DHV Groep Jaarverslag 2008

Advies- en ingenieursbureau

dhv.nl

Jaarverslag 2008 DHV Groep

Altijd een oplossing verder

Highlights 2008 28-1 Sofia TMS

29-2 Beijing Airport

2008 was een opvallend jaar voor de DHV Groep. Terwijl de eerste zes maanden in het teken stonden van een oververhitte markt en de grenzen van de groei werden opgerekt, kromp de economie in het tweede halfjaar. Toch bleven we groeien en behaalden doelen op het gebied van internationalisatie, innovatie en maatschappelijk verantwoord ondernemen. We groeiden naar meer dan 5.000 medewerkers en zijn trots op de meer dan 10.000 uitgevoerde projecten en opdrachten.

16 jan

NACO verwerft groot luchthavencontract in Taiwan

4 feb

SSI en Delcan winnen Intelligent Transport Systems (ITS) project in Johannesburg, Zuid-Afrika

28 jan 29 feb 4 mrt

14 mrt 21-4 Eco-stad China

27 mrt

31 mrt

DHV en Delcan voeren haalbaarheidsstudie uit voor een verkeersmanagementsysteem in Bulgarije Opening Terminal 3 van Beijing International Airport, een project van NACO, Foster+Partners en ARUP DHV en bouwmanagementbureau Infocus (Nederland) bundelen krachten

De DHV Groep en mijnbouwconsultant Turgis (Zuid-Afrika) bundelen krachten

TAQA Energy geeft DHV opdracht voor de vergunning en MER voor ondergrondse gasopslag Bergermeer DHV krijgt beheer over Nijmeegse vastgoedportefeuille

13 april DHV is hoofdsponsor van een weekendschool voor kansarme jeugd in Amersfoort

14 april In opdracht van de Canadese stad Surrey werken Delcan en DHV aan hoogwaterbescherming 21 april DHV gaat eco-kuststad Caofeidian in China ontwikkelen 19 mei

De DHV Groep versterkt positie op Poolse watermarkt met Hydroprojekt

28 mei De DHV Groep ondertekent Nederlandse Charter Talent naar de Top voor meer vrouwen in topfuncties 8-10 Sint-Petersburg

29 mei ICT-uitrol afgerond voor kantoren in Europa en Azië 11 juni

MVO-verslag 2007: DHV Groep is het eerste advies- en ingenieursbureau dat rapporteert conform GRI+

16 juli

Poolse Staatssecretaris Zbigniew Rapciak opent snelweg S7 Bialobrzegi-Jedlinsk, ontworpen door DHV

6 aug

SSI wint Engineering Excellence Award in Zuid-Afrika met het Biovac Instituut cleanroomproject

23 juni DHV wint contract voor het ontwerp van een nieuwe zonnecellenfabriek Photovoltech in België 1 aug

29-10 DSM Campus

2 sep

11 sep 7 okt

8 okt

29 okt 1 nov

17 nov 28-11 Rodenrijseweg

28 nov 11 dec

18 dec

De DHV Groep sluit zich aan bij de United Nations Global Compact

NACO en SSI gaan toezicht houden op de renovatie van Maun Airport in Botswana DHV wordt preferred supplier van Rabobank Nederland

Lancering van het DHV Groep aandelenplan voor medewerkers: meer dan 200.000 verkochte aandelen

Premier Vladimir Putin opent het scheepvaartkanaal van de stormvloedkering Sint-Petersburg, Rusland

Minister-president Jan Peter Balkenende bezoekt DSM’s China Campus, duurzaam ontworpen door DHV DHV Groep versterkt met InterVISTAS het Noord-Amerikaanse luchtvaartprofiel

Delcan ontvangt de Best of ITS Award voor het Lake County Passage project in Illinois, Verenigde Staten Nederlandse tunnel Rodenrijseweg wint Europese Betonprijs DHV levert het ontwerp voor 14 vissershavens in Ghana

President Mubarak opent terminal 3 van de luchthaven Cairo, ontworpen door NACO en partner ECG

Meer informatie over de op het omslag afgebeelde projecten staat op de projectenpagina’s 27-37.

Inhoud Kengetallen

2

Profiel

4

Bericht van de Raad van Commissarissen

6

Verslag van de Raad van Bestuur

8

Belangrijkste ontwikkelingen in 2008

12

Vooruitzichten 2009

17

Strategie en beleid

FinanciĂŤle performance 2008

9

16

Ontwikkelingen in ons Global Network

19

Projecten; Connect & Deliver

27

Ruimtelijke Inrichting en Milieu

30

Mobiliteit Water

Bouw en Industrie

28 32 34

Luchthavens

36

Jaarrekening 2008

38

Geconsolideerde winst- en verliesrekening

39

Geconsolideerde balans

Geconsolideerd mutatieoverzicht groepsvermogen Geconsolideerd kasstroomoverzicht Waarderingsgrondslagen

Toelichting op de geconsolideerde jaarrekening Vennootschappelijke balans

Vennootschappelijk winst- en verliesrekening

Toelichting op de vennootschappelijke jaarrekening Overige gegevens

38 40 41 42 46 58 58 59 64

Risico’s en risicobeheersing

67

Aandeelhoudersstructuur

70

Structuur en management DHV Groep

71

Adressen

72

Colofon

73

Corporate Governance De DHV Groep neemt de principes en de best practice bepalingen van de Nederlandse Corporate Governance Code ter harte, voorzover die op DHV Holding B.V. als besloten en niet-beursgenoteerde vennootschap van toepassing zijn.

Afwijkingen van de principes en best practice bepalingen, onze gedragscode, klokkenluidersregeling en de reglementen van de Raad van Bestuur, Raad van Commissarissen en Auditcommissie zijn na te lezen op www.dhv.nl/corporategovernance

2

Kengetallen

Netto-omzet en Toegevoegde waarde

Nettoresultaat

(in miljoenen ) 500

467,7

10

Netto-omzet

8

351,6

300

325,3 269,4

229,1

200

7

300,6

294,1

9,4

9

Toegevoegde waarde

395,0

400

(in miljoenen )

7,3

6

274,8

6,0

5

229,0

4

4,1 3,7

3 2

100

1 0

2004

2005

2006

2007

0

2008

(in miljoenen ) 70

58,3

59,9

2007

2008

5.320 2.290

5.000

4.730 4.353

4.153

50,8

49,3

2006

6.000

Nederland Buiten Nederland

63,2

50

2005

Personeelsaantallen

Eigen vermogen

60

2004

4.000

4.054

2.275

2.196

2.055

2.171

40 3.000

3.030

30 2.000

20

2.298 1.878

1.883

2004

2005

2.534

1.000

10 0

2004

2005

2006

2007

0

2008

Omzetspreiding naar opdrachtgever (in %)

Omzetspreiding naar markt

18

31

2008

(in %)

5

5

42

2007

Omzetspreiding naar regio

(in %)

9

2006

12

26

23

12

23

23

53 18

Overheid

Water

Nederland

Nutsbedrijven en semi-overheden

Ruimtelijke Inrichting en Milieu

Europa (excl. Nederland)

Industrie en zakelijke dienstverlening

Mobiliteit

Internationale financiers

Bouw en Industrie Luchthavens

Afrika Azië

Noord-Amerika

Kengetallen

Kengetallen 2008

2007

2006*

2005

2004

Netto-omzet

467,7

395,0

351,6

300,6

294,1

Toegevoegde waarde

325,3

274,8

269,4

229,0

229,1

27,6

18,9

17,0

7,7

11,4

6,8

5,9

3,8

1,4

1,9

20,8

13,0

13,2

6,3

9,5

9,4

6,0

7,3

3,7

4,1

15,3

10,2

13,4

7,3

8,5

6,4

4,7

4,9

2,7

4,1

Resultaat Bedrijfsresultaat voor winstdeling en goodwill Winstdeling Bedrijfsresultaat voor goodwill Nettoresultaat Rendement op gemiddeld eigen vermogen (%) Operationele marge voor goodwill (%)

1,97

1,24

1,39

0,68

0,76

0,70

0,45

0,50

0,25

0,30

231,9

191,7

163,4

137,4

144,0

Totaal vermogen op lange termijn

99,8

96,4

90,7

83,7

81,1

Eigen vermogen

63,2

59,9

58,3

50,8

49,3

Groepsvermogen

65,3

61,7

59,7

51,3

50,0

Groepsvermogen in procenten van het balanstotaal (%)

28,2

32,2

36,5

37,4

34,7

26,2

19,9

20,1

26,7

23,2

Winst per aandeel (e) Dividend per geplaatst aandeel B (e)

Geïnvesteerd vermogen Balanstotaal

Financiële positie Nettowerkkapitaal

19,0

12,8

14,8

10,6

12,2

-23,6

-9,6

15,0

0,3

-1,8

Personeelskosten

209,8

186,5

180,1

160,1

153,4

Aantal personeelsleden (ultimo)

5.320

4.730

4.353

4.054

4.153

Cashflow Mutatie liquide middelen

Personeel

(in miljoenen € tenzij anders vermeld)

Definities

Toegevoegde waarde

bedrijfsopbrengsten – kosten uitbesteed werk en andere externe kosten

Winst per aandeel

nettowinst / aantal gewone aandelen

Operationele marge Nettowerkkapitaal Cashflow

Mutatie liquide middelen

bedrijfsresultaat / toegevoegde waarde vlottende activa – vlottende passiva (excl. liquide middelen en kredietinstellingen) nettoresultaat + afschrijvingen

mutatie in liquide middelen – schulden aan kredietinstellingen

* In de cijfers van 2006 zijn de resultaten van de regio Afrika voor 18 maanden meegeconsolideerd.

3

4

Profiel De DHV Groep levert wereldwijd advies- en ingenieursdiensten in de volgende markten: • Mobiliteit, inclusief Luchthavens • Water • Bouw en Industrie • Ruimtelijke Inrichting en Milieu

Missie

Onze missie is het verlenen van multidisciplinaire diensten voor een duurzame ontwikkeling van onze leefomgeving, in een hechte relatie met klanten, medewerkers en partners, gebaseerd op wederzijdse loyaliteit, met een aantrekkelijke winst voor onze aandeelhouders.

Kernwaarden

Het is ons streven een toonaangevend internationaal adviesen ingenieursbureau te zijn dat actief is in de publieke en private sector en openstaat voor duurzame samenwerkingsverbanden, gebaseerd op gedeelde waarden.

Onze kernwaarden zijn integriteit, respect en vrijheid.

Wij opereren met een diepgeworteld commitment ten aanzien van maatschappelijke betrokkenheid, integriteit en aansprakelijkheid. Onze activiteiten kenmerken zich door respect voor mens en milieu. We stimuleren zelfontplooiing, gekoppeld aan een sterke persoonlijke en professionele verantwoordelijkheid. We respecteren andere zienswijzen en zijn voor vrijheid van denken en handelen. We zijn een onafhankelijk bedrijf en ondertekenaar van het Global Compact van de Verenigde Naties en het Partners Against Corruption Initiative van het Wereld Economisch Forum.

Klanten

Toegevoegde waarde

Visie

Onze belangrijkste klanten zijn: • Overheden • Nutsbedrijven en semi-overheden • Industrie en zakelijke dienstverlening, aannemers en ontwikkelaars • Internationale financieringsinstellingen

Klanten vragen ons om ondersteuning bij het realiseren van hun ambities via projecten en samenwerkingsverbanden. Wij leveren onze diensten met passie en trots, waarbij wij waarde toevoegen door: • Betrouwbare prestaties ten aanzien van tijd, budget en kwaliteit.

• Kennis van de behoeften van klanten en respect voor hun stakeholders.

• State-of-the-art expertise en innovatieve oplossingen.

• Local delivery of world-class solutions.

Profiel

Wij zijn wereldwijd actief via een netwerk van lokale kantoren in Europa, Azië, Afrika en Noord-Amerika. Het grootste deel van onze omzet wordt behaald door de activiteiten in de volgende thuismarkten: • Europa: Nederland, Polen en Portugal • Azië: China, India en Indonesië • Afrika: Zuid-Afrika • Noord-Amerika: Canada en de Verenigde Staten

Dienstverlening

We ontwikkelen innovatieve concepten op het gebied van consultancy en engineering. Onze dienstverlening richt zich op de totale projectcyclus en omvat: • Business- en beleidsadvies • Technisch advies • Planning • Ontwerp en engineering • Programma-, project- en contractmanagement • Projectontwikkeling en turnkey delivery • Exploitatiemanagement • Assetmanagement

Kerncijfers 2008

Netto-omzet

Nettoresultaat

€ 468 miljoen

€ 9,4 miljoen

Expertiseposities

Kijkend naar de behoeften van klanten, richten we ons op: • Luchthavens • Wegen, bruggen en tunnels • Intelligente transportsystemen • Rail en openbaar vervoer • Gebiedsontwikkeling • Milieumanagement • Gebouwen • Havens en waterwegen • Watermanagement • Waterzuivering

Medewerkers en vestigingen per regio Europa

2.899 in 19 kantoren

Afrika

1.015 in 25 kantoren

Totaal

5.320 in 73 kantoren

Azië

Noord-Amerika

815 in 10 kantoren 591 in 19 kantoren

5

6

Bericht van de Raad van Commissarissen Preadvies aan de algemene vergadering van aandeelhouders Hierbij bieden wij u het jaarverslag 2008 van de DHV Groep aan. De jaarrekening is opgemaakt door de Raad van Bestuur, gecontroleerd door PricewaterhouseCoopers Accountants, Nederland en door ons ondertekend na bespreking met de Raad van Bestuur en de externe accountant. Wij stemmen in met het voorstel van de Raad van Bestuur om uit de winst van 2008 een dividend in contanten uit te keren van € 0,70 (2007: € 0,45) per geplaatst aandeel B. Wij stellen u voor de jaarrekening 2008 en het daarin opgenomen dividendvoorstel vast te stellen. Tot slot verzoeken wij u decharge te verlenen aan de Raad van Bestuur voor het gevoerde beheer en aan de Raad van Commissarissen voor het gehouden toezicht gedurende het boekjaar 2008.

dr. ir. W. van Vonno

Wim van Vonno (1941, Nederlander) is sinds 2006 lid en vanaf 2007 voorzitter van de Raad van Commissarissen van de DHV Groep; zijn huidige zittingstermijn loopt tot 2010. Van Vonno is president-commissaris bij Convest en Van Nieuwpoort en commissaris bij Van Oord, Optimix Vermogensbeheer, Van Boldrik Groep, AM, Koninklijke BAM Groep, SADC, Bank voor de Bouwnijverheid en Mammoet Holding. Hij is tevens lid van de investeringscommissie NPM Capital N.V. en bestuurslid van de Stichting Continuïteit ING Groep, Stichting Bescherming TNT en Stichting Preferente Aandelen OPG. Daarnaast is hij arbiter bij de Stichting Raad van Arbitrage voor Metaalnijverheid en -Handel, bestuurslid NEN, voorzitter van de Raad van Advies AKD Prinsen van Wijmen en voorzitter van Nomination Committee Dockwise Ltd.

S.M. Dekker

Sybilla Dekker (1942, Nederlandse) is sinds 2007 commissaris bij de DHV Groep; haar huidige zittingstermijn loopt tot 2011. Mevrouw Dekker is voormalig Minister van Volkshuisvesting, Ruimtelijke Ordening en Milieubeheer. Zij is commissaris bij de Bank van Nederlandse Gemeenten, AKZO Nobel Nederland, Kristal en DNC. Daarnaast is zij voorzitter van de Strategische Adviesraad Bouw en Ondergrond TNO, voorzitter van de Raden van Toezicht van de Antilliaanse Mede Financierings Organisatie en het Diabetes Fonds, lid van de Raad van Toezicht van het Programma Stichting Kennis voor Klimaat en voorzitter van Taskforce Talent naar de Top en Commissie Fundamentele Verkenning Bouwregelgeving.

ir. J.H.M. Lindenbergh

Hessel Lindenbergh (1943, Nederlander) is sinds 2003 commissaris bij de DHV Groep; zijn huidige zittingstermijn loopt tot 2011.

Lindenbergh is voorzitter van de Raad van Commissarissen van Fortis Bank Nederland, NIBC, Agendia en de Bank voor de Bouwnijverheid. Daarnaast is hij commissaris van de Universiteit van Amsterdam, Gamma Holding, Ortec International, Doctors Pension Funds Services en Zeeman Groep en bestuurslid van Stichting Vopak, Stichting Bescherming TNT en Stichting Preferente Aandelen Wolters Kluwer.

ir. A.B.M. van der Plas

Seen van der Plas (1938, Nederlander) is sinds 1998 commissaris bij de DHV Groep; zijn huidige zittingstermijn loopt tot 2010.

Van der Plas is voorzitter van de Raad van Toezicht van onderzoeksschool TRAIL van TU Delft, bestuurslid van de Stichting ‘Next Generation Infrastructures’ en lid van de Raad van Toezicht van het Rotterdams Philharmonisch Orkest.

ir. A.P.M. van der Poel

Arthur van der Poel (1948, Nederlander) is sinds 2004 commissaris bij de DHV Groep; zijn huidige zittingstermijn loopt tot 2012. Van der Poel is voorzitter van de Raad van Commissarissen van ASML, bestuurslid van Gemalto en lid van de Raad van Commissarissen bij PSV.

Bericht van de Raad van Commissarissen

Verslag 2008 Vergaderingen RvC

In het verslagjaar heeft de Raad van Commissarissen zes keer vergaderd in aanwezigheid van de Raad van Bestuur en de directeur Finance & Control. Bij de behandeling van de halfjaarcijfers respectievelijk de jaarcijfers was de externe accountant aanwezig. Geen van de commissarissen is frequent afwezig geweest. Buiten de vergaderingen om werd over lopende zaken regelmatig overleg gevoerd door de voorzitters van de Raad van Commissarissen en de Raad van Bestuur.

Meerdere keren is gesproken over de strategie van de DHV Groep op langere termijn, aan de hand van de Corporate Policy Paper. Hierin worden de ondernemingsdoelstellingen en aan de onderneming verbonden risico’s aangegeven. De Raad van Commissarissen heeft in het afgelopen jaar bijzondere aandacht besteed aan de strategische positionering van de DHV Groep, de implementatie van het ICT-netwerk en de vervanging van het bedrijfsinformatiesysteem. Ook zijn het financierings- en risicomanagementbeleid beoordeeld. Evenals vorige jaren is een HR-review gehouden om de geschiktheid van interne kandidaten voor hogere managementposities te beoordelen.

De commissarissen gaven hun goedkeuring aan de acquisities van Turgis in Zuid-Afrika, InterVISTAS in Canada, Hydroprojekt in Polen en Infocus in Nederland.

Vergaderingen Auditcommissie

De Auditcommissie, met als leden de heren Lindenbergh en Van der Plas, heeft viermaal vergaderd. De eerste vergadering was gewijd aan de jaarrekening 2007 en de begroting voor 2008, de tweede aan de halfjaarcijfers en de vaststelling van de aandelenprijs voor de eerste handelsronde van het nieuwe aandelenplan. De derde vergadering was gewijd aan het audit service plan van de accountant en de rapportage van de accountant over ICT, de vierde aan de begroting voor 2009.

Daarnaast heeft de Auditcommissie de voortgangsrapportages over de uitbesteding van de ICT, de vervanging van het bedrijfsinformatiesysteem en het jaarverslag van Internal Audit beoordeeld.

Onderling beraad

De Raad van Commissarissen heeft tweemaal onderling vergaderd over het eigen functioneren en de bijdragen van de individuele commissarissen, over de samenstelling van de RvC en over het functioneren, de samenstelling en de honorering van de Raad van Bestuur. De commissarissen hebben gecon-

cludeerd dat de Raad van Commissarissen naar behoren is samengesteld en dat de commissarissen beschikken over de gewenste competenties. Alle commissarissen zijn onafhankelijk in de zin van de best-practicebepaling III.2.2 van de Nederlandse corporate governance code. De heer Lindenbergh is aangewezen als financieel expert in de zin van best-practicebepaling III.3.2 van de Nederlandse corporate governance code; de heer Van der Plas is plaatsvervangend voorzitter van de Raad van Commissarissen. Naar het oordeel van de Raad van Commissarissen beschikt de Raad van Bestuur, zowel als college als via de individuele leden, over de gewenste competenties en functioneert naar behoren.

Corporate Governance

Het corporate governancerapport van de DHV Groep en nadere informatie over het bezoldigingsbeleid, de gedragscode, de klokkenluidersregeling en de regelingen voor de Raad van Bestuur, de Raad van Commissarissen en de Auditcommissie zijn te vinden op www.dhv.nl/corporategovernance.

De bezoldiging van de Raad van Commissarissen staat op pagina 53.

Samenstelling Raad van Commissarissen

De Raad van Commissarissen heeft in 2008 geen wijzigingen ondergaan. Tijdens de algemene vergadering van aandeelhouders van 2009 zullen er volgens het rooster geen vacatures zijn voor de Raad van Commissarissen.

Overleg met de ondernemingsraad

Met de Ondernemingsraad van DHV B.V. is tweemaal gesproken over de algemene gang van zaken bij de onderneming.

Dankzij de inspanningen van de medewerkers is het jaar 2008 een jaar geworden van gestage groei en een duidelijke verbetering van de financiĂŤle resultaten en de interne controle.

De commissarissen spreken hun waardering uit voor de inzet van alle medewerkers in het afgelopen jaar.

Amersfoort, 3 maart 2009 dr. ir. W. van Vonno (voorzitter) S.M. Dekker ir. J.H.M. Lindenbergh ir. A.B.M. van der Plas (plaatsvervangend voorzitter) ir. A.P.M. van der Poel

7

8

Verslag van de Raad van Bestuur

Raad van Bestuur DHV Groep: voorzitter Bertrand van Ee en vice-voorzitter Piet Besselink. ir. Bertrand M. van Ee (1957, Nederlander) werd in 2004 lid van de Raad van Bestuur en is sinds 1 januari 2007 bestuursvoorzitter.

Nevenfuncties: • Lid werkgroep GWW (Grond-, Weg- en Waterbouw) van de Regieraad Bouw.

• Lid Bloemblad Bouw van het Innovatieplatform van het ministerie van Verkeer en Waterstaat.

• Bestuurslid van de Stichting Henry Hudson 400.

• Lid van de Raad van Toezicht van de Stichting Water-Right.

ir. Piet W. Besselink (1958, Nederlander) werkt sinds 1989 bij de DHV Groep, werd in 2006 lid van de Raad van Bestuur en is sinds 1 januari 2007 vice-voorzitter.

Nevenfuncties: • Lid van de Raad van Advies van Deltares, het Nederlandse instituut voor deltatechnologie.

• Lid van de Raad voor het Nederlands Instituut voor Toegepaste Geowetenschappen TNO-NITG. • Bestuurslid van Railforum (platvorm voor kennisuitwisseling en opinievorming rond railvervoer).

Verslag van de Raad van Bestuur

Strategie en beleid Ambities en doelen De DHV Groep streeft naar een toonaangevende positie op de wereldranglijst van advies- en ingenieursbureaus. Om dit streven te realiseren, richten we ons op vier belangrijke doelen: Groei en winstgevendheid Groei is van essentieel belang voor onze continuïteit. De omvang en complexiteit van uitdagingen waar klanten mee te maken krijgen, vereisen de diepgaande en brede expertise van een groot multidisciplinair adviesbureau. Door groei krijgen onze bedrijven en medewerkers meer kansen. Daarom streven we naar een jaarlijkse omzetgroei van ten minste 10%, waarvan de helft wordt gerealiseerd door autonome groei en de helft door acquisities.

Wij zijn employee-owned, direct via een aandelenplan en indirect via onze stichting. Met onze gezonde financiële resultaten kunnen we investeren in onze toekomst en medewerkers belonen voor hun inzet. We blijven streven naar een operationele marge van 7% op toegevoegde waarde. Met ingang van 2008 willen we een rendement van gemiddeld 15% op eigen vermogen behalen.

Strategie Ons businessmodel Local delivery of world-class solutions rust op drie pijlers: Differentiatie, Thuismarkten en het OneCompany Concept. Deze zijn gebaseerd op een sterktezwakteanalyse van onze activiteiten en een kansenbedreigingenanalyse van de markt. Samen vormen de drie pijlers onze strategie en een manier om onze doelen te bereiken.

Een breed dienstenpakket is een van onze sterke punten. We hebben een diepgaand inzicht in de behoeften van onze publieke en private klanten. Wij staan open voor samenwerkingsverbanden en allianties. Onze medewerkers

Internationalisatie Voor continuïteit en risicospreiding is verdere internationalisatie van belang.

Door ons internationale netwerk kunnen we niet alleen betere lokale diensten verlenen, maar ontstaan ook ideeën voor innovatie.

We hebben ervoor gekozen onze activiteiten te concentreren op een beperkt aantal thuismarkten: Canada, China, India, Indonesië, Nederland, Polen, Portugal, Zuid-Afrika en de Verenigde Staten. Deze landen zijn gekozen op basis van het ondernemingsklimaat, onze marktpositie, de beschikbare middelen en de kansen voor groei. Door deze focus kunnen we die markten zo goed mogelijk bedienen, de risico’s en kansen begrijpen, relaties opbouwen en talent aantrekken. Het is ons streven in deze markten als toonaangevend op onze expertisegebieden te worden erkend. Deze markten zullen ten minste 90% van de omzet van de Groep realiseren.

Innovatie Om duurzame en state-of-the-art kennis te bieden, verbeteren we continu onze vaardigheden en expertise. Voor projecten worden constant innovatieve oplossingen gecreëerd, maar we investeren

beschikken over een grote expertise, zijn innovatief en leggen zich toe op duurzaamheid. Onze lokale aanwezigheid wordt versterkt door ons internationale netwerk, ondersteund door een mondiaal ICT-platform. We bieden een uitdagende werkomgeving en zijn een onafhankelijk bedrijf met een gezonde financiële positie.

Een zwak punt is dat sommige delen van de organisatie onvoldoende snel reageren. We zijn vaak geneigd meer te doen dan de opdracht, wat een lagere winstgevendheid veroorzaakt. Onze sterke projectgerichtheid kan leiden tot een niet optimale kennisuitwisseling en we moeten de interne efficiency verbeteren.

We zien veel kansen: de komende decen-

ook in R&D en streven ernaar optimaal te profiteren van strategische innovaties. Onze doelen zijn innovaties sneller op de markt te brengen, een jaarlijkse toename van het aantal octrooien en het verkrijgen van erkenning door het winnen van prijzen.

Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen De DHV Groep is een bedrijf voor mensen van mensen. We onderstrepen de onderlinge samenhang van de drie P’s (people, planet, profit) voor duurzame ontwikkeling. Op lange termijn is onze doelstelling ‘MVO-overal’. Onze speerpunten zijn integriteit, duurzaamheid in projecten, de gevolgen van onze activiteiten en ontwikkeling van medewerkers.

Voor een verantwoorde bedrijfsvoering is transparantie van essentieel belang.

Onze plaats in de topkwart in de Transparantiebenchmark van het ministerie van EZ willen we behouden. We zullen een doel stellen voor de vermindering van onze CO2 footprint in 2009.

Op het maatschappelijke vlak is verbetering van onderwijs een speerpunt.

nia zal door de bevolkingsgroei de vraag naar energie en water exponentieel groeien. Verder is de klimaatverandering een feit en blijft het zeeniveau stijgen.

