Dhiislam issu 8

‫‪1‬‬

‫ރއ ްއ ްކ ާކ ާތ ެތ ެ ިރ ިރވ ެވ ެ ަލ ަލއ ްއ ްވވާ!ާ!‬ ‫ރަ‬ ‫ިމ ިމފޮފޮތ ުތ ުގަގަ ިއ ިއ ީކ ީކ ިރ ިރ ިތ ިތ ޤ ުޤ ުރުރުއ ާއ ާނުނުގ ެގ ެ ަބ ަބއ ެއ ެއ ްއ ް އ ާއ ާ ަޔ ަޔތ ްތ ް ަތ ަތކ ާކ ާ ިއ ިއ ޙ ަޙ ަ ީދ ީދޘ ްޘ ް ިހ ިހމ ެމ ެ ިނ ިނފަފަ ިއ ިއވ ާވ ާ ީތ ީތ ިމ ިމފޮފޮ ަތ ަތށްށް ަ‬

40

39

‫”‬

‫އެ ްނމެ ހެއްވާ ަކ ަމ ަކށް ައޅުގަނ ަޑއ ް‬ ‫ިދ ާމ ިވ ަކ ަމކީ‪ ،‬އިސް ާލމ ް ީދ ުނގ ެ ިޙ ާމ ަޔ ުތގަ ިއ ައ ިދ‬ ‫ﷲ ައށް ނަޞް ުރ ިދ ުނމުގ ެ ިނ ަޔ ުތގަ ިއ ިމއޮއްބޮޑ ު‬ ‫ަމ ިއ ާދ ްނ އެއްވެ ތޮއްޖެ ިހފަ ިއވާ ިދވެ ިހ ަރއ ް ިޔ ުތ ްނ ާނ‬ ‫ދެކ ޮ ަޅށް ައޑުއުފުލު ަމށް ަމދު މީސް ކ ޮ ަޅ ަކ ިއގ ެ ްނ ިނކުމެ‬ ‫ިދވެ ިހ ަދއު ަލ ުތގ ެ ަވ ިލއ ް ުޔލް ައމު ުރ ހ ު ިރ ަކމެވެ‪.‬‬

‫“‬

‫އާދ ެ އި ސްލ ާމ ް ީދނ ް ޙިމާޔ ަތ ް ކުރ ާ ވާހަކ ައ ެވ ެ‪.‬‬ ‫ސތ ަކ ެއްނ ުވ ެ މ ުޒ ާހަރ ާ ފ ެށި ގެނ ް ކ ުރި ޔ ަށ ް ދާނ ް‬ ‫މާލ ަ ް‬ ‫ފ ައްޓ ައި ފި އ ެވ ެ‪ .‬އ ެ ިކ މީހުނ ްގ ެ ވާހަކ ަ ތ ައ ް އ ަޑ ު‬ ‫އަހ ަމުނ ް އ ަޅުގ ަނޑ ު ދި ޔ ަ ީއމ ެވ ެ‪ .‬ދެނ ް އި ވި ގެނ ް‬ ‫ދި ޔ ަ ީއ އ ެއ ްވ ެ ތި ިބ ތަނަށ ް ނަމ ެއ ް ދ ެވި ގެނ ް ދި ޔ ަ‬ ‫ތަނ ެވ ެ‪ .‬އ ެ ީއ ”ނަޞް ރ ުގ ެ މ ައި ދާނ ެވ ެ‪ “.‬އ ަދި‬ ‫މި އ ަދ ު އި ސްލ ާމ ް ީދނަށ ް ނަޞް ރ ުދި ނ ުމ ުގ ެ ނި ޔ ަތުގ ައި‬ ‫މި މ ައި ދާނަށ ް އ ެއ ްވ ެ މި ތި ބ ަ އެންމެންނަ ީކ ނަޞް ރ ުގ ެ‬ ‫މ ައި ދާނ ުގ ެ އ ަހ ުލ ުވ ެރި ންކަނ ް އި ޢ ުލާނ ްވ ެގެނ ްދި ޔ ައ ެވ ެ‪.‬‬ ‫ސ ނަޞް ރ ުގ ެ މ ައި ދާނ ުގ ެ‬ ‫މި ހާރ ު އ ަޅުގ ަނޑަކީވ ެ ް‬ ‫އ ަހ ުލ ުވ ެރި ޔ ަ ީކމ ެވ ެ‪ .‬ދި ވ ެ ިހ ީދނ ާ ގ ައ ުމ ުގ ެ ދި ފ ާޢުގ ައި‬ ‫ސކ ޮށ ް‬ ‫ނި ކުމ ެ ހ ުރި ގ ައ ު ީމ ދި ވ ެ ިހ ދ ަރި އ ެކ ެވ ެ‪ .‬އި ް‬ ‫ސފ ަކުރަމުނ ް ގެނ ްދި ޔ ަ ީއ ﷲގ ެ‬ ‫ތި އ ްބ ެވި ބ ޭފ ުޅުނ ް ި‬ ‫ލ ަޝް ކަރ ު ގ ެ ގ ޮތުގ ައ ެވ ެ‪ .‬އ ެހެނ ް ކ ަމުނ ް ﷲގ ެ‬ ‫ްޝއި ޙ ް‬ ‫ސފ ައި ނ ް ހ ުވ ާ ލ ައި ދ ެއ ް ީވ އ ައ ަ‬ ‫ލ ަޝް ކަރ ުގ ެ ި‬ ‫ޝހީމ ް ޢ ަ ީލ ސަ ީއދ ެވ ެ‪ .‬މ ައި ގ ަނޑ ު ގ ޮތ ެއްގ ައި‬ ‫ަ‬ ‫މި ހ ުވާގ ައި އި ވި ގެނ ް ދި ޔ ަ ީއ އި ސްލ ާމ ް ީދނ ާއި‬ ‫ދި ވ ެ ިހ ދ ައުލ ަތ ް އ ަދި ދި ވ ެ ިހ ރ ާއްޖޭގ ައި މި އ ޮތ ް‬ ‫މި ނި ވަންކަނ ް ތ ާ އަބަދ ަށ ް ދެމ ެހ ެއ ްޓ ު މ ަށްޓަކ ައި‬ ‫ސ ނި ކުންނަނ ް ޖެހިއްޖ ެ‬ ‫ކޮންމ ެ މީހ ެއ ް ވ ެ ް‬ ‫ޙާލ ަތ ެއްގ ައި ނި ކުންނާނ ެ ކަމ ަށ ެވ ެ‪ .‬އ ަދި ކޮންމ ެ ފަދ ަ‬ ‫ސ މި ގ ައ ުމ ު ސަ ލާމ ަތ ް‬ ‫ޤުރ ުބާނ ެއ ް ވ ެގެނ ް ވި ޔ ަ ް‬ ‫ސބިތ ުވ ެ ހުންނާނ ެ ކަމ ަށ ެވ ެ‪.‬‬ ‫ކުރުމ ަށ ް ާ‬ ‫ސ މި ކުރ ެވ ުނީ ވަރަށ ް‬ ‫ކޮންމ ެ އަކ ަ ް‬ ‫އާދ ަޔ ާ ޚިލ ާފ ު ތ ަޖ ުރި ބ ާ އ ެކ ެވ ެ‪ .‬ވަރަށ ް ހިތްވަރ ާ‬ ‫ޖ ޯޝް އ ައި ސްފި އ ެވ ެ‪ .‬ފި ސާރި ވަރުގަދ ަ ޢ ަޒ ުމ ެއ ް‬ ‫ސ‬ ‫ހ ަށި ތެރޭގ ައި ހިނގ ައި ގެނ ްފި އ ެވ ެ‪ .‬ކޮންމ ެ އަކ ަ ް‬

‫‪38‬‬

‫ސ ވ ެގެނ ް ދި ޔ ަ ީއ ީމ‬ ‫ސ ް‬ ‫އ ަޅުގ ަނޑ ަށ ް އި ޙ ު ާ‬ ‫ގ ައުމ ައްޓަކ ައި ކ ޮށްދެވ ޭ ވަރަށ ް ބ ޮޑ ު ކަމ ެއ ްގ ެ‬ ‫ގ ޮތުގ ައ ެވ ެ‪ .‬އެވ ަގ ުތ ު އ ަޅުގ ަނޑ ުމެނ ް ނި ކުމ ެ ތި ިބ‬ ‫ސ ބަޔ ަކ ު މީހުނ ް މ ުޒ ާހަރ ާ‬ ‫މ ުޒ ާހަރ ާޔ ާ ދެކޮޅ ަށ ް ވ ެ ް‬ ‫ކުރަމުނ ް ދި ޔ ައ ެވ ެ‪ .‬އެންމ ެ ހ ެއ ްވ ާ ކަމަކ ަށ ް‬ ‫އ ަޅުގ ަނޑ ައ ް ދި މ ާވި ކަމަކީ‪ ،‬އި ސްލ ާމ ް ީދނ ުގ ެ‬ ‫ޙިމާޔ ަތުގ ައި އ ަދި ﷲއ ަށ ް ނަޞް ރ ު ދި ނ ުމ ުގ ެ‬ ‫ނި ޔ ަތުގ ައި މި އ ޮއްބ ޮޑ ު މ ައި ދާނ ް އ ެއ ްވ ެ‬ ‫ތ ޮއްޖ ެ ިހފ ައި ވ ާ ދި ވ ެ ިހ ރައ ްޔި ތުންނ ާ ދެކޮޅ ަށ ް‬ ‫ސކޮޅަކ ައި ގެނ ް ނި ކުމ ެ‬ ‫އ ަޑ ުއ ުފ ުލުމ ަށ ް މ ަދ ު ީމ ް‬ ‫ދި ވ ެ ިހ ދ ައުލ ަތ ުގ ެ ވ ަލި އ ްޔ ުލ ް އ ަމުރ ު ހ ުރި ކަމ ެވ ެ‪.‬‬ ‫ސރ ުގ ެ މ ައި ދާނަށ ް‬ ‫ސ ނަ ް‬ ‫ކޮންމ ެ އަކ ަ ް‬ ‫ޝއާރ ު‬ ‫އ ެއ ްވެފ ައި ތި ިބ މީހުނ ް އި ސްލ ާމ ް ީދނ ުގ ެ ި‬ ‫ތ ައ ް އ ުފުލ ަމުނ ް ލާދީނީ ޙަރަކ ާތ ް ތ ައ ް ކ ުއ ްވ ެރި‬ ‫ކުރަމުނ ް ގެންދ ެ އ ެވ ެ‪ .‬ބ ައ ެއ ް މީޑި ޔާތ ައ ް‬ ‫ތ ުހުމ ަތ ު ކުރަމުނ ް ދި ޔ ަ ގ ޮތ ާ ޚިލާފ ައ ް މ ުޒ ާހަރ ާ‬ ‫ވ ެގެނ ް ދި ޔ ަ ީއ ޞު ލްޙ ަވ ެރި އ ަދި ހަމ ަ ނުޖ ެހުމ ެއ ް‬ ‫ސ ވަރަކ ަށ ް ނުހިގ ާ މ ުޒ ާހަރ ާ އަކ ަށ ެވ ެ‪.‬‬ ‫އ ެއ ްވ ެ ް‬ ‫ސ ނާދ ެ‬ ‫ޠ ާލި ބާނުނ ްވެސް‪ ،‬އ ަލ ްޤ ާޢި ދ ާގ ެ ބ ައ ެއ ްވ ެ ް‬ ‫އ ެވ ެ‪.‬‬ ‫އެހިސަ ބުނ ް އ ަޅުގ ަނޑ ަށ ް އ ެނގި ގެނ ް‬ ‫ދި ޔ ަ ީއ ކ ުރި ނ ް ދެންނ ެވި ދ ޮގ ު ޚަބަރުތ ައ ް‬ ‫ފ ަތުރަމުނ ްދި ޔ ަ މީޑި ޔ ާގ ެ ނުރައ ްކ ާތ ެރި ކަމ ެވ ެ‪.‬‬ ‫ގ ައ ުމ ުގ ެ އަމަނ ް އ ަމާންކަނ ް ނަގ ާލުމ ަށ ް‬ ‫ސނުޖެހޭކަމ ެވ ެ‪ .‬މި ީއ ޚަބަރ ު ފ ެތުރ ުމުގ ައި‬ ‫ފަ ް‬ ‫އި ސްލ ާމ ް ީދނުގ ައި ކ ަނޑައ ަޅ ުއ ްވާފ ައި ވ ާ އ ުޞޫ ލުތ ަކ ާ‬ ‫އ ަދި ބ ައި ނަލ ް އ ަޤ ްވ ާ ީމ މި ންގ ަޑ ުތ ަކ ާ ޚިލާފ ަށ ް‬ ‫ިހނ ްގި ޖ ަރީ މ ާއ ެކ ެވ ެ‪.‬‬ ‫ސ‬ ‫މ ަޣ ުރި ބ ް ނަމ ާދ ާ އި ޝާ ނަމ ާދ ުވ ެ ް‬ ‫އ ަޅުގ ަނޑ ު ކ ުރީ އ ެތ ާ އ ެއ ްވ ެ ތި ިބ މީހުނ ާ‬ ‫ސ އެންމ ެ މި ފަދަބ ޮޑ ު‬ ‫އ ެކުގ ައ ެވ ެ‪ .‬އ ެ ީއ ޙ ަޔ ާތުގ ައި ވ ެ ް‬ ‫ޖ ަމާޢ ަތ ެއްގ ައި ނަމ ާދ ުކުރ ެވުނ ު ފުރަތަމ ަ ފަހަރ ެވ ެ‪.‬‬ ‫ޝރަފ ު‬ ‫މި ހ ާ ބ ޮޑ ު ޖ ަމާޢ ަތ ެއްގ ައި ނަމ ާދ ު ކުރ ުމ ުގ ެ ަ‬ ‫ލި ބ ުމުނ ް އ ަޅުގ ަނޑ ަށ ް ލި ބުނ ު އ ުފ ާ ބ ަޔާނ ް‬ ‫ސ ދ ައްޗ ެވ ެ‪ .‬ގ ާތްގ ަނޑަކ ަށ ް ރޭގ ަނޑ ު‬ ‫ކ ޮއްދޭނ ްވ ެ ް‬ ‫އ ެގާރަ ގ ަޑި ބ ައި ވީއި ރ ު ޞު ލްޙ ަ ވ ެރި މ ުޒ ާހަރ ާ‬ ‫ޞު ލްޙ ަވ ެރި ކ ަމ ާއ ެކ ު ނި މުމަކ ަށ ް އ ަތ ުވ ެއްޖ ެ އ ެވ ެ‪.‬‬

‫ނ ީތޖާއަކީ‪..‬‬ ‫ބއޮޑ ުވުމުގ ެ ަ‬ ‫ދ ަ‬ ‫ެ‬ ‫ޞފްޙާއާއު ގުޅ ޭ‬ ‫ނ ަ‬ ‫‪ 15‬ވަ ަ‬ ‫ޝއި ޠާނ ާގ ެ‬ ‫ހުންނަ ވ ަޖި ދ ެއ ްގ ެ ބ ޮޑުކ ަމުނ ް ނުވަތ ަ ަ‬ ‫ވަސްވާހ ަށ ް އ ަޅުގ ަނޑ ުމެނ ްގ ެ ލަގަނ ް ވި އ ްކ ާލ ެވި ފ ައި‬ ‫ހުންނަ ބ ޮޑުކ ަމުނ ް އ ަޅުގ ަނޑ ުމެންނަށ ް ދ ުލ ުގ ެ‬ ‫ބޭނުނ ް ހެޔޮގ ޮތުގ ައި ނ ު ިހފޭކަމ ެވ ެ‪ .‬ބުނެވ ޭ ބ ައ ެއ ް‬ ‫ލ ަފ ްޒ ު ނުވަތ ަ ޖ ުމްލ ަ ތ ަކ ުގ ެ ސަ ބ ަބުނ ް މ ުޖުތަމ ަޢ ު‬ ‫ސދ ަގ ެ ތެރެއ ަށ ް ވ ެއްޓެނ ް ދި މ ާވާކަމ ެވ ެ‪.‬‬ ‫ފި ތުނަ ފ ަ ާ‬ ‫ދޭދޭމީހުނ ްގ ެ މ ެދުގ ައި އ ާއި ދޭދޭޖ ަމާޢ ަތްތ ަކ ުގ ެ‬ ‫މ ެދުގ ައި ފި ތުނައި ގ ެ ހ ުޅ ު ރ ޯވ ެ‪ ،‬މ ުޖުތަމ ަޢ ު އ ަނދ ާ‬ ‫އ ަ ިޅއ ަށ ްވުމ ެވ ެ‪ .‬މި ފަދ ަ ޢަމ ަލުތ ަކުނ ް އ ަޅުގ ަނޑ ުމެނ ް‬ ‫ދުރ ުހ ެލި ވ ެގެންމެނުވީ‪ ،‬މ ުޖުތަމ ަޢ ުގ ެ ހ ެވ ާއި ލާބައ ަށ ް‬ ‫ސ ީމހ ަކ ު ދެކޭނ ް ބޭނުނ ްވާނޭ‬ ‫ބޭނުނ ްވ ާ އ ެއ ްވ ެ ް‬ ‫އި ޖ ްތި މ ާ ީޢ ކ ުރި އެރުމ ެއ ް ނ ުލި ބޭނ ެ ކަނ ް ކަށަވަރ ެވ ެ‪.‬‬ ‫ދެބައ ޮޑ ުވުމ ަ ީކ ބ ަލި ކ ަށި ފި ކ ުރީ‬ ‫ސފ ަކުރ ާ ސަ ބަބ ަ ީކ‬ ‫ބ ައްޔ ެއްކަމ ަށ ް އ ަޅުގ ަނޑ ު ި‬ ‫އެފަދ ަ ޢަމ ަލ ު ިހނ ްގ ާ މީހުންނަ ީކ އެމީހުނ ްގ ެ ފި ކުރ ު‬ ‫ދ ުނި ޔ ެ ީވ ބ ަޔ ާއި އ ާ ިޚރަތ ުގ ެ ބ ައި ހަމަހަމ ަ ނ ުވ ާ‬ ‫ބަޔަކ ަށ ް ވާތީއ ެވ ެ‪ .‬އ ެ ީއ އެމީހުންނަ ީކ މާބޮޑ ަށ ް‬ ‫ދ ުނި ޔ ެ ީވ ފި ކުރ ުގ ެ މީހުންނަށ ް‪ ،‬ހަމ ައެކ ަނި މ ާއ ް ީދ‬ ‫ބަޔަކ ަށ ް ވާތީއ ެވ ެ‪ .‬މި ބ ައްޔ ަ ީކ އެއ ަށ ް ވ ެކ ިްސނ ެއ ް‬ ‫ސ އ ޮތ ް‬ ‫ނުވަތ ަ ބ ޭހ ެއ ް ނުވަތ ަ ފަނ ްޑި ތ ައ ެއ ްވ ެ ް‬ ‫ބ ައްޔ ެއްނޫނ ެވ ެ‪ .‬މި ކ ަމުގ ައި އ ޮތ ް އެންމ ެ މ ޮޅ ު‬ ‫ޙ ައްލ ަ ީކ އ ަޅުގ ަނޑ ުމެނ ްގ ެ ޢަޤީދ ާ ވަރުގަދ ަ ކުރުމ ެވ ެ‪.‬‬ ‫އެކ ަކ ު އަނެކަކ ަށ ް ކުރ ާ އި ޙ ްތި ރ ާމ ް އ ެ ީއ ތި މ ާ‬ ‫ސ ކިހ ާ މ ު ިހނ ްމ ު އ ެއްޗ ެއްކަނ ް‬ ‫އ ަށ ާއި އަނ ެކާއ ަށ ްވ ެ ް‬ ‫ދ ަތުމ ެވ ެ‪ .‬ތި މ ާގ ެ ބ ުއ ްދި ތަނ ްދި ނ ް މި ންވަރަކުނ ް‬ ‫މ ުޖުތަމ ަޢުގ ައި ހ ުރި ބ ަލި މ ަޑ ު ކަންތ ައްތ ައ ް‬ ‫ތި މ ާގ ެ ޖ ަމާޢަތ ަށ ާއި އަންނަނ ް އ ޮތ ް ީޖލ ަށްޓަކ ައި‬ ‫ރަނގ ަޅ ުކުރަނ ް މ ަސަ އްކ ަތ ްކުރުމ ެވ ެ‪ .‬ހަމ ަ އެފަދ ައި ނ ް‬ ‫ދެބައ ޮޑ ުވ ާ މި ހުންނަށ ް ހިތްވަރ ު ދި ނ ުމ ުގ ެ ބަދ ަލުގ ައި‬ ‫ސނައި ީދ ރަނގ ަޅ ު ކުރ ުވުމ ެވ ެ‪.‬‬ ‫ސމީހުންނަށ ް ވި ް‬ ‫އ ެ ީމ ް‬ ‫ޝކާރައަކ ަށ ްވެފ ައި‬ ‫އ ަދި އެފަދ ަ ދ ޮގ ު ވާހަކަތ ަކ ުގ ެ ި‬ ‫ތި ިބ މީހުންނަށ ް އި ންސާފ ުގ ެ ނަޒ ަރަކުނ ް ދެކިގެނ ް‬ ‫އެކަމ ެއ ް ޙ ައ ްލ ު ކުރުމ ެވ ެ‪ .‬ރަނގ ަޅ ެވ ެ‪ .‬ގ ެއ ްލި އްޖ ެ‬ ‫އ ަބުރަ ީކ އ ަނބުރައި ލި ބޭނ ެ އ ެއްޗ ެއްނޫނ ެވ ެ‪ .‬ހަމ ަ‬ ‫ސ ދުވަހ ަކ ު ލި ބޭނ ެ‬ ‫އ ެހެންމ ެ އ ެ ީއ އ ެ ނ ެގި ީމހަކ ަށ ްވ ެ ް‬ ‫އ ެއްޗ ެއ ް ނޫނ ެވ ެ‪ .‬މ ާތ ް ﷲ އަޅަމެނ ްގ ެ މި ކުޑ ަކުޑ ަ‬ ‫ސ‬ ‫މ ުޖުތަމ ަޢ ު ފި ތުނައ ާއި ނަރަކ ައި ގ ެ އ ަލި ފާނުނ ްވ ެ ް‬ ‫ސަ ލާމ ަތ ް ކުރައްވ ައި ފާންދ ޭވ ެ‪ .‬އ ާ ީމނ ް‪.‬‬

‫ނ‬ ‫ދ ް‬ ‫ރގެ މަ ިއ ާ‬ ‫ަސ ު‬ ‫ބރު‪ :23‬ނ ް‬ ‫ިސމް ަ‬ ‫ޑ ެ‬

‫“‬

‫ޝަ އުން ޝަ ީރފ ް‬ ‫ސންބަރ ު ‪ 2011‬ވަނަ ދުވ ަހ ުގ ެ‬ ‫‪ 23‬ޑި ެ‬ ‫ސރ ެ އ ަޅުގ ަނޑ ުގ ެ ހިތ ް ވަރަށ ް‬ ‫ހ ެނދުނ ު ހޭލީއ ް ު‬ ‫ބާރަށ ް ތ ެޅ ެމުނ ް ދި ޔ ަ އ ެވ ެ‪ .‬ބ ައ ެއ ް މީޑި އ ާ‬ ‫ތ ަކުންނ ާއި އ ަދި ބ ައ ެއްމީހުނ ްގ ެ ދ ުލުނ ް ފ ަތުރަމުނ ް‬ ‫ސ‬ ‫ދި ޔ ަ ޚަބަރ ު ތަކ ަ ީކ އ ަޅުގ ަނޑ ު ވަރަށ ް ހިތ ް އަވ ަ ް‬ ‫ސ ހ ުކުރ ު‬ ‫ކުރ ުވި ޚަބަރ ު ތ ަކ ެކ ެވ ެ‪ .‬ކޮންމ ެ އަކ ަ ް‬ ‫ސ ކ ަމުނ ް އ ަޅުގ ަނޑ ު ހ ެނދުނ ު ހޭލ ައި ގެނ ް‬ ‫ދުވ ަ ް‬ ‫ސޓި ންރ ޫމްގ ައި ީޓ ީވ‬ ‫ސަ އި ތ ައްޓ ެއ ް ބޯލ ައި ގެނ ް ގ ޭގ ެ ި‬ ‫ސންބަރ ުގ ެ‬ ‫އ ަށ ް ބަލަހ ައްޓ ައި ގެނ ް އި ނީ މ ެވ ެ‪ 23 .‬ޑި ެ‬ ‫މ ުޒ ާހަރ ާއ ާ ގުޅޭގ ޮތުނ ް ވަރަށ ް ގި ނަ ޚިޔ ާލުތ ަކ ެއ ް‬ ‫ސ މީހުނ ްގ ެ ދ ުލުނ ް އި ވ ެމުނ ް ދ ެ އ ެވ ެ‪.‬‬ ‫އ ެ ިކ ީމ ް‬ ‫ސ އި ނ ް ތ ަފ ާތ ު ގ ޮތ ް‬ ‫ހ ާއ ްސަ ކ ޮށ ް އ ެމ ް އެނ ް ީބ ީ‬ ‫ގޮތ ަށ ް ޚަބަރ ު ފ ަތުރަމުނ ް ދި ޔ ައ ެވ ެ‪ .‬އ ަޅުގ ަނޑ ަ ީކ‬ ‫މި މ ުޒ ާހަރ ާ އ ަށ ް ވަރަށ ް ތާއީދ ު ކ ުރި މީހ ެކ ެވ ެ‪.‬‬ ‫ސަ ބަބ ަ ީކ ވ ަ ިކ ބ ައ ެއ ް މ ުޒ ާހަރާގ ައި ބ ައި ވ ެރި ވ ާ ީތ‬ ‫ސ ނޫނ ެވ ެ‪ .‬އ ަދި ިކޔ ެއ ްތ ޯއ ެވ ެ‪ .‬ދީނީ ޢި ލްމ ަށ ް‬ ‫އ ެއ ްވ ެ ް‬ ‫ސބ ަތ ްވ ާ ވ ަ ިކ ީމހަކ ަށ ް ތާއީދ ު ކުރ ާ ީމހަކ ަށ ް‬ ‫ނި ް‬ ‫ސ ދި ވ ެ ިހ ދ ަރި‬ ‫ސ ނޫނ ެވ ެ‪ .‬ނަމ ަވ ެ ް‬ ‫ވ ާ ީތ އ ެއ ްވ ެ ް‬ ‫ސއްޔ ަތުނ ް‪ ،‬މި ވ ަގ ުތ ު ދި ވ ެ ިހރ ާއްޖޭގ ައި‬ ‫އ ެއ ްގ ެ ޙ ައި ި‬ ‫ިހންގ ަމުނ ް ގެނ ްދ ާ ީދނ ާ ޚިލ ާފ ު ބ ައ ެއ ް ކަންކަނ ް‬ ‫ކ ުށ ްވ ެރި ކ ޮށ ް އެކ ަމ ާ ދެކޮޅ ަށ ް އ ަޑ ު އ ުފ ުލ ު‬ ‫މ ަށްޓަކ ައ ެވ ެ‪.‬‬ ‫ސ ސަ ރ ުކާރ ު މީޑި ޔާއ ަށ ް‬ ‫ކޮންމ ެ އަކ ަ ް‬ ‫ނަޒ ަރ ު ިހނ ްގ ާ ލ ުމުނ ް އ ަޑ ު އި ވ ެނީ ޓެރ ެރި ސްޓުނ ް‬ ‫ތ ަމ ްރީ ނ ު ކ ޮށ ްގެނ ް ގެންނަވާހަކ ަޔ ާއި ‪ ،‬މީހުނ ް‬ ‫މަރަނ ް އުޅ ޭ ވާހަކ ައ ާއި ‪ ،‬ސަ ރ ުކާރ ު ވ ައ ްޓ ާލަނ ް‬ ‫އުޅ ޭ ވާހަކ ަ އ ަދި ޙ ައ ްދ ު ފަހަނަ އަޅ ައި ތި ިބ ބަޔ ަކ ު‬

‫”‬

‫ސަ ުރ ާކ ުރގ ެ ީމ ިޑ ާއ ަތ ަކށް ަނ ަޒ ުރ‬ ‫ިހ ްނގާ ލުމު ްނ ައޑ ު ިއވެ ީނ ެޓ ެރރިސް ުޓ ްނ‬ ‫ަތމް ީރ ުނ ކޮށްގ ެ ްނ ގ ެ ްނ ަނވާ ަހ ަކ ާޔއި‪ީ ،‬މހ ު ްނ‬ ‫ަމ ަރ ްނ އުޅ ޭ ވާ ަހ ަކ ާއއި‪ ،‬ސަ ުރ ާކ ުރ ަވއ ް ާޓ ަލ ްނ‬ ‫އުޅ ޭ ވާ ަހ ަކ ައ ިދ ަޙއްދު ފަ ަހ ަނ ައ ަޅ ިއ ިތ ިބ‬ ‫ަބ ަޔކު ާމލޭ ލ ޮ ުނ ިޒ ާޔ ަރތް ކ ޮ ަޅށް އެއްވެ‬ ‫ހަނގ ު ާރ ަމ ކު ަރ ްނ އުޅ ޭ ވާ ަހ ަކ އެވެ‪.‬‬ ‫މާލ ޭ ލޮނ ުޒި ޔާރަތ ް ކޮޅ ަށ ް އ ެއ ްވ ެ ހ ަނގުރާމ ަ ކުރަނ ް އ ަޅުގ ަނޑ ު ހ ުރީ މި ޤ ައ ު ީމ ޖި ހ ާދުގ ައި ބ ައި ވ ެރި ވ ެ‬ ‫ސ‬ ‫އުޅ ޭ ވާހަކ ައ ެވ ެ‪ .‬ކޮންމ ެ މ ައ ެއ ް އ ަދި ބަފ ައ ެއ ްވ ެ ް‬ ‫އ ަޑ ު އ ުފ ުލުމ ަށ ް ތ ައ ްޔާރ ު ވ ެގެންނ ެވ ެ‪ .‬ކޮންމ ެ‬ ‫ސ ވަރަށ ް ބާރަށ ް ހިތ ް ތ ެޅ ެމުނ ް ދ ެއ ެވ ެ‪ .‬އ ަދި‬ ‫އެބ ައ ެއ ްގ ެ ދ ަރި އެފަދ ަ ހަމ ަ ނުޖ ެހުނ ް ބ ޮޑ ު ތަނަކ ަށ ް އަކ ަ ް‬ ‫ފޮނ ުވާކ ަށ ް ބޭނުމ ެއްނ ުވާނ ެ ކަނ ް ހަމ ަ ޔ ަ ީޤނ ެވ ެ‪.‬‬ ‫ހަމ ަ އ ެހެންމ ެ ގ ައި ގ ަ ހ ުރި އ ްޔ ާ ހ ުރި ހ ާ ޖ ޯޝާ‬ ‫ހަމ ަ އެފަދ ައި ނ ް އ ަޅުގ ަނޑ ުގ ެ މަންމ ަޔ ާ ބ ައްޕ ަ‬ ‫ސ އ ުތ ުރި އަރަމުނ ް ދ ެއ ެވ ެ‪ .‬އ ެހެނ ް‬ ‫ފ ޯރި އ ެއ ެއ ްވ ެ ް‬ ‫ސ އެކ ަމ ުގ ެ ިބރަށްޓަކ ައި އ ަޅުގ ަނޑ ު އެތަނަށ ް‬ ‫ވެ ް‬ ‫ސ ޖ ެހ ުނީ އ ެވ ެ‪ .‬ނަމ ާދުކ ޮށ ް‬ ‫ހ ުއ ްޓ ާ ޢ ަޞު ރުވ ަގ ުތ ުވ ެ ް‬ ‫ސރ ާބ ު ޖ ެ ީހ ފ ޯރި ގަދ ަ‬ ‫ނ ުދި ޔުމ ަށ ް ތ ަކުރާރ ު ކ ޮށ ް ބުނަމުނ ް ދި ޔ ައ ެވ ެ‪ .‬އ ެހެނ ް އަވ ަދި ވ ެގެނ ް އ ަޅުގ ަނޑ ު މި ް‬ ‫ސ ނ ުދާނ ް ިހތ ަށްއަރ ާ ކޮންމ ެ ފަހަރަކ ު މި‬ ‫ނަމ ަވ ެ ް‬ ‫މ ުޒ ާހަރ ާއ ާ ދި މާލ ަށ ެވ ެ‪.‬‬ ‫ޤ ައ ުމ ުގ ެ ޙާލ ަތ ު ިހތ ަށްއަރ ާ ހަމ ަ ކ ެ ިކގަންނަ ކަހަލ ަ‬ ‫ސ ހ ުކުރ ު ވ ަގ ުތ ު ޖ ެ ިހ އެންމެނ ް‬ ‫އ ެވ ެ‪ .‬ކޮންމ ެ އަކ ަ ް‬ ‫ސ މ ަޑ ުމ ަޑ ުނ ް އެތަނަށ ް‬ ‫ކޮންމ ެ އަކ ަ ް‬ ‫ސ‬ ‫ސ ގޮސްފި އ ެވ ެ‪ .‬އ ަޅުގ ަނޑ ުވ ެ ް‬ ‫ހ ުކުރަށ ް ވ ެ ް‬ ‫މީހުނ ް އ ެއްވ ަމުނ ް ދ ެއ ެވ ެ‪ .‬އ ަޅުގ ަނޑ ު ީހކ ޮށ ްގެނ ް‬ ‫އާދ ައި ގ ެ މ ަތި ނ ް ތ ައ ްޔާރ ު ވެލ ައި ގެނ ް ސަ އި ކ ަލ ު‬ ‫ހ ުރީ ދ ެކ ެވ ެމުނ ް ދި ޔ ަ ވާހަކ ަ ތ ަކުންނ ާއި ‪،‬‬ ‫ދ ުއ ްވ ާ ީލ އި ސްލ ާ ީމ މަރުކ ަޒ ާ ދި މާލ ަށ ެވ ެ‪.‬‬ ‫ފ ަތުރަމުނ ްދި ޔ ަ ޚަބަރ ު ތ ަކުނ ް އ ެހ ާ ގި ނަ ބަޔ ަކ ު‬ ‫ސ މ ައި ގ ަނޑ ު‬ ‫ހ ުކުރ ު ޙ ުތ ުބ ާ ވ ެ ް‬ ‫ގ ޮތ ެއްގ ައި ިބނ ާ ވެފ ައި އ ޮ ީތ ކުރަނ ް އ ޮތ ް މ ުޒ ާހަރ ާގ ެ‬ ‫ސބ ައ ް ދ ެވުނ ު އި ރ ު‬ ‫މ ައްޗ ައ ްށ ެވ ެ‪ .‬މި ހާރ ު މި ިހ ާ‬ ‫ސ ސުވ ާލ ު ކުރ ެވެނ ް‬ ‫އ ަޅުގ ަނޑ ުގ ެ އ ަމި އްލ ަ ނަފ ް ާ‬ ‫ފަށ ައި ފި އ ެވ ެ‪ .‬އ ަޅުގ ަނޑ ު ިހތ ައ ް އަރަމުނ ް ދި ޔ ަ ީއ‬ ‫ހަމަނުޖ ެހުމ ެއ ް ިހންގަނ ް ބަޔ ަކ ު ރ ާވާފ ައި އ ޮތްނަމ ަ‬ ‫ދެނ ް ކަންތ ައ ް ވ ެދާނ ެ ގޮތ ަކ ާ މ ެދުގ ައ ެވ ެ‪ .‬ކޮންމ ެ‬ ‫ސ ލ ޭ އޮހޮރ ެ ވުމ ެއ ް‬ ‫ސ މި ިބންމ ަ ީތގ ައި އ ެއ ްވ ެ ް‬ ‫އަކ ަ ް‬ ‫ހިނގުމ ަ ީކ އ ަޅުގ ަނޑ ު ބޭނުނ ްވ ާ ކަމ ެއ ް ނޫނ ެވ ެ‪.‬‬ ‫ހ ުކުރުނ ް ނި މި ގެނ ް އ ަޅުގ ަނޑ ު ސަ އި ކ ަލ ު ދ ުއ ްވ ާ ީލ‬ ‫ސ ފ ުލ ުހުންނ ެވ ެ‪.‬‬ ‫ގ ެއ ާ ދި މާލ ަށ ެވ ެ‪ .‬ގެކ ައި ރީ ހ ު ް‬ ‫ސ ހ ަލ ާކ ު ވ ެދާނ ެ ފަދ ަ‬ ‫ީމހ ަކ ު ިބރުނ ް ގ ޮ ް‬ ‫ސ މ ުޒ ާހަރ ާ ކޮންމ ެ‬ ‫މަންޒ ަރުތ ަކ ެވ ެ‪ .‬ކޮންމ ެ އަކ ަ ް‬ ‫ސ‬ ‫ސފ ަކުރަމުނ ް ގެނ ްދި ޔަޔ ަ ް‬ ‫ފަދ ަ ގޮތަކ ަށ ް މީހުނ ް ި‬

‫ސ ކަންތ ައ ް‬ ‫އެތަނަށ ް އ ެއްނ ުވާނ ެ ކަމ ަށ ެވ ެ‪ .‬ނަމ ަވ ެ ް‬ ‫ވ ެގެނ ް ދި ޔ ަ ީއ އ ަޅުގ ަނޑ ު ީހކ ޮށ ްގެނ ް ހ ުރި ގ ޮތ ާ‬ ‫މ ު ީޅނ ް ޚިލާފ ަށ ެވ ެ‪ .‬ގ ާތ ް ގ ަނޑަކ ަށ ް ބ ައި ގ ަޑި‬ ‫އ ެއ ްހ ާ އި ރ ު ތެރޭގ ައި އެތަނުނ ް ފ ެނި ގެނ ް ދި ޔ ަ‬ ‫ސ‬ ‫މަންޒ ަރ ު އ ަޅުގ ަނޑ ަށ ް ބ ަޔާނ ް ކ ޮއްދޭނ ްވ ެ ް‬ ‫ސ ދި ވ ެ ިހނ ް އި ސްލ ާމ ް ީދނ ް‬ ‫ދ ައްޗ ެވ ެ‪ .‬ޙ ަޤި ގ ަތުގ ައި ވ ެ ް‬ ‫ސ މި ީއ ހަމ ަ‬ ‫ދ ެކ ެ ލޯބިވ ެއ ެވ ެ‪ .‬ޙ ަ ީޤގ ަތުގ ައި ވ ެ ް‬ ‫ދި ވ ެ ިހންނ ެވ ެ‪ .‬މ ު ިޅ ތަންވ ަނީ ފ ުރި ބާރ ު ވެފ ައ ެވ ެ‪.‬‬ ‫ކޮންމ ެ މީހ ެއ ްގ ެ ނި ތ ްކ ުރި ނ ް ފެންނަނީ ހަމ ަ އ ެއ ް‬ ‫ޝޢާރ ެކ ެވ ެ‪” .‬އި ސްލ ާމ ް ީދނ ުގ ެ ޙިމާޔ ަތުގ ައި‬ ‫ި‬ ‫ދި ވ ެ ިހނ ް“ މި ފަދ ައި ންނ ެވ ެ‪ .‬ލ ޮލ ު ކޮޅ ަށ ް ފެންނަ‬ ‫ވަރަށ ް ހ ުރީ ތ ައުޙީދ ުގ ެ ކ ަލި މ ަ ފ ުޅ ާއި ‪ ،‬ދި ވ ެ ިހ‬ ‫ސ އެތަނަނަށ ް‬ ‫ގ ައ ު ީމ ދި ދ ައ ެވ ެ‪ .‬ކޮންމ ެ މީހ ެއ ްވ ެ ް‬ ‫ސ‬ ‫ްޞދ ެއްގ ައ ެވ ެ‪ .‬އެންމ ެ ވ ެ ް‬ ‫އ ެއ ްވ ެ ތި ީބ އ ެއ ް މ ަޤ ަ‬ ‫ޝޢާރ ެކ ެވ ެ‪.‬‬ ‫ހަރ ު އ ަޑ ުނ ް އ ުފުލ ަމުނ ް ދި ޔ ަ ީއ އ ެއ ް ި‬ ‫‪37‬‬

‫ސ މި ފަދ ަ އެތ ައ ް ޤާނޫންތ ަކ ެއ ް‬ ‫އ ަދި މި ނޫނ ްވ ެ ް‬ ‫ލ ައ ްވާފ ައި ވ ާ( ފަދ ައި ނ ް ރި ޒ ުޤ ު ތަނަވަސްވ ެ‬ ‫އި ތުރ ުވުމ ަށ ް އި ތުރ ު އެތ ައ ް ޤާނޫނ ު ތ ަކ ެއ ް‬ ‫ލ ައ ްވާފ ައި ވ ެއ ެވ ެ‪ .‬އ ަޅުގ ަނޑ ުމެނ ް އެދ ެނީ‬ ‫ރި ޒ ުޤ ު ތަނަވަސްވ ެ އި ތުރ ުވާނ ް ކ ަމުގ ައި ވާނަމ ަ މި‬ ‫ޝރީ ޢ ަތުގ ައި ﷲ އެނ ްގ ެވި‬ ‫ޤާނޫންތަކ ަށ ް ނުވަތ ަ ަ‬ ‫އެނ ްގ ެވުންތަކ ަށ ް އ ޮ ީތ ތ ަބ ާވުމ ެވ ެ‪.‬‬ ‫އި ތުރ ު ޤާނޫނ ް ތަކ ަށ ް ބ ަލާލ ަމ ާތ ޯއ ެވ ެ‪.‬‬ ‫ﷲ އ ަށ ް ވަކީލ ު ކުރުނ ް ‪ ،‬ރަޙިމ ުގ ެ ގ ުޅުނ ް‬ ‫ދެމ ެހ ެއ ްޓުނ ް‪ ،‬ނި ޢުމަތ ައ ް ޝު ކުރ ުވ ެރި ވުނ ް‪،‬‬ ‫އި ސްތި ޣ ްފާރ ު ކުރުނ ް ގި ނަ ކުރުނ ް‪ ،‬އ ަދި‬ ‫ސ ރި ޒ ުޤ ު‬ ‫ނަމ ާދ ު ކ ޮށ ް ދ ުޢ ާ ކުރުނ ް ީމ ހ ައ ްތ ާވ ެ ް‬ ‫ސ ވުމ ަށްޓަކ ައި ތ ަބ ާ ވާނ ް ީވ‬ ‫އި ތުރ ުވ ެ ތަނަވ ަ ް‬ ‫ޤާނޫނ ް ތ ަކ ެވ ެ‪ .‬ﷲ އަންގަވ ަނީ ﻭﹶ ﹶﻣ ﹾﻦ ﻳ ﹶ ﹶﺘ ﹶﻮ ﱠﻛ ﹾﻞ‬ ‫ﱠ‬ ‫ﺴ ﹸﺒ ﹸﻪ )މާނަ އ ަ ީކ ‪ :‬ފ ަހ ެ ﷲ‬ ‫ﺍﷲ ﹶﻓ ﹸﻬ ﹶﻮ ﹶﺣ ﹾ‬ ‫ﹶﻋﻠﹶﻰ ﹺ‬ ‫އ ަށ ް ވަކީލ ު ކުރ ާ މީހ ާ )ދަންނ ާށ ެވ ެ‪ (.‬ފ ަހ ެ އޭނ ާ‬ ‫އ ަށ ް ﷲ ފުދ ެއ ެވ ެ(‪ .‬ތ ަޤ ުވ ާގ ެ އ ަމުރ ު އި ތުރަށ ް‬ ‫ސ ކ ަމ ާއި ކަންބ ޮޑ ުވ ާ‬ ‫ފ ުރި ހަމ ަ ކ ޮށްދ ޭ މި ކަމ ަ ީކ ހ ާ ް‬ ‫ދ ަތި އ ުނދ ަގ ޫ ކަންތ ައްތ ަކުނ ް މުސްލި މ ް‬ ‫އ ަޚ ާ ދުރުކ ޮށްދޭނ ެ ކަމ ެކ ެވ ެ‪ .‬ސަ ބ ަބ ު ތ ަކުގ ައި‬ ‫ހިފުމ ަށްފ ަހ ު ރި ޒ ުޤުދ ެއ ްވ ާނީ ﷲ ކަމ ަށ ް ގ ަބ ޫލ ު‬ ‫ކ ޮށ ް ޔ ަ ީޤނ ް ކުރުމ ެވ ެ‪ .‬ﷲ އ ަށ ް ފ ުރި ހަމ ަ އ ަށ ް‬ ‫ވަކީލ ު ކުރުމ ެވ ެ‪ .‬ދެނ ް އ ޮ ީތ ރަޙިމ ުގ ެ ގ ުޅުނ ް‬ ‫ބ ޭއ ްވުމ ެވ ެ‪ .‬ރަޙިމ ުގ ެ ގ ުޅުނ ް ދެމ ެހ ެއ ްޓުމ ަ ީކ‬ ‫ސކަމ ެއ ް ނުދެވ ޭ‬ ‫އ ަދ ުގ ެ މ ުޖުތަމ ަޢުގ ައި މ ާ އި ް‬ ‫ސ ވުމ ަށްޓަކ ައި‬ ‫ސ ރި ޒ ުޤ ު ތަނަވ ަ ް‬ ‫އ ެހެންނަމ ަވ ެ ް‬ ‫ކޮންމ ެހެނ ް ކުރަނ ް ޖެހ ޭ ކަމ ެކ ެވ ެ‪ .‬މި ީއ ރި ޒ ުޤ ު‬ ‫އި ތުރ ުކުރައ ްވ ާ ކަމ ެއ ް ކ ަމުގ ައި މ ާތ ް ރަސޫލ ާ‬ ‫ސަ އްލ ަﷲ ޢަލ ައި ިހ ވ ަސަ އްލަމ ަގ ެ ))ﻣﻦ ﺳﺮﻩ ﺃﻥ‬ ‫ﻳﺒﺴﻂ ﺍﷲ ﻟﻪ ﻓﻲ ﺭﺯﻗﻪ ﻭﺃﻥ ﻳﻨﺴﺄ ﻟﻪ ﻓﻲ‬ ‫ﺃﺟﻠﻪ ﻓﻠﻴﺼﻞ ﺭﺣﻤﻪ (( މި ޙަދީޘ ް ފ ުޅުނ ް ޘާބިތ ު‬ ‫ވ ެއ ެވ ެ‪ .‬ރަޙިމ ުގ ެ ގ ުޅުނ ް ދެމ ެހ ެއ ްޓ ުމ ުގ ެ ގ ޮތުނ ް‬ ‫ޢ ާއި ލ ާއ ާއި ގ ާތ ްތި މ ާގ ެ މީހުންނަށ ް ޒި ޔާރަތ ް ކ ޮށ ް‬ ‫ޙ ާލ ު ބ ެލ ުމ ާއި މ ާއ ް ީދ އ ަދި ރ ޫޙ ާނީ ގ ޮތުނ ް އެހީތ ެރި ވ ެ‬ ‫ދި ނ ުމ ާއި މި ކަންކަމ ަ ީކ ތި މ ާގ ެ ރި ޒ ުޤ ު އި ތުރ ުވުމ ަށ ް‬ ‫އެދޭނަމ ަ ިހފަންޖެހ ޭ ސަ ބ ަބުތ ަކ ެވ ެ‪ .‬ދ ެއ ްވ ާ ނި ޢުމ ަތ ް‬ ‫ތަކ ަށ ް ޝު ކުރ ުވ ެރި ވުމ ަ ީކ މި ކަމ ަށ ް އ ޮތ ް އި ތުރ ު‬ ‫ޤާނޫނ ެކ ެވ ެ‪ .‬ﷲ އަންގަވ ަނީ ޝު ކުރ ުވ ެރި ވ ާ ނަމ ަ‬ ‫އި ތުރ ު ކުރައ ްވާނ ެ ކ ަމުގ ައ ެވ ެ‪)) .‬ﻟﹶ ﹺﺌ ﹾﻦ ﹶ‬ ‫ﺷ ﹶﻜﺮﹾﰎﹸ ﹾ‬ ‫ﻷﹶﺯﹺﻳ ﹶﺪﻧ ﹸﱠﻜ ﹾﻢ(( މި އާޔ ަތުގ ައި އަންގ ަވާފ ައި ވާފަދ ައި ންނ ެވ ެ‪.‬‬ ‫ހަމ ައެފަދ ައި ނ ް އި ސްތި ޣ ްފާރ ު ކުރ ުމުގ ައި ދ ެމި ހުރުމ ަ ީކ‬ ‫ސ މި ފަދ ައި ނ ް ތ ަބ ާ ވާނ ް ޖެހ ޭ ޤާނޫނ ެކ ެވ ެ‪.‬‬ ‫ވެ ް‬

‫‪36‬‬

‫ސ ތި މާއ ަށ ް‬ ‫ދި ރި އ ުޅ ުމ ުގ ެ ކޮންމ ެ ޙާލ ަތ ެއްގ ައި ވ ެ ް‬ ‫ކުރެވ ޭ ފާފ ަ ތ ައ ް މ ަތި ނ ް ހ ަނދާންކ ޮށ ް އ ޭގ ެ‬ ‫މ ައްޗ ައ ް ހިތާމ ަ ކ ޮށ ް ފ ުއްސެވުނ ް އ ެދި ދ ުޢ ާކުރުމ ަ ީކ‬ ‫ސރަތ ުގ ެ ‪10‬‬ ‫ރި ޒ ުޤ ު އި ތުރ ުވާނ ެ ކަމ ެކ ެވ ެ‪ .‬ނ ޫޙ ު ޫ‬ ‫‪ 12 ،11،‬މި އާޔ ަތްތ ަކުގ ައި ﷲ ކުރަށ ްވާފ ައި ވ ާ‬ ‫ވ ަ ީޙބަސްފ ުޅ ުގ ެ މާނައި ގ ައި ވ ަނީ މި ފަދ ައި ންނ ެވ ެ‪.‬‬ ‫))‪....‬ފ ަހ ެ ތި މަންކަލ ޭގ ެ ފާނ ު ވި ދ ާޅ ު ީވމ ެވ ެ‪ .‬ތި ޔަބ ައި‬ ‫ސކ ަލ ާނގ ެ ޙ ަޟް ރަތުގ ައި ފާފ ަ‬ ‫މީހުނ ްގ ެ ވ ެރި ރަ ް‬ ‫ފ ުއްސެވުމ ަށ ް އ ެދި ތި ޔަބ ައި މީހުނ ް ދަންނަވ ާށ ެވ ެ!‬ ‫ހަމ ަ ކަށަވަރުނ ް އެކ ަލ ާނގ ެ ީއ ގި ނަގި ނައި ނ ް ފާފ ަ‬ ‫ސކ ަލ ާނގ ެ ކ ަމުގ ައި ވ ެއ ެވ ެ‪ .‬އޭރުނ ް‬ ‫ފ ުއ ްސަ ވ ާ ރަ ް‬ ‫އެކ ަލ ާނގ ެ ތި ޔަބ ައި މީހުނ ްގ ެ މ ައްޗ ަށ ް ބޯކ ޮށ ް ވާރޭ‬ ‫ފޮނ ުއ ްވާނ ެތ ެވ ެ‪ .‬އ ަދި މ ުދ ާ ތ ަކ ާއި ދ ަރި ނ ްގ ެ ގ ޮތުގ ައި‬ ‫އެކ ަލ ާނގ ެ ތި ޔަބ ައި މީހުންނަށ ް މަދ ަދ ު ދ ެއ ްވާނ ެ‬ ‫އ ެވ ެ‪ .‬އ ަދި އެކ ަލ ާނގ ެ ތި ޔަބ ައި މީހުންނަށްޓަކ ައި‬ ‫ބަގީޗ ާ ލ ައ ްވާނ ެތ ެވ ެ‪ .‬އ ަދި ތި ޔަބ ައި މީހުންނަށްތަކ ައި‬ ‫ސ ލ ައ ްވާނ ެތ ެވ ެ((‪ .‬ދެނ ް އ ޮ ީތ ނަމ ާދ ު‬ ‫ކޯރުތ ައ ްވ ެ ް‬ ‫ޞދ ަޤ ާތ ް ދި ނުމ ެވ ެ‪.‬‬ ‫ކ ޮށ ް ދ ުޢ ާ ދެންނ ެވ ުމ ާއި ަ‬ ‫ނަމ ާދ ު ޤ ާއި މ ު ކުރ ުމުގ ައި ދ ެމި ހުންނަ ތ ަޤ ުވ ާވ ެރި‬ ‫މުސްލި މ ަ ީކ އެމީހ ާގ ެ ރި ޒ ުޤ ު އި ތުރ ުވ ުމ ުގ ެ އ ުފ ާ‬ ‫ާޞލ ް ކުރާނ ެ އ ަޅ ެކ ެވ ެ‪ .‬ހަމ ަ އެފަދ ައި ނ ް ޤ ަބ ޫލ ު‬ ‫ޙ ި‬ ‫ޞދ ަޤ ާތްކ ޮށ ް ފ ަ ީޤރުންނ ާއި‬ ‫ކުރަންޖ ެހ ެނީ ‪،‬މުދ ަލުނ ް ަ‬ ‫ސ ީކނުންނ ާއި ބޭނުނ ް ޖެހ ޭ މީހުނަށ ް އެހީތ ެރި ވ ެ ީދ‬ ‫މި ް‬ ‫ހެޔ ޮފޯރުކ ޮށ ްދި ނުމ ަ ީކ ރި ޒ ުޤ ު އި ތުރ ުވާނ ެ އަނ ެއ ް‬ ‫ަސލ ަތްކަމ ެވ ެ‪ .‬ﷲގ ެ‬ ‫ޤާނޫނ ް ކަމ ެވ ެ‪ .‬ނުވަތ ަ ވ ީ‬ ‫ރ ުއްސެވ ުމ ާއި ‪ ،‬ރި ޒ ުޤ ު އި ތުރ ުވުމ ަށ ް އ ެދި މީހުނ ްގ ެ‬ ‫ދ ުޢ ާ އަބަދ ަށ ް ލި ބިލި ިބ ހުންނަ އި ރ ު އޭނ ާގ ެ‬ ‫މުދ ަލުގ ައި ބަރަކ ާތ ް ލ ައ ްވ ާ މުދ ަލ ާއި ނި ޢުމ ަތ ް އި ތުރ ު‬ ‫ނ ުކުރައ ްވ ާނީ ކޮންފަދ ަ އ ަކުނ ްތ ޯއ ެވ ެ‪.‬‬ ‫ބ ަޔާނ ްވ ެ މި ދި ޔ ަ ީއ ރި ޒ ުޤ ު ލި ބ ުމ ުގ ެ‬ ‫ޤާނޫންތ ަކ ުގ ެ ތެރ ެއި ނ ް ބ ައ ެއ ް ޤާނޫނ ެވ ެ‪ .‬ނުވަތ ަ‬ ‫ަސލ ަތްތ ަކ ެވ ެ‪.‬‬ ‫ރި ޒ ުޤ ު އި ތުރ ު ވުމ ަށ ް މ ެދ ުވ ެރި ވާނ ެ ވ ީ‬ ‫ސ ކިޔި ދާނ ެއ ެވ ެ‪.‬‬ ‫މި އ ަށ ް ސަ ބ ަބ ު ތަކ ޭވ ެ ް‬ ‫އ ަޅުގ ަނޑ ުމެންނަށ ް އ ޮ ީތ މި ކަންކ ަމުގ ައި ހިފުމ ެވ ެ‪.‬‬ ‫ސ‬ ‫ސނ ާ ިކތ ައްމ ެ ބުރަމ ަސަ އްކ ަތ ެއ ް ކ ުރި ޔ ަ ް‬ ‫އި ނ ް ާ‬ ‫ސ‬ ‫ނުވަތ ަ ިކތ ައްމ ެ މ ޮޅ ު ތ ަދ ު ީބރ ެއ ް ކ ުރި ޔ ަ ް‬ ‫ސނ ާ އ ާއި ހަމައ ަށ ް އަންނަނީ‬ ‫ރި ޒ ުޤ ު އ ެ އި ނ ް ާ‬ ‫ﷲގ ެ ޙ ަޟް ރަތުންނ ެވ ެ‪ .‬އި ތުރ ު ވ ުމ ާއި ގި ނަވުނ ް‬ ‫އޮންނަނީ އެކ ަލ ާނގ ެ ކ ަނޑ ައ ެޅ ުއ ްވި ޤާނޫނ ް ތ ަކ ުގ ެ‬ ‫ސ ފ ުޅުތ ަކ ާއި‬ ‫ތެރ ެއި ންނ ެވ ެ‪ .‬ﷲ ގ ެ ވ ަ ީޙ ބ ަ ް‬ ‫އެކ ަލ ާނގ ެ ރަސޫލ ާގ ެ ޙަދީޘ ް ފ ުޅ ު ތ ަކުނ ް އެކަނ ް‬ ‫އެއ ޮ ީތ ޘާބިތ ުވ ެ އ ެނގ ޭށ ެވ ެ‪ .‬އެބަސްފ ުޅުތަކ ަށ ް‬

‫ސ ލި ިބގަނ ެ އެއ ަށ ް‬ ‫ސނ ާ އެކ ަމުނ ް ދަރ ު ް‬ ‫ވި ް‬ ‫ތ ަބ ާވާނަމ ަ އ ަޅުގ ަނޑ ުމެނ ް މުސްލި މުންނަށ ްވުރ ެ‬ ‫ދ ެދ ުނި ޔ ޭގ ެ ދި ރި އ ުޅުނ ް ބ ާއްޖ ަވ ެރި ވ ެ ނި ޢުމ ަތ ް‬ ‫ތަނަވަސްވާނ ެ އި ތުރ ު ބަޔ ަ ީކ ކޮބ ައި ތ ޯއ ެވ ެ‪.!.‬‬ ‫** )ވާހަކ ަ‪ :‬ޚ ަވ ާތި ރ ު ޕްރ ޮގްރ ާމ ް ‪-‬‬ ‫ޝޢްރ ާ ީވ ގ ެ‬ ‫ޝއި ޚ ް ަ‬ ‫އ ަޙްމ ަދ ުއ ްޝު ޤ ައި ރީ ‪ަ ،‬‬ ‫އ ަރި ހުނ ް(‬

