬

‫ާސލ ްވ ެއްޖ ެ‬ ‫ސދ ަށ ް ވ ި‬ ‫ކޮންމ ެ ީމހަކީ‪ ،‬މަނ ްޒި ލ ް މ ަޤ ް ޫ‬

‫ސ ގ ާތ ްމި ތުރަކ ުހެންނ ެވ ެ‪.‬‬ ‫ތި އ ަމި ތުރުނ ް ކުރ ެ ކޮންމ ެވ ެ ް‬

‫އ ޮޅި ނ ްފި ލުވ ައި ގެނ ް ހ ުރި މީހ ެކ ެވ ެ‪ .‬އ ުޚްރަ ީވ‬

‫ާސލ ު ީވ ީމހ ަ ީކ‬ ‫ސދ ަށ ް ވ ި‬ ‫މީހ ެއްނޫނ ެވ ެ‪ .‬މަނ ްޒި ލ ް މ ަޤ ް ޫ‬

‫ބ ާއްޖަތ ަކ ާއި ‪ ،‬ދުންޔ ަ ީވ ބ ާއްޖަތ ައ ް‪ ،‬ހޯދ ައި ގ ަތ ުމ ުގ ެ‬

‫އެދެވ ޭ ރި ވ ެތި ގ ޮތުނ ް‪ ،‬ދ ުނި ޔ ޭގ ެ ފާލަނ ް‬

‫މަގ ަށ ް‪ ،‬ލ ޯހ ުޅ ުވި ފ ައި ވ ާ މީހ ެކ ެވ ެ‪ .‬ހ ެވ ާއި ނުބ ައި ގ ެ‬

‫ސވަރުގ ޭގ ެ ނި ޢުމ ަތްތަކ ަށ ް‬ ‫ކަޑ ައ ްތުކ ޮށްފ ައި ގޮސް‪ު ،‬‬

‫ސނޭ ީމހަކ ަށ ް އި ބްރަތ ެއ ް‬ ‫ސކ ަލ ާނގ ެ‪ ،‬ވި ް‬ ‫މ ާތްރަ ް‬

‫ޝރ ު ީޢ ވަޒ ަންތ ައ ް ފި ލ ައި ފ ައި ވ ާ މީހ ާއ ެވ ެ‪.‬‬ ‫ަ‬

‫ވ ިާސލ ް ީވ މީހ ެކ ެވ ެ‪.‬‬

‫ކ ަމުގ ައި ވ ާ‪ ،‬އެތ ައްކަމ ެއ ް‪ ،‬ރ ެޔ ާއި ދ ުވ ާލުގ ައި ‪،‬‬

‫ސވަރ ުގ ެއ ާއި ‪ ،‬ދެތަނުނ ްކުރ ެ ތި މ ާ ދާނޭ‬ ‫ނަރަކ ައ ާއި ު‬

‫އ ަޅުގ ަނޑ ުމެންނަށ ް ދ ައްކަވ ައ ެވ ެ‪ .‬އ ެއި ނ ް‬

‫ތަނ ެއ ް ޚިޔާރ ު ކުރ ުމ ުގ ެ އި ޚ ްތި ޔާރ ެއ ް ދ ެވި ފ ައި ވ ާ‬ ‫މީހ ެކ ެވ ެ‪.‬‬

‫އ ޭ! ޢި އްޒ ަތ ްތ ެރި އ ަޚުންނޭވ ެ‪.‬‬ ‫އ ަޅުގ ަނޑ ުމެނ ް ކުރ ެ ކޮންމ ެ މީހ ެއ ްގ ެ‬ ‫އ ުމުރުނ ްވެސް‪ ،‬ވ ެދި ޔަތަނ ް‪ ،‬ވ ެ ިހގ ައްޖ ެއ ެވ ެ‪ .‬އ ެތ ާގ ެ‬

‫ސލަހ ަތުތ ައ ް‪ ،‬ގ ެއ ްލި ދާނޭކަމ ެކ ެވ ެ‪.‬‬ ‫މަ ް‬

‫ޢި ލްމަކީ‪ ،‬ހިތ ުގ ެ ލ ައ ުޙުގ ައި ‪،‬‬ ‫ްސލ ުކުރ ާ އ ަލި ކަމ ެވ ެ‪ .‬ބ ުއ ްދި އަކީ‪،‬‬ ‫މ ަޢ ުލ ޫމ ާތުތ ައ ް ތ ަމ ީ‬

‫ސކަމ ެވ ެ‪ .‬ގަންނާންޖ ެހ ެނީ ލަދ ެވ ެ‪ .‬ވާންޖ ެހ ެނީ ‪،‬‬ ‫ހާ ް‬

‫ސފ ަ ގެނައ ުމުގ ައި ފ ައި ދ ާގ ެ‬ ‫މ ަޢ ުލ ޫމ ާތުތަކ ަށ ް ޢަމ ަ ީލ ި‬

‫ހިތާމ ައ ެވ ެ‪.‬‬

‫ޞ ީމރަށ ް އ ެ ީހފޮނ ުވ ާ‬ ‫ފަރާތ ަށ ް ބުރަވެގ ަތުމ ަށްޓަކ ައި ަ‬ ‫މ ާ ީޒ ގ ެ ހ ަދާނ ުގ ެ މުޛައްކަރ ާ ިކޔ ައި ލީމ ާ‪،‬‬ ‫ސ‬ ‫ސަ ތޭކައ ަކުނ ް ނުވ ަދި ހަނުވައަކ ަށ ް ވުރެނ ްވ ެ ް‬ ‫ދ ުނި ޔެއަކީ‪ ،‬ދ ަތުރ ުވ ެރި ގ ޮތުގ ައި‬ ‫ކަޑ ައ ްތ ުކުރާނ ް ޖ ެ ިހފ ައި ވ ާ‪ ،‬އ ޮއި ނުބ ައި ކ ަޑ ު‬ ‫‪6‬‬

‫އ ަޅުގ ަޑ ުމެނ ް‪ ،‬ނަސޭ ހ ަތ ް ލި ިބނުގަންނަކަމީ‪،‬‬ ‫ސ ބ ޮޑ ު ހިތާމ ައ ެކ ެވ ެ‪ .‬ދެކ ޮޅ ުގ ެ ހ ުރި ހ ައި‬ ‫ވަރަށ ްވ ެ ް‬