Het terugdringen van de uitstoot van onder andere CO2 zal hoog op de wereldagenda staan. Op lokaal niveau worden de vraagstukken steeds ingewikkelder: filevorming rond de steden, demografische veranderingen en de roep om meer veiligheid. Op korte termijn dwingt de afzwakkende economie de publieke en de private sector om diensten uit te besteden en optimaal gebruik te maken van bestaande voorzieningen. In stimuleringsmaatregelen van de overheid is een hernieuwde focus op infrastructuurprojecten. De trend om grote projecten

9

10

aan één partij te gunnen vraagt omvang, financiële kracht en een multidisciplinaire aanpak.

Bedreigingen door de verslechterende wereldeconomie zijn een afnemende vraag, schommelende wisselkoersen, protectionisme en politieke en maatschappelijke instabiliteit. De mondiale ontwikkeling gaat steeds sneller. Middelgrote concurrenten consolideren en de arbeidsmarkten blijven krap. In bepaalde markten vraagt business integrity voortdurende waakzaamheid.

Uitdagingen Onderstaande uitdagingen laten zien hoe we onze sterke punten gebruiken en zwakke punten aanpakken om te profiteren van kansen en bedreigingen te minimaliseren.

Focus op expertise: door onze expertiseposities en ons streven naar duurzaamheid bevinden we ons in een uitstekende positie om de problemen van klimaatverandering, verstedelijking en filevorming het hoofd te bieden. We richten ons op vergroting van deze kracht door autonome groei en acquisities.

Onze innovatieagenda is primair gericht op meer duurzaamheid en op het creëren van synergieën. We werken met partners samen aan innovaties en wenden ons internationale netwerk aan om de resultaten te vermarkten.

Reactievermogen: de hoge snelheid van de mondiale ontwikkelingen en de effecten van de afzwakkende economie op onze klanten eisen dat we snel moeten kunnen reageren. We doen dit door een sterke lokale aanwezigheid dicht bij onze klanten, gedecentraliseerde besluitvorming en flexibiliteit in de spreiding van onze dienstverlening. Door via het ICT-platform meer gebruik te maken van expertisenetwerken zal kennisdelen binnen het bedrijf worden verbeterd.

Preferred employer: om topprofessionals met passie voor hun werk aan te trekken en te behouden, moeten we grote inspanningen verrichten in een krappe arbeidsmarkt. De reputatie van de Groep

De International Policy Board van de DHV Groep. Bovenste rij v.l.n.r.: Roel Overakker, Piet Besselink, Jan Cees Overbosch, Bertrand van Ee, Piet van Helvoort. Middelste rij: Eugene Grüter, Jim Kerr, Vic Prins, Johan van Manen.

Voorste rij: Chris Engelsman, Arnold Galavazi, Marga Donehoo, Naren Bhojaram.

met aansprekende projecten, technische innovatie en inzet voor duurzaamheid is daarbij van essentieel belang.

Onze bedrijfscultuur en eigendomsstructuur stimuleren individuele ontplooiing en betrokkenheid. Dit wordt weerspiegeld in beleid, ontwikkelingsprogramma’s en beloningsstructuur.

Business basics: de afzwakkende economie en de toenemende complexiteit en omvang van projecten resulteren in meer concurrentie en hogere risico’s. We zullen de risico’s en projecten strikter beheersen en de interne efficiency verbeteren om onze concurrentiepositie te behouden. De schaalvoordelen van onze groeiende organisatie bieden kansen voor efficiencyverbetering. De marktdruk versnelt de nodige verbeteringen, ondersteund door ons nieuwe bedrijfsinformatiesysteem dat gebruik maakt van het ICT-platform.

Onze bedrijfswaarden zijn neergelegd in een Global Code of Business Principles en een Business Integrity Management System. Die geven duidelijkheid bij het

oplossen van integriteitissues.

Selectieve groei: om te kunnen concurreren en te voldoen aan de eisen die grote projecten stellen aan onze capaciteit, vergroten we in geselecteerde expertisegebieden onze schaal en gaan we allianties aan. Onze groei zal geconcentreerd zijn op onze thuismarkten waar we uitstekende posities bezitten om onze dienstverlening verder te verdiepen en te verbreden.

Onze sterke balans en onafhankelijke positie bieden een goede basis voor verdere groei en zijn aantrekkelijk gebleken voor potentiële partners.

Strategie-uitwerking De drie pijlers (Differentiatie, Thuismarkten en het One-Company Concept) vormen onze strategie om deze uitdagingen aan te gaan. Ze verbinden acties met elkaar waardoor onze doelen kunnen worden bereikt.

Verslag van de Raad van Bestuur

Differentiatie Klanten herkennen ons op expertises en dienstverlening, waar we een sterke combinatie vormen van consultancy en engineering, met een nadruk op innovatieve en duurzame oplossingen.

Veelvuldig op hoog niveau opererend in de organisatie van onze klanten, streven we ernaar om, in netwerkverband, de best mogelijke expertise te bieden. Door een nauwe samenwerking met universiteiten en kennisinstellingen blijven we ook op de hoogte van nieuwe ontwikkelingen. Deze factoren onderscheiden ons in onze zoektocht naar talent door een creatieve en uitdagende werkomgeving te bieden die in staat is om de wereld om ons heen positief te beïnvloeden.

Thuismarkten Interactie en samenwerking met onze klanten vereisen lokale aanwezigheid. De Groep evalueert haar portfolio continu.

Schaalgrootte en groeikansen zijn kritieke factoren, evenals integriteit en een gunstig investeringsklimaat. We streven naar ontplooiing van activiteiten in al onze thuismarkten om een toppositie te bereiken in specifieke marktsegmenten.

Ook streven we naar behoud van onze toppositie in Nederland en Zuid-Afrika.

Door dicht bij onze klanten te blijven in thuismarkten, kunnen we inspelen op lokale behoeften, belangrijke projecten uitvoeren en lokaal talent aantrekken.

One-Company Concept Het One-Company Concept ondersteunt opschaling, efficiency en business basics.

Het omvat groepsbrede beleidsregels en dienstverlening zoals integriteitsmanagement, kennisuitwisseling, finance & control, risicomanagement, accountmanagement, ICT, communicatie en HRM. Het concept speelt een essentiële rol bij de integratie van nieuwe Groepsbedrijven. Het vergroot ons reactievermogen door betere onderlinge verbindingen. Het brengt ons samen en ondersteunt een gemeenschappelijke cultuur.

De DHV Groep heeft een decentrale organisatiestructuur om zo dicht bij geselecteerde markten te blijven. De vier business groups richten zich op marktspecifieke expertise op het gebied van consultancy en engineering.

Door de regio’s worden relaties met klanten onderhouden en wordt de expertise van de Groep toegesneden op lokale omstandigheden, taal en cultuur.

De Groep verleent haar diensten met vier sterke merken: DHV, Delcan, SSI en NACO. Deze merken zijn vooraanstaande spelers in hun markten en werken actief samen om in te spelen op specifieke klantbehoeften, zoals NACO-SSI voor luchthavens op het Afrikaanse continent en Delcan-DHV voor internationale ITS-oplossingen.

Business groups: Ruimte en Mobiliteit, Water, Bouw en Industrie, Aviation Regio’s: Europa, Azië, Afrika, Noord-Amerika

Monitoring en evaluatie van de strategie Onze ondernemingsstrategie is vastgelegd in de Corporate Policy Paper. Dit plan wordt besproken door onze International Policy Board, goedgekeurd door de Raad van Commissarissen en het wordt jaarlijks herijkt.

In 2008 hebben we onze doelstellingen aangepast, op basis van de geboekte vooruitgang en marktontwikkelingen.

Daarnaast hebben we een interne managementenquête gehouden onder de 100 seniormanagers. Het onderzoek meet in hoeverre de DHV Groep als geheel in de pas loopt met de strategie en signaleert gebieden die verbetering behoeven. Het onderzoek toont dat er sterke vooruitgang is geboekt op de gebieden groei, marges en strategiefocus.

De International Management Meeting.

Verbeterpunten zijn een grotere betrokkenheid binnen onze organisatie bij strategische initiatieven; om meer synergie te realiseren en best practices te verankeren.

De evaluatie van onze strategie geeft aan dat de DHV Groep op de goede weg is om haar doelstellingen te bereiken.

De afgelopen jaren hebben we een solide groei en een betere winstgevendheid laten zien. Ook heeft een aantal uitmuntende ondernemingen zich aangesloten bij de Groep. Onze financiële positie is sterk en onze performance geeft ons reden om te verwachten dat onze geactualiseerde langetermijndoelstellingen haalbaar zijn.

11

12

Belangrijkste ontwikkelingen in 2008 2008 was een goed jaar voor de DHV Groep. Het was een dynamisch jaar met twee verschillende snelheden. In het eerste halfjaar werden de grenzen van de groei opgerekt door een oververhitte markt, terwijl veel economieën in het tweede halfjaar in een recessie raakten.

Ondanks een terugval van de gebouwenmarkt bleef de performance van de Groep tot en met het vierde kwartaal goed. Het aantal personeelsleden nam toe met 600 en we boekten goede vooruitgang bij onze vier doelen.

Groei en winstgevendheid

Internationalisatie Onze uitbreiding is te danken aan autonome groei en het toetreden tot de DHV Groep van een aantal topondernemingen. Onze thuismarkten zijn nu goed voor 89% van onze totale omzet – dicht bij onze doelstelling van 90%.

We zijn nu de nummer één op de Poolse watermarkt en we zijn erin geslaagd onze positie in de topdrie in Nederland en Zuid-Afrika te behouden. De internationalisatie verbeterde verder door de toetreding van twee internationale adviesbureaus. Het Zuid-Afrikaanse Turgis

voegt zeer gespecialiseerde mijnbouwexpertise toe. Het Canadese InterVISTAS beschikt over hoogwaardige expertise op het gebied van consultancy en projectontwikkeling voor luchthavens. Projecten waarmee we onze naam hebben gevestigd en die aanzienlijke aandacht hebben getrokken waren bijvoorbeeld de stormvloedkering bij Sint-Petersburg en Terminal 3 op de luchthaven van Beijing, op tijd voor de Olympische Spelen. Beide projecten werden geopend door de betrokken staatshoofden.

De DHV Groep groeide voor het derde achtereenvolgende jaar. De netto-omzet steeg met een nog niet eerder vertoonde 18% tot € 468 miljoen, waarvan 75% door autonome groei. De operationele marge bedroeg 6,4%, een stijging ten opzichte van de 4,7% in 2007 en steeds dichter bij de door ons beoogde 7%.

Acquisities, allianties en desinvesteringen

De sterkste performance werd dit jaar geboekt door Afrika, Noord-Amerika en Water. Naast de hogere omzet hadden een verbeterde portfolio, kostenbeheersing en sterker risicomanagement een grote invloed op de nettowinst.

De wisselkoersen van de Zuid-Afrikaanse rand, de Canadese dollar en de Poolse zloty hadden een aanzienlijk negatief effect op onze financiële performance.

Het feitelijke rendement op ons eigen vermogen ligt met 15% op het beoogde gemiddelde niveau.

• DHV en CycloMedia, leverancier van visuele informatie, zijn een strategische alliantie aange-

Cyclorama van CycloMedia

• DHV heeft zijn deelneming in SSI vergroot van 65% naar 70%. SSI is actief op de water-, mobiliteits-, bouw- en industrie-, milieu- en energiemarkten in Afrika.

• SSI heeft zijn deelneming in Bohlweki vergroot van 65% naar 100%. Bohlweki verleent milieuadviesdiensten en is actief op de mobiliteits- en mijnbouwmarkten in Zuid-Afrika.

• Intelligent Devices (IDI), een erkend technologisch bureau op mobiliteitsgebied, actief in de Verenigde Staten en wereldwijd, heeft zich aangesloten bij Delcan.

• Infocus, een adviesbureau voor bouwmanagement en consultancy actief op de vastgoed- en infrastructuurmarkten in Nederland, heeft zich aangesloten bij DHV.

gaan, waarbij de kracht van CycloMedia op het gebied van 360º panoramische foto’s (cyclora ma’s) en luchtfotografie wordt gekoppeld aan DHV’s technische management-, onderhoud en ontwerpexpertise.

• Turgis, een vooraanstaande onafhankelijke leverancier van gespecialiseerde diensten op het gebied van mijnbouw, techniek, elektriciteit, logistiek en milieuadviezen aan de mijnbouwsector in Afrika en de rest van de wereld, heeft zich aangesloten bij de Groep.

• Hydroprojekt, een Pools advies- en ingenieursbureau dat actief is op het gebied van hoogwaterbescherming, waterbouwkundige constructies, waterzuivering en waterkracht, is

toegetreden tot de Groep.

• InterVISTAS, een adviesbureau dat actief is op de luchtvaartmarkt in Noord-Amerika en wereldwijd, is via NACO en Delcan tot de Groep toegetreden.

• De Groep heeft zijn 36%-belang in DHV Hsiung Ling Engineering in Taiwan verkocht.

• Het Boliviaanse DHV Sudamérica werd gesloten.

Beijing Capital International Airport

Verslag van de Raad van Bestuur

13

Innovatie Veel projecten werden erkend vanwege de vooruitstrevende oplossingen, zoals het Lake County Passage System-project van Delcan in Illinois en SSI’s cleanroomproject voor het Biovac-instituut in Kaapstad. Er werd goede vooruitgang geboekt bij het op de markt brengen van belangrijke productinnovaties. DHV’s prijswinnende waterzuiveringstechnologie Nereda® is toegepast in pilots en demonstratieprojecten in Nederland, Zuid-Afrika en Portugal. Delcan’s NETworks® communicatieplatform voor

transportsystemen heeft zijn klantenbestand in Amerika sterk uitgebreid en is met succes geïntroduceerd in Zuid-Afrika en Europa. Octrooien zijn toegekend voor nieuwe concepten en zijn uitgebreid naar nieuwe landen. Projectteams zijn zich steeds meer bewust van het belang van registratie van intellectueel eigendom. Bestaande relaties met universiteiten en onderzoeksinstituten zijn voortgezet en DHV is actief betrokken bij de oprichting van ‘ExSer, centrum voor diensteninnovatie’ in Almere.

Tunnel Rodenrijseweg

Prijzen

• De Tunnel Rodenrijseweg N470 heeft de Europese Betonprijs (ESCN) gewonnen in de categorie Weg- en Waterbouw. De tunnel heeft een gewaagd ontwerp en is gebouwd met duurzame materialen (architect: Marius van den Wildenberg).

• DHV maakte deel uit van het team dat de Future Search Award 2008 (NLPB) heeft gewonnen, een Nederlandse wedstrijd voor het beste, meest innovatieve idee op het gebied van bouwmanagement.

• Delcan: De Best of ITS Award in de categorie Beste Nieuwe Innovatieve Producten voor het Lake County Passage System-project van de Intelligent Transportation Society of America.

Lake County Passage System

• Delcan: de Canadese Consulting Engineering Award of Excellence voor het Kicking Horse Canyon Bridge Phase II-project van de Canadese Association of Consulting Engineers.

• SSI: Engineering Excellence Award van de Consulting Engineers South Africa (CESA) voor het cleanroomproject voor het Biovac-instituut in Kaapstad, Zuid-Afrika.

• SSI: Best Community-Based Project van 2008 door de vestiging Pietermaritzburg van het ZuidAfrikaanse Institution of Civil Engineering voor de bouw van een brug over de Black Mfolozi

rivier voor twee gemeenschappen in het afgelegen Mahlabathini-district van KwaZulu-Natal.

Maatschappelijk verantwoord ondernemen (MVO) Het streven naar duurzame ontwikkeling is stevig verankerd in de missie van de DHV Groep. Ons streven naar transparantie heeft ertoe geleid dat ons MVO-verslag extern wordt beoordeeld volgens GRI-richtlijnen.

We hebben het Global Compact-initiatief van de VN ondertekend en we hebben onze steun vergroot aan initiatieven op het gebied van onderwijs.

CESA Engineering Excellence Award

Voorbeelden van duurzaamheid in onze projecten zijn de LEED-Gold gecertificeerde China Campus voor DSM in Shanghai, het concept voor verbetering van de Afsluitdijk en een milieueffectrapportage in Polen om de negatieve gevolgen voor de natuur te beperken van een snelweg in het ‘Augustów Primeval Forest’, een Natura 2000-gebied.

Afsluitdijk

Knowledge Broker Network

Park4All

UIC Highspeed Wereldcongres

In 2008 hebben we diverse concrete stappen genomen op basis van de drie strategiepijlers Differentiatie, Thuismarkten en One-Company Concept.

Differentiatie De business groups hebben hun posities op een aantal gebieden verbeterd.

Expertiseposities werden, behalve door acquisities, ook aangescherpt door

internationale workshops over gebiedsontwikkeling, assetmanagement, rail en openbaar vervoer. Er werd een Groepsbrede aanpak voor bruggen vast-

Strategische acties 2008

Resultaten 2008

• Water: versterking posities in waterzuivering en watermanagement.

• Mobiliteit (incl. Luchthavens): profiel-

versterking door mogelijke acquisities van nichespelers.

• Milieu: profielversterking door mogelijke acquisities van nichespelers.

• Ontwikkeling expertisepositie in mijnbouw.

• Versterking expertise duurzame gebouwen.

• Grotere Design & Build- en EPC-portfolio

in waterzuivering. Uitbreiding projecten in deltagebieden in Azië.

• Toetreding luchthavenconsultant InterVISTAS.

• Belang Bohlweki gestegen tot 100%.

Versterking milieuprofiel door autonome

groei en Groepsbrede synergie. Versterking profiel milieumanagement.

• Toetreding mijnbouwconsultant Turgis.

• Oprichting Green Building Team.

gesteld. We hebben deelgenomen aan belangrijke conferenties, waaronder UIC Highspeed wereldcongres (Amsterdam), de Aquatech (Amsterdam), het wereldcongres over Intelligente Transportsystemen (New York), het Green Building Festival (Toronto) en het Nationaal Sustainability Congres (Amsterdam).

Publicaties in vakbladen en de reguliere media hebben bijgedragen aan een verdere versterking van ons profiel. Zo heeft Caofeidian, een ecologische kuststad in China, grote media-aandacht getrokken en de innovatieve oplossende kracht van DHV geprofileerd.

Uitgebreide informatie over de ontwikkelingen binnen onze business groups staat op de pagina’s 19-22.

Thuismarkten In onze thuismarkten realiseerden we een goede groei en winstgevendheid. De Europese performance was goed, met groei in Nederland, Polen en Tsjechië.

Portugal bleef achter door overheidsbezuinigingen. Door de toetreding van Hydroprojekt werden we nummer 1 op de Poolse watermarkt. De winstgevendheid

Strategische acties 2008

Resultaten 2008

• Verbetering winstgevendheid in Azië.

• Betere winstgevendheid door focus op

• Gerichte groei in Centraal-Europa.

• Uitbreiding positie in Noord-Amerika.

• Nummer één op Poolse watermarkt.

selectiviteit, integriteit en lokaal management.

• Solide autonome groei in Delcan en Innova.

Toetreding InterVISTAS.

in China, Indonesië en India verbeterde.

De regio Afrika presteerde het beste met uitstekende resultaten bij zowel SSI als Turgis. In Noord-Amerika vertoonde Delcan een solide autonome groei en mochten we de nieuwe aanwinst InterVISTAS bij de DHV Groep verwelkomen. In lijn met onze strategie hebben we bedrijven in Bolivia en Taiwan afgestoten vanwege de te beperkte omvang.

Uitgebreide informatie over de ontwikkelingen binnen onze regio’s in de wereld staat op de pagina’s 23-26.

One-Company Concept Finance & Control en Risicomanagement We hebben stappen gezet om de business basics aan te scherpen, met meer aandacht voor risico- en intern projectmanagement. Uit interne en externe audits is gebleken dat het risicomanagement is verbeterd, wat ook tot uiting

komt in het nettoresultaat. We hebben een nieuw bedrijfsinformatiesysteem geselecteerd en geconfigureerd waarmee betere en meer directe informatie beschikbaar komt. Het nieuwe systeem zal in 2009 worden geïmplementeerd.

Kennisuitwisseling & ICT Binnen het ‘connect & deliver’-thema zijn initiatieven ontplooid om de interactie binnen de Groep te verbeteren. Er is een Groepsbreed Knowledge Broker Network opgericht, waardoor onze expertise snel beschikbaar kan worden

15

Charter Talent naar de Top

gemaakt. Er zijn veel gezamenlijke projecten uitgevoerd en conferenties over onze expertiseposities gehouden.

In Polen is de Europese Young DHVbijeenkomst gehouden. Ons ICT-platform is uitgebreid naar kantoren in Europa en Azië. Afrikaanse kantoren zullen in het eerste kwartaal 2009 worden aangesloten. Door het platform verloopt de communicatie beter en kan een stijgend aantal communities of practice worden ondersteund.

Human Resources De DHV Groep streeft naar de positie van preferred employer in een markt waarbij de zoektocht naar talent een constante factor is. Een van de speerpunten voor 2008 was het vernieuwen van ons beloningsbeleid en de secundaire arbeidsvoorwaarden. Er is een Groepsbreed beloningsbeleid vastgesteld. We zijn begonnen met de overstap naar een flexibelere, prestatie-gerelateerde beloning in Azië, Zuid-Afrika en Nederland.

We introduceerden een nieuw aandelenplan voor medewerkers. In totaal zijn er in de eerste ronde 280 medewerkers toegetreden, die een aandeel van 4% in onze Groep hebben verworven.

Er werden nieuwe opleidings- en ontwikkelingsinitiatieven ontplooid, zoals het Early Career Development Program, de Projectmanagementtraining en de uitwisseling van personeel. Een enquête onder het senior management van de Groep leidde tot aandachtspunten. Een frequentere uitwisseling van personeel, bedrijfsoverschrijdende opdrachten en Strategische acties 2008

• Voorbereidingen voor de implementatie van een nieuw businessinformatiesysteem.

• Afronding ICT-migratie naar één Groepsbreed ICT platform.

• Integratie en evaluatie GRI-rapportage als onderdeel van de gebruikelijke rapportagecyclus.

• Publicatie van een overkoepelend kader voor MVO.

Ecologische kuststad Caofeidian, China

opleiding voor het middenkader verdienen de komende jaren extra aandacht.

Ter verbetering van de diversiteit heeft DHV, samen met veertig andere Nederlandse ondernemingen, organisaties en ministeries het Charter Talent naar de Top ondertekend. Het Charter houdt een verplichting in zich sterk te maken voor een stijging van het percentage vrouwen in senior functies. We streven ernaar om dit percentage in vijf jaar van 10% naar 20% te laten stijgen. De geboekte vooruitgang zal jaarlijks extern worden gemonitord.

Maatschappelijk verantwoord ondernemen Aansluitend op internationale richtlijnen heeft de DHV Groep het Global Compact van de VN ondertekend. Wij zijn het eerste advies- en ingenieursbureau ter wereld dat haar MVO-verslag op basis van het Global Reporting Initiative (GRI) extern heeft laten controleren. Op basis van ons MVO-verslag zijn we door het ministerie van Economische Zaken tot de beste in onze klasse uitgeroepen.

Voorts is NACO gekozen als technisch adviseur voor GRI voor de ontwikkeling van verslaggevingsrichtlijnen voor luchthavens.

We hebben onze Global Code of Business Principles bijgewerkt met de richtlijnen waaraan wij ons wereldwijd houden.

Daarnaast hebben we ons Business Integrity Management System (BIMS) verbeterd met een Project Integrity Risk Indicator en standaardteksten voor integriteitsclausules voor klanten en Resultaten 2008 •

•

•

•

Nieuw systeem geconfigureerd, implementatie gepland voor 2009.

Europa en Azië naar nieuw platform gemigreerd.

GRI-rapportage onderdeel van cyclus.

Het verslag over 2007 was in onze sector het eerste ter wereld conform GRI+.

Kader bekendgemaakt via verslag 2007 en interne publicaties. MVO-programma’s gestart bij SSI en Delcan.

partners. Er zijn voorbereidingen getroffen voor een extern, anoniem meldpunt voor misstanden. In 2009 begint een onafhankelijke audit naar het complianceprogramma.

In 2008 werden zeven integriteitsincidenten gemeld, onderzocht en afgerond.

In vijf gevallen hebben we geen overtredingen gevonden. In elk van de twee andere zaken is een medewerker ontslagen na overtreding van onze business principles. Een nog openstaande zaak uit 2007 is gesloten nadat was gebleken dat geen overtreding had plaatsgevonden.

Het is ons streven om de CO2-footprint van onze eigen activiteiten terug te dringen en we hebben stappen ondernomen ons mobiliteits- en inkoopbeleid daarop aan te passen. De voorgenomen renovatie van ons hoofdkantoor leidt ook tot een aanzienlijke energiebesparing.

Duurzame innovaties worden gerealiseerd in onze projecten. Voorbeelden hiervan zijn Park4All (een mobiele parkeergarage met meerdere lagen) en de diverse Groen Gas-projecten, waar lokale bussen rijden op biogas uit slib en organische afvalstromen.

We hebben onze betrokkenheid bij community development voortgezet. Nederlandse medewerkers hebben wederom deelgenomen aan de BiD Challenge, een internationale wedstrijd voor ondernemingsplannen gericht op het terugdringen van armoede. In Zuid-Afrika heeft SSI zijn Zaterdagschool-initiatief voor kansarme leerlingen uitgebreid. In Canada en Noord-Amerika is Delcan actief in een groot aantal gemeenschapsactiviteiten waaronder de United Way. We zijn heel trots op onze individuele en bedrijfsinitiatieven om anderen te helpen.

Meer informatie treft u aan in de samenvatting van ons MVO-verslag. Een uitgebreider verslag treft u aan op www.dhv.nl/mvo-verslag

16

Financiële performance 2008 Omzet In 2008 groeide de omzet van de Groep met € 73 miljoen naar € 468 miljoen.

De autonome groei bedroeg € 50 miljoen. De beste prestaties waren afkomstig van de regio Afrika en de business groups Bouw en Industrie, Water, en Ruimte en Mobiliteit. Acquisities in Zuid-Afrika, Canada, Nederland en Polen droegen € 23 miljoen bij. De omzetstijging van 18% ligt boven de langetermijndoelstelling die 10% bedraagt. Deze cijfers zijn inclusief de negatieve gevolgen van een lagere koers van de ZuidAfrikaanse rand, de Canadese dollar en de Poolse zloty.

Toegevoegde waarde De toegevoegde waarde (door eigen medewerkers gegenereerde opbrengst) steeg met € 50 miljoen (+18%) tot € 325 miljoen, ondanks negatieve koersverschillen van € 11 miljoen. Een bedrag van € 36 miljoen hiervan werd gerealiseerd door autonome groei en € 14 miljoen door acquisities.

Bedrijfsresultaat De EBITA steeg met 60% tot € 20,8 miljoen en de EBITA-marge kwam op 6,4% (2007: 4,7%). Dit is in lijn met onze doelstelling van een operationele marge van 7% op toegevoegde waarde. Acquisities waren goed voor een EBITA-stijging van € 1,8 miljoen. Koersverschillen van € 1,4 miljoen hadden een negatief effect op het resultaat. Het groeisaldo komt voornamelijk door de sterke performance van de regio Afrika en betere resultaten van de business groups Water en Bouw en Industrie. De autonome kostenstijging kwam neer op 15%, enigszins lager dan de groei van de toegevoegde waarde.