‫ިދއިސް ލާމ ް ިލބެން ހުންނާނ ެ ަތން ަތން‪...‬‬ ‫މ ާލ ެ؛‬ ‫‪ .1‬ޝޮ ޕ ް‪4‬މުސްލި މ ް‪.‬ކ ޮމ ް‬ ‫ސރަ ީފ ބ ުކ ްޝޮ ޕ ް‬ ‫‪ .2‬އ ަ ް‬ ‫‪ .3‬ނޮވ ެލ ް ީޓ ބ ުކ ްޝޮ ޕ ް‬ ‫‪ .4‬ޗާންދ ަލި ޔ ާ ބ ުކ ްޝޮ ޕ ް‬ ‫‪ .5‬މި ލި ޔަނ ް ބ ުކ ްޝޮ ޕ ް‬ ‫‪ .6‬ރާދ ަ ބ ުކ ްޝޮ ޕ ް‬ ‫ސންޓ ަރ‬ ‫‪ .7‬ނޮލ ެޖ ް ބ ުކ ް ެ‬ ‫‪ .8‬ރައުނ ްޑ ްވަނ ް ބ ުކ ްޝޮ ޕ ް‬ ‫ސޓ ައި ލ ް‬ ‫‪ .9‬ޕ ްލ ާޒ ާ ޓ ެކ ް ް‬ ‫‪ 70 .10‬ނަމްބަރ ު ފި ހާރަ‬ ‫‪ .11‬ރި ސާލ ާ ބ ުކ ްޝޮ ލ ް‬ ‫‪ .12‬ފޮނ ްޓާނ ާ ބ ުކ ްޝޮ ޕ ް‬ ‫‪ .13‬އ ަބ ާޔ ާ ފި ހާރަ‬ ‫‪ .14‬ފ ްރީ ޒ ް ބްރޭނ ްޑ ް‬ ‫‪ .15‬ޖި ލ ްބ ާބ ް ސޭ ލ ް‬ ‫ސ އި ތުރ ު ތަންތަނ ް ިހމެނޭ!‬ ‫އ ަދި ވ ެ ް‬

‫ަމ ަޖ ްއ ާލ ިވ ްއ ަކވަން‬ ‫ބޭނު ން ފު ުޅވާނަ ަމ‬ ‫ުގ ުޅ ްއވާނީ !‬ ‫‪7 527 527‬‬

‫ިރޒުޤްގ ެ ޤާނޫ ްނ ަތއް‬ ‫ޢަރ ޫޝާ ޢަބްދުއ ްސަ އްތާރު‬ ‫ސނ ާ ގ ެ ދި ރި އ ުޅުނ ް‬ ‫ދ ުނި ޔޭގ ައި އި ނ ް ާ‬ ‫ވ ޭތ ު ކުރަމުނ ް ދ ާއި ރ ު އޭނ ާ ބޭނުނ ް ކުރަމުނ ް‬ ‫ސ ރި ޒ ްޤ ު‬ ‫ދ ަނީ ﷲގ ެ ރި ޒ ްޤ ެވ ެ‪ .‬ނަމ ަވ ެ ް‬ ‫ދ ެއ ްވ ާ ީތ އ ެ ދ ެއ ްވ ާ ފަރާތ ަށ ް ޝު ކުރ ުވ ެރި ވެވ ޭތ ޯ‬ ‫އ ާއި އ ެރި ޒ ްޤ ު އޭނ ާ ހޯދ ަނީ ޙ ަލ ާލ ް ގ ޮތުގ ައި ތ ޯ‬ ‫ސ ސުވ ާލ ު ކ ޮށްލ ަނީ‬ ‫ނުވަތ ަ ނޫނ ްތ ޯ އ ަމި އްލ ަ ނަފ ް ާ‬ ‫ިކތ ައްމީހުނ ްބާވ ައ ެވ ެ‪ .‬އ ަދި މި ީއ ރި ޒ ުޤ ު ލި ބ ުމ ުގ ެ‬ ‫ޤާނޫނ ް ތ ަކ ުގ ެ ތެރ ެއި ނ ް ބ ައ ެއ ް ޤާނޫންތ ައ ް ކަނ ް‬ ‫ދެނ ެތި ީބ ިކތ ައ ް މީހުނ ް ބާވ ައ ެވ ެ‪ .‬ﷲ ސުބ ުޙާނަހ ޫ‬ ‫ވަތ ަޢ ާލ ާ ކ ައުނުގ ައި ލ ައ ްވާފ ައި ވ ާ ޤާނޫންތ ައ ް‬ ‫ސލަކ ަށ ް ޖ ާޒުބިއްޔ ަތ ުގ ެ ޤާނޫނ ު ނުވަތ ަ ލ ޯ‬ ‫)މި ާ‬ ‫ްޝނ ް‪ ،‬ގްރ ެވި ީޓ ލ ޯ ނުވަތ ަ ިބމ ަށ ް‬ ‫އ ޮފ ް އ ެޓްރ ެކ ަ‬ ‫ދ ަމ ާބާރ ުގ ެ ޤާނޫނ ް( ފަދ ައި ނ ް ރި ޒ ުޤ ު ލި ބުމ ަށ ް އ ަދި‬ ‫ސ ވުމ ަށްޓަކ ައި ޤާނޫނ ް ތ ަކ ެއ ް ނުވަތ ަ‬ ‫ރި ޒ ުޤ ު ތަނަވ ަ ް‬ ‫’ލ ޯ‘ )‪ (law‬ތ ަކ ެއ ް ލ ައ ްވާފ ައި ވާކަނ ް އ ަދި އ ެޤާނޫނ ް‬ ‫ތަކ ަށ ް ތ ަބ ާވާނ ް އަންގ ަވާފ ައި ވާކަނ ް މުސްލި މުނ ްގ ެ‬ ‫ޙ ައި ޘި އްޔ ަތުނ ް އ ަޅުގ ަނޑ ުމެނ ް ދެނެގަންނަނ ް‬ ‫ޖ ެހ ެއ ެވ ެ‪.‬‬ ‫އެންމ ެ ފުރަތަމ ަ ރި ޒ ުޤ ަ ީކ ކޮބ ައި ތ ޯ‬ ‫ސ އ ާއި‬ ‫ބ ަލާލ ަމ ާތ ޯއ ެވ ެ‪ .‬ރި ޒ ްޤ ަ ީކ ހަމ ައެކ ަނި ފ ައި ާ‬ ‫މުދ ަލ ުގ ެ ގ ޮތުގ ައި ބ ެލުމ ަ ީކ ރަނގ ަޅ ު ގ ޮތ ެއްނޫނ ެވ ެ‪.‬‬ ‫ސ‬ ‫ސއްޙ ަތ ާއި ޙ ާލ ާއި އ ަދި ވ ެ ް‬ ‫މުދ ަލ ާއި ދ ަރި ންނ ާއި ި‬ ‫އެތ ައްކަމ ެއ ް ރި ޒ ްޤ ުގ ެ ތެރޭގ ައި ިހމެނ ެއ ެވ ެ‪.‬‬ ‫ސ ތ ަކ ެއ ް‬ ‫ީމހ ަކ ު އ ަތުގ ައި ިކތ ައްމ ެ ގި ނަ ފ ައި ާ‬ ‫ޞއްޙ ަތ ެއ ް ނ ެތި އ ްޔ ާ‬ ‫ހ ުއްޓ ެއ ް ކަމ ަކ ު ފ ުރި ހަމ ަ ި‬ ‫އ ެ ފ ައި ސާއި ނ ް ލި ބޭނ ެ ހިތްހަމ ަ ޖ ެހުމ ެއްނ ެތ ެވ ެ‪.‬‬ ‫ސލ ަ ީކ މި ޞް ރުގ ައި ‪ 50‬ގ ެ ނުވަތ ަ ‪60‬‬ ‫މީގ ެ މި ާ‬ ‫އަހަރުތ ަކ ުގ ެ ތެރޭގ ައި ހިނގި ޙ ާދި ޘ ާ އ ެކ ެވ ެ*‪.‬‬ ‫މ ަޝް ހޫރ ު ފި ލ ްމުސްޓާރ ެއ ް އޭނ ާ މ ަޝް ހޫރ ު ވ ުމ ުގ ެ‬ ‫ކ ުރީ ގ ައި ‪ ،‬ފ ަ ީޤރ ެއ ްގ ެ ގ ޮތުގ ައި ހ ުރި އި ރ ު‪ ،‬އޭނާއ ަށ ް‬ ‫މި ލި ޔަނ ް ޑ ޮ ލ ަރ ލި ބުމ ަށ ް އ ެދި ކ ުރި ދ ުޢ ާއ ެކ ެވ ެ‪.‬‬ ‫ސ މި ލި ޔަނ ް‬ ‫އޭނ ާގ ެ ދ ުޢާއ ަ ީކ ކެނ ްސަ ރ ާއި އ ެކ ު ނަމ ަވ ެ ް‬ ‫ޑ ޮ ލަރ ު ލި ބުމ ެވ ެ‪ .‬އޭނ ާ އ ަށ ް މި ލި ޔަނ ް ޑ ޮ ލ ަރ‬ ‫ސ ކ ުރި މ ަތި ލާނ ް‬ ‫ލި ބުނ ެވ ެ‪ .‬އ ަދި ކެނ ްސަ ރ ާއި ވ ެ ް‬ ‫ސ އޭނ ާ އ ަށ ް ކެނ ްސަ ރ ު‬ ‫ޖ ެހުނ ެވ ެ‪ .‬އ ެހެންނަމ ަވ ެ ް‬ ‫ޖ ެ ިހފ ައި ވ ުމުނ ް އ ެ މި ލި ޔަނ ް ޑ ޮ ލަރުނ ް ކ ުރި ފ ައި ދ ާ‬

‫އ ަ ީކ ކޮބ ައި ހ ެއްޔ ެވ ެ‪.‬‬ ‫ވަރަށ ް ގި ނަ ފަހަރ ު ވާގ ޮތ ެކ ެވ ެ‪.‬‬ ‫ފ ަ ީޤރަކ ަށ ް މ ުއ ްސަ ންޖ ަކ ު ފ ެނި އްޖެނަމ ަ އެކ ަމ ާއި‬ ‫ޙ ަސަ ދ ަ ވ ެރި ވ ެވި ތި މ ާގ ެ އ ަމި އްލ ަ ޙ ާލ ާއި މ ެދ ު‬ ‫ސ‬ ‫ހިތާމ ަ ކުރެވ ޭ ތަނ ް އާދ ެއ ެވ ެ‪ .‬އ ެހެންނަމ ަވ ެ ް‬ ‫އ ެ ފެންނަ މ ުއ ްސަ ނދި ކ ަމ ާއި އ ެކ ު އ ެ‬ ‫ފ ައި ސާވ ެރި ޔ ާ އެތ ައ ް ހިތާމ ަ އ ަކ ާއި ވޭނ ެއ ް ނުވަތ ަ‬ ‫ުޞބ ާތ ް ތ ަކ ެއ ް ތަޙ ައްމ ަލ ު ކުރަމުނ ް ދި ޔުމ ަ ީކ‬ ‫މ ީ‬ ‫އެކަށީގެނ ްވ ާ ކަމ ެއ ް ކަނ ް ިހތ ައ ް ގެނ ެވ ެނީ މ ަދ ު‬ ‫ފަހަރަކ ުއ ެވ ެ‪ .‬ނުވަތ ަ އ ެ ފ ައި ސާއ ާއި މުދ ަލުގ ައި‬ ‫ސކަނ ް‬ ‫ހިތްހަމ ަ ނުޖ ެހ ުމ ާއި ކަންބ ޮޑ ުވ ުމ ާއި ހ ާ ް‬ ‫އ ެކ ުލ ެވި ފ ައި ވާނ ެ ހުރ ެދާނެއ ޭ ިހތަކ ަށ ް ނާރައ ެވ ެ‪.‬‬ ‫މި ޞް ރ ުގ ެ ހޮޓ ަލ ެއ ްގ ެ މެނޭޖަރ ެއ ްގ ެ‬ ‫ވ ަ ީޒ ފ ާ އ ަދ ާ ކުރަމުނ ް ދި ޔ ަ މީހ ެކ ެވ ެ*‪ .‬ވ ަ ީޒ ފާގ ައި‬ ‫އ ުޅުނ ެއްކަމ ަކ ު އޭނ ާގ ެ އ ެ ވ ަ ީޒ ފ ާ އ ާއި މ ެދ ު‬ ‫ރ ު ިހ ހިތްހަމ ަ ޖެހ ޭ ގ ޮތ ެއްނ ުވ ެއ ެވ ެ‪ .‬ސަ ބަބ ަ ީކ‬ ‫ހޮޓ ަލުނ ް ރަލ ުގ ެ ބާވ ަތ ް ތ ައ ް ވި އ ްކ ާ ހ ަދާތީއ ެވ ެ‪.‬‬ ‫ސވަރ ު ޢަރަ ިބ ދ ުނި ޔޭގ ައި މ ަޝް ހޫރ ު‬ ‫އ ެދުވ ަ ް‬ ‫ްޝޢުރ ާ ީވ‬ ‫ްޝއި ޚ ުއ ަ‬ ‫އި ލ ްމ ްވ ެރި އ ެއްކަމ ަށ ްވ ާ އ ައ ަ‬ ‫އ ަރި ހ ަށ ް ީމނ ާދި ޔ ައ ެވ ެ‪ .‬މި ކ ަމ ާއި މ ެދ ު މ ަޝް ވަރ ާއ ެއ ް‬ ‫ހ ޯދ ުމ ުގ ެ ބޭނ ުމުގ ައ ެވ ެ‪ .‬އޭނ ާގ ެ ވ ަ ީޒ ފ ާގ ެ ވާހަކ ަ‬ ‫ދެންނ ެވުމ ަށްފ ަހ ު‪ ،‬މި ވ ަ ީޒ ފ ާ ފި ޔަވ ައި ދި ރި އ ުޅުމ ަށ ް‬ ‫ސ ގ ޮތ ެއ ް ނ ެތ ްވާހަކ ައ ާއި‬ ‫ސ ލި ބޭނ ެ އ ެއ ްވ ެ ް‬ ‫ފ ައި ާ‬ ‫ވ ަ ީޒ ފ ާ ދޫކ ޮށްލ ައި ފި ނަމ ަ އޭނ ާގ ެ މާލީޙާލ ަތ ު‬ ‫ސ‬ ‫ހުންނާނ ެ ގ ޮތ ާއި މ ެދ ު ިބރުގަންނަވާހަކ ަ ވ ެ ް‬ ‫ަޞޙ ަތ ް‬ ‫ޝއި ޚ ް އޭނާއ ަށ ް ނ ޭ‬ ‫ދަންނަވ ައި ފި އ ެވ ެ‪ަ .‬‬ ‫ދ ެއ ް ީވ މި ފަދ ައި ންނ ެވ ެ‪ “ .‬ވ ަ ީޒ ފ ާ ދޫކ ޮށ ްލ ާށ ެވ ެ‪.‬‬ ‫ސ‬ ‫މ ާތ ްﷲ)ގ ެ އި ރާދ ަފ ުޅުނ ް( ހަމ ަ ޔ ަ ީގނުނ ްވ ެ ް‬ ‫ކ ަލެއ ަށ ް ބަދ ަލ ު ދ ެއ ްވާނ ެއ ެވ ެ‪ .‬މި ީއ ))މ ާތ ްﷲ‬ ‫އ ަށ ް ތ ަޤ ްވ ާވ ެރި ވ ާ މީހ ާ ދަންނ ާށ ެވ ެ‪ .‬އެކ ަލ ާނގ ެ‬ ‫އޭނާއ ަށ ް ނ ުކުންނާނ ެ މ ަގ ެއްދ ައްކ ަވާނ ެއ ެވ ެ‪.‬‬ ‫ސ ނ ުކުރާފަދ ަ ގ ޮތްގ ޮތުނ ް އޭނާއ ަށ ް‬ ‫އ ަދި ހީވ ެ ް‬ ‫ސރަތ ުއްތ ަލ ާޤ ު‪ ((2،3‬މި‬ ‫ރި ޒ ުޤުދ ެއ ްވާނ ެއ ެވ ެ‪ޫ ) ((.‬‬ ‫އާޔ ަތުގ ައި ބ ަޔާނ ް ކުރައ ްވާފ ައި ވ ަނީ ކ ައުނުގ ައި‬ ‫ލ ައ ްވާފ ައި ވ ާ ޤާނޫންތ ަކ ުގ ެ ތެރ ެއި ނ ް ޤާނޫނ ެކ ެވ ެ‪.‬‬

‫ޝއި ޚ ު އ ަރި އ ަހުނ ް ނި ކުމ ެގެނ ް‬ ‫އޭނ ާ ަ‬ ‫އޭނ ާގ ެ އޮފީހ ާ ދި މާއ ަށ ް މި ޞް ރ ާބުޖ ެ ީހ ވ ަ ީޒ ފ ާއި ނ ް‬ ‫ވަކިވުމ ަށ ް ޢ ަޒ ުމ ް ކ ަނޑ ަ އަޅ ައި ގެނ ެވ ެ‪ .‬އ ޮ ީފހ ަށ ް‬ ‫ވަދ ެ މ ޭޒ ު ދ ޮށުގ ައި އި ށީނދ ެ ޤަލަމ ަކ ާއި ގ ަނޑ ެއ ް‬ ‫ސ ީޓ ލި ޔަނ ްފ ެށި‬ ‫ނަގ ާ ވ ަ ީޒ ފ ާއި ނ ް ވަކިވ ުމ ުގ ެ ި‬ ‫ސޓީގ ެ މ ެދ ާއި ހަމ ަ އ ަށ ް ލި ޔ ެވި ފ ައި ވ ަނި ކ ޮށ ް‬ ‫އ ެވ ެ‪ި .‬‬ ‫އޮފީހ ުގ ެ ފޯނ ު ރި ނ ްގ ުވާނ ް ފ ެށި އ ެވ ެ‪ .‬ފޯނ ު ނ ެގ ުމ ާއި‬ ‫އ ެކ ު ހޮޓ ަލ ުގ ެ ރީ ޖަނަލ ް މެނޭޖ ަރ އޭނ ާގ ާތ ު ބ ުނީ‬ ‫އޭނ ާ ގ ެ ވ ަ ީޒ ފ ާ ކ ުރި އެރ ުވ ުމ ުގ ެ ގ ޮތުނ ް މ ަ ީދނ ާ‬ ‫އ ަލ ް މުނައްވަރާގ ައި ހުންނަ އެމީހުނ ް ގ ެ ހޮޓ ަލ ުގ ެ‬ ‫މެނޭޖަރަކ ަށ ް އޭނ ާ ހަމަޖ ައ ްސަ ނ ް ގަސްތ ު ކުރ ާވާހަކ ަ‬ ‫އ ެވ ެ‪.‬‬ ‫ނި ކަނ ް ބ ައްލ ަވ ާށ ެވ ެ‪ .‬ﷲ އ ަށްޓަކ ައި‬ ‫ހިތ ްނި ޔ ަތ ް ޚ ާލި ޞް ކ ޮށ ް ނުބ ައި ކަންތ ަކުނ ް‬ ‫ދުރ ުވުމ ަށ ް އޭނާގަސްތ ުކ ުރި ހިނދ ު ﷲ ސުބ ުޙާނަހ ޫ‬ ‫ވަތ ަޢ ާލ ާ އޭނ ާގ ެ ރި ޒ ުޤ ު ޙ ަލ ާލުގ ޮތުގ ައި ލި ބޭނޭގ ޮތ ް‬ ‫މި ންވަރ ުކުރ ެއްވީއ ެވ ެ‪ .‬ﷲ ސުބ ުޙާނަހ ޫ ވަތ ަޢ ާލ ާ‬ ‫ސ ރި ޒ ްޤ ު މ ާ ކ ުރި ނ ް‬ ‫ވ ަނީ ކޮންމެމީހ ެއ ްގ ެވ ެ ް‬ ‫ލި ޔ ުއ ްވާފ ައ ެވ ެ‪ .‬އ ެ ރި ޒ ްޤ ު ޙ ަލ ާލުގ ޮތުގ ައި ނުވަތ ަ‬ ‫ޙަރ ާމ ް ގ ޮތުގ ައި ހ ޯދުނ ް އ ެ ީއ އެމީހ ެއ ްގެކަމ ެކ ެވ ެ‪ .‬ﷲ‬ ‫އ ަށ ް ޙ ައ ްޤުގ ޮތުގ ައި ވަކީލުކ ޮށ ް ޙ ަލ ާލ ު ރި ޒ ުޤ ް ހ ޯދުމ ަށ ް‬ ‫މ ަސަ އްކ ަތ ްކުރާނަމ ަ ﷲ އޭނާއ ަށ ް ޙ ަލ ާލުގ ޮތުގ ައި‬ ‫އޭނ ާގ ެ ރި ޒ ުޤ ް ދ ެއ ްވާނ ެއ ެވ ެ‪ .‬އ ެ ީއ ﷲ ﺗﻌﺎﻟﻲ ގ ެ‬ ‫ބަސްފ ުޅުގ ައި ވާފަދ ައި ންނ ެވ ެ‪ “ .‬ﻭﻣﻦ ﻳﺘﻘﻲ ﺍﷲ‬ ‫ﻳﺠﻌﻞ ﻟﻪ ﻣﺨﺮﺟﺎ ﻭﻳﺮﺯﻗﻪ ﻣﻦ ﺣﻴﺚ ﻻﻳﺤﺘﺴﺐ“‬ ‫މާނަ ީއ “ މ ާތ ްﷲ އ ަށ ް ތ ަޤ ްވ ާވ ެރި ވ ާ މީހ ާ ދަންނ ާށ ެވ ެ‪،‬‬ ‫އެކ ަލ ާނގ ެ އޭނާއ ަށ ް ނ ުކުންނާނ ެ މ ަގ ެއްދ ައްކ ަވާނ ެއ ެވ ެ‪.‬‬ ‫ސ ނ ުކުރާފަދ ަ ގ ޮތްގ ޮތުނ ް އޭނާއ ަށ ް‬ ‫އ ަދި ހީވ ެ ް‬ ‫ރި ޒ ުޤުދ ެއ ްވާނ ެ އ ެވ ެ‪” .‬‬ ‫ސ‬ ‫މި ބުނ ެވި ދި ޔ ަ ީއ ރި ޒ ުޤ ު ތަނަވ ަ ް‬ ‫ވުމ ަށްޓަކ ައި ﷲ ލ ައ ްވާފ ައި ވ ާ ޤާނޫނ ް ތ ަކ ުގ ެ‬ ‫ތެރ ެއި ނ ް “ ﷲ އ ަށ ް ިބރ ުވ ެތި ވ ެ ޙ ަލ ާލ ު ގ ޮތުގ ައި‬ ‫ރި ޒ ުޤ ު ހ ޯދ ުމ ުގ ެ“ ވާހަކ ައ ެވ ެ‪ .‬ﷲ ކ ައުނުގ ައި‬ ‫ސލަކ ަށ ް ލ ޯ އ ޮފ ް‬ ‫ލ ައ ްވާފ ައި ވ ާޤާނޫނ ް ތ ައ ް )މި ާ‬ ‫ްޝނ ް‪ ،‬ނުވަތ ަ ޖ ާޒުބިއްޔ ަތ ުގ ެ ޤާނޫނ ް‪،‬‬ ‫އ ެޓްރ ެކ ަ‬ ‫‪35‬‬

‫ަތއ ް ާޔ ުރކު ާރނޭގޮތް‪:‬‬ ‫ބިހ ުގ ެ ލ ޮނދި ހ ުދުވަންދެނ ް ކ ޭކ ް މި ކ ްސަ ރ އ ަކުނ ް ގި ރ ާލ ާށ ެވ ެ‪.‬‬ ‫އ ެތި އ ެތި ކ ޮޅުނ ް ހ ަކުރ ު އަޅ ަމުނ ް ރަނގަޅ ަށ ް ގި ރ ާލ ާށ ެވ ެ‪ .‬އެއ ައްފ ަހ ު‬ ‫ހ ެޒ ްލްނަޓ ް ކޮޅ ަ ކ ޮކ ޯ ޕ ައުޑ ަރ ކ ޮޅ ު އ ަޅ ާ ރަނގަޅ ަށ ް އ ެއ ް ކ ޮށ ްލ ާށ ެވ ެ‪.‬‬ ‫އ ެއ ްށްފ ަހ ު ކ ޭކ ް ރަނގަޅ ައ ް ފި ހ ެލ ާށ ެވ ެ‪.‬ޓ ޫތ ް ޕިކ ެއ ް ކ ޭކ ުގ ެ މެދ ައ ްލާފ ަ ނެރޭ‬

‫ބޭނުނ ްވ ާ ތ ަކ ެތި‬ ‫‪4‬ބިހ ުގ ެ ލ ޮނދި‬ ‫‪100‬ގ ހ ަކުރ ު‬ ‫‪140‬ގ ހެޒ ަލ ް ނަޓ ް )މ ުގުރާފ ަ(‬ ‫ސ ކ ޮކ ޯ ޕ ައުޑ ަރ‬ ‫‪ 2‬މ ޭޒ ުމ ަ ީތ ސަ މ ް ާ‬ ‫‪250‬ގ ކ ު ިކނ ްގ ް ޗ ޮކ ްލ ެޓ ް‬ ‫‪ 4‬ބިހ ުގ ެ ގޮބ ޮ ިޅ‬ ‫‪60‬ގ ހ ަކުރ ު‬ ‫‪1/4 1‬ޖ ޯޑ ު ވި ިޕނ ްގ ް ކ ްރީ މ ް‬

‫‪34‬‬

‫އި ރ ު ނޫނ ްގ ު ިޅ ހ ުރީ މ ަ ރަނގ ަޅ ުވާނ ެ އ ެވ ެ‪ .‬ކ ޭކ ް ފި ހ ެވ ުނީ މ ާ ނަގާފ ަ ކ ޫލި ނގ ް‬ ‫ޓްރޭ އ ެއްގ ައި ކ ޭކ ް ހިހ ޫ ކުރަނ ް ބ ައި ނ ްދ ާށ ެވ ެ‪.‬‬ ‫ޗ ޮކ ްލ ެޓ ް ރަނގަޅ ަށ ް ދި ޔ ާ ކ ޮށ ްލ ާށ ެވ ެ‪ .‬އ ެހެނ ް ތ ައްޓ ެއ ްގ ާ ބިހ ުގ ެ‬ ‫ގޮބ ޮޅި އ ާއި ހ ަކުރ ު ހ ުދުވަންދެނ ް ގި ރ ާލ ާށ ެވ ެ‪ 1/4 .‬ޖ ޯޑ ު ވި ިޕނ ްގ ކ ްރީ މ ް‬ ‫ހޫނ ު ކ ޮށ ްލުމ ަށްފ ަހ ު ބިހ ުގ ެ ތެރޭގ ައި ރަނގަޅ ަށ ް އ ެއްކ ޮށ ްލ ާށ ެވ ެ‪ .‬އެއ ަށ ް ފ ަހ ު‬ ‫ޗ ޮކ ްލ ެޓ ް އ ޭގ ެ ތެރެއ ަށ ް އ ަޅ ުއ ްވ ާ ލ ައ ްވ ާށ ެވ ެ‪ .‬އެއ ަށ ް ފ ަހ ު އ ެހެނ ް ތ ައްޓ ެއްގ ަ‬ ‫ބ ާ ީކ ހ ުރި ވި ިޕނ ްގ ް ކ ްރީ މްކ ޮޅ ު ގި ރ ާލ ާށ ެވ ެ‪ .‬ވި ިޕނ ްގ ް ކ ްރީ މ ް ފޮނުގ ަނޑަކ ަށ ް‬ ‫ީވމ ަ ފަހަރަކ ު ސަ މ ްސަ ލ ެއ ްގ ެ ވި ިޕނ ްގ ް ކ ްރީ މ ް ބިހ ުގ ެ ތެރެއ ަށ ް އ ަޅ ާ‬ ‫ރަނގަޅ ަށ ް އ ެއްކ ޮށ ްލ ާށ ެވ ެ‪ .‬ދެނ ް ހިހ ޫވ ެފ ާ ހ ުރި ކ ޭކ ުގ ެ މ ައްޗ ައ ް ޗ ޮކ ްލ ެޓ ް‬ ‫ސ އަލ ަމ ާރި އ ަށ ްލ ާ ރަނގަޅ ަށ ް ފި ނި ކ ޮށ ްލ ާށ ެވ ެ‪.‬‬ ‫ކ ޮޅުއ ަޅާފ ަ އ ައި ް‬

‫ރއްދ ު“‬ ‫ނން‪” :‬އިސް ލާމ ް ީދނާމެދ ު ކުރެވ ޭ ތުހުމަތ ު ަތކ ާ ިއ އޭގ ެ ަ‬ ‫ފޮތުގ ެ ަ‬ ‫ރއްޒާޤ ް ޢަ ީލ‬ ‫ިލޔުނީ‪ :‬ޢަބްދުއ ް ަ‬ ‫ނ ިއކ ް ިލޔުއްވާފަ ިއވ ާ ފޮތެއްގ ެ ިދވ ެ ިހ ަތރުޖަމާއެކެވ ެ‪ި .‬މފޮ ަތ ީކ ލ ާ ީދ ީނ ިފކުރުގ ެ‬ ‫ރފ ް‪ި :‬މފޮ ަތ ީކ ޑރ ޒ ާ ިކރު ަ‬ ‫ަތޢ ާ ަ‬ ‫ރށް ފ ު ިރހަމައަށް ަބޔާން ކޮށް ީދފަ ިއވ ާ ފޮތެކެވ ެ‪ .‬އާންމުކޮށް އިސް ލާމ ް ީދނާ ިއ މެދ ު‬ ‫ރއްދ ު ވަ ަ‬ ‫ނށް ދޭނ ެ ަ‬ ‫ީމހުން ަ‬ ‫ކުރެވ ޭ ތުހުމަތ ު ަތކަށް ިމފޮތުގަ ިއ ވަ ީނ ޖަވާބ ު ީދފައެވ ެ‪.‬‬ ‫ޞަ ފްޙާގ ެ ޢަދަދ ު‪ :‬އ ޭ ‪ 5‬ގ ެ ‪ 159‬ޞަ ފްޙ ާ‬ ‫ނވާނީ‪ :‬ރާދަ ބުކ ްޝޮ ޕުން‬ ‫ިލ ިބވަޑަ ިއ ގަން ަ‬

‫ރ ަތމ ަ ިފ ިލފޮތ ް‬ ‫ނން‪ :‬މަގ ޭ ފ ު ަ‬ ‫ފޮތުގ ެ ަ‬ ‫ިލޔުނީ‪ :‬އައިޝަ ތ ު ިޒފާފ ް‬ ‫ނށް‬ ‫ރފ ް‪ަ :‬ތފާތ ު ަތމ ް ީރނު ަތކ ާ ިއ ިފލާވަޅ ު ަތކެއ ް ިހމެނޭ ިމފޮތ ް ަބ ަޔ ީކ ނާސަ ީރން ފ ެ ިށގެން ޕްރީސް ކޫލ ު ދަ ިރވަރުން ަ‬ ‫ަތޢ ާ ަ‬ ‫ސ ީރޒްގ ެ ިމ ފޮތ ް ަބ ިއގަ ިއ އަކުރު ފޮ ަތކ ާ ިއ ިފ ިލފޮތް ަތކެއ ް‬ ‫ިދވ ެ ިހ ބަސް ދަސް ކޮށްދ ޭ ފޮތ ް ަބއެކެވ ެ‪” .‬ދޮންދޫނި“ ީ‬ ‫ިހމެނެއެވ ެ‪.‬‬ ‫ޞަ ފްޙާގ ެ ޢަދަދ ު‪ :‬އ ޭ ‪ 4‬ގ ެ ‪ 22‬ޞަ ފްޙ ާ‬ ‫ރ ަތކުން‬ ‫ނވާނީ‪ :‬ސަ ަލފ ް ަލ ިއނުންނާ ިއ އަ ިދ ަބއެއ ް ފޮތ ް ިފހ ާ ަ‬ ‫ިލ ިބވަޑަ ިއ ގަން ަ‬

‫ނމާދުގ ެ ޙުކުމ ް ަތއ ް‬ ‫ﺍﻟﺼﻼﹶ ﹺﺓ ‪ަ -‬‬ ‫ﹶﺎﺏ‬ ‫ފޮތުގ ެ ަ‬ ‫ﱠ‬ ‫ނން‪ :‬ﹺﻛﺘ ﹸ‬ ‫ަޟ ަލތުއ ްޝަ ިއޚ ް މުޙައްމަދ ު ިއބްރާ ީހމ ް‬ ‫ިލޔުނީ‪ :‬ފ ީ‬ ‫ނމާދ ު އެޅުމުގަ ިއ ހ ު ިރ ިބރުވ ެ ިރކަމާއި‪ ،‬ދަތުރު‬ ‫ނމާދުގ ެ މ ު ިހއްމ ު ކަމ ާ ިއ ަ‬ ‫ނމާދަ ީކ ކޮ ަބ ިއކަމާއި‪ަ ،‬‬ ‫ރފ ް‪ި :‬މފޮތުގަ ިއ ަ‬ ‫ަތޢ ާ ަ‬ ‫ރށް‬ ‫ނކުންކަން ވަ ަ‬ ‫ނމާދ ު ކުރާ ީނ ިކ ިހ ަ‬ ‫ނމ ަ ަ‬ ‫ނމާދާއި‪ ،‬ދޯންޏެއ ް ނުވަ ަތ މ ަ ިތންދާބޯޓެއްގަ ިއ ަ‬ ‫ނމާދ ާ ިއ ަބ ިލ ީމހާގ ެ ަ‬ ‫މ ަ ީތ ަ‬ ‫ނތުގ ެ އަ ީލގަ ިއ ަބޔާންކޮށްދެއްވާފަ ިއވެއެވ ެ‪.‬‬ ‫ްޞލުކޮށް ޤުރުއާނާ ިއ ސު ން ަ‬ ‫ަތފ ީ‬ ‫ޞަ ފްޙާގ ެ ޢަދަދ ު‪ :‬އ ޭ ‪ 4‬ގ ެ ‪ 312‬ޞަ ފްޙ ާ‬ ‫ނވާނީ‪ :‬ބުކ ްޝޮ ޕ ް ަތކުން‬ ‫ިލ ިބވަޑަ ިއ ގަން ަ‬

‫‪33‬‬

‫ﷲ ައށް ީއ ާމ ްނވާ ީނ ަމދު މީސް ކޮޅެކެވެ‪.‬‬ ‫ިލޔުއްވީ‪ :‬ﻓﻀﻴﻠﺔ ﺍﻟﺸﻴﺦ ﻣﺤﻤﺪ ﺇﺑﺮﺍﻫﻴﻢ ﺭﺣﻤﻪ ﺍﷲ‬

‫ދ ަ ީލލ ަ ީކ ﷲ ގ ެ ތ ެދ ުވ ެރި ޥ ަ ީޙބަސްފ ުޅ ެވ ެ‪.‬‬ ‫ﹶ‬ ‫ﺻ ﹶﺖ‬ ‫ﱠﺎﺱ ﻭﹶﻟﹶ ﹾﻮ ﹶﺣﺮﹶ ﹾ‬ ‫ޥ ަ ީޙ ކުރައްވ ަނީ ”ﻭﹶ ﹶﻣﺎ ﺃ ﹾﻛ ﹶﺜ ﹸﺮ ﺍﻟﻨ ﹺ‬ ‫ﲔ )ﻳﻮﺳﻒ ‪ (103‬މާނައީ‪ :‬ކަލ ޭގ ެފާނ ު ) ﹸﻣ ﹶﺤ ﱠﻤ ﹲﺪ‬ ‫ﹺﲟ ﹸ ﹾﺆ ﹺﻣ ﹺﻨ ﹶ‬ ‫ﺻﻠﻰ ﺍﷲ ﻋﻠﻴﻪ ﻭﺳﻠﻢ ( ިކތަންމ ެ ދަހިވ ެތި ވަޑ ައި ގެނ ް‬ ‫ހުންނ ެވި އ ެއްކަމ ަކ ު ގި ނަމީހުނ ް ީއމާނ ެއ ް ނ ުވާނ ެއ ެވ ެ‪.‬‬ ‫މި އ ެވ ެ‪.‬‬ ‫ސ‬ ‫ސކ ޮޅ ުގ ެ ތެރ ެއި ނ ްވ ެ ް‬ ‫* އ ަދި ީއ މާނ ްވ ާ މ ަދ ު ީމ ް‬ ‫ގި ނަމީހުނ ް) ބ ޮޑުބ ައި ގ ަނޑ ު( ﷲ އ ަށ ް ީއމާނ ްވ ާނީ‬ ‫ޝރ ުކ ު ކުރ ާ ޙ ާލުގ ައ ެވ ެ‪.‬‬ ‫ި‬ ‫ދ ަ ީލލ ަ ީކ ﷲ ގ ެ ތ ެދ ުވ ެރި ޢ ަދ ުލ ުވ ެރި‬ ‫ބަސްފ ުޅ ު‪ ،‬ވަޙީއ ެވ ެ‪ .‬ޥަޙީކުރައްވ ަނީ ‪ :‬ﻭﹶ ﹶﻣﺎ‬ ‫ﱠ‬ ‫ﺎﷲ ﺇ ﱠﻻ ﻭﹶ ﹸﻫ ﹾﻢ ﹸﻣ ﹾ‬ ‫ﹶﹾ ﹶ‬ ‫ﺸﺮﹺ ﹸﻛﻮ ﹶﻥ )ﻳﻮﺳﻒ‬ ‫ﻳﹸ ﹾﺆ ﹺﻣ ﹸﻦ ﺃﻛﺜ ﹸﺮ ﹸﻫ ﹾﻢ ﺑ ﹺ ﹺ ﹺ‬ ‫‪ (106‬މާނަ‪” :‬އެމީހުނ ްގ ެ ތެރ ެއި ނ ް ) ީއމާނ ްވ ާ މ ަދ ު‬ ‫ސކ ޮޅ ުގ ެ ތެރ ެއި ނ ް( ގި ނަމީހުނ ް)ބ ޮޑުބ ައި ގ ަނޑ ު‬ ‫ީމ ް‬ ‫‪32‬‬

‫ޝރ ުކުރ ާ ޙ ާލުގ ައ ެވ ެ‪“.‬‬ ‫( ﷲ އ ަށ ް ީއ މާންވ ަނީ ި‬ ‫މި އ ެވ ެ‪.‬‬ ‫ޝރ ުކ ު‬ ‫* ﷲ އ ަށ ް ީއމާނ ްވ ެގެނ ްވ ާ ޙ ާލުގ ައި ި‬ ‫ކުރާމީހުންނަށ ް ހަރުކ ަށި ނުރައ ްކ ާތ ެރި އި ނ ްޒ ާރ ު‬ ‫ސފ ައި ވ ަނީ މި ފަދ ައި ންނ ެވ ެ‪ .‬ދ ަ ީލލ ަ ީކ ﷲ ގ ެ‬ ‫އ ައި ް‬ ‫ﹶ‬ ‫ﹶ‬ ‫ﹾ‬ ‫ﹶ‬ ‫ﹶ‬ ‫ޥަޙީއ ެވ ެ‪ .‬ޥަޙީކުރައްވ ަނީ ‪ :‬ﺃﻓﺄ ﹺﻣﻨﹸﻮﺍ ﺃ ﹾﻥ ﺗ ﹶﺄﺗ ﹺ ﹶﻴ ﹸﻬ ﹾﻢ‬ ‫ﱠ‬ ‫ﺍﻟﺴﺎ ﹶﻋ ﹸﺔ ﺑ ﹶ ﹾﻐ ﹶﺘ ﹰﺔ‬ ‫ﺍﷲ ﺃﹶﻭﹾ ﺗ ﹶﺄﹾﺗ ﹺ ﹶﻴ ﹸﻬ ﹸﻢ ﱠ‬ ‫ﺍﺏ ﹺ‬ ‫ﹶﻏ ﹺ‬ ‫ﺎﺷ ﹶﻴ ﹲﺔ ﹺﻣ ﹾﻦ ﹶﻋ ﹶﺬ ﹺ‬ ‫ﻭﹶ ﹸﻫ ﹾﻢ ﹶﻻ ﻳ ﹶ ﹾ‬ ‫ﺸ ﹸﻌ ﹸﺮﻭ ﹶﻥ )ﻳﻮﺳﻒ ‪ (107‬މާނަ‪” :‬އ ަޅެފ ަހ ެ‪،‬‬ ‫)ޝރ ު ކުރާމީހުނ ް( އ ަމާންކަނ ްލި ބިގެނ ް‬ ‫އެމީހުނ ްއ ެތި ީބ ި‬ ‫ހ ެއްޔ ެވ ެ؟ އ ެ ީއ ﷲ ގ ެ ޢަޛ ާބ ުގ ެ‪ ،‬ނި ވާކ ޮށްފ ަނި ވި‬ ‫ވި ލާގ ަނޑ ެއ ް އެމީހުނ ްގ ެ ކ ައި ރި އ ަށ ް އ ަތ ުވ ެދާނެކ ަމ ުގ ެ‬ ‫ިބރ ުވ ެރި ކ ަމުންނ ެވ ެ‪ .‬ނުވަތ ަ އެމީހުންނަށ ް ނޭނގި‬ ‫ސ ނ ުކުރ ެވި ތި އްބ ައި ޤި ޔާމ ަތ ުގ ެ‬ ‫ސސްވ ެ ް‬ ‫އި ޙ ް ާ‬ ‫ިބރ ުވ ެރި މަންޒ ަރުގ ަނޑ ު ހަމ ަ ކ ުއ ްލި ޔަކ ަށ ް‬ ‫އެމީހުނ ްގ ެ ކ ައި ރި އ ަށ ް އ ަތ ުވ ެދާނ ެ ކ ަމ ުގ ެ ިބރ ުވ ެރި‬ ‫ނުރައްކ ަލުނ ް އ ަމާންކަނ ް ލި ބިގެނ ް ހ ެއްޔ ެވ ެ؟“‬ ‫މި އ ެވ ެ‪.‬‬ ‫ޝރުކ ަ ީކ ދ ުނި ޔ ޭގ ެ އެންމ ެ‬ ‫ދަންނ ާށ ެވ ެ‪ި .‬‬ ‫ބ ޮޑ ުފާފ ައ ެވ ެ‪ .‬ﷲ އ ަށ ް ީއމާނ ްވ ެގެންނޭ އަހަރެމެނ ް‬ ‫ޝރ ުކުނ ް ސަ ލާމ ަތްކަނ ް‬ ‫މި ތި ީބ ބ ުނި ކަމ ަކ ު؛ އ ަދި ި‬ ‫ލި ިބފ ައި ނ ުވާކަނ ް ކ ުރީ ގ ެ އާޔ ަތްތ ަކުނ ް އެވ ަނީ‬ ‫ދޭހަކ ޮށްދ ެއްވ ައި ފ ައ ެވ ެ‪.‬‬ ‫ސރަތ ުގ ެ‬ ‫އ ަދި މީގ ެ އި ތުރުނ ް ﺍﻟ ﱡﺮﻭﻡ ޫ‬ ‫ސ ދޭހ ަވ ެ‬ ‫ްސރުނ ްވ ެ ް‬ ‫‪ 31،32‬މި ދ ެ އާޔ ަތ ުގ ެ ތ ަފ ީ‬ ‫އ ެނގ ެނީ ނަމ ާދ ު ޤ ާއި މ ްކ ުރި އ ެއްކަމ ަކ ު އ ަދި‬ ‫ޝރ ުކ ުގ ެ ބ ޮޑ ުފާފ ައި ނ ް ސަ ލާމ ަތ ްވ ެވުނުކ ަމުގ ައި‬ ‫ި‬ ‫ކ ަނޑ ައ ެޅެނ ް ނ ެތްކ ަމ ާއި ‪ ،‬އ ަދި ނަމ ާދ ުގ ެ އ ަޅުކ ަމ ާ‬ ‫ޝރ ުކ ުގ ެ ބ ޮޑ ުފާފ ަޔ ާ ދ ޭތި އ ެއ ްކުރެވޭނެކ ަމ ާއި ‪،‬‬ ‫ި‬ ‫ޝރ ުކ ާއި ނަމ ާދ ާ ދ ޭތި އ ެއްކ ޮށ ް ކުރާކ ަމުގ ައި‬ ‫އ ަދި ި‬ ‫ވާނަމ ަ ނަމ ާދ ާއި އ ަޅުކ ަމ ުގ ެ ފ ައި ދ ާ ގ ެއ ްލި ބޭނުނ ް‬ ‫ކ ެނޑ ުނީ އ ެވ ެ‪ .‬ބ ޭކާރުވީއ ެވ ެ‪.‬‬ ‫ދ ަ ީލލަކީ؛ ﷲ ގ ެ ޥ ަ ީޙބަސްފ ުޅ ެވ ެ‪ .‬ﻭﹶ ﹶﻻ‬ ‫ﻳﹸ ﹾ‬ ‫ﺸﺮﹺ ﹾﻙ ﺑ ﹺ ﹺﻌ ﹶﺒﺎﺩﹶ ﹺﺓ ﺭﹶﺑ ﱢ ﹺﻪ ﺃ ﹶ ﹶﺣ ﹰﺪﺍ )ﺍﻟﻜﻬﻒ‪(110‬‬ ‫މާނަ‪” :‬އެމީހ ާގ ެ ރައްބ ަށ ް ކުރ ާ އ ަޅުކ ަމުގ ައި‬

‫ސ ބ ައި ވ ެރި‬ ‫ސ އެކ ައްޗ ެއ ްވ ެ ް‬ ‫އެކ ަކ ުވ ެ ް‬ ‫ޝރ ުކ ު ނ ުކުރ ާ ހ ުށި ކަމ ެވ ެ‪“.‬‬ ‫ނ ުކުރ ާހ ުށި ކަމ ެވ ެ‪ި .‬‬ ‫މި އ ެވ ެ‪.‬‬ ‫ޝރުކ ަ ީކ‬ ‫ސނ ެވުނ ް ހ ުއްޓ ެވ ެ‪ި .‬‬ ‫ވީމ ާ ވި ް‬ ‫ޢ ާއ ްމުންނަށ ް ވ ަ ިކނ ް‪ ،‬ނަބިއ ްޔުންނަށ ް ވ ަ ިކނ ް‪،‬‬ ‫ސދ ާ ﹸﻣ ﹶﺤ ﱠﻤ ﹲﺪ ﺻﻠﻰ ﺍﷲ ﻋﻠﻴﻪ ﻭﺳﻠﻢ‬ ‫ހަމ ަ ޚ ުދ ު ީ‬ ‫ސފ ައި ވ ާ‬ ‫އ ަށ ް ވ ަ ިކނ ް‪ ،‬އ ޭގ ެ ިބރ ުވ ެރި އި ނ ްޒ ާރ ު އ ައި ް‬ ‫ނުރައ ްކ ާތ ެރި އެންމ ެ ބ ޮޑ ު ފާފ ައ ެވ ެ‪.‬‬ ‫ދަންނ ާށ ެވ ެ! ސަ ލާމ ަތ ާއި އ ަމާންކ ަމ ާ އ ަދި‬ ‫ތ ެދުމ ަގުގ ައި ތި ބޭނޭ މީހުންނަ ީކ ީއމާނ ްވ ެގެނ ް އ ެ‬ ‫ޝރ ުކ ާއި އ ެއްކ ޮށ ް މ ައްސުނި ނ ުކުރ ާ‬ ‫ީއމާންކަނ ް ި‬ ‫މީހުންނ ެވ ެ‪.‬‬ ‫ދ ަލި ލަކީ‪ :‬ﷲގ ެ ބަސްފ ުޅ ު ޥަޙީއ ެވ ެ‪.‬‬ ‫ﺴﻮﺍ‬ ‫ޥަޙީކުރައްވ ަނީ ‪” :‬ﺍﻟﱠ ﹺﺬﻳ ﹶﻦ ﺁ ﹶﻣﻨﹸﻮﺍ ﻭﹶﻟﹶ ﹾﻢ ﻳﹶﻠﹾ ﹺﺒ ﹸ‬ ‫ﺇﹺﳝﹶﺎﻧ ﹸﹶﻬ ﹾﻢ ﺑ ﹺ ﹸﻈﻠﹾ ﹴﻢ ﺃﹸﻭﻟﹶ ﹺﺌ ﹶﻚ ﻟﹶ ﹸﻬ ﹸﻢ ﹾﺍﻷ ﹶ ﹾﻣ ﹸﻦ ﻭﹶ ﹸﻫ ﹾﻢ ﹸﻣﻬﹾ ﹶﺘ ﹸﺪﻭ ﹶﻥ“‬ ‫)ﺍﻷﻧﻌﺎﻡ ‪ (82‬މާނައީ‪ީ ” :‬އމާނ ްވ ެ އ ަދި ީއމާންކަނ ް‬ ‫ޝރ ުކ ާއި އ ެއ ް ނ ުކުރާމީހުންނ ާ މ ެދ ު ދަންނ ާށ ެވ ެ!‬ ‫ި‬ ‫އ ަމާންކ ަމ ާ ތ ެދުމ ަގުގ ައި ތި ބޭނ ެ މީހުންނަ ީކ ހަމ ަ‬ ‫އެއީއ ެވ ެ‪ “.‬މި އ ެވ ެ‪.‬‬ ‫* ނ ޯޓ ް‪ :‬މި ީއ ﻓﻀﻴﻠﺔ ﺍﻟﺸﻴﺦ ﻣﺤﻤﺪ ﺇﺑﺮﺍﻫﻴﻢ‬ ‫ޝޚ ު ނުވަތ ަ ޖަނ ާބ ު‬ ‫)މއ‪.‬ބ ާބ ުލްޢ ަވ ާ ީލ ބ ޮޑ ު ޭ‬ ‫ޝޚ ު( ﺭﺣﻤﻪ ﺍﷲ ލި އ ުއ ްވާފ ައި ވ ާ ލި އުމ ެކ ެވ ެ‪ .‬މި‬ ‫ޭ‬ ‫ލި ޔުނ ް ނަކ ަލ ް ކުރ ެވި ފ ައި ވ ަނީ ޓ ައި ޕ ް ކ ޮށްފ ައި ވ ާ‬ ‫ސވަރ ާ ގުޅޭތީވ ެ ޝާ އި ޢ ު‬ ‫ލި ޔުމ ަކުންނ ެވ ެ‪ .‬މި ދުވ ަ ް‬ ‫ާސ ޕ ާ ީޓތ ައ ް‬ ‫ސޔ ީ‬ ‫ކ ޮށްލީއ ެވ ެ‪ .‬މި ީއ މި ހާރ ުގ ެ ި‬ ‫ސ‬ ‫ސ އ ެއ ްވ ެ ް‬ ‫ސވަރ ުވ ެ ް‬ ‫އ ުފ ެދި ގެންއ ައި ދުވ ަ ް‬ ‫ާސޕ ާ ީޓއ ަކ ާ ގ ު ިޅވަޑ ައި ނ ުގެނ ް އި ސްލ ާމ ް ީދނ ުގ ެ‬ ‫ސޔ ީ‬ ‫ި‬ ‫ދ ަޢުވ ަތ ާއި ﹸﻣ ﹶﺤ ﱠﻤ ﹲﺪ ﺻﻠﻰ ﺍﷲ ﻋﻠﻴﻪ ﻭﺳﻠﻢ‬ ‫ސންނަތ ް ދި ރުވ ައި އ ާލ ާކުރަނ ް މ ަސަ އްކ ަތ ް‬ ‫ގެ ު‬ ‫ސތ ަކ ެއ ް ހޭދ ަކުރައްވ ަނި ކ ޮށ ް‬ ‫ކުރ ެއ ްވ ުމުގ ައި ގި ނަ ދުވ ަ ް‬ ‫‪ 28‬ޑި ސެމްބަރ ު ‪ 2006‬ގ ައި ނި ޔ ައ ުވެފ ައި ވ ާ‬ ‫ރ ާއްޖ ޭގ ެ ޢި ލ ްމ ުވ ެރި ޔ ެކ ެވ ެ‪ .‬މ ަޝް ހޫރ ު ނަމުންނަމ ަ‬ ‫ޝއި ޚ ެވ ެ‪.‬‬ ‫ބ ާބ ުލ ް އ ަވ ާ ީލ ަ‬

‫އެންމ ެ މ ޮޅ ު ގޮތ ަ ީކ އަނެކަކ ަށ ް ބ ޮޑ ު ޖޯކަކ ަށ ް‬ ‫ވެދ ެއ ެވ ެ‪ .‬މި ފަދ ަ ބ ުއ ްދި ތ ަކުނ ް ހ ަދ ާ ޤާނޫނުތ ަކުގ ައި‬ ‫ސ އ ުނި ކަންތ ައ ް ހުންނާނ ެއ ެވ ެ‪.‬‬ ‫އަބ ަދ ުވ ެ ް‬ ‫ޝރީ ޢ ަތ ް‬ ‫ސ އި ސްލ ާ ީމ ަ‬ ‫ނަމ ަވ ެ ް‬ ‫ޝރީ ޢަތ ަ ީކ ޘާބިތ ު‬ ‫އ ެހެނ ްތ ޯއ ެވ ެ؟ އި ސްލ ާ ީމ ަ‬ ‫ސލަޙ ަތ ާއި އި ންސާނީ‬ ‫ޝރީ ޢ ަތ ެކ ެވ ެ‪ .‬އި ންސާނީ މ ަ ް‬ ‫ަ‬ ‫ޙ ައ ްޤުތ ަކ ާއި މ ުޖުތަމ ަޢ ުގ ެ އަމަންއ ަމާނ ް ކ ަމ ާއި‬ ‫ސކަނ ް އެންމ ެ ފ ުރި ހަމ ަ ގ ޮތުގ ައި‬ ‫ސުލްޙ ަ މ ަސަ ލ ަ ް‬ ‫ކަށަވަރުކ ޮށްދ ެއ ެވ ެ‪ .‬ޒ ަމާނ ް ބަދ ަލ ު ވ ެދާނ ެއ ެވ ެ‪.‬‬ ‫ޝރީ ޢަތަކ ަށ ް ބަދ ަލ ެއ ް‬ ‫ނަމ ަވެސް‪ ،‬އި ސްލ ާ ީމ ަ‬ ‫ސ‬ ‫ނާންނާނ ެއ ެވ ެ‪ .‬ޒ ަމާނ ް ބަދ ަލ ުވ ެދާނ ެއ ެވ ެ‪ .‬ނަމ ަވ ެ ް‬ ‫ނަތީޖ ާ ބަރާބަރަށ ް ނެރެދޭނ ެއ ެވ ެ‪ .‬އ ެހެނ ް ނ ުވާނ ް ީވ‬ ‫ސއްރ ާއި‬ ‫ޝރީ ޢަތ ަ ީކ ި‬ ‫ކީއ ްވ ެތ ޯއ ެވ ެ؟ އި ސްލ ާ ީމ ަ‬ ‫ފ ާޅ ު މޮޅ ަށ ް ދެނ ެ ވ ޮޑި ގެނ ްވ ާ ފަރ ާތުނ ް ބާވ ައި ލ ެއ ްވި‬ ‫ޝރީ ޢަތ ަ ީކ‬ ‫ޝރީ ޢ ަތ ެވ ެ‪ .‬އި ސްލ ާ ީމ ަ‬ ‫މ ަތި ވ ެރި ަ‬ ‫ސތ ަޤްބ ަލ ް މޮޅ ަށ ް ދެނ ެ ވ ޮޑި ގަންނަވ ާ‬ ‫މާޒީއ ާ މ ު ް‬ ‫ޝރީ ޢ ަތ ެވ ެ‪ .‬އި ސްލ ާ ީމ‬ ‫އ ައ ްލ ާމ ުލ ްޣ ުޔ ޫބ ުގ ެ ަ‬ ‫ްސންނ ާއި ‪،‬‬ ‫ސފ ައި ވ ާ އި ނ ީ‬ ‫ޝރީ ޢަތ ަ ީކ އި ސްވ ެ ގ ޮ ް‬ ‫ަ‬ ‫ްސނ ްގ ެ‬ ‫ޤި ޔާމ ަތ ާ ޖ ެހެންދެނ ް އަންނާނ ެ ހ ުރި ހ ައި އި ނ ީ‬ ‫ޝރީ ޢ ަތ ެވ ެ‪ .‬އި ސްލ ާ ީމ‬ ‫ވ ެރި ރައ ްބ ުގ ެ މ ަތި ވ ެރި ަ‬ ‫ޝރީ ޢ ަތ ުގ ެ މ ަޞް ދަރަ ީކ ޚ ުދ ު ﷲ ސުބ ުޙާނަހ ޫ‬ ‫ަ‬ ‫ވަތ ަޢ ާލ ާއ ެވ ެ‪.‬‬ ‫ޝރީ ޢ ަތުގ ައި‬ ‫އ ެހެންކ ަމުނ ް‪ ،‬އި ސްލ ާ ީމ ަ‬ ‫ސނުންނަށ ް ބޭނުނ ްވާނ ެ ހ ުރި ހ ައި ކަމ ެއ ް‬ ‫އި ނ ް ާ‬ ‫ޝރީ ޢ ަތ ުގ ެ‬ ‫ިހމ ެނި ފ ައި ވ ެއ ެވ ެ‪ .‬އެގ ޮތުނ ް އި ސްލ ާ ީމ ަ‬ ‫އެންމ ެ މ ައި ގ ަނޑ ު މ ަޤ ްސަ ދ ުގ ެ ތެރޭގ ައި ިހމެނ ެނީ ‪،‬‬ ‫ސނުންނަށ ް ކަށަވަރުކ ޮށ ްދި ނުމ ަށ ެވ ެ‪.‬‬ ‫‪ 5‬ކަމ ެއ ް އި ނ ް ާ‬ ‫ސ ކަންތ ަ ީކ އި ންސާނީ ޙ ަޔ ާތުގ ައި އެންމ ެ‬ ‫މި ފ ަ ް‬ ‫މުހިއ ްމ ު ކަންތ ަކ ެވ ެ‪ .‬އ ެއ ާ ނ ުލ ާ އި ންސާނީ ޙ ަޔ ާތ ް‬ ‫ދެމ ެހ ެއ ްޓުމ ަށ ް އުދ ަނގ ޫ ކަންތ ަކ ެވ ެ‪ .‬އ ަދި ކިއ ެއްތ ަ‪،‬‬ ‫އ ެއ ާ ނ ުލ ާ އި ންސާނީ ޙ ަޔ ާތ ް ކ ުރި އ ަށ ް ނ ުގެންދެވޭނ ެ‬ ‫‪ 5‬ކަންތ ަކ ެވ ެ‪ .‬މި ކަންތ ައްތ ައ ް ނުވަތ ަ މި އި ނ ް‬ ‫ކަމ ެއ ް ނ ެތި އްޖެނަމ ަ‪ ،‬ދި ރި އ ުޅ ުމ ުގ ެ ނި ޒ ާމ ު ކ ުރި އ ަށ ް‬ ‫ގެނ ްދި އުމ ަށ ް ބުރ ޫ އަރާނ ެއ ެވ ެ‪ .‬އެއީ‪:‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪4‬‬ ‫‪5‬‬