‫ސނާލީމ ާ‪ ،‬އ ަޅުގ ަނޑ ުމެންނަށ ް ލި ބ ެނީ ‪،‬‬ ‫މ ައްޗ ަށ ް ވި ް‬

‫އ ަލި ކަމ ެވ ެ‪.‬‬

‫ދ ުނި ޔ ޭގ ެ ތ ަ ީބއ ަތ ާއި އ ެކ ުވ ެގެނ ް‪،‬‬

‫މ ައްޗ ަށ ް ހ ޮވ ެނީ ‪ ،‬ކ ުށ ުގ ެ ބާވ ަތްތ ަކ ެވ ެ‪ .‬އ ޭގެބަދ ަލ ު‪،‬‬ ‫ހެޔޮޢަމ ަލުނ ް އ ަތުލ ައި ގަނެވ ޭތ ޯ މ ަސަ އްކ ަތ ް ކުރެވޭނ ް‬

‫ސަ ރާސަ ުރ ައ ިލ ަމގ ު ްނ ުބއް ީދގ ެ ބޭ ުނ ްނކޮށް ިހގަ ިއ ިދ ުޔމުން‪،‬‬ ‫ަމ ާރ ަކށް ަވޅުގ ެ ފަ ަހ ެނޅު ަމށް ފަހ ު ްނ ަމޤ ްސޫ ދު ފ ެ ްނ ާނނީ‪.‬‬ ‫ިމހ ެ ްނނޫ ްނ ަނމަ‪ި ،‬މހ ު ަވފ ެ ުނގަ ިއ ިބ ާލހެއްފަ ަދ ިމދުއ ް ަކ ްނ ަތއ ް‪،‬‬ ‫ިއހެއްވެސް ެނތް‪ ،‬ފަހެއްވެސް ެނތް‪ ،‬ފޮށޭ ިބ ުރ ަތ ަކ ަކށޭ ވާނީ‪.‬‬ ‫ުނވީ ީމ ަހކު‪ ،‬އެ ަޖއް ަނ ުތގައި‪ ،‬ވެގ ެ ްނވާ ާދ ިއ ީމ ިނޢު ަމތް‪،‬‬ ‫ުނވެސް ިމއި‪ަ ،‬އ ިދ ުނވެސް ިދރި‪ ،‬ހ ޫ ުނ ަނ ަރ ަކ ިއގައ ް ެޔ ވާ ްނވާނީ‪.‬‬

‫”މެދުމު ިމ ުނގ ެ ީދ ެނކޭ“ އިސް ާލމ ް ީދ ަނށް ުބ ެނވ ޭ ީނ ކ ޮ ްނ ަޙއިސި އ ް ަޔ ަތކު ްނ‬ ‫ާބ ަވއެވެ‪ަ .‬ބއެއ ް އަސަ ުރ ަތކު ްނ ހާ ަމވާގ ޮ ުތގަ ިއ އެއ ް ަލއ ް ަކ ސަ އްވީސް ހާސް‬ ‫ަނބޭ ަކލު ްނ ާނ ިއ ‪ 314‬ރަސޫ ލުބޭ ަކލު ްނ ފ ޮ ުނ ްނ ިވއެވެ‪ .‬މު ަޙ ްނ ަމދުގެފާ ަނ ީކ‬ ‫އެ ްނމެފަހ ު ްނ ފ ޮ ުނއްވު ުނ ަނ ިބއ ް ާޔ ައ ިދ ރަސޫ ާލއެވެ‪ .‬ވީ ިއ ުރ ސަ ާމވީ ހ ު ިރހާ‬ ‫ރަސޫ ލު ްނ ާނ ިއ ަނ ީބ ްނގ ެ މެދު ަކމުގަ ިއ ެބ ެލވޭދުވަސް ަވ ެރއްގަ ިއ ީކ ިރ ިތ ރަސޫ ާލ‬ ‫ަވ ަޑ ިއގ ެ ްނ ެނ ިވ ަކ ަމށް ުބ ެނވ ޭ ަކށް ެނ ެތވެ‪.‬‬ ‫އަރަ ިބބ ަހުގ ައި އ ޭގ ެމުރާދ ަ ީކ އެންމ ެމ ާތ ް މި އ ެވ ެ‪.‬‬ ‫)ބ ަލ ާ‪ .‬އ ައްތ ަޙ ްރީ ރ ު ވ ައްތަންވީރ ް(‬ ‫ވީމ ާ‪” ،‬މ ެދ ުމ ުމި ނ ުގ ެ ީދނެކ ޭ“‬ ‫ސއްޔަތ ަކުނ ް‬ ‫އި ސްލ ާމ ް ީދނަށ ް ބުނެވ ޭނީ ކޮންޙ ައި ި‬ ‫ބާވ ައ ެވ ެ‪ .‬ބ ައ ެއ ް އ ަސަ ރުތ ަކުނ ް ހާމ ަވާގ ޮތުގ ައި‬ ‫ސނަބޭކ ަލުންނ ާއި ‪314‬‬ ‫އ ެއްލ ައްކ ަ ސަ އ ް ީވސްހ ާ ް‬ ‫ރަސޫލުބޭކ ަލުނ ް ފޮނުނ ްވި އ ެވ ެ‪ .‬މުޙަންމ ަދ ު ‪ z‬އ ަ ީކ‬ ‫އެންމެފ ަހުނ ް ފޮނ ުއ ްވުނ ު ނަބިއ ްޔާއ ަދި ރަސޫލ ާއ ެވ ެ‪.‬‬ ‫ވީއި ރ ު ސަ މ ާ ީވ ހ ުރި ހ ާ ރަސޫލުންނ ާއި ނަ ީބނ ްގ ެ‬ ‫ސވަރ ެއްގ ައި ކީރި ތި ރަސޫލ ާ‬ ‫މ ެދުކ ަމުގ ައި ބ ެލެވ ޭދުވ ަ ް‬ ‫‪ z‬ވަޑ ައި ގެންނ ެވި ކަމ ަށ ް ބުނެވޭކ ަށްނ ެތ ެވ ެ‪.‬‬ ‫اﻟﻮ َﺳ َﻂ ޤ ުރ ްއާނުގ ައި‬ ‫َ‬

‫ސފ ައި ވާބ ައ ެއ ް މި ސާލ ު‬ ‫އ ައި ް‬

‫‪ 1‬ﷲ ސުބ ްޙާނަހ ޫ ވަތ ަޢާލ ައި ކީރި ތި‬ ‫ޤ ުރ ްއާނުގ ައި ވަޙީކުރައ ްވ ާ ފ ައި ވ ެއ ެވ ެ‪َ .‬و َﻛ َﺬﻟ َ‬ ‫ِﻚ‬

