Verrekijkerbieb - 6e leerjaar - N2 - Handleiding voor het houden van kippen by die Keure

ucatieve uitgaven

Handleiding voor het houden van kippen BIEB

Moniek Vermeulen

Kijker educatieve uitgaven

Verrekijker 6

Handleiding voor het houden van kippen (Om te voorkomen dat je het kieken uithangt ...)

Kippen ... Sommige mensen vinden het maar stomme dieren. Anderen zijn er verzot op en willen heel graag enkele kippen als huisdier. Behoor jij tot de eerste groep? Misschien verander je dan na het lezen van dit boekje van mening. Behoor je tot de tweede groep? Ook dan verander je misschien van mening, want ... ... bezint eer ge begint!1 Zoals voor elk dier dat je wil houden, moet je je op voorhand goed bezinnen! Kippen stellen minder eisen dan honden of katten of paarden, maar je mag ze zeker niet zomaar aan hun lot over laten. Denk dus voor je kippen aanschaft eerst heel goed na. Heb je voldoende én geschikte ruimte om kippen te houden? Blijf je je zenuwen de baas bij het horen van kippengekakel? En kunnen je buren dat ook? (De diertjes kunnen fel tekeergaan als ze een ei willen leggen!) Kun je overweg met wat viezigheid, zoals bijvoorbeeld kippenstront? Je zal geregeld poetsvrouw of -man moeten zijn! Ben je bereid om ook bij regen, sneeuw, vriestemperaturen ... naar buiten te gaan om je dieren te verzorgen? Heb je geld om eten te kopen én om eventueel een bezoek aan de dierenarts te betalen? Kun je een beroep doen op een kippenoppas wanneer je zelf voor meerdere dagen weg bent van huis? Of wanneer je ziek bent? Heb je genoeg tijd en zin om voor kippen te zorgen? En vooral: heb je tijd en zin om ze graag te zien?

Kun je op al deze vragen ‘Ja!’ antwoorden? Dan ben je misschien wel een goede kippenboer(in) in spe2. En wees maar zeker: kippen zijn lieve, slimme beestjes die je verlossen van keukenrestjes allerhande, die fantastische eierleveranciers zijn én die je ontzettend veel plezier bezorgen.

Hoe begin je eraan? Kies de juiste kip. Als je denkt dat een kip een kip is, dan heb je het verkeerd voor. Er zijn oneindig veel soorten kippen, met oneindig veel verschillende karaktertrekken of eigenschappen: groot, klein, veelkleurig, zwart, wit, grijs, met veel dons, weinig dons, met behaarde poten of niet, goede legger of minder goede legger, vlieger of geen vlieger, aanhankelijk, schuw, tam, rustig, opvliegend, lief ... (Het lijkt wel alsof ik hier over mensen aan het schrijven ben, behalve dan wat het leggen en het vliegen betreft.) Maar echt waar: de ene kip is de andere niet! Dus een goede raad: zoek zoveel mogelijk informatie op over de verschillende rassen en bepaal dan welk soort kip het beste bij jou en jouw tuin past. Maar maakt het voor jou niet uit welk soort kip er bij je komt wonen? Wil je gewoon wat gezellige dieren en af en toe een kakelvers eitje? Red dan een kip van een legbatterij* of uit een verrijkte kooi.

Je hebt kippen in allerlei soorten en maten...

zijdehoenders

zilverbrakelhennen en goudbrakelhaan

bruine legkippen

Ko Shamo hen met shamokuiken

*Wat is een legbatterij of een verrijkte kooi? Legbatterijen en verrijkte kooien vind je terug in legbedrijven. Een legbatterij bestaat uit kooien waarin de kippen zich nauwelijks kunnen bewegen. Per kip wordt een ruimte voorzien van 550 cm2. (Dat is ongeveer de oppervlakte van amper 5 handpalmen!) Doordat de dieren op zo’n kleine oppervlakte moeten leven, kunnen ze geen of toch weinig natuurlijk gedrag vertonen. Dikwijls pikken de dieren uit verveling zichzelf en andere kippen uit hun kooi helemaal kaal. Om dat tegen te gaan, kapt men vaak de snavels van de legkippen. De klassieke legbatterijen zijn sinds 2012 verboden in Europa. Kippen mogen nog wel gehouden worden in zogezegd ‘verrijkte kooien’. Zo’n kooi is iets groter dan een legbatterij (750 cm2) per kip en ze is ook iets hoger. Er is een zitstok en een legnest. Maar de dieren kunnen niet naar buiten en zien dus geen daglicht. Soms worden kippen in legbedrijven in kolonies gehouden. Ze zitten dan met 30 tot 60 kippen in een (grote) kooi. Ze hebben meer ruimte dan kippen in een verrijkte kooi, maar de voorzieningen zijn toch nog zeer beperkt en de kippen kunnen ook niet naar buiten en ze zien nooit daglicht. Kippen in legbedrijven worden ook gemanipuleerd met licht en speciaal voedsel, om meer eieren te leggen dan wat ze normaal zouden doen.