‫‬‫‬‫‬‫‬‫‪-‬‬

‫ީދނ ް ޙިމާޔ ަތ ްކުރުނ ް‬ ‫ސ ޙިމާޔ ަތ ްކުރުނ ް‬ ‫ނަފ ް ު‬ ‫ނަސްލ ު ޙިމާޔ ަތ ްކުރުނ ް‬ ‫ބ ުއ ްދި ޙިމާޔ ަތ ްކުރުނ ް‬ ‫މ ުދ ާ ޙިމާޔ ަތ ްކުރުނ ް‬ ‫)ނ ުނި މ ޭ(‬

‫އިސް ާލ ީމ ޝަ ީރ ަޢ ަތ ީކ ަބޙުސް ކު ުރ ަމށް ާބ ަވ ިއ ެލއްވު ުނ ’ޤާނޫ ުނގ ެ ޑ ް ާރފ ް ެޓއް‘ ނޫން!‬ ‫ޙ ަސަ ން ޒ ާ ިހރު‬ ‫ދި ވ ެ ިހރ ާއްޖ ޭގ ެ ރައ ްޔި ތުނ ްގ ެ މ ަޖި ލީހ ުގ ެ މ ެމްބަރުންނ ާ މ ުޚާތ ަބ ު ކުރައ ްވ ާ ދ ެއ ްކ ެވި‬ ‫ޝނަރ ު ނަވ ަނި ތ ަމ ް ޕިއްލ ޭ‬ ‫ވާހަކ ަފ ުޅ ެއްގ ައި އި ންސާނީ ޙ ައ ްޤުތ ަކ ާ ’ބެހ ޭ‘ އދ‪ .‬ގ ެ ހ ައި ކ ޮމި ަ‬ ‫ޝރީ ޢ ަތުގ ައި ދި ނުމ ަށ ް ކ ަނޑައ ަޅ ުއ ްވާފ ައި ވ ާ އ ުޤ ޫބ ާތ ް‬ ‫ބ ުނީ ‪ ،‬ޒި ނޭކުރ ާ އަނ ްހެނުންނަށ ް އި ސްލ ާ ީމ ަ‬ ‫ޝރަފ ަށ ް އ ުނި ކަނ ް ލި ބ ޭ ކަމ ެއްކ ަމުގ ައ ެވ ެ‪ .‬އަނ ްހެނުނާމ ެދ ު‬ ‫ކ ަމުގ ައި ވ ާ ޙ ައ ްދ ު ޖ ެހ ު ީމ އަނ ްހެނުނ ްގ ެ ަ‬ ‫ކުރެވ ޭ ތ ަފ ާތ ު އ ަނި ޔ ާވ ެރި ޢަމ ަލުތ ައ ް އި ތުރުވ ަމުނ ްދ ާ ކަމ ަށ ާއި އ ޭގ ެ މި ސާލ ެއ ްގ ެ ގ ޮތުނ ް ޒި ނޭކުރ ާ‬ ‫ސފ ައ ެވ ެ​ެ‪ .‬ނަވ ަނި ތ ަމ ް‬ ‫އަނ ްހެނުނ ްގ ެ ގ ައި ގ ާ ޙ ައ ްދ ު ޖ ެހުނ ް ނަވ ަނި ތ ަމ ް ޕިއްލޭވ ަނީ ފާހަގަކ ޮ ް‬ ‫ޝރީ ޢ ަތުގ ައި ޙ ައ ްދ ު ޖ ެހުނ ް އޮންނަނީ ހަމ ައެކ ަނި ޒި ނޭކުރ ާ‬ ‫މި ކަނ ް ފާހަގ ަކ ުރި އި ރ ު އި ސްލ ާ ީމ ަ‬ ‫ސބިތ ުވ ެއްޖެނަމ ަ ޙ ައ ްދ ު ޖ ެހުމ ަށ ް‬ ‫ސ ޒި ނޭގ ެ ކ ުށ ް ާ‬ ‫އަނ ްހެނުނ ްގ ެ ގ ައި ގ ާ ނޫންކ ަމ ާއި ‪ ،‬ފި ރި ހެނަކ ަށ ްވ ެ ް‬ ‫އި ސްލ ާމ ް ީދނ ް ގ ޮވ ާލާފ ައި ވާކަމ ެއ ް ޕިއްލޭއަކ ަށ ް ނޭނގ ެއ ެވ ެ‪.‬‬ ‫މ ާތ ް ﷲ ކީރި ތި ޤުރ ުއާނުގ ައި ވަޙީކުރައ ްވާފ ައި ވ ަނީ މި ފަދ ައި ންނ ެވ ެ‪” .‬ޒި ނޭކުރ ާ އަނ ްހެނ ާއ ާއި ‪،‬‬ ‫ޒި ނޭކުރ ާ ފި ރި ހެނ ާއ ާއި ދެމީހުނ ްކުރ ެ ކޮންމ ެ ީމހ ަކ ުގ ެ ގ ައި ގ ައި ‪ ،‬ސަ ތޭކ ަ އ ެތި ފަހަރުނ ް )ﺣﺪ(‬ ‫ސރަތ ުއ ް ނ ޫރ ް ‪(2‬‬ ‫ޖ ަހ ާށ ެވ ެ!“ ) ޫ‬ ‫ރައ ްޔި ތުނ ްގ ެ މ ަޖި ލީހ ުގ ެ މ ެމްބަރުންނ ާ މ ުޚާތ ަބުކ ޮށ ް ދ ެއ ްކވާހަކ ައި ގ ާ‪ ،‬ރ ާއްޖޭގ ައި‬ ‫ސ އ ެއ ް ބ ޭއ ްވުމ ަށ ް ނަވ ަނި ތ ަމ ް ޕިއްލޭވ ަނީ ގ ޮވ ާލާފ ައ ެވ ެ‪ީ .‬މނ ާ‬ ‫ޙ ައ ްދ ު ޖ ެހ ުމ ާ ބެހ ޭ ޢާނ ްމ ު ބ ަޙ ު ް‬ ‫ސ ކުރ ުމ ުގ ެ ޙ ައ ްޤ ު ލި ބިގެނ ްވާކަމ ެއ ް‬ ‫ސނުންނަށ ް ބ ަޙ ު ް‬ ‫މި މޭރ ުމުނ ް ވާހަކަދ ެއްކިއި ރ ު މި ީއ އި ނ ް ާ‬ ‫ސ މ ެމްބަރަކ ު ނ ެތ ު ީމ ހިތާމ ަކުރަންޖެހ ޭ ކަމ ެކ ެވ ެ‪ .‬ތި މ ަތި މާމެނ ްގ ެ‬ ‫ނޫންކަމ ަށ ް ބުނަނ ް ކެރުނ ު މ ަޖި ލި ް‬ ‫ޕާޓީގ ެ ދި ފ ާޢުގ ައި އ ަނގ ަ ’ތަނ ްމި ނަށ ް‘ ހ ުޅ ުވާލަނ ްކެރޭ ޢި އްޒ ަތ ްތ ެރި މ ެމްބަރުނ ް އެމީހުނ ްގ ެ‬ ‫ސ ބުނެލަނ ް ނ ުކެރުނުކ ަ ީމ އެމީހުނ ްގ ެ އި ޚ ްލ ާޞް ތ ެރި ކ ަމާމ ެދ ު ސުވ ާލ ު‬ ‫ީދނ ުގ ެ ޙ ައ ްޤުގ ައި ’އ ުފ ް‘ ވ ެ ް‬ ‫ސ ސުވ ާލ ު އ ުފެދޭކަމ ެކ ެވ ެ‪.‬‬ ‫އ ުފެދޭކަމ ެކ ެވ ެ‪ .‬މ ަޤާމ ަށ ް ކ ުފ ޫ ހަމ ަވާކ ަމާމ ެދ ުވ ެ ް‬ ‫ަސ‘ ކަހަލ ަ ފ ުށްގ ަނޑ ެއ ް‬ ‫ޝރީ ޢަތ ަ ީކ ހުޅ ަނގުނ ް ގެނެސްގެނ ް އުޅ ޭ ’ޑި މ ޮކްރ ީ‬ ‫އި ސްލ ާ ީމ ަ‬ ‫ސ ނޫނ ެވ ެ‪.‬‬ ‫’ސމްޕ ަލ ް‘ އ ެއްޗ ެއ ްވ ެ ް‬ ‫ނޫނ ެވ ެ‪ .‬ބޭނުންވީމ ާ ޢަމ ަލުކ ޮށްފ ައި ‪ ،‬ބޭނުނ ް ނުވީމ ާ ދޫކ ޮށ ްލެވ ޭހ ާ ި‬ ‫ޝރީ ޢަތ ަ ީކ އި ންސާނީ ޙ ަޔާތ ަށ ް އ ަލި ކ ޮށްދ ޭ ދަންމަރ ެވ ެ‪ .‬މަރ ުވުމ ަށްފ ަހ ު އަންނާނ ް‬ ‫އ ެހ ެނީ އި ސްލ ާ ީމ ަ‬ ‫ސސެވ ެ‪ .‬މ ާތ ް ﷲ ކީރި ތި ޤުރ ުއާނުގ ައި‬ ‫އ ޮތ ް ޙ ަޔ ާތ ް ކ ާމި ޔ ާބ ު ވ ުމ ާއި ނ ުވުނ ް ިބނ ާވެފ ައި ވ ާ އ ަ ާ‬ ‫ވަޙީކުރައ ްވާފ ައި ވ ަނީ މި ފަދ ައި ންނ ެވ ެ‪.‬‬ ‫“އ ަދި ﺇﳝﺎﻥ ކަމ ަށ ް ﻛﺎﻓﺮ ވާމީހ ާ )އެބ ަ ީހ ﺇﺳﻼﻡ ﺩﻳﻦ ގ ެ ﺣﻜﻢ ތަކ ަށ ް ދެކ ޮޅ ު ހ ަދާމީހ ާ‬ ‫ދަންނ ާށ ެވ ެ!( ފ ަހ ެ‪ ،‬ހަމަކަށަވަރުނ ް‪ ،‬އެމީހ ާގ ެ ﻋﻤﻞ ﺑﺎﻃﻞ ވ ެގެނ ްވ ެއ ެވ ެ‪ .‬އ ަދި އޭނާވ ަނީ ﺁﺧﺮﺓ ގ ައި‬ ‫ސރަތ ުލ ް މ ާއި ދ ާ ‪(5‬‬ ‫ގ ެއ ްލ ެނި ވ ެގެނ ްވ ާ މީހުނ ްގ ެ ތެރ ެއި ންނ ެވ ެ‪ޫ ) “.‬‬ ‫ސތ ަކުނ ްގ ެ ވ ެރި ރައ ްބ ުލ ް ޢާލ ަ ީމނ ް‬ ‫ޝރީ ޢަތ ަ ީކ ީމ ް‬ ‫ޝއ ްކ ެތްނ ެތ ެވ ެ! އި ސްލ ާ ީމ ަ‬ ‫ަ‬ ‫ސނުނ ް އ ެއ ާ އ ެއްގޮތ ައ ް ޢަމ ަލ ު ކުރުމ ަށ ް ބާވ ައި ލ ެއ ްވި ދި ރި އ ުޅ ުމ ުގ ެ ނި ޒ ާމ ެވ ެ‪ .‬އ ެ ީއ އޭގ ައި ވ ާ‬ ‫އި ނ ް ާ‬ ‫ސ ކ ޮށ ް ’އި ޞް ލ ާޙ ު ހުށ ަހ ެޅުމ ަށ ް‘‬ ‫ކަންކ ަމާމ ެދ ު އ ަޅުގ ަނޑ ުމެނ ްގ ެ ޚިޔާލ ަ ީކ ކޮބ ައި ތ ޯ ބަލ ައި ‪ ،‬ބ ަޙ ު ް‬ ‫ސތ ަކުނ ް އ ުޅުމ ަށ ް އެކ ަލ ާނގ ެ‬ ‫މ ާތ ް ﷲ ބާވ ައި ލ ެއ ްވި ’ޤާނޫނ ުގ ެ ޑ ްރ ާފްޓ ެއ ް‘ނޫނ ެވ ެ‪ .‬އ ެ ީއ މި ް‬ ‫ރ ު ިހވ ޮޑި ގެނ ްވ ާ މ ަގ ެވ ެ‪ .‬އ ެ ީއ އެނޫނ ް ގ ޮތ ެއ ް އެކ ަލ ާނގ ެ ޙ ަޟް ރަތުގ ައި ޤ ަބ ޫލ ުވ ެގެނ ް ނ ުވ ާ މ ަތި ވ ެރި‬ ‫ޝރީ ޢ ަތ ެވ ެ‪.‬‬ ‫ަ‬ ‫ސނަކ ަށ ް‬ ‫ސ ކުރ ު ީމ އި ނ ް ާ‬ ‫މ ާތ ް ﷲ ނި ޔ ާކުރައ ްވ ާ‪ ،‬މި ންވަރ ު ކުރައ ްވ ާ ކަންކ ަމާމ ެދ ު ބ ަޙ ު ް‬ ‫ސނުންނަށ ް އެންމ ެ ފ ައި ދ ާ ހ ުރި ގ ޮތ ާއި ‪،‬‬ ‫ކުރެވޭނޭ ކަމ ެއ ް ނޫނ ެވ ެ‪ .‬އ ެހ ެނީ އެކ ަލ ާނގ ެ ީއ އި ނ ް ާ‬ ‫ސ މޮޅ ަށ ް ދެނެވ ޮޑި ގެނ ްވ ާ އ ަލ ް ޢ ަ ީލމ ެވ ެ‪ .‬ނި ޔ ާ‬ ‫ޝރަފ ާއި ކަރ ާމާތ ަ ީކ ކޮބ ައި ކަނ ްވ ެ ް‬ ‫އި ންސާނީ ަ‬ ‫ކުރ ެއ ްވ ުމުގ ައި އެންމ ެ ޢ ަދ ުލ ުވ ެރި ‪ ،‬އެންމ ެ ޙިކުމ ަތްވަންތ ަ އ ަލ ް ޙ ަ ީކމ ެވ ެ‪.‬‬

‫‪31‬‬

‫ރޢަތަ ީކ‬ ‫އިސް ލާ ީމ ޝަ ީ‬ ‫ރޢަތެކެވ ެ‪(1) .‬‬ ‫މާތް މ ަ ިތވ ެ ިރ ޝަ ީ‬ ‫ޝަ ީފޢ ު ޢަބްދ ުﷲ‬ ‫ޝރި ޢާތ ަ ީކ ވަރަށ ް މ ާތ ް‬ ‫އި ސްލ ާ ީމ ަ‬ ‫ޝރީ ޢ ަތ ެކ ެވ ެ‪ .‬އ ެ ީއ ރައ ްބ ުލ ް ކ ާއި ނ ާތ ުގ ެ‬ ‫މ ަތި ވ ެރި ަ‬ ‫ސނ ާ އ ުފ ެއްދ ެވި މ ަތި ވ ެރި‬ ‫ޝރީ ޢ ަތ ެވ ެ‪ .‬އި ނ ް ާ‬ ‫ަ‬ ‫ސނ ާގ ެ ހ ުރި ހ ާ ކަމ ެއ ް‬ ‫ޝރީ ޢ ަތ ެވ ެ‪ .‬އި ނ ް ާ‬ ‫އި ލ ާހ ުގ ެ ަ‬ ‫މޮޅ ަށ ް ދެނެވ ޮޑި ގެނ ްވ ާ ފަރ ާތުނ ް ބާވ ައި ލ ެއ ްވި‬ ‫ސނ ާގ ެ ވ ެރި‬ ‫ޝރީ ޢ ަތ ެކ ެވ ެ‪ .‬އ ެ ފަރާތ ަ ީކ އި ނ ް ާ‬ ‫ަ‬ ‫ސނާއ ަށ ް އެންމ ެ ފ ައި ދ ާ ހ ުރި‬ ‫ރައ ްބ ުއ ެވ ެ‪ .‬އި ނ ް ާ‬ ‫ސލަޙ ަތ ު ހ ުރި ގ ޮތ ް އެންމ ެ މޮޅ ަށ ް‬ ‫އ ަދި އެންމ ެ މ ަ ް‬ ‫ސ އ ެ ފަރ ާތ ެވ ެ‪.‬‬ ‫ދެނެވ ޮޑި ގެންވ ަނީ ވ ެ ް‬ ‫ސނާއ ަށ ް‬ ‫އ ެހެންކ ަމުނ ް މި ނި ކަމ ެތި އި ނ ް ާ‬ ‫ޝރީ ޢަތ ަށ ް ފ ާޑ ު‬ ‫ޙިކްމ ަތްވަންތ ަ އި ލ ާހ ުގ ެ ަ‬ ‫ިކޔޭނ ެތ ޯއ ެވ ެ؟ އޭގ ައި ވ ާ ބ ައ ެއ ް ހ ައ ްދުތަކ ަ ީކ ހަރުކ ަށި‬ ‫ޙ ައ ްދުތ ަކ ެއ ް ކ ަމުގ ައި ބުނެވޭނ ެތ ޯއ ެވ ެ؟ އ ަދި އ ެ‬ ‫ޝރީ ޢ ަތުގ ައި ވ ާ ޙ ުކ ުމްތ ައ ް އ ަހުރެމެނ ް ބޭނުމ ެއ ް‬ ‫ަ‬ ‫ނޫނޭ ބުނ ެ އި ޙ ްތި ޖ ާޖ ު ކުރ ެވި ދާނ ެތ ޯއ ެވ ެ؟ މ ާތ ް ﷲ‬ ‫ގ ެ ކަށ ަކުޅ ަދުންވަންތ ަ ކ ަމ ާއި އ ެއްކ ައުވަންތަކަނ ް‬ ‫ޤ ަބ ޫލ ު ކުރ ާ ބ ުއ ްދި ސަ ލާމ ަތުނ ް ހ ުރި ‪ ،‬ފ ުރި ހަމ ަ‬ ‫ސނ ެއ ް އެފަދ ަ ބ ަހ ެއ ް ނުވަތ ަ ދ ަޢ ުވ ާއ ެއ ް‬ ‫އި ނ ް ާ‬ ‫ނ ުކުރާނ ެއ ެވ ެ‪ .‬ސަ ލާމ ަތ ް ބ ުއްދީގ ެ އ ަހ ުލ ުވ ެރި އަކ ަށ ް‬ ‫ރައ ްބ ުލ ް ކ ާއި ނ ާތ ުގ ެ ޙ ުކ ުމްތ ަކ ާ ޗ ެލެނ ްޖ ް ކުރަނ ް‬ ‫ނ ުކެރޭނ ެއ ެވ ެ‪.‬‬ ‫ސ ހިތާމައަކީ‪ ،‬މ ާތ ް ﷲ‬ ‫ނަމ ަވ ެ ް‬ ‫ސނާއ ަށ ް ކުޑ ަ ކުޑ ަ ބާރ ެއ ް‬ ‫ިބންމ ަ ީތގ ައި އި ނ ް ާ‬ ‫ސނ ާ ބ ޮޑ ާ ވެގަންނަ‬ ‫އެފަރ ާތުނ ް ދ ެއ ްވ ާ އި ރަށ ް އި ނ ް ާ‬ ‫ޝރީ ޢ ާތ ާ ދެކޮޅ ަށ ް އެކ ަނލ ާގ ެ‬ ‫ކަމ ެވ ެ‪ .‬އެކ ަލ ާނގ ެ ަ‬ ‫ދ ެއ ްވި ދ ުލ ުގ ެ މ ަތި ވ ެރި ނި ޢްމ ަތ ް ބޭނުނ ް ކ ޮށ ްގެނ ް‬

‫‪30‬‬

‫ސ ބަސްބުނ ެ ފ ާޑ ު ިކޔަނ ް ފ ަށާކަމ ެވ ެ‪ .‬އ ަދި‬ ‫ކުޑ ައި ީމ ް‬ ‫ވ ަޟު ީޢ ބަލަކ ަށި ޤާނޫނުތަކ ަ ީކ އެންމ ެ އެކަށީގެނ ްވ ާ‬ ‫އެންމ ެ ތ ަހ ު ީޒ ީބ ޤާނޫނުތ ަކ ެއ ް ކ ަމުގ ައި ބުނ ެ‬ ‫އ ުޅ ެތ ެވ ެ‪.‬‬ ‫ޝރީ ޢ ަތުގ ައި ވ ާ‬ ‫އި ސްލ ާ ީމ ަ‬ ‫ސ އެންމ ެ ފ ުރި ހަމ ަ‬ ‫ހ ުރި ހ ާ ޙ ުކ ުމްތަކަކީވ ެ ް‬ ‫ޙ ުކ ުމްތ ަކ ެވ ެ‪ .‬އެންމ ެ ޝާ މި ލ ު އެންމ ެ ރި ވ ެތި‬ ‫ޙ ުކ ުމްތ ަކ ެވ ެ‪ .‬ޙިކުމ ަތުނ ް ފ ުރި ގެނ ްވ ާ ޙ ުކ ުމްތ ަކ ެވ ެ‪.‬‬ ‫ސކ ުނޑި ތަކ ަށ ް މި ޙ ުކ ުމްތ ަކުގ ައި‬ ‫އ ުނި ި‬ ‫ސނައި‬ ‫އ ެކ ުލ ެވި ގެނ ްވ ާ މ ަތި ވ ެރި ކ ަމ ާއި ޙިކްމ ަތ ް ވި ް‬ ‫ޝރީ ޢ ަތުގ ައި ވ ާ އ ުނި‬ ‫ނުގަނ ެވި ދާނ ެއ ެވ ެ‪ .‬އ ެ ީއ ަ‬ ‫ކަމ ެއ ް ނޫނ ެވ ެ‪ .‬އ ެ ީއ އި ންސާނީ އ ުނި ބ ުއ ް ީދގ ައި ވ ާ‬ ‫ބ ަލި ފ ައ ެކ ެވ ެ‪ .‬ނަމ ަވެސް‪ ،‬މ ުއ ުމި ނުނ ްގ ެ އަޤީދާއ ަ ީކ‬ ‫ކޮބ ައި ތ ޯއ ެވ ެ‪ .‬މ ުއ ުމި ނުނ ްގ ެ އަޤީދާއަކީ‪،‬‬ ‫މ ަތި ވ ެރި ވަންތ ަ ކ ަލ ާނގ ެ ބާވ ައި ލ ައ ްވ ާ ކޮންމ ެ‬ ‫ސ އެންމ ެ މުނ ާސަ ބ ު އެންމ ެ‬ ‫ޙ ުކުމަކީވ ެ ް‬ ‫މ ަޞް ލަޙ ަތ ު ހ ުރި ޙ ުކ ުމްތ ައ ް ކ ަމުގ ައި ހިތ ުގ ެ‬ ‫ސއްރ ާއި‬ ‫އ ަޑި ނ ް ޤ ަބ ޫލ ުކުރުމ ެވ ެ‪ .‬އ ެހ ެނީ ‪ި ،‬‬ ‫ފ ާޅ ު މޮޅ ަށ ް ދެނެވ ޮޑި ގެންވ ަނީ އ ެ ފަރާތ ަށ ެވ ެ‪.‬‬ ‫ސ‬ ‫ސނުންނަށ ް އެންމ ެ މ ަޞް ލަޙ ަތ ު ހ ުރި ގ ޮތ ްވ ެ ް‬ ‫އި ނ ް ާ‬ ‫ދެނެވ ޮޑި ގެންވ ަނީ އ ެ ފަރާތ ަށ ެވ ެ‪ .‬މި ީއ މ ުއ ުމި ނުނ ްގ ެ‬ ‫އަޤީދ ާއ ެވ ެ‪ .‬އ ެ ީއ ވ ެރި ރައ ްބ ާ މ ެދ ު މ ުއ ުމި ނުނ ްގ ެ‬ ‫އި ތ ުބާރ ެވ ެ‪.‬‬ ‫ވ ަޟު ީޢ ޤާނޫނުތ ައ ް ހ ެދ ުމުގ ައި‬ ‫ސނ ާ ޙ ިާސލ ު ކުރަނ ް ބޭނުނ ްވ ާ‬ ‫ސ އި ނ ް ާ‬ ‫ވެ ް‬ ‫ލ ަނޑ ުދ ަނޑި ތ ަކ ެއ ް ހުންނާނެކަނ ް ކަށަވަރ ެވ ެ‪.‬‬

‫”‬

‫ިހ ާތ ަމ ައކީ‪ާ ،‬މތް ﷲ ިބ ްނ ަމ ީތގަ ިއ‬ ‫ިއންސާ ާނ ައށް ކު ަޑ ކު ަޑ ާބ ެރއް އެފަ ާރ ުތ ްނ‬ ‫ދެއްވާ ިއ ަރށް ިއންސާ ާނ ބޮޑާ ވެގަ ްނ ަނ‬ ‫ަކމެވެ‪ .‬އެ ަކލާނގ ެ ޝަ ީރ ާޢ ާތ ދެކ ޮ ަޅށް‬ ‫އެކަނ ާލގ ެ ދެއް ިވ ދުލުގ ެ ަމ ިތވެ ިރ ިނޢް ަމތް‬ ‫ބޭ ުނ ްނ ކޮށްގ ެ ްނ ކު ަޑ ިއމީސް ބަސް ުބ ެނ‬ ‫ފާޑ ު ިކ ަޔ ްނ ފަ ާށ ަކމެވެ‪ަ .‬އ ިދ ިތ ަމ ްނމެ ްނ‬ ‫ަހ ާދ ވަޟޫ ީޢ ަބ ަލ ަކ ިށ ޤާނޫ ުނ ަތ ަކ ީކ އެ ްނމެ‬ ‫އެ ަކ ީށގ ެ ްނވާ އެ ްނމެ ަތހ ު ީޒ ީބ ޤާނޫ ުނ ަތކެއ ް‬ ‫ަކމުގަ ިއ ުބ ެނ އުޅެ ެތވެ‪.‬‬

‫“‬

‫ކ ުށ ް ކުރުނ ް މ ުޖުތަމ ަޢުނ ް ހ ުއ ްޓ ުވ ުމ ާއި ‪،‬‬ ‫މ ުޖުތަމަޢ ަ ީކ އ ަމާނ ް ތަނ ެއ ް ކ ަމުގ ައި ހ ެދ ުމ ާއި ‪،‬‬ ‫އ ަމި އްލ ަ ފަރ ުދުންނަށ ް އެބ ައި މީހުނ ްގ ެ ޙ ައ ްޤުތ ައ ް‬ ‫ހޯދ ައި ދި ނުނ ް ފަދ ަ‪ ،‬މި ިހރަ މި ިހރަ އެތ ައ ް‬ ‫ސލަޙ ަތުތަކަކ ަށ ް ރި ޔާޢ ަތ ް ކުރ ެވ ެއ ެވ ެ‪.‬‬ ‫މަ ް‬ ‫ސ އެންމ ެ އެދެވ ޭ ނަތީޖ ާ މި ޤާނޫނުތ ަކުނ ް‬ ‫ނަމ ަވ ެ ް‬ ‫ނެރެދ ޭތ ޯއ ެވ ެ؟ އި ންސާނީ ތ ާރީ ޚ ަށ ް ބ ަލާފ ައި‬ ‫ސ‬ ‫ބުނެވ ޭނީ ނުދެވޭކ ަމުގ ައ ެވ ެ‪ .‬އ ެހެންކ ަމުނ ް‪ ،‬ދުވ ަ ް‬ ‫ސ ކ ޮޅުނ ް އ ެއ ް ކަމަކ ަށ ް އެތ ަކ ެއ ް ޤާނުނ ެއ ް‬ ‫ދުވ ަ ް‬ ‫ހ ަދ ާ‪ ،‬އި ސްލ ާޙުކ ޮށ ް‪ ،‬އ ުވ ާލ ާ‪ ،‬އަނ ެއ ްކ ާ އ ައ ު‬ ‫ޤާނޫނ ެއ ް ހ ަދ ާ އ ުޅ ެތ ެވ ެ‪ .‬އި ންސާނީ ބ ުއ ްދި އ ާއި‬ ‫ސނޭ‬ ‫ސނުމ ަ ީކ ތ ަފ ާތ ު އ ެއްޗ ެކ ެވ ެ‪ .‬އެކަކ ަށ ް ވި ް‬ ‫ވި ް‬

‫ރއްކާތ ެ ިރ ފައ ް ަތރެއްގައި‪ :‬އަ ިއއެމްއެފ ް‬ ‫ދ ު ިނޔޭގ ެ ިއޤްތިޞާ ދ ު އޮ ީތ ނު ަ‬ ‫ލި ޔ ުނީ ‪ :‬އ ަޙްމ ަދ ު ނި ޝް ވާނ ު ‪ 22 /‬ޑި ސެމްބަރ ު ‪2011‬‬ ‫ދ ުނި ޔ ޭގ ެ އި ގ ްތި ސާދ ު މި ވ ަގ ުތ ު އ ޮ ީތ ވަރަށ ް ނުރައ ްކ ާ ފ ައްތަރ ެއްގ ައި‬ ‫ކަމ ަށ ާއި އެކ ަމ ުގ ެ ނޭދެވ ޭ އ ަސަ ރުތ ައ ް ފ ަ ީގރ ު ގ ައ ުމުތަކ ަށ ް ވަރަށްބޮޑ ަށ ް‬ ‫ޭޝނަލ ް މ ަނި ޓ ަރީ ފަނ ްޑ ް )އ ައި އ ެމ ްއ ެފ ް(ގ ެ މެނޭޖި ނ ް‬ ‫ކުރާނ ެ ކ ަމުގ ައި އި ންޓަނ ަ‬ ‫ސ ީޓނ ް ލ ަގ ާޑ ް ވި ދ ާޅ ުވ ެއްޖ ެއ ެވ ެ‪.‬‬ ‫ޑި ރ ެކްޓަރ ު ކ ްރި ް‬ ‫ސއްޔ ަތުނ ް އ ެފ ްރި ކ ާ ސަ ރަހ ައްދ ަށ ް‬ ‫އ ައި އ ެމ ްއ ެފ ްގ ެ ވ ެރި އ ެއ ްގ ެ ހ ައި ި‬ ‫ކުރައ ްވ ާ ފުރަތަމ ަ ދ ަތުރ ުފ ުޅުގ ައި ނައި ޖީރި އ ާ އ ަށ ް ވަޑ ައި ގެނ ް ނޫސްވ ެރި ންނ ާ‬ ‫ވާހަކ ަ ދ ައްކަވ ަމުނ ް ލ ަގ ާޑ ް ވި ދ ާޅ ު ީވ ދ ުނި ޔ ޭގ ެ އި ގ ްތި ސާދ ާ މ ެދ ު ލ ަފ ާކުރ ާ‬ ‫ގ ޮތ ް ޖެނުއ ަރީ މ ަހ ު އި އ ުލާނ ުކުރެވ ޭ ވަރ ު ވާނ ެ ކަމ ަށ ާއި ސެޕްޓ ެމްބަރ ު މ ަހ ު‬ ‫ސ ީދ ކ ުރި އެރުނ ް ދ ަށ ްވާނ ެ ކަމ ަށ ް މި ހާތަނަށ ް‬ ‫ލ ަފާކ ޮށްފ ައި ވ ާ ވަރަށ ް ވުރ ެ އި ގ ްތި ާ‬ ‫ބ ެލެވޭކަމ ަށ ެވ ެ‪.‬‬ ‫ލ ަގ ާޑ ް ވި ދ ާޅ ު ީވ ‪ 2008‬އި ނ ް ‪ 2009‬އ ަށ ް ކ ުރި މ ަތި ވި މ ާ ީލ‬ ‫ީހނަރުކ ަމުނ ް ސަ ލާމ ަތ ްވުމ ަށ ް ކުރަމުނ ް އަންނަ މ ަސަ އްކ ަތްތަކ ަށ ް އ ަސަ ރ ުކުރ ާ‬ ‫ސތ ަކ ެއ ް‬ ‫ފަދ ަ ކަންތ ައްތ ަކ ެއ ް މި ވ ަގ ުތ ު ކ ުރި މ ަތި ވެފ ައި ވ ާ ކަމ ަށ ާއި ގި ނަ ހުރަ ް‬ ‫ގި ރ ާކުރަނ ް ޖ ެ ިހފ ައި ވާކަމ ަށ ެވ ެ‪ .‬އެގ ޮތުނ ް ޔޫރަޕ ްގ ެ ގ ައ ުމުތަކ ަށ ް ކ ުރި މ ަތި ވެފ ައި ވ ާ‬ ‫ސ‬ ‫ދަރަނީ ގ ެ މ ައ ްސަ ލ ަ އ ާއި އެކ ަމ ާ ގ ުޅުނ ް ހ ުރި އ ެހެނ ް މ ައ ްސަ ލަތ ައ ް ވ ެ ް‬ ‫ފާހަގ ަކުރައްވ ައި ވާހަކ ަ ދ ައްކ ަވާފ ައި ވ ެއ ެވ ެ‪.‬‬ ‫ޔޫރަޕ ްގ ެ މ ާ ީލ މ ައ ްސަ ލަތ ައ ް ހ ައ ްލ ުކުރުމ ަށ ް އ ެ ސަ ރަހ ައ ްދ ުގ ެ‬ ‫ސކ ޮށްފ ައި ވ ާ‬ ‫ސ ފާ ް‬ ‫ގ ައ ުމުތ ަކުނ ް ވަރަށ ް ބުރަކ ޮށ ް މ ަސަ އްކ ަތ ްކުރަމުނ ް ދި ޔ ަ ނަމ ަވ ެ ް‬

‫ފ ޭސް ބުކ ް ބޭނުންކުރާ ިކ ަޔވާކ ު ިދންގ ެ މާކ ްސް‬ ‫ދަށްވާކަމަށް ިދރާސާ ަތކުން ދައްކަ ިއފި!‬ ‫ލި ޔ ުނީ ‪ :‬އ ަޙްމ ަދ ު ނި ޝް ވާނ ު ‪ 18 /‬ޑި ސެމްބަރ ު ‪2011‬‬

‫ޯޝލ ް ނ ެޓ ްވ ޯރކ ް‪’ ،‬ފޭސްބ ުކ ް‘ ބޭނުނ ްކުރ ާ‬ ‫މ ަޝް ހޫރ ު ސ ަ‬ ‫ސ ދ ަށ ްވާކަމ ަށ ް ދި ރާތ ަކުންދ ައ ްކާކ ަމުގ ައި ޓ ައި މ ް‬ ‫ިކޔ ަވ ާކ ުދި ނ ްގ ެ މ ާކ ް ް‬ ‫މެގ ަޒި ނ ްއި ނ ް އި ނ ް ހާމަކ ޮށ ްފި އ ެވ ެ‪.‬‬

‫ސ މ ައ ްސަ ލ ަ ޖެހިދާނ ެ ކަމ ަށ ް‬ ‫ކަންކަނ ް ތަންފީޒ ުކުރ ުމ ާއި ިހސާބުނ ް އަނ ެއ ްކ ާވ ެ ް‬ ‫ލ ަގ ާޑ ް ވި ދ ާޅ ުވި އ ެވ ެ‪ .‬އޭނ ާ ވި ދ ާޅ ު ީވ އި ގ ްތި ސާދ ާ މ ެދ ު ޔ ަ ީގންކަނ ް އި ތުރ ުވ ާ‬ ‫ފަދ ަ މ ަސަ އްކ ަތްތ ަކ ެއ ް ކުރަނ ްވ ެއްޖ ެ ކަމ ަށ ާއި މ ުއ ްސަ ނދި ގ ައ ުމުތަކ ަށ ް‬ ‫ސޔ ާސަ ތުތ ަކ ެއ ް މި ހާރުނ ް މި ހާރަށ ް‬ ‫ސޓަރުނ ްގ ެ ޔ ަ ީގންކަނ ް ބ ޮޑ ުވ ާ ފަދ ަ ި‬ ‫އި ނ ްވ ެ ް‬ ‫ކ ުރި އ ަށ ް ނެރެނ ް ޖ ެ ިހފ ައި ވ ާ ކަމ ަށ ެވ ެ‪.‬‬ ‫މި ކަމ ަށްޓަކ ައި މ ަސަ އްކ ަތ ްކުރާނ ެ އ ުޞޫ ލްތ ަކ ެއ ް ކ ަނޑައަޅ ައި ގެނ ް ގި ނަ‬ ‫ސނ ެގ ުމ ާއ ެކ ު މ ަސަ އްކ ަތ ް ކުރ ެވި ގެނ ް ނ ޫނީ ކ ުރި މ ަގުގ ައި ކ ުރި މ ަތި ވާނ ް‬ ‫ބ ައ ެއ ްގ ެ އި ް‬ ‫ސ ލ ަގ ާޑ ް ވި ދ ާޅ ުވ ެ‬ ‫ހ ުރި ދ ަތި ތ ަކ ާއި އ ުނދ ަގޫތ ައ ް ވަރަށ ް ގި ނަ ކ ަމުގ ައި ވ ެ ް‬ ‫އި ނ ްޒ ާރ ު ދ ެއ ްވާފ ައި ވ ެއ ެވ ެ‪.‬‬ ‫ސޓ ޭޓ ް‬ ‫ޓ ައި މ ް އި ނ ް މ ަޢ ުލ ޫމ ާތ ު ީދފ ައި ވާގ ޮތުގ ައި ކ ެލި ފ ޯނި އ ާ ް‬ ‫ަރސޓީގ ެ ނަފްސާނީ ޢި ލ ްމ ުގ ެ ޕްރ ޮފ ެއ ްސަ ރ ެއ ް ކ ަމުގ ައި ވ ާ ޑރ‪ .‬ލ ެރީ‬ ‫ޔ ުނި ވ ި‬ ‫ސއ ަކުނ ް ހާމ ަވެފ ައި ވ ާ ގ ޮތުގ ައި ފޭސްބ ުކ ްގ ެ ސަ ބ ަބުނ ް‬ ‫ސންކ ޮށްފ ައި ވ ާ ދި ރ ާ ާ‬ ‫ރޯ ެ‬ ‫ިކޔ ަވ ާކ ުދި ނ ްގ ެ ިކޔ ެވުމ ަށ ް ބުރ ޫ އަރައި އެދ ަރި ވަރުނ ްގ ެ ތ ަޢ ު ީލ ީމ ފެންވަރ ު‪،‬‬ ‫ފޭސްބ ުކ ް ބޭނުނ ް ނ ުކުރ ާކ ުދި ންނަށ ްވުރ ެ ދަށ ަށްދ ެއ ެވ ެ‪.‬‬ ‫ޭޝނ ްގ ެ ‪ 119‬ވަނަ‬ ‫ޯސއ ަ‬ ‫އެމ ެރި ކަނ ް ސަ އި ކޮލ ޮޖި ސްޓ ް އެސ ި‬ ‫ސނ ް ހާމ ަކ ުރި ގ ޮތުގ ައި އޭނ ާ ކ ުރި‬ ‫އަހ ަރީ ބ ައްދ ަލ ުވ ުމުގ ައި ޑރ‪ .‬ރ ޯ ެ‬ ‫ދި ރާސާއި ނ ް ދ ައ ްކާގ ޮތުގ ައި ފޭސްބ ުކ ް ބޭނުނ ް ކުރ ާ ިކޔ ަވ ާކ ުދި ނ ްގ ެ ތ ަޢ ު ީލ ީމ‬ ‫ފެންވަރ ު ދ ަށ ްވ ުމ ުގ ެ އި ތުރުނ ް‪ ،‬ފޭސްބ ުކ ް ބޭނުނ ްކުރ ާ ކ ުދި ނ ްގ ެ ތެރޭގ ައި‬ ‫ނަފްސާނީ ބ ަލި ތ ަކ ާއި ‪ ،‬މ ުޖްތަމ ަޢުނ ް އެކ ަހ ެރި ވ ެއ ުޅ ުމ ާއި ‪ ،‬އ ަދި ރ ު ިޅގަދ ަވުނ ް‬ ‫ފަދަކަންތ ައްތަކ ަށ ް މ ަގުފަހިވ ެގެންދ ެއ ެވ ެ‪.‬‬ ‫ސ ހާމ ަވެފ ައި ވ ާ ގ ޮތުގ ައި ‪،‬‬ ‫ސނ ްގ ެ ދި ރާސާއި ނ ް އ ަދި ވ ެ ް‬ ‫ރޯ ެ‬ ‫ޞއްޙަތ ަށ ް އ ޭގ ެ‬ ‫”ޓ ެކްނޮލޮޖީއ ާއި މީޑި އ ާ މާބޮޑ ަށ ް ބޭނުނ ްކުރ ާ ކ ުދި ނ ްގ ެ ި‬ ‫ެޝންފަދ ަ ނަފްސާނީ‬ ‫ސަ ބ ަބުނ ް ނޭދެވ ޭ އ ަސަ ރުކ ޮށ ް‪ ،‬އެންޒ ައެޓީއ ާއި ޑި ޕްރ ަ‬ ‫ބ ަލި ތަކ ަށ ް އ ެކ ުދި ނ ް ހުށ ަހެޅިގެންދ ެއ ެވ ެ‪“.‬‬ ‫ަރސޓީގ ެ ޕީއ ެޗ ް ީޑ‬ ‫ސޓ ޭޓ ް ޔ ުނި ވ ި‬ ‫މީގ ެ އި ތުރުނ ް‪ ،‬އ ޮހ ާއ ޯ ް‬ ‫ސއ ަކުނ ް ހާމ ަވެފ ައި ވ ާ‬ ‫ސ ީކ ކ ުރި ދި ރ ާ ާ‬ ‫ދ ަރި ވަރ ެއްކ ަމުގ ައި ވ ާ އ ޭރީ ނ ް ކ ާރ ިޕނ ް ް‬ ‫ގ ޮތުގ ައި ފޭސްބ ުކ ް ބޭނުނ ް ނ ުކުރ ާ ކ ުދި ންނަށ ް ވުރ ެ ފޭސްބ ުކ ް ބޭނުނ ްކުރ ާ‬ ‫ސފ ައި ވ ެއ ެވ ެ‪.‬‬ ‫ސ ‪ 20‬އި ނ ް ސަ އްތ ަ ދަށ ަށްގ ޮ ް‬ ‫ކ ުދި ނ ްގ ެ މ ާކ ް ް‬ ‫‪29‬‬

‫‪27‬‬

‫ށ‬ ‫ނ ް‬ ‫ނ އަހަރަ ީކ ިމހާތަ ަ‬ ‫‪ 2011‬ވަ ަ‬ ‫ނމ ެ‬ ‫ނގ ެ އެ ް‬ ‫ަސ ީޠ ު‬ ‫ނ ފަލ ް‬ ‫ިއޒްރޭލު ް‬ ‫ނ‬ ‫ރ ް‬ ‫ދ ު‬ ‫ނ ގޯ ިތގ ެ ޮ‬ ‫ނ ރައްޔި ތު ް‬ ‫ިގ ަ‬

‫ޤަ ަތރުގަ ިއ ހުޅުވުނު އެންމ ެ ބޮޑ ު މިސް ިކ ަތށް‬ ‫ނން ީދ ިފ‬ ‫ިއމާމ ް މުޙައްމަދ ު ިބން ޢަބްދުލްވައްހާބުގ ެ ަ‬ ‫ލި ޔ ުނީ ‪ :‬އ ަޙްމ ަދ ު ނި ޝް ވާނ ު ‪ 17 /‬ޑި ސެމްބަރ ު ‪2011‬‬

‫ރކުރި އަހަރު‪ :‬ރި ޕޯޓް‬ ‫ބޭ ު‬ ‫ލި ޔ ުނީ ‪ :‬އި ނ ާޒ ް އ ަދްނާނ ު ‪ 14 /‬ޑި ސެމްބަރ ު ‪2011‬‬ ‫ނި މ ެމުނ ް މި ދ ާ ‪ 2011‬ވަނަ އަހަރަ ީކ އި ޒ ްރޭލ ުގ ެ އ ަނި ޔ ާވ ެރި‬ ‫ސ ީޠނ ުގ ެ ރައްޔ ަތުނ ް އެމީހުނ ްގ ެ ގ ޯތި ގެދޮރުނ ް‬ ‫ސަ ރ ުކާރުނ ް އެންމ ެ ގި ނައި ނ ް ފަލ ަ ް‬ ‫ބޭރުކ ޮށ ް މ ަގުމ ަތި ކ ުރި އަހަރުކަމ ަށ ް އި ންސާނީ ޙ ައ ް​ްޤުތަކ ަށ ް މ ަސަ އްކ ަތ ްކުރ ާ‬ ‫ޖ ަމ ްޢި އ ްޔާތ ަކ ުގ ެ އި އ ްތި ޙާދ ަކުނ ް ހާމަކ ޮށ ްފި އ ެވ ެ‪.‬‬ ‫ސ ީޠނ ުގ ެ ސަ ރަޙ ައ ްދުގ ައި އ ެ ީހ ދި ނ ުމ ާއި އި ންސާނީ ޙ ައ ްޤުތ ައ ް‬ ‫ފަލ ަ ް‬ ‫ސކ ޮށ ް ހަރަކ ާތ ްތ ެރި ވ ާ ޖ ަމ ްޢި އ ްޔާތ ައ ް ގ ުޅި ގެނ ް‬ ‫ރައ ްކ ާތ ެރި ކުރ ުމުގ ައި އެންމ ެ އި ް‬ ‫ޝނ ް ގުރ ޫޕުނ ް މި ދި ޔ ަ އަނ ްގާރަ ދުވ ަހ ު ނެރުނ ު ބ ަޔާނުގ ައި‬ ‫ހ ަދާފ ައި ވ ާ ކ ޯލި ަ‬ ‫އި ޒ ްރޭލުނ ް ިހންގ ަމުނ ްގެނ ްދ ާ ޣ ައި ރ ުޤާނ ޫނީ ޢަމ ަލުތ ައ ް ވ ަނީ ކ ުށ ްވ ެރި ކ ޮށްފ ައ ެވ ެ‪.‬‬ ‫އދ ގ ެ ތ ަފ ާތ ު ިހސާބުތ ަކުނ ް ދ ައ ްކާގ ޮތުގ ައި ‪ 2011‬ވަނަ އަހަރ ު ހުޅ ަނގ ު‬ ‫އ ައ ްސޭ ރި ންނ ާއި އި ރުމ ަ ީތ ޤ ުދުސްއި ނ ް ބިމާހަމަކ ޮށ ްލާފ ައި ވ ާ ގ ެއ ާއި ވ ަޅުތ ަކ ާއި‬ ‫އ ެހ ެނި ހެނ ް ޢި މާރ ާތްތ ަކ ުގ ެ ޢަދ ަދ ު ‪ 500‬އ ަށ ް އަރ ާއި ރ ު‪ ،‬ހާހަކ ަށ ްވުރ ެ ގި ނަ‬ ‫ސ ީޠނ ު ރައ ްޔި ތުނ ްގ ެ ބޯހިޔާވ ަ ިހކަނ ް ވ ަނީ ގ ެއ ްލި ފ ައ ެވ ެ‪ .‬މީގ ެ ތެރޭގ ައި‬ ‫ފަލ ަ ް‬ ‫ގި ނަ ީއ ކުޑ ަކ ުދި ންނ ެވ ެ‪.‬‬ ‫ުސނ ް‬ ‫ސގ ައި ‪ 4000‬އ ަށ ްވުރ ެ ގި ނަ ހ ައ ި‬ ‫މި އަހަރ ު އި ރުމ ަ ީތ ޤ ުދ ު ް‬ ‫ޔ ުނި ޓ ް ޢި މާރ ާތ ްކުރުމ ަށ ް އި ޒ ްރޭލުނ ް ނި ނ ްމާފ ައި ވ ާއި ރ ު މި ީއ ‪ 2006‬ވަނަ‬ ‫އަހަރ ުގ ެ ފ ަހުނ ް މި ހާތަނަށ ް ޢި މާރ ާތ ްކުރުމ ަށ ް ނި ނ ްމި އެންމ ެ ގި ނަ ޢަދ ަދ ުގ ެ‬ ‫ސ ނައ ު“ އި ނ ް ވ ަނީ‬ ‫ގެތ ައްކަމ ަށ ް އި ޒ ްރޭލ ުގ ެ ޖ ިަމއ ްޔ ާއ ެއްކ ަމުގ ައި ވ ާ ” ީޕ ް‬ ‫ބުނެފ ައ ެވ ެ‪.‬‬ ‫އދ ގ ެ ރި ޕ ޯޓުނ ް ދ ައ ްކާގ ޮތުގ ައި މި އަހަރ ު ޔ ަހ ޫ ީދ ވަޒ ަނ ްވ ެރި ނ ް‬ ‫ފަލަސްޠި ނ ުގ ެ ރައްޔ ަތުންނަށ ް ދި ނ ް ޙަމ ަލާތ ައްވ ަނީ ‪ 2010‬ވަނަ އަހަރ ާ‬ ‫އަޅ ައި ބ ަލ ާއި ރ ު ‪ %50‬އި ތުރ ުވެފ ައ ެވ ެ‪ .‬މީގ ެ އި ތުރުނ ް ދި ހ ަ ހާހ ަށ ް ވުރ ެ‬ ‫ސ ވ ަނީ‬ ‫ސގ ަހ ާގ ެ ިހ ވ ެ ް‬ ‫ގި ނަ ޒ ައި ތ ޫނި ގ ަހ ާއި އ ެހ ެނި ހެނ ް ތ ަފ ާތ ު ބާވ ަތ ުގ ެ ގ ަ ް‬ ‫ހ ަލ ާކުކ ޮށ ްލާފ ައ ެވ ެ‪.‬‬

‫ާސންތ ާ ‪2011‬‬ ‫ީދ ީނ ިޢލްމުވ ެ ިރންގ ެ މަހ ި‬ ‫‪28‬‬

‫ސ ިކތ ަށ ް‬ ‫ޤަތަރުގ ައި މި ހ ައި ތަނަށ ް ހ ުޅ ުވުނ ު އެންމ ެ ބ ޮޑ ު މި ް‬ ‫އި ސްލ ާ ީމ ދ ުނި ޔޭގ ައި އ ުފ ެދުނ ު މުޖ ައ ްދި ދ ެއްކ ަމުގ ައި ވ ާ އި މ ާމ ް މުޙ ައްމ ަދ ު ިބނ ް‬ ‫ޢ ަބ ްދ ުލްވ ައ ްހ ާބ ުގ ެ ނަމުނ ް ނަންދ ެއްވ ައި ފި އ ެވ ެ‪.‬‬ ‫މި ދި ޔ ަ ހ ުކުރ ުދުވ ަހ ު މެނ ްދުރ ު ކ ުރީ ނ ް އި މ ާމ ް މުޙ ައްމ ަދ ު ިބނ ް‬ ‫ސކިތ ް ޤަތަރ ުގ ެ ދ ޯހާގ ައި ހ ުޅ ުވާދ ެއ ް ީވ އެޤ ައ ުމ ުގ ެ އ ަ ީމރ ު‬ ‫ޢ ަބ ްދ ުލްވ ައ ްހ ާބ ް މި ް‬ ‫ޝއި ޚ ް ޙަމ ަދ ް ިބނ ް ޚަލީފ ާ އ ައ ްޘ ާނީ އ ެވ ެ‪.‬‬ ‫ަ‬ ‫ސ ިކތ ަ ީކ ބިދުޢ ައ ާއި ޚުރ ާފ ާތްތ ަކުނ ް‬ ‫ޤަތަރ ުގ ެ ދ ޯހާގ ައި ހ ުޅ ުވުނ ު މި މި ް‬ ‫ސކ ޮށ ް އެކަލ ޭނގ ެ އ ެއްކ ައުވަންތަކ ޮށ ް‬ ‫ދުރ ުވ ެ‪ ،‬ހަމ ައެކ ަނި ﷲއ ަށ ް ޚ ާލި ް‬ ‫އ ަޅުކަނ ްކުރުމ ަށ ް މުސްލި މުންނަށ ް ހ ުޅުވ ައި ލ ެވުނ ު ފުރ ުސަ ތ ެއްކަމ ަށ ް‬ ‫ޤ ަބ ޫލ ުކުރައ ްވާކަމ ަށ ް މި ހ ަފ ްލާގ ައި ވާހަކ ަފ ުޅ ު ދ ައްކަވ ަމުނ ް ޤަތަރ ުގ ެ އ ަ ީމރ ު‬ ‫ވި ދ ާޅ ުވި އ ެވ ެ‪.‬‬ ‫ސ ިކތ ަށ ް އ ަޅުގ ަނޑ ުމެނ ް ނަނ ް ީދފ ައި މި ވ ަނީ މ ަޝް ހޫރ ު‬ ‫”މި މި ް‬ ‫މުޖ ައ ްދި ދ ު އ ަދި އި މ ާމ ް މުޙ ައްމ ަދ ު ިބނ ް ޢ ަބ ްދ ުލްވ ައ ްހ ާބ ުގ ެ ނަމުނ ް‪.‬‬ ‫ސ ދ ަނީ މުސްލި މުންނ ާއި އި ސްލ ާމ ް ީދނަށ ް‬ ‫އެކަލ ޭގ ެފާނ ުގ ެ ދ ައުވ ަތ ު މި އ ަދ ުވ ެ ް‬ ‫ފި ސާރި ގި ނަގުނަ ފ ައި ދާތ ަކ ާއި މަނ ްފާތ ަކ ެއ ް ކުރަމުނ ް‪ .‬އެކަލ ޭގ ެފާނ ު‬ ‫ސންނަތ ުގ ެ ހިދާޔ ަތ ުގ ެ‬ ‫ގ ޮވާލ ައ ްވާފ ައި ވ ަނީ ކީރި ތި ޤ ުރ ްއާނ ާއި މ ޫރި ތި ު‬ ‫އ ަލި ގަދަމަގ ަށ ް‪ “،‬އ ަ ީމރ ު ހަމ ަދ ް އ ައ ްޘ ާނީ ވި ދ ާޅ ުވި އ ެވ ެ‪.‬‬ ‫މުސްލި މ ު ދ ުނި ޔ ެ މި އ ަދ ު މި ވ ަނީ އި މ ާމ ުލ ް މުޖ ައ ްދި ދ ް މުޙ ައްމ ަދ ު ިބނ ް‬ ‫ޢ ަބ ްދ ުލްވ ައ ްހ ާބ ުގ ެ މި ދ ަޢުވަތ ަށ ް ފެންބޮވ ައި ގެނ ް ކަމ ަށ ާއި އ ަދި މި ދ ަޢުވ ަތ ު‬ ‫އި ސްލާމީދ ުނި ޔ ޭގ ެ ކަންކ ޮޅުތަކ ަށ ް ފޯރުކ ޮށ ްދި ނުމ ަށ ް އ ައ ު ހިތްވަރަކ ާއި ޘާބިތ ު‬ ‫ސ ޤަތަރ ުގ ެ‬ ‫އ ަޒ ުމ ައި ކ ައި ގެނ ް މ ަސަ އްކ ަތ ްކުރ ެއ ްވ ުމުގ ައި ދ ެމި ހުންނަވާނޭކަމ ަށ ްވ ެ ް‬ ‫އ ަ ީމރ ު ހާމ ަކުރ ެއ ްވި އ ެވ ެ‪.‬‬ ‫ޖ ާމި ޢ ު އި މ ާމ ް މުޙ ައްމ ަދ ު ިބނ ް ޢ ަބ ްދ ުލްވ ައ ްހ ާބ ު ހ ުޅ ުވ ުމ ުގ ެ‬ ‫ރަސްމި އ ްޔ ާތުގ ައި އި ސްލ ާ ީމ ދ ުނި ޔ ޭގ ެ އ ެ ިކޤ ައ ުމުތ ަކ ުގ ެ އި ސްވ ެރި ނ ްގ ެ އި ތުރުނ ް‬ ‫ސ ވ ަނީ ބ ައި ވ ެރި ވެވަޑ ައި ގެންފ ައ ެވ ެ‪ .‬އ ޭގ ެތެރޭގ ައި ސަ އ ުދި‬ ‫ގި ނަ ޢި ލ ްމ ުވ ެރި ނ ްވ ެ ް‬ ‫ޝއި ޚ ް ޞާ ލި ޙ ް‬ ‫ސޓ ަރ‪ ،‬މ ަޝް ހޫރ ު ޢި ލ ްމ ުވ ެރި ޔ ާ ަ‬ ‫ޢަރަބިއ ާގ ެ އި ސްލ ާމި ކ ް މި ނި ް‬ ‫ްޝއި ޚ ް ިހމ ެނި ވަޑ ައި ގަންނަވ ައ ެވ ެ‪.‬‬ ‫އ ާލ ުއ ަ‬