Goodwill De DHV Groep amortiseert betaalde goodwill over een periode van 20 jaar, tenzij er aanwijzingen voor een bijzondere waardevermindering bestaan, in welk geval er een additioneel deel van

Kerncijfers (in miljoenen €, tenzij anders vermeld)

Netto-omzet

Toegevoegde waarde

Bedrijfsresultaat voor goodwill (EBITA)

Operationele marge op toegevoegde waarde (%)

de goodwill wordt afgeschreven. In 2008 is een bedrag van € 1,5 miljoen geamortiseerd. Er heeft zich geen bijzondere waardevermindering voorgedaan.

Financieringskosten De totale financieringskosten bedroegen € 3,5 miljoen, een stijging van € 1,3 miljoen ten opzichte van 2007. De stijging is voornamelijk gerelateerd aan acquisities. Hiervan heeft € 1,8 miljoen betrekking op rentelasten op langetermijnleningen. In 2008 zijn er geen winsten of verliezen geboekt op financiële instrumenten ter afdekking van het renterisico. Ten opzichte van 2007 is het gemiddelde rentepercentage gestegen van 4,6% tot 5,1%.

Belastingdruk Het effectieve belastingtarief steeg van 31,9% tot 35,5%. De stijging is voor het grootste deel het gevolg van grotere operationele verliezen in landen waar we belastingverliezen niet als latente belastingvordering opnemen. Ook heeft de stijging van niet-aftrekbare kosten zoals de amortisatie van goodwill geleid tot hogere effectieve belastingtarieven.

Balans Het balanstotaal steeg tot € 232 miljoen per 31 december 2008 (2007: € 192 miljoen). Deze stijging is het gevolg van autonome groei (€ 14 miljoen) en van acquisities (€ 21 miljoen). De stijging wordt gedeeltelijk tenietgedaan door koersverschillen (€ 5 miljoen).

Het netto werkkapitaal steeg met € 6 miljoen tot € 26 miljoen. Uitgedrukt

2008

2007

467,7

395,0

20,8

13,0

325,3 6,4

274,8 4,7

Mutatie +18% +18%

+60%

in een percentage van de omzet steeg het netto werkkapitaal van 5,0% in 2007 tot 5,6% in 2008.

De netto schulden (liquide middelen en kasequivalenten minus bankschulden en langlopende rentedragende schulden) stegen van € 21 miljoen tot € 45 miljoen. Deze stijging is voornamelijk het gevolg van acquisities.

De solvabiliteit per 31 december bedraagt 28,2%, enigszins lager dan de langetermijndoelstelling van 30-35%.

Het eigen vermogen per 31 december 2008 bedraagt € 63 miljoen, ten opzichte van € 60 miljoen per ultimo 2007.

Het vermogen is negatief beïnvloed door € 5 miljoen aan koersverschillen en € 0,8 miljoen aan dividenduitkeringen.

Het dividend was inclusief een interimuitkering aan medewerkers-aandeelhouders gerelateerd aan het beëindigen van het vorige aandelenplan.

Kasstroom De door bedrijfsactiviteiten gegenereerde kasstroom bedroeg € 18,3 miljoen (2007: € 15,7 miljoen). De totale kasstroom voor financieringsactiviteiten werd sterk beïnvloed door de investeringen in acquisities. De totale kasstroom kwam uit op een negatief bedrag van € 23,6 miljoen, ten opzichte van een kasuitstroom van € 9,6 miljoen in 2007.

Verslag van de Raad van Bestuur

17

Vooruitzichten 2009 Het jaar 2009 wordt er een van grote onzekerheden en wereldwijde economische turbulentie, met de daarmee gepaard gaande maatschappelijke en politieke verschuivingen. Langetermijnuitdagingen blijven, zoals klimaatverandering, de vraag naar energie en duurzame ontwikkeling voor een snelgroeiende bevolking. In onze markten kunnen we duale doelstellingen verwachten. Enerzijds zal er een sterke roep zijn om kortetermijnoplossingen, anderzijds zal het streven naar duurzame verandering op lange termijn toenemen.

De DHV Groep treedt de economische onrust sober doch met vertrouwen tegemoet. We verwachten dat al onze business groups en regio’s de gevolgen van de economische turbulentie zullen ondervinden, elk in verschillende mate en op verschillende momenten. De eerste tekenen waren al in 2008 zichtbaar en deze zullen naar verwachting tot en met 2010 doorzetten. Onze financiële basis is goed, we beschikken over een goede werkvoorraad en ons wereldwijde werkterrein en de markten die we bedienen zullen ook kansen bieden. De publieke sector, onze belangrijkste klantengroep, treft op dit moment voorbereidingen voor versnelde implementatie van investeringsprogramma’s die goed bij onze portfolio passen. Private opdrachtgevers hebben efficiënte en betrouwbare partners nodig om in te spelen op een vaak radicaal veranderend bedrijfsklimaat.

De grootste uitdaging is om deze kansen snel te signaleren en alert te reageren.

Daarnaast zullen operationele efficiency en cash-beheer de komende periode van uitermate groot belang zijn.

We zullen een selectief investeringsbeleid hanteren en verwachten geen grote investeringen in 2009 anders dan de renovatie van ons hoofdkantoor.

Waar de afgelopen twee jaren in sterke mate werden gekenmerkt door groei, zal 2009 gericht zijn op het consolideren en op het implementeren van synergie

met de (nieuwe) bedrijven binnen de Groep. Hierdoor denken we een groter marktaandeel te kunnen behalen op een markt die over de gehele linie afneemt.

Op langere termijn blijven we een groeicijfer van 10% nastreven. We zien nog steeds mogelijkheden om onze operationele marge verder te verbeteren in de richting van onze doelstelling van 7%.

Onze strategie van Local delivery of world-class solutions blijft rusten op de drie pijlers: Differentiatie, Thuismarkten en het One-Company Concept.

Voor 2009 zijn de focus en de vooruitzichten per pijler als volgt:

Richmond Olympic Oval, Canada

Differentiatie Strategische acties 2009

• Versterking water- en mobiliteitsprofiel.

• Schaalvergroting en commercialisering technologische innovaties.

• Ontwikkeling strategie voor energie en grondstoffen.

Wereldwijde technologische ontwikkelingen zullen steeds sneller gaan en dit vereist kritische massa van de DHV Groep. De concurrentie zal heviger worden en het vermogen ons te onderscheiden en capaciteit vrij te maken is cruciaal. Onze investeringen zullen gericht zijn op versterking van expertiseposities in lijn met de marktontwikkelingen. Veel investeringsprogramma’s van de publieke sector richten zich op intelligent gebruik van infrastructuur, water en energie. We zien een grotere nadruk op het verbeteren van efficiency en grotere mogelijkheden voor consultancy en assetmanagement.

Veiligheid en duurzaamheid zijn de grootste aanjagers van onze wateractiviteiten. Hier zien we goede mogelijkheden onze technologische kracht te combineren met lokale expertise. We zullen daarom onze watertechnologie en delta-expertise blijven verbeteren en op-

Sustaenergy

Nereda® bij Gansbaai, Zuid-Afrika

A2 Hooggelegen, Utrecht

18

timaal benutten. De behoefte aan duurzame energie blijft stijgen. We hebben op kleinere schaal succes geboekt door verschillende expertises te combineren, zoals met groen gas (Sustænergy). Maar we zullen een Groepsbrede aanpak ontwikkelen.

Thuismarkten Strategische acties 2009

• Optimale benutting internationaal

netwerk. Grotere alertheid tonen bij

aanpak nationale investeringsplannen en regionale dynamiek.

• Synergie bewerkstellingen met recent bij de Groep gekomen bedrijven.

• Beoordelen landenportfolio tegenover

de Groepsdoelstellingen wat kan leiden

tot aanpassingen en (des)investeringen.

De laatste jaren hebben al onze thuismarkten een aanzienlijke economische groei doorgemaakt. Ze zullen echter allemaal anders op de economische neergang reageren. Lokale aanwezigheid is daarom belangrijker dan ooit.

Onze decentrale organisatie is cruciaal om effectief in te kunnen spelen op de specifieke ontwikkelingen. Onze strategie blijft bestaan uit het uitbreiden van onze aanwezigheid in de bestaande thuismarkten en uit het optimaal benutten van onze expertiseposities.

De nieuwe bedrijven binnen de Groep zullen kunnen profiteren van Groepsbrede synergie en vice versa. EU-wetgeving zoals de Kaderrichtlijn Water en Natura 2000 zijn goede voorbeelden van marktkansen waarbij milieu- en waterexpertise over landsgrenzen heen kan worden benut.

Grote evenementen in 2010 zoals het WK voetbal (Zuid-Afrika), de Olympische Winterspelen (Vancouver) en de World Expo (Shanghai) en de UEFA Cup voetbal in 2012 (Polen en Oekraïne) zullen investeringen blijven opstuwen. In onze Aziatische thuismarkten zien we ons voor de

uitdaging geplaatst om ons private klantenbestand bij afnemende economische groei te laten toenemen.

One-Company Concept Strategische acties 2009

• Implementatie bedrijfsinformatiesysteem.

• Uitvoering Groepbrede professional en

management development programma’s.

• Verbetering meting en terugdringing CO2 uitstoot.

Er zijn ruim voldoende mogelijkheden om interne efficiency en flexibiliteit te verbeteren. In 2009 zullen we het nieuwe bedrijfsinformatiesysteem implementeren. We gaan meer gebruikmaken en profiteren van eerdere investeringen in ICT en kennisuitwisseling. De regio Afrika zal op het Groepsbrede ICT-platform worden aangesloten en door het nieuwe internet- en intranetsysteem zal de onderlinge verbondenheid van de Groep verder worden verbeterd.

We zullen in onze medewerkers blijven investeren door het bieden van opleidingsmogelijkheden en loopbaanontwikkeling. Dit is van essentieel belang, niet alleen voor het aantrekken en behouden van talent, maar ook om de hoogste professionele diensten aan onze klanten te kunnen blijven bieden.

Groepsbrede programma’s zullen nauw worden afgestemd op de behoeften binnen de bedrijven zoals projectmanagement en professionele ontwikkeling. Er zal blijvend aandacht worden geschonken aan loopbaanontwikkeling, diversiteit en de opvolging van managementfuncties.

We zullen onze hernieuwde Global Code of Business Principles implementeren en blijven streven naar een opener dialoog met stakeholders. Er wordt wereldwijd steeds kritischer gekeken naar integriteit en transparantie en we beginnen in 2009 met een externe audit van ons Business Integrity Management System. Onze houding ten opzichte van

integriteit blijkt meer en meer een onderscheidende factor te zijn. De algehele focus op duurzame ontwikkeling, onze doelstelling ‘MVO-overal’ en het gebruik van de GRI-methode zijn de basis voor de ontwikkeling van regiospecifieke programma’s in Afrika en Noord-Amerika.

We zullen best practices uitwisselen en Groepsbrede aandacht aan MVO blijven schenken door centrale rapportage en communicatie. Specifieke initiatieven voor 2009 zijn onder andere een betere meting en het terugdringen van onze CO2-uitstoot.

Tenslotte De urgentie is voelbaar. Onze klanten zullen van ons meer flexibiliteit en reactievermogen verwachten. We moeten ons op korte termijn onderscheiden zonder het langetermijnperspectief uit het oog te verliezen. De creativiteit en passie van onze 5.300 medewerkers voor het vinden van oplossingen zal ongetwijfeld een bijdrage leveren aan deze uitdaging.

De onafhankelijke positie van de Groep en onze filosofie dat ons bedrijf een bedrijf is voor mensen van mensen bieden een sterke basis waarop we kunnen voortbouwen.

We zijn trots op ons bedrijf en we zijn al onze medewerkers zeer dankbaar voor de goede performance in 2008. We hebben er alle vertrouwen in dat we in 2009 op hun inzet en flexibiliteit kunnen blijven rekenen.

Amersfoort, 3 maart 2009 Bertrand M. van Ee (voorzitter) Piet W. Besselink (vice-voorzitter)

Ontwikkelingen in ons Global Network

Ruimte en Mobiliteit

Dicht bij onze klant De filosofie van de business group Ruimte en Mobiliteit is aanwezigheid dicht bij de klant, met lokale kantoren en het toepassen van onze expertise bij complexe problemen. We werken voor overheden, industriële klanten en de private sector (waaronder financiële instellingen, aannemers en ontwikkelaars) en zijn georganiseerd langs de marktlijnen Mobiliteit, Gebiedsontwikkeling, Milieu en Duurzaamheid, Consultancy en Assetmanagement. Wij leveren beleidsadviezen en juridische en financiële diensten, planstudies, project- en programmamanagement, en ontwerp en engineering.

In 2008 heeft de sterke marktvraag geleid tot een forse omzetgroei. We kijken terug op een jaar met mooie prestaties, zoals het gezamenlijk winnen van de Europese Betonprijs voor het project Tunnel Rodenrijseweg en onze deelname aan spraakmakende uitbreidingsprojecten voor wegen en spoorwegen in Nederland. We adviseerden de overheid over de financiering van nieuwe infrastructuur en staan bekend om onze expertise op het gebied van intelligente transportsystemen, wegen (incl. bruggen en tunnels), rail en openbaar vervoer, gebiedsontwikkeling en milieumanagement.

Openheid en samenwerking geven innovatie een extra impuls: de samenwerking met CycloMedia en het gebruik van cyclorama’s versterkten ons assetmanagementprofiel; we zijn medeoprichter van ExSer, centrum voor diensteninnovatie in Almere; we ontwikkelden een Kwaliteitsscan voor bedrijven-

Doelstellingen 2008

Resultaten 2008

Merknaam en marktpositie Ruimte en Mobiliteit versterken.

Review grote klantenaccounts; aanwezigheid op belangrijke conferenties op het gebied van hogesnelheidslijnen, ITS, Nederlandse gemeentes (VNG), gebiedsontwikkeling, enz.; nieuwe profielbrochure uitgegeven.

Dare to Share: kennisuitwisseling op lokaal en internationaal niveau.

Expertise uitgewisseld voor projecten in Azië, Afrika, Europa en NoordAmerika; internationale workshops gehouden over rail, bruggen, ITS, gebiedsontwikkeling, milieu en assetmanagement.

Profiel van marktsegmenten verder aanscherpen.

Volledig functionerende unit Assetmanagement opgericht; aanscherping van profielen ‘Transfer & Rail’ en bodemsanering; Consultancy verder ontwikkeld; nieuw kantoor Rotterdam geopend.

UIC Highspeed congres, Amsterdam

terreinen; en we zijn medeorganisator van het Nationaal Sustainability Congres in Amsterdam.

In 2009 zullen we onze positie op de Nederlandse markt verder consolideren en ondersteuning bieden aan de activiteiten in de thuismarkten. We zullen ons verder concentreren op onze expertiseposities, waarbij we waar mogelijk een internationale voortrekkersrol ambiëren. We verwelkomen in dit kader de expertise in rail en stationsontwikkeling van NPC, sinds maart 2009 aangesloten bij DHV. Speciale aandacht gaat uit naar milieu en klimaat, industriële vraagstukken en intelligente oplossingen voor verkeersmanagement. We verwachten dat de vraag van onze klanten in de overheidssector sterk zal blijven, dankzij de aard van de programma’s waarbij we betrokken zijn (grote meerjarige spooren weginvesteringen) en de behoefte van de overheid om deze projecten in het huidige economische klimaat te realiseren. In de markt voor gebiedsontwikkeling zien we de focus van de klant veranderen van grote nieuwe planontwikkelingen naar meer strategische en maatschappelijk gerelateerde onderwerpen.

Over de gehele linie is de economische onzekerheid in 2009 groter dan in 2008. We zijn daarom terughoudend in onze uitbreidingsplannen voor 2009 en richten ons vooral op onze expertisegebieden en de integratie van NPC. Vic Prins

Doelstellingen 2009

Acties 2009

Verbeteren van portfoliomanagement.

Versterken van diensten op gebied van rail; uitbouw databeheer voor assetmanagement; uitbreiden activiteiten mobiliteitsmanagement; integreren activiteiten in Tsjechië.

Goed managen van business basics.

Vasthouden financiële performance en operationele marge; beter benutten van productiecapaciteit; terugdringen indirecte kosten tijdens onzekere economische tijden.

Diensten afstemmen op marktbehoeften.

Diensten van Nederlandse regionale kantoren in lijn brengen met de marktlijnen mobiliteit, milieu en duurzaamheid, en gebiedsontwikkeling; focus op accountmanagement in het hele land; afstemmen diensten en expertiseposities binnen de DHV Groep.

IJsselsprong gebiedsontwikkeling, Zutphen

19

20 Water

Samenwerken versterkt De kracht van de DHV-aanpak is samenwerking. Door nauw samen te werken met onze klanten en partners, zoals toptechnologische insituten, creëren we unieke expertise en technologisch leiderschap op het gebied van waterzuivering, watermanagement, kustontwikkeling en havens en waterwegen. Wij leveren specifieke diensten als: consultancy, ontwerp & engineering, levering van producten, design & build en operate & maintain. Onze klanten in zowel de publieke als de private sector zijn lokale en nationale overheden, internationale financiële instellingen, multinationals en aannemers.

Van oudsher maakt waterzuivering een groot deel uit van de internationale activiteiten van DHV. In 2008 hebben we onze activiteiten op het gebied van watermanagement met succes uitgebreid, zoals kustontwikkeling in China en Noord-Amerika en overstromingspreventie in Indonesië. Een andere belangrijke ontwikkeling in 2008 was de acquisitie van Hydroprojekt (Polen). Dit bedrijf levert een aanzienlijke bijdrage aan onze watermanagement- en waterkrachtexpertise.

Duurzaamheid is over heel de wereld topprioriteit geworden en staat op de agenda boven economische ontwikkeling.

DHV is uitstekend gepositioneerd om de duurzaamheidsuitdaging aan te gaan. De watermarkt erkent ons vermogen om met innovatieve oplossingen te komen; oplossingen die draaien om duurzaamheid. Zo zijn daar onze waterzuiveringJakarta Dredging, Indonesië

Nereda® pilot Epe

technologieën: Nautilus® MBR (gekenmerkt door laag chemicaliëngebruik) en Nereda® (gekenmerkt door een klein ruimtebeslag en laag energieverbruik). We staan tevens bekend om onze duurzame oplossingen op het gebied van watermanagement en kustontwikkeling. In de Chinese regio Tianjin zijn we betrokken bij de kuststad ‘Delta Diamonds’; met het Amsterdamse Architecten Cie hebben we het concept en masterplan op basis van duurzame planningsprincipes ontwikkeld.

In 2008 hebben we grote vooruitgang geboekt bij de verdere ontwikkeling van Nereda®. Samen met waterschappen, STOWA en de TU Delft – en met onze partners SSI in Zuid-Afrika en DHV in Portugal – hebben we een mijlpaal bereikt; we zijn klaar om Nereda® op full-scale huishoudelijke afvalwaterzuivering toe te passen.

Onze marktvooruitzichten voor 2009 zijn gunstig. Ondanks de onvoorspelbaarheid blijven de mondiale uitdagingen voor zowel waterzuivering als watermanagement enorm. Waterveiligheid, klimaat, wetgeving voor waterkwaliteit en de millenniumdoelstellingen voor drinkwater zijn slechts enkele voorbeelden. Onze activiteiten in 2009 zullen worden gekenmerkt door onze aanhoudende en intensieve inspanningen voor innovatie en een streven naar selectieve groei.

Piet van Helvoort Naardermeer Natura 2000

Doelstellingen 2008

Resultaten 2008

Doelstellingen 2009

Acties 2009

Omzetgroei gebaseerd op innovatieve producten zoals Nereda® en MBR.

Hogere omzet dankzij Nereda® projecten in samenwerking met waterschappen, STOWA en de Technische Universiteit Delft.

Verhogen omzet door innovatieve producten zoals Nereda® en MBR.

Aanvangen bouw eerste full-scale Nereda®-waterzuivering.

Internationale groei in waterbeheer, havens, waterwegen en kustontwikkeling.

Positie versterkt met masterplan voor Port Said East Port en een prestigieus kust- en stedenbouwproject in China.

Positie in internationale Design & Build-markt voor waterzuivering versterken op basis van evenwichtige portfolio.

Hogere omzet in grote mate te danken aan projecten in Servië, Frankrijk en Vietnam, alsmede design & delivercontracten voor proceswater.

Verder ontwikkelen van onze internationale positie in watermanagement, havens, waterwegen en kustontwikkeling.

Intensiveren samenwerking binnen de Groep ter uitbreiding van onze internationale positie in kustontwikkeling en watermanagement; extra initiatieven ontplooien in de markt voor havens en waterwegen.

Behalen selectieve groei in de internationale contractingmarkt voor waterzuivering op basis van een evenwichtige portefeuille

Uitbreiden van onze positie op de Franse markt; deelnemen aan eerste tenderronde van het nieuwe ORIO-programma in Vietnam.

Marktleider in Nederland worden bij uitvoering van Kaderrichtlijn Water.

Groot aantal projecten in verband met Kaderrichtlijn Water uitgevoerd.

Behouden en uitbouwen van ons innovatieve en duurzame bedrijfsprofiel in de watermarkt.

Behouden marktpositie in verband met de implementatie van de Kaderrichtlijn Water; betrokkenheid bij spraakmakende Deltaplanprojecten.

Ontwikkelingen in ons Global Network

Bouw en Industrie

Building Inspiration. Together!

De business group Bouw en Industrie is actief op het gebied van gebouwen en industriële processen. Door ons te laten leiden door ‘Building Inspiration. Together!’ bieden we onze klanten toegevoegde waarde in de vorm van aantoonbaar betere gebouwen en industriële processen.

In de industriële markt hebben we uitgebreide ervaring met het leveren van integrale gebouwontwerpen. Op basis van de wensen en eisen van de klant worden vanaf het begin alle betrokken disciplines (architectuur, bouwkunde, constructies, bouwfysica, installaties) bij het ontwerp betrokken. Om zo gunstig mogelijke en beheersbare instandhoudingkosten van het gebouw te realiseren worden ook direct onze beheer- en onderhoudspecialisten bij het proces betrokken. Deze benadering verbetert de efficiency van het bouwproces en leidt tot meer duurzame oplossingen. Dit alles om minimaal het gewenste resultaat voor de opdrachtgever te realiseren.

Traditioneel besteden de meeste publieke instellingen en vastgoedontwikkelaars onderdelen van het gebouwontwerp uit aan verschillende partijen. Bouwprocessen worden echter steeds complexer, zowel organisatorisch als technisch. Onze positieve ervaring met de integrale aanpak in de industrie en onze kennis van alle relevante disciplines, maakt ons bijzonder geschikt om onze klanten nog beter te helpen.

De belangrijkste marktontwikkelingen in 2008 waren de

Assetmanagement Nijmegen

economische crisis, een sterkere focus van klanten op hun kernactiviteiten en een grotere vraag naar flexibiliteit, duurzaamheid en efficiënte oplossingen voor het bouwproces.

We hebben het eerste onderhoudscontract voor de gehele gemeentelijke vastgoedportefeuille van een grote gemeente (Nijmegen) binnengehaald en versterkten onze wereldwijde positie op het gebied van het ontwerp van zonnecellenfabrieken. Infocus, een vooraanstaand Nederlands projectmanagement- en adviesbureau is aangesloten bij DHV. Onze ambitie voor verdere autonome groei werd beperkt door de aanhoudend krappe arbeidsmarkt. Toch zijn we erin geslaagd onze doelstellingen te bereiken door verbeterde efficiency en bovenal door het leveren van meer toegevoegde waarde aan onze klanten.

Organisaties zoeken steeds vaker kwaliteitspartners aan wie ze het management en onderhoud van hun activa kunnen uitbesteden. Wij spelen hierop in door klanten flexibiliteit en een optimale prijs/kwaliteitsverhouding te bieden. In 2009 zullen we ons bedrijfsprofiel en focus verder versterken, de interne efficiency nog verder aanscherpen en maximaal inzetten op het ondersteunen van onze klanten bij het realiseren van hun doelstellingen.

Eugene Grüter

Provada Vastgoedbeurs, Amsterdam

Photovoltech, België

Doelstellingen 2008

Resultaten 2008

Doelstellingen 2009

Acties 2009

Goed opgeleide medewerkers werven.

Expertiseniveau medewerkers verhoogd, maar groeidoelstellingen niet gehaald.

Kwalitatieve groei.

Investeren in medewerkers en innovatie.

Positie als betrouwbare, duurzame en professionele partner voor onze klanten versterken

Algehele positie verbeterd – bevestigd door de ‘Building Business Reputatie Monitor’.

Versterken positie in assetmanagement.

Benutten van onze grondige kennis van assetmanagement.

Inspelen op veranderende marktomstandigheden.

Verder verbeteren efficiency organisatie en gebruik maken van flexibiliteit.

Groei realiseren en winstgevendheid verbeteren door efficiency nog verder te verhogen.

Autonome groei gerealiseerd; acquisitie Infocus; grotere winstgevendheid.

Aanscherpen profiel; focus op marktvraag.

Focus in activiteiten, beschikbare kennis omzetten in specifieke waardeproposities voor klanten.

21

22 Aviation

Topkwaliteit voor luchthavens Klanten van de business group Aviation vragen topadvies met het oog op capaciteitstekorten en de behoefte aan verbetering van luchthavenfaciliteiten. We werken wereldwijd voor luchthavenautoriteiten, overheden, luchtvaartmaatschappijen, luchthavenexploitanten en private investeerders.

De internationale luchthavenmarkt heeft een sterke achteruitgang doorgemaakt door de olieprijzen en de economische crisis. Veel luchtvaartmaatschappijen hebben te kampen gehad met financiële problemen en het wordt moeilijk nieuwe investeringen te financieren. Ondanks de wereldwijde recessie zijn de landen in het Midden-Oosten doorgegaan met grote uitbreidingsprogramma’s voor luchthavens. Door onze sterke reputatie hebben we spraakmakende contracten binnengehaald.

De Russische markt, waar het luchtverkeer gestaag blijft groeien, heeft te kampen met capaciteitstekorten en een gedateerde infrastructuur. Onze reputatie leidde tot opdrachten voor de luchthavens in Sint-Petersburg en Wladiwostok. In Afrika was NACO-SSI succesvol met projecten in Zuid-Afrika (gerelateerd aan het WK voetbal in 2010), Kenia en Botswana.

Onze inspanningen in India hebben geresulteerd in een groot aantal contacten en projectvoorstellen. De potentiële kansen moeten echter nog worden gerealiseerd, aangezien de onzekere marktomstandigheden hebben geleid tot opschorting van investeringen. We verwachten hier actief te kunnen worden zodra de markt zich herstelt. Ondanks de economische crisis

Doelstellingen 2008

Resultaten 2008

Positie in Centraal-Europa, Rusland en India opbouwen.

NACO heeft diverse projecten in Centraal-Europa en Rusland binnengehaald; NACO heeft samen met DHV India een businessplan voor India ontwikkeld.

Innovatie op basis van Green Airportsconcept.

Toolbox ontwikkeld. Global Reporting Initiative (GRI) heeft NACO aangesteld voor coördinatie van de criteria voor duurzame luchthavens.

Positie in Noord-Amerika versterken.

Omzetgroei van 10%.

Amsterdam Airport Schiphol

Positie in Noord-Amerika versterkt door toetreding InterVISTAS.