Een heuse villa hoeft niet Kippen zijn met weinig tevreden. Geef ze een droog, tochtvrij en proper huisje en voldoende ruimte om te scharrelen en ze zijn de koning te rijk! Het hok Kippen moeten een goed hok hebben waar ze ’s nachts in kunnen slapen en waar ze in kunnen schuilen voor regen, wind, sneeuw ... Op de markt zijn heel veel degelijke kippenhokken te koop. Maar misschien ben je wel een handige harry en knutsel je er zelf één in elkaar. Dat kun je doen met spiksplinternieuw hout, maar net zo goed met overschotjes of sloophout. Plaats het verblijf een stukje van de grond, om het knaagdieren moeilijker te maken om binnen te komen en om ervoor te zorgen dat regenwater makkelijk wegloopt. En zet het hok op een goede fundering of een harde ondergrond zodat ratten en muizen ook niet via de vloer kunnen binnendringen. (Je hoeft niet meteen te gillen, maar ratten en muizen komen gegarandeerd op bezoek in de buurt van een kippenhok!) Als het hok op poten staat, moet je zorgen voor een loopplankje. Maak dat niet te steil en voorzie het van een aantal latjes (op 10 cm van elkaar) die steun kunnen bieden aan de kippenpoten. De loopplank moet immers een trapje zijn en geen glijbaan!

Zorg voor een hok dat droog blijft en waarin het niet tocht. Zorg ook voor voldoende ventilatie3. Die ventilatie is vooral belangrijk voor momenten dat je de deur van het hok moet sluiten (omwille van weersomstandigheden of omwille van de aanwezigheid van bv. een vos ...). Wanneer er dan geen ventilatie is, zal de warme vochtige lucht neervallen op de kippen en daardoor kunnen ze ziek worden. Trouwens... het zal ook vlug beginnen stinken in het hok, en het hok schoonmaken met een wasknijper op je neus, is wellicht geen pretje. De bedoeling is dat je een luchtcirculatie krijgt zodat de warme vochtige lucht langs boven weg kan en er verse lucht binnen kan langs een lager gelegen punt. Plaats het hok zo dat de opening niet naar de regen- en windkant gericht is. Op die manier krijgen invallende regen en wind de minste kans. Leg houtkrullen op de bodem van het hok. Dat is zacht voor de kippen en dat houdt de bodem langer proper. Pas de grootte van het hok dat je koopt of bouwt aan aan de hoeveelheid kippen die je wenst. Of doe het andersom: koop geen vijf kippen als je hok maar ruimte biedt aan drie. Per 3 m2 kun je drie grote of vijf kleine kippen herbergen. Even een kijkje nemen. Hmm, het ziet er hier dik in orde uit!

Maak de wanden van het hok wit, dat maakt het gemakkelijker om klein - ongewenst, want ongezond voor de kippen - ongedierte** te ontdekken. Gebruik daarvoor witkalk, dat is milieuvriendelijk. **De vogelmijt of bloedluis Soms krijgen kippen ongewenst bezoek van luizen, vlooien of mijten. Geen enkele van deze diertjes is goed voor de kippen. Maar de vogelmijt is het meest gevaarlijk. De vogelmijt is een heel klein (een halve millimeter) spinachtig diertje. Dat klinkt schattiger dan het is. De vogelmijt drinkt het bloed van de kip. De piepkleine dieren hebben dus echt vampierenmanieren! En daaraan hebben ze dan ook hun niet-officiële naam ‘bloedluis’ te danken. Die naam klopt niet echt, want een vogelmijt is geen luis. (Een luis is een insect met zes poten en een mijt is een spinachtige met acht poten.) Maar de naam bloedluis is inmiddels zo ingeburgerd dat de vogelmijt waarschijnlijk nooit meer de juiste benaming zal krijgen. Een beet van de bloedluis veroorzaakt jeuk. Meerdere beten (bij een bloedluisplaag) kunnen dodelijk zijn voor een kip, omdat er te veel bloed van het dier wordt weggenomen. Bloedluizen wonen niet in het bloed of op de huid van de kippen, maar wel tussen kieren en spleten van de wanden van het kippenhok en op de zitstokken, de mestplank, de nestkast ... Maar ’s nachts worden ze heel actief en vallen ze de kippen aan.

Bloedluizen zijn grijs (je ziet ze dus overdag heel moeilijk zitten), maar wanneer ze bloed gedronken hebben, worden ze rood. Als je dan met een zaklamp naar de poten van de kippen schijnt, merk je de krioelende beestjes wel op. Bij beten van de bloedluis zijn er niet meteen symptomen te zien bij de kippen. Door de beten krijgen ze wel rode bultjes die licht kunnen jeuken. Maar dat is lastig waar te nemen. Pas bij echte overlast zullen de kippen bleek en vermoeid raken. Maar als je kippen in het hok ’s avonds onrustig zijn en constant met de poten tikken (om de luizen te verwijderen) dan moet er bij jou wel een belletje beginnen te rinkelen ... Bij een bloedluisplaag is er maar één optie: onmiddellijk het hok helemaal en zeer grondig schoonmaken en het ontsmetten. Er zijn heel veel middelen op de markt om dit te doen, maar let op: sommige middelen zijn ongezond voor jou en voor je kippen. Kijk daarom goed wat een middel precies doet alvorens het te gebruiken én vraag eerst raad aan je dierenarts!