‫މ ާތ ް ކ ަލ ާނގ ެ ޙ ަޟު ރަތުނ ް އެކަންކަމ ައި ގެނ ް‬ ‫ވަޑ ައި ގ ެތ ްހާކަމ ެއ ް ތ ެދ ުކުރ ާށ ެވ ެ‪ .‬މި ހ ެނީ އެކަންތ ައ ް‬ ‫ތ ެދ ުކުޅ ައުނ ް ކޮންމ ެ ީމހ ަކ ު މ ައްޗ ަށ ް ވ ާޖި ބ ުވ ާ‬ ‫ހ ުއްޓ ެވ ެ‪ .‬އ ަދި ރޭގ ަނޑ ުގ ައި ޒ ުޙ ަލ ްއ ެވ ެ‪ .‬ކިޔ ާ‬ ‫ތ ަރި ޔ ާއި އެނޫންތ ަރި ތަކ ަށ ް ބަލ ައި ﺭﺻﺪ ކުރ ާ‬ ‫ﻧﺤﻮﻣﻰނ ްގ ެ ިކބައ ަށ ް ﺍﻋﺘﻤﺎﺩވ ެ އެމީހުނ ްގ ެ‬ ‫ބަސްތ ެދުނ ުކުރ ާށ ެވ ެ‪.‬‬ ‫މި ޅެނ ް ހ ެއްދ ެވި ކަލ ޭގ ެފާނ ު ޅ ެމ ުގ ެ‬ ‫ކ ާފި ޔާއ ަށްޓަކ ައި ޒ ުޙަލ ަށ ް ބ ަލާމީހާއ ޭ ވި ދ ާޅ ު ީވކަމ ަކ ު‬ ‫އެބ ަހުނ ް އެކަލ ޭގ ެފާނ ުގ ެ އ ަމުރ ުފުޅ ަ ީކ ޒ ުޙ ަލ ާ އ ަދި‬ ‫ސ ތ ަރި ތ ައ ް ހިނގާގ ޮތްބަލ ައި ‪ ،‬އެކ ަމުނ ް‬ ‫އެނޫނ ްވ ެ ް‬ ‫ާޞލ ްވާނޭ ކަންތ ަކ ުގ ެ ޚަބަރ ު އަނ ްގ ާ‬ ‫ޢި ލ ްމުގ ައި ޙ ި‬ ‫ސ‬ ‫ނ ުޖ ޫ ީމ ޢި ލ ްމ ުވ ެރީ ންނ ެވ ެ‪ .‬ފ ަހ ެ އެމީހުނ ްގެބ ަ ް‬ ‫ތ ެދ ުކުރުނ ް ހެޔޮނ ުވ ާހ ުއްޓ ެވ ެ‪ .‬އ ަދި ބުރަނ ް‬ ‫ސ‬ ‫މ ާނީ ންނ ާއި ‪ ،‬ޢ ައްރ ާފުންނ ާ ރަމ ަލ ުވ ެރީ ނ ްގ ެ ބަސްވ ެ ް‬ ‫މި ފަދ ަ މ ެއ ެވ ެ‪ .‬މި ނަނ ްގެނ ެވުނ ު މީހުނ ް ޣ ައި ބ ުގ ެ‬ ‫ޚަބަރ ު ދަންނަކަމ ަށ ް ީހކ ޮށ ްފި މީހ ާ ކ ާފި ރ ުވ ެދ ާހ ުއްޓ ެވ ެ‪.‬‬ ‫ﻭﺍﻟﻌﻴﺎﺫ ﺑﺎﷲ‬ ‫އ ަޅުގ ަނޑ ު މި ބުނ ާ ކަންތ ަކާމ ެދ ު‬ ‫ސނ ުމ ުގ ެ ނަޒ ަރ ެއ ް ިހންގ ަވ ާލ ެއ ްވުނ ް އެދެމ ެވ ެ‪.‬‬ ‫ވި ް‬ ‫ސރ ެ މ ޮޅ ުއި ރުވަރ ެއ ް‬ ‫އެކ ަކ ު އެތ ައ ްދުހ ަކ ުއ ް ު‬ ‫ބަލ ައި ގެނ ް ބ ެހ ެއ ްޓި މަސްދ ޯނި ދ ެތި ނ ް މ ަޑ ޫޖ ެ ިހތަނ ާ‬ ‫ބ ަނދެވޭނެގ ޮތ ް ދ ަތި ވ ެ މ ަސަ އްކ ަތ ް ހ ުއ ްޓި އްޖ ެއ ެވ ެ‪.‬‬ ‫ދެނ ް ފެނ ުނީ އ ެހެނ ް ހުރެޖ ެހުނ ު ދ ެތި ންމ ަޑ ުލ ާއި‬ ‫ފަށަންކ ަނޑ ޫ ބ ޮއި ހ ަލ ާކ ުވާތަނ ެވ ެ‪ .‬އެފަދ ަ މ ޮޅ ު‬ ‫އަނ ެއ ް އި ރުވަރުގ ައި ިބނ ްގ ާއ ެޅި ތި މ ާގ ެ ގ ެ‬ ‫އުނަގ ަނޑ ާއި ހަމައ ަށ ް ރޭނި ތަނ ާ ތ ަކ ެތި ހުސްވ ެ‬ ‫ރޭނޭނޭ ގ ޮތ ެއްނ ެތި ހ ުއ ްޓ ާލާނ ް ޖެހިއްޖ ެއ ެވ ެ‪ .‬ދެނ ް‬ ‫ފެންނަމުންދ ަނީ ‪ ،‬އ ެތ ާ ބ ެހ ެއ ްޓި ދޮރުތ ައ ް އ ަތ ްވ ާއި‬ ‫ވާރޭގ ެ ސަ ބ ަބުނ ް ފީވ ެ ރޭނުނުތަނުނ ް ބ ައ ެއްތަންތަނ ް‬ ‫ވ ެއްޓ ެމުނ ްދާތަނ ެވ ެ‪.‬‬ ‫އ ަޅުގ ަނޑ ު މި ބުނަނީ އަވަހ ަށ ް‬ ‫ސޢ ަތުގ ައި‬ ‫ދ ޯނި ބ ެދ ުމ ުގ ެބާރ ު ހުންނ ާނީ މ ުޝް ތ ަރީ ާ‬ ‫ބ ެހ ެއްޓީމ ާ ކ ަމުގ ައި ވ ަނީ ނަމ ަ‪ ،‬ނުވަތ ަ އަވަހ ަށ ް‬ ‫ގ ެ ނި މ ުމ ުގ ެ ބާރުވ ަނީ ‪ ،‬ކ ެތި މ ެދުޖެހ ޭއި ރ ު ިބނ ްގ ާ‬ ‫ސޢ ަތުގ ައި‬ ‫އަޅ ައި ގެންކ ަމުގ ައި ވ ަނީ ނަމ ަމ ުޝް ތ ަރީ ާ‬ ‫ގ ައި ބ ެހ ެއ ްޓި ދޯންޏ ެއ ް ކ ެތި މ ެދ ު ޖ ެހުނ ުއި ރ ު‬ ‫ިބނ ްގ ާއ ެޅި ގ ެއ ެއްނ ުނި މި ހުންނާކ ަށ ް ނުޖ ެހ ުނީ ހ ެވ ެ‪.‬‬ ‫މި ީވކަންތ ަކުނ ް އ ެގުނ ު އ ެއްޗަކީ‪ ،‬ކޮބ ައި ބާވ ައ ެވ ެ‪.‬‬

‫އ ެގުނ ު އެއަޗަކީ‪ ،‬އ ެދ ޯނި‬ ‫ބ ެހ ެއ ްޓި ނުވަތ ަ އެގ ޭގ ެ‬ ‫ިބނ ްގ ާއ ެޅި މ ޮޅ ުއި ރުވަރުގ ައި‬ ‫އެކަންތ ައ ް ނި ންމ ައި ދި ނުމ ަށ ް‬ ‫ސ އެހީތ ެރި ކަމ ެއ ް‬ ‫ސ ބާރ ެއ ް ކުޑ ަވ ެ ް‬ ‫އ ެއ ްވ ެ ް‬ ‫ނ ުވާކަމ ެވ ެ‪ .‬ބާރ ެއ ް އެހީތ ެރި ކަމ ެއްނ ުވ ާ‬ ‫އ ެއްޗ ެއްގ ައި ިހފ ައި ގެނ ް އ ުޅ ުމ ުގ ެ ބޭނުމ ެއ ް‬ ‫އެބައ ޮތ ޯއ ެވ ެ‪.‬‬

‫”‬

‫އަނެކ ަކ ު ދ ޯނި ބ ެހ ެއްޓީ‪ ،‬ދ ޯނި ބަންނާނޭ‬ ‫ލ ަކ ުޑި އ ާއި ރ ުކ ާއި ‪ ،‬ކ ޮއ ްތ ާއި ‪ ،‬ވ ަޑި ންތ ައ ްޔާރުކ ޮށްފ ައި‬ ‫ސ އި ރުވަރ ެއ ް ނުބަލ ައ ެވ ެ‪ .‬ކަމ ަޅި ވ ަޅ ު ީލ‬ ‫އ ެއ ްވ ެ ް‬ ‫ޞލ ަވ ާތ ް ފ ާތި ޙ ާ ިކޔ ަވ ާ ިބސްމި ކިޔާފ ައ ެވ ެ‪ .‬މި‬ ‫ަ‬ ‫ސ ތެރޭގ ައި‬ ‫މީހ ާގ ެ ދ ޯނި ހ ުއ ްޓުމ ެއ ް ނާރ ާ މަސްދުވ ަ ް‬ ‫ސ‬ ‫ބަދ ެނި މި އްޖ ެއ ެވ ެ‪ .‬މި ގ ޮތުގ ައި ިބނ ްގ ާ އެޅިގ ެ ވ ެ ް‬ ‫ސ މ ުއްތަދ ެއ ްގ ެ‬ ‫އެކަމ ަށ ް އެކ ަށި ގެނ ް ީވ އެންމ ެ އަވ ަ ް‬ ‫ތެރޭގ ައި ރާނ ާ ހިޔާކ ޮށ ް ނި މި އްޖ ެއ ެވ ެ‪ .‬މި ީވ‬ ‫ކީއ ްތ ޯއ ެވ ެ‪.‬‬

‫މި ީވގ ޮތުނ ް އ ެގުނ ު އ ެއްޗަކީ‪ ،‬ކުރާނ ްފ ެށި‬ ‫ސ ނި މ ުމ ުގ ެ އެންމެބ ޮޑ ު ބާރ ު ލި ބ ެނީ ‪،‬‬ ‫ކޮންމެކަމ ެއ ްވ ެ ް‬ ‫ކީރި ތި ﷲގ ެ ިކބ ަފ ުޅުންކަމ ެވ ެ‪ .‬ކުރާކަމ ެއ ް ކ ުރި އ ަށ ް‬ ‫ސ ކުޅ ައ ުމ ުގ ެ އެހީތ ެރި ކަންވ ަނީ‬ ‫ގެނ ްދި އ ުމ ާއި ‪ ،‬އަވ ަ ް‬ ‫އެކަމ ެއ ްކުރާނޭ ސާމާނ ާއި ކުރާނ ް ތި ިބ ބަޔ ަކ ުގ ެ‬ ‫އ ަތްމ ަ ީތގ ައި ކަމ ެވ ެ‪.‬‬ ‫ސުވ ާލ ު ‪ -:‬ތި ބުނަނީ ‪ ،‬ރަނގ ަޅ ު‬ ‫ސ ދޯންޏ ެއ ް ނުވަތ ަ‬ ‫އި ރުވަރ ެއްގ ައި ބ ެހ ެއ ްޓި މ ަ ް‬ ‫ސ‬ ‫އި ރުވަރުގ ައި އަޅަނ ްފ ެށި ގ ެއ ެއ ް ދުވަހ ަކ ުވ ެ ް‬ ‫ނ ުނި މޭނޭކަމ ަށްހ ޭ؟ އ ެހެނ ެއްނ ުވ ެތާއ ޭ އަހަރެނ ް‬ ‫މި ބަންނަދ ޯނި ތ ަކ ާއި މި އ ަޅ ާ ގ ެ ތ ައ ް މި އަޅ ަނީ ‪،‬‬ ‫ސ މ ޮޅ ުއި ރުވަރ ު ބަލ ައި ގެންނ ެވ ެ‪.‬‬ ‫ހ ައ ްތ ާވ ެ ް‬ ‫އ ެދ ޯނި ތ ައ ް ނި ންމ ައި ގެނ ް މި މަހ ަށ ް ދ ަނީ އ ެވ ެ‪.‬‬ ‫އެގޭގ ައި އ ުޅ ެމުނ ް މި ދ ަނީ އ ެވ ެ‪ .‬މި ކަންކަނ ް މި ހެނ ް‬ ‫ވ ަމުނ ްދ ާއި ރ ު ތި ބުނަނީ ީކކ ޭތ ޯއ ެވ ެ؟‬ ‫ޖ ަވ ާބ ު ‪ -:‬މި ބުނަނީ އި ރުވަރ ު‬ ‫ބަލ ައި ގެނ ް ބ ެލ ެހ ެއ ްޓި ދޯންޏ ެއ ް ނުވަތ ަ އ ަޅާނ ްފ ެށި‬ ‫ސ ނ ުނި މޭނ ެ އެކ ޭ ނޫނ ެވ ެ‪.‬‬ ‫ގ ެއ ެއ ް‪ ،‬ދުވަހ ަކ ުވ ެ ް‬ ‫ސނ ެވި ކ ަ ީމ ހިތާމ ަހ ުރި‬ ‫މި ބުނ ާ އ ެއްޗަކ ަށ ް ނ ުވި ް‬ ‫ކަމެކ ޭ‪.‬‬ ‫މި ބުނ ާ އ ެއްޗަކީ‪ ،‬ތި ޔ ަބުނ ާ މ ޮޅ ު‬

‫ވ ަ ިކ އި ރުވަރ ެއ ް ބަލ ައި ގެނ ް‬

‫ތަނ ެއ ްގ ެ ިބނ ްގާއ ަޅ ާއި ރ ު ނުވަތ ަ‬

‫އ ޮޑި ދ ޯނި ބަނުމ ަށ ް ކަމ ަޅި ވ ަޅ ުލ ާއި ރ ު‬ ‫އެތަނަކ ަށ ް ދި ރޭތ ަކ ެތި ކ ަތި ލ ާފ ާ ލ ޭ އ ަޅ ާ‬ ‫ރޯބ ޮލި އ ަޅ ާ‪ ،‬ކ ަޑި ފެނ ް އ ަޅ ާ‪ ،‬ކ ާށި ޖ ަހ ާ‬

‫ހ ެދ ު ީމ ޢ ާއ ްމުނ ްގ ެ މީހުނ ް ހ ެއ ްލުމ ަށ ް‬ ‫ޖާހިލ ު ނަކ ަތ ްތ ެރި ނ ް ކުރ ާ ޙަރ ާމ ް‬ ‫ކަންތ ައްތ ަކ ެވ ެ‪ .‬ތަނަކުނ ް ތަނަކ ު ނުޖެހ ޭ‬

‫“‬

‫ބިދުޢ ަ ކަންތ ަކ ެވ ެ‪ .‬އެފަދ ަ ކަންތަކ ަށ ް‬ ‫ތި ޔަބ ައި މީހުނ ް ނ ުހ ެއްލޭށ ޭވ ެ‪ .‬އެފަދ ަ‬

‫ކަންތ ައ ް ކ ުރި ޔަނ ު ީދ މަނ ާ ކުރ ާށ ެވ ެ‪.‬‬

‫އި ރުވަރ ެއްގ ައި ބ ެހ ެއ ްޓި ިކތަންމ ެ ދޯންޏަކ ަށ ް‬ ‫ސނުބ ޭވި ގެނ ް ހ ުއ ްޓ ާލ ާ ފަނ ްޑި ތ ަ ހ ަދ ާ‬ ‫މަ ް‬ ‫ނި އ ުޅުންކ ޮށ ް ކ ަށި ޖ ަހާތަނ ް ފެންނަލ ެކ ެއްމަދ ެއްނޫނޭ‪.‬‬ ‫އެފަދ ަ މ ޮޅ ު އަނ ެއ ް އި ރުވަރުގ ައި ‪ ،‬އެޅިގ ެއ ެއްގ ައި ‪،‬‬ ‫އުޅޭނޭ މީހުނ ް އަށަނުގ ަތ ުމ ާއި ދ ަތި ޙ ާލުގ ައި‬ ‫ޝއ ްކ ުވ ެ‬ ‫އުޅޭންޖެހޭތީވ ެ‪ ،‬އި ރުވަރ ާއި މ ެދ ު ަ‬ ‫ނަކ ަތ ްތ ެރި ޔާއ ަށ ް އ ެއ ްޗި ގޮވ ަމުނ ް އ ެގ ެ ރ ޫޅ ާލި ތަނ ެއ ް‬ ‫ނުދ ެކ ެމުހ ޭ‪ .‬މި ގޮތ ަށ ް ކަންތ ައ ް ވ ަނީ ވި އ ްޔ ާ‬ ‫އި ރުވަރަށ ް ނ ުހ ެއ ްލި ތި ޔ ަ ޖެހިގެނ ް އުޅ ޭ ވަސްވ ާހ ުގ ެ‬ ‫ބ ައްޔ ަށ ް ބ ޭހ ެއ ްކުރެވ ޭތ ޯ އ ުޅެބ ަލ ާށ ެވ ެ‪ .‬ތި ޔ ަ‬ ‫ބ ާޠި ލ ް އި ޢ ްތި ޤ ާދ ު ހިތުނ ް ފި ލ ުވ ާލާފ ައި މި ންވަރަށ ް‬ ‫ީއމާނ ްވ ާށ ެވ ެ‪.‬‬ ‫ނަކ ަތ ްތ ެރި ކ ަމ ާއި އި ރުވަރުނ ް ކަންތ ައ ް‬ ‫ސ ބޭނުމ ެއ ް ފ ައި ދ ާ އ ެއ ް ނ ެތްކަނ ް‪،‬‬ ‫ކުރ ުމ ުގ ެ އ ެއ ްވ ެ ް‬ ‫އެތ ައްފަހަރަކ ު އެތ ައ ް ކަމ ަކުނ ް ތ ަޖ ުރި ބ ާ ލި ިބ‬ ‫ސ ހޭނާރ ާ މީހުނ ް ހޭއަރ ުވާނ ް ހ ަދާނޭ‬ ‫އ ެނގ ޭ އި ރ ުވ ެ ް‬ ‫ފަނ ްޑި ތައަކީ‪ ،‬ނުވަތ ަ ކުރާނޭ ބޭހަކީ‪ ،‬ކޮބ ައި ތ ޯއ ެވ ެ‪.‬‬

‫‪27‬‬

‫ށތަކުން‪....‬‬ ‫ތާ ީރޚުގ ެ ފަތްފު ް‬

‫ށވެ‪.‬‬ ‫ނވާ ެ‬ ‫ށ އީ މާ ް‬ ‫ރ ް‬ ‫ނވަ ަ‬ ‫ނވެ‪ި ،‬މ ް‬ ‫ނ ު‬ ‫ށ އީ މާ ް‬ ‫ރ ް‬ ‫ރވަ ަ‬ ‫އި ު‬ ‫ސ މާފ ަތްކަލ ޭގ ެފާނ ު‬ ‫ިލޔުއްވީ‪ :‬މ ަލި މ ް މ ޫ ާ‬ ‫އި ރުވަރަށ ް ީއމާނ ްވުމަކީ‪ ،‬މި ވ ެނި‬ ‫ވ ަޤ ުތ ެއްގ ައި ނުވަތ ަ އ ެވ ެނި ދުވ ަހ ެއްގ ައި‬ ‫ކަމ ެއްކ ޮށ ްފި ނަމ ަ އެކ ަމުނ ް އެތ ައ ް ފ ައި ދާތ ަކ ާއި‬ ‫މަނ ްފާތ ަކ ެއ ް ލި ބޭނެކ ަމ ުގ ެ ޔ ަ ީޤނުގ ައި އި ރުވަރ ު‬ ‫ބަލ ައި ގެނ ް ކަމ ެއ ްކުރުމ ެވ ެ‪ .‬މި ޔ ަ ީޤންކ ަމ ާއި ‪،‬‬ ‫މި އި ޢ ުތި ޤ ާދުގ ައި ކަމ ެއ ް ކުރ ު ީމ މ ާތ ް‬ ‫ޝރީ ޢ ަތ ާއި‬ ‫އި ސްލ ާމ ް ީދނުގ ައި ހ ެއ ުވާކަމ ެއްނޫނ ެވ ެ‪ަ .‬‬ ‫ޚިލ ާފުކަމ ެކ ެވ ެ‪ .‬ﻧﻌﺆﺫ ﺑﺎﷲ ﻣﻨﻬﺎ‬ ‫މި ންވަރަށ ް ީއމާނ ްވުމަކީ‪،‬‬ ‫ސކ ަލ ާނގ ެ ހެޔ ޮ ކަންތ ަކ ާއި ނުބ ައި ކަންތ ައ ް‬ ‫މ ާތްރަ ް‬ ‫މި ންވަރ ުކުރ ެއ ްވި ކ ަމ ާއި ވ ެދި ޔަހ ައި ކަމ ަކ ާއި ‪ ،‬ވ ޭވ ެ‬ ‫ހ ުރި ހ ައި ކަމ ަކ ާއި ވާނޭހ ައި ކަމ ެއްވ ަނީ އެކ ަލ ާނގ ެ‬ ‫މި ންވަރ ުފ ުޅުންނ ާއި އި ރާދ ަފ ުޅުންކ ަމ ާއި ‪ ،‬ހެޔޮކަންތ ަ ީކ‬ ‫ރ ުއްސެވ ުމުނ ް ހިނގ ާ ކަންތ ައްކ ަމ ާއި ނުބ ައި ކަންތ ައ ް‬ ‫ހިނގ ަނީ ރ ުއްސެވ ުމުންނޫންކ ަމ ާއި ‪ ،‬މި ކަންކަނ ް‬ ‫ހިތުގ ައި ކަށަވަރ ުކުރުމ ެވ ެ‪.‬‬

‫ސނާލ ައ ްވ ާށ ެވ ެ‪.‬‬ ‫ކުޑ ައި ރުކޮޅ ަކ ު ވި ް‬ ‫ސކ ަލ ާނގ ެ‬ ‫ހ ުރި ހ ައި ކަމ ެއ ް ހިނގ ަނީ މ ާތްރަ ް‬ ‫މި ންވަރ ުފ ުޅ ާއި އި ރާދ ަފ ުޅުނ ް ކ ަމުގ ައި ޔ ަ ީޤންކ ޮށ ް‬ ‫މި ންވަރަށ ް ީއމާނ ްވ ެގެނ ް ހ ުރި ީމހ ަކ ު މި ވ ެނި‬ ‫އި ރުވަރުގ ައި ‪ ،‬ކަމ ެއ ްކ ުރީ މ ާ އ ެވ ެނި ގ ޮތ ެއ ް‬ ‫ވާނޭކ ަމ ުގ ެ ޔ ަ ީޤނުގ ައި ‪ ،‬އ ެ އި ރުވަރ ު ބަލ ައި ގެނ ް‬ ‫ކަންތ ައ ް ކުރ ު ީމ ހެޔޮނ ުވ ާ ކަމަކ ަށ ް ނ ުވ ެދާނ ެތ ޯއ ެވ ެ‪.‬‬ ‫އި ރުވަރ ު ބ ެލުމަކީ‪ ،‬ތ ަރި ތ ައ ް ހިނގާމ ަގ ު‬ ‫ބަލ ައި ގެނ ް މި ވ ެނި ނަކ ަތ ެއ ް މ ެދުޖެހ ޭ ވ ަގ ުތ ު އ ެވ ެނި‬ ‫ނަކ ަތ ެއ ް ފެނުނ ް އުދ ަވ ާއި ރ ު ބ ެލުމ ެވ ެ‪ .‬އި ރުވަރަށ ް‬ ‫ީއމާނ ްވުމަކީ‪ ،‬ތ ަރި އ ަށ ް ީއމާނ ްވުމ ެވ ެ‪ .‬ތ ަރި އ ަށ ް‬ ‫ީއ މާނ ްވ ުމުގ ައި ހ ުރި ނުބ ައި ކަނ ް ބ ަޔާނ ްކުރައްވ ައި‬ ‫އި ތުރ ު ކަލ ޭގ ެފާނ ު ޙަދީޘ ް ކުރ ެއ ްވި އ ެވ ެ‪)) .‬ﻣﻦ‬ ‫ﺁﻣﻦ ﺑﺎﳒﻮﻡ ﻓﻘﺪ ﻛﻔﺮ(( މި މ ާތ ް ޙަދީޘ ްފ ުޅ ުގ ެ މާނައީ‪،‬‬ ‫ތ ަރި އ ަށ ް ީއ މާނ ްވ ެއްޖެމީހ ާ ކ ާފި ރ ުވ ެއްޖ ެއ ެވ ެ‪ “.‬މި އ ެވ ެ‪.‬‬ ‫ލ ައްބ ައ ެވ ެ! މި ފަދ ަ ބ ާޠި ލ ް އި ޢ ްތި ޤާދ ަކ ާއި ‪،‬‬ ‫ސކ ަލ ާނގ ެ‬ ‫ފ ިާސދ ު ޔ ަ ީޤންކަމ ަކ ާއި ނުލ ައި މ ާތްރަ ް‬ ‫ސފަދ ަ ރަބީޢ ުލ ް‬ ‫މ ާތ ްކުރ ެއ ްވި ރަމ ަޟާ ނ ް މ ަ ް‬ ‫ސފަދ ަ މ ަހ ެއްގ ައި‬ ‫ސފަދ ަ ރަޖ ަބ ު މ ަ ް‬ ‫އ ައްވ ަލ ް މ ަ ް‬ ‫ސ ފ ަދ ަ އި ތުރ ު‬ ‫ސ ހޯމ ަދުވ ަ ް‬ ‫ނުވަތ ަ ހ ުކުރ ުދުވ ަ ް‬ ‫ދުވ ަހ ެއ ް ޤ ަޞް ދުކ ޮށ ް ވ ަ ިކ އި ރުވަރ ެއ ް ނުބަލ ައި‬ ‫އ ެދުވަހ ަށ ް ނުވަތ ަ އެމަހ ަށ ް ޙުރުމ ަތ ްތ ެރި ކ ޮށ ް‬ ‫ާޞލ ްވ ުމ ުގ ެ ނި ޔ ަތުގ ައި‬ ‫ހިތ ުމ ާއި ބަރަކ ާތ ް ޙ ި‬ ‫ކަމ ެއ ް ކުރ ު ީމ ނުހަނ ު އެދެވ ޭ މ ޮޅުގ ޮތ ެކ ެވ ެ‪.‬‬ ‫އ ަދި ހ ުއްދ ަކޮނ ްމ ެ ކަމ ެއ ްކުރ ާ ވ ަޤ ުތ ު‬ ‫ސކ ަލ ާނގ ެ ިކބައ ަށ ް‬ ‫މ ާތްރަ ް‬ ‫ޞލ ަވ ާތ ް ިކޔަވ ައި‬ ‫ޙ ަމ ްދުކ ޮށ ް ަ‬ ‫ިބސްމި ކިއ ު ީމ ީދނ ުގ ެ‬ ‫އަދ ަބުތ ަކ ުގ ެ ތެރ ެއި ނ ްވ ާ‬ ‫ސންނަތ ެކ ެވ ެ‪.‬‬ ‫ރި ވ ެތި ު‬ ‫މި ގ ޮތ ުގ ެ އި ތުރަށ ް‬ ‫ވ ަ ިކ އި ރުވަރ ެއ ް‬

‫‪26‬‬

‫ބަލ ައި ގެނ ް ތަނ ެއ ްގ ެ ިބނ ްގާއ ަޅ ާއި ރ ު ނުވަތ ަ‬ ‫އ ޮޑި ދ ޯނި ބަނުމ ަށ ް ކަމ ަ ިޅ ވ ަޅ ުލ ާއި ރ ު އެތަނަކ ަށ ް‬ ‫ދި ރޭތ ަކ ެތި ކ ަތި ލ ާފ ާ ލ ޭ އ ަޅ ާ ރޯބ ޮލި އ ަޅ ާ‪ ،‬ކ ަޑި ފެނ ް‬ ‫އ ަޅ ާ‪ ،‬ކ ާށި ޖ ަހ ާ ހ ެދ ު ީމ ޢ ާއ ްމުނ ްގ ެ މީހުނ ް ހ ެއ ްލުމ ަށ ް‬ ‫ޖާހިލ ު ނަކ ަތ ްތ ެރި ނ ް ކުރ ާ ޙަރ ާމ ް ކަންތ ައްތ ަކ ެވ ެ‪.‬‬ ‫ތަނަކުނ ް ތަނަކ ު ނުޖެހ ޭ ބިދުޢ ަ ކަންތ ަކ ެވ ެ‪.‬‬ ‫އެފަދ ަ ކަންތަކ ަށ ް ތި ޔަބ ައި މީހުނ ް ނ ުހ ެއްލޭށ ޭވ ެ‪.‬‬ ‫އެފަދ ަ ކަންތ ައ ް ކ ުރި ޔަނ ު ީދ މަނ ާ ކުރ ާށ ެވ ެ‪.‬‬ ‫ސކ ަލ ާނގ ެ އ ަޅުގ ަނޑ ަށ ާއި ތި ޔަބޭކ ަލުންނަށ ް‬ ‫މ ާތްރަ ް‬ ‫ހިދާޔ ަތ ުގ ެ ނޫރުނ ް އ ަލި މ ަގ ު ދ ައްކ ަވާނ ެތ ެވ ެ‪ .‬އ ާ ީމނ ް‬ ‫ކުރާކަންތ ަކުނ ް ކ ާމި ޔ ާބ ު ލި ބިމ ާއި ‪،‬‬ ‫ސކ ަލ ާނގ ެ‬ ‫ރ ޯދި ބަރަކ ާތ ް އި ތުރ ުވުނ ް ހ ުރީ މ ަތްރަ ް‬ ‫ިކބައ ަށ ް އި ޢ ްތި މ ާދ ު ބ ެހ ެއ ްޓ ުމ ާއި ހިތ ްނި ޔ ަތ ް‬ ‫ޚ ާލި ޞް ކުރ ުމުގ ައ ެވ ެ‪ .‬ކީރި ތި ޤ ުރ ްއާނ ުގ ެ‬ ‫ަސލ ަތުނ ް‪،‬‬ ‫ޞލ ަވ ާތ ުގ ެ ވ ީ‬ ‫އާޔ ަތްތ ަކުންނ ާއި ‪ަ ،‬‬ ‫ބަރަކ ާތ ް އ ެދ ުމުންނ ެވ ެ‪ .‬ތ ަރި ތަކ ަށ ް ީއމާނ ްވ ެ‪،‬‬ ‫އި ރުވަރުގ ައި ކަންތ ައ ް ކުރުކ ަމުނ ް ނ ޫނ ެވ ެ‪.‬‬ ‫އި ރުވަރަށ ް ހ ެއ ްލި ބ ާޠި ލ ް އި ޢ ްތި ޤ ާދުގ ައި‬ ‫ނި ދި ފ ައި ތި ިބ ޖާހިލުތ ަކުނ ް ހ ޭލ ެއ ްވުމ ަށްޓަކ ައި‬ ‫ﻋﻼﻣﺔ ﺍﺑﻦ ﺍﻟﻮﺭﺩﻯ އެކަލ ޭގ ެފާނުނ ްގ ެ ﻻ ﻣﻴﺔ އ ެވ ެ‬ ‫ކިޔުނ ު ﻗﺼﻴﺪﺓގ ައި ބުނ ުއ ްވި އ ެވ ެ‪.‬‬ ‫ﺻﺪﻕ ﺍﻟﺸﺮﻉ ﻭﻻﺗﺮﻛﻦ ﺇﻟﻰ‬ ‫ﺭﺟﻞ ﻳﺮﺻﺪ ﺑﺎﻟﻠﻴﻞ ﺯﺣﻞ‬ ‫ޝރީ ޢ ަތ ް‬ ‫””ﺻﺪﻕ ﺍﻟﺸﺮﻉ ކަލ ޭ ަ‬ ‫ތ ެދ ުކުރ ާށ ެވ ެ‪ .‬ﻭﻻﺗﺮﻛﻦ އި ޢ ްތި މ ާދ ު ނ ުވ ާށ ެވ ެ‪ .‬ﺇﻟﻰ‬ ‫ﺭﺟﻞ މީހ ެއ ްގ ެ ިކބައ ަށ ް ﻳﺮﺻﺪ އެމީހ ާ ފާރަވ ެރި ވ ެ‬ ‫ބަލަބ ަލ ާ ހުންނަ ﺑﺎﻟﻠﻴﻞ ރޭގ ަނޑ ުގ ައި ﺯﺣﻞ‪،‬‬ ‫ޒ ުޙ ަލ ެވެކިޔ ާތ ަރި “‬ ‫މި ބ ައި ތ ުގ ެ މާނައީ‪ ،‬ސަ ލ ާމ ާއި‬ ‫ޞލ ަވ ާތ ްލ ެއ ްވި އި ތުރ ު ރަސޫލ ުއ ްﷲގ ެފާނ ު‬ ‫ަ‬

‫‪www.mvislamqa.com‬‬

‫‪www.raajjeislam.com/qa‬‬

‫ނން ޖެހ ޭ ަތން ަތން ހެއްޔެވ ެ؟‬ ‫ނށް ޙާއ ްޞަ މިސް ިކތް ަތކަ ީކ އިސް ލާމ ް ީދނުގަ ިއ ހުން ަ‬ ‫އަންހެނުން ަ‬ ‫ސ ފި ކ ުރީ‬ ‫ްޝއި ޚ ް ޙ ަސަ ނ ް މ ޫ ާ‬ ‫ޖ ަވ ާބ ު ދ ެއްވީ‪ :‬އ ައ ަ‬ ‫ސކިތތްތ ަކ ެއ ް‬ ‫ްޞ މި ް‬ ‫އަނ ްހެނުންނަށ ް ޚ ާއ ަ‬ ‫ސރ ެ އެބ ަ ހުރ ެއ ެވ ެ‪.‬‬ ‫ރ ާއްޖޭގ ައި ޒ ަމާނ ުއ ް ު‬ ‫ބ ައ ެއ ް ިހސާބުތ ަކުގ ައި ”ނަމ ާދ ު ގ ެ“ ނަމުގ ައި‬ ‫ސ އަނ ްހެނުނ ް ޖ ަމާޢ ަތ ް ހަދަނ ް‬ ‫ކިޔާފ ައި ނަމ ަވ ެ ް‬ ‫މި ދ ަނީ އެތަނަށ ެވ ެ‪ .‬ހ ަ ީޤޤ ަތުގ ައި މި ކަމ ަ ީކ‬ ‫ސ އަސްލ ެއ ް ނ ެތ ް ކަމ ެކ ެވ ެ‪.‬‬ ‫ީދނުގ ައި ވަރަށ ްވ ެ ް‬ ‫އ ެހ ެނީ ރަސޫލ ު ﷲ ﺻﻠﻰ ﺍﻟ ﹼﻠـﻪ ﻋﻠﻴﻪ ﻭﺳﻠﻢ‬ ‫ސ އ ަދި‬ ‫އ ާއި އެކަލ ޭނގ ެފާނ ުގ ެ ސަ ހ ާބުބޭކ ަލުނ ްވ ެ ް‬ ‫ސ މި ފަދ ަ ޢަމ ަލ ެއ ް ކުރައ ްވާފ ައ ެއ ް‬ ‫ސަ ހާބިއ ްޔ ާއި ނ ްވ ެ ް‬ ‫ނ ުވ ެއ ެވ ެ‪ .‬ވ ަ ިކ ”ނަމ ާދ ު ގ ެ“ ތ ަކ ެއ ް އަނ ްހެނުންނަށ ް‬ ‫ްޞކ ޮށ ްގެނ ް ހަދ ައި ގެނ ް އެތަނ ްތ ާނގ ައި‬ ‫ޚ ާއ ަ‬ ‫ނަމ ާދ ުކުރުނ ް އާދަކ ޮށްފ ައ ެއ ް ނ ުވ ެއ ެވ ެ‪ .‬އ ޭގ ެ‬ ‫ބަދ ަލުގ ައި ތި މާމެނ ްގ ެ ގޭގ ައި ނަމ ާދ ުކުރުމ ަށްޓަކ ައި‬ ‫ވ ަ ިކ ތަނ ެއ ް ކ ަނޑ ައ ެޅުމ ަ ީކ މ ައ ްސަ ލ ައ ެއ ް‬ ‫ނޫނ ެވ ެ‪ .‬ވީމ ާ ހ ަ ީޤޤ ަތުގ ައި ”ނަމ ާދ ު ގ ެ“ ތ ަކ ެއ ް‬ ‫ްޞކ ޮށ ްގެނ ް ހ ަދ ާ މި ހެނ ް‬ ‫އަނ ްހެނުންނަށ ް ޚ ާއ ަ‬ ‫މި ގޮތ ަށ ް ކަނ ްކުރުމ ަ ީކ ީދނ ުގ ެ ތެރެއ ަށ ް އ ެތެރ ެކުރެވ ޭ‬ ‫ބިދުޢަތ ަކ ުގ ެ ތެރ ެއި ނ ް ިހމެނޭ ކަމ ެކ ެވ ެ‪.‬‬ ‫އަނ ްހެނ ް އި މ ާމުންތަކަކ ަށ ް މި ހާރ ު‬ ‫ވ ަ ީޒ ފ ާ ގ ެއ ްލ ެމުނ ްދ ާ ވާހަކ ަ ދ ެކެވ ޭ ހިނދ ު ބ ައ ެއ ް‬ ‫ާސ ކުލ ަ ީމގ ައި ޖ ައ ްސަ މުނ ްދ ާ ީތ‬ ‫ސޔ ީ‬ ‫ބޭބ ޭފ ުޅުނ ް ި‬ ‫އ ަޅުގ ަނޑ ު ހިތާމ ަކުރަމ ެވ ެ‪ .‬އ ެހ ެނީ އ ަޅުގ ަނޑ ަށ ް‬ ‫ސ‬ ‫އ ެނގި ފ ައި ވާގ ޮތުގ ައި ކ ުރީ ގ ެ ސަ ރ ުކާރުގ ައި ވ ެ ް‬ ‫އަނ ްހެނ ް އި މ ާމުނ ްގ ެ ވ ަ ީޒ ފ ާ ހ ުއ ްޓ ުވ ާލ ާ ރ ާއްޖޭގ ައި‬ ‫ސކިތްތަކ ަ ީކ އަނ ްހެނުންނ ާއި ފި ރި ހެނުނ ް‬ ‫އ ަޅ ާ މި ް‬ ‫ސކިތްތ ަކ ެއ ް‬ ‫އ ެއ ް ޖ ަމާޢ ަތ ެއްގ ައި ބ ައި ވ ެރި ވ ާ މި ް‬ ‫ކ ަމުގ ައި ހ ެދުމ ަށ ް މ ަސަ އްކ ަތްތ ަކ ެއ ް ވ ަނީ‬ ‫ކުރ ެވި ފ ައ ެވ ެ‪.‬‬ ‫ރަސޫލ ު ﷲ ﺻﻠﻰ ﺍﻟ ﹼﻠـﻪ ﻋﻠﻴﻪ ﻭﺳﻠﻢ‬ ‫ހަދީޘ ްކުރައްވ ަނީ ތި ޔަބ ައި މީހުނ ްގ ެ އ ަނ ިބނ ް‬ ‫ނުވަތ ަ ﷲ ﺳﺒﺤﺎﻧﻪ ﻭﺗﻌﺎﻟﻰ ގ ެ އ ަޅުނ ްގ ެ‬ ‫ސ ިކތ ަށ ް ދި ޔުނ ް މަނ ާ‬ ‫ތެރ ެއި ނ ް އަނ ްހެނުންނަށ ް މި ް‬ ‫ސ އެކ ަނބ ަލުނ ްގ ެ ނަމ ާދ ު‬ ‫ނ ުކުރ ާށ ެވ ެ‪ .‬ނަމ ަވ ެ ް‬

‫ގޭގ ައި ކުރުނ ް އެކ ަނބ ަލުންނަށ ް މ ާހެޔ ޮވ ެގެނ ްވ ެއ ެވ ެ‪.‬‬ ‫މ ާތ ް ނަބިއ ްޔ ާ ﺻﻠﻰ ﺍﻟ ﹼﻠـﻪ ﻋﻠﻴﻪ ﻭﺳﻠﻢ ގ ެ‬ ‫ސކިތ ެއްގ ައި ކުރެވ ޭ‬ ‫ސ ިކތ ަ ީކ އ ެހެނ ް މި ް‬ ‫މި ް‬ ‫ނަމާދ ަށ ްވުރ ެ ‪ 1000‬ނަމ ާދ ުގ ެ ދަރުމ ަ އ ާއި ޘ ަވ ާބ ު‬ ‫ސ‬ ‫ސ ިކތަކ ަށ ް ީވ ހިނދުގ ައި ވ ެ ް‬ ‫އި ތުރ ުވ ެގެނ ްވ ާ މި ް‬ ‫އެކަލ ޭނގ ެފާނ ު ހަދީޘ ްކުރައްވ ަނީ އެކަނަބ ަލުނ ްގ ެ‬ ‫ސކިތުގ ައި ކުރުމ ަށ ްވުރ ެ‬ ‫ނަމ ާދ ު ގޭގ ައި ކުރުނ ް މި ް‬ ‫ހެޔޮކަންބ ޮޑ ުވ ެގެނ ްވ ާ ކ ަމުގ ައ ެވ ެ‪ .‬އ ަޅުގ ަނޑ ުމެނ ް‬ ‫ހ ަ ީޤޤ ަތުގ ައި ރަސޫލ ު ﷲ ﺻﻠﻰ ﺍﻟ ﹼﻠـﻪ ﻋﻠﻴﻪ ﻭﺳﻠﻢ‬ ‫އ ަށ ް ފ ުރި ހަމައ ަށ ް ތ ަބ ާވާކ ަމުގ ައި ވާނަމ ަ އަނ ްހެނ ް‬ ‫ބޭކ ަނބ ަލުނ ް ނަމ ާދ ުކުރުނ ް އެންމ ެ އެދ ެވި ގެންވ ަނީ‬ ‫ގޭގ ައ ެވ ެ‪.‬‬

‫ވީމ ާ‪ ،‬ސަ ރ ުކާރ ުގ ެ ޚަރަދުތ ައ ް ކުޑ ަކުރަނ ް‬ ‫އެދ ޭ ދ ަނޑި ވ ަޅ ެއްގ ައި ދީނީ ގ ޮތުނ ް މި ކަމ ަ ީކ މީގ ެ‬ ‫އަސްލ ެއ ް ނ ެތ ް ކަމަކ ަށ ް ީވހިނދ ު މި ކަންތ ައްތ ައ ް‬ ‫ސ އި ތުރ ު‬ ‫މި ހެނ ް އ ަތުރާލ ައި ގެނ ް އަނ ެއ ްކ ާވ ެ ް‬ ‫ސ ޚަރަދ ުކުރ ުމ ުގ ެ ބަދ ަލުގ ައި‬ ‫ބަޔަކ ަށ ް ވ ަ ީޒ ފ ާ ީދ ފ ައި ާ‬ ‫ސ އ ޮ ީތ ފި ރި ހެނުނ ްގ ެ ޖ ަމާޢ ަތ ުގ ެ‬ ‫ީދނުގ ައި ވ ެ ް‬ ‫ފަހ ަތުގ ައި ފި ރި ހެނުންނ ާއި އ ެއ ް ޖ ަމާޢ ަތ ެއްގ ައި‬ ‫ސ މި ކަނ ް ހ ުއްދ ަކުރ ާ‬ ‫ކުރުމ ަށ ެވ ެ‪ .‬ދީނީ ގ ޮތުނ ްވ ެ ް‬ ‫ގ ޮތުގ ައި ކުރ ެވެނ ް އ ޮއ ްވ ާ އާކަންތ ައްތ ަކ ެއ ް‪ީ ،‬ދނ ުގ ެ‬ ‫ތެރެއ ަށ ް ބިދުޢަތ ަކ ެއ ް ގެނައުމ ަށ ްވުރ ެ އެކަންތ ައްތ ައ ް‬ ‫ހ ުއ ްޓ ާލުނ ް މ ާއެދ ެވި ގެނ ްވ ެއ ެވ ެ‪.‬‬

‫‪25‬‬

������������������������������������ ������������������������������������ ��������������� ���������������������������������������� ������������������������������������ ��������������� ������������������������������������ ��������������� ����������������������������������������

��������������� ���������������������������������������� ��������������������������������������� ����������������������������������������

������������� �������������� ������������� �������������� ������� ������� ������� �������

��������������������������������������� ��������������������������������������� ��������������������������������������� ��������������������������������������� ��������������������������������������� ��������������������������������������� ��������������������������������������� ������������������������������������� ������������������������������������� ������������������������������������� ������������������������������������� ����������������������������������� ����������������������������������� ����������������������������������� ����������������������������������� ������������������������������������� ������������������������������������� ������������������������������������� ������������������������������������� ��������������������������������������� ��������������������������������������� ��������������������������������������� ��������������������������������������� �������������������������������������������� �������������������������������������������� �������������������������������������������� �������������������������������������������� ��������������� ��������������� ��������������� ���������������

24

‫”‬ ‫“‬

‫ަވ ަތ ްނ އެދޭގ ޮ ަތ ީކ ައ ްނހ ެ ުނ ްނ ާނ ިއ ިފ ިރހ ެ ުނ ްނ‬ ‫ަހ ަމ ަހ ަމކު ުރ ްނ ަކ ަމ ާށއި‪ީ ،‬ދ ްނ އ ޮ ްނ ަނ ްނ ޖެހ ޭ ީނ ަހ ަމއެ ަކ ިނ‬ ‫މިސް ިކ ުތގަ ިއ ަކ ަމށް ުބނެ‪ި ،‬މ ާލ ީދ ީނ ައ ްނ ާބ ިކ ަޔމުން‪،‬‬ ‫ާކފަ ުރ ްނގ ެ ެބ ަރށް ަނ ަށމުން‪ި ،‬މމު ާނ ިފޤ ު ްނ ަތއ ް‬ ‫ުތ ުރ ީކގަ ިއއޮތް އިސް ާލ ީމ ވެ ިރ ަކ ްނ މުލު ްނ ލުހެލު ަމށް‬ ‫ފޫގަ ާޅލި‪...‬‬

‫”އަހަރެންނަކ ަށ ް ީދނ ެއްނުވ ޭ‪ .‬ބ ައ ެއްފަހަރ ު އަހަރެނ ް ިހތ ަށ ް އަރ ާ‬ ‫ހ ުރި ހ ާ ީދންތ ައ ް ކ ަނޑ ުގ ެ އ ަޑި އ ަށ ް ފ ެތި އްޖެނަމައ ޭ‪ .‬ސަ ރ ުކާރ ު ދެމ ެހ ެއ ްޓުމ ަށ ް‬ ‫ީދނ ުގ ެ ބޭނުމ ެށ ް ޖ ެ ިހފ ައި ވ ާ ވ ެރި ޔ ަ ީކ އާރ ެއ ްބާރ ެއ ް ނ ުވ ާ ނި ކަމ ެތި ވ ެރި އ ެއ ް‪.‬‬ ‫ަސގ ެ މ ަތި ވ ެރި އ ުޞޫ ލްތ ައ ް‬ ‫އަހަރެނ ްގ ެ ޤ ައ ުމ ުގ ެ މީހުނ ް މި އ ަދ ު މި އ ުޅ ެނީ ޑި މ ޮކްރ ީ‬ ‫ަސއ ަ ީކ ސަ އި ންސްގ ެ ޙ ަ ީޤޤ ަތ ް‪ .‬ދީނީ ޚުރ ާފ ާތްތ ައ ް ޖެހ ޭނީ‬ ‫ނަގަހ ައްޓަނ ް‪ .‬ޑި މ ޮކްރ ީ‬ ‫ފ ޮހެލަނ ް‪ .‬އ ަޅުކަނ ްކުރަނ ް ބޭނުންވަރަކ ަށ ް ބޭނުންގޮތަކ ަށ ް އ ަޅުކަނ ް ކުރާންވީ‪.‬‬ ‫ސ ފި ކ ްރީ މި ނި ވަންކަނ ް އޮންނާނ ެ‪ .‬އ ެ ީއ އ ެހެންމީހ ެއ ްގ ެ‬ ‫ކޮންމ ެ ީމހަކ ަށ ްވ ެ ް‬ ‫ޙ ައްޤަކ ަށ ް އަރައި ނުގަންނަ ހާހިނދ ަކ ު ކަންތ ައ ް އޮންނަންޖެހޭނ ެ ގ ޮތ ް‪“،‬‬ ‫ސޔ ާސަ ތ ާއި ބެހޭގ ޮތުނ ް ހާމަކ ޮށްފ ައި ވ ެއ ެވ ެ‪.‬‬ ‫މ ުޞް ތ ަފ ާ އޭނ ާގ ެ ދީނީ ި‬ ‫‪ 3‬މ ާރޗ ް‪ 1924 ،‬ގ ައި ‪ ،‬ތުރ ު ީކގ ައި އ ޮތ ް އި ސްލ ާ ީމ ވ ެރި ކަނ ް‬ ‫މ ުޅި ނ ް އ ެ ީކ ނައ ްތާލ ައި ‪ ،‬އެޤ ައުމ ަ ީކ ސަ އްތ ައި ނ ް ސަ އްތ ަ ޢ ަލ ްމ ާނީ ދ ައުލަތަކ ަށ ް‬ ‫ހ ެދުމ ަށ ް ޝޫ ރ ާ މ ަޖި ީލހ ަށ ް މ ުޞް ތ ަފ ާ ބިލ ެއ ް ވ ެއ ްދި އ ެވ ެ‪.‬‬ ‫”ކޮންމ ެ ގ ޮތ ެއ ް ހ ަދާފަނަމ ަވެސް‪ ،‬ޖ ުމ ްހ ޫރި އްޔ ަތ ު ދަމަހ ައްޓަންޖެހޭނ ެ‪.‬‬ ‫އ ުޘ ްމ ާނީ ވ ެރި ކަމ ަ ީކ ޙ ައ ްދުފަހަނައ ަޅާފ ައި ވ ާ ދީނީ އުސޫލްތ ަކ ުގ ެ މ ައްޗ ަށ ް‬ ‫ިބނ ާކުރ ެވި ފ ައި ވ ާ ތ ާކުނ ްތ ާކުނުޖެހ ޭ ިބނ ާއ ެއ ް‪ .‬ޚިލާފ ަތ ާ ޢ ުޘ ްމ ާނީ ވ ެރި ކަނ ް‬ ‫ޝރ ް ީޢ ކ ޯޓުތ ަކ ާއި އަދ ަބުތ ައ ް ޖެހ ޭނީ ޒ ަމ ާނީ‬ ‫ޖެހ ޭނީ ނި މުމަކ ަށ ް އަންނަނ ް‪ަ .‬‬ ‫ސތ ަށ ް ނައ ްތާލ ައި‬ ‫ޤާނޫންތ ަކ ާއި ކ ޯޓުތަކ ަށ ް ބަދ ަލ ުކުރަނ ް‪ .‬ދީނީ މަދަރ ު ާ‬ ‫ސބ ަތްނ ުވ ާ ސްކ ޫލްތ ައ ް ޖެހ ޭނީ އަޅަނ ް‪ީ .‬ދނ ާއި‬ ‫ސަ ރ ުކާރ ުގ ެ ވ ަ ިކ ީދނަކ ަށ ްނި ް‬ ‫ސޔ ާސަ ތ ު ޖެހ ޭނީ ވަކިކުރަނ ް‪ .‬ތުރުކީގ ެ ޖ ުމ ްހ ޫރި އްޔ ަތ ު ވ ަ ިކ ީދނަކ ަށ ް‬ ‫ި‬ ‫ސ ޖެހިއްޖ ެ‪ “،‬މި ދ ައ ްޖ ާލ ު‬ ‫ސބ ަތްނ ުވ ާ ދ ައުލަތަކ ަށ ް ހ ެދ ުމ ުގ ެ ވ ަގ ުތ ު އ ައި ް‬ ‫ނި ް‬ ‫ހާމަކ ޮށްފ ައި ވ ެއ ެވ ެ‪.‬‬ ‫މ ުޞް ތ ަފ ާ މ ަޖި ީލހ ަށ ް ހުށ ަހ ެޅި މި ބިލ ް ފާސްވ ެ ޤާނޫނަކ ަށ ް ވ ުމުނ ް‬ ‫ދެނ ްވ ެގެނ ްދި ޔ ަ ކަންތ ައްތ ައ ް ބ ަޔާންކ ޮށ ް ލި ޔެފ ައި ވ ާ ލި ޔުމ ެއްގ ައި ވ ެއ ެވ ެ‪.‬‬ ‫”އެއ ަށްފ ަހ ު ‪1924‬ގ ައި ތުރ ު ީކގ ައި އ ޮތ ް އި ސްލ ާ ީމ ޚިލާފ ަތ ު މ ުޅި ނ ް‬ ‫ާސ ފާސްކުރ ެވުނ ެވ ެ‪.‬‬ ‫އ ުވ ާލި އ ެވ ެ‪ .‬އ ަދި ހަމ ަ އެއަހަރ ު ތުރުކީގ ެ ޤާނޫނ ު އަސ ީ‬ ‫‪1925‬ގ ައި މުސްލި މުނ ް އ ަޅ ާ ތާކިހ ާ ނުވަތ ަ ފ ަގ ުޑި އ ެޅުނ ް މ ުޅި ންމަނާކ ޮށ ް‬ ‫ޔޫރަ ިޕއަނުންއ ަޅ ާ ތ ޮފި އ ެޅުމ ަ ީކ ޤާނ ޫނީ ގ ޮތުނ ް ލ ާޒި މުކަމ ަށ ް ހ ެދި އ ެވ ެ‪ .‬އ ަދި‬ ‫އަނ ްހެނ ް ވ ެރި ނ ް ބުރ ުގ ާ ނޭޅުމ ަށ ް ހިތްވަރ ު ީދ އ ޭގެފ ަހުނ ް ބުރ ުގ ާ އ ެޅުމ ަ ީކ ޤާނ ޫނީ‬ ‫ގ ޮތުނ ް މަނާކަމަކ ަށ ް ހ ެދި އ ެވ ެ‪ .‬އ ަދި އަނ ްހެނުންނ ާއި ފި ރި ހެނުނ ް ހުޅ ަގ ުގ ެ މީހުނ ް‬