13% hogere omzetgroei.

zien we de Chinese markt groeien. Dankzij onze lokale aanwezigheid en uitstekende reputatie – het resultaat van onze betrokkenheid bij het ontwerpen van Terminal 3 voor Beijing Capital International Airport – zijn we erin geslaagd nieuwe opdrachten binnen te halen.

Onze samenwerking met Innova Aviation Consulting LLC in de Verenigde Staten ontwikkelt zich gestaag en de toetreding van de Canadese luchtvaartconsultant InterVISTAS heeft onze positie in Noord-Amerika nog verder versterkt. Beide bedrijven beschikken over sterke internationale netwerken en zijn actief op het gebied van privatiseringen, de ontwikkeling van luchtvaartdiensten, grensbeveiliging en toerisme.

Onze doelstelling is versterking van onze marktpositie door gerichte ontwikkeling van onze business. Door het realiseren van de synergie met InterVISTAS verwachten we een stevige positie in Noord-Amerika in te nemen en een breder spectrum aan adviesdiensten aan te kunnen bieden.

Ten slotte zullen we ons, samen met andere business groups, bezig blijven houden met de stijgende vraag naar klimaatneutrale oplossingen. Door ons aan te sluiten bij het Global Reporting Initiative hebben we een belangrijke stap genomen om een erkende adviseur te worden op het gebied van Green Airports.

Roel Overakker

Doelstellingen 2009

Acties 2009

Verhogen omzet met minimaal 30%.

Verhogen slagingspercentage van offertes; binnenhalen projecten in Noord-Amerika.

Bekend staan als dé ontwerper van Green Airports.

Binnenhalen Green Airport projecten; ontwikkelen GRI-criteria voor duurzame luchthavens.

Behouden van een positie in de top 10 van de wereldwijde luchthaven engineering- en planningbureaus.

Uitbouwen technische en luchthavenadviesdiensten met ten minste 30%.

Integreren InterVISTAS.

GRI - Sustainable Airports

Introductie InterVISTAS bij NACOklanten; samenwerken bij internationale projecten.

Passenger Terminal Expo, Amsterdam

Ontwikkelingen in ons Global Network

Europa

Profiteren van bedrijfssynergie In Europa zijn we actief op de gebieden water, mobiliteit, luchtvaart, bouw en industrie, ruimtelijke inrichting en milieu. Onze klanten, waaronder overheden, industrie, aannemers en ontwikkelaars, vragen in toenemende mate naar efficiënte oplossingen ten behoeve van lagere kapitaalinvesteringen en beheer- en onderhoudskosten. De bewustwording van het belang van duurzame oplossingen neemt duidelijk toe.

Onze Europese thuismarkten zijn Nederland, Polen en Portugal. Onze Tsjechische activiteiten nemen in omvang toe en in andere Europese landen werken we op projectbasis.

In 2008 bleef het investeringsniveau voor de Poolse infrastructuur hoog en groeide de vraag naar intelligente transportsystemen om het weggebruik efficiënter te maken. Er is sprake van een grotere rol op het gebied van watermanagement.

Door het samengaan van Hydroprojekt met DHV Polska en Prokom zijn de activiteiten bijna verdubbeld. De drie bedrijven zullen profiteren van kostenbesparingen en bedrijfssynergie, terwijl klanten zullen profiteren van de bredere expertise en betere toegang tot onze internationale expertise.

De Tsjechische markt is vooral gedomineerd door de nieuwe bouwcode, duurzaamheid, regionale planstudies en de Europese structuur- en cohesiefondsen. De daling in investeringen in de bouw-, industriële en mijnbouwsector zal zich naar verwachting in 2009 voortzetten. De verbetering van onze business in 2008 was echter sterker dan verwacht: de autonome

Doelstellingen 2008

Marktpositie in Polen en Tsjechië verder uitbouwen.

Resultaten 2008

Polen: groei van Poolse mobiliteits- en infrastructuuractiviteiten; Hydroprojekt toegetreden tot onze Groep; stijging projectmanagement- en engineeringdiensten aan industrie.

Tsjechië: gestage groei; nieuw personeel aangenomen; beter dan prognoses.

Aansprekende opdrachten verwerven op basis van expertiseposities.

Projecten in Polen binnengehaald, te weten: Starachowice WWTP, sanering Dobrzn hydropower, S7 Expressway en Pulawybrug. Aansprekende projecten in Duitsland, Frankrijk en Bulgarije.

Volledig gebruikmaken van het One-Company Concept in Portugal; vergroten dienstverlening aan private sector in Portugal.

One-Company Concept en nieuwe technologieën zoals Nereda® en energiebesparing geïmplementeerd; portfolio private klanten uitgebreid.

Dzhankoy, Oekraïne

groei bedroeg 25%, we bleken een aantrekkelijke werkgever te zijn en we zijn er in geslaagd nieuwe projecten binnen te halen.

De economische situatie in Portugal betekent niet alleen een beperking maar ook een kans waarbij we klanten kunnen helpen met technische en financiële studies, waarbij we de haalbaarheid en de risico’s van investeringen beoordelen. Onze activiteiten in Portugal zullen zich blijven concentreren op twee gebieden: (a) studies, ontwerp en consultancy en (b) projectmanagement, supervisie en exploitatie. We richten ons op klanten die actief zijn in de volgende markten: waterfront- en kustgebiedontwikkeling, dammen en waterkracht, havens, rail en milieu. Het laatste betreft onder andere bodemreiniging, vermindering van emissies, CO2-neutrale projecten, luchtkwaliteit en duurzaamheid. In Duitsland, Frankrijk, het Verenigd Koninkrijk en andere Europese landen hebben we opdrachten gekregen voor spraakmakende projecten op het gebied van luchthavens, afvalwaterzuivering, zonnecellenfabrieken, intelligente transportsystemen en mijnbouw.

Gezien de grotere economische onzekerheid zullen we blijven inspelen op de veranderende behoeften van onze klanten. Ook zullen we de flexibiliteit van onze organisatie blijven vergroten om adequaat te kunnen reageren op marktontwikkelingen.

Chris Engelsman, Dick Bleyerveld

Doelstellingen 2009

Acties 2009

Polen: verder groeien in watermanagement, riolering en drainage en snelwegen. Versterken positie in luchthaven-, spoorweg-, afvalwaterzuiverings- en industriële markt.

Nieuwe diensten en oplossingen bieden; operationele integratie Poolse bedrijven. Volledig benutten OneCompany Concept.

Tsjechië: toonaangevende consultant worden van stedelijke en regionale inrichting gericht op duurzaamheid.

Geïntegreerde dienstverlening verbreden.

Portugal: voortzetten groei van bestaande dienstverlening op het gebied van water en mobiliteit. Ontwikkelen nieuwe diensten op het gebied van milieu en duurzame ontwikkeling.

Uitbouwen capaciteit; versterken klantgerichtheid; versterken marktaanwezigheid met nieuwe oplossingen. Introduceren nieuwe tools op het gebied van energie-efficiency.

Centraal- en Oost-Europa: verhogen marktaandeel ITS.

Kazimierz, Polen

Uitbreiden expertisegestuurde activiteiten via bestaande posities, samenwerkingsverbanden en kantoren.

Sofia, Bulgarije

23

24 Azië

Duurzame oplossingen voor snelle groei Azië is belangrijk voor ons, niet alleen vanwege de kansen die het biedt voor onze expertise, maar ook door de uitdaging onze kennis af te stemmen op lokale omstandigheden en zo ontwikkeling te versnellen. De verstedelijking, de gevolgen voor het milieu, de waterschaarste en de behoefte aan transportinfrastructuur zijn enkele van de aanjagers van de stijgende vraag van lokale klanten naar oplossingen van wereldklasse.

Onze activiteiten zijn hoofdzakelijk gericht op onze thuismarkten China, India en Indonesië, ook al lopen er grote projecten in Taiwan en Vietnam. Overal zien we een stijgende vraag naar duurzame oplossingen voor de complexe uitdagingen waarmee de snelle ontwikkelingen in Azië gepaard gaan.

In China hebben onze activiteiten op het gebied van waterzuivering in 2008 een goede ontwikkeling doorgemaakt en is ons marktaandeel gestegen in de pulp- en papierindustrie. In dit verband willen we Frans van Gunsteren bedanken voor zijn belangrijke bijdrage als voorzitter van de China Advisory Committee – Gilles Hondius zal zijn rol vanaf 2009 overnemen.

In India zijn we erin geslaagd toe te treden tot de PPS-markt en in Indonesië hebben we een effectieve bijdrage geleverd aan het sanitatiebeleid en aan de reconstructie en kustverdediging van door de tsunami getroffen gebieden. Onze werkzaamheden voor internationale financiers worden met succes geleid vanuit de regio zelf. Onze selectiecriteria voor projecten zijn onder andere risicobeoordeling, harmonie tussen de waarden DSM China Campus

van de klant en die van ons en ons vermogen waarde toe te voegen. In 2008 werden de vestigingen in onze drie Aziatische thuismarkten op het Groepsbrede ICT-platform aangesloten zodat ze betere toegang hebben tot de kennis van de Groep. Ook zijn we er, op een paar uitzonderingen na, in geslaagd het talent binnen onze ondernemingen te behouden. De ervaring met onze joint venture met de Modern Group was helaas minder geslaagd: gezien de recessie in de Chinese vastgoedmarkt hebben we besloten de JV te staken. De economische neergang heeft gevolgen voor zowel China als India, de grootste opkomende economieën van Azië. Ondanks de voorziene langzamere groei zullen ze nog steeds tot de snelstgroeiende economieën ter wereld behoren. Andere verwachte ontwikkelingen zijn: aanscherping van milieueisen en een grotere interesse in duurzaam bouwen. China zal zijn economie stimuleren door versnelde investeringen in infrastructuur, waardoor nieuwe kansen voor luchthavens worden gecreëerd. India zal, op kleinere schaal, hetzelfde doen.

Komend jaar zullen we innovatieve diensten blijven verlenen om onze klanten te helpen hun doelstellingen te behalen op het gebied van duurzaamheid, klimaatverandering, maatschappelijk verantwoord ondernemen en een goede kosten/batenverhouding.

Arnold Galavazi

Java Settlement Reconstruction, Indonesië

Yellow River Expeditie, China

Doelstellingen 2008

Resultaten 2008

Doelstellingen voor 2009

Acties 2009

Groei van lokale activiteiten in India voortzetten.

Mobiliteitsdiensten uitgebreid; Bouw en Industrie-diensten opgezet; toegetreden tot publiekprivate samenwerkingsmarkt.

Uitbouwen lokale activiteiten in India.

Ontwikkelen mogelijkheden bij PPPprojecten, ontwerpen luchthavens, ontwerpen bruggen, assetmanagement en watertechnologie.

Werkzaamheden voor private sector in Indonesië uitbreiden.

Meer projecten in de private sector.

Voortzetten uitbreiding activiteiten private sector in Indonesië.

Selecteren marktkansen op basis van expertise.

One-Company Concept uitbouwen.

Landenorganisaties en Groepsbrede expertise aangesloten op Knowledge Broker Network en het ICT-platform.

Groei van lokale activiteiten in China voortzetten.

Wateractiviteiten in omvang en producten uitgebreid; geïntegreerde stedelijke ontwikkelingsexpertise toegevoegd.

Uitbouwen lokale activiteiten in China.

Verkopen Crystalactor®-technologie voor industriële waterzuivering en Carrousel®; focus op kustontwikkeling en duurzame gebouwen.

Ontwikkelingen in ons Global Network

Afrika

Klaar om de uitdaging aan te gaan In Afrika willen we een toonaangevend adviesbureau zijn met uitgebreide kennis van de issues op het gebied van mobiliteit, water, energie en resources. Vanuit de DHV Groep opereren SSI en Turgis op het continent. SSI werkt voornamelijk ten zuiden van de Sahara, met de focus op Zuid-Afrika en andere SADClanden en Kenia/Tanzania.

We streven ernaar om de mondiale technische expertise van de DHV Groep af te stemmen op de behoeften van onze lokale klanten en hun gemeenschappen. Onze grootste klanten zijn overheden, industriële opdrachtgevers, commerciële dienstverleners, aannemers, ontwikkelaars en internationale financiers.

Voor Zuid-Afrika was 2008 een turbulent jaar. Ernstige energietekorten werden opgevolgd door een korte periode van xenofobisch geweld, politieke onrust en de mondiale kredietcrisis.

Deze gebeurtenissen hadden gevolgen voor de hele Afrikaanse economie en brachten onzekerheid op onze markten. Vooral de grondstoffenmarkt, waarin Turgis actief is, was instabiel.

Ondanks deze onzekerheden was 2008 een heel goed jaar voor ons. De Zuid-Afrikaanse economie maakt een opleving door, ingegeven door het WK voetbal 2010 en hoge overheidsuitgaven voor infrastructuur. De toetreding van mijnbouwadviesbureau Turgis is een belangrijke stap geweest in het opzetten van een onafhankelijke consultancypraktijk voor de wereldwijde mijnbouwsector.

Kaapstad, Zuid-Afrika

De zoektocht naar talent was een grote uitdaging. De werkbelasting van ons personeel was zwaar en we ondervonden problemen bij het vervullen van onze vacatures.

De samenwerking binnen de DHV Groep groeit. De wereldeconomie globaliseert en we kunnen onze mondiale klanten totaaloplossingen aanbieden. Door onze brede technische expertise en onze financiële performance investeren we in de ontwikkeling van innovatieve duurzame oplossingen.

De introductie van onze innovatieprijzen onderstreept het belang van continue verbetering van technische vaardigheden en stimuleert onze adviseurs altijd te zoeken naar betere oplossingen. Ons Corporate Responsibility Management-systeem garandeert een geïntegreerde aanpak en geeft handen en voeten aan ons statement om een bedrijf voor mensen van mensen te willen zijn.

We voorzien een stijgende vraag naar eenvoudig te implementeren duurzame oplossingen. Overheden hebben al te lang onvoldoende aandacht besteed aan publieke voorzieningen.

Bovendien stijgt de vraag in Afrika naar deze basale faciliteiten snel. Deze vraag, samen met het gebrek aan onderhoud heeft geleid tot een enorme uitdaging voor zowel de publieke als de private sector om de openbare infrastructuur te upgraden. De DHV Groep in Afrika is klaar om deze uitdaging aan te gaan.

Naren Bhojaram

Pretoria, Zuid-Afrika

Black Mfolozi-brug, Zuid-Afrika

Doelstellingen 2008

Resultaten 2008

Doelstellingen 2009

Acties 2009

Werving, ontwikkeling en behoud van personeel.

Aantal medewerkers in Afrika toegenomen tot meer dan 1.000; implementatie blueprint Retention Strategy binnen SSI.

Verhogen omzet buiten Zuid-Afrika.

Internationale diversificatie; concentratie op meer projecten buiten ZuidAfrikaanse grenzen in geselecteerde landen.

Uitrol programma voor maatschappelijk verantwoord ondernemen.

Nadruk op duurzaamheid bij elk project, inclusief verplichte projectbegrotingen; vier Zaterdagsscholen in Zuid-Afrika geleid; CR Management Systeem in bedrijf gesteld.

Verder doorvoeren One-Company Concept.

Aansluiting op het Global ICT-platform en Knowledge Broker Netwerk van de DHV Groep.

Uitbreiden activiteiten voor de mijnbouwsector via Turgis.

Intensiveren interne samenwerking in de DHV Groep om de mijnbouwindustrie integrale oplossingen te bieden.

Activiteiten in mijnbouwsector ontplooien.

Projectmanagement opzetten als specifieke bedrijfsactiviteit.

Acquisitie mijnbouwconsultant Turgis.

Verbeterde service aan klanten door de nieuwe projectmanagementsector.

Grotere diversiteit in productketen.

Meer focus op studies, consultancy en assetmanagement-opdrachten.

25

26 Noord-Amerika

Low-risk en kosteneffectieve oplossingen Delcan, de strategische partner van de DHV Groep voor NoordAmerika, is actief op het gebied van infrastructuur, informatiesystemen en water. We richten ons op advisering, programmamanagement, producten en technologische integratie. Onze klanten zijn gevestigd in Noord-Amerika, Afrika en Azië en bestaan uit overheidsinstellingen verantwoordelijk voor snelwegen, openbare werken, water, openbaar vervoer, tolwegen en luchthavens. Hun vraag naar kosteneffectieve en low-risk oplossingen neemt steeds meer toe. We zien tevens een grotere vraag naar de uitbesteding van werkzaamheden die van oudsher door de overheid worden uitgevoerd: het leasen tegenover het volledig in eigendom hebben en beheren van assets.

De belangrijkste ontwikkelingen in 2008 bestonden onder andere uit de economische verslechtering, veranderingen in het politieke klimaat en politieke prioriteiten, en het uitspreiden van projecten over meerdere belastingjaren waardoor minder personeel nodig is. Ons personeelsbestand steeg over de hele linie met circa 30% en we hebben gestructureerde plannen gemaakt voor managementopvolging. Voorts hebben we op corporate niveau onze marketinginspanningen opgevoerd, ondersteund door diverse promotionele activiteiten.

Ten slotte hebben we een programma voor maatschappelijk verantwoord ondernemen ontwikkeld dat we in 2009 zullen invoeren.

Met het oog op het economische en politieke klimaat zijn we van plan ons personeelsbestand evenredig te laten groeien met de toename van nieuwe opdrachten en onze medewerkers evenwichtig te spreiden over onze regio’s (naarmate klanten begrotingen aanpassen door gebrek aan nieuwe financiële middelen). Wij gaan ook ons professional development-programma implementeren om de groei van onze jongere generatie medewerkers te versnellen en in goede banen te leiden.

De toetreding in 2008 van de Canadese luchtvaartconsultant InterVISTAS tot de DHV Groep heeft onze positie in NoordAmerika verder versterkt. InterVISTAS beschikt over een sterke internationaal netwerk en is onder andere actief op het gebied van privatisering, ontwikkeling van luchtvaartdienstverlening, grensbeveiliging en toerisme.

Delcan heeft tevens de acquisitie afgerond van Intelligent Devices Incorporated (IDI) ter verdere uitbreiding van onze producttechnologie en distributiemogelijkheden.

Jim Kerr

Doelstellingen 2008

Resultaten 2008

Doelstellingen 2009

Acties 2009

Mogelijkheden voor productverkoop uitbreiden.

IDI toegetreden tot Delcan; samen met DHV groot evenement gehouden op het ITS Wereldcongres in New York.

Uitbreiden dienstverlening en producten op het gebied van tolwegen en vervoer.

Werven nieuwe klanten in de bus- en rail-openbaarvervoer.

Diensten voor openbaarvervoersector uitbreiden; klantenbestand uitbreiden.

Parker and Associates verder geïntegreerd; diverse strategische projecten en nieuwe klanten binnengehaald.

Afronden integratieprocessen met pas overgenomen bedrijven.

ITS-aanbod in China en Europa uitbreiden.

Projecten uitgevoerd in Polen en China; eerste opdracht voor NETworks® buiten Noord-Amerika geboekt.

Doorgaan met versterken van ondernemingsstructuur ter ondersteuning van snelle groei van personeel, marketingen projectactiviteiten.

Positie in luchtvaart-, water- en milieumarkt versterken en uitbouwen.

Toetreding InterVISTAS; nieuwe waterprojecten; start van strategisch Duurzaamheids-/Milieu-initiatief.

Financiële doelstellingen voor 2008 behalen.

Verkoopdoelstelling met 40% overschreden; winstdoelstelling gehaald; omzetdoelstelling bijna gehaald.

ITS Wereldcongres, New York, VS

Doorgaan met uitbreiding succesvolle initiatieven 2008.

Kicking Horse Canyon Bridge, Canada

Uitbreiden NETworks® functionaliteit en uitbreiden licentiestrategieën om groter klantenbestand te realiseren.

Rampoefening, Orlando, VS

Projecten

Projecten

Connect & Deliver Vaak wordt er gezegd: “Er is niets nieuws onder de zon”. Maar de mate van onderlinge verbondenheid tussen mensen en tussen mensen en de natuur schept absoluut nieuwe leefsituaties voor veel mensen en leidt tot nieuwe manieren van denken over integrale benaderingen.

Het thema van de DHV Groep voor 2008, Connect & Deliver, gaat over het vertalen van denken naar doen en van doen naar resultaat. De volgende projecten illustreren verbanden die zijn gelegd om tot kosteneffectieve resultaten te komen die veiligheid verhogen, vervuiling verminderen en die helpen ons voor te bereiden op de toekomst. Naast een nauwe samenwerking met klanten en partners, onderhouden we ook intensieve contacten met universiteiten, onderzoeksinstituten en professionele samenwerkingsverbanden om nieuwe mogelijkheden te verkennen. Wij verwelkomen dergelijke kansen en nodigen anderen uit om met ons de stap te maken naar nieuwe concepten en het creëren van nieuwe realiteiten.

Het is moeilijk te zeggen wat onmogelijk is, want de droom van gisteren is de hoop van vandaag en de realiteit van morgen. – Dr. Robert H. Goddard, natuurkundige en pionier raketwetenschap (1882-1945)

27

28

Mobiliteit Voorbereiding en aanbesteding A15 Rotterdam De A15 bij Rotterdam wordt breder en veiliger gemaakt. Het betreft een tracÊ van 40km, de ombouw van de knooppunten Benelux en Vaanplein en de bouw van de nieuwe Botlekbrug. Voor dit project werkt DHV samen met Rijkswaterstaat aan het DBFM-contract (Design, Build, Finance & Maintain) met een contractduur van zo’n 25 jaar. Hierin bouwt de aannemer niet alleen, maar is ook verantwoordelijk voor de financiering, uitvoering en onderhoud.

Projecten

SSI moderniseert Gauteng Freeway, Zuid-Afrika

SSI neemt deel aan de Gauteng Freeway Joint Venture die twee delen van de grote randweg om Johannesburg opnieuw ontwerpt en de renovatie begeleidt. Deze projecten verminderen filevorming, vergroten de veiligheid en maken deel uit van het overkoepelende Gauteng Freeway Improvement Project van de South African National Road Agency Ltd. De tracĂŠs die aan de joint venture zijn gegund zijn samen circa 40 km lang. Binnen het project worden ook de knooppunten onderzocht en sterk verbeterd.

> Verkeersmanagementsysteem in Sofia, Bulgarije

>

DHV en Delcan hebben een haalbaarheidsonderzoek gedaan naar een intelligent verkeersmanagementsysteem om de verkeersstromen in de stad Sofia beter te laten verlopen. In overleg met de gemeente, de lokale partner Cetra Sofia en Vialis Traffic werden aanbevelingen gedaan met betrekking tot aanvullende hardware, centrale software en kennisoverdracht.

Spoorverdubbeling Schiphol-Amsterdam

Samen met Movares won DHV de ProRail-opdracht voor de planstudie OV-SAAL (SchipholAmsterdam-Almere-Lelystad) Cluster C. Daarbij gaat het om het ontwerp van de spoorverdubbeling rond de Amsterdamse Zuidas. DHV vervaardigt het (ontwerp)tracĂŠbesluit, doet het geluidsonderzoek, maakt de kostenramingen en ontwerpt circa twintig bruggen en viaducten.

Uitbreiding metro in Toronto, Canada

De Toronto Transit Commission heeft een zevenjarig projectmanagementcontract gegund aan Delcan. In een joint venture verleent Delcan diensten voor het ontwerp, de bouw en het projectmanagement voor een 8,6 km lange uitbreiding van de Spadina metrolijn. Het gaat om een ondergronds traject en zes nieuwe haltes.

Grootste boogbrug van Polen

Net buiten de stad Pulawy werd halverwege 2008 de grootste boogbrug van Polen geopend. De brug, die over de Vistula heengaat en in totaal 1038 meter lang is, met een vrije overspanning van 212 meter, behoort tevens tot de grootste bruggen van Europa. De brug is ontworpen door DHV in samenwerking met Pomost. DHV was ook verantwoordelijk voor het haalbaarheidsonderzoek en de milieueffectrapportage.

29

30 Climate Action Ahold >

Ontwerp voor ecologische miljoenenstad, China

>

Als een van de winnaars van een internationale competitie is DHV geselecteerd voor het ontwerp van een ecologisch kust- en stadsontwikkelingsproject in Caofeidian, een industriële zone in Noord-China.

De stad van 150 km2 moet straks ruimte bieden aan een miljoen inwoners. DHV kiest voor een eilanden- en lagunestructuur waardoor op duurzame wijze zoet grondwater wordt gecreëerd voor stedelijk groen. De buitenste eilanden vormen bij hoogwater een zeewering die de achterliggende lagune beschermt. Het project is een nauwe samenwerking tussen DHV in Nederland en China.

Duurzame ontwikkeling mobiliteit, Tsjechië

Voor Ahold voerde DHV een internationale verkenning uit om binnen het concern te komen tot een gezamenlijk gedefinieerde klimaatstrategie. Kernvraag die werd beantwoord was: Wat betekent klimaatverandering voor een concern als Ahold? Wat verwachten klanten, investeerders, medewerkers en wat doen concurrenten? Ahold en DHV onderzochten ook hoe de lokale inkleuring is in landen waarin Ahold actief is, zoals de Verenigde Staten, Nederland, Tsjechië en Scandinavië.

Effectrapportage uraniummijn Trekkopje, Namibië

Turgis Consulting verrichtte voor UraMin Inc. (onderdeel van het Franse Areva) een milieu- en maatschappelijke effectrapportage voor de uraniummijn Trekkopje, die het bedrijf wil realiseren aan de westkust van Namibië. Het project staat voor diverse uitdagingen, die vooral samenhangen met de enorme droogte van het gebied waar de mijn komt (Namib Desert). Op de bouwlocatie heersen hierdoor unieke biofysische omstandigheden die vragen om innovatieve maatregelen om de milieueffecten van de mijn te beperken. Omdat de mijn een eigen watervoorziening nodig heeft, moet er ook een ontziltingsinstallatie gebouwd worden (foto). Aandacht was er ook voor verbetering van de leefomstandigheden van de lokale gemeenschappen, in de vorm van werkgelegenheid en water- en elektriciteitvoorziening.

>

Samen met het Tsjechisch hydro-meteorologisch instituut voerde DHV een wetenschappelijk onderzoeksproject uit in opdracht van het Tsjechische ministerie van Vervoer. DHV ontwikkelde een gekalibreerd softwaremodel voor de berekening van toekomstige luchtvervuiling veroorzaakt door het autoverkeer, en met name door bandenslijtage. Het model kan gebruikt worden voor bestaande en geplande wegen, en stelt de autoriteiten en ontwerpers in staat om de verkeersinfrastructuur duurzaam te ontwikkelen. Het project is vooral waardevol omdat bijna 40% van de Tsjechische bevolking in gebieden leeft waar de lucht sterk vervuild is, en omdat er nog niet eerder systematisch onderzoek gedaan is naar luchtvervuiling door bandenslijtage.

>

Projecten

Ruimtelijke Inrichting en Milieu IJsselsprong gebiedsontwikkeling Zutphen Het gebied van de IJsselsprong is een van de mooiste in Gelderland. De IJssel stroomt er bij Zuthpen echter door een flessenhals wat bij hoogwater problemen oplevert. DHV verbond de verschillende belangen van verschillende partijen en maakte een gedragen gebiedsontwikkelingsplan waarin ‘Ruimte voor de River’ ook ruimte geeft voor wonen aan het water, ontwikkeling van natuur en verbetering van de ontsluiting. In het plan wordt tevens de landbouw bediend in de vorm van een sterk gereduceerde overstromingsfrequentie.

