PASSAGE
magazine over mens en samenleving
4
5
6
In dit nummer
Hot or not
Starter
Fact check
52
53
54
56
Fact check revisited
Puzzel
De finale
Good to know
PASSAGE
3
I
FAVORIETE REISBESTEMMINGEN ONDER DE LOEP ……………………………………… 7
1 Aantrekkingsfactoren …………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 7 2 Massatoerisme en hoogseizoen ………………………………………………………………………………………………………………………… 12 2.1 Met z’n allen naar… ………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 12 2.2 Druk druk druk… ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 13 3 Reizen versus duurzaamheid ……………………………………………………………………………………………………………………………… 18 3.1 De Duurzame Ontwikkelingsdoelen van de Verenigde Naties …………………………………………… 18 3.2 Te land, ter zee of in de lucht? …………………………………………………………………………………………………………………… 22 3.3 BAH, afval! ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 27
II REIZEN IS NIET ALTIJD ZONDER RISICO ……………………………………………………………………… 32 1 Goed verzekerd? …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 32 2 Ook in het dagelijkse leven heb je soms wat hulp nodig …………………………………………………………… 34
III REIZEN KOST GELD …………………………………………………………………………………………………………………………………………… 37
1 Cash betalen ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 37 2 Betalen met een betaalkaart ………………………………………………………………………………………………………………………………… 41 2.1 Debetkaart …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 41 2.2 Kredietkaart …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 42 2.3 Veiligheidstips ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 44 3 Betalen met een smartphone …………………………………………………………………………………………………………………………… 46 4 Online rekeningen ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 49 4.1 Zichtrekening ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 49 4.2 Spaarrekening ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 50
2
passage
The world is a book and those who do not travel only read one page. Augustine of Hippo
Leave nothing but footprints, Take nothing but photos, Kill nothing but time.
Wij maken grote reizen om dingen te zien waarop wij in onze woonplaats geen acht slaan. Plinius de Oudere, Romeins letterkundige
Geld is een vreemd goedje, wanneer je het bewaart heb je er niets aan en als je het uitgeeft, ben je het kwijt.
3x
REIZEN DOE JE VERWACHTEN BELEVEN HERINNEREN
passage
3
Ben je een avontuurlijke reiziger en kies je voor een trektocht met fiets en tent? Of hou je van luxe en kies je voor een hotelvakantie? Duid je HOT-vakantiebestemming aan door het bijhorende bolletje groen te kleuren.
REYKJAVIK & NEW YORK Voor slechts 160 euro kan je een vliegticket boeken, dat je eerst naar de hoofdstad van IJsland brengt en nadien naar New York. Je combineert dan twee uitersten: IJsland, ruige, prachtige natuurverschijnselen met onder andere de Blue Lagoon en de Strokkur geiser, en New York, een bruisende stad die je zal doen duizelen van energie en diversiteit.
EUROPA VERKENNEN MET INTERRAIL Reis per trein overal naartoe in Europa. Met de lnterrail Global Pass reis je met de trein doorheen 31 verschillende landen. Even nadenken over het aantal dagen dat je de trein zult nemen, want dat beïnvloedt de prijs. Nu enkel nog je favoriete landen en steden kiezen die je wil ontdekken.
OP VLOTTENTOCHT IN ZWEDEN De Klarälven is de langste rivier in Zweden. Met 18 dikke boomstammen bouw je samen met je ouders een vlot en vaar je er de rivier mee af. Stroomversnellingen, zandbanken en wildkamperen in de natuur zijn inbegrepen. Af en toe is er een tussenstop voorzien in een klein dorpje.
4
passage
BOUWORDE Zin om op kamp te gaan? Maar dan wel een bijzonder kamp. Je betaalt € 1500 om twee weken te verblijven in Togo (een arm land in West-Afrika). Elke dag zal je iets meer dan vijf uur meewerken aan het bouwen van een schooltje. Je doet dit samen met vijftien leeftijdsgenoten .