‫ހ ެދުންއ ަޅާގޮތ ަށ ް ހ ެދުނ ް އ ެޅުމ ަށ ް އެނ ްގި އ ެވ ެ‪ .‬އ ަދި ހަމ ަ މި އަހަރ ު ހިޖ ުރީ‬ ‫ކަލަންޑ ަރ އ ުވާލ ައި މީލ ާ ީދ ކަލަންޑ ަ ރަށ ް ބަދ ަލުކ ޮށ ްލ ެވުނ ެވ ެ‪ 1926 .‬ވަނަ‬ ‫އަހަރ ު މ ުޅި ނ ް އ ާ މަދ ަނީ ޤާނޫނަކ ާއި ‪ ،‬ވި ޔ ަފ ާރި އ ާއި ބެހ ޭ ޤާނޫނަކ ާއި އ ަދި‬ ‫ޤާނޫނ ުލ ް ޢ ުޤ ޫބ ާތ ެއ ް ޔޫރަޕ ުގ ެ ޤާނޫނުތ ައ ް އ ަޞް ލ ެއްކަމ ަށ ް ބަލ ައި ގެނ ް އ ެކުލ ަވ ާލ ާ‬ ‫ސކ ޮށ ް ިހންގަނ ްފ ެށި އ ެވ ެ‪ .‬މި ގ ޮތުނ ް ފާސްކުރ ެވުނ ު މި އ ާ މަދ ަނީ ޤާނޫނ ުގ ެ‬ ‫ފާ ް‬ ‫ދ ަށުނ ް އ ެއ ް އ ަނތްބ ައ ްވުރ ެ ގި ނަ އ ަނ ީބންނ ާއި ކ ައި ވ ެނި ކުރުނ ް ހ ުއ ްޓ ުވ ާލި އ ެވ ެ‪.‬‬ ‫އ ަދި ވ ަރި އ ަ ީކ އި ސްލ ާ ީމ އ ުޞޫ ލުތ ަކުގ ައި އޮންނަގޮތ ަށ ްވ ާ އ ެއްޗ ެއްނޫންކަމ ަށ ް‬ ‫ހަދ ައި ‪ ،‬ކ ައި ވެންޏަ ީކ މަދ ަނީ އ ެއްޗ ެއ ްގ ެ ގ ޮތުގ ައި ކ ަނޑ ައެޅިއ ެވ ެ‪ 1928 .‬ގ ައި‬ ‫ތުރުކީގ ެ ބަހ ަށ ް ބ ޮޑ ެތި ބަދ ަލުތ ަކ ެއ ް ގެނަނ ްފ ެށި އ ެވ ެ‪ .‬މި ގ ޮތުނ ް ލ ެޓި ންއ ަކުރ ު‬ ‫އ ެ ީއ ތުރުކީގ ެ ބ ަހ ުގ ެ އ ަކުރުތ ައްކަމ ަށ ް ކ ަނޑ ައެޅިއ ެވ ެ‪ .‬އ ަދި ހަމ ަ މި އަހަރ ު‬ ‫ތުރ ު ީކ ދ ައުލަތ ަ ީކ ވ ަ ިކ ީދނ ެއ ް ޤ ަބ ޫލ ުކުރ ާ ދ ައުލ ަތ ެއްނޫންކަމ ަށ ް ކ ަނޑައަޅ ައި‬ ‫ާސގ ައި ދ ައުލ ަތ ުގ ެ‬ ‫ާސގ ައި ިހމެނުނ ެވ ެ‪ .‬މި ގ ޮތުނ ް ޤާނޫނ ު އަސ ީ‬ ‫ޤާނޫނ ު އަސ ި‬ ‫ީދނަ ީކ އި ސްލ ާމ ް ީދނޭ އ ޮތ ް މ ާއ ްދ ާ އ ުވ ާލ ެވުނ ެވ ެ‪ 1933 .‬ގ ައި ޢަރަ ިބ ބ ަހުނ ް‬ ‫ޤުރ ުއާނ ް ިކޔ ެވުނ ް މަނާކ ޮށ ް‪ ،‬ޤުރ ުއާނ ް ިކޔ ެވ ުމ ާއި ބަނ ްގި ގ ޮވުމ ަ ީކ ތުރުކީގ ެ‬ ‫ބ ަހުނ ް ކުރަންޖެހ ޭ ދެކަންތ ައްކ ަމުގ ައި އަންގ ައި އެގޮތ ަށ ް ޢަމ ަލ ުކުރަނ ް‬ ‫ފ ެއ ްޓި އ ެވ ެ‪1934 .‬ގ ައި ތުރުކީގ ެ ޤާނޫނ ު ހ ަދާމ ަޖި ލި ހުނ ް މ ުޞް ތ ަފ ާ ކ ަމ ާލްއ ަށ ް‬ ‫އ ަތ ާތުރ ުކ ު ނުވަތ ަ ޤ ައ ުމ ުގ ެ ބ ައްޕ ަގ ެ ލަގ ަބ ުދި ނ ެވ ެ‪1935 .‬ގ ައި އ ާދި އްތ ަދުވަހ ަ ީކ‬ ‫ސކ ަމުގ ައި ކ ަނޑ ައ ެޅި އ ެވ ެ‪.‬‬ ‫ސ ީމބަނ ްދ ު ދުވ ަ ް‬ ‫ހ ަފ ްތ ާގ ެ ތެރ ެއި ނ ް ސަ ރ ުކާރ ުގ ެ ރަ ް‬ ‫އ ަދި ހަމ ަ އެއަހަރުމ ެ ޤ ައ ުމ ުގ ެ އި ޤ ްތި ޞާ ދ ު ދެމ ެހ ެއ ްޓުމ ަށ ް އ ޮތ ް ދ ައުލ ަތ ުގ ެ‬ ‫ާސގ ައި ިހމެނުނ ެވ ެ‪ .‬މ ުޞް ތ ަފ ާ ކ ަމ ާލ ު އ ަތ ާތުރ ުކ ު‬ ‫ޒި ނ ްމ ާ ޤާނޫނ ު އަސ ީ‬ ‫ތުރ ު ީކއ ަށ ް ގެނަ ރި ފޯމ ަ ީކ ފ ާޅުގ ައި އި ސްލ ާމ ް ީދނ ް އެޤ ައ ުމުނ ް ނައ ްތ ާލުމ ަށ ްކ ުރި‬ ‫މ ަސަ އްކ ަތ ެކ ެވ ެ‪“.‬‬ ‫ަސ“ގ ެ‬ ‫މ ުޞް ތ ަފ ާގ ެ މި ”އި ސްލ ާ ީޙ ބަދ ަލ ުގ ެ“‪” ،‬ޑި މ ޮކްރ ީ‬ ‫ހިތި މ ޭވ ާ މި އ ަދ ުގ ެ ތުރ ު ީކއ ަށ ް ނަޒ ަރ ު ިހނ ްގ ާލ ުމުނ ް ފ ެނި ގެނ ްދާނ ެއ ެވ ެ‪.‬‬ ‫އި ޖ ްތި މ ާ ީޢ މ ައ ްސަ ލަތ ައްވ ަނީ އ ޭގ ެ އި ނ ްތި ހާއ ަށ ް ބ ޮޑ ުވެފ ައ ެވ ެ‪ .‬ވ ަރީ ގ ެ ޢަދ ަދ ު‬ ‫ކަންބ ޮޑ ުވާވަރަށ ް އި ތުރ ުވ ެ ގ ެވ ެށި އ ަނި ޔ ާ އ ަދި ބ ަނގުރަލ ާއި ދުންފ ަތ ުގ ެ‬ ‫ސފ ައ ެވ ެ‪ .‬ބ ަނގުރ ާ‬ ‫އި ސްތި ޢ ުމ ާލ ުގ ެ މ ައ ްސަ ލަތ ައްވ ަނީ ޙ ައ ްދުފަހަނައ ަޅާގ ޮ ް‬ ‫ބ ުއި މ ުގ ެ ސަ ބ ަބުނ ް މ ަގުމ ަ ީތގ ައި ދި މާވ ަމުނ ްދ ާ ނުރައ ްކ ާތ ެރި އ ެކ ިްސޑ ެނ ްޓްތ ަކ ުގ ެ‬ ‫ސަ ބ ަބުނ ް ސަ ރ ުކާރުންވ ަނީ ‪ 24‬އަހަރުނ ް ދ ަށ ުގ ެ ޒ ުވާނުންނަށ ް ރަލ ުގ ެ‬ ‫ސ‬ ‫ސ މ ުޢާމ ަލ ާތ ެއ ް ކުރުނ ް މަނާކ ޮށ ް ބ ަނގުރަލ ުގ ެ ބާވ ަތްތ ަކ ުގ ެ ޓ ެކ ް ް‬ ‫އ ެއ ްވ ެ ް‬ ‫އި ތުރުކ ޮށްފ ައ ެވ ެ‪.‬‬ ‫ސކ ޮށ ް ދަންނަވ ަނީ ނަމ ަ‪ ،‬މ ުޞް ތ ަފ ާ ކ ަމ ާލ ް އ ަތ ާތުރުކ ަ ީކ‬ ‫ޚ ުލ ާ ާ‬ ‫އި ސްލ ާމ ް ީދނ ުގ ެ ޢ ަދ ުއ ްވ ެކ ެވ ެ‪ .‬އި ސްލ ާ ީމ ވ ެރި ކަމ ެއ ް ނައ ްތ ާލި ޣ ައ ްދާރ ެވ ެ‪.‬‬ ‫ސޔ ާސަ ތ ު ވަކިކ ުރި ބާޣީއ ެވ ެ‪.‬‬ ‫ތުރުކީގ ެ ޢ ަލ ްމ ާނީ ދ ައުލ ަތ ުގ ެ ބ ާނީ އ ެވ ެ‪ީ .‬ދނ ާއި ި‬ ‫އ ަދ ުގ ެ ދ ުނި ޔޭގ ައި ‪ ،‬އި ސްލ ާ ީމ ޤ ައ ުމުތ ަކުނ ް ީދނ ް ފ ޮހެލަނ ް އުޅ ޭ ޣ ައ ްދާރުނ ްގ ެ‬ ‫ަޞޙަތަކ ަށ ް އ ަދި ޢި ބްރަތަކ ަށ ް ޝާ އި ރ ުގ ެ އ ަގ ުހ ުރި‬ ‫ޤ ާއި ދ ެވ ެ‪ .‬ނި ނ ްމާލ ަމުނ ް‪ ،‬ނ ޭ‬ ‫ސ ނަކ ަލުކ ޮށ ްލާނަމ ެވ ެ‪.‬‬ ‫ބަ ް‬

‫ީދ ާނ ިއ ަޤއު ަމށް ަޣއް ާދ ުރވާ ައ ަތކު ްނ ަޖ ީރ ާމ ިހ ްނގުމު ްނ‬ ‫ީދ ާނ ިއ ަޤއު ަމށް ދެ ްނ އ ޮ ީތ ައ ަބ ަދށް ަޓ ަކ ިއ ގިސް ާލ ުރ ިއ ްނ‬ ‫‪23‬‬

‫މ ުޚާތ ަބ ު ކުރަމުނ ް މ ުޞް ތ ަފ ާ އޭނ ާގ ެ މ ަޤ ްސަ ދުތ ައ ް‬ ‫ހާމ ަކ ުރި އ ެވ ެ‪.‬‬

‫ުޞތ ުލި ބުނ ުލ ެއ ް‬ ‫މި ކ ޮމި ޓީއ ާއި ގ ުޅުމ ަށ ް ފުރ ަ‬ ‫ސކ ަމުނ ް އޭނ ާވާންޖ ެހ ުނީ އ ަމުރ ުވ ެރި އަކ ަށ ްވުރ ެ‬ ‫ލަ ް‬ ‫އ ަމުރަށ ް ބޯލ ަނބަންޖެހ ޭ ީމހަކ ަށ ެވ ެ‪ .‬މި ީއ މ ުޞް ތ ަފ ާ މާހިތްހަމަޖެހޭކ ަ‬ ‫މަކ ަށްނ ުވި އ ެވ ެ‪ .‬އޭނ ާ ބޭނުންވ ަނީ އ ެހެނ ް މީހުންނަށ ް އ ަމުރ ު ިހނ ްގުމ ަށ ެވ ެ‪.‬‬ ‫އޭނ ާ ދ ުއްގ ޮތުގ ައި ކ ޮމި ޓީގ ެ އ ެހެނ ް މ ެމްބަރުންނަ ީކ އޭނ ާގ ެ ހ ައި ބ ަތ ާއި‬ ‫ޖ ަހ ާށ ް އ ަޅާކިޔ ާލ ާއި ރ ު އޭނާއ ަށ ް ވުރ ެ ދ ަށުދަރަޖ ައި ގ ެ ބ ައ ެކ ެވ ެ‪ .‬ބ ޮޑ ުވ ަ ީޒ ރ ު‬ ‫އ ަ ީމރ ު ސަ ޢީދ ު ޙަލީމ ް ޕ ާޝާ އ ާއި ހ ަނގުރާމަތ ަކ ާއި ބެހ ޭ ވ ަ ީޒ ރ ު‪ ،‬އަންވ ަރ ް‬ ‫ޕ ާޝާ މެންފަދ ަ ީދނ ާށ ް ލޯބިކުރ ާ ބޭބ ޭފ ުޅުންދ ެކ ެ މ ުޞް ތ ަފ ާ ވ ަ ީކނ ް ޚ ާއ ްސަ ކ ޮށ ް‬ ‫ނަފްރަތ ުކ ުރި އ ެވ ެ‪.‬‬ ‫ާސ‬ ‫ސޔ ީ‬ ‫ދުވަހަކ ަށްފ ަހ ު ދުވ ަހ ެއްގ ައި މ ުޞް ތ ަފ ާ ދި ޔ ަ ީއ އޭނ ާގ ެ ި‬ ‫ސއްރ ު‬ ‫ނ ުފ ޫޒ ުގަދ ަކުރަމުންނ ެވ ެ‪ .‬ރޭގ ަނޑ ުގ ެ ވ ަގ ުތުތ ައ ް ހޭދ ަކުރަމުނ ްދި ޔ ަ ީއ ި‬ ‫ސތ ަށ ް ބ ާއްވ ައި ވ ެރި ކަނ ް ވ ައ ްޓ ާލުމ ަށ ް ރޭވުންތ ައ ް ރޭވ ުމުގ ައ ެވ ެ‪.‬‬ ‫މ ަޖި ލި ް‬ ‫ސކ ޮޅ ު‪ ،‬ވި ލ ާތ ުގ ެ ބާރުތ ަކ ާއި‬ ‫ފުރަތަމ ަ ބ ޮޑ ު ހ ަނގުރާމ ައި ގ ެ އެންމ ެ ފ ަހ ު ދުވ ަ ް‬ ‫ދެކޮޅ ަށ ް ތުރުކީގ ެ ދި ފ ާޢުގ ައި ކ ުރި ހ ަނގުރާމ ައި ގ ައި އޭނ ާ ދ ައ ްކުވ ައި ދި ނ ް ގަދ ަ‬ ‫ހިތްވަރ ާއި ‪ ،‬ޤ ައ ުމި އްޔ ަތ ުގ ެ ސަ ބ ަބުނ ް ޢާނ ްމުނ ްގ ެ މ ެދުގ ައި ޤ ައ ު ީމ ބަޠ ަލ ެއ ްގ ެ‬ ‫ގ ޮތުގ ައި މ ުޞް ތ ަފ ާ މ ަޝް ހޫރ ުވ ެގެނ ް ދި ޔ ައ ެވ ެ‪ .‬އެންމ ެ ފ ަހުނ ް ޔޫނާނުނ ް‬ ‫ބ ަލި ވ ެ ތުރ ު ީކއ ަށ ް ލި ބުނ ު ކ ާމި ޔާބީގ ެ ފަހ ަތުގ ައި ވ ަނީ މ ުޞް ތ ަފ ާގ ެ ކުޅ ަދާނަކަނ ް‬ ‫ކަމ ަށ ް ދ ެ ިކ އެޤ ައ ުމ ުގ ެ ރައ ްޔި ތުނ ް އޭނާއ ަ ީކ އެޤ ައ ުމ ުގ ެ ”ޣާޒީ“ ގ ެ ނަމުނ ް‬ ‫ނަނ ްދި ނ ެވ ެ‪.‬‬ ‫ބުނެވޭގ ޮތުގ ައި ތުރ ު ީކއ ަށ ް މި ލި ބުނ ު ކ ާމި ޔ ާ ީބއ ަ ީކ ހުޅ ަނގުނ ް‬ ‫ރާވ ައި ގެނ ް‪ ،‬ތުރ ު ީކގ ައި އ ޮތ ް އި ސްލ ާ ީމ ވ ެރި ކަނ ް ނައ ްތ ާލުމ ަށ ް މ ުޞް ތ ަފާއ ަށ ް‬ ‫މ ަގުފަހިކުރުމ ަށްޓަކ ައި އޭނ ާގ ެ މ ަޤ ްބ ޫލުކަނ ް ތުރ ު ީކގ ައި އި ތުރ ުކުރުމ ަށ ް ކ ުޅުނ ު‬ ‫ޖ ާ ިހ ީލ ޑ ްރ ާމ ާއ ެކ ެވ ެ‪.‬‬ ‫ޭޝނ ްއ ެއ ް އޮންނަނ ް‬ ‫”އ ަހުރެންނަ ީކ އި ސްލ ާ ީމ ޤ ައ ުމުތ ަކ ުގ ެ ފ ެޑ ެރ ަ‬ ‫ޖެހޭނެކަމ ަށ ް ޤ ަބ ޫލ ުކުރ ާ މީހ ެއްނޫނ ް‪ .‬އ ަހުރެނ ްގ ެ ހަމ ައެކ ަނި ޢ ަޒ ުމ ަ ީކ ތުރުކީގ ެ‬ ‫މި ނި ވަންކަނ ް ޙިމާޔ ަތްކ ޮށ ް ރައ ްކ ާތ ެރި ކުރުނ ް‪ .‬ޢ ުޘ ްމ ާނީ ވ ެރި ކަމ ެއ ް ނުވަތ ަ‬ ‫ސކަމ ެއ ް އ ަލުނ ް ގެނައުމ ަ ީކ އ ަހުރެނ ްގ ެ އ ަމ ާޒ ެއްނޫނ ް‪ .‬އ ަހުރެނ ް މި ހިރީ‬ ‫ރަ ް‬ ‫މި ފަދ ަ ނަނ ާ ހުވ ަފެންތ ަކުނ ް ދުރ ުހ ެލި ވ ެގެނ ް‪ .‬މި ކަންތ ައްތަކ ަ ީކ މ ާ ީޒ ގ ައި‬ ‫އ ަހުރެމެންނަށ ް އެތ ަކ ެއ ް ބ ަލާތ ަކ ެއ ް ޖ ެއ ިްސ ކަންތ ައްތ ައ ް!“ ޢަރަބިވ ެރި ންނ ާއި‬

‫‪22‬‬

‫”އ ަނި ޔ ާވ ެރި ންނ ާއި އ ަނި ޔ ާލި ބ ޭ މީހުންނަ ީކ މި ވ ުޖ ޫދުގ ައި‬ ‫އުޅޭބ ައ ެއްނޫނ ް‪ .‬ހަމ ައެކ ަނި އުޅޭބަޔ ަ ީކ އ ަމި އްލައ ަށ ް އ ަނި ޔ ާ‬ ‫ހޯދ ައި ގަންނަ މީހުނ ް‪ .‬އ ަދި ތުރުކީގ ެ އ ަހ ުލ ުވ ެރި ންނަ ީކ މި އި ނ ް‬ ‫ބަޔަކ ަށ ް ފެތ ޭ ބ ައ ެއްނޫނ ް‪ .‬ތުރުކީގ ެ އ ަހ ުލ ުވ ެރި ންނަށ ް އެބ ައި މީހުނ ްގ ެ‬ ‫ސތ ައ ް ރައ ްކ ާތ ެރި ކުރެވޭނ ެ‪ .‬އ ަދި އ ެހެނ ް މީހުންނަށ ް އ ޮ ީތ‬ ‫އ ަމި އްލ ަ ނަފ ް ް‬ ‫މި ކ ަމުގ ައި ތުރުކީގ ެ އ ަހ ުލ ުވ ެރި ންނަށ ް ތ ަބ ާވުނ ް‪ .‬އ ަހުރެމެނ ް ޤ ަބ ޫލ ުކުރަނީ‬ ‫ސލަކ ަށ ް‪ .‬އ ެ ީއ ހ ުރި ހާކަމ ެއ ް ތުރުކީގ ެ ނަޒ ަރުނ ް‬ ‫ހަމ ައެކ ަނި އެންމ ެ އ ު ޫ‬ ‫ބަލ ައި ‪ ،‬ތުރުކީގ ެ ޤ ައ ުމި އްޔ ަތ ު ޙިމާޔ ަތްކ ޮށ ް ބ ެލ ެހ ެއ ްޓުނ ް‪ “،‬ޝު ޔ ޫ ީޢނ ްގ ެ‬ ‫ީޓމ ަކ ާއި ބ ައްދ ަލުކ ޮށ ް އޭނ ާގ ެ ޤ ަބ ޫލ ުކުރުންތ ައ ް ހ ުރި ގ ޮތ ް ހާމ ަކުރަމުނ ް އޭނ ާ‬ ‫ބުނ ެފ ައި ވ ެއ ެވ ެ‪.‬‬ ‫ސޔ ާސަ ތަކ ަށ ް ީވ ތުރ ު ީކއ ަ ީކ ”ޒ ަމ ާނީ “‬ ‫މ ުޞް ތ ަފ ާގ ެ މ ައި ގ ަނޑ ު ި‬ ‫ޤ ައ ުމަކ ަށ ްހ ެދުމ ެވ ެ‪ .‬އ ަދި މި ކަނ ް ފ ުރި ހަމ ަކުރެވ ޭނީ ހަމ ައެކ ަނި އޭނައ ަށ ް ކަމ ަށ ް‬ ‫އޭނ ާ ޤ ަބ ޫލ ުކ ުރި އ ެވ ެ‪ .‬މި ކަނ ް ހާމ ަކުރަމުނ ް އޭނ ާ ބުނެފ ައި ވ ެއ ެވ ެ‪“:‬އ ަހުރެންނަ ީކ‬ ‫ތުރުކީ! އ ަހުރެނ ް ނައ ްތ ާލުމ ަ ީކ ތުރ ު ީކ ނައ ްތ ާލުނ ް!“‬ ‫ސ‬ ‫ސތ ަކ ެއ ް ނުވ ަނީ ް‬ ‫ދެނ ް ފ ަހ ެ ވ ެރި ކަމ ަށ ް އ ެރި ތ ާ މ ާގި ނަ ދުވ ަ ް‬ ‫ތުރ ު ީކގ ައި އި ސްލ ާމ ް ީދނ ުގ ެ ހ ުރި ހ ާ އަޘަރުތ ަކ ެއ ް ފ ޮހ ެލުމ ަށ ް މ ުޞް ތ ަފ ާ ވ ަ ިކ‬ ‫ސޔ ާސަ ތ ު‬ ‫ސޔ ާސަ ތ ުގ ެ ލަވަޔަކ ަށ ް ީވ ީދނ ާއި ި‬ ‫ހިއ ްޕ ާލި އ ެވ ެ‪ .‬މ ުޞް ތ ަފ ާގ ެ ި‬ ‫އ ެއްނ ުކުރުމ ެވ ެ‪ .‬ތަރައްޤީއ ާއި ތ ަހްޒީބ ާއި ތަމ ައ ްދުނ ް ޙ ިާސލ ްކުރ ެވެނ ް އ ޮ ީތ‬ ‫އި ސްލ ާ ީމ ބާރ ުވ ެރި ކަނ ް މ ު ިޅ ޤ ައ ުމުނ ް ކ ަނޑ ުވ ައި ގެންނ ެވ ެ‪ .‬އި ސްލ ާމ ް ީދނަށ ް‬ ‫ހ ަޖޫޖަހ ައި ‪ ،‬ޖ ައ ްބާރުވަންތ ަ މ ާތ ް ﷲގ ެ ޙ ަޟް ރަތުނ ް އ ަތ ުވ ެދާނ ެ ކ ޯފާއަކ ަށ ް‬ ‫ސޔ ާސަ ތ ު ޢާނ ްމުކ ޮށ ް‬ ‫އޝއި ޠ ާނީ ި‬ ‫ަ‬ ‫ސ ިބރ ެއ ް ނ ެތި އޭނ ާގ ެ މި‬ ‫އ ެއ ްވ ެ ް‬ ‫އި ޢ ުލާނ ްކ ުރި އ ެވ ެ‪ .‬އޭނ ާ ބުނެފ ައި ވ ެއ ެވ ެ‪:‬‬ ‫”މި ީވ ފަސްސަ ތޭކ ަ އަހަރުގ ައި ‪ ،‬ތުރުކީގ ެ މަދ ަނީ އ ަ ީދ ޖި ނ ާ ީއ‬ ‫ޤާނޫންތ ައ ް ހ ެދި ފ ައި އ ޮ ީތ ޢަރަތ ްބ ެއ ްގ ެ ނަޒ ަރި އ ްޔާތ ަކ ާއި ޙ ުކ ުމްތ ަކ ާއި އ ަދި‬ ‫ސކަމަކ ަށ ް ކުރުމ ަށ ް ކުޅ ަދާނަކަމ ެއ ް ނ ެތ ް ކ ަޓ ު މ ުއ ްލ ާއި ނ ްގ ެ ތ ައުވީލ ާއި‬ ‫އ ެއ ްވ ެ ް‬ ‫ާސއ ާއި ‪ ،‬އ ަދި ކިއ ެއްތ ަ‪،‬‬ ‫ްސރަށ ް ބ ަރޯސާވ ެގެނ ް‪ .‬މ ު ިޅ ޤާނޫނ ު އަސ ީ‬ ‫ތ ަފ ީ‬ ‫ރައ ްޔި ތުމީހ ާގ ެ ދި ރި އ ުޅ ުމ ުގ ެ ހ ުރި ހ ާ ކަމ ެއ ް ިބނ ާކުރ ެވި ފ ައި އ ޮ ީތ މި ކ ަމ ުގ ެ‬ ‫މ ައްޗ ަށ ް‪ .‬ރައ ްޔި ތުމީހ ާގ ެ ނި ދ ުމ ާއި ‪ ،‬ހ ޭލ ުމ ާއި ‪ ،‬ހ ެދ ުމ ުގ ެ މި ންގ ަނޑ ާއި ‪،‬‬ ‫އ ަޚ ްލ ާޤ ާއި ‪ ،‬އޭނ ާގ ެ ދ ަރި ނ ްގ ެ މަންމ ަގ ެ ދި ރި އ ުޅ ުމ ާއި ‪ ،‬އޭނ ާގ ެ ޚިޔ ާލ ާއި ފި ކުރ ާއި‬ ‫ސ އ ޮ ީތ މި ކަންތ ައްތ ަކ ުގ ެ‬ ‫އ ަދި ކިއ ެއ ް‪ ،‬އޭނ ާގ ެ އ ަނބިފި ރި ކ ަމ ުގ ެ ގ ުޅުނ ްވ ެ ް‬ ‫މ ައްޗ ަށ ް ބ ައްޓަންކ ޮށްފ ައި ‪ .‬ދަންނަވަނ ްތ ޯ! ބ ާހުގަދ ަ ޢަރަތ ްބ ެއ ްގ ެ މި ޢަޤީދ ާ‪،‬‬ ‫އާދ ެ އި ސްލާމ ަ ީކ މަރ ުވެފ ައި ވ ާ ދި ރުމ ެއްނ ުވ ާ އ ެއްޗ ެއ ް‪ .‬ފަހަރުގ ައި ސަ ހަރާތ ަކ ުގ ެ‬ ‫އުޅ ޭ ބަދ ަ ީވންނަށ ް އ ެ ކ ަމުގޮސްދާނ ެ‪ .‬މި އީ‪ ،‬ޒ ަމ ާނީ ‪ ،‬ތަރައްޤީވެފ ައި ވ ާ‬ ‫ޤ ައުމަކ ަށ ް ބޭނުނ ް އ ެއްޗ ެއްނޫނ ް‪ .‬ކ ަލ ާނގ ެ ވ ަ ީޙ ބަސްފުޅ ޭތ ޯ! ކ ަލ ާނގ ެ‬ ‫ސތ ަކުނ ް‬ ‫ކޮބ ައި ތ ޯ؟ މި ހަރުކ ަށި ޢަޤީދާއ ަ ީކ ނުބ ައި ވ ެރި ންނ ާއި ‪ ،‬ޢި ލ ްމ ުވ ެރީ ނ ް ީމ ް‬ ‫އ ަޅ ުވ ެތި ކުރުމ ަށ ް ބޭނުނ ްކުރ ާ ޗެންޗޭނުގ ަނޑ ެއ ް‪ީ .‬ދނ ެއ ްގ ެ ބޭނުމ ަށ ް ޖ ެ ިހފ ައި ވ ާ‬ ‫ވ ެރި ޔ ަ ީކ ނި ކަމ ެއްޗ ެއ ް‪ .‬ނި ކަމ ެއްޗަކ ަށ ް ވ ެރި ކަމ ެއ ް ނ ުވާނ ެ!“‬

‫އ ުއްމީދުގ ައ ެވ ެ‪ .‬އ ޮފި ސަ ރަކ ަށ ް ނ ުވ ެއްޖ ެއ ްޔ ާ އެންމ ެ ކުޑ ަމި ނުނ ް ޕްރައި ވެޓަކ ަށ ް‬ ‫ވާނޭކ ަމ ުގ ެ އ ުއްމީދުގ ައ ެވ ެ‪.‬‬ ‫މި ސްކ ޫލުގ ައި މ ުޞް ތ ަފ ާ ވަރަށ ް ބޮޑ ަށ ް ކ ުރި އަރައި ގެނ ް ދި ޔ ައ ެވ ެ‪.‬‬ ‫ސކ ަރީ މ ާއ ްދާތ ަކުނ ް ރަންވަނަތ ަކ ެއ ް ހޯދ ައި ‪،‬‬ ‫ިހސާބ ު ޢި ލްމ ަށ ާއި ‪ ،‬ޢ ަ ް‬ ‫ސްކ ޫލ ުގ ެ ީޓޗަރުނ ް އޭނާއ ަށ ް ”ކ ަމ ާލ ް“ )ފ ުރި ހަމ ަ(ގ ެ ލަޤ ަބ ު އެރ ުވި އ ެވ ެ‪ .‬އ ަދި‬ ‫އެންމ ެ ފ ަހުނ ް ީޓޗަރ ެއ ްގ ެ މ ަޤާމ ަށ ް އޭނ ާ ޕްރ ޮމ ޯޓ ްކުރ ެވުނ ެވ ެ‪ 1905 .‬ވަނަ‬ ‫އަހަރ ުގ ެ ޖެނުއ ަރީ މ ަހުގ ައި މ ުޞް ތ ަފ ާ ސްކ ޫލުނ ް ދަސްވ ެނި ވ ެ‪ ،‬އޭނާއ ަށ ް‬ ‫ސކ ަރި އ ްޔ ާގ ެ ކ ައްޕިތާނުކ ަމ ުގ ެ މ ަޤ ާމ ް ލި ބުނ ެވ ެ‪.‬‬ ‫ޢަ ް‬ ‫ޤ ައ ުމި އްޔަތ ަށ ް ގޮވ ަމުނ ްދި ޔ ަ ޙ ައ ްދުފަހަނައ ަޅާފ ައި ވ ާ ”ވަޠަނ ް‘‬ ‫ޝރީ ޢ ަތ ާއި ފ ުށ ު‬ ‫ޖ ަމާޢ ަތ ާއި މ ުޞް ތ ަފ ާ ގ ުޅ ުނީ މި ހ ާ ިހސާބުންނ ެވ ެ‪ .‬އި ސްލ ާ ީމ ަ‬ ‫ސނުންތަކ ަށ ް‬ ‫އަރާފަދ ަ ލި ބެރަލ ް ނުވަތ ަ ޙ ައ ްދުފަހަނައ ަޅ ާދާފަދ ަ މި ނި ވަނ ް ވި ް‬ ‫ސުލ ްޠާނ ް ޢ ަބ ްދ ުލްޙަމީދ ު ޖާގަނުދ ެއ ްވާތީ‪ ،‬ތުރ ު ީކގ ައި އޭރ ު އ ޮތ ް އި ސްލ ާ ީމ‬ ‫ވ ެރި ކ ަމ ާއި ދެކޮޅ ަށ ް ވ ަކ ާލ ާތ ުކުރަމުނ ް ”އަނ ެއ ް ތުރުކީ“ ނުވަތ ަ ޢ ަލ ްމ ާނީ‬ ‫ތުރ ު ީކއ ަށ ް ދ ަތުރ ުފ ެށުމ ަށ ް މި ޖ ަމާޢ ަތުނ ް މ ަގުތ ަށ ް ކޮށ ަމުނ ްދި ޔ ައ ެވ ެ‪ .‬އި ސްލ ާ ީމ‬ ‫ޝރީ ޢަތ ަ ީކ ބ ޯދ ާއ ެއްޗ ެއ ް ކަމ ަށ ާއި ‪ ،‬އ ެ ީއ ތުރުކީގ ެ ތަރައ ް ީޤއ ަށ ާއި ތ ަހ ް ީޒބ ަށ ް‬ ‫ަ‬ ‫ސކަމ ަށ ް މި ބ ައި ގ ަނޑ ުނ ް ގޮވ ަމުނ ްދި ޔ ައ ެވ ެ‪.‬‬ ‫އ ެޅި ފ ައި ވ ާ އެންމ ެ ބ ޮޑ ު ހުރަ ް‬ ‫ސޔ ާސަ ތ ު‬ ‫ސުލ ްޠާނ ް ޢ ަބ ްދ ުލްޙަމީދ ު ވ ެރި ކ ަމުނ ް ވ ައ ްޓ ާލ ައި ‪ީ ،‬ދނ ާއި ި‬ ‫ާސ އ ޭގ ެ‬ ‫ވ ަ ިކކ ޮށ ް‪ ،‬ހުޅ ަނގ ުގ ެ ގ ޮތްތ ަކ ާއި އ ެއްގޮތ ަށ ް މ ުޅި ޤާނޫނ ު އަސ ީ‬ ‫އ ަލި ފުނ ް ޔ ާއ ާށ ް ބަދ ަލުކ ޮށ ް‪ ،‬ވަތަނ ް އެދޭގޮތ ަ ީކ އަނ ްހެނުންނ ާއި ފި ރި ހެނުނ ް‬ ‫ސކިތުގ ައި‬ ‫ހަމަހަމ ަކުރުންކަމ ަށ ާއި ‪ީ ،‬ދނ ް އޮންނަނ ް ޖެހ ޭނީ ހަމ ައެކ ަނި މި ް‬ ‫ކަމ ަށ ް ބުނ ެ‪ ،‬މި ލާދީނީ އަނ ްބ ާ ިކޔ ަމުނ ް‪ ،‬ކާފަރުނ ްގ ެ ބެރަށ ް ނަށ ަމުނ ް‪،‬‬ ‫މި މުނ ާފި ޤުންތ ައ ް ތުރ ު ީކގ ައި އ ޮތ ް އި ސްލ ާ ީމ ވ ެރި ކަނ ް މ ުލުނ ް ލ ުހ ެލުމ ަށ ް‬ ‫ސ ިހތ ަކ ު‪ ،‬ދެނ ެކާދެނ ެއްނ ެތި ‪ ،‬މި ޖަހަންނަ ީމ ބ ައި ގ ަނޑ ުގ ެ‬ ‫ފޫގ ަޅ ާލި އ ެވ ެ‪ .‬އި ާ‬ ‫ބޮޑަކ ަށ ް މ ުޞް ޠ ަފ ާވި އ ެވ ެ‪.‬‬ ‫ސ ނުވަތ ަ މުސްލި މުންކަމ ަށ ް ބޭރ ުފ ުށުނ ް ދ ައްކ ައި ގެނ ް‬ ‫ޑ ޮންމ ެ ް‬ ‫އ ުޅުނ ު ޔ ަހ ޫ ީދންތ ަކ ެއ ް އި ސްވ ެ އުފ ައ ްދާފ ައި ވ ާ ޔަނ ްގ ް ޓ ަރކުނ ް ސުލ ްޠާނ ް‬ ‫ޢ ަބ ްދ ުލްޙަމީދ ު ވ ެރި ކ ަމުނ ް ވ ައ ްޓ ާލުމ ަށ ް ކުރަމުންއ ައި މ ަސަ އްކ ަތ ް އ ޭގ ެ އެންމ ެ‬ ‫ސބ ަށ ް ދި އ ުމުނ ް‪ ،‬މި ދ ަނޑި ވ ަޅ ުގ ެ ބޭނުނ ް ިހފ ައި މ ުޞް ތ ަފ ާ‬ ‫ނުރައ ްކ ާ ިހ ާ‬ ‫އޭނ ާގ ެ ނ ުފ ޫޒ ު ވަރުގަދ ަކުރަނ ް މ ަސަ އްކ ަތ ްފ ެށި އ ެވ ެ‪ .‬އި އ ްތި ޙ ާ ީދ އ ަދި ތަރައ ް ީޤ‬ ‫ކ ޮމި ީޓއ ަށ ް ވަނުމ ަށ ް އޭނާއ ަށ ް އެކ ޮމި ީޓނ ް ދ ަޢުވ ަތ ު ލި ބުނ ެވ ެ‪ .‬ނަމ ަވެސް‪،‬‬

‫”‬

‫ިއސް ާލ ީމ ޝަ ީރ ަޢ ާތ ިއ ފ ު ުށ ައ ާރފ ަދަ‬ ‫ި‬ ‫ލ‬ ‫ެ‬ ‫ބ‬ ‫ަ‬ ‫ރ‬ ‫ލ‬ ‫ް‬ ‫ު‬ ‫ނ‬ ‫ަ‬ ‫ވ‬ ‫ަ‬ ‫ތ‬ ‫ަ‬ ‫ޙ‬ ‫އ‬ ‫ް‬ ‫ދ‬ ‫ު‬ ‫ފ‬ ‫ަ‬ ‫ަ‬ ‫ހ‬ ‫ަ‬ ‫ނ‬ ‫ަ‬ ‫އ‬ ‫ާ‬ ‫ޅ‬ ‫ާދފަ ަދ ިމ ިނ ަވ ްނ‬ ‫ިވ‬ ‫ސް‬ ‫ު‬ ‫ނ‬ ‫ް‬ ‫ނ‬ ‫ަ‬ ‫ތ‬ ‫ަ‬ ‫ކ‬ ‫ށ‬ ‫ް‬ ‫ސު‬ ‫ލ‬ ‫ް‬ ‫ާ‬ ‫ޠ‬ ‫ް‬ ‫ނ‬ ‫ަ‬ ‫ޢ‬ ‫ް‬ ‫ބ‬ ‫ދުލް ަޙ ީމދު‬ ‫ޖާ‬ ‫ގ‬ ‫ަ‬ ‫ު‬ ‫ނ‬ ‫ދ‬ ‫ެ‬ ‫އ‬ ‫ް‬ ‫ވ‬ ‫ާ‬ ‫ީ‬ ‫ތ‬ ‫‪،‬‬ ‫ު‬ ‫ތ‬ ‫ު‬ ‫ރ‬ ‫ީ‬ ‫ކ‬ ‫ގ‬ ‫ަ‬ ‫ި‬ ‫އ‬ ‫އ‬ ‫ޭ‬ ‫ު‬ ‫ރ‬ ‫އ‬ ‫ޮ‬ ‫ތް ިއސް ާލ ީމ‬ ‫ވެ ި‬ ‫ރ‬ ‫ަ‬ ‫ކ‬ ‫ާ‬ ‫މ‬ ‫ި‬ ‫އ‬ ‫ދ‬ ‫ެ‬ ‫ކ‬ ‫ޮ‬ ‫ަ‬ ‫ޅ‬ ‫ށ‬ ‫ް‬ ‫ަ‬ ‫ވ‬ ‫ާ‬ ‫ކ‬ ‫ާ‬ ‫ލ‬ ‫ު‬ ‫ތ‬ ‫ކ‬ ‫ު‬ ‫ަ‬ ‫ރ‬ ‫މ‬ ‫ު‬ ‫ްނ ” ައ ެނއް‬ ‫ުތ‬ ‫ު‬ ‫ރ‬ ‫ީ‬ ‫ކ‬ ‫“‬ ‫ު‬ ‫ނ‬ ‫ަ‬ ‫ވ‬ ‫ަ‬ ‫ތ‬ ‫ަ‬ ‫ޢ‬ ‫ލ‬ ‫ް‬ ‫ާ‬ ‫މ‬ ‫ީ‬ ‫ނ‬ ‫ު‬ ‫ތ‬ ‫ު‬ ‫ރ‬ ‫ީ‬ ‫ކ‬ ‫ައށް ަދ ުތ ުރފ ެ ުށ ަމށް‬ ‫ިމ‬ ‫ަ‬ ‫ޖ‬ ‫ާ‬ ‫މ‬ ‫ަ‬ ‫ޢ‬ ‫ު‬ ‫ތ‬ ‫ް‬ ‫ނ‬ ‫ަ‬ ‫މ‬ ‫ގ‬ ‫ު‬ ‫ަ‬ ‫ތ‬ ‫ށ‬ ‫ް‬ ‫ކ‬ ‫ޮ‬ ‫ަ‬ ‫ށ‬ ‫މ‬ ‫ު‬ ‫ް‬ ‫ނ‬ ‫ި‬ ‫ދ‬ ‫ަ‬ ‫ޔ‪...‬‬

‫“‬

‫‪21‬‬

‫ތުރުކީގ ެ ޢ ަލ ްމ ާނީ ދ ައުލ ަތ ުގ ެ ބ ާނީ ‪ ،‬މ ުޞް ތ ަފ ާ ކ ަމ ާލ ް ޕ ާޝާ‬ ‫ނުވަތ ަ މ ުޞް ތ ަފ ާ ކ ަމ ާލ ް އ ަތ ާތުރ ުކ ު ދ ުނި ޔ ޭގ ެ އ ަލި ކަނ ް ދ ެކެފ ައި ވ ަނީ މީލ ާ ީދ‬ ‫ސލ ޮނި ކާއ ަށ ެވ ެ‪ .‬ސަ ރ ުކާރ ުގ ެ ކ ާތި ބ ެއ ްގ ެ ވ ަ ީޒ ފ ާއި ނ ް‬ ‫ސަ ނަތުނ ް ‪1881‬ގ ައި ެ‬ ‫ވަކިވުމ ަށްފ ަހ ު‪ ،‬ދެފަހަރ ެއ ްގ ެ މ ަތި ނ ް އ ަމި އްލ ަ ވި ޔ ަފ ާރި އ ެއ ް ކުރުމ ަށ ް‬ ‫މ ަސަ އްކ ަތްކ ޮށ ް‪ ،‬ކ ުރި ހ ާ މ ަސަ އްކ ަތ ެއ ް ކ ޮޅ ެއްގ ައި ނުޖ ެ ިހ ނ ާކ ާމި ޔ ާބ ުވ ުމުނ ް‪،‬‬ ‫ސތ ަކ ާއި ވޭންތަކ ަށ ް ބަރ ުދާސްތ ު ނ ުކުރ ެވި‬ ‫ކ ުރި މ ަތި ވ ަމުނ ްދި ޔ ަ އ ުދ ާ ް‬ ‫ސ ހުސްވި އ ެވ ެ‪ .‬އ ަދި މ ުޞް ތ ަފާއ ަށ ް‬ ‫މ ުޞް ތ ަފ ާގ ެ ބ ައްޕ ަ ބ ަނގުރަލ ަށ ް ގ ޮ ް‬ ‫އެންމ ެ ހ ަތ ް އަހަރ ުގ ެ އޭނ ާގ ެ ބ ައ ްޕ ާ ީޓބީގ ެ ނުރައ ްކ ާތ ެރި ބަލީގ ެ‬ ‫ޝކާރައަކ ަށ ްވ ެ މި ދ ުނި ޔ ެ ދ ޫކ ުރި އ ެވ ެ‪ .‬ބ ައްޕ ަގ ެ ލ ޯތ ްބ ާއި އެހީތ ެރި ކ ަމ ާއި‬ ‫ި‬ ‫ނ ުލ ާ އޭނ ާ ބަލ ައި ބ ޮޑ ުކ ުރީ އޭނ ާގ ެ މަންމ ަ ޒުބ ައި ދ ާއ ެވ ެ‪ .‬މ ުޞް ތ ަފ ާގ ެ‬ ‫ބ ައްޕ ައ ާއި ޚިލާފ ަށ ް ޒުބ ައި ދާއ ަ ީކ ލި ޔަނ ް ިކޔަނ ް ނުދަންނަ އަނ ްހެނަކ ަށ ް‬ ‫ީވނަމ ަވެސް‪ ،‬ދީނީ ކަންކަމ ަށ ް ލޯބިކުރ ާ‪ ،‬ހިޖ ާބ ުވ ެގެނ ް އ ުޅުނ ު ޢި އްފ ަތ ްތ ެރި‬ ‫ސވަރ ުގ ެ ތުރުކީގ ެ އ ެހ ެނި ހެނ ް އަނ ްހެނުންނެކ ޭ‬ ‫އަނ ްހެނ ެކ ެވ ެ‪ .‬އ ެދުވ ަ ް‬ ‫އ ެއްފަދ ައި ނ ް ޒުބ ައި ދ ާގ ެ މ ު ިޅ ޙ ަޔ ާތ ުގ ެ މ ައި ގ ަނޑ ު އ ަމާޒަކ ަށ ް ީވ އޭނ ާގ ެ ދ ޮ ީށ‬ ‫ފި ރި ހެންދ ަރި އ ަށ ް ރަނގ ަޅ ު ތ ަޢ ު ީލމ ެއ ްދި ނުމ ެވ ެ‪ީ .‬ދނަށ ް އޮންނަ ލ ޯތ ްބ ެއ ްގ ެ‬ ‫ބ ޮޑުކ ަމުނ ް އޭނ ާ ބޭނުނ ް ީވ މ ުޞް ތ ަފ ާ ދީނީ ޢި ލ ްމ ުވ ެރި އަކ ަށ ް ވުމ ަށ ެވ ެ‪.‬‬ ‫ސ މ ުޞް ތ ަފ ާގ ެ ލާނ ެތްކ ަމ ާއި ‪ ،‬ހަލ ަނި ކ ަމުނ ް އޭނ ާގ ެ މަންމ ަކުރަމުނ ް‬ ‫ނަމ ަވ ެ ް‬ ‫ދި ޔ ަ މ ަސަ އްކ ަތ ް ވ ެގެނ ްދި ޔ ަ ީއ ފޫނ ެއ ް ފަޔަކ ަށ ް ފެނ ްފުރުނ ް ކަހަލަކަމ ަށ ެވ ެ‪.‬‬ ‫ސ ދި ޔ ަ ީއ އ ަމ ާބ ުނީ ީތ ފަރަށ ްދ ާ އުސޫލުންނ ެވ ެ‪ .‬ކޮންމ ެ‬ ‫ސްކޫލ ަށ ްވ ެ ް‬ ‫ސކ ޮށ ް‪ ،‬އ ެދުރުންނަށ ް ބ ަދ ު ބަސްބުނ ެ‬ ‫ކ ުއްޖ ަކ ާ ރ ު ިޅ މޫނުހަދ ައި ‪ ،‬އ ަތ ް އި ް‬ ‫ހ ަޑި ހ ުތުރ ު އ ެއްޗ ެތި ގ ޮވ ާ‪ ،‬މ ުޞް ތ ަފ ާގ ެ ނުލ ަފާކަނ ް އި ނ ްތި ހާއ ަށ ް ބ ޮޑ ުވ ުމުނ ް‪،‬‬ ‫ސންނަށ ް ކޮނ ްޓ ްރ ޯލްނ ުކުރ ެވި ގެނ ް އެންމ ެ ފ ަހުނ ް ޖ ެހ ުނީ‬ ‫ސްކ ޫލ ުގ ެ މުދ ައ ްރި ު‬ ‫މ ުޞް ތ ަފާއ ަށ ް އ ެއ ްތެޔޮގ ަނޑ ުގ ެ ހިތި ރަހ ަ ދ ައ ްކ ާށ ެވ ެ‪ީ .‬ވދެރައި ންނ ާއި އ ެރި‬ ‫ގަދ ަ ރ ުޅި އ ެއ ްގ ެ ސަ ބ ަބުނ ް މ ުޞް ތ ަފ ާ އެސްކޫލ ަށ ް ނ ުދާނެކަމ ަށ ް ބުނ ެ‬ ‫ސތ ަށ ް‬ ‫ބ ޮޑ ާހާކަނ ް ފ ެށި އ ެވ ެ‪ .‬އޭނ ާގ ެ މަންމ ަ އ ެހެނ ް ނ ެހ ެދުމ ަށ ްކ ުރި އާދ ޭ ް‬ ‫ސ‬ ‫މ ުޞް ތ ަފ ާގ ެ ކ ުރި މ ަ ީތގ ައި ީވ ވަޔ ަށ ް އަރައި ގެނ ްދި ޔ ަ‪ ،‬އޭގ ައި އ ެއ ްވ ެ ް‬ ‫ފ ައި ދ ާއ ެއ ް މަނ ްފ ާއ ެއ ް ނ ެތ ް ސަ އި ބ ޯނި ބ ޮ ިކތަކަކ ަށ ެވ ެ‪.‬‬

‫ިލޔުނީ‪ :‬އަޙްމަދ ު ނިޝް ވާނު‬

‫‪20‬‬

‫ސ ފެނުޖ ެހ ުމުނ ް‪ ،‬ބ ޮޑުބ ޭބ ެގ ެ‬ ‫ހ ަދާނެގ ޮތ ް ހުސްވ ެ‪ ،‬ހަތަރ ުއުދަރ ެ ް‬ ‫ސލ ޮނި ކ ާގ ެ މި ލި ޓ ަރީ‬ ‫ލ ަފ ާގ ެ މ ަތި ނ ް‪ ،‬ޒުބ ައި ދ ާ އޭނ ާގ ެ ލޯބިވ ާ ދ ަރި ފ ުޅ ު ެ‬ ‫ކެޑ ޭޓ ް ސްކޫލ ަށ ް ފޮނ ުވި އ ެވ ެ‪ .‬ދ ަރި ވަރުނ ްގ ެ ހ ުރި ހ ާ ޚަރަދ ެއ ް ސަ ރ ުކާރުނ ް‬ ‫ސކ ަރީ ސްކޫލ ަށ ް އޭނ ާގ ެ މަންމ ަ އޭނ ާ ވ ެއްދީ‪،‬‬ ‫ބަލ ަމުންއ ައި މި ޢ ަ ް‬ ‫ސ ލ ަޓ ޯފ ަޓ ޯ ީމހަކ ަށ ް ނ ުވާނެކ ަމ ުގ ެ ފ ޮނި‬ ‫ޢި ލ ްމ ުވ ެރި އަކ ަށ ް ނ ުވި ނަމ ަވ ެ ް‬

���������������������������������������

������������������

����������������

������������������������������� ��

� ��������������������� ������19������������

������������������������������������ ���������������� ���������������� ��������������������������������������� �����������������������������������

‫ޭޝނ ެކ ެވ ެ‪.‬‬ ‫ސޓ ަމުނ ް ފ ޮހ ެވި ފ ައި ވ ާ ފ ައި ލްތ ައ ް ހ ޯދާލަދ ޭ އ ެޕ ްލި ކ ަ‬ ‫ސ ް‬ ‫ރި ކަވ ަރ އ ަ ީކ ކ ޮމްޕިއުޓ ަރ ި‬ ‫ނޭނގ ުމ ުގ ެ ތެރޭގ ައި ނުވަތ ަ ވ ައި ރަސްއ ެއ ްގ ެ ސަ ބ ަބުނ ް ފ ޮހ ެވި ފ ައި ވ ާ ފ ައި ލ ް ފ ަސޭ ހަކ ަމ ާއ ެކ ު ރި ކ ަވ ާ އި ނ ް‬ ‫ހ ޯދާލަދ ެވި ދާނ ެއ ެވ ެ‪.‬‬ ‫ސ‬ ‫ޭޝނުނ ް މެމ ޮރީ ކ ާރޑ ް‪ ،‬ޕެނ ްޑ ްރައި ވ ް‪ ،‬ފޯނ ް‪ ،‬އ ެމްޕީތ ްރީ ޕ ްލެޔ ަރ ފަދ ަ އ ާލ ާތްތ ަކުނ ްވ ެ ް‬ ‫މި އ ެޕ ްލި ކ ަ‬ ‫ސލަކ ަށ ް ފ ޮޓޯނަމ ަ‬ ‫ސ އި ނ ް ހޯދަންބޭނުނ ްވ ާ ފ ައި ލ ް މި ާ‬ ‫ރި ކަވ ަރ ކުރެވޭނ ެއ ެވ ެ‪ .‬ބޭނުނ ްކުރަނ ް ފ ަސޭ ހ ަ އި ންޓ ަރފ ޭ ް‬ ‫ސކޭނަށ ް ފި ތ ާލ ުމުނ ް ހޯދަނ ް ރި ކ ަވ ާއި ނ ް ފ ަށާނ ެއ ެވ ެ‪ .‬ހޯދަނ ް ބޭނުނ ްވ ާ ފ ައި ލ ް ވ ަ ިކނ ް‬ ‫‪ jpg‬ފާހަގ ަ ކުރުމ ަށ ް ފ ަހ ު ް‬ ‫އި ޚ ްތި ޔާރ ުކުރ ެވެނ ް ހުރ ުމ ުގ ެ ސަ ބ ަބުނ ް ވަރަށ ް ފ ަސޭ ހ ަ ވ ެގެންދ ެއ ެވ ެ‪ .‬ރި ކ ަވ ާއި ނ ް ޢާނ ްމުކ ޮށ ް ބޭނުނ ްކުރ ާ‬ ‫ސ ތ ަފ ާތ ު‬ ‫ސ ފ ައި ލ ް‪ ،‬ފ ޮޓ ޯ‪ ،‬އ ެމްޕީތ ްރީ ‪ ،‬ވީޑި އ ޯ‪ީ ،‬އމ ެއި ލ ް އ ަދި ވ ެ ް‬ ‫ފ ައި ލްތ ައ ް ހ ޯދ ާލ ެވި ދާނ ެއ ެވ ެ‪ .‬އ ޮ ީފ ް‬ ‫ސޓ ަމ ް ސަ ޕ ޯޓ ް ކުރާނ ެއ ެވ ެ‪.‬‬ ‫ސ ް‬ ‫ފ ައި ލްތ ައ ް ހ ޯދި ދާނ ެއ ެވ ެ‪ .‬ރި ކ ަވ ާ ޢާނ ްމުކޮނ ް ބޭނުނ ްކުރ ާ ހ ުރި ހ ާ ފ ައި ލ ް ި‬ ‫ސ‬ ‫ޭޝނުނ ް ވަރަށ ް މ ު ިހނ ްމ ު އ ެހެނ ް ކަމ ެއ ްވ ެ ް‬ ‫ޭޝނ ެކ ެވ ެ‪ .‬ރި ކ ަވ ާ މި އ ެޕ ްލި ކ ަ‬ ‫ރި ކ ަވާއ ަ ީކ ިހލ ޭ ލި ބ ޭ އ ެޕ ްލި ކ ަ‬ ‫ޝފ ްޓ ް ޑި ލީޓ ް ކ ޮށ ްލާފ ައި ދެއ ަތ ް‬ ‫ކ ޮށްދ ެއ ެވ ެ‪ .‬އ ެ ީއ ރައ ްކ ާތ ެރި ގ ޮތުގ ައި ފ ައި ލްތ ައ ް ޑި ލީޓ ް ކުރުމ ެވ ެ‪ި .‬‬ ‫ސ ހާމ ަވ ެއ ެވ ެ‪ .‬އ ެހެންކ ަމުނ ް ރި ކ ަވ ާރ‬ ‫ޭޝނުނ ް ވ ެ ް‬ ‫އުރާލ ައި ގެނ ް ހުރެވޭކ ަށ ް ނ ެތްކަނ ް މި އ ެޕ ްލި ކ ަ‬ ‫ޭޝނުނ ް ޑި ލީޓ ް ކ ޮށ ްލެވ ޭ ފީޗ ާއ ެއ ް ވ ެއ ެވ ެ‪.‬‬ ‫ނ ުކުރެވޭގޮތ ަށ ް މި އ ެޕ ްލި ކ ަ‬

‫ޙ ުސަ ިއން ޝަ ީޤފ ް ިއޙ ްސާ ން‬

‫ިހލޭ އެސް އެމްއެސް ފ ޮ ުނވ ޭ ިޚދު ަމ ެތއް ަތ ާޢ ަރފްކޮށްފި!‬ ‫ސ ފޮނުވ ޭ ޚިދުމ ަތ ެއ ް ދ ާދި ފ ަހުންވ ަނީ‬ ‫އި ނ ްޑި އ ާގ ެ އ ައި ީޓ ވި ޔ ަފ ާރި ވ ެރި އ ެއ ް ކަމ ަށ ްވ ާ ސަ ބީރ ް ބ ާތި އ ާ ިހލ ޭ އެސްއ ެމ ްއ ެ ް‬ ‫ތ ައާރަފްކ ޮށްފ ައ ެވ ެއ ެވ ެ‪.‬‬ ‫ސ ބ ޮޑ ު‬ ‫ހ ޮޓްމ ެއި ލ ްގ ެ ކ ޯ ފ ައުންޑ ަ ރ ެއ ް ކަމ ަށ ްވ ާ ބ ާތި އ ާ ވި ދ ާޅ ުވި ގ ޮތުގ ައި އޭނ ާ ކ ުރި ނ ް ީއޖ ާދ ުކ ުރި ހ ޮޓްމ ެއި ލ ް ފަދ ައި ނ ް މި ީއ ވ ެ ް‬ ‫ސދޭނ ެ ޚިދުމަތަކ ަށ ް ވ ެގެނ ް ދާނ ެ ކަމ ަށ ެވ ެ‪ .‬މީގ ެ ‪ 15‬އަހަރ ު ކ ުރި ނ ް ހ ޮޓްމ ެއި ލ ް ީއޖ ާދ ުކ ުރި ބ ާތި އ ާ ނެރުނ ު ބ ަޔާނ ެއްގ ައި‬ ‫އި ނ ްގި ލ ާބ ެއ ް ގެނ ެ ް‬ ‫ސ އ ަށ ް ގެންނާނ ެ“‬ ‫ބ ުނީ އޭނ ާ އަލ ަށ ް އ ުފ ެއ ްދި ”ޖ ެކްސްޓ ާ އެސްއ ެމ ްއެސް“ އި ނ ް ”ހ ޮޓްމ ެއި ލ ްއި ނ ް ީއ މ ެއި ލ ަށ ް ގެނައި ބަދ ަލ ު އެސްއ ެމ ްއ ެ ް‬ ‫ކަމ ަށ ެވ ެ‪.‬‬ ‫ޭޝނ ް އ ަޅާފ ައި ވ ާ ފޯނަކުނ ް ދ ުނި ޔ ޭގ ެ ކޮންމ ެ ތަނ ެއްގ ައި ބޭނުނ ްކުރ ާ‬ ‫މި އ ެޕ ްލި ކ ަ‬ ‫ސ ފޮނ ުވި ދާނ ެ އ ެވ ެ‪ .‬އ ަދި މި‬ ‫ސ ިހލ ޭ އެސްއ ެމ ްއ ެ ް‬ ‫ފޯނަކ ަށ ް ވ ެ ް‬ ‫ޭޝނ ް އ ަޅ ާފ ައި ވ ާ‬ ‫ސ ލި ބ ޭ ފޯނަ ީކ ބ ާތި އ ާގ ެ އ ެޕ ްލި ކ ަ‬ ‫އެސްއ ެމ ްއ ެ ް‬ ‫ފޯނަކ ަށ ް ވާކ ަށ ެއ ް ނުޖ ެހ ެ އ ެވ ެ‪.‬‬