DHV stuurde het proces en zorgde voor een efficiënt en gedragen plan met behoud van het oude cultuurlandschap. Het plan heeft geleid tot de vaststelling van de Intergemeentelijke Structuurvisie IJsselsprong en wordt nu verder in procedure gebracht.

31

32

Water Stormvloedkering Sint-Petersburg, Rusland In consortiumverband was DHV verantwoordelijk voor het ontwerp van de stormvloedkering bij Sint-Petersburg. Deze verantwoordelijkheid betrof met name de zeer complexe waterbouwontwerpen van de stormvloedkering, de contractdocumenten voor de aanbesteding en het ontwerptoezicht tijdens de bouw.

Projecten

Bestrijding van vervuiling Yamuna rivier, India

Een DHV-consortium heeft met succes de enorme taak volbracht om meerjarenplannen op te stellen voor riolering, stormwaterafvoer en rioolwaterzuivering voor acht steden aan de Yamuna, een van de belangrijkste en heilige rivieren van India. Het project wordt met Japans geld gefinancierd om de waterkwaliteit van de grootste rivieren in India te verbeteren. Het meerjarenplan voorziet in sanitatie voor 12 miljoen mensen in 2040.

Alle lagen van de maatschappij zijn bij het project betrokken, met speciale aandacht voor de mensen in de sloppenwijken.

Nieuwe waterkering voor QIT Madagascar Minerals

SSI heeft onlangs het toezicht afgerond voor de bouw van een waterkering tegen verzilting – onderdeel van een miljoenencontract van QIT Madagascar Minerals (QMM). De dienstverlening van SSI bestond uit een studie naar watertoevoer naar de mijn, uitwerking van het ontwerp en toezicht op de bouw van de waterkering, ontwerp van de wateraanvoer en afvalwaterverwerking voor de mijn en omliggende dorpen, ontwerp van een afvalstort, en opstelling van een watermanagementplan en een plan voor stormwaterafvoer van een steengroeve.

Tijdens het project kreeg het SSI-team ook opdracht om de capaciteit en de staat van onderhoud van het waterleidingnetwerk van het nabijgelegen dorp te onderzoeken ten behoeve van door QMM gesponsorde reparaties en verbeteringen.

Delta Fraser River beschermd tegen overstroming, Canada

De twee miljoen mensen die in de delta leven van de Canadese Fraser River hebben een betere bescherming nodig tegen overstromingen. DHV werkt samen met Delcan aan vier Flood Protection-projecten voor de steden Surrey, Richmond, Westminster en Delta.

Naast klimaatveranderingen wordt ook de toekomstige gebiedsontwikkeling meegenomen in de veiligheidsanalyses.

Innovatief contract slibontwateringsinstallatie, Apeldoorn

Voor Waterschap Veluwe leverde DHV binnen krap acht maanden een slibontwateringsinstallatie in Apeldoorn op. DHV trad tijdens dit project op als General Contractor in een innovatief Design & Build-contract.

De installatie is hiermee zes maanden eerder operationeel en de kosten liggen circa 10% lager dan volgens een traditionele wijze van aanbesteden.

Eerste Chinese Crystalactor® installatie

Op de DSM Nanjing Chemical Company (DNCC) productielocatie zal een milieuvriendelijke installatie voor fosfaatverwijdering worden gebouwd. DHV voerde pilot-testen uit en maakte het basis- en definitief ontwerp.

Momenteel bevindt het project zich in de constructie- en leveringsfase en de inkoop van bijbehorende apparatuur. Daarnaast levert DHV inkoopassistentie voor de overige apparatuur, bouw- en installatieassistentie, verzorgt de start-up en ingebruikname, en leidt het personeel op.

Deze DHV Crystalactor® installatie is de eerste in de Chinese Volksrepubliek. DSM heeft zich hier sterk voor gemaakt.

33

34 Zonnecellenfabriek in recordtijd opgeleverd, Duitsland

>

In recordtijd leverde DHV een zonnecellenfabriek op voor ARISE Technologies in het Duitse Bischofwerda. Binnen 6,5 maand na de start van de bouw rolden de eerste zonnecellen uit de fabriek. DHV maakte het complete ontwerp van de productiefaciliteit inclusief architectuur, bouwtechniek, procesen gebouwgebonden installaties en was ook verantwoordelijk voor het toezicht tijdens de bouw.

Eén computersysteem houdt hoogoven in de gaten, Oekraïne

DHV heeft de engineering afgerond van een computerbesturingssysteem voor een nieuwe hoogoven in Oekraïne. In opdracht van Danieli Corus ontwikkelde DHV een systeem van in totaal 7500 instrumenten waarmee de oven vanuit één centraal punt bestuurd kan worden, een primeur voor de staalindustrie. Bijzonder is ook de samenwerking tussen de DHV-vestigingen in Nederland en het DHV Global Engineering Center in India.

Voor de gemeente Nijmegen voert DHV de komende vijf jaar het technisch beheer over 650 gebouwen. Niet eerder besteedde een Nederlandse gemeente de regie op het onderhoud van zo’n grote vastgoedportefeuille uit aan een marktpartij. Voor negen grote gebouwen, waaronder het gemeentehuis, draagt DHV bovendien als general contractor de verantwoordelijkheid voor het planmatig en dagelijks onderhoud.

>

>

Assetmanagement gemeente Nijmegen

Duurzaam Technologiepark op de Azoren, Portugal

In opdracht van de regionale overheid van de Azoren, ontwerpt DHV het Technologiepark van São Miguel. Het park wordt de thuisbasis van een breed scala aan onderzoeksinstellingen, bedrijven en overheidsinstellingen die zich richten op natuurwetenschappelijk onderzoek. DHV ontwierp het park volgens het passiefbouw-concept en maakte voor het ontwerp gebruik van lokale materialen.

Groen natuurhistorisch museum in Sjanghai, China

Het nieuwe Shanghai Natural History Museum wil het eerste LEED Gold-certified museum in China worden. LEED Green Building Rating SystemTM is een benchmarknorm voor het ontwerp, de bouw en het operationele beheer van ‘groene’, energie-efficiënte gebouwen.

De museumdirectie heeft DHV gevraagd om een multidisciplinair duurzaamheidsteam te vormen om alle aspecten van het ontwerp en de bouw te begeleiden en het optimaal duurzaam te maken.

>

Projecten

Bouw en Industrie Maximale slankheid Scheepmakerstoren, Rotterdam Dankzij een slim constructief concept ontwierp DHV de slankste woontoren van Nederland.

De Scheepmakerstoren in Rotterdam is 90 meter hoog en kreeg een betonnen buitengevel die voor voldoende stabiliteit zorgt om aan de binnenzijde geen kernen meer nodig te hebben.

Resultaat is een optimale flexibiliteit in ruimte-indeling.

35

36

Luchthavens Modernisering luchthaven Chisinau, MoldaviĂŤ In opdracht van de European Bank for Reconstruction and Development (EBRD) heeft NACO de plannen voor de modernisering van de luchthaven Chisinau beoordeeld. Het NACO-team maakte een luchtverkeersprognose, beoordeelde de civiele en bouwkundige staat van de luchthaven, bepaalde welke investeringen in infrastructuur nodig waren en analyseerde de financiĂŤle haalbaarheid van het ontwikkelingsprogramma. Met de hulp van de experts van NACO is er een definitief investeringsprogramma opgesteld waarvoor de EBRD een lening verstrekt met cofinanciering van de Europese Investeringsbank.

Projecten

Verbetering veiligheidscontroles op Regina International Airport, Canada

InterVISTAS onderzocht een oplossing voor capaciteitsproblemen bij de veiligheidscontroles van vertrekkende passagiers op Regina International Airport. Het team van InterVISTAS ontwierp een controlebalieindeling die beter berekend is op topdrukte.

De oplossing behelst onder andere het opnieuw indelen van de bestaande rijenopstelling voor de controlebalies om de doorstroming van passagiers te verbeteren en beter zicht te geven op de bewegingen van passagiers en de controlehandelingen.

Meerjarenplannen voor vliegvelden Dammam en Riyad, Saoedi-Arabië

De Saoedische luchtvaartautoriteit General Authority of Civil Aviation heeft NACO opdracht gegeven voor het maken van meerjarenplannen voor de ontwikkeling van de internationale luchthavens van Dammam and Riyad. Het is de bedoeling dat de luchthavens in 2038 20 resp. 45 miljoen passagiers per jaar kunnen verwerken.

Tevens verzorgt NACO, in samenwerking met DHV en Innova, een milieuanalyse, landzijdige simulaties, een financieel-economische analyse en een onderzoek naar mogelijkheden om de niet-luchtvaartgerelateerde opbrengsten te vergroten.

Modernisering Kisumu Airport, Kenia

De luchthavenautoriteit van Kenia gaf NACO/SSI de opdracht toezicht te houden op de bouwwerkzaamheden voor de modernisering van het vliegveld van Kisumu. De landingsbaan wordt verlengd en verbreed om internationale vluchten aan te kunnen. Dit vergroot het economische potentieel van het omliggende gebied aanzienlijk en maakt het toegankelijk voor zakelijk en toeristisch luchtverkeer uit het buitenland. Het project omvat verder een nieuwe terminal, een nieuw platform en een nieuwe taxibaan. NACO/SSI was ook verantwoordelijk voor het haalbaarheidsonderzoek en het bouwkundige ontwerp van de moderniseringen. Kisumu is de hoofdstad van de provincie Nyanza en de geboorteplaats van de vader van President Barack Obama.

De modernisering van de luchthaven en de Obama-factor brengen de economische ontwikkelingen in Nyanza in een stroomversnelling.

Nationaal luchthavenmeerjarenplan, Maleisië

Voor Malaysia Airports Holdings Berhad bestudeert NACO de verwachte ontwikkeling van de luchthavencapaciteit in Maleisië de komende 50 jaar. De meerjarenplannen zullen richting geven aan de toekomstige ontwikkeling van luchthavens en richtlijnen formuleren voor het milieubeleid. Een speciaal aandachtspunt is hoe het aandeel van prijsvechters (Low-Cost Carriers) in het vliegverkeer zich ontwikkelt en hoe daarmee om te gaan. In dit project brengt NACO zijn internationale expertise in via een joint venture met een lokale partner, KLIACS. Verder werkt NACO met Innova aan luchtverkeersprognoses en financieeleconomische studies.

37

38

Jaarrekening

Jaarrekening 2008 Geconsolideerde balans

Activa 2008 Vaste activa

2007

(2)]ImmateriĂŤle vaste activa

37.322

20.252

(4)]FinanciĂŤle vaste activa

5.154

4.655

(3)]MateriĂŤle vaste activa (5)]Latente belastingvorderingen

Vlottende activa

(6)]Onderhanden werk (7)]Vorderingen

(8)]Liquide middelen

44.652 1.353

42.889

88.481

13.859

68.333

3.590

113.775

15.809

537

105.974 143.443

13.758

123.322

231.924

191.655

2008

2007

Passiva

Groepsvermogen

Eigen vermogen

Aandeel derden in groepsmaatschappijen

(9)]Voorzieningen

(10)]Langlopende schulden

(11)]Kortlopende schulden

(in duizenden e)

63.227 2.060

59.883 65.287

1.787

61.670

4.579

5.397

29.922

29.336

132.136

95.252

231.924

191.655

Jaarrekening

Geconsolideerde winst- en verliesrekening

(14)]Netto-omzet

Wijzigingen in voorraden onderhanden werk Som der bedrijfsopbrengsten

Kosten uitbesteed werk en andere externe kosten

(15)]Personeelskosten

Afschrijvingen

(16)]Overige bedrijfskosten

Bedrijfslasten

2008

2007

467.670

395.033

9.644

-2.806

477.314

392.227

151.989

117.387

209.837

186.465

9.624

6.740

86.597

69.500 458.047

380.092

19.267

12.135

-3.539

-2.170

15.728

9.965

-5.638

-3.156

10.250

6.722

Aandeel derden in groepsresultaat

-855

-681

Nettoresultaat

9.395

6.041

Bedrijfsresultaat

(17)]FinanciĂŤle baten en lasten

Resultaat voor belastingen

(18)]Belastingen

Resultaat niet-geconsolideerde deelnemingen

Groepsresultaat na belastingen

160

-87

(in duizenden e)

39

40

Jaarrekening

Geconsolideerd mutatieoverzicht groepsvermogen Geplaatst aandelen kapitaal

Agio

Reserve omrekenings verschillen

Wettelijke reserves

Overige reserves

Eigen vermogen

Aandeel derden in groepsmaatschappijen

Totaal groepsvermogen

546

6.201

-1.115

3.937

48.732

58.301

1.378

59.679

Wijzigingen wettelijke reserves

-

-

-

1.379

-1.379

Resultaat boekjaar

-

-

-

-

6.041

-

-295

Stand per 1 januari 2007 Mutaties 2007

Koersverschillen

Cumulatief preferent dividend Uitbetaald dividend

-

-

-308

-

-

-

-

Overige mutaties

-42

-3.601

Totaal mutaties 2007

-42

-3.601

-308

Stand per 31 december 2007

504

2.600

Geplaatst aandelen kapitaal

-

-

-191

-

-

-308

-112

-191

-

6.041 -295

681

-

-

-420

6.722

-191 -295

-22

-3.665

-160

-3.825

1.379

4.154

1.582

409

1.991

-1.423

5.316

52.886

59.883

1.787

61.670

Agio

Reserve omrekenings verschillen

Wettelijke reserves

Overige reserves

Eigen vermogen

Aandeel derden in groepsmaatschappijen

Totaal groepsvermogen

504

2.600

-1.423

5.316

52.886

59.883

1.787

61.670

Wijzigingen wettelijke reserves

-

-

-

310

-310

Resultaat boekjaar

-

-

-

-

9.395

-

-

-3.655

-

396

Stand per 1 januari 2008

-

-

Mutaties 2008

Koersverschillen

Uitbetaald dividend

Inkoop aandelen - oude aandelenplan

Uitgifte aandelen - nieuwe aandelenplan Overige mutaties

Totaal mutaties 2008 Stand per 31 december 2008

(in duizenden e)

-

-

-5.276

-

-

-

-3.655

-

430

-

2.854

-

-

-

-

-

-

-5.276

-390

-5.666

-800

-800

-

-800

-

9.395

855

10.250

-

-3.655

826

-192

634

2.854

-

2.854

-

-371

-5.276

310

8.681

3.344

273

3.617

504

2.229

-6.699

5.626

61.567

63.227

2.060

65.287

Jaarrekening

Geconsolideerd kasstroomoverzicht 2008 Kasstroom uit operationele activiteiten

19.267

Bedrijfsresultaat

Aanpassingen voor

- Afschrijvingen op immateriële vaste activa - Afschrijvingen op materiële vaste activa - Mutatie voorzieningen

Mutaties in werkkapitaal - Onderhanden werk - Vorderingen

- Kortlopende schulden

Betaalde rente

Betaalde winstbelasting

Kasstroom gegenereerd uit operationele activiteiten Kasstroom uit investeringsactiviteiten

12.135

2.710

1.459

-1.634

-4.290

6.915

5.281

7.991

-13.304

3.846

2.450

-5.068

525

Kasstroom gegenereerd uit bedrijfsoperaties Resultaat niet-geconsolideerde deelnemingen

2007

-12.587

18.723

-8.933 18.325

1.068 15.653

160

-87

-3.539

-2.196

-5.756

-3.067 -9.135

9.190

-5.350

Verwerving van groepsmaatschappijen

-23.098

-4.371

Investeringen in materiële vaste activa

-4.480

-15.098

Investeringen in immateriële vaste activa Investeringen in niet-geconsolideerde deelnemingen Kasstroom aangewend voor investeringsactiviteiten Kasstroom uit financieringsactiviteiten Aflossing langlopende schulden Inkoop eigen aandelen Betaald dividend

Kasstroom aangewend voor financieringsactiviteiten Totaal netto kasstroom

-2.418 -668

-2.457

-30.664

-1.311

-1.571

-23.497

7.741

-

-800

10.303

-3.643 -2.111

-486

3.612

-23.585

-9.582

8.730

18.312

kredietinstellingen per 31 december

-14.855

8.730

Mutatie in liquiditeitspositie

-23.585

-9.582

Liquide middelen minus schulden aan kredietinstellingen per 1 januari

Liquide middelen minus schulden aan

(in duizenden e)

41

42

Jaarrekening

Waarderingsgrondslagen 1.1 Algemeen

De gehanteerde grondslagen voor het opstellen van de geconsolideerde jaarrekening worden hieronder toegelicht. Deze grondslagen zijn consistent toegepast op alle gepresenteerde perioden in deze geconsolideerde jaarrekening, tenzij anders vermeld. In verband met wijzigingen in de presentatie van huidig jaar kunnen vergelijkende cijfers geherclassificeerd zijn.

1.2 Grondslagen voor het opstellen van de

jaarrekening

De geconsolideerde jaarrekening is opgesteld in overeenstemming met de wettelijke bepalingen van Titel 9 Boek 2 van het Burgerlijk Wetboek en de normen voor verslaggeving zoals vastgelegd in de Richtlijnen voor de Jaarverslaggeving.

De geconsolideerde jaarrekening is opgesteld op basis van historische kosten.

De opstelling van de jaarrekening vereist het gebruik van kritische schattingen en veronderstellingen van het management bij het toepassen van de waarderingsgrondslagen van de Groep. Indien dit in hoge mate voorkomt, in complexe gevallen, én wanneer schattingen en veronderstellingen een significante invloed hebben op de financiële verslaggeving, worden deze toegelicht in paragraaf 1.17.

Met betrekking tot het merendeel van de jaarrekeningen van de in de geconsolideerde jaarrekening van DHV Holding B.V. opgenomen Nederlandse maatschappijen is gebruikgemaakt van de vrijstelling als bedoeld in artikel 403 lid 1 Boek 2 van het Burgerlijk Wetboek.

1.3 Consolidatie

a) Groepsmaatschappijen Groepsmaatschappijen zijn deelnemingen waarin de Groep beslissende zeggenschap heeft. Van beslissende zeggenschap is sprake wanneer de Groep, direct of indirect, de macht heeft om het financiële en operationele beleid van een deelneming te sturen. Bij de beoordeling of er sprake is van zeggenschap wordt rekening gehouden met de potentiële stemrechten die op dat moment uitoefenbaar of converteerbaar zijn. Wanneer sprake is van gedeelde zeggenschap vindt proportionele consolidatie plaats, tenzij deze van verwaarloosbaar belang is.

Groepsmaatschappijen worden volledig geconsolideerd vanaf het moment waarop ‘control’ is verkregen. Consolidatie wordt beëindigd op de datum waarop besloten wordt ‘control’ over te dragen of de operationele activiteiten te beëindigen.

Groepsmaatschappijen worden gewaardeerd tegen het aandeel in de nettovermogenswaarde.

De verkrijgingsprijs bestaat uit het geldbedrag of equivalent daarvan dat is overeengekomen voor de verkrijging van de overgenomen onderneming vermeerderd met eventuele direct toerekenbare kosten. Indien de verkrijgingsprijs hoger is dan het nettobedrag van de reële waarde van de identificeerbare activa en passiva, wordt het meerdere als goodwill geactiveerd

onder de immateriële vaste activa. Indien de verkrijgingsprijs lager is dan het nettobedrag van de reële waarde van de identificeerbare activa en passiva wordt het verschil (negatieve goodwill) gesaldeerd met positieve goodwill.

Intercompany-transacties, -winsten en -saldi tussen groepsmaatschappijen en andere in de consolidatie opgenomen rechtspersonen worden geëlimineerd. Ongerealiseerde verliezen op intercompany-transacties worden ook geëlimineerd tenzij er sprake is van een bijzondere waardevermindering.

Waarderingsgrondslagen van groepsmaatschappijen en andere in de consolidatie opgenomen rechtspersonen zijn waar nodig gewijzigd om aansluiting te krijgen bij de geldende waarderingsgrondslagen voor de Groep. b) Aandeel derden De Groep hanteert een beleid waarin transacties met minderheidsbelangen hetzelfde worden behandeld als transacties met derden. Resultaten op vervreemding van minderheidsbelangen komen ten gunste of ten laste van de winst- en verliesrekening.

Bij het verwerven van minderheidsbelangen kan goodwill ontstaan, zijnde het verschil tussen de verkrijgingsprijs en de nettovermogenswaarde. Het aandeel derden als onderdeel van het groepsvermogen wordt gewaardeerd tegen het bedrag van het nettobelang in de desbetreffende groepsmaatschappijen.

c) Niet-geconsolideerde deelnemingen Niet-geconsolideerde deelnemingen zijn entiteiten waarin de Groep invloed van betekenis heeft maar geen zeggenschap.

Invloed van betekenis wordt verondersteld aanwezig te zijn bij het kunnen uitbrengen van 20-50% van de stemrechten.

Niet-geconsolideerde deelnemingen worden gewaardeerd tegen het aandeel in de nettovermogenswaarde. Deze waarde wordt berekend volgens de grondslagen die gelden voor deze jaarrekening.

Het aandeel van het resultaat van de Groep in niet-geconsolideerde deelnemingen wordt verantwoord in de winst- en verliesrekening als resultaat deelnemingen; de mutaties in hun eigen vermogen worden verwerkt in de algemene reserve.

In de post financiële vaste activa worden de cumulatieve resultaten van de niet-geconsolideerde deelnemingen verwerkt.

Wanneer het aandeel van de Groep in de cumulatieve verliezen groter is dan de waarde van het belang, worden geen verdere verliezen in aanmerking genomen tenzij garanties zijn afgegeven of betalingen namens de deelneming zijn verricht. d) Joint ventures Een joint venture is een contractuele afspraak waarbij twee of meer partijen een economische activiteit aangaan waarover zij gezamenlijke zeggenschap hebben. Joint ventures worden gewaardeerd volgens de nettovermogenswaarde. Wanneer het aandeel van de Groep in de cumulatieve verliezen groter is dan de waarde van het belang in de joint venture, worden verdere verliezen in aanmerking genomen voor zover de Groep een in rechte afdwingbare of feitelijke verplichting is aangegaan. De resultaten uit joint ventures die worden gezien als verlengstuk van projecten van de Groep, worden verantwoord als operationele resultaten.

Jaarrekening

1.4 Vreemde valuta

a) Functionele en presentatievaluta De posten in de jaarrekeningen van de groepsmaatschappijen worden gewaardeerd in de valuta van de economische omgeving waarin de groepsmaatschappij voornamelijk haar bedrijfsactiviteiten uitoefent (de functionele valuta). De geconsolideerde jaarrekening is opgesteld in euro’s, zijnde de functionele en presentatievaluta van de Groep. b) Transacties, vorderingen en schulden Transacties in vreemde valuta gedurende de verslagperiode zijn in de jaarrekening omgerekend naar de functionele valuta tegen de koers op de transactiedatum. Monetaire activa en passiva in vreemde valuta worden omgerekend tegen de koers per balansdatum.

De uit de afwikkeling en omrekening voortvloeiende koersverschillen komen ten gunste of ten laste van de winst- en verliesrekening. c) Deelnemingen Indien de functionele valuta van een groepsmaatschappij afwijkt (geen enkele opereert in een hyperinflatoire economie) van de presentatievaluta wordt op de volgende wijze naar de presentatievaluta omgerekend: • Activa en passiva worden omgerekend tegen de koers per balansdatum; • De posten van de winst- en verliesrekening worden omgerekend tegen de gemiddelde koersen gedurende het boekjaar (tenzij de gemiddelde koers geen reële weergave is ten opzichte van de koers op balansdatum, in deze gevallen worden de posten van de winst- en verliesrekening omgerekend tegen de koers op transactie datum).

• De valutaomrekeningsverschillen die hierdoor ontstaan, worden rechtstreeks in het eigen vermogen verwerkt.

Indien leningen in vreemde valuta zijn aangegaan om de netto-investering in een buitenlandse deelneming te financieren, worden de koersverschillen verwerkt in de reserve omrekeningsverschillen voor zover de lening effectief is als dekking van de koersverschillen op de netto-investering in die buitenlandse deelneming.

Indien een buitenlandse onderneming (gedeeltelijk) wordt vervreemd, worden de cumulatieve valutaomrekeningsverschillen omgezet van de reserve omrekeningsverschillen naar de overige reserves.

1.5 Immateriële vaste activa

a) Goodwill Goodwill voortkomend uit acquisities van groepsmaatschappijen en niet-geconsolideerde deelnemingen is berekend in overeenstemming met paragraaf 1.3. Goodwill wordt lineair afgeschreven gedurende de geschatte economische levensduur met een maximum van 20 jaar. Geactiveerde goodwill wordt jaarlijks getoetst op bijzondere waardevermindering.

De boekwinst of -verlies bij vervreemding van een groepsmaatschappij is inclusief de resterende goodwill gerelateerd aan de groepsmaatschappij.

b) Software Onder software zijn intern ontwikkelde en gekochte software opgenomen. De verwachte levensduur is maximaal vijf jaar.

1.6 Materiële vaste activa

Bedrijfsgebouwen en -terreinen worden gewaardeerd tegen verkrijgingsprijs plus bijkomende kosten of vervaardigingsprijs en bijzondere waardeverminderingen. Afschrijving geschiedt lineair gedurende de geschatte levensduur. Op terreinen wordt niet afgeschreven.

Aanvullende kosten worden opgenomen in de boekwaarde van het betreffende vast actief of afzonderlijk geactiveerd, wanneer het aannemelijk is dat toekomstige economische opbrengsten verbonden aan het actief aan de Groep zullen toebehoren en de kosten betrouwbaar gemeten kunnen worden.

De boekwaarde van een vervangen actief wordt gedesinvesteerd. Alle kosten voor reparaties en onderhoud worden toegerekend aan de winst- en verliesrekening in de periode waarin ze ontstaan zijn.

De verwachte gemiddelde levensduur per categorie is: Bedrijfsgebouwen 10-33 jaar Computer hardware

3-5 jaar Andere vaste bedrijfsmiddelen

3-10 jaar Kosten van groot onderhoud aan bedrijfsgebouwen worden geactiveerd en afgeschreven in 5-10 jaar indien het de levensduur van het object verlengt.

1.7 Bijzondere waardeverminderingen van vaste activa

De Groep beoordeelt op iedere balansdatum of er aanwijzingen zijn dat een vast actief aan een bijzondere waardevermindering onderhevig kan zijn. Indien dergelijke indicaties aanwezig zijn, wordt de realiseerbare waarde van het actief vastgesteld.

Indien het niet mogelijk is de realiseerbare waarde van het individuele actief te bepalen, wordt de realiseerbare waarde bepaald van de kasstroomgenererende eenheid waartoe het actief behoort. Van een bijzondere waardevermindering is sprake wanneer de boekwaarde van een actief hoger is dan de realiseerbare waarde; de realiseerbare waarde is de hoogste van de opbrengstwaarde en de bedrijfswaarde.

Indien wordt vastgesteld dat een in het verleden verantwoorde bijzondere waardevermindering niet meer bestaat of is afgenomen, wordt de toegenomen boekwaarde van het desbetreffend actief niet hoger gesteld dan de boekwaarde die bepaald zou zijn indien geen bijzondere waardevermindering voor het actief zou zijn verantwoord.