‫ޤ ު ުރ ާއ ްނ ިކ ަޔ ަވ ްނ‬ ‫ނޭ ްނގ ޭ ާމތް ީމހާ‬ ‫ރޙުމަތްތ ެ ިރޔ ާ‬ ‫ވާހަކަ ިކ ަޔ ިއދ ޭ ަ‬

‫ސތ ަކުނ ްގ ެ ގ ާތުންއ ައ ްސަ ވާނ ެތ ެވ ެ‪.‬‬ ‫އުންމ ަތ ުގ ެ ީމ ް‬ ‫ފ ަހ ެ ތި ޔަބ ައި މީހުންނަށ ް އެކަލ ޭގ ެފާނ ު ތ ަބްލީޣ ުކުރ ެ‬ ‫އ ްވި ހ ެއްޔ ެވ ެ؟( ތ ަބްލީޣ ްކުރުނ ް މި ތ ާނގ ައި މި ވ ަނީ‬ ‫ސލ ަތ ު އެބ ައި މީހުންނަށ ް ިކޔ ައި ީދ އޭގ ައި ވ ާ‬ ‫ﷲގ ެ ރި ާ‬ ‫ކަންކަނ ް އި އްވ ައި ފޯރުކ ޮށ ްދި ނުމ ަށ ެވ ެ‪) .‬އެބ ައި މީހުނ ް‬ ‫ދަންނަވާނ ެތ ެވ ެ‪ .‬ނޫނ ެކ ެވ ެ‪ .‬ތި މަންމެނ ްގ ެ ގާތަކ ަށ ް‬ ‫ސ‬ ‫ނަބިއްޔ ަކ ު ނ ުވެސްއާދ ެއ ެވ ެ‪ .‬އަނ ެއ ްކ ާވ ެ ް‬ ‫ސވަޙީކުރައ ްވާނ ެވ ެ‪.‬‬ ‫ﷲތ ަޢ ާލ ާ ނ ޫޙ ު )ޢސ( އ ަށ ް ބ ަ ް‬ ‫ތި ބާއ ަށ ް ހ ެ ިކދޭނެފަރާތ ަ ީކކޮބ ައި ހ ޭ؟ ފ ަހ ެ‪ ،‬ނ ޫޙ ް‬ ‫)ޢސ( ދަންނަވާނ ެތ ެވ ެ‪ .‬މުޙަންމ ަދ ު ‪ z‬އ ާއި‬ ‫ސތ ަކުންނ ެވ ެ‪.‬‬ ‫އެކަލ ޭގ ެފާނ ުގ ެ އުންމ ަތ ުގ ެ ީމ ް‬ ‫)ރަސޫލ ާ ‪ z‬ޙަދީޘ ްކުރ ެއ ްވި އ ެވ ެ‪ (.‬އަހަރެމެނ ް‬ ‫ސލ ަތ ު އެބ ައި މީހުންނަށ ް‬ ‫އެކަލ ޭގ ެފާނ ު‪ ،‬ﷲގ ެ ރި ާ‬ ‫ިކޔ ައި ީދ އި އްވ ައި ފޯރުކޮނ ްދި ންކަމ ަށ ް ހ ެ ިކދޭނ ެއ ެވ ެ‪.‬‬ ‫އ ެ ީއ ﷲގ ެ މި ބަސްފ ުޅުގ ައި ވާފަދ ައި ންނ ެވ ެ‪.‬‬

‫َو َﻛ َﺬﻟ َ‬ ‫ِﻚ َﺟ َﻌ ْﻠﻨَ ُﺎﻛ ْﻢ أُﱠﻣ ًﺔ َو َﺳ ًﻄﺎ ﻟِﺘَ ُﻜْﻮُﻧـْﻮا ُﺷ َﻬ َﺪ َاء َﻋﻠَﻰ‬ ‫ﱠﺎس َوﻳَ ُﻜْﻮ َن ﱠاﻟﺮ ُﺳْﻮ ُل َﻋﻠَﻴْ ُﻜ ْﻢ َﺷﻬِﻴْ ًﺪا އ ަލްވަސްތ ު‬ ‫اﻟﻨ ِ‬

‫ﱠﺎس‬ ‫َﺟ َﻌ ْﻠﻨَ ُﺎﻛ ْﻢ أُﱠﻣ ًﺔ َو َﺳ ًﻄﺎ ﻟِﺘَ ُﻜْﻮُﻧـْﻮا ُﺷ َﻬ َﺪ َاء َﻋﻠَﻰ اﻟﻨ ِ‬ ‫ސރަތ ުލ ް ބަޤަރ ާ‬ ‫َوﻳَ ُﻜْﻮ َن ﱠاﻟﺮ ُﺳْﻮ ُل َﻋﻠَﻴْ ُﻜ ْﻢ َﺷﻬِﻴْ ًﺪا ޫ‬ ‫އ ަ ީކ ޢ ަދ ުލ ުވ ެރި ކަމ ެވ ެ‪ .‬އާޔ ަތ ުގ ެމާނަ‪) .‬ތި މަނ ް‬ ‫‪ - 143‬ކީރި ތި ރަސޫލ ާ ‪ z‬މި އާޔ ަތުގ ައި ވ ާ َو َﺳ ًﻄﺎ ﷲ‪ ،‬ތި ޔަބ ައި މީހުންނަށ ް އި ސްލ ާމ ް ީދނަށ ާއި ‪،‬‬