‫‪18‬‬

‫ަތއްޔާރުކުރީ‪ :‬ޢާއިޝަ ތ ު ިޒފާފ ް‬

‫‪17‬‬

‫ޞފްޙާއާއު ގުޅ ޭ‬ ‫ނ ަ‬ ‫ކޔޮ‪ 9 ...‬ވަ ަ‬ ‫ނ ެ‬ ‫ދ ް‬ ‫ޮ‬ ‫* ހ ެދުނ ުގ ެ ބ ަލި ‪:‬‬ ‫ސވަރ ު‪ ،‬އ ެއްފަހަރ ު‬ ‫މާބ ަނޑ ު ދުވ ަ ް‬ ‫ކ ެއ ުމ ާއި އަނ ެއްފަހަރ ު ކ ެއ ުމ ާއި ދެމ ެދ ު ދޮނ ްކެޔ ޮ‬ ‫ވ ަކ ެއ ް ބޭނުންކ ޮށ ްލ ުމުނ ް ލޭގ ައި ހ ަކުރ ުގ ެ‬ ‫ސވަރ ު ދި މ ާވ ާ‬ ‫މި ންވަރ ު މ ަތި ވ ެ‪ ،‬މާބ ަނޑ ު ދުވ ަ ް‬ ‫ބ ޯއ ެނބުރ ުމ ާއި ‪ ،‬މޭނުބ ައި ކ ޮށ ް ހ ޮނޑ ުލ ެވ ުމ ުގ ެ‬ ‫ސދޭނ ެ ކަމ ެކ ެވ ެ‪.‬‬ ‫މ ައ ްސަ ލައ ަށ ް ލ ުއި ކަނ ް ގެނ ެ ް‬ ‫* ދުންފ ަތ ުގ ެ އި ސްތި އ ުމ ާލ ުކުރުނ ް‪:‬‬ ‫ދޮނ ްކެޔ ޮ ބޭނުނ ްކުރުމ ަ ީކ ދުންފ ަތ ުގ ެ‬ ‫ސ‬ ‫އި ސްތި އ ުމ ާލ ު ކުރުނ ް ހ ުއ ްޓ ާލުމ ަށ ް ވ ެ ް‬ ‫ވ ާގި ވ ެރި ވެދ ޭ ކަމ ެކ ެވ ެ‪ .‬ދޮންކ ޭލުގ ައި ވި ޓ ަމި ނ ް‬ ‫ީބ ‪ ،6‬ވި ޓ ަމި ނ ް ބީ‪ ،12‬މ ެގ ްނީ ޒި އ ަމ ް‪ ،‬އ ަދި‬ ‫ޭސއ ަމ ް ހުރ ެއ ެވ ެ‪ .‬މި ީއ ނި ކ ޮ ީޓނ ް )ދުންފ ަތުގ ައި‬ ‫ޕޮޓ ި‬ ‫ނި ކ ޮ ީޓނ ް އ ެކ ުލ ެވ ެއ ެ​ެވ ެ‪ (.‬ބޭނުނ ްކުރަމުނ ްދ ާ ީމހ ަކ ު‪،‬‬ ‫އ ެހ ުއ ްޓ ާލ ުމުނ ް މ ެދ ުވ ެރި ވ ާ އުދ ަގޫތ ަކުނ ް ދުރ ުވ ެ‪،‬‬ ‫އުދ ަގޫތ ައ ް ކުޑ ަކުރުމ ަށ ް އެހީތ ެރި ވެދ ޭ މ ާއ ްދ ާ‬ ‫ތ ަކ ެކ ެވ ެ‪.‬‬ ‫ސކ ުނޑި އ ާއި ‪ ،‬ނާރުތ ަކ ުގ ެ ދި ރުނ ް‪:‬‬ ‫* ި‬ ‫ދޮންކޭލ ަ ީކ ވި ޓ ަމި ނ ް ބީގ ެ ވ ައްތަރުތ ައ ް‬ ‫ވަރަށ ް ގި ނައި ނ ް ހުންނަ މ ޭވ ާ އ ެކ ެވ ެ‪ .‬ވި ޓ ަމި ނ ް‬ ‫ސކ ުނޑި ނ ް‬ ‫ބީގ ެ ވ ައްތަރުތަކ ަ ީކ ހ ަށި ގ ަނޑ ުގ ައި ި‬ ‫މޫލ ައި ގެނ ް ނި ކުމ ެ‪ ،‬ހ ަށި ގ ަނޑ ުގ ެ ޙަރަކ ާތްތ ަކ ާއި‬ ‫ސތ ައ ް ކޮނ ްޓ ްރ ޯލްކ ޮށްދ ޭ ނާރުތ ަކ ުގ ެ‬ ‫ސ ް‬ ‫އި ޙ ް ާ‬ ‫މ ަސަ އްކަތ ަށ ް ބޭނުނ ްވ ާ މ ާއ ްދ ާ ތ ަކ ެކ ެވ ެ‪.‬‬ ‫ދ ަ ނި އ ު އި ނ ްގްލޭނ ްޑ ް ޖ ާރނަލ ް އ ޮފ ް‬ ‫ސންގ ައި ޝާ އި ޢ ުކ ުރި ދި ރާސާއ ެއ ް ބުނާގ ޮތުނ ް‪،‬‬ ‫މ ެޑި ި‬ ‫ގ ަވ ާޢި ދުނ ް ދޮނ ްކެޔ ޮ ކ ެއ ުމ ުގ ެ ތެރޭގ ައި ިހމެނުމަކީ‪،‬‬ ‫ސބ ަތ ް‪40 ،‬‬ ‫ސްޓ ްރ ޯކ ް ޖެހިގެނ ް މަރ ުވ ާ ނި ް‬ ‫އި ނ ްސަ އްތ ަ ދ ަށްކ ޮށްދ ޭ ކަމ ެކ ެވ ެ‪.‬‬ ‫ސތ ަކުނ ް ދ ައ ްކާގ ޮތުގ ައި‬ ‫ދި ރ ާ ާ‬ ‫ސކ ުނ ީޑ ގ ެ‬ ‫ދޮނ ްކެޔ ޮ ގ ަވ ާޢި ދުނ ް ބޭނުނ ްކުރުމ ަ ީކ ި‬ ‫ސނުނ ް ރަގ ަޅުކ ޮށްދ ޭ‬ ‫މ ަސަ އްކ ަތްތ ައ ް ފ ުރި ހަމ ަވ ެ‪ ،‬ވި ް‬ ‫ކަމ ެކ ެވ ެ‪ .‬ސަ ބަބ ަ ީކ ދޮނ ްކެޔ ޮ ބޭނުނ ްކުރ ުމުނ ް އޭގ ައި‬ ‫ިހމެނޭ ތ ަފ ާތ ު މ ާއ ްދާތ ަކ ުގ ެ ސަ ބ ަބުނ ް ލޭދ ައުރ ުވުނ ް‬ ‫ސކ ުނޑި އ ަށ ް ލ ެޔ ާއ ެކ ު އ ޮކ ިްސޖަނ ް‬ ‫ރަގ ަޅުކ ޮށ ް ީދ ި‬ ‫ފޯރުކ ޮށ ްދި ނުނ ް އި ތުރ ުވ ެގެނ ްދާތީއ ެވ ެ‪.‬‬ ‫* މ ަދި ރި ހ ެފުނ ް‪:‬‬ ‫ވަރަށ ް ގި ނަ ރި ޕ ޯޓްތ ައ ް ބުނާގ ޮތުގ ައި‬ ‫މ ަދި ރި ހ ަފާތަންތަނުގ ައި ދޮންކ ޭލ ު ތޮށީގ ެ އ ެތެރ ެ‬ ‫‪16‬‬

‫ފ ުށުނ ް އ ުގ ުޅ ުމުނ ް މ ަދި ރި ހ ެފި ތަނުގ ައި ހުންނަ‬ ‫ކ ެހ ުމ ާއި ިހރ ުވުނ ް ކ ަނޑ ުވ ައި ދީ‪ ،‬އެތަނުގ ައި އ ުފ ެދ ޭ‬ ‫ދުޅ ަ ތި ރި ކ ޮށ ް ދ ެއ ެވ ެ‪.‬‬ ‫* ކެނ ްސަ ރުނ ް ރައ ްކ ާތ ެރި ވުނ ް‪:‬‬ ‫ސއ ަކުނ ް އ ެނގި ފ ައި ވ ާ ގ ޮތުގ ައި‬ ‫ދި ރ ާ ާ‬ ‫އަނ ްހެނުނ ް ހ ަފ ްތާއ ަކ ު ‪ 6-4‬ފަހަރ ު‬ ‫ދޮނ ްކެޔ ޮ ބޭނުނ ްކުރާނަމ ަ‪ ،‬އެމީހުންނަށ ް‬ ‫ުޞތ ު‬ ‫ގުރ ުދ ާގ ެ ކެނ ްސަ ރ ު ޖ ެހ ުމ ުގ ެ ފުރ ަ‬ ‫‪ 50‬އި ނ ްސަ އްތ ަ ކުޑ ަވ ެގެނ ް ދ ެއ ެވ ެ‪.‬‬ ‫* ވި ޓ ަމި ނ ް ބީ‪) 6‬ޕ ައި ރި ޑ ޮކ ިްސނ ް(‬ ‫އ ެކ ުލ ެވި ގެނ ްވުނ ް‪:‬‬ ‫އެންމ ެދޮނ ްކެޔ ޮވ ަކ ެއްގ ައި ދ ުވ ާލަކ ަށ ް‬ ‫ބޭނުނ ްވ ާ ވި ޓ ަމި ނ ް ބީ‪ 6‬ގ ެ ‪34‬‬ ‫އި ނ ްސަ އްތ ަ ހުރ ެއ ެވ ެ‪ .‬މި ީއ ހ ަށި ގ ަނޑ ުގ ެ‬ ‫ދުޅ ަހެޔޮކަމ ަށ ް ވަރަށ ް ބޭނުނ ްތ ެރި މ ާއ ްދ ާ‬ ‫އ ެކ ެވ ެ‪.‬‬ ‫ވި ޓ ަމި ނ ް ީބ ‪ 6‬އ ަ ީކ ހ ަށި ގ ަނޑ ުގ ައި‬ ‫”ލި މްފ ޮއި ޑ ް ގްލޭނ ްޑ ް“)‪Lymphoid‬‬ ‫‪ (gland‬ތ ަކ ުގ ެ މ ަސަ އްކ ަތްތ ައ ް ރަގަޅ ަށ ް‬ ‫ސ އެހީތ ެރި ވެދ ޭ‬ ‫ދަމަހ ައްޓ ައި ދި ނުމ ަށ ް ވ ެ ް‬ ‫މ ާއ ްދ ާއ ެކ ެވ ެ‪ .‬ލި މްފ ޮއި ޑ ް ގްލޭނ ްޑ ްތަކ ަ ީކ‬ ‫ްޝންތ ަކުނ ް ހ ަށި ގ ަނޑ ުގ ައި‬ ‫ތ ަފ ާތ ު އި ނ ްފ ެކ ަ‬ ‫ރައ ްކ ާތ ެރި ކުރުމ ަށ ް ބޭނ ުނ ްވ ާ ލ ޭގ ެ ހ ުދުސެލްތ ައ ް‬ ‫އުފ ައ ްދ ާ މަރުކ ަޒ ުތ ަކ ެކ ެވ ެ‪.‬‬ ‫ވި ޓ ަމި ނ ް ީބ ‪6‬އ ަ ީކ ހ ަށި ގ ަނޑ ުގ ެއ ެ ިކ‬ ‫ސެލްތ ައ ް އ ުފ ެއ ްދުމ ަށ ާއި ‪ ،‬ނާރުތ ަކ ުގ ެ ނި ޒ ާމ ްގ ެ‬ ‫މ ަސަ އްކ ަތްތ ައ ް ހީވ ާގި ކ ަމ ާއ ެކ ު‪ި ،‬ހނ ްގުމ ަށ ް ވަރަށ ް‬ ‫ބޭނުނ ްތ ެރި މ ާއ ްދ ާ އ ެކ ެވ ެ‪.‬‬ ‫* ހ ަށި ގ ަނޑ ަށ ް ހަކަތ ައ ާއި ބާރ ު ގެނެސްދި ނުނ ް‪:‬‬ ‫ސރަތ ެއ ް ކުރަނ ް ފ ެށ ުމ ުގ ެ ކ ުރި ނ ް‬ ‫ކަ ް‬ ‫ދޮނ ްކެޔ ޮ ކ ެއުމ ަ ީކ ރަގ ަޅުކަމ ެކ ެވ ެ‪ .‬ދޮންކ ޭލުގ ައި‬ ‫ތ ަފ ާތ ު ‪ 3‬ވ ައްތަރ ެއ ްގ ެ ހ ަކުރ ުގ ެ ބާވ ަތްތ ައ ްހުރ ެއ ެވ ެ‪.‬‬ ‫އ ެ ީއ ”ފްރަކ ްޓ ޯޒ ް“‪” ،‬ގ ުލ ްކ ޯޒ ް“ އ ަދި‬ ‫”ސުކ ްރ ޯޒ ް“އ ެވ ެ‪ .‬މި ީއ ހ ަށި ގ ަނޑ ުގ ައި ވަރަށ ް‬ ‫ފ ަސޭ ހ ައި ނ ް ހަކަތައ ަށ ް ބަދ ަލ ުވ ާ ހ ަކުރ ުގ ެ ސާދ ާ‬ ‫ބާވ ަތްތ ަކ ެކ ެވ ެ‪ .‬މި ސަ ބ ަބ ާހުރ ެ ކ ުޅި ވަރ ު ކުޅ ޭ‬ ‫ބ ައ ެއ ް ފަރ ާތްތ ަކުނ ް ކ ުޅި ވަރ ުގ ެ ތެރޭގ ައި ލި ބ ޭ‬ ‫ސވ ަގ ުތުގ ައި ދޮނ ްކެޔ ޮ ބޭނުނ ްކުރާކަނ ް ފާހަގ ަ‬ ‫ހު ް‬ ‫ކުރ ެވ ެއ ެވ ެ‪.‬‬

‫*ހިތ ުގ ެ މ ަސަ އްކ ަތ ް ދުޅ ަހެޔޮކަންމ ަ ީތ ބ ެހ ެއ ްޓުނ ް‪:‬‬ ‫ހިތ ުގ ެ ލޭހ ޮ ިޅތ ަކ ުގ ެ ބ ަލި ތ ަކުނ ް ދި ފ ާޢ ުވުމ ަށ ް‬ ‫ޭސއ ަމ ް އ ަ ީކ ހިތ ުގ ެ‬ ‫އެހީތ ެރި ވެދޭކަމ ެކ ެވ ެ‪ .‬ޕޮޓ ި‬ ‫ސ ކޮނ ްޓ ްރ ޯލްކ ޮށްދ ޭ‬ ‫ެޝރ ު ވ ެ ް‬ ‫ވި ނ ްދ ާއި ލ ޭގ ެ ޕްރ ަ‬ ‫ސތ ަކުނ ް ދ ައ ްކާގ ޮތުގ ައި‬ ‫މ ާއ ްދ ާ އ ެކ ެވ ެ‪ .‬ދި ރ ާ ާ‬ ‫ޭސއ ަމ ް އ ާއި ފ ައި ބަރ ު ގި ނައި ނ ް‬ ‫ކ ެއ ުމުގ ައި ޕޮޓ ި‬ ‫ިހމެނޭ ބާވ ަތްތ ައ ް އ ެކ ުލ ެވި ގެނ ްވުމ ަ ީކ ހިތ ާއި‬ ‫ލޭހ ޮ ިޅތ ަކ ާއި ގ ުޅުނ ްހ ުރި ބ ަލި ތ ައ ް މ ެދ ުވ ެރި ވ ުމުނ ް‬ ‫ދުރުކ ޮށްދޭނ ެ ކަމ ެކ ެވ ެ‪.‬‬ ‫* އ ެހ ެނި ހެނ ް ކަންތ ައްތ ައ ް‪:‬‬ ‫ސ ގުޅ ޭ‬ ‫ދޮންކޭލ ަ ީކ ހ ުރި ހ ާ އ ުމުރަކ ާއި ވ ެ ް‬ ‫ސދ ޭ މ ޭވ ާއ ެކ ެވ ެ‪.‬‬ ‫ހ ަށި ގ ަނޑ ަށ ް ހަކަތ ަ އ ާއި ބާރ ު ގެނ ެ ް‬ ‫ހ ަށި ގ ަނޑ ުނ ް އުފ ައްދ ައި ނުދ ޭ އެކަމ ަކ ު ހ ަށި ގ ަނޑ ަށ ް‬ ‫ެސޑ ެއ ް ދޮންކ ޭލުގ ައި‬ ‫ބޭނުނ ްވ ާ ތ ަފ ާތ ު ‪ 8‬އ ެމި ނ ޯ އ ި‬ ‫އ ެކ ުލ ެވި ގެނ ްވ ެއ ެވ ެ‪ .‬މ ައި ދ ާއ ާއި ‪ ،‬ގޮހޮރުގ ައި އ ުފެދ ޭ‬ ‫ފާރ ު ފ ަސޭ ހ ަކުރ ުމ ާއި ‪ ،‬ހަޖ ަމ ު ރަގ ަޅ ު ކުރުނ ް‪ ،‬ބޭރަށ ް‬ ‫ސޓ ެރ ޯލ ްގ ެ މި ންވަރ ު‬ ‫ިހނ ްގުނ ް‪ ،‬އ ަދި ލ ޭގ ެ ކ ޮލ ެ ް‬ ‫ދ ަށ ްކުރ ުމުގ ައި ދޮނ ްކެޔ ޮ އެހީތ ެރި ވެދ ެއ ެވ ެ‪.‬‬

‫ނ ީތޖާއަ ީކ‬ ‫ދ ެ ަބއޮޑުވުމުގ ެ ަ‬

‫ނ ިއގ ެ އަ ިލފާންގަޑަކަށް ވެއްޓުން‬ ‫މ ު ިޅމުޖ ު ަތމަޢ ު ިފތ ު ަ‬ ‫ޙ ަސަ ން ޢަބްދ ުﷲ ިޙލް ީމ‬ ‫ކުޑ ަކުޑ ަ މ ުޖުތަމ ަޢ ެއ ްގ ެ ތެރޭގ ައި އުޅ ޭ‬ ‫ސކ ޮޅ ެއ ްގ ެ ތެރޭގ ައި ހިގާނ ެ ކަންތ ައްތަކ ަ ީކ‬ ‫މ ަދ ު ީމ ް‬ ‫އ ެ މ ުޖުތަމ ަޢ ެއްގ ައި އުޅ ޭ އެންމެންނަށްމ ެ ނޭގި‬ ‫ނ ުހުންނާނ ެ ކަންކަމ ެކ ެވ ެ‪ .‬އ ަދި ހަމ ަ އެފަދ ައި ނ ް‬ ‫ސ‬ ‫ކަމ ެއ ްގ ެ ދ ޮގ ު ނުވަތ ަ ތ ެދ ު ވާހަކ ައ ެއ ް ނަމ ަވ ެ ް‬ ‫ފ ަސޭ ހ ައި ނ ް ނ ުފ ެތ ުރި ނ ުދާނެކަނ ް ކަށަވަރ ެވ ެ‪.‬‬ ‫ހަމ ަ މި ފަދ ައި ނ ް އ ެވާހަކ ައ ެއ ް ރައ ްދ ުވ ާ ފަރ ާތ ް‬ ‫ނުވަތ ަ އެފަރ ާތ ެއ ްގ ެ މީހުންނަށ ް މި ވާހަކަތ ައ ް އ ަޑ ު‬ ‫ސ އެންމެންމ ެ ރަނގަޅ ަށ ް‬ ‫ނީ ވި ނ ުދާނެކަނ ްވ ެ ް‬ ‫ސ‬ ‫ދަނ ެއ ެވ ެ‪ .‬ބުނ ެލެވ ޭ ކުޑ ަކުޑ ަ އ ެއްޗ ަކުނ ްވ ެ ް‬ ‫ސދ ަގ ެ ވ ަޅުގ ަނޑަކ ަށ ްވ ެޓުނ ް‬ ‫މ ުޅި މ ުޖުތަމ ަޢ ު ފ ަ ާ‬ ‫އެކަށީގެނ ްވ ެއ ެވ ެ‪ .‬ހަމ ަ އެފަދ ައި ނ ް ބުނ ެލެވ ޭ ކުޑ ަކުޑ ަ‬ ‫ސ‬ ‫އ ެއްޗ ަކުނ ް މ ުޖުތަމ ަޢ ުގ ެ ފޭރާނ ް ވަރުގަދ ަވ ެގެނ ްވ ެ ް‬ ‫ގޮސްފާނ ެތ ެވ ެ‪ .‬ހިތާމައ ަ ީކ އ ަޅުގ ަނޑ ުމެނ ްގ ެ މި‬ ‫ކުޑ ަކުޑ ަ މ ުޖުތަމ ަޢ ުތެރޭގ ައި މީހ ެއ ްގ ެ ނުވަތ ަ‬ ‫ބ ައ ެއ ްގ ެ އ ަބުރ ާއި ޢި އްޒ ަތ ް ނަގ ާލުމ ަށ ް ނުވަތ ަ‬ ‫ސ އ ެޅ ުމ ުގ ެ ބޭނ ުމުގ ައި‬ ‫ކުރަނ ް އުޅ ޭ ކަމަކ ަށ ް ހުރަ ް‬ ‫ސ އ ަމި އްލ ަ އ ެދުމަކ ަށްޓަކ ައި‬ ‫ނުވަތ ަ އެނޫނ ްވ ެ ް‬ ‫ދ ޮގ ުވާހަކަތ ަކ ާއި ވ ަހ ުމުނ ް ފ ުރި ގެނ ްވ ާ ފި ތުނަ ވ ެރި‬ ‫އ ަޑ ުތ ައ ް މ ުޖުތަމ ަޢ ުގ ެ ފޭރާނ ް ވަރުގަދ ަވާކަހަލ ަ‬ ‫ވާހަކަތަކ ަށ ްވުރެނ ް ގި ނައި ނ ް ފ ެތުރުމ ެވ ެ‪.‬‬ ‫ސ ރަނގ ަޅ ު‬ ‫ކޮންމ ެ މ ުޖުތަމ ަޢ ެއްގ ައި ވ ެ ް‬ ‫ސ‬ ‫އާދ ަކާދ ަ އ ާއި ރަނގ ަޅުނޫނ ް އާދ ަކާދަތ ައ ްވ ެ ް‬ ‫ސ ީމހަކ ަށ ް‬ ‫ހުންނާނެކަނ ް އ ެ ީއ އެކަމަކ ަށ ް އ ެއ ްވ ެ ް‬ ‫އި ނ ްކާރ ު ކުރެވޭނ ެ ކަމ ެއްނޫނ ެވ ެ‪ .‬އެގ ޮތުނ ް ގި ނަ‬ ‫ޙާލ ަތްތ ަކުގ ައި އ ެކ ުވ ެރި ކ ަމ ާއި އ ެއ ް ބ ައ ެއްވަންތ ަ‬ ‫”މީހުންކަނ ް“ ދ ައ ްކ ުވާދ ޭ ދި ވ ެ ިހނ ްގ ެ ތެރ ެއި ނ ް ފާހަގ ަ‬ ‫ކުރެވ ޭ އެންމ ެ ހިތްދ ަތި ވ ާ އާދައ ަ ީކ ދެބައ ޮޑ ުވ ުމ ާއި‬ ‫ދ ޮގ ު ވާހަކ ަ ފ ެތުރުމ ެވ ެ‪ .‬ކަށަވަރ ެވ ެ‪ .‬މި ީއ އެންމެނ ްގ ެ‬ ‫ވާހަކ ަ އ ެއ ް ނޫނ ެވ ެ‪ .‬މ ަދ ު ބ ައ ެއ ްގ ެ މި ފަދ ަ‬ ‫ނޭއ ްގ ާނި ޢަމ ަލުތ ަކުނ ް މ ުޅި މ ުޖުތަމ ަޢ ު ހ ަލ ާކ ުގ ެ‬ ‫ތެރެއ ަށ ް ވ ެއްޓެނ ް މ ެދ ުވ ެރި ވ ާ ބ ައ ެއ ްގ ެ ވާހަކ ައ ެވ ެ‪.‬‬ ‫މ ުޅި ރ ާއްޖ ެ ތަޙ ައްމ ަލ ު ކުރ ާ އެންމ ެ ބ ޮޑ ު ފި ކ ުރީ‬ ‫ބ ަލި މ ަޑުކަމ ަ ީކ ދެބައ ޮޑ ުވުމ ޭ ބުނުމ ަ ީކ ގޯހަކ ަށ ް‬

‫ނ ުވާނ ެއ ެވ ެ‪.‬‬ ‫ގި ނަ ފަހަރަށ ް މި ފަދ ަ ވާހަކަތ ައ ް‬ ‫ދ ެކ ެވި ފ ައި ހުންނަނީ ގަސްތުގ ައި ީމހަކ ަށ ް‬ ‫ދެރައ ެއ ް ދި ނުމ ަށ ް ނުވަތ ަ އެމީހ ާގ ެ އ ަބުރ ާއި‬ ‫ސ ބ ައ ެއ ް ފަހަރ ު‬ ‫ޢި އްޒ ަތ ް ނ ެތި ކ ޮށ ްލ ާށ ެވ ެ‪ .‬ނަމ ަވ ެ ް‬ ‫ޝއ ްކ ެއ ްގ ެ ތެރޭގ ައި‬ ‫ނޭގުމ ެއ ްގ ެތެރޭގ ައި ނުވަތ ަ ަ‬ ‫ސ ދ ޮގ ު ވާހަކ ައ ެއ ް ނުވަތ ަ އ ަޑ ެއ ް ފ ަތުރ ާލ ެވ ެއ ެވ ެ‪.‬‬ ‫ވެ ް‬ ‫ސ މި ފަދ ަ‬ ‫އ ަދި ބ ައ ެއ ް ޙާލ ަތުގ ައި މަޖަލަކ ަށ ްވ ެ ް‬ ‫ވާހަކަތ ައ ް ދ ައްކ ައި އެންމ ެ ފ ަހުނ ް ހިތާމ ަވ ެރި‬ ‫ސ ވ ެއ ެވ ެ‪.‬‬ ‫ކަންތ ައްތ ައ ް މ ެދ ުވ ެރި ވާގ ޮތ ްވ ެ ް‬ ‫ދެމ ަފި ރި ނ ްގ ެ ދ ޭތެރ ެއި ނ ް ފ ެށި ގެނ ް‬ ‫މ ުޅި އ ާޢި ލ ާގ ެ ތެރޭގ ައި ‪ ،‬އ ެއްބ ަނޑ ު އ ެއްބ ަފ ާ‬ ‫މީހުންނ ާއި މ ައި ނ ް ބަފ ައި ނ ް ފ ެށި ގެނ ް އަވ ަށ ު‬ ‫އެންމެނ ްގ ެ ތެރޭގ ައި ‪ ،‬ގޭދ ޮށުގ ައި ކ ުޅެނ ްއުޅ ޭ‬ ‫ކ ުދި ވ ެރި ނ ް ފ ެށި ގެނ ް އަނ ެއ ް ގ ޯތި ކ ުދި ވ ެރި ނ ް‬ ‫ދ ޭތެރޭ‪ ،‬ރަށްޓ ެ ިހންނ ާއި ލޯބިވ ެރި ނ ްގ ެ ދ ޭތެރޭގ ައި ‪،‬‬ ‫އ ެއްރަށުނ ް ފ ެށި ގެނ ް އަނ ެއ ް ރަށ ާއި ‪ ،‬މ ު ިޅ‬ ‫އަތ ޮޅުގ ައި ‪ ،‬މ ަސަ އްކ ަތ ު މާހ ައ ުލުނ ް ފ ެށި ގެނ ް‬ ‫ޤ ައ ުމ ުގ ެ ިހނ ްގ ާ ބާރުތ ަކ ާއި އ ެހ ެނި ހެނ ް ދ ާއި ރ ާ‬ ‫މ ެދުގ ައި ‪ ،‬ފި ތުނަވ ެރި ކ ަމ ާއި ‪ ،‬ނަފްރަތ ާއި ‪،‬‬ ‫ރ ުޅި ވ ެރި ކ ަމ ާއި ‪ ،‬ޙ ަސަ ދ ައ ާއި ‪ ،‬ދެކ ޮޅ ުވ ެރި ކަނ ް‬ ‫ފެންނަނީ ރ ުހ ުމ ުގ ެ ލޮލަކ ަށ ް އ ައި ބ ެއ ް ނ ުފެންނާނެއ ޭ‬ ‫ސ އ ަނދި ރި ނ ޫނި އ ްޔ ާ‬ ‫ބުންޏަސް‪ ،‬އ ަދި އ ެލ ޯވ ެ ް‬ ‫ފެންނާނެއ ޭ ބުނ ާހ ާ ސާފުކ ޮށ ެވ ެ‪ .‬މި ީއ ހިތާމ ަ‬ ‫ސ ފެންނަނ ް ހ ުރި ޙ ަ ީޤގ ަތ ެކ ެވ ެ‪.‬‬ ‫ހ ުރި އ ެހެނަ ް‬ ‫އ ަދި މާދ ަމ ާގ ެ މަންޒ ަރުގ ައި ބ ޮޑުކ ޮށ ް ފެންނާނޭ‬ ‫އ ަނދި ރި ގ ަނޑ ެއ ްގ ެ އ ަޞް ލ ެވ ެ‪.‬‬

‫ިބނ ާކުރުވ ަނި ވި ‪ ،‬އ ަދި ހަމ ަ އ ެހެންމ ެ އެންމ ެ‬ ‫ފަނ ާކުރުވ ަނި ވި ‪ ،‬ހ ަތި ޔާރ ެވ ެ‪ .‬މި އަކ ަށ ް ދެބަސްވާނ ެ‬ ‫ޖާގ ައ ެއ ް ނ ެތ ެވ ެ‪ .‬އ ެހ ެނީ މި އީ‪ ،‬ސަ ލ ާމ ާއި‬ ‫ސ‬ ‫ސ ތ ަކުނ ްވ ެ ް‬ ‫ޞލ ަވ ާތ ްލ ެއ ްވި މ ާތ ް ރަސޫލ ާގ ެ ޙ ަ ީދ ް‬ ‫ަ‬ ‫އ ެގެނ ް އޮންނަ ޙ ަ ީޤގަތަކ ަށ ްވާތީއ ެވ ެ‪ .‬އ ަދި‬ ‫ސލ ަތުނ ް‪ ،‬މި ގުނަވަނ ުގ ެ ބޭނުނ ް‬ ‫އެކަލ ޭގ ެފާނ ުގ ެ ރި ާ‬ ‫ަޞޙ ަތްތ ަކ ާއި‬ ‫ހެޔ ޮ ގ ޮތުގ ައި ހިފާނ ެ ގ ޮތ ުގ ެ ނ ޭ‬ ‫ފި ލާވ ަޅުތ ައ ް ފެންނާނ ްހ ުރި ކަމ ެކ ެވ ެ‪ .‬ހިތ ްހެޔޮކ ަމ ާއި‬ ‫އ ޯގ ާތ ެރި ކ ަމ ާއި އި ސްލ ާ ީމ އ ަޚްވަންތަކ ަމ ާއި އ ެކުގ ައި‬ ‫އ ޭގ ެ ބޭނުނ ް ކުރަންޖެހޭނޭ ކަމ ެކ ެވ ެ‪.‬‬ ‫ސ ހިތާމައ ަ ީކ އ ަޅުގ ަނޑ ުމެނ ްގ ެ‬ ‫ނަމ ަވ ެ ް‬ ‫އަޤީދ ާގ ެ ބ ަލި ކ ަށި ކ ަމ ާއި ދ ުނި ޔ ެ ީވ ބޭނުންތަކ ަށ ް‬

‫‪38‬‬

‫ސ ދުލ ަ ީކ ވަރަށ ް‬ ‫ކޮންމެއަކ ަ ް‬ ‫ނުރައ ްކ ާތ ެރި އ ެއްޗ ެކ ެވ ެ‪.‬‬ ‫އ ެ ީއ މި ދ ުނި ޔޭގ ައި‬ ‫ވ ާ އެންމ ެ‬

‫‪15‬‬

‫ޢަބްދުލް ޢަ ީޒޒ ް ޔ ޫސު ފ ް‬

‫ާބ ަޒށް ިކހާ ދު ުރ ހިސާ ެބއްގަ ިއ ހ ު ްނ ަނ އެއ ް ެޗ ިހ ފ ެ ްނ ަނ ަކ ްނ އެގ ޭ ހެއ ް ެޔވެ؟‬ ‫ސނަކ ަށ ް އެންމ ެ ދުރުނ ް ފެންނަނީ ގ ާއްގަޑަކ ަށ ް‬ ‫އާނ ްމ ް ގ ޮތ ެއްގ ައި އި ނ ް ާ‬ ‫ސ ބާޒ ަށ ް އ ެއ ް‬ ‫‪ 550‬ޔ ާޑ ް ދުރ ުމި ނުގ ައި ހުންނަ ތ ަކ ެތި ކިމުގ ައި ީވނަމ ަވ ެ ް‬ ‫މ ޭލ ް ނުވަތ ަ ‪ 1،760‬ޔ ާޑ ް ދުރުގ ައި ހުންނަ ތ ަކ ެތި ސާފްކ ޮށ ް ފެނ ެއ ެވ ެ‪.‬‬

‫މޫދުގަ ިއ އުޅ ޭ މަސް ަތކުގ ެ ެތ ެރ ިއ ްނ އެ ްނމެ ައ ަވ ަހށް ަދ ުތ ުރ‬ ‫ކު ަރ ީނ ކ ޮ ްނ ަމހެއ ް ަކ ްނ އެގ ޭ ހެއ ް ެޔވެ؟‬ ‫ިހބަރ ުގ ެ ބާވ ަތ ެއ ް ކ ަމުގ ައި ވ ާ ސެއި ލ ް ފި ޝް ގ ަޑި އ ަކ ު ‪68‬‬ ‫މ ެއި ލ ްގ ެ ބާރ ު މި ނުގ ައި ދ ަތުރ ު ކުރ ެއ ެވ ެ‪ .‬ސެއި ލ ް ފި ޝް އ ަށ ް މި ބާރ ުމި ނުގ ައި ދ ަތުރ ު ކުރެވ ޭނީ އެއ ަށ ް ލި ިބފ ައި ވ ާ ދި ގ ު‬ ‫ފ ުލ ެކ ިްސބ ަލ ް ހ ަށި ގ ަނޑ ުގ ެ ސަ ބ ަބުންނ ެވ ެ‪ .‬މީގ ެ އާނ ްމ ު އ ުމުރަ ީކ ‪ 4‬އަހަރ ެވ ެ‪ .‬އ ަދި މީގ ެ އަނ ްހެނ ް މަހ ަށ ް އަހަރަކ ު‬ ‫ސ އ ެޅ ުމ ުގ ެ ގާބިލްކަނ ް ލި ިބފ ައި ވ ެއ ެވ ެ‪.‬‬ ‫‪ި 50000‬ބ ް‬

‫އެ ްނމެ ފ ު ަރ ަތ ަމ ަކ ުރދާސް ުނ ަވ ަތ ޕޭޕާރ އުފެއ ް ީދ‬ ‫މުސް ިލމު ްނ ަކ ްނ އެގ ޭ ހެއ ް ެޔވެ؟‬ ‫‪ 794‬މ ވަނަ އަހަރ ު އި ރ ާޤ ުގ ެ ބ ަޤ ްދ ާދުގ ައި ޔޫސުފ ް ިބނ ް ޢުމަރ ު އެންމ ެ ފުރަތަމ ަ‬ ‫ސ އ ުފ ެއ ްދި އ ެވ ެ‪ .‬އ ަދި މި ކަރ ުދާހ ަ ީކ ޔޫރަޕ ްގ ެ ގ ައ ުމ ު ތ ަކުގ ައި‬ ‫ފަހަރަށ ް ކަރ ުދ ާ ް‬ ‫އުފ ައްދ ައި ގ ެ ބޭނުނ ް ކުރަމުނ ް އ ައި ކަރ ުދާހ ައ ް ވުރ ެ މ ާ ކ ޮލ ެ ީޓ ރަގ ަޅ ު މ ޮޅ ު ކަރ ުދ ާހ ެކ ެވ ެ‪.‬‬

‫‪14‬‬

‫ށދޭ!‬ ‫ނ ހާމަކޮ ް‬ ‫ބ ިއކަ ް‬ ‫ނ ަ‬ ‫ނގ ެ ު‬ ‫ނ އެ ީމހު ް‬ ‫ަސތަކު ް‬ ‫ނގ ެ ބ ް‬ ‫ޔހޫ ީދ ް‬ ‫ސޓް ަ‬ ‫ޒަޔަނި ް‬ ‫ނ ީޡފ ު‬ ‫މުޙައްމަދ ު ަ‬ ‫ޒ ަ ޔ ަނި ސްޓ ް ޔ ަހ ޫ ީދންނަ ީކ‬ ‫ސ ޙ ައ ްދުފަހަނަ އ ަޅާފ ައި ވ ާ އ ަޚ ުލ ާޤ ު‬ ‫ޙ ަ ީޤޤ ަތުގ ައި ވ ެ ް‬ ‫ދ ަށ ް ނުބ ައި ނުލ ަފ ާ ބ ައ ެކ ެވ ެ‪ .‬ތި ރީ ގ ައި މި ލި ޔެލ ަނީ‬ ‫ސ ފަރ ާތްތ ަކުނ ް އ ެ ިކ‬ ‫ޒ ަ ޔ ަނި ސްޓ ް ޔ ަހ ޫ ީދނ ްގ ެ އި ް‬ ‫ސތ ަކ ެވ ެ‪.‬‬ ‫ފަހަރުމ ަތި ނ ް ބުނެފ ައި ވ ާ ހަރުކ ަށި ބ ަ ް‬ ‫މި އި ނ ް އެބ ައި މީހުނ ްގ ެ ނުބ ައި ކ ަމ ާއި ނުލ ަފާކަނ ް‬ ‫ވަރަށ ް ރަގަޅ ަށ ް ހާމަކ ޮށްދ ެއ ެވ ެ‪.‬‬

‫ިނއު ޯޔކް ަޓ ިއމްސް ‪ 14 ،‬އޭޕ ް ިރލް ‪،1983‬‬ ‫އި ޒ ްރޭލ ުގ ެ ދި ފ ާ ީއ ބާރ ުގ ެ އޭރ ުގ ެ‬ ‫ޗީފ ް އ ޮފ ް ސްޓ ާފ ް ރަފ ައ ެލ ް ީއޓަނ ް‪ ،‬ޚ ާރި ީޖ‬ ‫ސކިއ ުރި ީޓ ކ ޮމި ޓީއ ާއި‬ ‫ސޔ ާސަ ތ ާއި އ ަދި ެ‬ ‫ި‬ ‫މ ުޚާތ ަބ ް ކުރަމުނ ް ބުނެފ ައި ވ ަނީ‬ ‫”އަހަރުމެނ ް މި ިބންތ ަކުގ ައި ހަމައ ަށ ް‬ ‫ވަޒ ަނ ްވ ެރި ވ ުމ ާއި އ ެކ ު‪ ،‬ދެނ ް ޢަރަ ިބނ ް‬ ‫ސޖ ަހާފ ައި ވ ާ ކުރަފި ތ ަކ ެއ ް‬ ‫ޖެހ ޭނީ ބ ޭ ް‬ ‫ތެޅ ޭހެނ ް ތ ެޅެނ ް“ ކަމ ަށ ެވ ެ‪.‬‬

‫ވުމ ެއްގ ައި ސޮ އ ެއ ް ނ ުކުރާނަނ ް‪ .‬އ ެ ީއ ޠ ަ ީބ ީޢ‬ ‫ކަމ ެއ ް‪ .‬އަހަރުމެނ ް މި ތި ީބ އެމީހުނ ްގ ެ ިބންތ ައ ް‬ ‫ިހފ ައި ގެނ ް‪ .‬މި ީއ އަހަރުމެނ ްގ ެ ކ ަލ ާނގ ެ އަހަރުމެނަށ ް‬ ‫ވ ަޢ ުދ ުވެފ ައި ވ ާ ިބނ ް‪ .‬މި ީއ މުސްލި މުންނަށ ް‬ ‫މ ު ިހނ ްމ ު ކަމަކ ަށ ް ނ ުވާނ ެ‪ .‬އަހަރުމެނ ްގ ެ ކ ަލ ާނގ ެ‬ ‫އ ޮކ ްޓޫބ ަރ ‪ - 1983‬ޖެނެރަލ ް ޝް ލ ާމ ޯ‬ ‫އ ަ ީކ އެމީހުނ ްގ ެ ކ ަލ ާނގ ެއ ެއ ް ނޫނ ް‪ .‬އެމީހުނ ް‬ ‫ލަހ ަތ ު‪ ،‬ތ ެލްއަވީވ ްގ ެ މޭޔ ަރ ކަމ ަށ ް އި ނ ްތި ހ ާބ ު‬ ‫)މުސްލި މުނ ް( ދ ެކ ެނީ އަހަރުމެނ ް އ ައި ް‬ ‫ސ އެމީހުނ ްގ ެ ކުރ ުމ ުގ ެ ކަންތ ައ ް ކ ުރި ޔ ަށ ް ގެނ ްދި ޔ ަ ކ ޮމި ޓީގ ެ‬ ‫ިބންތ ައ ް ފ ޭރި ގަނ ެގެނ ް ތި ީބކަމ ަށ ް‪“.‬‬ ‫ޗެއ ަރމަނ ް ހީލ ްބ ާރނ ް‬ ‫ސ ީޠނ ު މީހުނ ް( މި ތާގ ައި އ ުޅެނ ް‬ ‫”އެމީހުނ ް )ފަލ ަ ް‬ ‫ޖ ެހ ެނީ އ ަޅުނ ްގ ެ ގ ޮތުގ ައި އ ެހެންނ ޫނީ އަހަރުމެނ ް އ ެ‬ ‫ސކ ޮށ ްލާނަނ ް‪ “.‬ކަމ ަށ ެވ ެ‪.‬‬ ‫އެންމެނ ް މަރ ާ ހ ު ް‬ ‫މަރ ުވ ެ ނ ެތި ގެނ ްދާނ ެއ ެވ ެ‪ .‬އ ަދި ޅ ަކ ުދި ނ ް ފ ަހުނ ް‬ ‫ހ ަނދާނ ެއ ް ނ ުހުންނާނ ެއ ެވ ެ‪“.‬‬

‫ޖެ ެނ ަރލް ޝް ާލމޯ ަލ ަހތު‪ެ ،‬ތލް ައވީވ ް ގ ެ މޭޔަރ‪،‬‬

‫ިއޒްރޭލުގ ެ‪ ،‬ކޮލް ޔިސް ރޭލް ރޭ ިޑއޯ‪،‬‬

‫‪ 3‬އ ޮކ ްޓޫބ ަރ ‪ - 2001‬އި ޒ ްރޭލ ުގ ެ‬ ‫ޝމޯނ ް‬ ‫ބ ޮޑ ުވ ަ ީޒ ރ ު އ ެރި އ ެލ ް ޝެ ރޯނ ް‪ި ،‬‬ ‫ޕެރޭޒ ް އ ާއި މ ުޚާތ ަބްކ ޮށ ް ބުނެފ ައި ވ ާ ވާހަކ ަ‬ ‫އ ަ ީކ ”އަހަރުމެނ ް ކަމ ެއ ް ކުރ ާ ކޮންމ ެ ފަހަރަކ ު‬ ‫އެމ ެރި ކ ާ މި ހެނ ް ބުނާނެއ ޭ ނުވަތ ަ އ ެހެނ ް‬ ‫ބުނާނެޔ ޭ ކަލ ޭ ބުނާނ ެ‪ .‬އަހަރެނ ް ކ ަލެޔ ަށ ް‬ ‫ވަރަށ ް ސާފ ު ޢި ބާރ ާތުނ ް ބުނަނ ް އ ޮތ ް ވާހަކ ަ‬ ‫އ ަ ީކ އެމ ެރި ކ ާގ ެ ވާހަކަތަކ ަށ ް އ ަޅާނ ުލާށ ޭ‪.‬‬ ‫އެމ ެރި ކ ާ ކޮނ ްޓ ްރ ޯލ ް ކުރ ާ ބަޔ ަ ީކ އަހަރުމެނ ް‪...‬‬ ‫ސ‬ ‫ޔ ަހ ޫ ީދނ ް ‪ ...‬އެމ ެރި ކ ާގ ެ ރައ ްޔި ތުންނަށ ްވ ެ ް‬ ‫އެކަނ ް ރަނގަޅ ަށ ް އ ެނގޭނ ެ‪.‬‬

‫ިނއު ޯޔކް ަޓ ިއމ ްސް ގ ެ ‪ 31‬މާރޗް‬ ‫‪) ،1988‬ރ ޮ ިއޓާސް ަޚ ަބރު(‬

‫ހުޅ ަނގ ު އ ައ ްސޭ ރި އ ާއި ޣ ައ ްޒ ާ‬ ‫ޙިޞާ ރ ު ކ ޮށ ްގެނ ް އ ޮތ ް އ ޮތ ުމ ާއި ދެކ ޮޅ ު ހ ަދ ާ‬ ‫މ ުޒ ާހަރ ާކުރަމުނ ްދި ޔ ަ މީހުނަށ ް އި ޝާ ރ ާތްކ ޮށ ް‬ ‫ސކ ޮށ ްލާނެކަމ ަށ ް“‬ ‫”މަސްކ ާށި ތ ަކ ެއ ްހެނ ް ޗި ް‬ ‫ޝ ީމރ ު‬ ‫ީޝކ ް ަ‬ ‫އި ޒ ްރޭލ ުގ ެ ބ ޮޑ ުވ ަ ީޒ ރ ު އ ަ‬ ‫ސ‬ ‫ބުނެފ ައި ވ ެއ ެވ ެ‪ .‬އޭނ ާ ބުނެފ ައި ވ ަނީ ”އެތ ައ ްހ ާ ް‬ ‫އަހަރ ެއ ްގ ެ ތ ާރީ ޚ ަށ ް ރި ޢާޔ ަތްކ ޮށ ް މި ފަރުބަދ ައި ގ ެ‬ ‫މަތީހުރ ެ އަހަރެނ ް ބުނަނ ް‪ ،‬އެމީހުނ ް )މުޒ ަހަރ ާކުރ ާ‬ ‫ޢަރަ ިބނ ް(ނަ ީކ އަހަރުމެންނ ާއި އ ަޅާބ ަލ ާއި ރ ު‬ ‫ސކ ޮށ ްލެވޭފަދ ަ މަސްކ ާށި ތ ަކ ެކ ެވ ެ‪“.‬‬ ‫ފ ައި ދ ަށުގ ައި ޗި ް‬

‫ޖުވިޝް ޕ ެ ަރޑޮކްސް ‪ ،‬ޞަ ފްޙާ ‪ 121‬ޑ ޭ ިވޑ ް ެބ ްނ ގ ޫ ޯރން‪،‬‬ ‫އި ޒ ްރޭލ ުގ ެ ފުރަތަމ ަ ބ ޮޑ ު ވ ަ ީޒ ރ ު‬ ‫ބުނެފ ައި ވ ެއ ެވ ެ‪” .‬އަހަންނަ ީކ ޢަރަ ިބ ީލޑ ަ ރ ެއްނަމ ަ‬ ‫ސ‬ ‫ސ އި ޒ ްރޭލ ާއި އ ެކ ު އ ެއްބ ަ ް‬ ‫އަހަރެނ ް ދުވަހ ަކ ުވ ެ ް‬

‫ޑ ޭ ިވޑ ް ެބ ްނ ގ ު ޯރ ްނގ ެ ަޑ ިއ ީރ‬

‫‪ 16‬ޖުލ ައި ‪ 1948‬ޑ ޭވި ޑ ް ބެނ ް ގ ޫރޯނ ް‪،‬‬ ‫އި ޒ ްރޭލ ުގ ެ ފުރަތަމ ަ ބ ޮޑ ު ވ ަ ީޒ ރ ު ބުނެފ ައި ވ ަނީ ‪،‬‬ ‫ސ ީޠނ ު މީހުނ ް އ ަނބުރ ާ މި ިބންތ ަކުގ ައި‬ ‫”ފަލ ަ ް‬ ‫ވަޒ ަނ ްވ ެރި ވި ޔ ަ ނ ުދި ނުމ ަށ ް އަހަރުމެންނަށ ް‬ ‫ކުރ ެވެނ ް އ ޮތ ްހ ާ ހ ުރި ހ ާ ކަމ ެއ ް ކުރާނަނ ް‪ “.‬އ ަދި‬ ‫ސ ީޠނ ު މީހުނަށ ް އެމީހުނ ްގ ެ ގ ޭގެއ ަށ ް އ ަނބުރ ާ‬ ‫ފަލ ަ ް‬ ‫ނާދެވޭނ ެ ކ ަމ ުގ ެ ޔ ަ ީގންކ ަށ ް އޭނ ާގ ެ އ ެކ ުވ ެރި‬ ‫ޒ ަ ޔ ަނި ސްޓ ް ޔ ަހ ޫ ީދންނަށ ް ދ ެމުނ ް އޭނ ާ ބުނެފ ައި ވ ަނީ‬ ‫ސ ީޠނ ު މީހުނ ް( ގ ެ މުސްކ ު ިޅނ ް‬ ‫”އެމީހުނ ް )ފަލ ަ ް‬

‫ިނއު ޯޔކް ަޓ ިއމްސް‬

‫‪ 14‬އ ޭޕ ްރި ލ ް ‪ - 1983‬އި ޒ ްރޭލ ުގ ެ‬ ‫ދި ފ ާ ީއ ބާރ ުގ ެ އޭރ ުގ ެ ޗީފ ް އ ޮފ ް ސްޓ ާފ ް ރަފ ައ ެލ ް‬ ‫ީއޓަނ ް‪ ،‬ބުނެފ ައި ވ ެއ ެވ ެ‪” .‬އަހަރެނ ް ވަރަށ ް ހާމަކަނ ް‬ ‫ބ ޮޑުކ ޮށ ް މި ބުނަނީ އި ޒ ްރޭލ ު ބިމ ުގ ެ އެންމ ެ‬ ‫ސ ޢަރަ ިބންނަކ ަށ ް ވަޒ ަނ ްވ ެރި އ ެއ ް‬ ‫ތަންކ ޮޅ ެއްގ ައި ވ ެ ް‬ ‫ނ ުވެވޭނ ެ‪ .‬އަހަރުމެނ ްގ ެ ބާރ ު ހ ުރި ކަނ ް ދ ައ ްކ ާލާނަނ ް‪.‬‬ ‫ސފ ައި ޖަހ ައި ގެނ ް އަހަރެމެނ ްގ ެ‬ ‫ޢަރަ ިބނ ް ހަތަރ ެ ް‬ ‫ކ ައި ރި ޔ ަށ ް އަންނަންދެނ ް އަހަރުމެނ ް އ ަތުގ ައި ހ ުރި‬ ‫ހ ުރި ހ ާ ބާރ ެއ ް ބޭނުނ ްކުރާނަނ ް‪“.‬‬

‫‪13‬‬

‫ރފަށް ިލބޭ އ ު ިނކަމ ާ‬ ‫ފާފަކުރުމުގ ެ ސަ ަބބުން ޝަ ަ‬ ‫ފަޒްލޫން މުޙައްމަދ ު‬ ‫އ ެއްމެހ ައި ޙ ަމ ްދ ާއި ޘަނ ާ‬ ‫ސނ ާ‬ ‫ޙ ައ ްޤ ުވ ެގެންވ ަނީ ނ ެތ ުމ ުގ ެ ތެރ ެއި ނ ް އި ނ ް ާ‬ ‫ޝރަފ ައި ޢި އްޒ ަތ ް‬ ‫ސނާއ ަށ ް ަ‬ ‫އުފ ައްދަވ ައި އ ެ އި ނ ް ާ‬ ‫ޞލ ަވާތ ައި ސަ ލ ާމ ް‬ ‫ދ ެއ ްވި މ ާތ ް ﷲ އ ަށ ެވ ެ‪ަ .‬‬ ‫ލ ެއ ްވުނ ް އ ެދި ދ ުޢ ާ ކުރަނީ މ ަޚ ުލ ޫގުނ ްކުރ ެ އެންމ ެ‬ ‫ޝރަފ ުވ ެރި ނަބިއ ްޔ ާ މުޙ ައްމ ަދ ު ﺻﻠﻰ ﺍﷲ ﻋﻠﻴﻪ‬ ‫ަ‬ ‫ﻭﺳﻠﻢ އ ަށ ެވ ެ‪ .‬އެއ ަށްފ ަހ ު ދަންނައ ެވ ެ‪.‬‬ ‫ޝރަފ ާއި ޢި އްޒ ަތ ް ކުޑ ަވާކަހަލ ަ‬ ‫ސ މީހ ެއ ްގ ެ ަ‬ ‫އ ެއ ްވ ެ ް‬ ‫ސ‬ ‫ސ ޢަމ ަލ ެއ ް ކުރުމ ަ ީކ އ ެއ ްވ ެ ް‬ ‫އ ެއ ްވ ެ ް‬ ‫ސނަކ ު ކ ޮއ ްގެނ ްވާނޭ ކަމ ެއ ް ނޫނ ެވ ެ‪.‬‬ ‫އި ނ ް ާ‬ ‫މި ގ ޮތުނ ް ﷲވ ަނީ މ ުއ ުމި ނ ު ޤ ަޒ ުފ ް ކުރުނ ް‬ ‫ޙަރ ާމ ް ކުރައ ްވާފ ައ ެވ ެ‪ .‬އ ެހ ެނީ އެކަމ ަ ީކ‬ ‫ޝރަފ ާއި ޢި އްޒ ަތ ަށ ް އ ުނި ކަނ ް‬ ‫އަނ ްހެނ ާގ ެ ަ‬ ‫ލި އްބ ައި ދ ޭ ކަމ ެކ ެވ ެ‪ .‬މި ކަނ ް ބ ަޔާނ ްކުރައްވ ައި‬ ‫ﷲ ވަޙީކުރައ ްވާފ ައި ވ ެއ ެވ ެ‪)) .‬ﺇ ﹺ ﱠﻥ ﺍﻟﱠ ﹺﺬﻳ ﹶﻦ‬ ‫ﻳﹶﺮﹾ ﹸﻣﻮ ﹶﻥ ﹾ ﹸ‬ ‫ﹶﺎﺕ ﻟﹸ ﹺﻌﻨﹸﻮﺍ‬ ‫ﺍﶈ ﹾ ﹶ‬ ‫ﹶﺎﺕ ﺍﻟﹾ ﹶﻐﺎ ﹺﻓ ﹶﻼ ﹺﺕ ﹾﺍﳌ ﹸ ﹾﺆ ﹺﻣﻨ ﹺ‬ ‫ﺼﻨ ﹺ‬ ‫ﻴﻢ‬ ‫ﹺﻓﻲ ﺍﻟ ﱡﺪﻧ ﹾ ﹶﻴﺎ ﻭﹶ ﹾﺍﻵ ﹺﺧﺮﹶ ﹺﺓ ﻭﹶﻟﹶ ﹸﻬ ﹾﻢ ﹶﻋ ﹶﺬ ﹲ‬ ‫ﻈ ﹲ‬ ‫ﺍﺏ ﹶﻋ ﹺ‬ ‫((]ﺳﻮﺭﺓ ﺍﻟﻨﻮﺭ‪[23:‬‬ ‫މާނައީ‪” :‬ހަމަކަށަވަރުނ ް‪ ،‬ޢި އްފ ަތ ްތ ެރި ‪،‬‬ ‫ސނ ެތ ް މ ުއ ުމި ނ ު‬ ‫ފާފ ަކުރ ުމ ުގ ެ ޚިޔ ާލ ެއ ްވ ެ ް‬ ‫އަނ ްހެނުންނަށ ް ޤ ަޒ ުފ ް ކުރ ާ މީހުންނަށ ް‪،‬‬ ‫ދ ުނި ޔ ެއ ާއި ‪ ،‬އ ާ ިޚރަތުގ ައި ލ ަޢުނަތ ް‬ ‫ލ ައ ްވާފ ައި ވ ެއ ެވ ެ‪ .‬އ ަދި އ ެއުރެންނަށ ް‬ ‫ބ ޮޑ ުވ ެގެނ ްވ ާ ޢަޛ ާބ ު ހ ުށްޓ ެވ ެ‪“.‬‬ ‫ސ އަނ ެކ ާގ ެ ޢި އްޒ ަތ ައި‬ ‫ކޮންމ ެ ީމހ ަކ ުވ ެ ް‬ ‫ޝރަފ ު ރައ ްކ ާތ ެރި ކުރުމ ަށ ް ގަދައަޅ ައި މ ަސަ ތްކ ަތ ް‬ ‫ަ‬ ‫ޝރަފ ާއި ޢި އްޒ ަތ ަށ ް‬ ‫ކުރަނ ް ޖެހޭނ ެއ ެވ ެ‪ .‬އ ަދި ަ‬ ‫އ ުނި ކަމ ެއ ް އަންނަފަދ ަ ޢަމ ަލ ެއ ް ީމހ ަކ ު ކ ޮށ ްފި ނަމ ަ‬ ‫އ ެ ީމހ ަކ ު ޠ ާ ިހރުކ ޮށ ްދި ނުމ ަ ީކ އ ަ​ަމުރ ުވ ެރީ ނ ްގ ެ މ ައްޗ ަށ ް‬ ‫މ ާތ ް ﷲ ވ ާޖި ބ ު ކުރައ ްވާފ ައި ވ ާ ކަމ ެކ ެވ ެ‪.‬‬ ‫ސނ ާ އެކަމ ެއ ް ކުރ ުމ ުގ ެ ސަ ބ ަބުނ ް‬ ‫އި ނ ް ާ‬ ‫ޝރަފ ާއި ޢި އްޒ ަތ ަށ ް އ ުނި ކަނ ް‬ ‫ސނ ާގ ެ ަ‬ ‫އި ނ ް ާ‬ ‫ލި އްބ ައި ދ ޭ ކަންކ ަމ ުގ ެ ތެރޭގ ައި ޒި ނޭގ ެ ފާފައ ަށ ް‬ ‫އަރައި ގ ަތުނ ް ިހމެނ ެއ ެވ ެ‪ .‬މި ކަމ ަ ީކ މި ކަނ ް‬ ‫ޝރަފ ު ވ ެއްޔ ައި‬ ‫ކ ޮށ ްފި މީހ ާގ ެ ޢި އްޒ ަތ ައި ަ‬ ‫ސ ީމހ ަކ ު މި ނުބ ައި‬ ‫މ ޮޑ ެލާކަމ ެކ ެވ ެ‪ .‬އ ެއ ްވ ެ ް‬ ‫‪12‬‬

‫އެކަމުން ޠ ާ ިހރުކުރުން‬ ‫ޝރީ ޢ ަތުގ ައި‬ ‫ފާފައ ަށ ް އަރައި ގެނ ްފި ކަނ ް އި ސްލ ާ ީމ ަ‬ ‫ކ ަނޑ ައ ެޅި ފ ައި ވ ާ ގ ޮތ ުގ ެ މ ަތި ނ ް ޘާބިތ ުވ ެއްޖެނަމ ަ‬ ‫އ ެ ީމހ ަކ ު ޠ ާ ިހރ ު ކ ޮއ ްދި ނުމ ަ ީކ އ ަމުރ ުވ ެރީ ނ ްގ ެ‬ ‫މ ައްޗ ަށ ްވ ާ ވ ާޖި ބ ެކ ެވ ެ‪ .‬ފ ަހ ެ މި ނުބ ައި ފާފައ ަށ ް‬ ‫އަރައި ގަންނަ މީހ ާ ޠ ާ ިހރ ު ކުރެވޭނެގ ޮތ ް މ ާތ ް‬ ‫ﷲވ ަނީ ހ ަތ ް އ ުޑ ު މ ަތި ނ ް ބ ާވާލ ައ ްވާފ ައ ެވ ެ‪.‬‬ ‫މި ކަނ ް ބ ަޔާނ ްކުރައްވ ައި މ ާތ ް ﷲ ވަޙީކުރ ެއ ްވ ެވި‬ ‫އާޔ ަތުގ ައި މާނައި ގ ައި ވ ަނީ ؛ ޒި ނޭކުރ ާ އަނ ްހެނ ާއ ާއި ‪،‬‬