1.8 Onderhanden werk

Het onderhanden werk wordt gewaardeerd tegen verkoopprijs. Per opdracht geschiedt de toerekening van de winst naar rato van de verrichte prestaties. Voorzieningen voor verwachte verliezen en bekende risico’s worden genomen in de periode waarin deze bekend worden en worden in mindering gebracht op de post onderhanden werk. Verder zijn op de post onderhanden projecten de gedeclareerde termijnen en vooruitontvangen betalingen in mindering gebracht.

43

44

Jaarrekening

1.9 Vorderingen

De vorderingen worden gewaardeerd tegen nominale waarde onder aftrek van voorzieningen voor eventuele oninbaarheid.

Oninbare vorderingen worden afgeschreven ten laste van de voorziening voor oninbaarheid. Vorderingen die alsnog geïncasseerd worden en al afgeschreven waren, worden als opbrengst in de winst- en verliesrekening verantwoord.

1.10 Liquide middelen en kasequivalenten

Liquide middelen en kasequivalenten bestaan uit kas- en banktegoeden, deposito’s met een looptijd korter dan twaalf maanden en overige liquide investeringen met een looptijd korter dan drie maanden. Rekening-courant-schulden met banken zijn opgenomen onder schulden aan kredietinstellingen, onder kortlopende schulden.

1.11 Eigen vermogen

Indien de Groep eigen aandelen inkoopt, wordt de verkrijgingsprijs van de ingekochte aandelen in mindering gebracht op de overige reserves, totdat deze aandelen worden ingetrokken of worden verkocht. Indien ingekochte aandelen worden verkocht, komt de opbrengst uit verkoop ten gunste van de overige reserves.

Kosten direct samenhangend met de inkoop, verkoop en/of uitgifte van nieuwe aandelen worden rechtstreeks ten laste gebracht van het eigen vermogen, onder verrekening van relevante winstbelastingeffecten.

Overige rechtstreekse mutaties in het eigen vermogen worden eveneens verwerkt onder verrekening van relevante winstbelastingeffecten.

1.12 Voorzieningen

a) Algemeen Voorzieningen voor beroepsaansprakelijkheid, herstructureringskosten en claims worden gevormd voor in rechte afdwingbare of feitelijke verplichtingen als gevolg van gebeurtenissen vanuit het verleden waarbij het waarschijnlijk is dat een uitstroom van middelen noodzakelijk is en waarvan de omvang op betrouwbare wijze is te schatten.

De voorzieningen worden gewaardeerd tegen de beste schatting van de bedragen die noodzakelijk zijn om de verplichtingen per balansdatum af te wikkelen. Met uitzondering van de pensioenvoorziening worden de voorzieningen gewaardeerd tegen nominale waarde.

Tenzij anders vermeld, hebben de voorzieningen een langlopend karakter. b) Pensioenvoorzieningen In Nederland zijn voor het merendeel van het personeel de pensioenaanspraken ondergebracht in een collectieve toegezegde-premieregeling bij de Stichting Pensioenfonds DHV. De verschuldigde premies worden ten laste van het resultaat gebracht in het jaar waarin ze verschuldigd zijn.

Daarnaast heeft de Groep een klein aantal toegezegd-pensioenregelingen met een beperkt aantal deelnemers.

Dit zijn regelingen waarbij aan de werknemers een pensioen

wordt toegezegd, waarvan de hoogte afhankelijk is van leeftijd, salaris en dienstjaren. De in de balans opgenomen pensioenverplichting is de contante waarde van de pensioenaanspraken verminderd met de reële waarde van de beleggingen. Hiermee worden verrekend de niet-verwerkte actuariële winsten en verliezen en nog niet opgenomen pensioenkosten van verstreken diensttijd. Onafhankelijke actuarissen berekenen jaarlijks de pensioenvoorziening met gebruik van de zogenaamde Projected Unit Credit-methode. Voor de contante waardeberekening van de verplichtingen wordt uitgegaan van rentetarieven die gelden voor hoge kwaliteits ondernemingsobligaties met een looptijd ongeveer gelijk aan de looptijd van de verplichtingen.

Actuariële winsten en verliezen die het gevolg zijn van wijzigingen in de actuariële veronderstellingen die uitkomen boven 10% van de hoogste van de pensioenaanspraken en de reële waarde van de beleggingen per het begin van het jaar, worden ten gunste of ten laste van de winst- en verliesrekening gebracht gedurende de verwachte gemiddelde toekomstige dienstjaren van de betreffende medewerkers. c) Latente belastingvorderingen en -verplichtingen Er wordt een voorziening voor uitgestelde belastingvorderingen en -verplichtingen getroffen voor tijdelijke verschillen tussen de boekwaarde van activa en verplichtingen ten behoeve van de financiële verslaglegging en de fiscale boekwaarde van die posten.

De berekening van de latente belastingvorderingen en -verplichtingen geschiedt tegen de op het einde van het verslagjaar geldende belastingtarieven en wetten of tegen de in komende jaren geldende tarieven, voor zover reeds bij wet vastgesteld. Belastinglatenties worden opgenomen tegen nominale waarde.

Latente belastingvorderingen worden uitsluitend gewaardeerd indien en voor zover in redelijkheid mag worden aangenomen dat er toekomstige belastbare winsten beschikbaar zijn waarmee deze kunnen worden verrekend.

1.13 Langlopende schulden

a) Leningen Leningen worden gewaardeerd tegen de nominale waarde.

De eerste waardering bestaat uit het ontvangen bedrag, onder aftrek van transactiekosten. Het verschil tussen de bepaalde boekwaarde en de uiteindelijke aflossingswaarde wordt samen met de verschuldigde rentevergoeding zodanig bepaald dat de effectieve rente gedurende de looptijd van de schulden in de winst- en verliesrekening wordt verwerkt.

Leningen worden geclassificeerd als kortlopende schulden tenzij de Groep een onvoorwaardelijk recht heeft de aflossing uit te stellen tot minimaal twaalf maanden na de balansdatum.

1.14 Leasing

a) Financiële leasing De Groep least een deel van de vaste activa, hierbij draagt de Groep grotendeels de voor- en nadelen verbonden aan de ei-

Jaarrekening

gendom van deze activa. Deze activa worden geactiveerd in de balans op het tijdstip van het aangaan van het leasecontract tegen de reële waarde van het actief of de lagere contante waarde van de minimale leasetermijnen. De leaseverplichtingen worden exclusief de rentevergoeding opgenomen onder de langlopende schulden.

b) Netto-omzet Onder netto-omzet wordt verstaan de opbrengst uit levering van goederen en diensten aan derden, onder aftrek van kortingen en dergelijke, exclusief over de omzet geheven belastingen, voor zover toe te rekenen aan de gedurende het verslagjaar verrichte werkzaamheden.

De rentecomponent wordt naar gelang van de leasetermijnen verantwoord in de winst- en verliesrekening. De relevante activa worden afgeschreven over de resterende economische levensduur of, indien korter, de leasetermijnen.

c) Mutaties onderhanden werk Op de balansdatum is de facturering op onderhanden werken meestal niet gelijk aan de bestedingen en het projectresultaat.

Het verschil tussen deze bedragen per balansdatum, vergeleken met de balans op 1 januari van het boekjaar wordt afzonderlijk vermeld als onderdeel van de bedrijfsopbrengsten.

b) Operationele leasing Leasecontracten waarbij de voor- en nadelen verbonden aan het eigendom niet bij de Groep liggen, worden verantwoord als operationele leasing. Verplichtingen uit hoofde van operationele leasing (rekeninghoudend met ontvangen vergoedingen van de lessor) worden voor het boekjaar verwerkt in de winst- en verliesrekening.

1.15 Financiële instrumenten

De Groep maakt voor het afdekken van valutarisico’s gebruik van financiële instrumenten. Er worden geen financiële instrumenten voor handelsdoeleinden aangehouden. Financiële instrumenten worden niet in de balans opgenomen. De marktwaarde in de toelichting is het verschil tussen de nominale en reële waarde op balansdatum.

1.16 Opbrengstverantwoording

a) Algemeen Het resultaat wordt bepaald als het verschil tussen de opbrengstwaarde van de geleverde prestaties en de kosten en andere lasten over het jaar. De resultaten op transacties worden verantwoord in het jaar waarin zij zijn gerealiseerd.

Opbrengsten op opdrachten worden verantwoord naar rato van het gereedkomen van de opdracht. Hierin zijn begrepen opbrengsten op opdrachten die volledig voor eigen rekening en risico worden uitgevoerd en aandelen in opbrengsten op met partners uitgevoerde opdrachten. Bij de berekening van het resultaat op opdrachten worden de te verwachten verliezen volledig ten laste van het boekjaar gebracht.

Opbrengsten uit tijd-plus-kosten-contracten en typische design- en engineeringdiensten, worden verantwoord op basis van bestede tijd vermenigvuldigd met de contractuele tarieven, vermeerderd met de werkelijke kosten.

Opbrengsten uit lumpsum-contracten en ‘percentage van de fee’-contracten worden verantwoord op basis van de ‘percentage of completion’ (POC) methode. Op basis van de POCmethode, worden opbrengsten verantwoord naar de mate waarin de verrichte prestaties hun aandeel hebben gehad in het totaal van de voor de opdracht te verrichten prestaties.

Voorzieningen voor verwachte verliezen en bekende risico’s worden genomen in de periode waarin deze bekend worden en worden in mindering gebracht op de post onderhanden werk.

d) Bedrijfslasten De bedrijfslasten worden toegerekend aan het verslagjaar waarop zij betrekking hebben. e) Overheidssubsidies Exploitatiesubsidies worden als bate verantwoord in de winsten verliesrekening in het jaar waarin de gesubsidieerde kosten zijn gemaakt, opbrengsten zijn gederfd of een gesubsidieerd exploitatietekort zich heeft voorgedaan.

De baten worden verantwoord als het waarschijnlijk is dat deze worden ontvangen en de Groep aan de subsidievoorwaarden voldoet. f) Financiële baten en lasten De financiële baten en lasten bestaan uit renteopbrengsten en -lasten en worden toegerekend aan de periode waarop zij betrekking hebben. g) Dividendopbrengst Te ontvangen dividend wordt verantwoord zodra de Groep het recht hierop heeft verkregen. h) Dividenduitkering Uit te keren dividend aan de aandeelhouders wordt verantwoord als een schuld in de financiële overzichten van de Groep in de periode waarin de dividenduitkeringen zijn goedgekeurd door de aandeelhouders.

1.17 Gebruik van schattingen en veronderstellingen

De Groep maakt schattingen en veronderstellingen voor de toekomst. De uitkomsten hiervan vormen de basis voor het oordeel over de boekwaarde van activa en verplichtingen. De daadwerkelijke uitkomsten kunnen hiervan afwijken.

De schattingen en veronderstellingen die een materiele afwijking in het volgende boekjaar kunnen veroorzaken worden hieronder toegelicht. a) Opbrengstverantwoording Opbrengsten uit geleverde diensten en/of goederen bij lumpsum-opdrachten worden ten gunste van de winst- en verliesrekening gebracht op basis van de ‘POC’-methode. Deze methode vereist dat de Groep in staat is de mate van geleverde diensten als gedeelte van de totaal te leveren diensten in te schatten.

45

46

Jaarrekening

Toelichting op de geconsolideerde jaarrekening ImmateriĂŤle vaste activa

2]

2008 Verkrijgings- of vervaardigingsprijzen Stand per 1 januari Investeringen

Desinvesteringen

Koersomrekeningen

Nieuwe consolidaties Deconsolidaties

Software

Totaal

Goodwill

Software

Totaal

22.065

7.725

29.790

18.783

4.371

23.154

-

-

-

-88

-

-88

12.643

Afschrijvingen

Stand per 1 januari Afschrijvingen

Koersomrekeningen

31 december

64

-

-

-

-

-76

5.451

-

463

-

5.914

-

76

39.248

10.069

49.317

22.065

7.725

29.790

4.990

4.548

9.538

4.106

3.266

7.372

-67

-547

-614

-18

10

-8

1.504

-

1.206 361

-

2.710

361

-

902 -

-

1.459

-

-57

-57

-

772

772

6.427

5.568

11.995

4.990

4.548

9.538

17.075

3.177

20.252

14.677

1.105

15.782

32.821

4.501

37.322

17.075

9.493

3.213

Nederland

9.197

8.531

(in duizenden e)

557

-

Noord-Amerika

Totaal

76

-76

1.066

2007

Europa (exclusief Nederland)

-65

1.066

2008

Afrika

-

5.723

-

De boekwaarde van de goodwill is geografisch als volgt verdeeld:

2.300

-129

Herrubricering

1 januari

3.423

-1.448

Deconsolidaties

Boekwaarde

15.061

-537

Nieuwe consolidaties

Stand per 31 december

2.418

-911

Herrubricering

Stand per 31 december

2007

Goodwill

9.464 4.667 32.821

4.689 642

17.075

3.177

20.252

Jaarrekening

Materiële vaste activa

3]

2008

Verkrijgings- of vervaardigingsprijzen Stand per 1 januari Investeringen

Desinvesteringen

Koersomrekeningen

Nieuwe consolidaties Deconsolidaties Herrubricering

Stand per 31 december Afschrijvingen

Stand per 1 januari Afschrijvingen

Desinvesteringen

Koersomrekeningen

Nieuwe consolidaties Deconsolidaties Herrubricering

Stand per 31 december Boekwaarde 1 januari

31 december

2007

Bedrijfsgebouwen en terreinen

Computer hardware

Andere vaste bedrijfsmiddelen

Totaal

Bedrijfsgebouwen en terreinen

Computer hardware

Andere vaste bedrijfsmiddelen

Totaal

44.221

18.075

25.962

88.258

44.181

10.918

25.149

80.248

-

-377

-233

-610

-178

-3.967

-1.229

-5.374

7.006

-21

352

-

-

178

-984

5.829

1.526 -678

573

-

-8

-

-

2.813

4.517

-834

-2.496

-11

-19

604 -

239 -

12.415 -260

2.733 -101

15.387 -361 331

-

-317

-1.066

-590

-907

-

-1.066

49.244

19.111

28.301

96.656

44.221

18.075

25.962

88.258

21.425

6.255

17.689

45.369

19.770

9.627

17.311

46.708

-

-377

-196

-573

-66

-3.926

-1.093

-5.085

282

-

1.767 -10 540

3.005 -567

438

-

-7

-

-

2.143

-290

6.915

-867

1.726

-

195

1.173

-5

-

-

-

-6

-13

1.516 -202

2.039 -52

5.281 -254 277

-

-270

-516

-786

-772

-

-772

23.722

8.747

19.535

52.004

21.425

6.255

17.689

45.369

22.796

11.820

8.273

42.889

24.411 22.796

1.291

11.820

7.838

33.540

25.522

10.364

8.766

44.652

8.273

42.889

De aanschaffingswaarde van de in het bovenstaande overzicht

opgenomen grond bedraagt € 5,0 miljoen. De actuele waarde van de bedrijfsgebouwen bedraagt volgens de meest recente taxatie (2008) circa € 48 miljoen. Bedrijfsgebouwen en terreinen met een boekwaarde van € 14,3 miljoen zijn hypothecair bezwaard.

Bedrijfsgebouwen en terreinen met een boekwaarde van € 3,8 miljoen worden te koop aangeboden.

Er is een stille reserve aanwezig doordat de marktwaarde van de

bedrijfsgebouwen en terreinen netto € 19 miljoen hoger is dan de boekwaarde.

In de boekwaarde zijn activa opgenomen die gehouden worden onder financiële lease voor de volgende bedragen:

2008

2007

Bedrijfsgebouwen en terreinen

Computer hardware

Andere vaste bedrijfsmiddelen

Totaal

Bedrijfsgebouwen en terreinen

Computer hardware

Andere vaste bedrijfsmiddelen

Totaal

6.300

3.336

1.027

10.663

6.498

3.471

816

10.785

(in duizenden e)

47

48

Jaarrekening

Financiële vaste activa

4]

2008

2007

Deelnemingen

Vorderingen op deelnemingen

Totaal

Deelnemingen

Vorderingen op deelnemingen

Totaal

3.673

982

4.655

2.325

631

2.956

586

826

1.412

2.508

204

2.712

-61

-108

-169

-62

190

128

-595

-

-595

-733

-219

718

499

3.454

1.700

5.154

Stand per 1 januari Mutaties in de boekwaarde Investeringen

Desinvesteringen

Koersomrekeningen

Resultaat deelnemingen Dividend deelnemingen

Stand per 31 december

-857

708

-

-857 708

-278 -87

-43 -

-321

-87

-

-733

1.348

351

1.699

3.673

982

4.655

In het resultaat deelnemingen is een bedrag ter hoogte van € 0,6

miljoen inbegrepen dat in de winst- en verliesrekening als operatio-

neel resultaat is verantwoord. Er zijn 5 deelnemingen opgenomen die volgens de vermogensmutatiemethode een negatieve waardering

hebben ter hoogte van totaal € 0,06 miljoen (2007: € 0,1 miljoen).

Voor een overzicht van de opgenomen deelnemingen wordt verwezen naar de ‘Overige gegevens’, pagina 66.

Latente belastingvorderingen

5]

2008 Bronnen van latentie

Activa

Gebouwen

352

Voorzieningen

869

Projecten

Compensabele verliezen Overige

Pensioenen Stand per 31 december

Passiva

163

Netto

189

2007 Activa

44

Passiva

Netto

149

-105

-

406

409

1.402

-993

462

1.149

623

-

623

431

-

249 440 2.942

22

2 1.589

847 247

406 44

440

448

1.353

1.835

-

-687 431 44

-

448

1.298

537

Onderhanden werk

6]

Stand onderhanden werk Werkvoorschotten

Vooruitgefactureerd

(in duizenden e)

2008

2007

46.178

36.113

-3.807 42.371

-8.356 27.757

-28.512

-24.167

13.859

3.590

Jaarrekening

Vorderingen

7]

2008

2007

Totaal

Waarvan looptijd > 1 jaar

Totaal

Waarvan looptijd > 1 jaar

Debiteuren

99.419

3.666

94.871

4.516

Overige vorderingen

10.718

2.016

6.419

2.611

113.775

5.703

105.974

7.251

Pensioen verplichtingen

Overige

Totaal

1.762

3.635

5.397

-

1.686

1.686

267

Deelnemingen

3.371

Overlopende activa

-

21

1.956 2.728

124 -

De voorziening op debiteuren is vastgesteld op basis van de statische methode, deze bedraagt voor 2008 € 4,5 miljoen (2007: € 3,7 miljoen).

Liquide middelen en kasequivalenten

8]

Onder de liquide middelen zijn geen deposito’s begrepen (2007: € nihil).

Voorzieningen

9]

Stand per 1 januari Mutaties

Toevoegingen

Onttrekkingen

Stand per 31 december

Pensioenen

-38

-2.403

-2.441

1.724

2.855

4.579

-

Koersverschillen

-63

-63

In Nederland is het merendeel van de collectieve toegezegde-premie-

regelingen. Naast genoemde regelingen heeft DHV in binnen- en bui-

Op grond van de omschreven waarderingsgrondslagen zijn verplich-

pensioenverplichting bevat tevens een voorziening voor backservice-

regeling ondergebracht bij de Stichting Pensioenfonds DHV.

tingen opgenomen van een aantal kleinere toegezegde-pensioen-

tenland toegezegde-premieregelingen. De in de balans opgenomen

verplichtingen voor personeel van één van de groepsmaatschappijen.

De samenstelling van de uitgestelde personeelsbeloningen is als volgt: Actuele positie op 01-01-2008

Winst- en verliesrekening

3.959

236 348

-779

-234

-3.170

Tussentelling

1.454

584

-738

57

1.357

Verplichting uitgestelde personeelsbeloningen

1.762

584

-738

116

1.724

Contante waarde uitgestelde personeelsbeloningen Reële waarde beleggingen

Nog niet verwerkte winsten en verliezen

-2.505

308

-

Liquide middelen

41

-

Actuarieel winst/verlies

291

59

Actuele positie op 31-12-2008

4.527

367

(in duizenden e)

49

50

Jaarrekening

Contante waarde uitgestelde personeelsbeloningen Reële waarde beleggingen

Actuele positie op 01-01-2007

Winst- en verliesrekening

Liquide middelen

Actuarieel winst/verlies

Actuele positie op 31-12-2007

4.311

134

23

-509

3.959

-2.715

-77

-270

557

-2.505

Tussentelling

1.596 364

-11

57

-247

-

-45

48

1.454

Verplichting uitgestelde personeelsbeloningen

1.960

46

-247

3

1.762

2008

2007

Disconteringsvoet

5,60

5,60

Verwachte indexering pensioenen

0,30

0,30

Nog niet verwerkte winsten en verliezen

308

De belangrijkste actuariële uitgangspunten zijn als volgt: (%)

5,60

Verwacht rendement op beleggingen

2,00

Verwachte salarisstijgingen

5,60 2,00

Overige voorzieningen

De overige voorzieningen betreffen met name verplichtingen uit

hoofde van herstructureringen, afvloeiingsverplichtingen en claims.

De voorziening reorganisatiekosten betreft de kosten die direct

samenhangen met in gang gezette reorganisaties. De vorming van de

reorganisatievoorziening vindt plaats op het moment dat er een gedetailleerd plan voor de reorganisatie is geformaliseerd en dit kenbaar is gemaakt aan de betrokkenen.

Langlopende schulden

10]

Hypothecaire lening

Financiële leaseverplichtingen Overige

Looptijd < 1 jaar

Looptijd > 1 jaar

Looptijd > 5 jaar

330

1.938

7.246

1.882

8.618

1.946

1.432

3.644 Aflossingsverplichtingen binnen 12 maanden na afloop van het boekjaar zoals hierboven toegelicht, zijn opgenomen onder kortlopende

schulden in de post kredietinstellingen. De hypothecaire lening heeft

een resterende looptijd van 11 jaar. Voor een bedrag van € 4,9 miljoen geldt een vaste rente van 4,79% en voor een bedrag van € 4,6 miljoen geldt een vaste rente van 5,80%.

(in duizenden e)

2.644

13.200

2008

2007

Totaal > 1 jaar

Totaal > 1 jaar

9.184

9.513

7.530

10.174

10.101

16.722

29.922

29.336

10.564

9.722

Jaarrekening

Kortlopende schulden

11]

2008 Kredietinstellingen

30.664

Belastingen en sociale lasten

14.601

2007 5.027

38.632

Crediteuren

33.775 12.956

1.576

Deelnemingen

Overige schulden

2.077

30.890

21.696

132.136

95.252

2008

2007

8.635

10.992

3.384

5.267

15.773

Overlopende passiva

19.721

Bij kredietinstellingen bestaan faciliteiten voor rekening-courant

en kasgeldfinanciering. Voor 2008 bedraagt het gemiddelde rentepercentage op deze kortlopende faciliteiten 5,1% (2007: 4,6%).

Behalve pari-passuverklaringen zijn geen zekerheden afgegeven.

Niet uit de balans blijkende verplichtingen

12]

Langlopende verplichtingen

De toekomstige verplichtingen die uit de huur- en operationele leaseovereenkomsten voortvloeien bedragen ultimo boekjaar:

Te betalen binnen 1 jaar

20.706

Te betalen tussen 1 - 5 jaar

Te betalen na meer dan 5 jaar

16.642

32.725

32.901

Verplichtingen inzake overnameprijs

Aansprakelijkstelling

kele geacquireerde bedrijven met betrekking tot contractuele earn-out

derlandse groepsmaatschappijen een aansprakelijkstelling afgegeven

De Groep heeft verplichtingen aan de voormalige eigenaren van en-

overeenkomsten. De eindbetaling onder deze overeenkomsten, wan-

neer aan alle voorwaarden wordt voldaan, zal zijn in 2012. Gedurende het boekjaar, heeft de Groep additionele betalingen verricht van € 1,7

miljoen aan de voormalige eigenaren van Stewart Scott International Holdings (Pty) Ltd (geacquireerd per 1 juli 2005) met betrekking tot een earn-out overeenkomst. Dit bedrag is als additionele Goodwill verwerkt.

Garantieverplichtingen

Door banken zijn garanties tot een bedrag van € 40,1 miljoen afgegeven (2007: € 39,7 miljoen).

Door de vennootschap is ten behoeve van het merendeel van de Nezoals bedoeld in artikel 2:403 BW. De Groep is met betrekking tot de in de ‘Overige gegevens’ weergegeven samenwerkingsverbanden

hoofdelijk aansprakelijk voor alle schulden. Daarnaast is DHV aansprakelijk voor verplichtingen voortvloeiend uit de Wet Ketenaansprakelijkheid.

Niet-verwerkte verplichtingen

Geen van de groepsmaatschappijen is op zodanige wijze betrokken als eisende of verwerende partij in claims, dat de financiële positie van de groep hierdoor aanmerkelijk zou kunnen worden beïnvloed.

Belastingrisico’s

Uit hoofde van haar bedrijfsuitoefening in diverse landen wordt DHV

geconfonteerd met operationele en/of fiscale claims. Voor deze claims worden in voorkomende gevallen voorzieningen getroffen, voor zover deze redelijkerwijs zijn in te schatten. Het huidige voorzieningen-

niveau wordt voldoende geacht om de eventuele consequenties van lopende claims te dekken.

(in duizenden e)

51

52

Jaarrekening

Financiële instrumenten

13]

Niet in de balans verwerkte en gewaardeerde financiële instrumenten

Kredietrisico

contracten € 0,06 miljoen positief (2007: € 1 miljoen positief).

concentratie van kredietrisico is geen sprake.

Per 31 december 2008 bedraagt de marktwaarde van de valutatermijn

Het maximale kredietrisico is voor de in de balans opgenomen

instrumenten per 31 december 2008 gelijk aan de boekwaarde. Van

Renterisico

Reële waarde van financiële activa en passiva

menten ter afdekking van het renterisico op het saldo van vlottende

gelijk aan de boekwaarde. De marktwaarde van de hypothecaire

Over het boekjaar 2008 is geen gebruik gemaakt van financiële instruactiva en vlottende passiva.

Met uitzondering van de langlopende schulden is de marktwaarde lening en de leaseverplichting bedraagt circa € 15,5 miljoen (2007: € 16,1 miljoen).

Netto-omzet

14]

De netto-omzet is geografisch als volgt verdeeld:

Nederland Afrika

Europa (exclusief Nederland) Azië

Noord-Amerika

Overig

2008

%

2007

%

249.033

53,2

213.679

54,1

55.498

11,9

45.157

11,4

84.970 54.823 23.346

-

18,2 11,7 5,0

-

64.711 41.965 25.163

4.358

16,4 10,6 6,4 1,1

467.670

100,0

395.033

100,0

2008

%

2007

%

Water

121.151

25,9

89.652

22,7

Ruimtelijke Inrichting en Milieu

107.769

23,0

94.406

23,9

De netto-omzet is naar de hieronder weergegeven markten te onderscheiden:

Mobiliteit

Bouw en Industrie Luchthavens

109.850 106.502 22.398

23,5 22,8 4,8

98.329 94.829 17.817

24,9 24,0 4,5

467.670

100,0

395.033

100,0

2008

%

2007

%

166.706

79,5

149.574

80,2

17.939

8,5

16.155

8,7

209.837

100,0

Personeelskosten

15]

Lonen en salarissen Sociale lasten

Pensioenlasten en VUT Winstdeling

(in duizenden e)

18.350 6.842

8,7

3,3

14.769 5.967

186.465

7,9 3,2

100,0

Jaarrekening

Raad van Bestuur en Raad van Commissarissen

Over 2008 zijn de hieronder weergegeven beloningen voor bestuurders en commissarissen ten laste van de vennootschap gebracht.