‫ގ ެމާނަކުރައ ްވާފ ައި ވ ަނީ ޢ ަދ ުލ ުވ ެރި ކަންކ ަމުގ ައ ެވ ެ‪.‬‬ ‫އ ަލ ްއި މ ާމ ުލ ް ބ ުޚ ާރީ އ ަބ ޫސަ ޢީދ ުލ ް ޚ ުދ ްރީ ގ ެ އ ަރި ހުނ ް‬ ‫ސފ ައި ވ ެއ ެވ ެ‪.‬‬ ‫ރި ވ ާކުރ ެއ ްވި ޙަދީޘ ެއްގ ައި އ ައި ް‬ ‫ކީރި ތި ރަސޫލ ާ ‪ z‬ޙަދީޘ ްފ ުޅ ުކުރ ެއ ްވި އ ެވ ެ‪.‬‬ ‫ޤި ޔާމ ަތ ްދުވ ަހ ު ނ ޫޙ ުގ ެފާނ ާއި އެކަލ ޭގ ެފާނ ު އުންމ ަތ ުގ ެ‬ ‫ސތ ަކުނ ް ގެނެވޭނ ެތ ެވ ެ‪ .‬ފ ަހ ެ‪ ،‬ﷲތ ަޢ ާލ ާ‬ ‫މި ް‬ ‫އެކަލ ޭގ ެފާނަށ ް ވަޙީއި އްވ ަވާނ ެތ ެވ ެ‪) .‬ތި ބ ާގ ެއުންމަތ ަށ ް‬ ‫ސލ ަތ ު( ތި ބ ާއ ެ ީމ‬ ‫ފޯރުކ ޮށ ްދި ނުމ ަށ ް ދ ެއ ްވި ރި ާ‬ ‫ހުންނަށ ްފޯރުކ ޮށ ް ީދ ތ ަބްލީޣ ު ކ ުރި ނ ްހ ެއްޔ ެވ ެ؟‬ ‫ނ ޫޙ ު )ޢސ( ﷲގ ެ ޙ ަޟު ރަތުގ ައި އާދޭހ ޭ‬ ‫ދަންނަވާނ ެތ ެވ ެ‪ .‬ދެންފ ަހ ެ ﷲތ ަޢ ާލ ާ ނ ޫޙ ުގ ެފާނ ުގ ެ‬

‫އި ބްރާހީމ ް ޢަލ ައި ހިއ ްސަ ލ ާމ ްގ ެ ޤި ބްލައ ަށ ް‬ ‫ހިދާޔ ަތ ު ދ ެއ ްކ ެވި ފަދ ައި ނ ް( ތި ޔަބ ައި މީހުންނަ ީކ‬ ‫އެންމ ެ ހެޔ ޮ އެންމ ެ ޢ ަދ ުލ ުވ ެރި ހެޔ ޮ އ ުއްމ ަތ ް‬ ‫ކ ަމުގ ައި ލ ެއ ް ީވމ ެވ ެ‪ .‬އެއީ‪ ،‬ޤި ޔާމ ަތ ްދުވ ަހ ު އ ެހެނ ް‬ ‫އ ުއްމަތަކ ަށ ް ފޮނ ުއ ްވި ނަ ީބންނ ާއި ރަސޫލުނ ް‪،‬‬ ‫ސތ ަކުންނަށ ް‬ ‫ސލ ަތުޤ ައ ުމ ުގ ެ ީމ ް‬ ‫އެބޭކ ަލުނ ް ﷲގ ެ ރި ާ‬ ‫ތ ަބްލީޣ ުކުރައްވ ައި ފޯރުކ ޮށްދ ެއ ްވި ކ ަމ ުގ ެ‬ ‫މ ައްޗ ަށ ްތި ޔަބ ައި މީހުނ ް ހ ެ ިކ ދި ނުމ ަށްޓަކ ައ ެވ ެ‪ .‬އ ަދި ‪،‬‬ ‫ތި ޔަބ ައި މީހުނ ް އ ެ ީދނ ުގ ެ ތ ަބްލީޣ ު ފ ުރި ހަމަކ ޮށ ް‬ ‫ސތ ަކުންނަށ ް ފޯރުކ ޮށްދީ‪ީ ،‬ދނ ުގ ެ‬ ‫މި އުންމ ަތ ުގ ެ ީމ ް‬ ‫ަޞޠި އްޔ ަތ ު އ ަދ ާކ ުރި ކ ަމ ުގ ެ މ ައްޗ ަށ ް‬ ‫ވ ަ‬

‫ޕ ާ ިކސްތާނ ުގ ެ ކުޑ ަ ވަރ ެއ ްގ ެ ރަށ ެއ ްގ ެ‬ ‫މ ަގ ެއ ް މ ަތި ނ ް ހިނގ ަމުނ ް ދި ޔ ަ ޢި ލ ްމ ުވ ެރި ނ ް‬ ‫ސ‬ ‫ތ ަކ ެކ ެވ ެ‪ .‬މި ބ ެއި ކ ަލުނ ް ހިނގ ަމުނ ް ގ ޮ ް‬ ‫ސ‬ ‫ރަށ ަކ ާއި ހަމަޔ ަށ ް ދ ެވ ުމުނ ް މީހުނ ް އ ައި ް‬ ‫އ ެބ ެއި ކ ަލުނ ްގ ެ އ ަރި ހުގ ައި ޤ ަބުރުސްތާނަށ ް‬ ‫ވަޑ ައި ގ ަތުމ ަށ ް އ ެދުނ ެވ ެ‪ .‬މި ބ ެއި ކ ަލުނ ް‬ ‫ޤ ަބުރުސްތާނަށ ް ވަނ ުމ ާއި އ ެ ީކ އެތަނުނ ް ީމހ ަކ ު‬ ‫ވ ަޅ ުލާފ ައި ވ ާ މ ަހާނައ ަކުނ ް ނި ކުމ ެގެނ ް އަންނަ‬ ‫ވަރަށ ް ީމރ ު ވ ަހ ެއ ް ދުވަންފ ަށި އ ެވ ެ‪.‬‬ ‫އ ެހެންކ ަމުނ ް މި ޢި ލ ްމ ުވ ެރި ންތ ައ ް އ ެ‬ ‫މ ަހާނައި ގ ައި ވ ަޅ ުލ ެވި ފ ައި ވ ާ މީހ ާގ ެ ގ ާތ ްތި މ ާގ ެ‬ ‫ބަޔ ަކ ާއި ބ ައްދ ަލ ު ކުރުމ ަށ ް ނި ނ ްމި އ ެވ ެ‪.‬‬ ‫އެމީހުންނ ާއި ބ ައްދ ަލ ު ކުރ ުމުނ ް އ ެތ ާ‬ ‫ވ ަޅ ުލ ެވި ފ ައި ވ ާ ީމހ ަ ީކ އ ެ ީއ ޤުރ ުއާނ ް ިކޔަވަނ ް‬ ‫ސ‬ ‫ސ އި ނގި އްޖ ެއ ެވ ެ‪ .‬ނަމ ަވ ެ ް‬ ‫ނޭނގ ޭ މީހ ެއްކަނ ްވ ެ ް‬ ‫ސ ނަމާދަކ ަށ ް ފ ަހ ު‪ ،‬އެމީހ ާ އ ެ‬ ‫ކޮންމ ެ ފ ަތި ް‬ ‫ޤުރ ުއާނ ް ިހފ ައި ގެނ ް އި ނދ ެ އ ޭގ ެ ފ ޮޅުވ ަތްތ ަކުގ ައި‬ ‫އި ނގި ލި އަޅ ަމުނ ް“ ހަމަކަށަވަރުނ ް ތި މަނ ްގ ެ ވ ެރި‬ ‫ސ ތ ެދ ު ބ ަޔާނ ް ކުރައ ްވާފ ައ ެވ ެ‪.‬‬ ‫އި ލ ާހ ު މި ވ ަނީ ހ ު ް‬ ‫ސ‬ ‫ހަމަކަށަވަރުނ ް ތި މަނ ްގ ެ ވ ެރި އި ލ ާހ ު މި ވ ަނީ ހ ު ް‬ ‫ތ ެދ ު ބ ަޔާނ ް ކުރައ ްވާފ ައ ެވ ެ‪ “.‬މި ހެނ ް ކިޔާލ ަ‬ ‫ކިޔާލ ަ އި ނދ ެއ ެވ ެ‪.‬‬ ‫މި ވާހަކ ައި ނ ް ޢި ލ ްމ ުވ ެރި ނ ް ނަށ ް‬ ‫ސ‬ ‫ސނ ުނީ އޭނ ާގ ެ އ ެ މ ަހާނައި ނ ް އ ެހ ާ ީމރުވ ަ ް‬ ‫ވި ް‬ ‫އ ެދުވ ަނީ އ ެސަ ބ ަބ ާއި ކުރެކަމ ެވ ެ‪.‬‬ ‫ސ‬ ‫މި ީއ ޤ ުރ ްއާނ ް ބަލ ައި ގެނ ްވ ެ ް‬ ‫ިކޔަނ ް ނޭނގ ޭ މީހ ެއ ްގ ެ ވާހަކ ައ ެވ ެ‪ .‬ޤުރ ުއާނ ް‬ ‫ބަލ ައި ގެނ ް ިކޔަނ ް އި ނގ ޭ ީމހ ަކ ުގ ެ މ ާތްކަނ ް‬ ‫އ ަދި ކިހާވަރަކުނ ް ހުންނާނ ެ ތ ޯއ ެވ ެ؟‬ ‫ސ ހަމ ައެކ ަނި އ ެޤ ުރ ްއާނ ް ިކޔަވަނ ް‬ ‫ނަމ ަވ ެ ް‬ ‫ދަސްކުރުމ ަކުންފ ައި ދ ާއ ެއ ް ނ ެތ ެވ ެ‪ .‬ފ ައި ދ ާ އ ޮ ީތ‬ ‫ޤ ުރ ްއާނ ް ިކޔަވ ައި އެއ ަށ ް ޢަމ ަލ ު ކ ުރި ީމހަކ ަށ ެވ ެ‪.‬‬