‫ސ އި ޚ ްތި ޔާރ ެއ ް ލި ބިގެނ ް‬ ‫މި ކ ަމުގ ައި އ ެއ ްވ ެ ް‬ ‫ނ ުވ ެއ ެވ ެ‪ .‬މި ކަނ ް ބ ަޔާނ ްކުރައްވ ައި މ ާތ ް ﷲ‬ ‫ވަޙީކުރައ ްވ ާ ފ ައި ވ ާ ބަސްފ ުޅ ުގ ެ މާނައި ގ ައި ވ ަނީ ؛‬ ‫”އ ަދި މ ާތ ް ﷲ އ ާއި ‪ ،‬އެކ ަލ ާނގ ެ ރަސޫލ ާ ކަމަކ ަށ ް‬ ‫ނި ޔ ާކުރައްވ ައި ފި ހިނދ ު‪ ،‬މ ުއ ުމި ނ ު ފި ރި ހެނަކ ަށ ްވެސް‪،‬‬ ‫އ ަދި މ ުއ ުމި ނ ު އަނ ްހެނަކ ަށ ްވެސް‪ ،‬އ ެއުރެނ ްގ ެ‬ ‫އެކ ަމުގ ައި އ ެއުރެންނަށ ް އި ޚ ްތި ޔާރ ު އ ޮތުމ ަ ީކ‬ ‫ނ ެތްކަމ ެކ ެވ ެ‪ .‬އ ަދި މ ާތ ް ﷲ އ ަށ ާއި ‪ ،‬އެކ ަލ ާނގ ެ‬

‫ޒި ނޭކުރ ާ ފި ރި ހެނ ާއ ާއި ދެމީހުނ ްކުރ ެ ކޮންމ ެ ީމހ ަކ ުގ ެ‬ ‫ގ ައި ގ ައި ‪ ،‬ސަ ތޭކ ަ އ ެތި ފަހަރުނ ް ޙ ައ ްދ ު ޖ ަހ ާށ ެވ ެ!‬ ‫އ ަދި ﷲ އ ަށ ާއި އ ާ ިޚރަތ ްދުވަހ ަށ ް ތި ޔަބ ައި މީހުނ ް‬ ‫ީއމާނ ް ވާކ ަމުގ ައި ވ ަނީ ނަމ ަ‪ ،‬މ ާތ ް ﷲގ ެ ީދނުގ ައި‬ ‫އ ެ ދެމީހުންނާމ ެދ ު އ ޯގ ާވ ެރި ކަމ ެއ ް ތި ޔަބ ައި މީހުނ ް‬ ‫ނުބަހ ައ ްޓ ާހ ުށި ކަމ ެވ ެ! އ ަދި އ ެ ދެމީހުންނަށ ް ދެވ ޭ‬ ‫ޢ ުޤ ޫބ ާތ ް‪ ،‬މ ުއ ުމި ނުނ ްގ ެ ބަޔ ަކ ު ދެކ ޭހ ުށި ކަމ ެވ ެ!‬ ‫]ﺳﻮﺭﺓ ﺍﻟﻨﻮﺭ‪[2:‬‬ ‫ޝރަފ ާއި‬ ‫ޒި ނޭކުރ ުމ ުގ ެ ސަ ބ ަބުނ ް ަ‬ ‫ޢި އްޒ ަތ ަށ ް އ ުނި ކަނ ް ގެންނަ މީހުނ ް‬ ‫ޠ ާ ިހރ ުކުމ ަށްޓަކ ައި ‪ 100‬އ ެތި ފަހަރުނ ް ހ ައ ްދ ު‬ ‫ޖ ެހުމ ަ ީކ މ ާތ ް ﷲ ބާވ ައި ލ ައ ްވާފ ައި ވ ާ ޙ ުކ ުމ ްފ ުޅ ެވ ެ‪.‬‬

‫ރަސޫލ ާ ﺻﻠﻰ ﺍﷲ ﻋﻠﻴﻪ ﻭﺳﻠﻢ އ ަށ ް އުރ ެދި އްޖ ެ މީހ ާ‬ ‫)ދަންނ ާށ ެވ ެ!( ފ ަހ ެ‪ ،‬ފ ާޅ ުވ ެގެނ ްވ ާ މ ަގ ުފުރ ެދުމ ަކުނ ް‬ ‫އ ެ ީމހ ަކ ު ފުރ ެދި އްޖެކަނ ް ކަށަވަރ ެވ ެ‪] “.‬ﺳﻮﺭﺓ‬ ‫ﺍﻷﺣﺰﺍﺏ‪[36:‬‬ ‫ޝރަފ ަށ ް އ ުނި ކަނ ް ލި ބ ެނީ‬ ‫ސނ ާގ ެ ަ‬ ‫އި ނ ް ާ‬ ‫ފާފ ަ ކުރ ުމ ުގ ެ ސަ ބ ަބުންނ ެވ ެ‪ .‬އ ަދި އ ެ އ ުނި ކަނ ް‬ ‫ލި ިބގަންނަ މީހ ާ ޠ ާ ިހރ ުވ ެގެނ ް ދ ާނީ އި ސްލ ާ ީމ‬ ‫ޝރީ ޢ ަތުގ ައި އެކަމަކ ަށ ް ކ ަނޑ ައ ެ ިޅފ ައި އޮންނަ‬ ‫ަ‬ ‫ޙ ައ ްދ ު ޤ ާއި މ ް ކުރ ުމުންނ ެވ ެ‪ .‬ﷲގ ެ މ ަގުގ ައި‬ ‫ފ ައި ތި ލ ަ ޘާބިތ ުކުރ ުމ ުގ ެ ހެޔ ޮ ތ ައުފީޤ ް އަޅަމެނަށ ް‬ ‫ދ ެއ ްވ ާށި އ ެވ ެ‪.‬‬

‫ސ ޙަދީޘ ް‬ ‫)ތި ރ ްމި ޒީ‪ ،‬އ ަބ ޫ ދ ާޥ ޫދ ް(‪ .‬އ ަދި ވ ެ ް‬ ‫ކުރ ެއ ްވި އ ެވ ެ ”މުސްލި މ ަ ީކ އެމީހ ެއ ްގ ެ އ ަތ ާއި‬ ‫ދ ުލ ުގ ެ ނުބ ައި ކ ަމުނ ް އ ެހެނ ް މުސްލި މުނ ް‬ ‫ސަ ލާމ ަތ ްވ ެގެނ ްވ ާ މީހ ާއ ެވ ެ“ )ބ ުޚ ާރީ (‪.‬‬ ‫ދ ަމ ު ނަމ ާދުކ ޮށ ް ރޭގ ަނޑ ުގ ެ ވ ަގ ުތުތ ައ ް‬ ‫އ ަޅުކ ަމުގ ައި ހޭދ ަކުރުމ ަ ީކ ނުހަނ ު ހެޔ ޮ‬ ‫ސ‬ ‫ދަރުމ ަ އ ާއި ޘ ަވ ާބ ު ހ ުރި ‪ ،‬ނަމ ަވ ެ ް‬ ‫އ ަޅުގ ަނޑ ުމެނ ްގ ެ ތެރ ެއި ނ ް ވަރަށ ް މ ަދ ު‬ ‫ބަޔަކ ަށ ް ނ ޫނީ ނ ުކުރެވޭކަމ ެކ ެވ ެ‪ .‬ތި މ ާ އ ަ ީކ‬ ‫ރި ވ ެތި އ ަޚ ުލާޤ ެއ ްގ ެ ވ ެރި އ ެއްނަމ ަ ރޭގ ަނޑ ުގ ެ‬ ‫ވ ަޤ ުތުގ ައ ް އ ަޅުކ ަމުގ ައި ހޭދ ަކުރ ާ މި ހ ާއ ާއި އ ެއ ް‬ ‫ދަރަޖައަކ ަށ ް ތި މާއ ަށ ް އާދެވޭނެކަމ ަށ ް ރަސޫލ ާ‬ ‫މުޙ ައްމ ަދ ު ﺻﻠﻰ ﺍﷲ ﻋﻠﻴﻪ ﻭﺳﻠﻢ ޙަދީޘ ް‬ ‫ކުރައ ްވާފ ައި ވާކަމ ަށ ް ބ ުޚ ާރީ ‪ ،‬އ ަލ ް ޙާކިމ ް އ ަދި އ ަދ ޫ‬ ‫ދ ާވ ޫދ ު ރި ވ ާކުރައ ްވާފ ައި ވ ެއ ެވ ެ‪.‬‬ ‫މ ުޅި އި ސްލ ާމ ް ީދނަ ީކ އ ަޚ ްލ ާޤ ު‬ ‫ސ‬ ‫ކަމ ަށ ާއި ީދނ ުގ ެ އެންމެހ ައި އ ަޅުކަންތ ަކުނ ްވ ެ ް‬ ‫ފ ެނި ގެންދ ަނީ މި ކަންކަމ ަށ ް ކަމ ަށ ް ބ ޮޑ ެތި ދީނީ‬ ‫ޢި ލ ްމ ުވ ެރި ނ ް ވި ދ ާޅ ުވ ާއި ރ ު އަހަރެމެނ ް މުސްލި މުނ ްގ ެ‬ ‫ސ މި ކަމ ަށ ް‬ ‫ދި ރ ުއ ުޅ ުމ ުގ ެ އެންމެހ ައި ކަމ ެއްގ ައި ވ ެ ް‬ ‫ސ‬ ‫ްޞ ސަ މ ާލުކަމ ެއ ް ކޮންމ ެހެނ ްވ ެ ް‬ ‫ވަރަށ ް ޚ ާއ ަ‬ ‫ދޭންޖ ެހ ެއ ެވ ެ‪ .‬ވ ަ ީޒ ފ ާގ ެ މާޙ ައ ުލ ާއި ‪ ،‬ސްކ ޫލުތ ަކުގ ައި‬ ‫ިކޔ ަވ ާ ދ ަރި ވަރުނ ް އ ަދި މީގ ެ އި ތުރުނ ް އ ަދ ު‬ ‫ޯޝލ ް ނ ެޓ ްވ ޯ ިކނ ް“‬ ‫ސ ބ ުކ ް ފަދ ަ ”ސ ަ‬ ‫ޒ ަމ ާނީ ފ ޭ ް‬ ‫ސ‬ ‫ވ ެބ ްސަ އި ޓުތ ައ ް ބޭނުނުނ ްކުރ ާ ކުރ ުމުގ ައި ވ ެ ް‬ ‫ސފަތ ައ ް‬ ‫މި ދެންނ ެވި މ ަކ ާރި މ ުލ ް އ ަޚ ްލ ާޤ ުގ ެ ި‬ ‫ްޞކ ޮށ ް‬ ‫ފެންނަނ ް ޖ ެހ ެއ ެވ ެ‪ .‬އ ަދި ވ ަ ިކނ ް ޚ ާއ ަ‬ ‫ީދނަށ ް ލޯބިކުރ ާ‪ ،‬ރަސޫލ ާ މުޙ ައްމ ަދ ު ﺻﻠﻰ ﺍﷲ‬ ‫ސންނަތ ަށ ް އ ުޅުމ ަށ ް މ ަސަ އްކ ަތ ްކުރ ާ‬ ‫ﻋﻠﻴﻪ ﻭﺳﻠﻢގ ެ ު‬ ‫ކ ުދި ނ ްގ ެ ފަރ ާތުނ ް މި ދެންނ ެވި ފަދ ަ އ ަޚ ުލ ާޤ ު ހަމ ަ‬ ‫ސ ފެންނަންޖ ެހ ެއ ެވ ެ‪ .‬ފޭސްބ ުކ ް‬ ‫ކޮންމ ެހެނ ްވ ެ ް‬ ‫ރަނގ ަޅ ު ގ ޮތުގ ައި ބޭނުނ ްކުރުމ ަ ީކ މ ައ ްސަ ލ ައ ެއ ް‬

‫ނޫންކަމ ަށ ް ބ ައ ެއ ް ދީނީ ޢި ލ ްމ ުވ ެރި ނ ް ވި ދ ާޅ ުވ ާއި ރ ު‪،‬‬ ‫އަނ ެއްބ ައި ޢި ލ ްމ ުވ ެރި ނ ް ފޭސްބ ުކ ް އ ާއި މ ެދ ު ދ ެކ ެނީ‬ ‫އ ެ ީއ އި ސްލ ާމ ް ީދނ ާއި ީބރައްޓ ެ ިހ އ ެއްޗ ެއްކަމ ަށ ެވ ެ‪.‬‬ ‫އ ެހެންކ ަމުނ ް މި ކަމ ަ ީކ ސަ މ ާލ ުވާންޖެހ ޭ ކަމ ެކ ެވ ެ‪.‬‬ ‫ޤ ައ ުމ ުގ ެ ވ ެރި ޔ ާގ ެ ިކބ ައި ނ ް އަހަރެމެނ ް ހިތްހަމ ަ‬ ‫ނުޖެހ ޭ އ ަދި އި ސްލ ާމ ް ީދނ ާއި ީބރައްޓ ެ ިހ‬ ‫ވާހަކަތ ަކ ާއި ޢަމ ަލުތ ަކ ެއ ް ފެނުނަސް‪ ،‬ފޭސްބ ުކ ް ފަދ ަ‬ ‫ޯޝލ ް ނ ެޓ ްވ ޯ ިކނ ް ވ ެބ ްސަ އި ޓުތ ަކުގ ައި ވ ެރި ޔ ާގ ެ‬ ‫ސ ަ‬ ‫ކ ާޓޫނ ު ކުރަހ ައި ‪ ،‬ޖ ޯކ ު ޖަހ ައި ‪ ،‬ކޮމެނ ްޓުކ ޮށ ް‬ ‫ސަ އ ްލާކ ޮށ ް ހ ެދުމ ަ ީކ މ ާތ ްވ ެގެނ ްވ ާ އި ސްލ ާމ ް‬ ‫ީދންދ ެކ ެ ލޯބިވ ާ‪ީ ،‬ދނަށ ް އ ުޅުމ ަށ ް މ ަސަ އްކ ަތ ްކުރ ާ‬ ‫ސ ޙ ާލ ެއްގ ައި‬ ‫ކ ުދި ނ ްގ ެ ފަރ ާތުނ ް އ ެއ ްވ ެ ް‬ ‫ފ ެނި ގެނ ްވާނެފަދ ަ އ ަޚ ުލާޤ ެއ ް ނޫންކ ަމ ާއި މ ެދ ު ދީނީ‬ ‫ސ ޢި ލ ްމ ުވ ެރި އ ަކ ު ދެބ ަހ ެއ ް ނ ުވާނ ެއ ެވ ެ‪.‬‬ ‫އ ެއ ްވ ެ ް‬ ‫ސފަތ ަކ ާއި ފ ުށުއަރާގޮތ ަށ ް‬ ‫މ ަކ ާރި މ ުލ ް އ ަޚ ްލ ާޤ ްގ ެ ި‬ ‫ދި މާކ ޮށ ް‪ ،‬ޖ ޯކުޖަހ ައި ‪ ،‬ކ ާޓޫނ ް ކުރަހ ައި ހ ެދުމ ަ ީކ‬ ‫ސ ފ ައި ދ ާއ ެއ ް ހ ުރި ‪ ،‬އ ަދި އަހަރެމެނ ްގ ެ‬ ‫އ ެއ ްވ ެ ް‬ ‫ސ ވަރަކ ަށ ް‬ ‫ާޞލ ް ކުރުމ ަށ ް އ ެއ ްވ ެ ް‬ ‫ްޞދ ު ޙ ި‬ ‫މ ަޤ ަ‬ ‫އެހީތ ެރި ވެދ ޭ ކަމ ެއ ްތ ޯ ސުވ ާލ ު އ ުފެދ ެއ ެވ ެ! މި ފަދ ަ‬ ‫ކަންކަނ ް ގި ނަފަހަރަށ ް ކުރ ެވ ެނީ ދީނީ ރ ޫޙުގ ައި ‪،‬‬ ‫ސ ވ ާ ލޯބީގ ެ ސަ ބ ަބުނ ް‬ ‫ީދންދ ެކ ެ ތި މ ާ ޙ ަ ީޤޤ ަތުގ ައި ވ ެ ް‬ ‫ކ ަމުގ ައި ވި ޔަސް‪ ،‬ޤ ަބ ޫލ ުކުރަންޖެހ ޭ ޙ ަ ީޤޤަތ ަ ީކ‬ ‫މި ފަދ ަ ޢަމ ަލުތަކ ަ ީކ އި ސްލ ާމ ް ީދނ ާއި ‪ީ ،‬ދނ ުގ ެ‬ ‫އ ުޞޫ ލ ް ތ ަކ ާއި ދީނީ އ ަޚ ްލ ާޤ ާއި މ ު ީޅނ ް ޚިލ ާފ ު‬

‫ކަންކަންކ ަމުގ ައ ެވ ެ‪.‬‬ ‫ސ‬ ‫ާސ އ ަދި އ ެހ ެނި ހެނ ްވ ެ ް‬ ‫ސޔ ީ‬ ‫ޤ ައ ުމ ުގ ެ ި‬ ‫ކަންކ ަމުގ ައި ދެބަސްވުންތ ައ ް އ ުފެދ ޭ ޙާލ ަތުތ ަކުގ ައި‬ ‫ާސ ޕ ާ ީޓތ ަކުނ ް ޢަމ ަލ ުކުރ ާ ގ ޮތ ާއި ީދނަށ ް‬ ‫ސޔ ީ‬ ‫ި‬ ‫ލޯބިކުރ ާ‪ީ ،‬ދނަށ ް ނަޞް ރުދ ޭ ފަރ ާތްތ ަކުނ ް‬ ‫ޢަމ ަލ ުކުރ ާ ގ ޮތުގ ައި ހުންނަންޖެހޭނ ެ ފަރަގ ަ ީކ‬ ‫ރި ވ ެތި އ ަޚ ުލާޤ ެވ ެ‪ .‬ކަންކަނ ް އި ޞް ލ ާޙ ު ކުރުމ ަށ ް‬ ‫ސ އ ަޕްޑ ޭޓ ް‬ ‫ސޓޭޓ ަ ް‬ ‫ފޭސްބ ުކްގ ައި ކޮމެނ ްޓްކ ޮށ ް ް‬ ‫ސ‬ ‫ކ ުރި އަސް‪ ،‬ވ ެބ ްސަ އި ޓ ެއްގ ައި މ ަޒ ުމޫނ ެއ ް ލި ޔުނަ ް‬ ‫ސ މި‬ ‫ނުވަތ ަ މ ަގުމ ައްޗ ަށ ް ނ ުކުމ ެ މ ުޒ ާހަރ ާ ކ ުރި އ ަ ް‬ ‫ސފަތ ައ ް ފެންނަނ ް‬ ‫ދެންނ ެވި މ ަކ ާރި މ ުލ ް އ ަޚ ްލ ާޤ ުގ ެ ި‬ ‫ޖ ެހ ެއ ެވ ެ‪ .‬މުސްލި މ ެއ ްގ ެ ގ ޮތުގ ައި ފ ަޚުރ ުވ ެރި ވެވ ޭނީ‬ ‫އޭރުންނ ެވ ެ‪ .‬ހިތްވަރ ާއި އ ެ ީކ ކ ުރި އ ަށ ްދ ާ މަގ ަ ީކ‬ ‫ދި ންނަވާނ ެ މަގ ަށ ް ވ ާނީ އޭރުންނ ެވ ެ‪ .‬އ ަދި ކ ުރި ނ ް‬ ‫ޝރަފ ު އ ަލުނ ް‬ ‫އ ުއްމަތ ަށ ް ދ ެއ ްވި ފަދ ަ މ ަތި ވ ެރި ަ‬ ‫ސބިތ ުވ ެގެންނ ެވ ެ‪.‬‬ ‫ސ އެގ ޮތުގ ައި ާ‬ ‫ލި ބ ޭނީ ވ ެ ް‬ ‫ﺴ ﹶﻨ ﹰﺔ ﻭﹶ ﹺﻗﻨﹶﺎ‬ ‫ﺍﻵﺧﺮﹶ ﹺﺓ ﹶﺣ ﹶ‬ ‫ﺭﹶﺑﱠﻨﹶﺎ ﺁﺗﹺﻨﹶﺎ ﹺﻓﻲ ﺍﻟ ﱡﺪﻧ ﹾ ﹶﻴﺎ ﹶﺣ ﹶ‬ ‫ﺴ ﹶﻨ ﹰﺔ ﻭﹶ ﹺﻓﻲ ﹺ‬ ‫ﹶﻋ ﹶﺬ ﹶ‬ ‫ﺍﺏ ﺍﻟﻨﱠﺎﺭ ﹺ‬

‫‪11‬‬

‫ކ ު ިރން އުއްމ ަ ަތށް ދެއ ް ިވ މ ަ ިތވ ެ ިރ‬ ‫ނމ ަ‪...‬‬ ‫ރފ ް އަލުން ބޭނުން ަ‬ ‫ޝަ ަ‬ ‫މުޙައްމަދ ު މައުމޫން ފަހ ު ީމ‬

‫ސވަރ ު‬ ‫އި ސްލ ާ ީމ ފ ުތ ޫޙ ާތ ުގ ެ ދުވ ަ ް‬ ‫ހިނގާފ ައި ވ ާ ތ ަފ ާތ ު ހ ަނގުރާމ ަ ތަކ ަށ ް ބ ަލ ާއި ރ ު‪،‬‬ ‫ސނ ްދުކަރަ )އި ނ ްޑި އ ާ( ފަތަޙ ަ ކުރުމ ަށ ް އި ސްލ ާ ީމ‬ ‫ި‬ ‫ާސމ ްގ ެ ދ ަށުގ ައި‬ ‫ކ ޮމާންޑ ަ ރ ު މުޙ ައްމ ަދ ު ިބނ ް ޤ ި‬ ‫ދި ޔ ަ ލ ަޝް ކަރަށ ް ކ ާމި ޔ ާބ ު ލި ިބ އ ަދި ކ ާފި ރުނ ްގ ެ‬ ‫ސފ ައި ނ ް އި ސްލ ާމ ްވ ުމ ުގ ެ‬ ‫ލ ަޝް ކަރ ުގ ެ ތެރ ެއި ނ ް ި‬ ‫ފަހ ަތުގ ައި ވ ާ އ ެއ ް ސަ ބަބ ަ ީކ ޢ ުމުރުނ ް އެންމ ެ‬ ‫ާސމ ް އ ާއި މ ުޅި‬ ‫‪ 17‬އަހަރ ުގ ެ މުޙ ައްމ ަދ ު ިބނ ް ޤ ި‬ ‫އި ސްލ ާ ީމ ލ ަޝް ކަރ ުގ ެ ރި ވ ެތި އ ަޚ ްލ ާޤ ު ކަމ ަށ ް‬ ‫ތ ާރީ ީޚ ބ ައ ެއ ް ޢި ލ ްމ ުވ ެރި ނ ް ލި ޔ ުއ ްވާފ ައި ވ ެއ ެވ ެ‪.‬‬ ‫އަހަރެމެނ ްގ ެ ލ ޮބ ުވ ެތި ނަބިއ ްޔ ާ މުޙ ައްމ ަދ ު ﺻﻠﻰ‬ ‫ﺍﷲ ﻋﻠﻴﻪ ﻭﺳﻠﻢ ގ ެ ޙ ަޔ ާތ ްޕ ުޅުނ ް ފ ެށި ގެނ ް‬ ‫އި ސްލ ާ ީމ ރަނ ް ޒ ަމާނުގ ައި މުސްލި މުންނަށ ް ލި ބުނ ު‬ ‫ގި ނަ ކ ުރި އެރުންތ ަކ ާއި ‪ ،‬ކ ާފި ރުނ ްގ ެ ހިތްތ ަކުގ ައި‬ ‫އި ސްލ ާމ ް ީދނަށ ް ލ ޯ ިބ ޖެހި‪ ،‬ހެޔޮހިތުނ ް އި ސްލ ާ ީދނ ް‬ ‫ޤ ަބ ޫލ ު ކުރ ުމ ުގ ެ އ ެއ ް ސަ ބަބ ަ ީކ އި ސްލ ާމ ް ީދނ ުގ ެ‬ ‫އ ަޚ ްލާޤ ެވ ެ‪ީ .‬ދނަށ ް ލ ޯ ިބ ކުރ ާ‪ީ ،‬ދނ ް ދި ފ ާޢުކ ޮށ ް‬ ‫ީދނ ް ކ ުރި އެރ ުވުމ ަށ ް މ ަސަ އްކ ަތ ް ކ ުރި މުސްލި މުނ ްގ ެ‬ ‫ފަރ ާތުނ ް ފ ެނި ގެނ ްދި ޔ ަ ޙ ައި ރާނ ް ވ ާހ ާ މ ޫރި ތި‬ ‫ސފަތ ަކ ެވ ެ‪ .‬ޙަބ ަޝާ އ ަށ ް މުސްލި މުނ ް ހިޖުރަ‬ ‫ި‬ ‫ކުރ ުމުނ ް އ ެތ ާނގ ައި އި ސްލ ާމ ް ީދނ ް ފ ެތ ުރި ގެނ ް‬ ‫ސ‬ ‫ދި ޔ ަ ީއ ދ ަޢުވ ަތ ުގ ެ ސަ ބ ަބުނ ް ނޫންކަމ ަށ ާއި ނަމ ަވ ެ ް‬ ‫މުސްލި މުނ ްގ ެ ރި ވ ެތި އ ަޚ ުލ ާޤ ުގ ެ ސަ ބ ަބުންކަމ ަށ ް‬ ‫ޢި ލ ްމ ުވ ެރި ނ ް ވި ދ ާޅ ުވ ެއ ެވ ެ‪.‬‬ ‫އި ސްލ ާމ ް ީދނަށ ް ނަޞް ރ ު ދީ‪،‬‬

‫‪10‬‬

‫ީދނ ް ޙިމާޔ ަތ ް ކުރުމ ަށ ް ގ ޮވ ާލެވ ޭ ގ ޮވ ާލުންތ ައ ް‬ ‫ސވަރ ު‪ީ ،‬ދނަށ ް ލ ޯ ިބ‬ ‫އި ތުރ ުވެފ ައި ވ ާ މި ދުވ ަ ް‬ ‫ކުރ ާ‪ީ ،‬ދނަށ ް އ ުޅެނ ް މ ަސަ އްކ ަތ ްކުރ ާ އެންމ ެހ ާ‬ ‫ސ ހ ަނދާނުގ ައި‬ ‫އ ަޚުންނ ާއި އ ުޚ ުތުނ ް ކޮންމ ެހެނ ްވ ެ ް‬ ‫ބަހ ައްޓަންޖެހ ޭ ގި ނަ ކަންތ ައްތ ަކ ެއ ްވ ެއ ެވ ެ‪ .‬އ ަދި‬ ‫ސ ސަ ފުގ ައި ޙަރަކ ާތ ްތ ެރި ވ ާ‬ ‫މި ފަދ ަ ކަންކ ަމ ުގ ެ އި ް‬ ‫ފަރ ާތްތ ަކުގ ައި ކޮންމ ެހެނ ް ހުރުނ ް ލ ާޒި މ ް‬ ‫ސފަތ ަކ ެއ ްވ ެއ ެވ ެ‪ .‬އ ޭގ ެ ތެރ ެއި ނ ް އެންމ ެ މުހިއ ްމ ު‬ ‫ި‬ ‫ސފައ ަ ީކ މި ދެންނ ެވި ރި ވ ެތި އ ަޚ ްލާޤ ެވ ެ‪.‬‬ ‫އ ެއ ް ި‬ ‫ސރަ ކުރ ުމ ާއި‬ ‫އަނ ެކުންނަށ ް މ ަލ ާމ ާތ ާއި ފުރައ ް ާ‬ ‫ސފ ަ ދޫކ ޮށ ްލުމ ެވ ެ‪.‬‬ ‫ދި މ ާކުރ ުމ ުގ ެ ި‬ ‫އަހަރެމެނ ްގ ެ ނަބިއ ްޔ ާ މުޙ ައްމ ަދ ު ﺻﻠﻰ‬ ‫ﺍﷲ ﻋﻠﻴﻪ ﻭﺳﻠﻢ އ ަ ީކ އި މާމ ެކ ެވ ެ‪ .‬ވި ޔ ަފ ާރި‬ ‫ވ ެރި އ ެކ ެވ ެ‪ .‬ހ ަނގުރާމ ައި ގ ެ ކ ޮމާންޑ ަ ރ ެކ ެވ ެ‪.‬‬ ‫ފި ރި އ ެކ ެވ ެ‪ .‬ބ ައްޕ ައ ެކ ެވ ެ‪ .‬އ ެއްކ ޮށ ްއ ުޅ ުއ ްވި‬ ‫ޞޙ ާ ީބނ ްގ ެ ރަޙުމ ަތ ްތ ެރި އ ެކ ެވ ެ‪ .‬ޖ ަމާޢ ަތ ުގ ެ‬ ‫ަ‬ ‫ސ‬ ‫ސއްޔަތ ަކުނ ްވ ެ ް‬ ‫ފަރުދ ެކ ެވ ެ‪ .‬މި ހ ުރި ހ ާ ޙ ައި ި‬ ‫އެކަލ ޭގ ެފާނ ު ﺻﻠﻰ ﺍﷲ ﻋﻠﻴﻪ ﻭﺳﻠﻢގ ެ ިކބ ައި ނ ް‬ ‫ފ ެނި ފ ައި ވ ަނީ ރި ވ ެތި އ ަޚ ުލާޤ ެވ ެ‪ .‬ހ ަނގުރާމަތަކ ަށ ް‬ ‫ަޞޙ ަތުގ ައި‬ ‫ނ ުކުންނަވ ާއި ރ ު ދ ެއ ްވ ާ އ ަގ ުހ ުރި ނ ޭ‬ ‫ިހމ ެނި ގެންވ ަނީ އ ަޚ ުލާޤ ެވ ެ‪ .‬ވި ޔ ަފ ާރި ވ ެރި އ ެއ ްގ ެ‬ ‫ސއްޔ ަތުނ ް ފ ެނި ގެނ ްދި ޔ ަ ީއ މ ައ ްކ ާގ ެ‬ ‫ޙ ައި ި‬ ‫ސފަތ ަކ ެވ ެ‪.‬‬ ‫މ ުޝް ރި ކުނ ް ޙ ައި ރާނ ްވާފަދ ަ ފ ުރި ހަމ ަ ި‬ ‫ނަބިއ ްޔ ާ ﺻﻠﻰ ﺍﷲ ﻋﻠﻴﻪ ﻭﺳﻠﻢ ގ ެ ގޭކޮޅ ަށ ް‬ ‫ކޮންމ ެ ދުވަހ ަކ ު ކ ުނި އ ަޅ ާ ޔ ަހ ޫ ީދ އަނ ްހެނ ާގ ެ‬

‫ވާހަކ ަ އ ާއި އޭނ ާ އި ސްލ ާމ ް ީވގ ޮތ ް އަހަރެމެނ ްގ ެ‬ ‫ތެރ ެއި ނ ް ގި ނަ މީހުނ ްވ ާނީ އ ަޑުއ ަހާފ ައ ެވ ެ‪ .‬ޠ ާއި ފ ަށ ް‬ ‫ީދނަށ ް ގ ޮވ ާލ ެއ ްވުމ ަށ ް ވަޑ ައި ގެންނ ެވި ދުވ ަހ ު‬ ‫އެބ ައި މީހުނ ް ކ ުރި ދ ުއ ްތުރާތ ަކ ާއި އ ަނި ޔާތ ަކުނ ް‬ ‫ޒ ަޚ ަމ ްވ ެ‪ ،‬ގ ައި ނ ް ލޭފ ޮދ ު އޮހޮރުނ ު ވ ަޤ ުތުގ ައި‬ ‫ފަރުބަދ ަ ތ ަކ ުގ ެ މ ަލ ާއި ކ ަތ ާ ވަޑ ައި ގ ަތ ް‪” ،‬ކަލ ޭގ ެފާނ ު‬ ‫އ ެދި ވަޑ ައި ގަންނަވާނަމ ަ ފަރުބަދަތ ައ ް އެބ ައި މީހުނ ް‬ ‫ބޯމ ައްޗ ަށ ް ވ ައްޓ ަވ ާ ހ ު ީށމ ޭ“ ވި ދ ާޅ ުވ ުމުނ ް ރަސޫލ ާ‬ ‫މުޙ ައްމ ަދ ު ﺻﻠﻰ ﺍﷲ ﻋﻠﻴﻪ ﻭﺳﻠﻢ ޙަދީޡ ް‬ ‫ކުރ ެއ ްވި ބަސްފ ުޅުނ ް ދޭހަވ ަނީ ކޮންކަމ ެއ ްތ ޯއ ެވ ެ؟‬ ‫މ ުޢާޛ ް އި ބްނ ު ޖަބ ަލ ް ﺭﺿﻲ ﺍﷲ ﻋﻨﻪ‬ ‫އ ަށ ް ރަސޫލ ާ މުޙ ައްމ ަދ ު ﺻﻠﻰ ﺍﷲ ﻋﻠﻴﻪ‬ ‫ަޞޙ ަތ ްޕުޅ ަ ީކ އ ެހެނ ް‬ ‫ﻭﺳﻠﻢ ދ ެއ ްވި އެންމ ެ ފ ަހ ު ނ ޭ‬ ‫މީހުންނަށ ް ހެޔ ޮ‪ ،‬އ ަޚ ްލ ާޤ ް ރަނގ ަޅ ު ީމހަކ ަށ ް ވުމ ަށ ް‬ ‫ކަމ ަށ ް އި މ ާމ ް މ ާލި ކ ް ރި ވ ާ ކުރައ ްވާފ ައި ވ ެއ ެވ ެ‪.‬‬ ‫އި މ ާމ ް މ ާލި ކ ްގ ެ އ ެހެނ ް ރި ވާޔ ަތ ެއްގ ައި ވ ާ ގ ޮތުނ ް‬ ‫ރަސޫލ ާ މުޙ ައްމ ަދ ު ﺻﻠﻰ ﺍﷲ ﻋﻠﻴﻪ ﻭﺳﻠﻢ މި‬ ‫ދ ުނި ޔެއ ަށ ް ފޮނ ުއ ްވ ުނީ މ ަކ ާރި މ ުލ ް އ ަޚ ްލ ާޤ ް ފ ުރި ހަމ ަ‬ ‫ކުރ ެއ ްވުމ ަށ ެވ ެ‪ .‬ރަސޫލ ާ މުޙ ައްމ ަދ ު ﺻﻠﻰ ﺍﷲ ﻋﻠﻴﻪ‬ ‫ﻭﺳﻠﻢ ޙަދީޘ ް ކުރ ެއ ްވި އ ެވ ެ‪” .‬ތި ޔަބ ައި މީހުނ ްގ ެ‬ ‫ތެރ ެއި ނ ް އެންމ ެ ހެޔޮކަންބ ޮ ީޑ ތި ޔަބ ައި މީހުނ ްގ ެ‬ ‫ތެރ ެއި ނ ް އެންމ ެ އ ަޚ ުލ ާޤ ު ރަނގ ަޅ ު މީހ ާއ ެވ ެ“‬ ‫ސ ޙަދީޘ ް ކުރ ެއ ްވި އ ެވ ެ‪.‬‬ ‫)ބ ުޚ ާރީ (‪ .‬އ ަދި ވ ެ ް‬ ‫”ޤި ޔާމ ަތ ް ދުވ ަހުނ ް)ހެޔޮކ ަމ ުގ ެ( މީޒ ާނުގ ައި‬ ‫ރި ވ ެތި އ ަޚ ުލާޤ ަށ ްވުރ ެ ބަރ ު އ ެއްޗ ެއ ް ނ ުވ ެއ ެވ ެ“‬

‫ޞއ ް ީޙ މަޢުލޫމާތުގ ެ ވެށި‪:‬‬ ‫ި‬

‫ޞއ ް ީޙ ިއރުޝާ ދ ާ ިއ މަޢުލޫމާތ ު‬ ‫ރގަޅ ު ި‬ ‫ދުޅަހެޔޮ ިދ ިރއުޅުމަކަށް ‪ަ -‬‬

‫ޔ‬ ‫ކ ޮ‬ ‫ދޮން ެ‬ ‫ޑރ‪ .‬އަބްދުލް ޢަ ީޒޒ ް ޙ ަ ީމދ ު )އެމ ް ީބ ީބއ ެސް (‬ ‫ދޮންކޭލ ަ ީކ ހ ަށި ގ ަނޑ ަށ ް ވަރަށ ް‬ ‫ފ ައި ދ ާހ ުރި ‪ ،‬ހ ަށި ގ ަނޑ ަށ ް ފ ައި ދ ާހ ުރި އެތ ައ ް‬ ‫މ ާއ ްދާތަކ ަކުނ ް މ ުއ ްސަ ދި ވެފ ައި ވ ާ މ ޭވ ާ އ ެކ ެވ ެ‪.‬‬ ‫ހަކަތ ަ ގި ނަ މ ޭވ ާއ ެއ ް ކ ަމުނ ް ދޮނ ްކެޔ ޮ ކ ެއ ުމުނ ް‬ ‫ސދ ެއ ެވ ެ‪.‬‬ ‫ހ ަށި ގ ަނޑ ަށ ް ހަކަތ ައ ާއި ބާރ ު ގެނ ެ ް‬

‫ދ ޮ ްނކޭލު ްނ ިލބޭ ޞި އްޙީ ފަ ިއ ާދ ަތއ ް‬ ‫* ހާސްވ ުމ ާއި ‪ ،‬ފި ކުރުބ ޮޑ ުވ ެ ކަންބ ޮޑ ުވުނ ް‪:‬‬ ‫ދޮންކ ޭލުގ ައި ”ޓްރައި ޕްޓ ަފާނ ް“‬ ‫)‪ (Tryptophan‬ކިޔ ާ މ ާއ ްދ ާއ ެއ ް ހުރ ެއ ެވ ެ‪ .‬މި ީއ‬ ‫”ސރަޓ ޮނި ނ ް“)‪(Serotonin‬އ ަށ ް‬ ‫ި‬ ‫ހ ަށި ގ ަނޑ ުގ ައި‬ ‫ސރޮޓ ޮނި ނ ް‬ ‫ެސޑ ް އ ެކ ެވ ެ‪ި .‬‬ ‫ބަދ ަލ ުވ ާ އ ެމި ނ ޯ އ ި‬ ‫އ ަ ީކ މީހ ާގ ެ މި ޒ ާޖ ާއި މ ޫޑ ު ރަގ ަޅުކ ޮށްދ ޭ މ ާއ ްދ ާ‬ ‫ސކަނ ް ފި ލ ުވާލ ައި ‪ ،‬ފި ކުރުތ ަކ ާއި‬ ‫އ ެކ ެވ ެ‪ .‬މާނައ ަ ީކ ހ ާ ް‬ ‫ދުރުކ ޮށ ްދި ނުމ ެވ ެ‪.‬‬ ‫* ލޭމ ަދ ުވުނ ް‪:‬‬ ‫ދޮންކ ޭލުގ ައި ވަރަށ ް ގި ނައި ނ ް ދަގ ަނޑ ުގ ެ‬ ‫މ ާއ ްދ ާ ހުރ ެއ ެވ ެ‪ .‬މި މ ާއ ްދާއ ަ ީކ ލ ޭގ ެ ރަތ ް ސެލ ްގ ެ‬ ‫ތެރޭގ ައި ހުންނަ ިހމ ޮގ ްލ ޯ ިބނ ް އ ުފ ެއ ްދުމ ަށ ާއި ‪ ،‬އ ޭގ ެ‬ ‫މ ަސަ އްކަތ ަށ ް ވަރަށ ް ބޭނުނ ްތ ެރި މ ާއ ްދ ާ އ ެކ ެވ ެ‪.‬‬ ‫އ ެހެންކ ަމުނ ް ލޭގ ައި ިހމ ޮގ ްލ ޯ ިބނ ްގ ެ މި ންވަރ ު‬ ‫ދ ަށ ްވ ެ‪ ،‬ލޭމ ަދ ުވެފ ައި ވާކަމ ަށ ް ލ ެބ ޯޓ ްރީ ޓެސްޓްތ ަކުނ ް‬ ‫ފާހަގ ަވ ެއްޖެނަމ ަ‪ ،‬ވަރަށ ް ގި ނަ ފަހަރ ު‪ ،‬ދޮނ ްކެޔ ޮ‬ ‫ގި ނައި ނ ް ބޭނުނ ްކުރުމ ަށ ް ޑ ޮކްޓަރުނ ް އި ރ ުޝާ ދ ު‬ ‫ދ ެއ ެވ ެ‪ .‬މީގ ެ އި ތުރުނ ް ދޮންކ ޭލުގ ައި ިހމެނޭ ވި ޓ ަމި ނ ް‬ ‫ީބ ‪6‬އ ަ ީކ ލ ޭގ ެ ދަގ ަނޑ ުގެބ ައި އ ުފ ެއ ްދ ުމުގ ައި‬ ‫އެހީތ ެރި ވ ުމ ުގ ެ އި ތުރުނ ް‪ ،‬ހ ަށި ގ ަނޑ ަށ ް ވަންނަ‬ ‫ހ ަށި ގ ަނޑ ާއި ީބރައްޓ ަ ިހ މ ާއ ްދާތ ަކ ާ ދެކޮޅ ަށ ް‬ ‫ސ‬ ‫މ ަސަ އްކ ަތ ްކުރ ާ އެނ ްޓި ބ ޮ ީޑ އ ުފ ެއ ްދ ުމުގ ައި ވ ެ ް‬ ‫އެހީތ ެރި ވެދ ޭ މ ާއ ްދ ާ އ ެކ ެވ ެ‪.‬‬

‫* ބޭރަށ ް ިހނ ްގ ުމ ާއި ބ ަނޑ ުހިކުނ ް‪:‬‬ ‫ދޮންކ ޭލުގ ައި ފ ައި ބ ަރ ހުރުމ ަ ީކ‬ ‫ގޮހޮރ ުގ ެ ޙަރަކ ާތ ް ހަމައަކ ަށ ް އ ަޅުވ ައި ދ ޭ ކަމ ެކ ެވ ެ‪.‬‬ ‫ބޭރަށ ް ިހނ ްގުމ ަ ީކ ހ ަށި ގ ަނޑ ުގ ައި ިހމެނޭ ލޮނ ުގ ެ‬ ‫ބ ައި މ ަދ ުވ ެ‪ ،‬އ ޭގ ެ ހަމަހަމަކަނ ް ގ ެއްލޭކަމ ެކ ެވ ެ‪.‬‬ ‫ޭސއ ަމ ް ވަރަށ ް ގި ނައި ނ ް‬ ‫ދޮންކ ޭލުގ ައި ޕޮޓ ި‬ ‫ހުންނަ މ ޭވ ާއ ެއްކ ަމުނ ް ބޭރަށ ް ިހނ ްގުނ ް ޖ ެހ ުމުނ ް‬ ‫ދޮނ ްކެޔ ޮ ބޭނުނ ްކުރުމ ަށ ް ޑ ޮކްޓަރުނ ް އި ރ ުޝާ ދ ު‬ ‫ދ ެއ ެވ ެ‪ .‬ސަ ބަބ ަ ީކ ބޭރަށ ް ިހނ ްގ ުމ ުގ ެ ސަ ބ ަބުނ ް‬ ‫ޭސއ ަމ ްގ ެ މި ންވަރ ު ހަމައަކ ަށ ް‬ ‫އ ުނި ވ ެގެނ ްދި ޔ ަ‪ ،‬ޕޮޓ ި‬ ‫އ ަޅ ުވ ާލުމ ަށ ް ދޮނ ްކެޔ ޮ ބޭނުނ ްކުރ ުމުނ ް އެހީތ ެރި ވެދ ޭ ީތ‬ ‫އ ެވ ެ‪.‬‬ ‫* ކ ަށި ތ ައ ް ވަރުގަދ ަކުރުނ ް‪:‬‬ ‫ދޮންކ ޭލުގ ައި ”ފްރަކ ްޓޯއ ޮލި ގޯސެކެރައި ޑ ް“‬ ‫)‪ (Fructooligosaccharides‬ކިޔ ާ މ ާއ ްދ ާއ ެއ ް‬ ‫ހުރ ެއ ެވ ެ‪ .‬މި ީއ ގޮހޮރުގ ައި ހުންނަ ހ ަށި ގ ަނޑ ާއި‬ ‫ރައްޓެހި)ފ ައި ދ ާހ ުރި ( ބ ެކްޓީރި ޔ ާގ ެ ކާނާއ ަށ ް‬ ‫ބޭނުނ ްވ ާ މ ާއ ްދ ާއ ެކ ެވ ެ‪ .‬މި ބާވ ަތ ުގ ެ ބ ެކްޓީރި ޔާތ ަކުނ ް‬ ‫ހަޖ ަމ ުކުރުމ ަށ ް ބޭނުނ ްވ ާ އެންޒ ައި މްތ ައ ް‬ ‫ްޝންތ ަކުނ ް ދުރުކ ޮށ ް‬ ‫އުފ ައްދ ައ ެވ ެ‪ .‬އ ަދި އި ނ ްފ ެޗ ަ‬ ‫ދ ެއ ެވ ެ‪ .‬ފްރަކ ްޓޯއ ޮލި ގޯސެކެރައި ޑ ްގ ެ ސަ ބ ަބުނ ް‬ ‫މި ދެންނ ެވި ބ ެކްޓީރި ޔާތ ަކ ުގ ެ މި ންވަރ ު އި ތުރ ުވ ެ‪،‬‬ ‫އ ޭގ ެ މ ަސަ އްކ ަތ ް ރަގ ަޅ ުވ ުމ ުގ ެ ނަތީޖ ާއ ެއ ްގ ެ ގ ޮތުނ ް‬ ‫ހ ަށި ގ ަނޑ ަށ ް ކ ެލ ިްސއ ަމ ް ނ ެގ ުމ ުގ ެ ގާބިލި އްޔ ަތ ު‬ ‫އި ތުރ ުކުރުވ ައ ެވ ެ‪ .‬މީގ ެ އި ތުރުނ ް ދޮންނ ުވ ާ‬ ‫ދޮންކ ޭލުގ ައި ހަޖ ަމުނ ުވ ާ ”ޝޯ ރޓ ް ޗ ެއި ނ ް ފ ެ ީޓ‬ ‫ެސޑ ް“)‪Short chain‬‬ ‫އ ި‬ ‫‪ (fatty acids‬ހުރ ެއ ެވ ެ‪ .‬މި ީއ‬ ‫މ ައި ދ ާގ ެ އ ެތެރޭގ ެ ބ ަތާނަ‬ ‫ފަށަލ ައި ގ ެ ސެލްތ ަކ ުގ ެ ދި ރުމ ަށ ް‬ ‫ވަރަށ ް ބޭނުނ ްތ ެރި އ ެއްޗ ެކ ެވ ެ‪.‬‬ ‫މ ައި ދ ާގ ެ އ ެތެރޭގ ެ ބ ަތާނަ‬

‫ފ ުށ ުގ ެ ސެލްތ ަކ ުގ ެ ދުޅ ަހެޔޮކަނ ް އި ތުރ ުވި ވަރަކ ަށ ް‬ ‫ހ ަށި ގ ަނޑ ަށ ް ކާނ ާގ ެ ތެރ ެއި ނ ް ކ ެލ ިްސއ ަމ ް ނަގ ާ‬ ‫މި ންވަރ ު އި ތުރ ުވ ެ‪ ،‬ރަގ ަޅ ުވާނ ެ އ ެވ ެ‪ .‬ކ ެލ ިްސއ ަމ ް‬ ‫ހ ަށި ގ ަނޑ ަށ ް ލި ބުމ ަ ީކ ދ ަތްތ ަކ ާއި ކ ަށި ތ ައ ް‬ ‫ވަރުގަދަކ ޮށްދޭނ ެ ކަމ ެކ ެވ ެ‪.‬‬ ‫ސ ހުރ ެއ ެވ ެ‪.‬‬ ‫ޭސއ ަމ ް ވ ެ ް‬ ‫ދޮންކ ޭލުގ ައި ޕޮޓ ި‬ ‫ސ ހ ަށި ގ ަނޑ ުގ ެ ކ ަށި ތ ަކ ާއި ދ ަތްތ ައ ް‬ ‫މި ީއވ ެ ް‬ ‫ވަރުގަދަކ ޮށ ް ހުރުމ ަށ ް އެހީތ ެރި ވެދ ޭ މ ާއ ްދ ާ އ ެކ ެވ ެ‪.‬‬ ‫ޭސއ ަމ ް ގި ނައި ނ ް ހުރުމ ަ ީކ ކާނ ާގ ެ ތެރ ެއި ނ ް‬ ‫ޕޮޓ ި‬ ‫ހ ަށި ގ ަނޑ ަށ ް ވަންނަ ސޯޑި އ ަމ ްގ ެ ސަ ބ ަބުނ ް‬ ‫ހ ަށި ގ ަނޑ ުގ ައި އި ތުރ ުވ ާ ސޯޑި އ ަމ ްގ ެ މި ންވަރ ު‬ ‫ކޮނ ްޓ ްރ ޯލްކ ޮށ ް‪ ،‬ހަމަހަމަކ ޮށްދ ޭ ކަމ ެކ ެވ ެ‪ .‬އ ަދި‬ ‫މި ކ ަމ ުގ ެ ސަ ބ ަބުނ ް ހ ަށި ގ ަނޑ ަށ ް ބޭނުނ ްވ ާ ވަރަށ ް‬ ‫ހ ަށި ގ ަނޑ ުގ ައި ކ ެލ ިްސއ ަމ ް ިހފަހ ައްޓ ައި ދި ނުމ ަށ ް‬ ‫ސ އެހީތ ެރި ވެދ ެއ ެވ ެ‪ .‬އ ަދި ކ ެލ ިްސއ ަމ ް ބޭރ ުވުނ ް‬ ‫ވެ ް‬ ‫ުޞތ ު‬ ‫ހ ުއ ްޓުވ ައި ‪ ،‬ކ ަށި ފީވުނ ް ކ ުރި މ ަތި ވ ުމ ުގ ެ ފުރ ަ‬ ‫ކުޑ ަކުރުވ ައ ެވ ެ‪.‬‬ ‫ުޞތ ު ކުޑ ަވުނ ް‪:‬‬ ‫* ގުރ ުދާގ ައި ިހލ ަ އ ުފ ެދ ުމ ުގ ެ ފުރ ަ‬ ‫ޭސއ ަމ ް ހުރުމ ަ ީކ‬ ‫ދޮންކ ޭލުގ ައި ޕޮޓ ި‬ ‫ުޞތ ު ކުޑަކ ޮށްދ ޭ‬ ‫ގުރ ުދާގ ައި ިހލ ަ އ ުފ ެދ ުމ ުގ ެ ފުރ ަ‬ ‫ކަމ ެކ ެވ ެ‪ .‬ކުޑަކ ަމ ުދ ާ ތ ަކެތީގ ެ ތެރ ެއި ނ ް ގި ނައި ނ ް‬ ‫ކ ެލ ިްސއ ަމ ް ބޭރ ުވާނަމ ަ‪ ،‬ކ ެލ ިްސއ ަމ ް އ ެކ ުލެވ ޭ ިހލ ަ‬ ‫ުޞތ ު އ ޮވ ެއ ެވ ެ‪.‬‬ ‫ގުރ ުދާގ ައި އ ުފ ެދ ުމ ުގ ެ ފުރ ަ‬ ‫* ލޭމ ައްޗ ަށ ްދި އުނ ް‪:‬‬ ‫ޭސއ ަމ ް ވަރަށ ް ގި ނައި ނ ް‬ ‫ދޮންކޭލ ަ ީކ ޕޮޓ ި‬ ‫ހުންނަ‪ ،‬އ ަދި ލޮނ ު ނުވަތ ަ‬ ‫ސޯޑި އ ަމ ް ވަރަށ ް މ ަދުނ ް‬ ‫އ ެކ ުލެވ ޭ މ ޭވ ާއ ެކ ެވ ެ‪ .‬މި ީއ‬ ‫ލޭމ ައްޗ ަށ ްދި އުނ ް ފަދ ަ ހިތ ުގ ެ‬ ‫ބ ަލި ތ ަކުނ ް ރައ ްކ ާތ ެރި ވުމ ަށ ް‬ ‫އެހީތ ެރި ވެދ ޭ ކަމ ެކ ެވ ެ‪.‬‬

‫‪16‬‬

‫‪9‬‬

8

7

‫ށވ ެ!‬ ‫ނވާ ެ‬ ‫ރ ވ ެ ިރޔާއަށް ު‬ ‫ދ ު‬ ‫ނމާ ާ‬ ‫ދގ ެ ިޒ ް‬ ‫ބާ ިލ ީ‬ ‫އައ ްޝަ ިއޚ ް ޢަ ީލ ރިޟާ އަޙުމަދ ު‬ ‫ބ ަޔާނ ްވ ެގެނ ްވ ެއ ެވ ެ‪ .‬މީހ ެއ ްގ ެ ވ ަ ީޒ ފާއ ަ ީކ‬ ‫އ ަދި އޭނ ާގ ެ ޒި ނ ްމާއ ަ ީކ ޕ ަބ ްލި ކ ް ފ ާޚާނާގ ައި‬ ‫ފެންއަޅަނ ް ހުންނަ ބ ާލި ީދ ބ ެލ ެހ ެއ ްޓުމ ެވ ެ‪ .‬އ ެ ީއ‬ ‫ފެންއ ަޅ ާ ފުރާފ ައި ހުންނަ އ ެއްޗ ެކ ެވ ެ‪ .‬ކޮންމ ެ‬ ‫ސ ފ ާޚާނ ާ އ ަށ ް ވަންނަނ ް ވީމ ާ އ ެ‬ ‫ީމހ ަކ ުވ ެ ް‬ ‫ސ ފެންފޮދ ެއ ް‬ ‫ބ ާލި ީދގ ަނޑ ު ިހފ ައި ގެނ ް ގ ޮ ް‬ ‫ސ ހ ުރި ތ ާނގ ައި‬ ‫ބޭނުންކ ޮށ ްލާފ ައި ގެނ ެ ް‬ ‫ބަހ ައްޓ ައ ެވ ެ‪ .‬އ ެއްފަހަރަކ ު ކުޑަކ ަމ ުދި އުމ ަށ ް ވަރަށ ް‬ ‫ސ‬ ‫ސ އަވ ަ ް‬ ‫ސއަރައި ގެންފ ައި ވ ާ ީމހ ަކ ު އ ައި ް‬ ‫އަވ ަ ް‬ ‫އަވަހ ަށ ް ބ ާލި ދީއ ެއ ް ނަގ ައި ގެނ ް ފ ާޚާނ ާ އ ަށ ް‬ ‫ވަންނަނ ް ހިނގ ައި ގެނ ިްފއ ެވ ެ‪ .‬މި ތަނ ް ބަލަނ ް‬ ‫ހުރެފ ައި ބ ާލި ީދތ ައ ް ބަލަހ ަށ ްޓ ާ ޒި ނ ްމ ާދާރ ު ވ ެރި ޔ ާ‬ ‫އޭނ ާ އ ަށ ް ގ ޮވ ާލި އ ެވ ެ‪” .‬އ ޭއ ް! ތި ޔ ަ ިހފ ައި ގެނ ް‬ ‫ސ‬ ‫އާދ ޭ!“ އޭނ ާ އ ެބ ާލި ީދ ިހފ ައި ގެނ ް އ ައި ް‬ ‫ވ ެރި މީހ ާގ ެ ކ ައި ރީ ގ ައި ހ ުއ ްޓި އްޖ ެވ ެ‪” .‬ތި ޔ ަ ބ ާލި ީދ‬ ‫މި ތާބަހ ައ ްޓ ާ! މި ިހރަ ބ ާލި ީދ ިހފ ައި ގެންދ ޭ!“‬ ‫ސލަވ ައި ގެންފ ައި ހ ުރި ވަރުނ ް އި ތުރ ު‬ ‫އޭނ ާ ީހ ް‬ ‫ސ އޭނ ާގ ެ މ ުހ ުތ ާދ ު‬ ‫ވާހަކ ަ ނުދ ައ ްކ ާ އަވަހ ަށ ް ގ ޮ ް‬ ‫ސ‬ ‫ފ ުއްދ ައި ގެނ ް އ ަތ ުވ ެއްޖ ެއ ްވ ެ‪ .‬އ ެނބ ުރި އ ައި ް‬ ‫ގެނ ްދި ޔ ަ ބ ާލި ީދ ހ ުރި ތ ާނގ ައި ބަހ ައ ްޓ ާފ ައި ބ ާލި ދީގ ެ‬ ‫ޒި ނ ްމ ާދާރ ު ވ ެރި ޔ ާގ ެ ގ ާތުނ ް އ ަހ ާލި އ ެވ ެ‪ .‬މި ބ ާލި ދީއެކ ޭ‬ ‫ސ ތ ަފ ާތ ެއ ް ނ ެތ ެވ ެ‪ .‬އ ަދި‬ ‫އ ެބ ާލި ދީއެކ ޭ އ ެއ ްވ ެ ް‬ ‫ސ ނ ެތ ެވ ެ‪ .‬ދެނ ް‬ ‫ބޭނުނ ްވ ެގެނ ް އ ެހެނ ް ީމހ ަކ ުވ ެ ް‬ ‫އ ެބ ާލި ީދ ގެނ ްދި އ ުމުނ ް އ ޭތި އ ަނބުރ ާ ގެންނަނ ް އ ަދި‬ ‫މި ބ ާލި ީދ ގެންދަނ ް އ ަމުރ ުކ ުރީ ކީއ ްވ ެ ހ ެއްޔ ެވ ެ؟‬ ‫ބ ާލި ދީގ ެ ޒި ނ ްމ ާދާރ ު ވ ެރި ޔ ާ ޙ ައި ރާނ ްވެފ ައި‬ ‫ބުންޏ ެވ ެ‪ .‬ދެނ ް އ ެހެނ ްވި އ ްޔ ާ އަހަރެނ ްގ ެ ބޭނުމ ަ ީކ‬ ‫މި ތ ާނގ ައި ކޮބ ައި ހ ެއްޔ ެވ ެ؟‬ ‫ބ ާލި ދީގ ެ ޒި ނ ްމ ާދާރ ު މި ވ ެރި ޔ ާ ބޭނުންވ ަނީ‬ ‫ސސްކުރ ުވުމ ެވ ެ‪.‬‬ ‫އޭނ ާގ ެ މ ު ިހނ ްމުކަނ ް އި ޙ ް ާ‬ ‫އ ަދި އޭނާއ ަށ ް އ ަމުރ ުކުރ ުމ ާއި ކަންތ ައްތ ައ ް‬ ‫މަނ ާކުރ ުމ ާއި އ ަދި ކޮނ ްޓ ްރ ޯލްކ ޮށ ް ބޭނުންގޮތަކ ަށ ް‬ ‫ހ ެދ ުމ ުގ ެ ކުޅ ަދާނަކަނ ް ލި ިބފ ައި ވާކަނ ް ހާމ ަކުރުމ ެވ ެ‪.‬‬ ‫ޙ ަ ީޤޤ ަތުގ ައި އޭނ ާގ ެ މ ަސަ އްކ ަތ ުގ ެ ޠ ަ ީބޢަތ ަށ ް‬ ‫ސ ކަމ ެއ ްގ ެ ބޭނުމ ެއ ް‬ ‫ބ ަލ ާއި ރ ު މި އި ނ ް އ ެއ ްވ ެ ް‬ ‫ނުޖ ެހ ެއ ެވ ެ‪ .‬ކަންތ ައްތ ައ ް މި ހ ާ އ ުނދ ަގޫކ ޮށ ް‬ ‫ބޭނުންޖެހިގެނ ް އަންނަ މީހ ާގ ެ ބޭނުންތ ައ ް‬