STARTER Net als jij kozen je klasgenoten een HOT-vakantiebestemming. Ga in je klas na welke vakantiebestemming het populairst was door de resultaten van de klas te verwerken. 1. • Hoeveel leerlingen zitten er in de klas? • Vul nu onderstaande tabel aan. Rond af tot op één cijfer na de komma.
EUROPA VERKENNEN MET INTERRAIL
REYKJAVIK & NEW YORK
OP VLOTTENTOCHT IN ZWEDEN
BOUWORDE
turven totaal aantal
procent
=
%
=
%
=
%
=
%
2. Plaats de gegevens van de tabel op het staafdiagram. % van de klas
100 90 80 70 60 50 40 30 20 10 vakantiebestemmingen
OP VLOTTENTOCHT IN ZWEDEN
BOUWORDE
EUROPA VERKENNEN MET INTERRAIL
REYKJAVIK & NEW YORK
0
passage
5
'De overheid zou het aantal reizen per persoon per jaar moeten beperken.’ Is deze stelling volgens jou fout of juist? Waarom denk je dat? • Duid je mening met een pijltje aan op de fact-o-meter. • Noteer twee goede argumenten om je mening te staven. Lees eerst nog eens goed hoe je moet argumenteren.
FOUT
JUIST
ARGUMENTEREN, HOE DOE JE DAT? Soms kom je in situaties terecht waarin je de ander wilt of moet overtuigen van jouw standpunt. Dit doe je door goede argumenten te geven.
1
2
Je neemt een standpunt in:
Je legt uit waarom je iets vindt:
Ik vind dat… Ik denk dat… Volgens mij…
want… omdat… aangezien…
= ARGUMENTEREN
ARGUMENT 1:
ARGUMENT 2:
• Bespreek je standpunt met je buur. • Gooi het ten slotte in de groep. Wat denkt de klas hierover?
6
passage
I FAVORIETE REISBESTEMMINGEN ONDER DE LOEP
Passage. Het is een deeltje van een tekst (lees jij die passage even voor?), maar ook een plaats waar je doorheen moet wandelen om ergens te kunnen komen (loop je langs die passage naar terminal 2?). Dit woord, dat al sinds de dertiende eeuw gebruikt wordt, heeft ook betrekking op reizen. Een passagier wordt dan een reiziger, iemand die meereist met het vliegtuig, de bus, de trein of de boot.
1 Aantrekkingsfactoren Bij de Hot or not moest je een HOT-vakantiebestemming kiezen uit vier gegeven bestemmingen. Welke factoren beïnvloedden die keuze?
ER ZIJN TWEE SOORTEN AANTREKKINGSFACTOREN OM TE REIZEN:
1
Menselijke aantrekkingsfactoren zijn factoren die door de mens gerealiseerd werden.
Voorbeelden van menselijke aantrekkingsfactoren zijn: • de Eiffeltoren in Parijs • de haven van Antwerpen • de winkelstraat in je gemeente • …
2
Natuurlijke aantrekkingsfactoren zijn factoren in het landschap die natuurlijk zijn, niet door de mens werden aangelegd en die toeristen of recreanten aantrekken.
Voorbeelden van natuurlijke aantrekkingsfactoren zijn: • een gletsjermeer • zee en strand • het Nationaal Park Hoge Kempen • …
passage
7
1
OPDRACHT Hieronder vind je vijf vakantiebestemmingen. Lees ze grondig. Markeer in de teksten de menselijke aantrekkingsfactoren geel en de natuurlijke aantrekkingsfactoren groen.
EEN MIDWEEK IN SUNPARKS MOL De Kempense Meren in Mol is gebouwd rond het grootste binnenmeer van Vlaanderen. Je vindt naast het park een prachtig natuurgebied. In het park is er ook heel wat te doen: aquafun, bowling, sauna, overdekte speeltuin en tal van restaurants.