‫‪36‬‬ ‫‪5‬‬

‫އިސް ާލމ ް ީދ ަނ ީކ‬ ‫ިތ ަޔހީފުޅުކު ަރއްވާ ”މެދު ިމނު“ގ ެ ީދ ެނއްނޫން!‬ ‫ޢަ ީލ ރިޟާ އަޙްމަދ ު‬

‫އ ެއ ްފ ޫޓ ު ފ ަތި ގ ަނޑ ެއ ްގ ެ ދި ގ ުމި ނަ ީކ ‪12‬‬ ‫އި ނ ްޗި އ ެވ ެ‪ .‬މި ޙ ަ ީޤޤަތ ަށ ް ބުރަވ ެ އި ސްލ ާމ ް ީދނަ ީކ‬ ‫މ ެދ ުމި ނ ުގ ެ ީދނެކ ޭ ބުނ ެފި ނަމ ަ އ ެ ީއ ވަރަށްބ ޮޑ ު‬ ‫ގ ޯހ ެކ ެވ ެ‪.‬އ ެހ ެނީ އެބ ަހ ުގ ެ އެންމ ެ ސާދ ާ‬ ‫މާނައަކީ‪ީ ،‬ދނ ުގ ެ އ ެއްބަޔަކ ަށ ް ޢަމ ަލ ުކުރ ުމުނ ް‬ ‫ނުވަތ ަ ޙ ުކުމ ެއ ްގ ެ އ ެއްބަޔ ަށ ް ޢަމ ަލ ުކުރ ުމުނ ް‬ ‫ފ ުދުމ ެވ ެ‪ .‬ރޯދައ ަށ ް ހުންނަނ ް ޖ ެހ ެނީ ދ ުވ ާލ ުގ ެ‬ ‫ވ ަގ ުތުގ ައ ެވ ެ‪ .‬އ ެ ީއ ފ ަޖުރ ުއ ްޞާ ދި ޤ ުގ ެ އ ަލި ކަނ ް‬ ‫ސރ ެއި ރުއ ޮއްސުމ ާ ދެމެދ ެވ ެ‪ .‬މި ދެމ ެދުގ ައި ވ ާ‬ ‫ފ ާޅުވީއ ް ު‬ ‫ވ ަގުތ ަ ީކ ‪ 14‬ގ ަޑި އި ރުކ ަމުގ ައި ވާނަމ ަ ‪7‬‬ ‫ގ ަނޑި އި ރ ު ރޯދ ަގ ެއްލ ޭ އެންމެހ ައި ކަންތ ައ ް ތ ަކުނ ް‬ ‫ދުރ ުހ ެލި ވެފ ައި ދެނ ް އެކަންތ ައްތ ައ ް ކުރުނ ް‬ ‫ޙ ަލ ާލ ުވާނ ެވ ެ‪ .‬މި ީއ ސަ ލާމ ަތ ް ބ ުއ ްދި އ ެއ ް ހ ުރި‬ ‫ސ ީމހ ަކ ު ބުނާނ ެވާހަކ ައ ެއ ް ނޫނ ެވ ެ‪.‬‬ ‫އ ެއ ްވ ެ ް‬ ‫ސބ ަތ ްވ ާ‬ ‫ނަމ ަވެސްއި ސްލ ާމ ް ީދނަށ ް ނި ް‬ ‫މީހުނ ްގ ެ ތެރ ެއި ނ ް އ ެ ީދނަ ީކ‬ ‫މ ެދ ުމި ނ ުގ ެ ީދނެކ ޭބުނ ެ‬

‫‪4‬‬

‫ސތ ަކުނ ްގ ެ އެގ ޮވ ެލި ފަތީގ ެ މ ައި ގ ަނޑ ު‬ ‫އ ަޑ ުއ ުފ ުލ ާ ީމ ް‬ ‫ސނުމ ެވ ެ‪.‬‬ ‫އ ަމާޒ ަ ީކ މި ލާދީނީ ވި ް‬