Deze bedragen zijn exclusief de betaalde onkostenvergoedingen.

Zie voor nadere details ook het Remuneratierapport op onze website (www.dhv.nl/corporategovernance).

2008

2007

Salaris (incl. sociale lasten)

Variabel

Pensioen

Totaal

Totaal

322.000

109.000

59.000

490.000

446.000

dr. ir. W. van Vonno, voorzitter

33.600

33.200

ir. A.B.M. van der Plas, plaatsvervangend voorzitter

29.500

29.500

(in e)

Raad van Bestuur

ir. B.M. van Ee, voorzitter

ir. P.W. Besselink, vice-voorzitter

277.000

93.000

50.000

Raad van Commissarissen

420.000

27.800

ir. J.H.M. Lindenbergh

26.800

ir. A.P.M. van der Poel

26.900

S.M. Dekker (vanaf 1 juli 2007)

-

H. Zwarts (tot en met 31 maart 2007)

364.000

29.500 26.650 13.300 8.600

Personeelsverdeling naar regio

In fteâ&#x20AC;&#x2122;s waren gedurende het boekjaar gemiddeld 4.717 (2007: 3.986)

personeels-leden direct werkzaam, die als volgt verdeeld zijn over de geografische gebieden:

(in fulltime-equivalenten)

Nederland Afrika AziĂŤ

Europa (exclusief Nederland) Noord-Amerika

2008

%

2007

%

2.090

44

1.965

50

829

18

707

18

1.006

572 220 4.717

21 12 5

100

685 414 215

3.986

17 10 5

100

(in duizenden e)

53

54

Jaarrekening

Overige bedrijfskosten

16]

2008 Huisvestingskosten

10.084

Reis- en verblijfkosten

13.348

Kantoorkosten

Werk door derden

Ingeleende capaciteit

Overige bedrijfskosten

2007 9.341

14.602

10.549

18.012

14.209

21.376 9.175

11.331 18.920 5.150

86.597

69.500

2008

2007

726

634

40

90

In de post ‘werk door derden’ zijn de volgende bedragen aan accountantshonoraria opgenomen:

Controle van de jaarrekening

Andere controle werkzaamheden Andere niet-controle diensten

125

122

891

846

2008

2007

Bovenstaande honoraria betreffen uitsluitend de werkzaamheden die bij de Groep zijn uitgevoerd door accountantsorganisaties en externe accountants zoals bedoeld in art. 1, lid 1 Wta (Wet toezicht accountantsorganisaties).

Financiële baten en lasten

17]

Financieringsbaten

Financieringslasten

(in duizenden e)

3.084

974

-6.623

-3.144

-3.539

-2.170

Jaarrekening

Belastingen

18]

2008

2007

Bruto

Belasting

In %

Bruto

Belasting

In %

Resultaat voor belastingen

15.728

5.638

35,8

9.965

3.156

31,7

Groepsresultaat voor belastingen

15.888

5.638

35,5

9.878

3.156

31,9

Berekening van de effectieve belastingdruk Resultaat niet-geconsolideerde deelnemingen

160

-87

Nominaal belastingtarief in Nederland

25,5

25,5

Vrijgestelde winstbestanddelen

-1,6

0,2

Verschillen buitenlandse belastingtarieven

2,5

Niet-aftrekbare kosten en uitgaven

2,6

5,5

Niet-gewaardeerde verliezen

3,2

2,4

4,8

1,6

Correcties voorgaande jaren

1,4

Effect liquidatieverliezen

-0,4

-5,8

Effectieve belastingdruk

35,5

31,9

Opbouw effectieve belastingdruk

Verschuldigde belastingen dit jaar

5.658

Totaal verschuldigde belastingen

5.910 -721

-2.612

Totaal belastingen

5.189

3.156

Belastingdruk

5.638

3.156

Correcties voorgaande jaren

5.600

252

Latente belastingen

Belasting direct verwerkt in eigen vermogen

168

5.768

449

-

Mutaties in geconsolideerde belangen

19]

In 2008 werden de volgende belangen in bedrijven verworven, danwel gedesinvesteerd:

Acquisities

Infocus B.V.

Hydroprojekt Sp. z o.o.

Stewart Scott International Holdings (Pty) Ltd. Turgis Technology (Pty) Ltd. InterVISTAS Consulting Inc. Desinvesteringen

DHV SudamĂŠrica S.R.L.

Land

Verwerving / Desinvestering

Percentage belang per 31-12-2008

Ge(de)consolideerd vanaf

Nederland

100%

100%

1 januari

Zuid-Afrika

5%

70%

1 januari

Polen

100%

100%

1 januari

Zuid-Afrika

100%

100%

70%

1 oktober

Bolivia

-100%

0%

1 januari

Canada

70%

1 april

(in duizenden e)

55

56

Jaarrekening

Effect van acquisities en desinvesteringen

20]

Acquisities

Desinvesteringen

Totaal

Actief Vaste activa

5.834

-6

-

5.552

11.386

-6

11.380

Vorderingen

8.582

-51

8.531

Totaal vlottende activa

9.931

-117

9.814

21.317

-123

21.194

Belang derden

-280

-

-280

Langlopende verplichtingen

1.911

-14

1.897

Kortlopende schulden

7.487

-86

7.401

Totaal passiva

9.118

-100

9.018

Totaal eigen vermogen

12.199

-23

12.176

Geboekte goodwill/boekwinst

12.643

-

12.643

Totaal verplichting/ontvangen verkoopprijs

24.842

-23

24.819

-460

23

-437

Liquide middelen gekocht/verkocht

-1.349

66

-1.283

Netto kas uitstroom

23.033

66

23.099

ImmateriĂŤle vaste activa MateriĂŤle vaste activa Totaal vaste activa Vlottende activa Liquide middelen

Totaal activa

5.552

1.349

-66

5.828

1.283

Passief

Nog niet ontvangen

(in duizenden e)

Jaarrekening

Verbonden partijen

Overige verbonden partijen

groepsmaatschappijen, joint ventures, de Raad van Bestuur, de Raad

De Stichting DHV houdt 91% van de gewone aandelen. Zowel de

21]

Verbonden partijen aan DHV Holding B.V. bestaan uit deelnemingen, van Commissarissen en de International Policy Board.

Deelnemingen

Een overzicht van de belangrijkste deelnemingen is weergegeven

bij de ‘Deelnemingen’ op pagina 66. Transacties binnen de Groep betreffen het onderling leveren van projectondersteuning.

Joint ventures

Een overzicht van de belangrijkste samenwerkinsgverbanden is weergegeven bij de ‘Samenwerkingsverbanden’ op pagina 66.

Stichting DHV

Ondernemingsraad als de Raad van Commissarissen en de Raad van Bestuur gezamenlijk benoemen elk een bestuurslid.

Stichting Administratiekantoor DHV

De Stichting Administratiekantoor DHV houdt 4% van de gewone aandelen.

Stichting Prioriteit DHV

De Stichting Prioriteit DHV houdt een geplaatst prioriteitsaandeel.

Transacties tussen de Groep en deze samenwerkingsverbanden betref-

Voor verdere toelichting op bovengenoemde stichtingen wordt

fen het onderling leveren van projectondersteuning.

Overige groepsmaatschappijen

verwezen naar pagina 70.

Een overzicht van de belangrijkste groepsmaatschappijen waarin een minderheidsbelang wordt gehouden is weergegeven bij de ‘Overige groepsmaatschappijen’ op pagina 66.

Transacties tussen de Groep en deze minderheidsdeelnemingen

bestaan hoofdzakelijk uit het leveren van projectondersteuning.

(in duizenden e)

57

58

Jaarrekening

Vennootschappelijke balans Activa 2008 Vaste activa

(2)]ImmateriĂŤle vaste activa

(3)]FinanciĂŤle vaste activa

Vlottende activa Vorderingen op groepsmaatschappijen Overige vorderingen Liquide middelen

18.919 93.959

12.973 112.878

1.783

68.704

81.677

1.400

4.613

81

2007

842

6.477

12

2.254

119.355

83.931

2008

2007

(4)]Eigen vermogen

63.227

59.883

(5)]Voorzieningen

3.373

4.646

52.755

19.402

119.355

83.931

Passiva

(6)]Kortlopende schulden

Vennootschappelijke winst- en verliesrekening 2008

2007

Resultaat uit deelnemingen

19.370

11.508

Saldo van de overige baten en lasten na belasting

-9.975

-5.467

9.395

6.041

Nettoresultaat

De vennootschappelijke winst- en verliesrekening is opgesteld met toepassing van artikel 2:402 van het Burgerlijk Wetboek.

(in duizenden e)

Jaarrekening

Toelichting op de vennootschappelijke jaarrekening Algemeen

1]

Grondslagen voor het opstellen van de jaarrekening

De enkelvoudige jaarrekening is opgesteld in overeenstemming met de wettelijke bepalingen van Titel 9 Boek 2 BW.

Grondslagen van waardering en resultaatbepaling

De grondslagen van waardering en van resultaatbepaling voor de

enkelvoudige jaarrekening zijn gelijk aan die voor de geconsolideerde jaarrekening.

ImmateriĂŤle vaste activa

2]

Goodwill

Verkrijgings- of vervaardigingsprijzen Stand per 1 januari Investeringen

Desinvesteringen

Stand per 31 december

Afschrijvingen Stand per 1 januari

Afschrijvingen

Stand per 31 december

Boekwaarde 1 januari

31 december

2008

2007

17.738

17.063

-

-3.358

24.759

17.738

4.765

3.931

5.840

4.765

12.973

13.132

7.021

1.075

18.919

4.033

834

12.973

(in duizenden e)

59

60

Jaarrekening

Financiële vaste activa

3]

2008

Stand per 1 januari

Mutaties in de boekwaarde

Andere deelnemingen

Vorderingen op groepsmaatschappijen

Totaal

Deelnemingen in groeps maat-schappijen

Andere deelnemingen

Vorderingen op groepsmaatschappijen

Totaal

50.317

974

17.413

68.704

49.135

432

13.394

62.961

8.315

18.942

2.669

1.018

12.510

-

-2.892

-5

-42

Investeringen/verstrekte leningen

10.316

Koersomrekeningen

-2.901

311

Desinvesteringen/ontvangen aflossingen -

-857

-6.188

19.708

-338

-72

24.075

-875

Stand per 31 december 74.392

99

Resultaat deelnemingen

Dividend deelnemingen -3.048

9 -

Eigen vermogen

4]

Het maatschappelijk aandelenkapitaal bedraagt € 2.500.000 verdeeld in 25.000.000 aandelen van € 0,10 waarvan gewone aandelen (A+B)

cumulatief preferente aandelen prioriteitsaandelen

24.579.990 420.000 10

Het geplaatste en gestorte aandelenkapitaal bedraagt € 503.628

verdeeld in 5.036.282 aandelen van € 0,10 waarvan gewone aandelen (A+B)

cumulatief preferente aandelen prioriteitsaandelen

5.036.281 -

1

Voor verdere toelichting op de aandeelhoudersstructuur wordt verwezen naar pagina 70.

(in duizenden e)

2007

Deelnemingen in groeps maat-schappijen

-7.045

-2.371

19.298 -3.048

11.912

-10.744

-404

2.055

25.255

1.182

19.468

93.959

50.317

-

-284

-

-67

16.197

-8.449

-10.820

-

11.508

-331

-

-10.811

542

4.019

5.743

974

17.413

68.704

Jaarrekening

Mutatieoverzicht eigen vermogen Geplaatst aandelenkapitaal

Agio

Reserve omrekeningsverschillen

Wettelijke reserves

Overige reserves

Totaal

546

6.201

-1.115

3.937

48.732

58.301

Wijzigingen wettelijke reserves

-

-

-

1.379

-1.379

-

Resultaat boekjaar

-

-

-

-

6.041

-

-295

Stand per 1 januari 2007

Mutaties 2007

Koersverschillen

Cumulatief preferent dividend Uitbetaald dividend

-

-

-308

-

-

-

-

Overige mutaties

-42

-3.601

Totaal mutaties 2007

-42

-3.601

-308

Stand per 31 december 2007

504

2.600

Geplaatst aandelenkapitaal

-

-191

-308

6.041

-191 -295

-3.665

1.379

4.154

1.582

-1.423

5.316

52.886

59.883

Agio

Reserve omrekeningsverschillen

Wettelijke reserves

Overige reserves

Totaal

504

2.600

-1.423

5.316

52.886

59.883

Wijzigingen wettelijke reserves

-

-

-

310

-310

Resultaat boekjaar

-

-

-

-

9.395

-

-

-3.655

-

396

826

Stand per 1 januari 2008

Mutaties 2008

Koersverschillen Uitbetaald dividend

Inkoop aandelen - oude aandelenplan

Uitgifte aandelen - nieuwe aandelenplan Overige mutaties Totaal mutaties 2008

Stand per 31 december 2008

-

-

-5.276

-

-

-

-3.655

-

430

-

2.854

-

-

-

-22

-

-

-

-

-

-5.276

-800

-800

-

9.395

2.854

-

-371

-5.276

310

8.681

3.344

504

2.229

-6.699

5.626

61.567

63.227

(in duizenden e)

61

62

Jaarrekening

Wettelijke reserves

Stand per 1 januari

Mutaties 2008

Onttrekking ten gunste van overige reserves Toevoeging ten laste van overige reserves

Totaal mutaties 2008

Reserve lening aandeelhouders

Reserve deelnemingen

Totaal

558

4.758

5.316

-558

-1.110

-1.668

-558

868

310

-

5.626

5.626

-

Stand per 31 december

1.978

1.978

De wettelijke reserve lening aandeelhouders werd gevormd in

verband met aan personeel verstrekte leningen in het kader van het oude medewerkersaandelenplan.

Dividendvoorstel

Resultaatbestemming 2007

In de algemene vergadering van aandeelhouders van 31 maart 2008 is het resultaat over 2007 als volgt vastgesteld:

Uitgekeerd aan gewone aandeelhouders

130

Toevoeging aan de overige reserves

5.911

Resultaat na belasting

6.041

Dividend 2008

Het voorstel voor de verdeling van het resultaat over 2008 luidt als volgt:

140

Dividend gewone aandeelhouders

Toevoeging aan de overige reserves

9.255

Resultaat na belasting

9.395

Voorzieningen

5]

Overige

(in duizenden e)

2008

2007

3.373

4.646

Jaarrekening

Kortlopende schulden

6]

2008 198

Schulden aan groepsmaatschappijen

2007 80

45.172

14.567

Belastingen en sociale lasten

2.574

1.496

Overlopende passiva

2.320

2.166

52.755

19.402

Schulden aan kredietinstellingen

368

Crediteuren

2.123

Overige schulden

315 778

Amersfoort, 3 maart 2009

Raad van Bestuur

Raad van Commissarissen

ir. P.W. Besselink (vice-voorzitter)

S.M. Dekker

ir. B.M. van Ee (voorzitter)

dr. ir. W. van Vonno (voorzitter) ir. J.H.M. Lindenbergh

ir. A.B.M. van der Plas (plaatsvervangend voorzitter) ir. A.P.M. van der Poel

(in duizenden e)

63

64

Jaarrekening

Overige gegevens Aan de Algemene Vergadering van Aandeelhouders van DHV Holding B.V. Accountantsverklaring Verklaring betreffende de jaarrekening

Wij hebben de in dit verslag op pagina 38 tot en met 63 opgenomen geconsolideerde jaarrekening 2008 van DHV Holding B.V. te Amersfoort bestaande uit de geconsolideerde en enkelvoudige balans per 31 december 2008 en de geconsolideerde en enkelvoudige winst- en verliesrekening over 2008 met de toelichting gecontroleerd.

Verantwoordelijkheid van de directie

De directie van de vennootschap is verantwoordelijk voor het opmaken van de jaarrekening die het vermogen en het resultaat getrouw dient weer te geven, alsmede voor het opstellen van het jaarverslag, beide in overeenstemming met Titel 9 Boek 2 BW. Deze verantwoordelijkheid omvat onder meer: het ontwerpen, invoeren en in stand houden van een intern beheersingssysteem relevant voor het opmaken van en getrouw weergeven in de jaarrekening van vermogen en resultaat, zodanig dat deze geen afwijkingen van materieel belang als gevolg van fraude of fouten bevat, het kiezen en toepassen van aanvaardbare grondslagen voor financiĂŤle verslaggeving en het maken van schattingen die onder de gegeven omstandigheden redelijk zijn.

Verantwoordelijkheid van de accountant

Onze verantwoordelijkheid is het geven van een oordeel over de jaarrekening op basis van onze controle. Wij hebben onze controle verricht in overeenstemming met Nederlands recht.

Dienovereenkomstig zijn wij verplicht te voldoen aan de voor ons geldende gedragsnormen en zijn wij gehouden onze controle zodanig te plannen en uit te voeren dat een redelijke mate van zekerheid wordt verkregen dat de jaarrekening geen afwijkingen van materieel belang bevat.

Een controle omvat het uitvoeren van werkzaamheden ter verkrijging van controle-informatie over de bedragen en de toelichtingen in de jaarrekening. De keuze van de uit te voeren werkzaamheden is afhankelijk van de professionele oordeelsvorming van de accountant, waaronder begrepen

zijn beoordeling van de risicoâ&#x20AC;&#x2122;s van afwijkingen van materieel belang als gevolg van fraude of fouten. In die beoordeling neemt de accountant in aanmerking het voor het opmaken van en getrouw weergeven in de jaarrekening van vermogen en resultaat relevante interne beheersingssysteem, teneinde een verantwoorde keuze te kunnen maken van de controlewerkzaamheden die onder de gegeven omstandigheden adequaat zijn maar die niet tot doel hebben een oordeel te geven over de effectiviteit van het interne beheersingssysteem van de vennootschap. Tevens omvat een controle onder meer een evaluatie van de aanvaardbaarheid van de toegepaste grondslagen voor financiĂŤle verslaggeving en van de redelijkheid van schattingen die de directie van de vennootschap heeft gemaakt, alsmede een evaluatie van het algehele beeld van de jaarrekening.

Wij zijn van mening dat de door ons verkregen controle-informatie voldoende en geschikt is als basis voor ons oordeel.

Oordeel

Naar ons oordeel geeft de jaarrekening een getrouw beeld van de grootte en de samenstelling van het vermogen van DHV Holding B.V. per 31 december 2008 en van het resultaat over 2008 in overeenstemming met Titel 9 Boek 2 BW.

Verklaring betreffende andere wettelijke voorschriften en/of voorschriften van regelgevende instanties

Op grond van de wettelijke verplichting ingevolge artikel 2:393 lid 5 f BW melden wij dat het jaarverslag, voor zover wij dat kunnen beoordelen, verenigbaar is met de jaarrekening zoals vereist in artikel 2:391 lid 4 BW. Amsterdam, 3 maart 2009 PricewaterhouseCoopers Accountants N.V. P.R. Baart RA

Jaarrekening

Winstverdeling Statutaire regeling betreffende resultaat

Artikel 22 der statuten vermeldt inzake de winstbestemming: 1 De winst staat ter beschikking van de algemene vergadering.

2 De winst wordt verdeeld over de geplaatste aandelen A en B in evenredigheid. De algemene vergadering kan besluiten af te wijken van de winstverdeling naar evenredigheid.

3 Uitkering van de winst geschiedt slechts indien het eigen vermogen groter is dan het gestorte en opgevraagde deel van het kapitaal vermeerderd met de wettelijke reserves.

4 De algemene vergadering kan besluiten tot uitkering van interim-dividend.

5 De algemene vergadering kan besluiten tot uitkeringen op de aandelen A en B ten laste van een reserve.

Voorstel winstverdeling

Het bedrag van de winst 2008 staat ter vrije beschikking van de algemene vergadering van aandeelhouders.

Aan de algemene vergadering van aandeelhouders wordt voorgesteld een dividend van â&#x201A;Ź 140.000, zijnde â&#x201A;Ź 0,70 per aandeel, te betalen aan de houders van aandelen B. De Raad van Bestuur stelt voor geen dividend uit te keren aan de aandeelhouders A. Het resterende bedrag van â&#x201A;Ź 9.255.000 zal worden toegevoegd aan de overige reserves.

65

66

Jaarrekening

Deelnemingen De in de consolidatie begrepen deelnemingen zijn

(tenzij anders vermeld betreffen het 100% belangen): DHV B.V.

te Amersfoort

DHV Canada Holding Inc.

te Saint John, Canada, waaronder:

DHV Bouw en Industrie B.V.

Delcan Group Inc.

InterVISTAS Consulting Inc.

DHV China B.V.

DHV (Beijing) Environmental Engineering Co., Ltd. DHV Engineering Consultancy (Shanghai) Co., Ltd.

DHV CIS B.V.

DHV CR, spol. s r.o.

DHV Global Engineering Center B.V. DHV Holding Africa (Pty) Ltd. DHV Holdings USA Inc.

te Eindhoven en Amersfoort te Toronto, Canada (40%)*

te Vancouver, Canada (70%) te Amersfoort, waaronder: te Beijing, China

te Shanghai, China te Amersfoort

te Praag, Tsjechië te Amersfoort

te Johannesburg, Zuid-Afrika

te Wilmington, Delaware, Verenigde Staten

DHV India Private Ltd.

te New Delhi, India

DHV Polska Sp. z o.o.

te Warschau, Polen, waaronder:

DHV Planetek Co. Ltd.

Hydroprojekt Sp. z o.o.

DHV, S.A.

DHV SGPS, S.A. Infocus B.V.

NACO, Netherlands Airport Consultants B.V. Prokom Sp. z o.o.

PT DHV Indonesia

PT Mitra Lingkungan Dutaconsult SEED, Lda.

Stewart Scott International Holdings (Pty) Ltd. Turgis Technology (Pty) Ltd.

te Kaohsiung, Taiwan R.O.C. (49%) te Warschau, Polen

te Algés, Portugal, waaronder: te Algés, Portugal te Culemborg te Den Haag

te Warschau, Polen

te Jakarta, Indonesië (85%)

te Jakarta, Indonesië (77,4%)

te Maputo, Mozambique (86,7%)

te Johannesburg, Zuid-Afrika (70%) te Johannesburg, Zuid-Afrika

* Proportioneel geconsolideerd.

Samenwerkingsverbanden Adviescombinatie Zuivering Haagse Regio (AZHR) vof

te Amersfoort (50%)

Infraflex B.V.

te Utrecht (33%)

HR / DHV vof

Ingenieursbureau Vathorst vof

Protected Storage Engineers vof TEC vof

te Amersfoort (50%) te Amersfoort (50%) te Rotterdam (50%)

te Veenendaal (33%)

Overige groepsmaatschappijen DHV MED Ltd.

Innova Aviation Consulting LLC

te Netanya, Israël (37%)

te Bethesda, Verenigde Staten (28%)

Op grond van artikel 363 Boek 2 van het Burgerlijk Wetboek blijft vermelding van enkele deelnemingen van geringe omvang achterwege.

Risico’s en risicobeheersing

Risico’s en risicobeheersing De risicobeheersing van de DHV Groep rust op twee pijlers: de beginselen van de Nederlandse Corporate Governance Code en het eigen Business Control Framework, dat gebaseerd is op het COSO Enterprise Risk Management Framework.

De Raad van Bestuur ziet het als zijn uiteindelijke verantwoordelijkheid risico’s te beheersen, het risicobewustzijn te vergroten en risico’s te signaleren, aan te pakken en te bewaken.

Risico’s De DHV Groep onderkent de volgende risicocategorieën: markt, operationeel, financieel en compliance. In elk van die categorieën zijn de risico’s die samenhangen met de uitvoering van projecten het meest kenmerkend voor een projectorganisatie als de DHV Groep.

Interne beheersing en risicomanagement De DHV Groep beschikt over systemen voor interne beheersing, controle en risicomanagement om het risicobewustzijn te vergroten en risico’s te signaleren, aan te pakken en te bewaken.

De Raad van Commissarissen overlegt ten minste vijfmaal per jaar met de Raad van Bestuur en de directeur Finance & Control over onder andere strategie, overnames, resultaten en risico’s.

De auditcommissie houdt toezicht op de naleving van financiële regelgeving en op de kwaliteit en de werking van de interne beheersingssystemen en risicomanagementmaatregelen.

De commissie heeft in 2008 onder andere de volgende onderwerpen besproken: verbetering van het projectmanagement, de implementatie van een nieuw bedrijfsinformatiesysteem en projecten met een verhoogd risico.

In ieder geval twee keer per jaar overlegt de voltallige Raad van Commissarissen met de externe accountant. De aandeelhouders benoemen jaarlijks de externe accountant.

De afdeling Internal Audit rapporteert direct aan de voorzitter van de Raad van Bestuur (RvB) en werkt op basis van een door de RvB goedgekeurd programma. Onderzoeken van de afdeling Internal Audit richten zich op specifieke onderdelen van de interne beheersingsmaatregelen. De bevindingen en aanbevelingen van de afdeling Internal Audit worden ook in de auditcommissie besproken.

Ten behoeve van de planning, uitvoering en bijsturing van de bedrijfsvoering heeft de Groep een uitgebreid instrumentarium opgezet: • De langetermijnstrategie wordt vastgelegd in de Corporate Policy Paper. Op basis daarvan stellen de business groups en regio’s middellangetermijnplannen, jaarplannen en budgetten op.

Om snel op veranderende omstandigheden te kunnen reageren, worden tijdens de jaarlijkse planperiode scenario’s uitgetest.

• De uitvoering van door de RvB goedgekeurde jaarplannen is de taak van het management van de business groups en de regio’s. De bijbehorende bevoegdheden en verantwoordelijkheden zijn vastgelegd in een autorisatiematrix en in de directiereglementen van de verschillende managementniveaus.

• Periodiek, per maand en per kwartaal, wordt over de voortgang gerapporteerd. Er vindt frequent bilateraal overleg plaats tussen de Raad van Bestuur en de directies van de business groups en regio’s. Daarnaast rapporteren de controllers van de business groups en regio’s direct aan de directeur Finance & Control.

• Rapportagerichtlijnen en -formats zijn vastgelegd in een Corporate Financial Manual, waarvan een actuele versie via het intranet voor de DHV Groep beschikbaar is.

• Het Business Control Framework vormt op het DHV Groepsniveau een actueel en continu referentiemiddel waaraan het interne beheersingsen risicomanagementproces voor projecten en bedrijfsonderdelen getoetst kan worden.

67

68

Marktrisico’s en de beheersing daarvan De grootste klantencategorie van de DHV Groep is de overheid.

Andere politieke prioriteiten, zowel nationaal als internationaal, nieuw bestuur bij centrale en lagere overheden en wijziging van wet- en regelgeving kunnen leiden tot verandering van langetermijnplannen en lopende projecten en tot intensivering van de concurrentie, met risico’s voor de DHV Groep tot gevolg. Hoewel de DHV Groep mede actief is in politiek minder stabiele landen, vormen deze activiteiten minder dan 5% van de omzet.

De huidige economische situatie brengt risico met zich mee voor de Groep. Projecten kunnen worden vertraagd of opgezegd. Dit vergt maximale aandacht voor flexibiliteit en het vermogen snel te reageren op veranderende omstandigheden.