EZELWANDELING IN FRANKRIJK Marokko, Portugal, België, het zijn allemaal landen waar je een ezelvakantie kan boeken. Dat wordt een gezellige familievakantie waarbij overnachtingen, picknickpakketten en halfpension inbegrepen zijn. Bovendien zal je zorg dragen voor een ezel die met jullie zal meewandelen doorheen de 'gorges du Tarn', vlakbij het Nationaal Park Cevennen.
WADDENEILAND TEXEL Even de boot op en dan wandel of fiets je op één van de Waddeneilanden in Nederland. Het eerste eiland (en het grootste) is Texel. Je gaat er kamperen, kitesurfen, wandelen en fietsen in één van de mooiste natuurgebieden van Nederland. Je bezoekt de kaasboerderij, de vuurtoren en Ecomare, het opvangcentrum voor zeehonden.
CITYTRIP IN DUBAI Vanuit Brussel is het 6,5 uren vliegen naar Dubai . Je kan er naar het grootste indoorpretpark ter wereld: 28 voetbalvelden groot. Maar ook het Legoland Water Park is een aanrader net als Ferrari World, waar je de snelste achtbaan ter wereld vindt: Formula Rossa (tot 240 km/h). En wat dacht je van indoorskiën? De binnentemperatuur is -4 °C, terwijl die buiten rustig kan oplopen tot meer dan 40 °C.
DE BERGEN VAN KRONPLATZ Heb je zin in een unieke natuurbeleving in Noord-Italië? Twaalf dorpjes staan garant voor een onvergetelijke vakantie: sneeuw in de winter en natuurwandelingen in de zomer. Kom golfen op een prachtig aangelegde golfbaan of winkel in de gezellige winkelstraatjes.
8
passage
2
OPDRACHT Maak een collage op deze bladzijde waarin je enkele vakantiebestemmingen of bezienswaardigheden in en rond je gemeente promoot. Houd rekening met het volgende: • Je denkt eerst na over welke doelgroep je wil bereiken. • De bestemmingen of bezienswaardigheden liggen op maximum 20 km van je woonplaats. • Je zoekt naar minstens één menselijke aantrekkingsfactor en één natuurlijke aantrekkingsfactor per bestemming of bezienswaardigheid.
passage
9
3
3
OPDRACHT 2
LEGRE
1
mense
ersov
6
4 5
denb nzen
roed
7
9 8
nwor
HEEN ALLE
10
Spanje
Kroatië
noor wegen
eral
Groot-Brittannië
Zuid-afrika
Amerika
China
Rusland
Frankrijk
ijsland
10
passage
natuurlijke aantrekkingsfactor
menselijke aantrekkingsfactor
aantrekkingsfactor
land
nummer vakantiebestemming
Op de vorige pagina worden tien foto’s van vakantiebestemmingen weergegeven en tien landen. Noteer in de tabel hieronder naast elke vlag het nummer van de bijhorende vakantiebestemming en ernaast de eerste letter van het bijhorende land. Beschrijf vervolgens de aantrekkingsfactor en kruis aan of het gaat om een menselijke of natuurlijke aantrekkingsfactor.
In de foto’s van de vakantiebestemmingen staan letters die leiden tot een codezin. De volgorde waarin de letters moeten staan, is de volgorde van de vakantiebestemmingen in de tabel hierboven. Noteer de zin hieronder.
Ga op zoek naar de betekenis van de zin en het vervolg.
passage
11
2 Massatoerisme en hoogseizoen 2.1 Met z’n allen naar… Een korte geschiedenis van het begrip ‘vakantie’…
400 – 1400
Het Romeinse Rijk was zo uitgebreid dat de burgers er in alle vrijheid konden reizen. Zo'n reis duurde soms langer dan een jaar. De Romeinen hadden ook reisboeken en onderweg waren er herbergen en restaurants.
1500
In de Vroegmoderne Tijd waren het vooral ontdekkingsreizigers die met de boot delen van de wereld gingen verkennen.
1900
De arbeiders aan de metro in Parijs zijn de eerste Fransen die vakantie krijgen: 10 dagen.
1920
© Sergey Kohl / Shutterstock.com
Het Belgische automerk Minerva geeft als eerste het recht op vakantie aan zijn werknemers in de Antwerpse fabriek.