‫ޤަބީލާކ ަމުގ ައި މާނަކުރުނ ް ލ ާޒި މ ުވެދ ެއ ެވ ެ‪.‬‬

‫އި ސްލ ާމ ް ީދނަ ީކ ވ ަސަ ޠި އްޔ ަތ ު‬

‫އ ަދި މ ެދުނަމ ާދ ުގ ެ މ ައްޗ ަށ ް ރައ ްކ ާތ ެރި ވ ާށ ެވ ެ‪“.‬‬ ‫َﻟﺼﻼة اﻟُْﻮ ْﺳ َﻄﻰ“މ ެދުނަމ ާދ ު“‬ ‫މި އާޔ ަތުގ ައި ا ﱠ‬ ‫މ ެދުނަމ ާދުކ ަމުގ ައި ގި ނަޢި ލ ްމ ުވ ެރި ނ ް ވި ދ ާޅުވ ަނީ‬ ‫ސނަމާދ ެވ ެ‪ .‬މި ކ ަމ ާބެހޭގ ޮތުނ ް ޢި ލ ްމ ުވ ެރި ނ ްގ ެ‬ ‫ފ ަޠި ް‬ ‫ސބ ަޔާނ ްވ ެގެނ ްވ ެއ ެވ ެ‪ .‬އެންމ ެ ވަރުގަދ ަ‬ ‫‪ 20‬ބ ަ ް‬ ‫ސނަމ ާދުކަމ ަށ ް‬ ‫ބަހ ަ ީކ މ ެދުނަމާދ ަ ީކ ފ ަތި ް‬ ‫ބުނާބ ަހ ެވ ެ‪ .‬އެއ ަށްފ ަހުނ ް ދެވަނަ ދަރަޖ ައި ގ ައި ވ ަނީ‬ ‫ޢ ަޞު ރުނަމާދ ެވ ެ‪ .‬ދ ުވ ާލ ުކ ުރި ނ ް ރޭނގ ަޑ ުވ ެއ ެވ ެ‪.‬‬ ‫އި ރުއ ޮއްސުމ ާއ ެކ ު އަނ ެއ ްދުވ ަހ ުގ ެ‬ ‫ޝޢ ުބާންމ ަހ ުގ ެ‬ ‫ރޭގ ަނޑ ުފ ެށ ުނީ އ ެވ ެ‪ .‬މީގ ެ ދ ަ ީލލ ަ ީކ ަ‬ ‫‪ 29‬ދުވ ަހ ު އި ރުއ ޮއްސުމ ާއ ެކ ު ހ ަނދ ުފ ެނި އްޖެނަމ ަ‬ ‫ސ‬ ‫ރަމ ްޟާ ންމ ަހ ުގ ެ ފުރަތަމ ަ ދުވ ަހ ުގ ެ ތަރ ާ ީވ ް‬ ‫އެރޭކުރ ުމ ާއި އެރޭ ފުރަތަމ ަދުވ ަހ ުގ ެ ރޯދައ ަށ ް‬ ‫ހާރ ުކ ެއ ުމ ެވ ެ‪ .‬އ ަދި ރޯދަމ ަހ ުގ ެ ‪ 29‬ވަނަދުވ ަހ ުގ ެ‬ ‫އި ރުއ ޮއްސުމ ާއ ެކ ު ހ ަނދ ުފ ެނި އްޖެނަމ ަ‬ ‫ޝއ ްވ ާލ ުއ ެކ ެއްކ ަމ ާއި އ ަދި‬ ‫ސނުކ ޮށ ް ަ‬ ‫ތަރ ާ ީވ ް‬ ‫ސ އި ޢ ުލާނ ުކުރުމ ެވ ެ‪ .‬މި ގ ޮތުނ ް‬ ‫ކުޑައީދ ުދުވ ަ ް‬ ‫ސނަމ ާދ ުގ ެ‬ ‫ސނަމާދ ަ ީކ ފަރ ުޟު ފ ަ ް‬ ‫ފ ަތި ް‬ ‫ސ ޢ ަޟު ރުނަމާދ ަ ީކ‬ ‫މ ެދުނަމާދ ެވ ެ‪ .‬ނަމ ަވ ެ ް‬ ‫ސވަނަނަމާދ ެވ ެ‪ .‬މި ތ ާނގ ައި މ ެދުނަމާދަކ ަށ ް‬ ‫ފަ ް‬ ‫ސނަމ ާދ ުވ ެގެނ ްދި ޔ ަ ީއ އެނަމ ާދ ު‬ ‫އ ަޞް ރ ު ނުވަތ ަ ފ ަތި ް‬ ‫ފަރ ުޟު ކުރ ެވި ގެނ ްދި ޔ ަ ީއ ފަރ ުޟު ނަމ ާދުތ ަކ ުގ ެ‬ ‫ތެރ ެއި ނ ް މ ެދުގ ައި ކ ަމުގ ައި ވ ާ ީތ ބާވ ައ ެވ ެ؟ އި ބްނ ު‬ ‫ސރަތ ުލ ް ބަޤަރ ާގ ެ މި އާޔ ަތ ުގ ެ‬ ‫ޢުޘ ައި ީމނ ް ޫ‬ ‫ސނަމާދ ަ ީކ‬ ‫ްސރުގ ައި ވި ދ ާޅ ުވެފ ައި ވ ެއ ެވ ެ‪ .‬ފ ަތި ް‬ ‫ތ ަފ ީ‬ ‫މ ެދުނަމ ާދުގ ައި ކަޑ ައެޅ ައި ތަރުޖީޙ ުކުރުނ ް‬ ‫ލ ާޒި މ ެއްނ ުވ ެއ ެވ ެ‪ .‬އ ެހ ެނީ ގ ެ ”اﻟﻮﺳﻄﻰ“‬