Spreiding van omzet over verschillende geografische regio’s en klantencategorieën beperkt de marktrisico’s. Tijdig inspelen op verwachte politieke ontwikkelingen en veranderingen in wet- en regelgeving (portfoliomanagement) moet het marktrisico verder beperken.

Operationele risico’s en de beheersing daarvan Deze risico’s worden vooral bepaald door de contractvormen waaronder de DHV Groep diensten verleent. Binnen de contractvormen vinden belangrijke ontwikkelingen plaats. De operationele risico’s verbonden aan projecten kunnen zich voordoen op de volgende gebieden: • Aansprakelijkheid Risico’s of claims voortvloeiende uit fouten gemaakt tijdens de uitvoering van projecten, zoals ontwerp- of berekeningsfouten, het niet halen van planningen en het niet voldoen aan wet- en regelgeving.

• Projectuitvoeringsrisico’s Risico’s als gevolg van foutieve begrotingen van te besteden tijd en kosten, vertraging in de uitvoering van projecten, onvoldoende communicatie met de opdrachtgever over uitvoering en meerwerk.

• Contracten met partners en uitbesteding Partners voeren circa 30% van de activiteiten van de DHV Groep uit. De DHV Groep is daardoor gevoelig voor de gevolgen van te late of kwalitatief onvoldoende levering door deze partners. In de projectacceptatie wordt de kwaliteit van de partners steeds getoetst en worden contractuele toezeggingen gevraagd van onze partners en onderaannemers.

• Rechtsgeschillen In de uitvoering van activiteiten kunnen geschillen ontstaan tussen de DHV Groep, opdrachtgevers, medewerkers en andere betrokkenen. Ultimo 2008 was de DHV Groep betrokken bij 13 rechtsgeschillen. De eventuele consequenties daarvan zijn, voor zover in te schatten, in de jaarrekening van 2008 en voorgaande jaarrekeningen verwerkt.

Andere operationele risico’s doen zich met name voor bij de beheersing van de personeelscapaciteit. Snelle veranderingen in de vraag kunnen leiden tot onderbenutting van de capaciteit of juist tot personeelstekorten. De toekomstige beschikbaarheid van voldoende gekwalificeerd personeel is een van

de belangrijkste knelpunten in de verdere ontwikkeling van de onderneming. DHV groeit zowel autonoom als door andere bedrijven over te nemen, en overnames brengen altijd risico’s met zich mee. Om deze zo veel mogelijk te beperken, wordt het overnameproces centraal geleid en maakt een due diligenceprocedure waarin tevens de kwaliteit van het management wordt beoordeeld, deel uit van het overnameproces. Bij overnames buiten Nederland worden standaard lokale adviseurs ingeschakeld. Een efficiënte bedrijfsvoering is in toenemende mate afhankelijk van betrouwbare, wereldwijde ICT-systemen.

Uitval en storingen van deze systemen hebben grote gevolgen voor de kwaliteit van de bedrijfsvoering en dus ook voor de resultaten van de DHV Groep.

Ter beheersing van de operationele risico’s zijn de volgende maatregelen genomen: • Interne procedures ten aanzien van projectmanagement zijn aangescherpt.

• De verantwoordelijkheid voor opdrachtaanvaarding ligt, binnen de grenzen aangegeven in de eerder genoemde autorisatiematrix, bij het management van de business groups en regio’s. Voor projecten boven een bepaalde waarde is het advies van de Tender Board vereist, die grote of risicovolle projecten beoordeelt op specifieke risico’s.

• De kwaliteitssystemen onder ISO 9001:2000 bieden garanties voor het gestructureerd aanbieden en uitvoeren van projecten en geven richtlijnen voor het tijdig inschakelen van partners en adviseurs.

• Risico’s voorkomend uit de uitvoering van projecten worden zo veel mogelijk verzekerd onder de bedrijfs- en beroepsaansprakelijkheidsverzekeringen. Het onverzekerde eigen risico van de laatste verzekering bedraagt op jaarbasis € 450.000.

• Om snel op de veranderende marktsituatie te kunnen inspelen, streeft de DHV Groep naar flexibiliteit. Daartoe neemt de DHV Groep een bepaald percentage medewerkers aan op een contract voor bepaalde tijd en werkt zij waar mogelijk met uitzendkrachten.

• Om een foutloze werking van de internationale ICT-systemen te garanderen, heeft de DHV Groep haar ICT-systemen uitbesteed aan een internationale aanbieder van ICT-diensten.

Risico’s en risicobeheersing

Financiële risico’s en de beheersing daarvan Valutarisico’s in de projectuitvoering zijn beperkt, omdat zoveel mogelijk wordt gestreefd naar een match tussen inkomsten en uitgaven in dezelfde valuta. Translatierisico’s zijn relatief gering en worden daarom niet gedekt. De grootste investeringen buiten Nederland betreffen de deelnames van de DHV Groep in de Canadese, Zuid-Afrikaanse en Poolse bedrijven.

De omvang van de kortlopende rentedragende schulden is beperkt, waardoor het renterisico gering is. Voor de langlopende schulden worden renteniveaus voor langere termijn vastgelegd.

Sinds 2002 wordt betaalde goodwill geactiveerd en in principe in twintig jaar afgeschreven. Indien overgenomen bedrijven niet aan de verwachtingen voldoen en de geactiveerde goodwill niet langer is te onderbouwen, vindt een extra afboeking op deze goodwill plaats.

De verplichtingen voortvloeiende uit een klein aantal toegezegde pensioenregelingen met een gering aantal deelnemers zijn opgenomen in de balans. Alle andere pensioenregelingen zijn collectieve beschikbare premieregelingen. Bijgevolg zijn

de pensioenrisico’s voor de onderneming beperkt.

De DHV Groep kent een sterk seizoenspatroon in financieringsbehoefte van het werkkapitaal: grote schommelingen kunnen een risico van illiquiditeit met zich meebrengen.

Belastingen worden in de jaarrekening opgenomen, deels gebaseerd op onderbouwde schattingen. Wanneer definitieve aanslagen worden opgelegd, kunnen er (aanzienlijke) verschillen ontstaan.

Indien valutarisico’s niet kunnen worden beperkt door een matching van inkomsten en uitgaven in dezelfde valuta, dan worden valutarisico’s zo veel mogelijk afgedekt. De omvang van de kortlopende rentedragende schulden is beperkt, waardoor het renterisico gering is. Verder kunnen renterisico’s zo nodig worden afgedekt. Voor de langlopende schulden zijn renteniveaus voor langere termijn vastgelegd.

Ter indekking tegen illiquiditeit ten gevolge van schommelingen in de financieringsbehoefte heeft de DHV Groep met banken kredietovereenkomsten gesloten die het risico van illiquiditeit afdekken.

Compliance-risico’s en de beheersing daarvan Maatschappelijk verantwoord en integer ondernemen wordt steeds belangrijk voor de reputatie van een onderneming.

Het niet voldoen aan lokale wet- en regelgeving kan leiden tot reputatieschade en kan daarmee een grote impact hebben op het resultaat van het bedrijf.

Ter beheersing van compliance-risico’s zijn de volgende maatregelen genomen: • Jaarlijks tekenen directieleden een letter of representation waarin zij expliciet de verantwoordelijkheid aanvaarden voor de naleving van interne regels en externe wet- en regelgeving.

• De DHV Groep heeft een Business Integrity Management System ingevoerd waarin duidelijk richtlijnen en gedragsregels voor integriteit zijn vastgelegd.

• De compliance officer houdt toezicht op de naleving van de business integrity principles.

• Elk kwartaal wordt over risico’s en compliance-onderwerpen gerapporteerd.

• Een klokkenluidersregeling beschermt medewerkers die handelswijzen in strijd met de business integrity principles onder de aandacht brengen.

• In toenemende mate wordt bij de contractvorming met opdracht gevers een integriteitsverklaring opgenomen, terwijl de DHV Groep deze op haar beurt standaard opneemt in contracten met partners en subconsultants.

Op basis van bovengenoemde maatregelen is de Raad van Bestuur van mening dat het functioneren van de risicomanagementsystemen met betrekking tot de financiële verslaglegging een redelijke mate van zekerheid geeft dat de financiële verslaggeving geen belangrijke onjuistheden bevat. Op basis van de lopende acties ter verbetering van o.a. de projectbeheersing, de verder aangescherpte business integrity principles en een verdere focus op een beperkter aantal geografische gebieden, heeft de Raad van Bestuur geen redenen te vermoeden dat de interne controle en risicobeheersingsystemen in 2009 niet naar behoren zullen functioneren.

69

70

Aandeelhoudersstructuur

Aandeelhoudersstructuur De aandelen van DHV Holding B.V. worden gehouden door drie stichtingen: de Stichting DHV, de Stichting Prioriteit DHV en de Stichting Administratiekantoor DHV. Deze aandeelhoudersstructuur is terug te voeren op een overeenkomst uit 1977 waarin bepaald is dat de factoren management (Raad van Bestuur en Raad van Commissarissen) en arbeid (Ondernemingsraad) gezamenlijk het aandelenkapitaal beheren. Oorspronkelijk vormden de Raad van Bestuur, de Raad van Commissarissen en de Ondernemingsraad het be-

stuur van de enige aandeelhouder, de Stichting DHV. Met het oog op bestuurlijke zuiverheid is in 1998 besloten het bestuur van de Stichting DHV (grotendeels) uit onafhankelijke personen te laten bestaan. Om management en arbeid te blijven betrekken bij wezenlijke veranderingen in de gekozen aandeelhoudersstructuur is de Stichting Prioriteit DHV opgericht, onder leiding van vertegenwoordigers van de oorspronkelijke partijen. De Stichting Administratiekantoor DHV administreert de aan medewerkers uitgegeven certificaten van aandelen.

Stichting DHV Doel: beheren van de aandelen A in DHV Holding B.V. Samenstelling van het Bestuur: 1. drs. J.C. Blankert (voorzitter), benoemd door 2+3+4+5 2. H. Zwarts, benoemd door de RvB/RvC* 3. drs. M.P. van Gemund, benoemd door de OR* 4. drs. R. den Besten, benoemd door 2+3 5. M. Usta, benoemd door 2+3

Deze stichting houdt 4.580.000 aandelen A. Dit is circa 90,9% van het geplaatste gewone aandelenkapitaal.

Stichting Prioriteit DHV Doel: beheren van de prioriteitsaandelen DHV Holding B.V. Samenstelling van het Bestuur: 1. ir. A.B.M. van der Plas (voorzitter), benoemd door 2+3+4+5 2. dr. V. Prins, benoemd door de RvB/RvC 3. ir. B.M. van Ee, benoemd door de RvB/RvC 4. ir. J.A.M. Tromp, benoemd door de OR 5. G.J.P.J. Laseur, benoemd door de OR

Deze stichting houdt ĂŠĂŠn prioriteitsaandeel in DHV Holding B.V., dat recht geeft op voorafgaande goedkeuring van besluiten tot uitgifte en overdracht van aandelen DHV Holding B.V., fusie, beursgang, wijziging van de statuten en liquidatie van DHV Holding B.V., alsmede wijziging van de statuten en liquidatie van de Stichting DHV en vervreemding van de aandelen A door de Stichting DHV.

Stichting Administratiekantoor DHV Doel: beheren van de aandelen B in DHV Holding B.V. en uitgeven van certificaten van aandelen aan daartoe gerechtigde medewerkers van de DHV Groep.

Samenstelling van het Bestuur: 1. ing. M. de Veer (voorzitter) 2. drs. J.M. van den Heuvel 3. ing. F.T. van der Molen

* RvB = Raad van Bestuur, RvC = Raad van Commissarissen, OR = Ondernemingsraad

De functionarissen worden benoemd door de algemene vergadering van certificaathouders. De vergadering zal in maart 2009 een nieuw bestuur benoemen.

Deze stichting houdt 200.700 aandelen B; dat is circa 4% van de geplaatste gewone aandelen. DHV Holding B.V. houdt 255.581 aandelen B, dat is circa 5,1% van de gewone geplaatste aandelen.

Structuur en management DHV Groep

Structuur en management DHV Groep

DHV B.V. (Nederland) DHV Global Engineering Center B.V. (India) DHV NPC B.V. (Nederland) DHV CR, spol. s r.o. (Tsjechië) DHV MED Ltd. (Israël) DHV Planetek Co. Ltd. (Taiwan) DHV Representative Office (Vietnam) NACO, Netherlands Airport Consultants B.V. (Nederland) SADECO (Saoedi-Arabië) InterVISTAS Consulting Inc. (Canada, VS, VK, Nederland) DHV Polska Sp. z o.o. (Polen) Prokom Sp. z o.o. (Polen) Hydroprojekt Sp. z o.o. (Polen) DHV, S.A. (Portugal) DHV China B.V.

DHV (Beijing) Environmental Engineering Co., Ltd. (China)

DHV Engineering Consultancy (Shanghai) Co., Ltd. (China)

DHV India Private Ltd. (India) PT Mitra Lingkungan Dutaconsult (Indonesië) Stewart Scott International Holdings (Pty) Ltd. (Zuid-Afrika)

SSI (Zuid-Afrika, Botswana, Zimbabwe)

Panafcon Ltd. (Kenia)

SEED, Lda. (Mozambique)

Turgis Technology (Pty) Ltd. (Zuid-Afrika, Verenigd Koninkrijk) Delcan Group Inc. (Canada, VS, Hongkong)

Intelligent Devices, Inc. (VS)

PGL & Delcan Israel (Israël)

REGIO’S Euro p ir. C. a E. En gelsm an Azië ir. A. J.M. Gala vazi Afri ka N. Bh ojara m BS c. En g.

Noo rd-A m J.A. K e r ika err B .Sc.

Raad van Bestuur: ir. B.M. van Ee (voorzitter) ir. P.W. Besselink (vice-voorzitter)

BUSINESS GROUPS . van Helv Bou oort w en mr. E I .A. G ndustri rüte e r Ruim t dr. V e en Mo . Prin bilit s eit Avia ti ir. R. on Th. O vera kker

DHV HOLDING B.V.

(april 2009)

Wat er ing.

P.C.A .M

Operationeel organisatieoverzicht

71

72

Adressen DHV Groep Raad van Bestuur: ir. B.M. van Ee (voorzitter) ir. P.W. Besselink (vice-voorzitter) Corporate Business Development: ir. C.M. Engelsman Corporate Initiatives: M.G. Donehoo MBA Finance and Control: J.T. van Manen RA Internal Audit: D.G. van Klaveren Juridische zaken mr. J.C. Overbosch Laan 1914 nr. 35 3818 EX Amersfoort Postbus 219 3800 AE Amersfoort T (033) 468 37 00 E info@dhv.com www.dhv.nl

Nederland DHV Management: mr. E.A. Grüter, ing. P.C.A.M. van Helvoort, dr. V. Prins Laan 1914 nr. 35 3818 EX Amersfoort Postbus 1132 3800 BC Amersfoort T (033) 468 20 00 E info@dhv.com www.dhv.nl Overige vestigingen van DHV: Bergen op Zoom, Den Haag, Deventer, Eindhoven, Groningen, Maastricht Airport, Rotterdam en Zaandam.

DHV NPC Management: ir. R.P. Mulder Stationshal 17 3511 CE Utrecht Postbus 2202 3500 GE Utrecht T (088) 671 21 46 E npc.info@npc.eu www.npc.eu Overige vestigingen van NPC: Amsterdam, Eindhoven, Rotterdam en Zwolle.

NACO, Netherlands Airport Consultants Management: ir. R.Th. Overakker Anna van Saksenlaan 10 2593 HT Den Haag Postbus 93056 2509 AB Den Haag T (070) 344 63 00 E naco-haag@naco.dhv.com www.naco.nl InterVISTAS Management: J.C.J. Mohrmann Anna van Saksenlaan 10 2509 AB Den Haag T (070) 344 64 49 E info@intervistas.com www.intervistas.com

Samenwerkingsverbanden Infraflex St. Jacobsstraat 6-8 3511 BR Utrecht T (030) 223 97 99 E werken@infraflex.nl www.infraflex.nl Protected Storage Engineering (PSE) Postbus 151 6500 AD Nijmegen T (024) 328 46 43 E info@psengineers.nl www.psengineers.nl Tunnel Engineering Consultants (TEC) Postbus 108 6500 AC Nijmegen T (024) 382 04 30 E info@tec-tunnel.com www.tec-tunnel.com

Europa TSJECHIË DHV CR Management: R. Gill Meteor Office Park Sokolovská 100/94 CZ-186 00 Praha 8 T +420 236 080 550 E dhvcr@dhv.com www.dhv.cz Overige vestigingen van DHV CR: Brno en Ostrava.

POLEN DHV POLSKA Management: C. Luczak ul. Domaniewska 41 02-672 Warszawa T +48 22 606 28 02 E dhv.polska@dhv.com www.dhv.pl Prokom Management: K. Bytomski ul. Czerniakowska 71 00-718 Warszawa T +48 22 851 43 12 E prokom@prokom.waw.pl www.prokom.waw.pl Hydroprojekt Management: D. Gronek ul. Dubois 9 00-182 Warszawa T +48 22 635 48 84 E biuro@hydroprojekt.com.pl www.hydroprojekt.com.pl Overige vestigingen van Hydroproject: Sosnowiec en Wloclawek.

PORTUGAL DHV Management: P. Braga Rua Dr. António Loureiro Borges, 5-4° Arquiparque - Miraflores 1495-131 Algés T +351 21 412 74 00 E info-pt@dhv.com www.dhv.pt DHV heeft ook een vestiging in Oporto.

VERENIGD KONINKRIJK InterVISTAS Management: I. Kincaid 26 York Street London, W1U 6PZ T +44 208 144 1835 E info@intervistas.com www.intervistas.com

Nabije-Oosten ISRAËL DHV MED Management: Y. Yinon 1 Gad Manela st.

P.O. Box 8058 New Industry Zone Netanya 42504 T +972 98 85 23 12 E contact@dhvmed.com www.dhvmed.com PGL & Delcan Israel Management: D.H. Smith 9 Hamasger Street Tel Aviv 67776 T +972-3 791-4111 E pgl@pgl.co.il www.pgl.co.il

Azië Directeur Azië: ir. A.J.M. Galavazi Level 27, Prudential Tower 30 Cecil Street Singapore 049712 T +65 6725 6266 E arnold.galavazi@dhv.com CHINA DHV (Beijing) Environmental Engineering Co. Management: D. Ji West 3rd floor, Building 8, Wanguocheng No. 1 Xiangheyuan Road Dongcheng District Beijing 100028 T +86 10 84 40 84 42 F +86 10 84 40 79 89 E info@dhv.cn www.dhv.cn DHV Engineering Consultancy (Shanghai) Co. Management: ing. T.W.A. Jeanné Floor 25, Building 19, Phenix Park of Shanghai Caohejing Hi-Tech Park No. 1515 Gumei Road Shanghai 200233 T +86 21 60910699 E info.sh@dhv.com www.dhv.cn Overige vestigingen van DHV Engineering Consultancy (Shanghai): Guangzhou en Tianjin.

HONGKONG Delcan Management: J. Lam Unit 11-12, Level 35, Tower 1 Millennium City 1 388 Kwun Tong Road Kwun Tong, Kowloon T +852 2836 3191 E info@delcan.com www.delcan.com

Kijk voor een up-to-date overzicht van de adressen op: www.dhv.nl/kantoren

INDIA DHV Global Engineering Center Management: J. Boerefijn India Branch Office 13 & 14, I Block SDF Noida Special Economic Zone Noida – 201 305 T +91 120 430 50 00 E jan.boerefijn@dhv.com DHV India Management: dr. M.S. Prakash B-1/I-1, 1st Floor Mohan Cooperative Industrial Estate Main Mathura Road New Delhi - 110 044 T +91 11 40539303-06 E info.dhv-india@dhv.com www.dhvindia.com Overige vestigingen van DHV India: Bangalore, Chennai, Hyderabad en Lucknow.

INDONESIË Mitra Lingkungan Dutaconsult Management: S. Hadiprayitno, D. Fadilah, Hendarti Ventura Building, 4th floor, Suite 405 Jl. R.A. Kartini No. 26 (Outer Ring Road) Cilandak – Jakarta 12430 P.O. Box 1015 Jakarta Selatan 12010 T +62 21 7504 605 E info.mld@dhv.com www.mld.co.id SAUDI-ARABIË SADECO Management: ir. L. de Boer Dar al-Hijaz Building No. 2 5th Floor – Apartment No. 25 Prince Mohamed bin Abdulaziz Street (Tahliya Street) P.O. Box 2320 Jeddah 21451 T +966 26 679 071 E info@naco-jeddah.com.sa TAIWAN DHV Planetek Management: C.F. Su, dr. W.K. Liu 4F, 505, Chung Shan 2nd Road Kaohsiung, 801 T +886 72 15 05 08 E planetek@ms7.hinet.net www.dhvplanetek.com.tw DHV Planetek heeft ook een vestiging in Taipei.

VIETNAM DHV Representative Office Management: D.H. Bac, PhD. 7 th Floor - Artexhouse Building 2A Pham Su Manh Street Hoan Kiem District Hanoi T +84 4 39363 889/ 878 E info@dhv.com.vn

Afrika

Noord-Amerika

BOTSWANA SSI Management: G.G. Ramarinyaneng 1st Floor, Modiri House Plot 22076 Gaborone West P.O. Box 1517 Gaborone T +267 395 2557 E ssibots@ssi.co.bw www.ssi-dhv.com

CANADA Delcan Management: J.A. Kerr B.Sc. 625 Cochrane Drive, Suite 500 Markham Ontario, L3R 9R9 T +1 905 943 0500 E info@delcan.com www.delcan.com

KENIA Panafcon Management: R.O. Okello Wood Avenue No 1/779 (off Arwings Kodhek Rd) P.O. Box 53147 00200 City Square Nairobi T +254 20 387 1017/18/20 E info@ssi.co.ke www.ssi-dhv.com MOZAMBIQUE SEED Management: H. Cardoso Rua de Kassuende, 118 - 8° andar Maputo T +258 21 48 5917/ 18 E seed@seed.co.mz www.seed.co.mz ZUID-AFRIKA SSI Management: N. Bhojaram BSc. Eng. Country Club Estate 21 Woodlands Drive Woodmead 2191 P.O. Box 867 Gallo Manor 2052 Gauteng T +27 11 798 6000 E corporate@ssi.co.za www.ssi-dhv.com Overige vestigingen van SSI: Bedfordview, Bloemfontein, Cape Town, Durban, East London, George, Kimberley, Knysna, Ladysmith, Mafikeng, Mossel Bay, Newcastle, Nelspruit, Pietermaritzburg, Plettenburg Bay, Polokwane, Port Elizabeth, Port Shepstone, Pretoria en Richards Bay. Turgis Consulting Management: R. Wilson Building 1 299 Pendoring Road Blackheath 2195 P.O. Box 1995 Northcliff 2115 T +27 11 476 22 79 E turgis@turgis.co.za www.turgis.co.za ZIMBABWE SSI Management: H. Rapson 10th Floor, Pax House 87-89 Kwame Nkrumah Ave P.O. Box 1748 Harare T +263 4 79 7108/9 E sshre@ssi.co.zw www.ssi-dhv.com

Overige vestigingen van Delcan: Calgary, Hamilton, Kingston, Kitchener, London, Niagara Falls, Ottawa, Vancouver en Victoria.

InterVISTAS Management: G. Bruno 1200 West 73rd Avenue, Suite 550 Vancouver, B.C. V6P 6G5 T +1 604 717 1800 E info@intervistas.com www.intervistas.com Overige vestigingen van InterVISTAS: Montreal, Ottawa, Toronto en Winnipeg.

VERENIGDE STATEN Delcan Management: J. Brahm, L. Yoshida 650 E Algonquin Road Suite 104 Schaumburg Illinois 60173 T +1 847 925 01 20 E info@delcan.com www.delcan.com Overige vestigingen van Delcan: Atlanta, Austin, Coral Springs, Denver, Los Angeles, Salem, Thousand Oaks en Washington DC. Intelligent Devices Management: B. Mulligan 4411 Suwanee Dam Road Suite 510 Suwanee, GA 30024 T +1 770 831 3370 E info@intelligentdevicesinc.com www.intelligentdevicesinc.com InterVISTAS Management: J. Ash 1615 L Street NW Suite 910 Washington, DC 20036 T +1 202 457 0212 E info@intervistas.com www.intervistas.com Overige vestigingen van InterVISTAS: Chicago en Vienna.

Latijns-Amerika GUATEMALA DHV Guatemala Management: J.M. Solares Km. 8.6 Antigua Carretera a El Salvador Centro Corporativo Muxbal, Torre Este, 6to. nível Santa Catarina Pínula T +502 6637 2221 E dhvguatemala@dhv-ca.com www.dhv-ca.com

Uitgever DHV Groep Postbus 219 3800 AE Amersfoort T (033) 468 37 00 www.dhv.nl Kamer van Koophandel DHV Holding B.V. Gooi-, Eem- en Flevoland 31021655 Productie, redactie en ontwerp DHV Communications (033) 468 20 15 communications@dhv.com Druk- en bindwerk Service Point Nederland Papier FSC Fastprint Gold 120gr/m2 (omslag 250gr/m2) Uitgave April 2009 Fotografie en illustraties omslag: Skyline City, Mircea Plijter, DHV,

Rijkswaterstaat binnenkant: DHV, Nigel Young Foster+Partners,

DHV, DHV, DSM, DHV pagina 8: Judith van IJken pagina 10: Corné Bastiaansen pagina 11: Dirk Verwoerd/Lighthouse Productions pagina 12: Cyclomedia, Nigel Young Foster+Partners pagina 13: DHV, Delcan, SSI, Alle Hosper pagina 14: DHV, Park4All, DHV pagina 15: Capital Photos, DHV pagina 17: WFA/Reuters, DHV, SSI,

Your Captain Luchtfotografie pagina 19: DHV, Ad Nuis pagina 20: DOSCO, DHV, DHV pagina 21: Gijs Kroes, DHV, DHV pagina 22: NACO pagina 23: DHV pagina 24: DSM, DHV, DHV pagina 25: SSI pagina 26: Delcan pagina 27: zie omslag pagina 28: Rijkswaterstaat pagina 29: DHV, SSI, Stadsarchief Amsterdam

(Doriann Kransberg), WFA/Reuters, DHV pagina 30: Ahold, DHV, Murray & Roberts Marine,

DHV pagina 31: Mircea Plijter pagina 32: DHV pagina 33: DHV, SSI, DHV, Delcan, DHV pagina 34: Corus, DHV, Picture Productions/

Hans Hebbink, DHV, Perkins+Will pagina 35: Skyline City pagina 36: NACO pagina 37: Regina Airport Authority, SSI, NACO,

Alfred Molon

Dit jaarverslag is tevens verkrijgbaar in het Engels.

Een exemplaar kan worden aangevraagd via e-mail: communications@dhv.com of telefonisch: (033) 468 20 15.

Jaarverslag online: www.dhv.nl/jaarverslag MVO-verslag online: www.dhv.nl/mvo-verslag

Onze missie is het verlenen van multidisciplinaire diensten voor een duurzame ontwikkeling van onze leefomgeving, in een hechte relatie met klanten, medewerkers en partners, gebaseerd op wederzijdse loyaliteit, met een aantrekkelijke winst voor onze aandeelhouders.

DHV Groep Postbus 219 3800 AE Amersfoort T (033) 468 37 00 E info@dhv.com www.dhv.nl