1936
In Frankrijk leiden stakingen tot het invoeren van de 'congé payé'.
1938
Alle Belgische werknemers hebben recht op zes vakantiedagen per jaar.
1952
De anciënniteit wordt ingevoerd. Hoe langer je werkt, hoe meer vakantiedagen je krijgt.
1983
De werkweek wordt verminderd van 40 tot 38 uren. Veel Belgen zetten dit om in tien extra vakantiedagen.
12
passage
Ongeveer 60 jaar geleden ontstond het massatoerisme door een samenloop van omstandigheden: • Mensen gingen steeds meer geld verdienen. • Iedereen had nu recht op vakantie. • Vervoermiddelen werden steeds beter. • Hotels boden meer voorzieningen en activiteiten aan. Bedenk een aantal voordelen en nadelen van massatoerisme.
2.2 Druk druk druk… Lynn en Levi gaan met hun twee kinderen gedurende een midweek (maandag tot vrijdag) naar een vakantiepark van Landal Greenparks. Op de website vinden ze de prijzen terug. Hieronder zie je de prijzen van steeds dezelfde bungalow voor vier personen, maar telkens in een andere periode.
© pluut / Shutterstock.com
20/05
3/06
17/06
8/07
15/07
22/07
12/08
19/08
26/08
2/09
23/09
18/11
30/12
€ 289
€ 309
€ 319
€ 549
€ 649
€ 729
€ 729
€ 649
€ 469
€ 289
€ 269
€ 209
€ 779
1. Bekijk aandachtig de prijzen. Wat merk je?
2. Wanneer is de huur van deze bungalow het duurst?
3. Verklaar waarom net dan de prijzen het duurst zijn.
passage
13
Wanneer heel veel toeristen dezelfde vakantiebestemming verkiezen, spreken we van massatoerisme.
MASSATOERISME KENT VOOR- EN NADELEN:
1
Voordelen van massatoerisme: • werkgelegenheid en dus inkomstenbron voor de bevolking • inkomstenbron voor de overheid (voorbeeld: toeristenbelasting) • culturele (her)waardering • verbeterde infrastructuur • …
2
Nadelen van massatoerisme: • lawaaihinder • authenticiteit gaat soms verloren • files • milieuhinder: landschapsdegradatie, grotere afvalberg … • stress • duurdere prijzen door een grotere vraag • …
Het hoogseizoen is de tijd waarin de meerderheid van de mensen met vakantie gaat. Doordat er in deze periode meer vraag is, zijn de prijzen voor hotels en campings vaak ook hoger.
Merk op: het hoogseizoen start in ons land in juli en duurt tot eind augustus. Tussen 15 juli en 15 augustus zijn de vakanties het duurst. Let echter op: afhankelijk van de soort vakantie en vakantiebestemming kan het begrip hoogseizoen in een andere periode vallen. • Voor wintersporten start het hoogseizoen in de kerstperiode en eindigt ze eind maart. • Op het zuidelijk halfrond, bijvoorbeeld Australië, valt het hoogseizoen in de maanden december, januari en februari.
© Mattia ATH / Shutterstock.com
14
passage
© Javen / Shutterstock.com
4
OPDRACHT De overheid kan een belangrijke rol spelen bij massatoerisme. Zo kan ze maatregelen nemen om het massatoerisme aan banden te leggen of om het net te stimuleren. Hieronder vind je enkele voorbeelden. Zijn de beslissingen van de overheid positief of negatief voor de toeristen? Zet een kruisje in de juiste kolom.
Leve de toeristen!
Weg met de toeristen!