‫ސބ ަތ ް‬ ‫މި ީއ َو َﺳ َﻂމި ބަހ ަށ ް ނި ް‬ ‫ސފ ައ ެކ ެވ ެ‪َ .‬و َﺳ َﻂ މި ޢަރަ ިބ ލ ަފ ުޒ ުގ ެ‬ ‫ކުރ ެވި ފ ައި ވ ާ ި‬ ‫މާނައި ގ ެ ތެރޭގ ައި ވ ަނީ އެންމ ެ ހެޔ ޮ‪ ،‬އެންމ ެ‬ ‫މ ާތ ް އެންމ ެ ޢ ަދ ުލ ުވ ެރި އ ަދި އ ެއްޗ ެއ ްގ ެ މ ެދ ު‬ ‫ސލަކ ަށ ް‪.‬މި އަންނަ ޢަރަ ިބ ދ ެޖ ުމުލައ ަށ ް‬ ‫އ ެވ ެ‪ .‬މި ާ‬ ‫ސނަމާހިނގ ާށ ެވ ެ! )‪ُ(1‬ﻗـَﺮﻳْ ٌﺶ أَْو َﺳ ُﻂ اﻟْﻌَﺮ ِب‬ ‫ވި ް‬ ‫މާނައީ‪ :‬ޤުރައި ޝު ވަންހ ަ އ ަ ީކ ޢ ަރި ީބނ ްގ ެ އެންމ ެ‬ ‫ހެޔޮޤަބީލ ާއ ެވ ެ‪ .‬މި ޖ ުމުލ ައި ގ ައި ވ ާ އ ަވ ްސަ ޠ ު‬ ‫އ ެ ީއ މ ެދ ުމި ނޭ ބުނ ެ‪ ،‬ޤުރައި ޝު ވަންހ ަ ނުވަތ ަ‬ ‫އެވަންހ ައި ގ ެ މީހުންނަ ީކ އަރަ ީބނ ްގ ެ މ ެދުގ ައި‬ ‫އުޅ ޭ ބ ައެކ ޭ ބުނ ުމުނ ް ޖ ުމުލ ައި ގ ެ ފ ުރި ހަމ ަ‬ ‫މާނައ ެއ ް ނ ެތ ެވ ެ‪ .‬އ ެހ ެނީ ‪ ،‬އެވަންހ ައި ގ ެ ީމހ ަކ ު‬ ‫ސ ދި ރި އ ުޅ ެދާނ ެވ ެ‪ .‬އ ަދި‬ ‫އަރަ ީބންނ ެތ ް ރަށ ެއްގ ައި ވ ެ ް‬ ‫އަރަ ީބނ ް އުޅ ޭ ސަ ރަހ ައ ްދ ުގ ެ މ ެދުގ ައި އެވަންހ ަ‬ ‫ދި ރި އ ުޅުމ ަ ީކ ލ ާޒި މުކަމ ެއ ް ނޫނ ެވ ެ‪ .‬މި ހެންކ ަމުނ ް‬ ‫ޤުރައި ޝް ވަންހ ައި ގ ެ މީހުންނަ ީކ ޢަރަ ިބ‬ ‫ޤަބީލާތ ަކ ުގ ެ ތެރ ެއި ނ ް އެންމ ެ‬ ‫ސތ ަކުނ ްގ ެ‬ ‫ހެޔ ޮ ީމ ް‬

‫)‪(2‬ﺣﺎﻓ ُ‬ ‫اﻟﺼﻠَ​َﻮ ِ‬ ‫اﻟﺼ َﻼ ِة اﻟُْﻮ ْﺳ َﻄﻰ(‬ ‫ات َو ﱠ‬ ‫ِﻈﻮا َﻋﻠَﻰ ﱠ‬ ‫َ‬ ‫اﻟﺒﻘﺮة‪ 238/‬މާނައީ؛ ”ތި ޔަބ ައި މީހުނ ް ނަމ ާދުތ ަކ ާއި‬

‫ނ ޢަދަދުގަ ިއ‬ ‫ިދއިސް ލާމ ް މަޖައްލ ާ؛ ‪ 8‬ވަ ަ‬ ‫ސޔ ާސަ ތ ު ވަ ިކކ ު ިރ ބާޣީ!‬ ‫< އަތާތުރުކ ު‪ީ :‬ދނާ ިއ ި‬ ‫< ދެފުށް ދެގޮތ ް ނުކުރާށެވ ެ! < ދޮންކެޔޮ‬ ‫ރށް ީއމާންވާށެވ ެ‪.‬‬ ‫ރށް ީއމާންނުވ ެ‪ި ،‬މންވަ ަ‬ ‫< ިއރުވަ ަ‬ ‫<‬ ‫<‬

‫ޒަ ަޔނިސް ޓ ް ަޔހ ޫ ީދންގ ެ ބަސް ަތކުން އ ެ ީމހުންގ ެ‪...‬‬

‫ނ ިއގ ެ އަ ިލފާންގަނޑަކަށް‪...‬‬ ‫ނ ީތޖާއަ ީކ މ ު ިޅ މުޖ ު ަތމަޢ ު ިފތ ު ަ‬ ‫ދ ެ ަބއޮޑުވުމުގ ެ ަ‬

‫އ ެ ިޑޓ ޯ ިރއަލް‬ ‫މަސްއ ޫލ ުވ ެރި ޔ ާ‪:‬‬

‫ލި ޔުނ ްތ ެރި ނ ް‪:‬‬

‫މުޙ ައްމ ަދ ު ނަޡީފ ު‬

‫ޝމީމ ް ިބނ ް އި ބްރާހީމ ް‬ ‫ްޝއި ޚ ް އާދ ަމ ް ަ‬ ‫އ ައ ަ‬

‫އ ެޑި ޓ ަރ‪:‬‬

‫ްޝއި ޚ ް ޢ ަ ީލ ރި ޟާ އ ަޙްމ ަދ ު‬ ‫އ ައ ަ‬

‫އ ަޙްމ ަދ ު ޚަލީލ ު‬

‫ްޝއި ޚ ް ޢ ަބ ްދ ުﷲ ިބނ ް މުޙ ައްމ ަދ ު އި ބްރާޙީމ ް‬ ‫އ ައ ަ‬

‫އ ެގ ްޒ ެކ ްޓި ވ ް އ ެޑި ޓ ަރ‪:‬‬ ‫ސނ ް‬ ‫ޢ ަ ީލ އ ަޙ ްސަ ނ ް އި ޙ ް ާ‬ ‫މެނޭޖި ނ ްގ އ ެޑި ޓ ަރ‪:‬‬ ‫ޢި ސްމ ާޢި ލ ް އ ަފްރ ާޙ ް‬