‫‪6‬‬

‫ފ ަސޭ ހަކ ަމ ާއ ެކ ު ފ ުއްދެނ ް އ ޮއ ްވ ާ އެކަނ ް ފ ަ ިހނ ުވާގ ޮތ ް‬ ‫ސ އޭނ ާ‬ ‫ހ ެދ ުމ ުގ ެ ބޭނުމ ެއ ް ނ ެތ ެވ ެ‪ .‬ނަމ ަވ ެ ް‬ ‫ބޭނުންވ ަނީ ތި މަންނާއ ަ ީކ ބ ާލި ީދތ ަކ ުގ ެ ޒި ނ ްމ ާދާރ ު‬ ‫ވ ެރި ޔާކ ަމުގ ައި ވ ާށ ެވ ެ‪ .‬އެކަނ ް ދ ައ ްކ ާށ ެވ ެ‪.‬‬ ‫ޝއ ްކ ެތްނ ެތ ެވ ެ‪ .‬އަހަރެމެނ ްގ ެ‬ ‫ަ‬ ‫ސ ބ ާ ީލދީގ ެ ޒި ނ ްމ ާދާރ ު ވ ެރި ނ ް‬ ‫ތެރޭގ ައި ވ ެ ް‬ ‫ތި ބޭނ ެއ ެވ ެ‪ .‬ތި ބ ާ އ ަށ ް ބ ައ ެއ ް ފަހަރ ު‬ ‫ސތ ަކުންނ ާއި ކުނ ްފ ުނި ތ ަކުނ ް އ ަދި‬ ‫އ ޮ ީފ ް‬ ‫ަރސ ީޓތ ަކުންނ ާއި‬ ‫ސތ ަކުންނ ާއި ޔ ުނި ވ ި‬ ‫މ ަދްރަ ާ‬ ‫އެއ ަރޕ ޯރޓުނ ް އ ެ ފަދ ަ ޒި ނ ްމ ާދާރ ު ވ ެރި ނ ް‬ ‫ސ ހުރ ެދާނ ެވ ެ‪.‬‬ ‫ފ ެނި ފ ައި ވ ެ ް‬ ‫އ ަދި ކީއ ްހ ެއްޔ ެވ ެ؟ ފަހަރުގ ައި ތި ބާއ ަށ ް‬ ‫ސ މި ފަދ ަ ޒި ނ ްމ ާދާރ ު ވ ެރި ޔ ަކ ާ ބ ައްދ ަލ ުވ ެ އޭނ ާގ ެ‬ ‫ވެ ް‬ ‫ުޞތ ެއ ް‬ ‫ސަ ބ ަބުނ ް ތި ބ ާ އ ަށ ް ލި ބެނ ް އ ޮތ ް ފުރ ަ‬ ‫ގ ެއ ްލި ނުވަތ ަ މ ު ިހނ ްމ ު ކަމ ެއ ް އ ޭގ ެ ވ ަޤ ުތުގ ައި‬ ‫ނ ުނި މ ުމ ުގ ެ ސަ ބ ަބުނ ް އި ތުރ ު ތުރާތަކ ަކ ާއި‬ ‫ކ ުރި މ ަތި ލާނ ް ޖ ެ ިހފ ައި އ ޮވ ެދާނ ެވ ެ‪ .‬ތި ބާއ ަށ ް‬ ‫ްޞ ކަމ ެއ ް ދ ާދި ފ ަސޭ ހ ައި ނ ް އ ޮ ީފހ ަކުނ ް‬ ‫ޚ ާއ ަ‬ ‫ނި ންމަންޖެހ ޭ ކަމ ެއ ް ނި ނ ްމުމ ަށ ް ދި އ ުމުނ ް އޮފީހުގ ައި‬ ‫ކުރާނ ެ މާބ ޮޑ ު ކަމ ެއ ް ނ ެތި ފ ައި ތި ބ ޭ ޒި ނ ްމ ާދާރ ު‬ ‫ވ ެރި ނ ްގ ެ އޯޑ ަ ރ ު ތި ބާއ ަށ ް ލި ބިދާނ ެވ ެ‪ .‬ތި ޔ ަ‬ ‫ސތ ައ ް މި ތ ާ ބަހ ައ ްޓ ާށ ެވ ެ‪ .‬އ ެހެނ ް ބުނެފ ައި‬ ‫ކަރ ުދ ާ ް‬ ‫ސތ ައ ް މ ޭޒ ުމ ަ ީތ ބ ާއ ްވ ާލާނ ެވ ެ‪ .‬ނުވަތ ަ‬ ‫އެކަރ ުދ ާ ް‬ ‫ވ ަތްގ ަނޑ ަށ ް ކ ޮއ ްޕ ާލާނ ެވ ެ‪ .‬ދެނ ް ބުނ ެދާނ ެވ ެ‪ .‬ދ ެ‬ ‫ގ ަޑި އި ރ ު ފ ަހުނ ް އަންނ ާށ ެވ ެ‪ .‬ކުރަންޖެހ ޭ ކަމ ަ ީކ ހަމ ަ‬ ‫ސ‬ ‫ސ އެކަމ ަށ ް ނުހިނގާނ ެ ކަމަކ ަށ ްވ ެ ް‬ ‫ސކުނ ްތ ެއ ްވ ެ ް‬ ‫ި‬ ‫ވ ެދާނ ެވ ެ‪ .‬ދެނ ް ދ ެ ގ ަޑި އި ރ ު ފ ަހުނ ް ދި އ ުމުނ ް‬ ‫އ ެ ީއ މި ތަނުނ ް ކުރާކަމ ެއ ް ނޫނޭ އ ެ ީއ އަނ ެއ ް‬ ‫ްޝނުނ ް ކުރާކަމ ޭ ބުނ ެ އ ެހެނ ް ފަރާތަކ ަށ ް‬ ‫ސެކ ަ‬ ‫ތި ބ ާ ފޮނ ުވ ާލ ާފާނ ެވ ެ‪ .‬މި ގޮތ ަށ ް އ ެކ ެއ ްގ ެ ގާތ ަށ ް ދ ާދި‬ ‫ކުޑަކަމ ަކ ު ދ ެތި ންފަހަރ ު ދާގ ޮތ ް ހ ަދ ާ ޒި ނ ްމ ާދާރ ު‬ ‫ވ ެރި ނ ް މަދ ެއްނޫނ ެވ ެ‪.‬‬ ‫ސ ތި ބ ާ އ ޮ ީފހަކ ަށ ް ކަމ ަކ ު‬ ‫ނަމ ަވ ެ ް‬ ‫ހަމ ަދ ާއި ރަށ ް އެކަނ ް ފ ަ ިހކ ަމ ާއ ެކ ު ކ ޮށްދީފި ނަމ ަ‬ ‫ތި ބާއ ަށ ް ބ ާލި ދީގ ެ ޒި ނ ްމ ާދާރ ު ވ ެރި ޔާކ ަމ ުގ ެ‬ ‫ސ ކޮންދ ޭނީ ިކ ިހނަކުނ ް ހ ެއްޔ ެވ ެ؟‬ ‫ސ ް‬ ‫އި ޙ ު ާ‬

‫ކަނ ްމި ހެނ ް ހުރ ުމ ާއ ެކ ު ޕ ަބ ްލި ކ ް ފ ާޚާނ ާގ ެ ބ ާލި ދީގ ެ‬ ‫ޒި ނ ްމ ާދާރ ު ވ ެރި ޔ ާގ ެ ގ ާތުގ ައި މީހުނ ް އަބ ަދ ު‬ ‫ސތ ަކ ާއި ތ ަފ ާތ ު‬ ‫ތި ބެނ ް ބޭނުނ ްވި ފަދ ައި ނ ް‪ ،‬އ ޮ ީފ ް‬ ‫ސ ބ ާލި ދީގ ެ ޒި ނ ްމ ާދާރ ު‬ ‫އި ދާރާތ ަކުގ ައި ވ ެ ް‬ ‫ވ ެރި ޔ ާ ފަދ ަ ވ ެރި ނ ްގ ެ ކ ައި ރީ ގ ައި ބަޔ ަކ ު އޭނ ާގ ެ‬ ‫ސ ތ ޮއްޖ ެ ިހފ ައި ނ ެތި އ ްޔ ާ‬ ‫ބޭނުންޖެހިގެނ ް އ ައި ް‬ ‫އޭނ ާގ ެ މ ު ިހނ ްމުކަނ ް ދ ައްކ ައި ދޭނެގ ޮތ ެއ ް އ ަޅ ެ‬ ‫ބުނެބ ަލ ާށ ެވ ެ‪.‬‬ ‫މި ސަ ޤާފަތ ަ ީކ މި އ ަދ ު ހ ުރި ހ ާ ފެންވަރ ެއ ްގ ެ‬ ‫ސ އޮންނަ ސަ ޤާފ ަތ ެކ ެވ ެ‪.‬‬ ‫ވ ެރި ނ ްގ ެ ތެރޭގ ައި ވ ެ ް‬ ‫އެބ ައި މީހުންނަށ ް އެމީހުންނަށ ް އެމ ަޤ ާމުތ ައ ް ީދފ ައި‬ ‫އެވ ަނީ އެބ ައި މީހުނ ްގ ެ ބ ޮޑުކަނ ް ދ ައްކަނ ް ކ ަމުގ ައި‬ ‫ސ އ ޭގ ެ ސަ ބ ަބުނ ް‬ ‫އެބ ައި މީހުންނަށ ް ހީވ ެއ ެވ ެ‪ .‬ނަމ ަވ ެ ް‬ ‫އެފަދ ަ ވ ެރި ނ ްގ ެ ވަރަށ ް ގި ނަ ނި ޢުމ ަތްތަކ ަކުނ ް‬ ‫މ ަޙުރ ޫމ ްވ ުމ ާއި އ ަދި ނުރައްކަލަކ ަށ ް ހުށ ަހެޅިގެނ ް‬ ‫ދި އުނ ް ފި ޔަވ ައި އ ެހެނ ް ބޭނުމ ެއ ް ނ ުފުދ ެއ ެވ ެ‪.‬‬ ‫އެފަދ ަ އ ެއ ްނި ޢުމަތ ަ ީކ ޚިދުމ ަތ ް ހޯދަނ ްދ ާ މީހުނ ްގ ެ‬ ‫ރ ުހ ުމުނ ް މ ަޙުރ ޫމ ްވުމ ެވ ެ‪ .‬އ ަދި ކީރި ތި ރަސޫލ ާގ ެ‬ ‫ދ ުޢ ާފ ުޅ ުގ ެ ބަރަކ ާތުނ ް މ ަޙުރ ޫމ ްވުމ ެވ ެ‪ .‬އެކަލ ޭގ ެފާނ ު‬ ‫ޙަދީޘ ްފ ުޅ ުކުރައ ްވާފ ައި ވ ެއ ެވ ެ‪ .‬ގ ެއ ްލުމ ަ ީކ އެމީހ ެއ ްގ ެ‬ ‫އ ުނދ ަގ ޫފޯރ ާ ނި ކަމ ެތި ރައ ްޔި ތުނ ްގ ެ ބ ަދ ުދ ުޢ ާގ ެ‬ ‫އާފ ަތ ް އެފަރާތަކ ަށ ް ލި ބިގެނ ްދި އުމ ެވ ެ‪.‬‬ ‫ﺍﻟﻠﱠ ﹸﻬ ﱠﻢ ﹶﻣ ﹾﻦ ﻭﹶﻟﹺ ﹶﻲ ﺃ ﹶ ﹾﻣﺮ ﺃ ﹸ ﱠﻣ ﹺﺘﻲ ﹶ‬ ‫ﺷ ﹾﻴﺌﹰﺎ‬ ‫ﺸﻖﱠ ﹶﻋﻠﹶ ﹾﻴ ﹺﻬ ﹾﻢ ﹶﻓ ﹾ‬ ‫ﹶﻓ ﹶ‬ ‫ﺎﺷﻘﹸﻖﹾ ﹶﻋﻠﹶ ﹾﻴ ﹺﻪ ‪ ,‬ﻭﹶ ﹶﻣ ﹾﻦ ﻭﹶﻟﹺ ﹶﻲ‬ ‫ﹶ‬ ‫ﹸ‬ ‫ﹶ‬ ‫ﹶ‬ ‫ﹶ‬ ‫ﹶ‬ ‫ﹸ‬ ‫ﹺﻣ ﹾﻦ ﺃ ﹾﻣﺮ ﺃ ﱠﻣ ﹺﺘﻲ ﺷ ﹾﻴﺌﹰﺎ ﻓﺮﹶﻓﻖﹶ ﺑ ﹺ ﹺﻬ ﹾﻢ ﻓﺎﺭﹾﻓﻖﹾ ﺑ ﹺ ﹺﻪ‬ ‫ސކ ަލާކ ޮ!‬ ‫މާނައީ‪ :‬އޭހ ައްދ ަވ ާ ގެނ ްގ ުޅ ުއ ްވ ާ ރަ ް‬ ‫ތި މަނ ް ކަލ ޭގ ެފާނ ުގ ެ އ ުއްމ ަތ ުގ ެ ކަންތ ައްތ ަކ ުގ ެ‬ ‫ތެރ ެއި ނ ް ކަމ ެއ ް ީމހ ަކ ާ ޙ ަވ ާލ ުކުރ ެވި – އެކ ަމ ުގ ެ‬ ‫މ ައްޗ ަށ ް އޭނ ާ އި ސްކުރ ެވި ‪ -‬ފ ަހ ެ އެކ ަމުގ ައި‬ ‫ސތ ަކުންނަށ ް ދ ަތި ކ ުރި ނަމ ަ ފ ަހ ެ އި ބ ަ‬ ‫އޭނ ާ ީމ ް‬ ‫ސކ ަލ ާނގ ެ އޭނ ާގ ެ މ ައްޗ ަށ ް ދ ަތި ކުރައ ްވ ާފ ާނދ ޭވ ެ!‬ ‫ރަ ް‬ ‫އ ަދި ތި މަންކަލ ޭގ ެފާނ ުގ ެ އ ުއްމ ަތ ުގ ެ ކަންތ ައްތ ަކ ުގ ެ‬ ‫ތެރ ެއި ނ ް ކަމ ެއ ް ީމހ ަކ ާ ޙ ަވ ާލ ުކުރ ެވި – އެކ ަމ ުގ ެ‬ ‫މ ައްޗ ަށ ް އޭނ ާ އި ސްކުރ ެވި ‪ -‬ފ ަހ ެ އޭނ ާ‬ ‫ސތ ަކުންނަށ ް އ ޯގ ާތ ެރި ވ ެ ފ ަސޭ ހަކ ޮށްދީފި ނަމ ަ‪،‬‬ ‫ީމ ް‬ ‫ސކ ަލ ާނގ ެ އޭނާއ ަށ ް އ ޯގ ާތ ެރި ވ ެ‬ ‫ފ ަހ ެ‪ ،‬އި ބ ަ ރަ ް‬ ‫ވ ޮޑި ގެނ ް ފ ަސޭ ހ ަކުރައ ްވ ާފ ާނދ ޭވ ެ!‬

‫މ ުޖުތަމަޢ ަށ ެވ ެ‪ .‬މ ާތ ް ﷲ އަކ ަށ ް އެކ ަމުނ ް ލާބ ައ ެއ ް‬ ‫އޮތީއ ެއ ް ނޫނ ެވ ެ‪.‬‬ ‫އެކ ަލ ާނގ ެ ވ ަ ީޙބަސްފ ުޅުގ ައި ވ ެއ ެވ ެ‪.‬‬ ‫}} ﻟﹶﻦ ﻳﻨﹶﺎ ﹶﻝ ﱠ ﹶ‬ ‫ﺍﷲ ﹸﳊﹸﻮ ﹸﻣﻬﹶ ﺎ ﻭﹶﻻ ﺩﹺ ﹶﻣﺎ ﹸﺅ ﹶﻫﺎ ﻭﹶﻟﹶ ﹺﻜ ﹾﻦ‬ ‫ﹾ ﹶ‬ ‫ﻳﹶﻨﹶﺎﻟﹸ ﹸﻪ ﺍﻟ ﱠﺘ ﹾﻘ ﹶﻮﻯ ﹺﻣﻨ ﹸﹾﻜ ﹾﻢ {{ ﺍﳊﺞ ‪ .37‬މާނައަކީ‪:‬‬ ‫“ )ﷲގ ެ އ ަމުރ ުފުޅ ަށ ް ކ ަތި ލެވ ޭ ތ ަކ ެތި ‪ ،‬ހ ަދ ްޔ ާއި‬ ‫އ ުޞް ޙީޔ ާ އ ާއި ޢާޤީޤ ާ ފަދ ަ( ކ ަތި ލުންތ ަކ ުގ ެ ލ ެއ ާއި‬ ‫ސ ﷲ ގ ެ ޙ ަޟު ރަތަކ ަށ ް ނުދ ެއ ެވ ެ‪.‬‬ ‫އެތ ަކެތީގ ެ މ ަ ް‬ ‫)އ ޭގ ެ ބޭނުމ ެއ ް މ ާތ ް ﷲ އަކ ަށ ް ނ ުވ ެއ ެވ ެ‪ (.‬އެކަމ ަކ ު‬ ‫އެކ ަލ ާނގ ެ ޙ ަޟު ރަތ ަށ ް ދ ާ އ ެއްޗ ަ ީކ ތި ޔަބ ައި މީހުނ ްގ ެ‬ ‫ިކބ ައި ގ ައި ވ ާ ތ ަޤ ުވ ާއ ެވ ެ‪“.‬‬ ‫އ ެއްޗ ެއ ް ކ ަތި ލެވ ޭ ހިނދ ު އެކ ަތި ލ ާ މީހ ާގ ެ‬ ‫ހިތުގ ައި ވ ާ އި ޚ ްލ ާޞް ތ ެރި ކަމ ެވ ެ‪.‬‬ ‫ހިތ ް ސާފުކ ޮށ ް ތި ބ ާގ ެ ބ ަހ ާއި އަމ ަލ ު‬ ‫ސދ ާ ކުރުމ ަ ީކ ކޮންމ ެ މުސްލި މ ެއ ްގ ެ މ ައްޗ ަށ ް‬ ‫ީ‬ ‫ްޞކ ޮށ ް މި ފަދ ަ‬ ‫ލ ާޒި މ ު ކަމ ެކ ެވ ެ‪ .‬އ ަދި ވ ަ ިކނ ް ޚ ާއ ަ‬ ‫ދ ުނި ޔ ެ ީވ އ ެދުންތ ައ ް ބ ޮޑ ުވެފ ައި ގި ނަ ޒ ަމާނ ެއްގ ައި‬ ‫ސ ތި މ ާގ ެ‬ ‫އ ަޅުގ ަނޑ ުމެނ ް ކޮންމ ެ ީމހ ަކ ުވ ެ ް‬ ‫ނަފ ްސަ ށ ް ބަލ ައި ލުނ ް މ ު ިހންމ ެވ ެ‪ .‬ތި މ ާގ ެ ހިތ ު‬ ‫ނި ޔ ަތ ް ޚ ާލި ޞް ތ ޯ ނުވަތ ަ ނޫނ ްތ ޯއ ެވ ެ‪ .‬މީހުނ ްގ ެ‬ ‫ސ ފ ޮއްޗ ެއ ް‬ ‫ފަރ ާތުނ ް ތ ަޢ ުރީ ފ ެއ ް ނުވަތ ަ ފ ައި ާ‬ ‫ނުވަތ ަ މ ަޤާމ ެއ ް ނުވަތ ަ ބ ައި ފުށ ަށ ް ހިފުމ ެއ ް ނުވަތ ަ‬ ‫ޙ ަސަ ދ ަވ ެރި ކަމ ެއ ް ތި ބ ާގ ެ ިހތ ަށ ް ވަދ ެ ދާނެތީއ ެވ ެ‪.‬‬ ‫ސގ ައި ވ ާ‬ ‫އެއީ‪ ،‬ވަރަށ ް ގ ާތުގ ައި ވ ާ ކަމ ެކ ެވ ެ‪ .‬ނަފ ް ު‬ ‫ސތ ަކ ުގ ެ‬ ‫ޝއި ޠާނުނ ްގ ެ ވަސްވ ާ ް‬ ‫ނުބ ައި އ ެދުންތ ަކ ާއި ަ‬ ‫ސަ ބ ަބުންނ ެވ ެ‪.‬‬ ‫މ ާތ ް ﷲ އ ަށްޓަކ ައި ތި ބ ާގ ެ ހިތ ް ނި ޔ ަތ ް ޚ ަލ ާޞް ކ ޮށ ް‬ ‫ބ ެހ ެއ ްޓުމ ަށްޓަކ ައި މ ުއ ުމި ނުނ ް އަބ ަދ ާއި އަބ ަދ ު‬ ‫ތި ބ ާގ ެ ހިތ ާއި މ ެދުގ ައި ފާރަވ ެރި ވ ެ ތި ބެނ ް‬ ‫ޖެހޭނ ެއ ެވ ެ‪ .‬އި ޚ ްލ ާޞް ތ ެރި ކަމ ަށ ް އ ެދި ދ ުޢ ާ ކުރ ުމ ާއި‬ ‫ﷲ ގ ެ ޙ ަޟު ރަތުގ ައި ވ ާ ޘ ަވ ާބ ުގ ެ ބ ޮޑުކ ަމ ާއި‬ ‫ދ ުނި ޔ ޭގ ެ އ ުނި ކަނ ް ހ ަނދާންކ ޮށ ް‪ ،‬މ ާތ ް ﷲގ ެ‬ ‫އާޔ ަތްތ ަކ ާއި ކީރި ތި ނަބިއ ްޔ ާގ ެ ބަސްފ ުޅުތ ަށ ް ިކޔ ައި‬ ‫ބަލަނ ްވާނ ެއ ެވ ެ‪ .‬ތި ބ ާގ ެ ހިތުގ ައި ﷲ މެނ ު ީވ އ ެހެނ ް‬ ‫ފަރ ާތ ެއ ް މ ެދ ުވ ެރި ކ ޮށ ްފި ނަމ ަ‪ ،‬މީހުނ ްގ ެ ރ ުހ ުމ ާއި‬ ‫ސަ ޕ ޯރޓ ް އ ެދި ގެނ ް ިކތަންމ ެ ރަނގ ަޅ ު ޢަމ ަލ ެއ ް ކ ުރި‬ ‫ސ ފަދ ަ‬ ‫ސ އ ެ ީއ ވަޔ ަށ ް ބުރައި ގެނ ްދ ާ ިހރަފ ު ް‬ ‫ނަމ ަވ ެ ް‬ ‫ބުރަދަނ ެއ ް ނ ެތ ް‪ ،‬ބ ާޠި ލ ު އ ެއްޗ ެކ ެވ ެ‪.‬‬ ‫ސަ ލ ަފުނ ްގ ެ ބ ައ ެއ ް ބ ޭފ ުޅުނ ް ވި ދ ާޅ ުވ ާ‬ ‫ކ ަމުގ ައި ވ ެއ ެވ ެ‪” .‬މީހުންނަށ ް ފ ެނި ދާނ ެ ީތ ހެޔ ޮ‬ ‫ޢަމ ަލ ު ނުކ ޮށ ް ދޫކ ޮށ ްލުމ ަ ީކ ދ ެއ ްކުނ ް ތ ެރި ކަމ ެކ ެވ ެ‪.‬‬ ‫އ ަދި މީހުންނަށ ް ދ ެއ ްކުމ ަށްޓަކ ައި ހެޔ ޮ ޢަމ ަލ ު‬ ‫ޝރީ ކ ު ކުރުމ ެވ ެ‪“.‬‬ ‫ކުރުމ ަ ީކ ަ‬

‫ައޅުގަނޑ ު ބަސް ައ ަހން‪،‬‬ ‫ަނ ަމވެސް ިމ ީއ ަނ ާމދު ގަޑި‪ ،‬އެހ ެ ްނ ަކމެއ ް ުނވާނެ!!!‬ ‫ރޙުމަތްތ ެ ިރޔ ާ‬ ‫ވާހަކަ ިކ ަޔ ިއދ ޭ ަ‬ ‫ަރސޓީއ ެއްގ ައި ހިނގި ޙ ާދި ސާއ ެކ ެވ ެ‪.‬‬ ‫ސކިއުލ ަރ ގ ައުމ ެއ ްގ ެ ޔ ުނި ވ ި‬ ‫މި ީއ ެ‬ ‫ސކިއުލ ަރ ނި ޒ ާމ ަށ ް‬ ‫ަރސ ީޓގ ައި ތ ަފ ާތ ު ީދންތ ަކ ުގ ެ ކ ުދި ނ ް ިކޔަވ ަމުނ ް ގެންދ ެއ ެވ ެ‪ެ .‬‬ ‫މި ޔ ުނި ވ ި‬ ‫ސކ ަލ ާނގެއ ަށ ް‬ ‫ަސ ީޓގ ައި މުސްލި މ ު ކ ުއްޖ ަކ ު އޭނ ާގ ެ ހ ެއްދ ެވި ރަ ް‬ ‫ިހންގ ަމުނ ް ގެނ ްދ ާ މި ޔ ުނި ވަރ ި‬ ‫ިކޔަމަނ ްތ ެރި ކަނ ް އ ަދ ާކުރ ުމުގ ައި ކ ުރި ހިތްވަރ ާ އެކ ަމުގ ައި އޭނާއ ަށ ްލި ބުނ ު ކ ާމި ޔާބީގ ެ‬ ‫ވާހަކ ައ ެވ ެ‪.‬‬ ‫ސކ ަލުގ ައި ނަމ ަ ‪ 35‬ވަރަކ ަށ ް މި ނި ޓ ްގ ެ ދުރ ުމި ނ ް‬ ‫އޭނ ާގ ެ ގ ެއ ާ ކ ޮލ ެޖ ާއި ދެމ ެދ ު‪ ،‬ބ ައި ް‬ ‫ސ ކ ައި ގެނ ް‬ ‫ހުންނާނ ެއ ެވ ެ‪ .‬ކ ޮލ ެޖ ްގ ެ ”ލަނ ްޗ ް ބްރޭކ ް“އ ަ ީކ ނަމ ާދ ު ގ ަޑި އ ެވ ެ‪ .‬ކެނ ް ީޓނަށ ް ގ ޮ ް‬ ‫ސ އ ެހެނ ް ކަމ ެއ ް ކުރަނ ް ވ ެއްޖ ެއ ްޔ ާ ގި ނަ ފަހަރ ު ހުންނަނީ ނ ުވެފ ައ ެވ ެ‪.‬‬ ‫އ ައި ް‬ ‫ސ ނަމ ާދ ު ކުރާނ ެ ތަނ ެއ ް ނ ެތ ެވ ެ‪ .‬މުސްލި މ ު‬ ‫ސ ދެންނ ެވި ހެނ ް ނަމ ާދ ު ކުރާހިތ ްވި ޔ ަ ް‬ ‫ކ ުރި ނ ްވ ެ ް‬ ‫ސ އ ެއި ނ ް ީމހ ަކ ު ނަމާދ ެއްނ ުކުރ ެއ ެވ ެ‪.‬‬ ‫ސ އ ުޅ ެއ ެވ ެ‪ .‬ނަމ ަވ ެ ް‬ ‫ކ ުދި ންނ ާ އެނޫނ ް ކ ުދި ނ ްވ ެ ް‬ ‫ސ ﷲ ދ ެ ިކ ލޯބިވ ެއްޖ ެ ީމހ ަކ ު ﷲ ދ ުލ ެއްނ ުކުރަށ ްވާނެތީވ ެ‪ ،‬މި އ ަޚ ާ އެވ ަޤ ުތުގ ައި‬ ‫ނަމ ަވ ެ ް‬ ‫އެކ ަނި ގ ަހ ެއ ްގ ެ ިހޔ ަލުގ ައި ީވގޮތ ަކުނ ް )ޤި ބްލ ަ ހޯދ ައި ގެނ ް( ނަމ ާދ ު ކުރަނ ް ފ ެށި އ ެވ ެ‪ .‬އެކ ަނި‬ ‫މ ާއެކަންޏ ެވ ެ‪.‬‬ ‫ސ މ ާގި ނަ ދުވ ަހ ެއ ް ނ ުވ ެ ދެވަނަ ީމހ ަކ ު‬ ‫ސ މީހުންނަށ ް މި ީއ ”އ ޮޑ ް“ ކަމަކ ަށ ް ވި ޔ ަ ް‬ ‫ނަމ ަވ ެ ް‬ ‫ސ މެނ ްދުރ ުގ ެ އ ެ ވ ަޤ ުތ ު‬ ‫އި ތުރ ުވ ެއްޖ ެއ ެވ ެ‪ .‬ދެނ ް ތި ނ ެއ ް‪ ،‬ހަތަރ ެއ ް‪ ،‬ފ ަހ ެއ ް‪ ..…،‬މި ހެނ ް ގ ޮ ް‬ ‫ސ ިކތަކ ަށ ް ވ ެއްޖ ެއ ެވ ެ‪.‬‬ ‫ސދ ޮށ ް އ ެ ީއ މި ް‬ ‫އެގ ަ ް‬ ‫ސ ވަރަކ ަށ ް ފެންނަމުނ ް‬ ‫ްސޕަލަކ ަށ ްހ ުރި ފ ާދި ރީ އ ަށ ް މި މަންޒ ަރ ު ކޮންމ ެ ް‬ ‫ކ ޮލ ެޖ ް ޕ ްރި ނ ި‬ ‫ސ ހިތުގ ައި މި ކ ުދި ންނ ާއި މ ެދ ު ޚިޔ ާލ ު އ ުފ ެދި ‪ ،‬ފ ަހުނ ް އެޢަމ ަލ ު ވަރަށ ް‬ ‫ދި ޔ ައ ެވ ެ‪ .‬ނަމ ަވ ެ ް‬ ‫ގ ާތުނ ް ބަލ ަމުނ ް ގެނ ްދި ޔ ައ ެވ ެ‪.‬‬ ‫އާދ ެ‪ ،‬ނަތީޖ ާ އަކ ަށ ް ީވ އެކ ޮލ ެޖ ް ގ ައި ފުރަތަމ ަ ފަހަރަށ ް ނަމ ާދ ު ކުރާނ ެ ތަނ ެއ ް‬ ‫މުސްލި މ ު ކ ުދި ންނަށ ް އަޅ ައި ދި ނުމ ެވ ެ‪ .‬މި ނޫނ ް އ ެހެނ ް އ ަޅުކަނ ް ކުރާތަނ ެއ ް މި ވީހާތަނަށ ް އ ެ‬ ‫ސ‬ ‫ސ ނ ެތ ެވ ެ‪ .‬ނަމ ަވ ެ ް‬ ‫ކ ޮލ ެޖ ް ތެރޭގ ައި އ ެޅި ފ ައި ީވކަމ ެއ ް އި ނގި ފ ައ ެއ ް ނ ެތ ެވ ެ‪ .‬އ ަދި މި ހާރ ުވ ެ ް‬ ‫ސ އ ުޅ ެއ ެވ ެ‪.‬‬ ‫ސ އ ަދި އޭރ ުވ ެ ް‬ ‫ބ ައި ވަރ ު އ ެހެނ ް ީދންތ ަކ ުގ ެ ކ ުދި ންތ ައ ް އ ެތ ާ މި ހާރ ުވ ެ ް‬ ‫އ ެއްޗ ެއ ް ިހތަކ ަށ ް ނާރ ާތ ޯއ ެވ ެ؟ މި ީއ އެންމ ެ ކ ުއްޖ ެއ ްގ ެ މ ަސަ ތްކ ަތ ުގ ެ ފ ެށުމ ެވ ެ‪ .‬ﷲ އ ެ އ ަޚ ާ‬ ‫އ ަށ ް ހެޔ ޮ ރަޙުމ ަތ ް ލ ައ ްވ ާށި އ ެވ ެ‪.‬‬ ‫”ﷲ ސުބ ުޙާނަހ ޫ ވަތ ަޢ ާލ ާ ީމހ ަކާމ ެދ ު ރ ު ިހވ ޮޑި ގެނ ްފި ނަމ ަ ޖި ބ ްރީ ލ ް ޢަލ ައި ހިއ ްސަ ލ ާމ ް‬ ‫އ ަށ ް އޭނަ ދ ެ ިކ ލޯބިވުމ ަށ ް އ ަމުރ ުކުރަށ ް ވ ަވާނ ެއ ެވ ެ‪ .‬އ ަދި ޖި ބ ްރީ ލ ްގ ެފާނުނ ް އ ުޑ ުގ ެ‬ ‫ސ‬ ‫މ ަލ ާއި ކ ަތުންނަށ ް އެކަނ ް )އ ެ ީމހ ަ ީކ ﷲ ލޯބިވ ެ ވ ޮޑި ގެނ ްވ ާ މީހެކ ޭ( އަންގ ަވ ާ އެބޭކ ަލުނ ްވ ެ ް‬ ‫އ ެ ީމހ ަކުދ ެ ިކ ލޯބިވުމ ަށ ް އަންގ ަވާނ ެއ ެވ ެ‪ .‬ދެނ ް މި ިބންމަތީގ ެ މީހުނ ްގ ެ ހިތްތ ަކުގ ައި އ ެ ީމހ ަކ ާއި‬ ‫މ ެދ ު ލ ޯ ިބ ޖ ައ ްސަ ވާނ ެއ ެވ ެ‪) “.‬މ ުއްތަފ ަޤުނ ް ޢަލ ައި ހި(‬

‫‪5‬‬

‫އައ ްޝަ ިއޚ ް އާދަމ ް ޝަ ީމމ ް‬

‫ދެފުށް ދެގޮތް ުނކު ާރ ެށވެ!‬

‫ދ ެފ ުށ ް ދެގ ޮތ ް ވުމ ަ ީކ އ ެއްޗ ެއ ްގ ެ‬ ‫އ ެތެރ ެފ ުށ ާއި ބޭރ ުފ ުށ ް ތ ަފ ާތ ުވުމ ެވ ެ‪ .‬ޢާނ ްމުކ ޮށ ް‬ ‫ސ ދ ެފ ުށ ް ދެގ ޮތ ް ވާނ ެއ ެވ ެ‪.‬‬ ‫ކޮންމ ެ އ ެއްޗ ެއ ްގ ެވ ެ ް‬ ‫ސނ ާގ ެ އ ެތެރ ާއި ބޭރ ު‪ ،‬ހިތ ާއި‬ ‫ސ އި ނ ް ާ‬ ‫ނަމ ަވ ެ ް‬ ‫ހ ަށި ގ ަނޑ ު އ ަދި ނި ޔ ަތ ާއި ޢަމ ަލ ު އ ެއްގ ޮތ ް‬ ‫ކުރުމ ަ ީކ ކޮންމ ެހެނ ް ކުރަނ ް ޖެހ ޭ ކަމ ެކ ެވ ެ‪ .‬މި ވ ެނި‬ ‫ީމހ ަ ީކ ވަރަށ ް ދ ެފ ުށ ް ދެގ ޮތ ް މީހެކ ޭ ބުނ ެވުމ ަ ީކ‬ ‫އެމީހާއ ަށ ް ލި ބ ޭ ވަރަށ ް ބ ަދ ު ބ ަހ ެކ ެވ ެ‪ .‬ހ ުރި ހ ާ‬ ‫ސ އެކަނ ް ބ ެލ ެވ ެނީ ނުބ ައި‬ ‫މ ުޖުތަމ ަޢ ެއްގ ައި ވ ެ ް‬ ‫ކަމ ެއ ްގ ެ ގ ޮތުގ ައ ެވ ެ‪.‬‬ ‫އި ޚ ްލ ާޞް ތ ެރި ކަމ ަ ީކ ހިތ ުގ ެ ޢަމ ަލ ެވ ެ‪ .‬އ ެ ީއ ހެޔ ޮ‪،‬‬ ‫ޞާ ލި ޙ ު ޢަމ ަލުތ ައ ް ކުރ ުމ ާއި ނުބ ައި ކަންތ ައްތ ަކުނ ް‬ ‫ދުރ ުހ ެލި ވ ުމުގ ައި ތި މ ާގ ެ ޢަމ ަލ ާއި އ ެއްގޮތ ަށ ް‬ ‫ހިތ ުނި ޔ ަތ ް ބ ޭއ ްވުމ ެވ ެ‪ .‬ތި ބ ާގ ެ އ ެދުންތ ައ ް މ ާތ ް‬ ‫ﷲ އ ަށ ް ޙ ާލި ޞް ކުރުމ ެވ ެ‪ .‬މީހ ެއ ްގ ެ ޢަމ ަލ ު‬ ‫ސ ހިތުގ ައި އ ެއ ާއި‬ ‫ރަނގ ަޅ ުވެފ ައި ރީ ތި ނަމ ަވ ެ ް‬ ‫ޚިލާފ ަށ ް އ ޮވ ެއްޖ ެ ނަމ ަ އ ެ ީއ އި ޚ ްލ ާޞް ތ ެރި މީހ ެއ ް‬ ‫ސފ ައ ެކ ެވ ެ‪.‬‬ ‫ނޫނ ެވ ެ‪ .‬އ ެ ީއ މުނ ާފި ގުނ ްގ ެ ި‬ ‫ހިތުގ ައި ވ ާ ނި ޔ ަތ ާއި ގަސްތ ު ދެނެވ ޮޑި ގެނ ްވ ާ‬ ‫ފަރާތ ަ ީކ ﷲ ސުބ ްޙާނަހ ޫ ވަތ ަޢ ާލ ާއ ެވ ެ‪ .‬މީހުނަށ ް‬ ‫ފެންނ ާނީ މީހ ާގ ެ ބ ަހ ާއި ޢަމ ަލުނ ް ދ ައ ްކ ާ ގ ޮތ ެވ ެ‪.‬‬ ‫މ ާތ ް ﷲ އ ަށ ް ީއމާނ ްވ ުމ ާއި ހެޔ ޮ ޢަމ ަލ ު ކުރުމ ަށ ް‬ ‫ސ‬ ‫އެކ ަލ ާނގ ެ އ ަމުރ ު ކުރައ ްވާފ ައި ވ ެއ ެވ ެ‪ .‬ނަމ ަވ ެ ް‬ ‫އި ޚ ްލ ާޞް ތ ެރި ކ ަމ ާއި އ ެކުގ ައ ެވ ެ‪.‬‬ ‫އެކ ަލ ާނގ ެ ވ ަ ީހބަސްފ ުޅުގ ައި ވ ެއ ެވ ެ‪}} .‬‬ ‫َوﻣَﺎ �� ِﻣ ُﺮوا �اﻻ ﻟِ َﻴ ْﻌﺒ ُ​ُﺪوا � َ‬ ‫ا� ﻣ ُْﺨ ِﻠﺼِ َﲔ َ ُ� ا ِّ��ﻦَ ﺣُ َﻨ َﻔﺎ َء وَ ُﻳ ِﻘ ُﳰﻮا اﻟﺼ� ﻼ َة وَ ﻳ ُْﺆ ُﺗﻮا‬ ‫�اﻟﺰ َﰷ َة وَ َذ ِ َ‬ ‫� ِد�ﻦُ ْاﻟ َﻘ ِّﻴ َﻤ ِﺔ {{ ﺍﻟﺒﻴﻨﺔ ‪ .5‬މާނައަކީ‪ “ :‬އ ަދި މ ާތ ް‬ ‫ޝރ ުކ ާއި‬ ‫ﷲ އ ަށ ް ީދނ ް ޚ ާލި ޞް ކ ޮށ ްގެނ ް ވ ާ ޙ ާލ ު‪ި ،‬‬ ‫ދުރ ުހ ެލި ވ ެ ތި ބ ެ އެކ ަލ ާނގެއ ަށ ް އ ަޅުކަނ ް ކުރުމ ަށ ް‬ ‫މެނ ު ީވ އެބ ައި މީހުނަށ ް އ ަމުރ ުވ ެވި ގެނ ް ނ ުވ ެއ ެވ ެ‪.‬‬ ‫އ ަދި ނަމ ާދ ު ޤ ާއި މ ު ކުރުމ ަށ ާއި ޒ ަކ ާތ ް ދި ނުމ ަށ ް‬ ‫އ ަމުރ ުވ ެވި ގެނ ް ވ ެއ ެވ ެ‪ .‬ފ ުރި ހަމ ަވ ެގެނ ްވ ާ ީދނަ ީކ‬ ‫އެއީއ ެވ ެ‪“.‬‬ ‫ީމހ ަކ ު އަނ ްހެނަކ ާއި މޮޔ ަވ ެގެނ ް އޭނ ާއ ާއި‬ ‫އި ނ ުމ ުގ ެ ބޭނ ުމުގ ައި ތި ބ ާގ ެ ރަށ ާއި ވަޠަނ ް‬ ‫‪4‬‬

‫ާޞލ ު ވ ާނީ‬ ‫ދޫކ ޮށ ް ހިޖުރަކ ޮށ ްފި ނަމ ަ އޭނާއ ަށ ް ޙ ި‬ ‫އެނ ާ އެބޭނުނ ްވި ކަންތ ަކ ެވ ެ‪ .‬އަނެކ ަކ ު ﷲ އ ަށ ް‬ ‫ޓަކ ައި ތި ބ ާގ ެ އ ަމި އްލ ަ ރަށުގ ައި އެކ ަލ ާނގ ެ އ ަށ ް‬ ‫އ ަޅުކަންކ ޮށ ް އެކ ަލ ާނގ ެ އެނ ްގ ެވި ގޮތ ަށ ް އ ުޅ ެވެނ ް‬ ‫ނ ެތި ގެނ ް އޭނ ާގ ެ ރަށ ް ދ ޫކ ުރީ އ ެވ ެ‪ .‬އޭނ ާގ ެ އ ެ‬ ‫ޝއ ްކ ެއ ް ނ ެއ ް ގ ޮތުގ ައި ﷲ އ ާއި‬ ‫ހިޖުރައ ަ ީކ ަ‬ ‫އެކ ަލ ާނގ ެ ރަސޫލާއ ަށްޓަކ ައި ކ ުރި ހިޖުރައ ެކ ެވ ެ‪.‬‬ ‫އެކ ަމ ުގ ެ ޘ ަވ ާބ ާއި ދަރުމ ަ ބ ޮޑ ުވެފ ައި އި ތުރ ުވ ެގެނ ް‬ ‫ސ އ ެ ކ ުރީ އ ެއ ް‬ ‫ވ ެއ ެވ ެ‪ .‬މި ތަނުގ ައި ދެމީހުނ ްވ ެ ް‬ ‫ޢަމ ަލ ެކ ެވ ެ‪ .‬ތ ަފ ާ ީތ ދެމީހުނ ްގ ެ ނި ޔ ަތ ެވ ެ‪ .‬ދެމީހުނ ްގ ެ‬ ‫ހިތުގ ައި ވ ާ ތ ަޤ ުވ ާއ ެވ ެ‪ .‬އި ޚ ްލ ާޞް ތ ެރި ކަމ ެވ ެ‪ .‬ހެޔ ޮ‬ ‫ޢަމ ަލުތ ަކުގ ައި އ ެއްމ ެ ބ ޮޑ ު ތ ަފާތ ަ ީކ އެއީއ ެވ ެ‪.‬‬ ‫ޞއްލ ަﷲ ޢަލ ައި ިހވ ަސަ އްލަމ ަ‪،‬‬ ‫ރަސޫލ ު ﷲ ަ‬ ‫ސކ ޮށްދ ެއްވ ައި‬ ‫ޝރ ު ީޢ މި މ ަތި ވ ެރި އ ުޞޫ ލ ު ދ ަ ް‬ ‫ަ‬ ‫ޙަދީޘ ް ކުރައ ްވާފ ައި ވ ެއ ެވ ެ‪.‬‬ ‫ﺎﺕ‪ ،‬ﻭﺇﳕﱠ ﹶﺎ ﻟﹺ ﹸﻜ ﱢﻞ ﺍ ﹾﻣﺮﹺ ﹴﺉ‬ ‫}} ﺇﹺﳕﱠ ﹶﺎ ﺍﻷ ﹶ ﹾﻋ ﹶﻤﺎ ﹸﻝ ﺑﹺﺎﻟ ﱢﻨ ﱠﻴ ﹺ‬ ‫ﹶﻣﺎ ﻧ ﹶ ﹶﻮﻯ {{ ”ހަމަކަށަވަރުނ ް )ހެޔ ޮ( ޢަމ ަލުތ ައ ް‬

‫ިބނ ާވ ެގެންވ ަނީ ނި ޔ ަތ ުގ ެ މ ައްޗ ަށ ެވ ެ‪ .‬އ ަދި ކޮންމ ެ‬ ‫ސ ލި ބ ޭހ ު ީށ އ ެ ީމހ ަކ ު )އ ެ ޢަމ ަލ ެއ ް ކ ުރި‬ ‫ީމހަކ ަށ ްވ ެ ް‬ ‫އި ރ ު އޭނ ާ( ގަސްތ ުކ ުރި އ ެއްޗ ެކ ެވ ެ‪“.‬‬ ‫ވީމ ާ‪ ،‬އި ޚ ްލ ާޞް ތ ެރި ކަމ ަ ީކ ޘ ަވ ާބ ާއި ދަރުމ ަ އ ެދި ގެނ ް‬ ‫ކުރެވ ޭ ކޮންމ ެ ޢަމ ަލ ެއްގ ައި ‪ ،‬ﷲ މެނ ު ީވ އ ެހެނ ް‬ ‫ފަރ ާތްތ ަކ ާއި ދ ުނި ޔ ެ ީވ އ ެދުންތ ަކ ާއި ބޭނުންތ ަކުނ ް‬ ‫ދުރ ުހ ެލި ވ ެ‪ ،‬ހަމ ައެކ ަނި އ ާ ިޚރަތ ުގ ެ ޘ ަވ ާބ ާއި‬ ‫ދަރުމައ ަށ ް އ ެދި ގެނ ް‪ ،‬މ ާތ ް ﷲގ ެ ރ ުއްސެވ ުމ ާއި‬ ‫ސމ ަށ ް އ ެދި ގެނ ް އެކަމ ެއ ް އ ަދ ާ ކުރުމ ެވ ެ‪ .‬މ ާތ ް‬ ‫ފ ުއ ް ު‬ ‫ﷲ އ ަށ ް އި ޚ ްލ ާޞް ތ ެރި ވުމ ަ ީކ ތި ބ ާގ ެ ހިތުގ ައި‬ ‫އެކ ަލ ާނގ ެ ފި ޔަވ ައި އ ެހެނ ް ފަރާތަކ ަށ ް ޖާގ ަ‬ ‫ނ ުދި ނުމ ެވ ެ‪.‬‬ ‫ސނ ާ ކަމ ެއ ް ޤ ަބ ޫލ ްކުރ ުމ ާއި‬ ‫އި ނ ް ާ‬ ‫ނ ުކުރުމ ަކުނ ް އ ޭގ ެ ފ ައި ދ ާ ނުވަތ ަ ގ ެއ ްލުނ ް ލި ބ ެނީ‬ ‫ސކ ަލ ާނގެއަކ ަށ ް ނޫނ ެވ ެ‪.‬‬ ‫އެބ ައި މީހުނ ްގ ެ ވ ެރި ރަ ް‬ ‫އ ަދި ކިއ ެއްތ ަ‪ ،‬އ ޭގ ެ ގ ެއ ްލ ުމ ާއި ފ ައި ދ ާ ހ ުރީ‬ ‫އ ެ ީމހަކ ަށ ެވ ެ‪ .‬އެމީހ ެއ ްގ ެ ޛާތ ަށ ެވ ެ‪ .‬އޭނ ާ ދި ރި އުޅ ޭ‬

‫ނ ޢަދަދުގަ ިއ‬ ‫ިދއިސް ލާމ ް މަޖައްލ ާ؛ ‪ 7‬ވަ ަ‬ ‫< އިސް ލ ާ ިމކ ް ބޭން ިކންގގ ެ ފެށުން!‬ ‫ނ ިއގ ެ ވ ެ ިލން‪...‬‬ ‫ރކޮށް ީލ ކާކ ު؟ < މަހ ާ ަ‬ ‫< ޝެ ިއޚ ް ީދދާތ ު އަވަހ ާ ަ‬ ‫< ިރޒްޤ ާ ިއ މެދ ު ކަންބޮޑުވާންޖެހ ޭ ސަ ަބބެއ ް އ ެ ަބވޭހެއްޔެވ ެ؟‬ ‫<‬ ‫<‬

‫ިޢލްމ ު އ ުނގެނުމުގ ެ މާތްކަން‬

‫މާތ ް ﷲ ގ ެ ޝަ ީރޢަތ ް ަތން ީފޛުކުރުމ ަ ީކ ޒަރ ޫ ީރ ކަމެއ ް‪.‬‬

‫އ ެ ިޑޓ ޯ ިރއަލް‬ ‫މަސްއ ޫލ ުވ ެރި ޔ ާ‪:‬‬

‫ލި ޔުނ ްތ ެރި ނ ް‪:‬‬

‫މުޙ ައްމ ަދ ު ނަޡީފ ު‬

‫ޝމީމ ް ިބނ ް އި ބްރާހީމ ް‬ ‫ްޝއި ޚ ް އާދ ަމ ް ަ‬ ‫އ ައ ަ‬ ‫ްޝއި ޚ ް ޢ ަ ީލ ރި ޟާ އ ަޙްމ ަދ ު‬ ‫އ ައ ަ‬

‫އ ެޑި ޓ ަރ‪:‬‬

‫ސ ފި ކ ުރީ‬ ‫ްޝއި ޚ ް ޙ ަސަ ނ ް މ ޫ ާ‬ ‫އ ައ ަ‬

‫އ ަޙްމ ަދ ު ޚަލީލ ު‬

‫ޑރ‪ .‬އ ަބ ްދ ުލ ް ޢަޒީޒ ް ޙަމީދ ު )އ ެމ ް ީބބީއެސް(‬

‫އ ެގ ްޒ ެކ ްޓި ވ ް އ ެޑި ޓ ަރ‪:‬‬

‫މުޙ ައްމ ަދ ު ނަޡީފ ު‬

‫ސނ ް‬ ‫ޢ ަ ީލ އ ަޙ ްސަ ނ ް އި ޙ ް ާ‬

‫އ ަހުމ ަދ ު ނި ޝް ވާނ ް‬

‫މެނޭޖި ނ ްގ އ ެޑި ޓ ަރ‪:‬‬

‫ޙ ަސަ ނ ް ޢ ަބ ްދ ުﷲ ޙިލ ް ީމ‬

‫ޢި ސްމ ާޢި ލ ް އ ަފްރ ާޙ ް‬

‫މުޙ ައްމ ަދ ު މ ައ ުމޫނ ް ފ ަހ ު ީމ‬

‫ގްރ ެފި ކްސް‪:‬‬ ‫ޢި ސްމ ާޢި ލ ް އ ަފްރ ާޙ ް‬ ‫ސނ ް‬ ‫ޝފީޢ ު އި ޙ ް ާ‬ ‫ޢ ަބ ްދ ުﷲ ަ‬ ‫ފ ޮޓ ޯގްރ ާފ ާރ‪:‬‬ ‫ސނ ް‬ ‫އި ބްރާހިމ ް އ ަޝް ވ ާގ ް އި ޙ ް ާ‬ ‫މުޙ ައްމ ަދ ު އާދ ަމ ް‬ ‫ަސމ ް‬ ‫މުޙ ައްމ ަދ ު ވ ީ‬ ‫ޢި ދާރ ާ‪:‬‬ ‫މ‪ .‬ފަންނ ުވ ެލި‬ ‫)‪3‬ވަނަ ފަނ ްގި ފި ލ ާ(‬ ‫ބ ޮޑ ުތ ަކުރ ުފާނުމ ަގ ު‪ ،‬މ ާލ ެ‬ ‫ހ ޮޓ ްލ ައި ނ ް‪7527527 :‬‬

‫‪w‬‬

‫މަޖައްލ ާ ‪7#‬‬ ‫އޮން ަލ ިއންކޮށް ިވދާޅުވ ޭ!‬

‫ފ ަޒ ްލޫނ ް މުޙ ައްމ ަދ ު‬ ‫ސނ ް‬ ‫ޝޤީފ ް އި ޙ ް ާ‬ ‫ޙުސެއި ނ ް ަ‬ ‫ޢ ަބ ްދ ުލ ް ޢަޒީޒ ު ޔޫސުފ ް‬ ‫ޝތ ު ޒި ފ ާފ ް‬ ‫ޢ ާއި ަ‬ ‫ސނ ް‬ ‫ސނ ާ އި ޙ ް ާ‬ ‫އ ައި މި ނަތ ު އި ޙ ް ާ‬ ‫އަރ ޫޝާ ޢ ަބ ްދ ުއ ް ސަ އ ްތާރ ު‬ ‫ޝފީޢ ު އ ަބ ްދ ުﷲ‬ ‫ަ‬ ‫ޙ ަސަ ނ ް ޒ ާ ިހރ ު‬ ‫އި ނ ާޒ ް އ ަދްނާނ ު‬ ‫ވާހަކ ަ ިކޔ ައި ދ ޭ ރަޙުމ ަތ ްތ ެރި ޔ ާ‬ ‫ޝރީ ފ ް‬ ‫ޝއ ުނ ް ަ‬ ‫ަ‬ ‫މަޖ ައ ްލ ާ ހ ޯމ ް ޑ ެލި ވ ަރީ ‪:‬‬ ‫ޝޮ ޕ ްފ ޯމުސްލި މ ް‪.‬ކ ޮމ ް‬

‫އެތެރޭގައި‪:‬‬

‫‪4‬‬ ‫‪9‬‬ ‫‪13‬‬

‫ދެފުށް ދެގޮތް ނުކުރާށެވ ެ!‬

‫ޞއ ް ީޙ މަޢުލޫމާތުގ ެ ވެށި‪ :‬ދޮންކެޔޮ‬ ‫ި‬ ‫ޒަ ަޔނިސް ޓ ް ަޔހ ޫ ީދންގ ެ ބަސް ަތކުން‬

‫އ ެ ީމހުންގ ެ ނު ަބ ިއކަން ހާމަކޮށްދޭ!‬

‫‪15‬‬ ‫‪20‬‬ ‫‪25‬‬ ‫‪37‬‬

‫ނ ީތޖާއަ ީކ‬ ‫ދ ެ ަބއޮޑުވުމުގ ެ ަ‬ ‫ނ ިއގ ެ އަ ިލފާންގަޑަކަށް ވެއްޓުން‬ ‫މ ު ިޅމުޖ ު ަތމަޢ ު ިފތ ު ަ‬

‫ީއމާންވާށެވ ެ‪.‬‬

‫ިސޔ ާސަ ތ ު ވަ ިކކ ު ިރ ބ ާ ީޣ‬ ‫އަތާތުރްކ ު‪ީ :‬ދނާއ ި‬

‫ރށް‬ ‫ރށް ީއމާންނުވ ެ‪ި ،‬މންވަ ަ‬ ‫ިއރުވަ ަ‬

‫ޑިސެ މ ް ަބރު‪ :23‬ނަސް ރުގ ެ މ ަ ިއދާން‬

‫ހ ޮޓ ްލ ައި ނ ް‪7848414 :‬‬ ‫‪3‬‬

‫‪www.dhiislam.com | info@dhiislam.com | facebook.com/dhiislam | twitter.com/dhiislamdaily‬‬

2

‫‪1‬‬

‫ރއ ްއ ްކ ާކ ާތ ެތ ެ ިރ ިރވ ެވ ެ ަލ ަލއ ްއ ްވވާ!ާ!‬ ‫ރަ‬ ‫ިމ ިމފޮފޮތ ުތ ުގަގަ ިއ ިއ ީކ ީކ ިރ ިރ ިތ ިތ ޤ ުޤ ުރުރުއ ާއ ާނުނުގ ެގ ެ ަބ ަބއ ެއ ެއ ްއ ް އ ާއ ާ ަޔ ަޔތ ްތ ް ަތ ަތކ ާކ ާ ިއ ިއ ޙ ަޙ ަ ީދ ީދޘ ްޘ ް ިހ ިހމ ެމ ެ ިނ ިނފަފަ ިއ ިއވ ާވ ާ ީތ ީތ ިމ ިމފޮފޮ ަތ ަތށްށް ަ‬