In het Zwitserse Luzern klaagt de plaatselijke bevolking. Jaarlijks komen negen miljoen bezoekers een selfie nemen op de houten brug. Nochtans weigert de gemeente een extra taks in te voeren. In Dubrovnik mogen per dag nog maximaal twee cruiseschepen aanmeren. ‘Deze toeristen laten veel afval achter en brengen weinig geld op’, zegt de burgemeester. Zes euro entreegeld per persoon, als je Venetië wilt bezoeken. ‘Een maatregel die je nergens anders ter wereld vindt’, zegt de burgemeester. In Amsterdam zullen huiseigenaars hun woning maximaal 30 dagen per jaar kunnen verhuren via Airbnb. In Brugge opent in 2021 een nieuw beurs- en congresgebouw. Op die manier vergroot het aanbod om vergaderingen, seminaries, teambuildings en congressen te laten plaatsvinden. Het Brugse stadsbestuur heeft beslist om geen reclame meer te maken voor Brugge in hotels van andere grootsteden. Op die manier willen ze de toestroom aan dagtoeristen beperken. In het centrum van Barcelona mogen geen nieuwe hotels meer gebouwd worden. Omdat iedereen de geboorteplaats van romanheld en slaaf Kunta Kinte wou bezoeken in Gambia, werd de plaatselijke bevolking door de overheid opgeleid tot officiële gids om zo de toeristen efficiënt rond te leiden.
passage
15
We nemen nog even de stelling van de Fact Check onder de loep.
'De overheid zou het aantal reizen per persoon per jaar moeten beperken.’ • Toen dacht ik dat de stelling
FOUT
was.
JUIST
Nu denk ik dat de stelling
is.
FOUT
JUIST
• Staaf je antwoord met twee nieuwe argumenten.
ARGUMENTEREN, HOE DOE JE DAT? Soms kom je in situaties terecht waarin je de ander wilt of moet overtuigen van jouw standpunt. Dit doe je door goede argumenten te geven.
1
2
Je neemt een standpunt in:
Je legt uit waarom je iets vindt:
Ik vind dat… Ik denk dat… Volgens mij…
want… omdat… aangezien…
= ARGUMENTEREN
ARGUMENT 1:
52
passage
ARGUMENT 2:
PUZZEL Zoek de codezin! 1. Noteer bij de omschrijvingen de juiste begrippen. De eerste letter krijg je telkens cadeau. 2. Zoek deze begrippen in de woordpuzzel en markeer ze. 3. Met de niet-ingekleurde letters kan je de codezin maken. 4. De codezin is een vraag. Noteer deze vraag en geef een persoonlijk antwoord.
Reden waarom je ergens op vakantie gaat. We onderscheiden menselijke en natuurlijke.
A
Vzw waar je bouwkampen kunt volgen. Je helpt aan de opbouw of het onderhoud van duurzame projecten.
B
Als je betaalt met briefjes of met munten, dan noemt men dit betalen in contanten of betalen.
C
officiĂŤle munteenheid in ons land
E
ander woord voor rente
I
fenomeen waarbij heel veel mensen kiezen voor dezelfde vakantiebestemming
M
afkorting voor datgene dat in de blauwe vuilniszak moet
P
Een deeltje van een tekst of een plaats waar je doorheen moet wandelen. Ook de titel van dit magazine.
P
ander woord voor intrest
R
populairste spaarvorm in BelgiĂŤ
S
periode van een aantal dagen waarin je vrij bent van je verplichtingen om te werken of te studeren
V
overeenkomst met een bedrijf dat je kosten terugbetaalt bij schade, ziekte, ongeluk ...
V
G
N
I
R
E
K
E
Z
R
E
V
A
K
A
N
T
I
E
W
E
E
M
S
I
R
E
O
T
A
S
S
A
M
L
K
H
E
D
R
O
W
U
O
B
I
N
T
R
E
S
T
E
R
S
G
N
I
N
E
K
E
R
R
A
A
P
S
B
E
E
S
A
P
A
S
S
A
G
E
T
U
E
M
M
M
I
N
N
G
C
I
S
J
O
U
W
F
A
V
E
O
D
R
T
I
E
T
?
R
O
T
C
A
F
S
G
N
I
K
K
E
R
T
N
A
A
Codezin: Persoonlijk antwoord:
passage
53
In deze finale richt je met jouw klas een tweedaagse studiereis in. Volg hierbij onderstaand stappenplan.