‫ްޝއި ޚ ް އ ަޙްމ ަދ ު ސަ ީމރ ު އި ބްރާހީމ ް‬ ‫ަޟލ ަތ ުއ ަ‬ ‫ފ ީ‬ ‫ޑރ‪ .‬އ ަބ ްދ ުލ ް ޢަޒީޒ ް ޙަމީދ ު )އ ެމ ް ީބބީއެސް(‬ ‫ޢ ަބ ްދ ުއްރަޙީމ ް އި ބުނ ު ޢ ަބ ްދ ުއްރަޙ ުމާނ ު ޅ ޮ ީހ‬ ‫މުޙ ައްމ ަދ ު މ ައ ުމޫނ ް ފ ަހ ު ީމ‬ ‫ސނ ް‬ ‫ޝޤީފ ް އި ޙ ް ާ‬ ‫ޙުސެއި ނ ް ަ‬

‫ސނ ް‬ ‫ޝފީޢ ު އި ޙ ް ާ‬ ‫ޢ ަބ ްދ ުﷲ ަ‬

‫ފ ަޒ ްލޫނ ް މުޙ ައްމ ަދ ު‬ ‫ޝފީޢ ު އ ަބ ްދ ުﷲ‬ ‫ަ‬

‫ަސމ ް‬ ‫މުޙ ައްމ ަދ ު ވ ީ‬

‫ޙ ާތި މ ް ޔޫސުފ ް‬ ‫އި ބްރާހިމ ް އ ަޝް ރަފ ް‬ ‫ޝޔ ާޒ ް‬ ‫ޙ ަސަ ނ ް ި‬ ‫ހ ަސަ ނ ް ޒ ާ ިހރ ު‬ ‫ވާހަކ ަ ިކޔ ައި ދ ޭ ރަޙުމ ަތ ްތ ެރި ޔ ާ‬

‫ޢި ދާރ ާ‪:‬‬ ‫ގ‪ .‬ފި ނި ކ ަނޑ ު )ގ ްރ ައުނ ްޑ ް ފ ްލ ޯ(‬ ‫ނައި ލޫފަރ ު މ ަގ ު​ު‪ ،‬މ ާލ ެ‬ ‫ފޯނ ް‪3007527 :‬‬ ‫ފ ެކްސް‪3007527 :‬‬ ‫ހ ޮޓ ްލ ައި ނ ް‪7527527 :‬‬

‫‪w‬‬

‫‪9‬‬

‫ޞއ ް ީޙ މަޢުލޫމާތުގ ެ ވެށި‪:‬‬ ‫ި‬ ‫ރންބ ުސް ތާނު‬ ‫ަ‬

‫‪12‬‬ ‫‪26‬‬

‫ޢި ސްމ ާޢި ލ ް އ ަފްރ ާޙ ް‬

‫ޝތ ު ޒި ފ ާފ ް‬ ‫ޢ ާއި ަ‬

‫މުޙ ައްމ ަދ ު އާދ ަމ ް‬

‫‪4‬‬

‫ރއްވ ާ‬ ‫ނ ީކ ިތ ަޔ ީހފުޅުކ ު ަ‬ ‫އިސް ލާމ ް ީދ ަ‬ ‫”މެދ ު ިމނު“ގ ެ ީދނެއްނޫން!‬

‫ސނ ް‬ ‫ސނ ާ އި ޙ ް ާ‬ ‫އ ައި މި ނަތ ު އި ޙ ް ާ‬

‫ގްރ ެފި ކްސް‪:‬‬

‫ސނ ް‬ ‫އި ބްރާހިމ ް އ ަޝް ވ ާގ ް އި ޙ ް ާ‬

‫އެތެރޭގައި‪:‬‬

‫ހ ު ިރހ ާ ިއންސާ ނުންވ ެސް ރަނގަޅ ާ ިއ‬ ‫ނމަވ ެސް ‪...‬‬ ‫ނު ަބ ިއ ވާކަން ޤަބޫލުކުރެއެވ ެ‪ަ .‬‬

‫އ ަޙްމ ަދ ު ޝާ ޛ ު ޢ ަބ ްދ ުލްޣ ަފޫރ ު‬

‫ފ ޮޓ ޯގްރ ާފ ާރ‪:‬‬

‫މަޖައްލ ާ ‪8#‬‬ ‫އޮން ަލ ިއންކޮށް ިވދާޅުވ ޭ!‬

‫މަޖ ައ ްލ ާ ހ ޯމ ް ޑ ެލި ވ ަރީ ‪:‬‬ ‫ޝޮ ޕ ްފ ޯމުސްލި މ ް‪.‬ކ ޮމ ް‬ ‫ހ ޮޓ ްލ ައި ނ ް‪7848414 :‬‬ ‫އި ތުރ ު މ ައ ުލ ޫމ ާތ ު‪7527527 :‬‬

‫ގޮވުން ަތއ ް‬

‫މ ުސް ިލމުން ިނކަމ ެ ިތ ކުރުމުގ ެ‬

‫‪29‬‬

‫މޫނުބުރުގ ާ އަޅަ ިއގެން ިކ ަޔވަން‬ ‫ިދއުމުގ ެ ޙައްޤ ު ިލ ިބދޭންޖެހޭނ ެ ކަމަށް‬ ‫ކުއ ް ިލއްޔާގ ެ މައ ް ަޗށް ކޯޓުން އަމުރުކޮށްފި!‬

‫‪35‬‬

‫އ ޭ އުޚްތާއެވ ެ! ިމ ީއ ިޢލްމ ާ ިއ‬ ‫ފަންނުގ ެ ީދނެވ ެ‪.‬‬

‫‪37‬‬

‫މެއ ްސެ އްގ ެ ސަ ަބބުން ސު ވަރުގ ެ‬ ‫ވަން ީމހެއްގ ެ ވާހަކަ‬

‫‪www.dhiislam.com | info@dhiislam.com | facebook.com/dhiislam | twitter.com/dhiislamdaily‬‬

‫‪3‬‬

2

‫‪1‬‬

‫ރއ ްއ ްކ ާކ ާތ ެތ ެ ިރ ިރވ ެވ ެ ަލ ަލއ ްއ ްވވާ!ާ!‬ ‫ރަ‬ ‫ިމ ިމފޮފޮތ ުތ ުގަގަ ިއ ިއ ީކ ީކ ިރ ިރ ިތ ިތ ޤ ުޤ ުރުރުއ ާއ ާނުނުގ ެގ ެ ަބ ަބއ ެއ ެއ ްއ ް އ ާއ ާ ަޔ ަޔތ ްތ ް ަތ ަތކ ާކ ާ ިއ ިއ ޙ ަޙ ަ ީދ ީދޘ ްޘ ް ިހ ިހމ ެމ ެ ިނ ިނފަފަ ިއ ިއވ ާވ ާ ީތ ީތ ިމ ިމފޮފޮ ަތ ަތށްށް ަ‬