1
Voorbereiding
BELGISCHE KUST & HET ZWIN
Vorm een groepje van twee of drie leerlingen. Kies vervolgens uit onderstaande voorstellen een bestemming of doe een alternatief voorstel aan je leerkracht.
Den Haag de koninklijke stad van Nederland
Verken het Groothertogdom Luxemburg
m
Š nito / Shutterstock.co
54
passage
altijd welkom in
LIMBURG
2
Uitwerking Richt de tweedaagse studiereis in. Zorg ervoor dat je zeker rekening houdt met onderstaande vragen en opdrachten. • De uitstap duurt in totaal twee dagen, met één overnachting. • Het is belangrijk om al de geraadpleegde bronnen te noteren. • Houd zoveel mogelijk rekening met aspecten van verantwoord consumeren. • Denk zeker na over het volgende: - met welke vervoersmiddelen jullie zich zullen verplaatsen en wat hiervan de kostprijs is. - welke vier dagactiviteiten jullie zullen doen, welke organisaties of bedrijven jullie hiervoor nodig hebben en wat hiervan de kostprijs is. - welke gezellige avondactiviteit jullie zullen doen en wat hiervan de kostprijs is. - waar jullie zullen overnachten en wat hiervan de kostprijs is. - hoe de studiereis kan worden gefinancierd, naast de persoonlijke bijdrage per leerling. • Houd alle inkomsten en uitgaven goed bij en maak op het einde een financieel plan. TIP Gebruik de hulpbladen die je terugvindt op Polpo.
3 4
Voorstelling Stel jullie tweedaagse studiereis voor aan de rest van de klas aan de hand van een PowerPointpresentatie. Doe dit zo leuk mogelijk.
Evaluatie Houd een evaluatie in groep, maar ook een zelfevaluatie. Ook van jouw leerkracht kan je een evaluatie verwachten. TIP Gebruik de hulpbladen die je terugvindt op Polpo.
passage
55
EERSTE
BLOKRONDE
Ik kan de regels van argumenteren op een correcte manier toepassen.
p. 6
Ik begrijp dat er menselijke en natuurlijke aantrekkingsfactoren zijn om een bepaalde streek te bezoeken.
p. 7
Ik weet wat massatoerisme is en welke impact dat heeft op het milieu.
p. 14
Ik weet wat hoogseizoen betekent.
p. 14
Ik begrijp de impact van de uitdagingen van duurzame ontwikkeling. Ik weet wat duurzame ontwikkelingsdoelen zijn en kan voorbeelden geven om ze toe te passen in mijn omgeving en op reis.
p. 19
Ik weet dat de ladder van Lansink een rangorde opstelt om om te gaan met afval.
p. 28
Ik begrijp dat afvalsortering zorgt voor betrokkenheid en verantwoordelijkheid op een duurzaam leven en kan correct sorteren.
p. 30
Ik weet wat een verzekering is, kan enkele voorbeelden geven, weet waarom mensen een verzekering nemen en wat franchise betekent.
p. 33
Ik begrijp waar ik hulp en informatie kan vinden in geval van persoonlijke problemen of problemen met anderen.
p. 36
Ik weet wat het begrip wisselkoers betekent.
p. 37
Ik kan gegeven situaties evalueren op vlak van veiligheid en fraude bij het betalen met een betaalkaart.
p. 44
Ik ken verschillende vormen van betalen.
p. 51
Ik weet wat een zicht- en spaarrekening is en wat intrest en getrouwheidspremie is.
p. 51
Colofon
Auteurs Filip Geeurickx, Pascal Holvoet en Tina Lava Bestelnummer ISBN 90 808 0227 (set van 3 magazines B) 978 90 4863 603 7 (set van 3 magazines B) Vormgeving Stelvio D'Houst Verantwoordelijke uitgever N.V. die Keure Kleine Pathoekeweg 3, 8000 Brugge, BelgiĂŤ RPR 0405 108 325
Nur 136 en 138
TWEEDE
BLOKRONDE