Zitstokken Bedden hoef je niet te voorzien. Bijna alle kippenrassen slapen liefst op een stok. (Behalve zijdehoenders4 , die slapen graag lekker gezellig bij elkaar op de vloer.) Zorg ervoor dat de stokken de goede vorm hebben: niet rond, want dat geeft te weinig steun, wel ovaal van vorm en iets breder dan dik. Het spreekt voor zich dat je de breedte en de dikte van de stok aanpast aan de grootte van de kippen. (Voor grote rassen ongeveer 6 cm breed en 5 cm dik.)

De bedoeling is dat de kippen de tenen om de stok heen kunnen krullen zodat ze voldoende steun hebben. Neem stokken die goed afgerond zijn, zonder harde randen en zeker zonder splinters! De diertjes zitten er een hele nacht op en je wilt vast niet dat ze van hun stokje vallen. Hoeveel zitstokken je plaatst, hangt weer af van het aantal en de grootte van de kippen: op één lopende meter kunnen twee tot drie grote kippen plaatsnemen. Voorzie ook voldoende ruimte tussen de stokken en de wand van het hok (ongeveer 30 cm) én plaats de stokken op een hoogte die geschikt is voor jouw kippenras. (Afhankelijk van het ras en/of je kippen goed kunnen vliegen of niet: tussen de 25 en de 85 cm hoog.) Het is handig als de zitstokken eenvoudig uit het hok kunnen gehaald worden, want je zal ze heel geregeld moeten proper maken en ontsmetten. En waar je jezelf ook een grote dienst mee kunt bewijzen, is met een mestplank. Niet voor persoonlijk gebruik, natuurlijk, wel voor je eigen gemak. Zo’n mestplank moet niet, maar is wel aan te bevelen. Plaats er één (die gemakkelijk te verwijderen is) onder de zitstokken, zodat de kippenstront opgevangen wordt. Haal de plank een aantal keren per week uit het hok en maak ze proper. Zo blijft de bodem van het hok schoner en wordt het schoonmaken poepsimpel. Een fijne slaapplaats lijkt dit me!

Een legkast of legnest Kippen moeten een rustig plekje hebben waar ze hun ei kwijt kunnen. Het leggen van een ei is voor een kip een zwaar karwei. Het kan anderhalf tot twee uur in beslag nemen. Begrijp je nu waarom een rustig plekje zo belangrijk is voor hen? Vinden de kippen in het hok geen goede legplek, dan zullen ze er zelf één zoeken, buiten het hok. De vraag is dan of jij ooit de eieren zal vinden. En zo ja, in welke staat ze zich bevinden. Ooit al eens de geur van rotte eieren waargenomen? Hmm... Voorzie dus één of meerdere legnesten. Per drie kippen volstaat één legkast. Het donkerste hoekje in het hok is hiervoor uitermate geschikt. Of voorzie een legbak aan de buitenkant van het hok. Let erop dat je gemakkelijk bij en in het legnest kunt, want je zal er dagelijks de eitjes uit moeten halen. Vul de legkastjes met stro, dan worden ze extra knus. Mijn knusse legkast is aan de buitenkant van het hok bevestigd. Het luik bovenaan gaat open, zodat mijn baasje gemakkelijk de eieren kan rapen.

De kippenren Voor de ren geldt: hoe groter, hoe beter. In een kleine ren is het gras meteen verdwenen. Een minimum van 5 m2 per kip is zeker nodig. Eventueel kun je afwisselen tussen twee rennen, zodat het gras kan herstellen. Zorg ervoor dat je kippen niet uit de ren kunnen ontsnappen. Gebruik draad die hoog genoeg is, want sommige kippenrassen zijn handige vliegers. Je kunt de kippen wel kortwieken, door aan één vleugel de toppen van de slagpennen5 af te knippen (dat doet geen pijn), maar dan nog kunnen ze soms hoog springen. Woon je in een gebied waar vossen leven? Draai de afspanning aan de bovenkant van de ren naar buiten en graaf ze onderaan 50 cm in. Of leg enkele rijen tegels rond de ren en vermijd op die manier dat de vos zichzelf een weg graaft onder de omheining. Zet gerust een aantal planten in de ren. Ze zorgen voor schaduw en zitten vaak vol met insecten. En die zijn een lekkernij voor de kippen. En als er een kippenruzie*** uitbreekt, vormt een struik een ideale schuilplaats of een plekje om even te bekomen ... Voorzie in de ren ook een ‘zandplek’ voor de kippen. Een zandbad op een zomerse dag is voor een kip het ultieme genot. En voor de eventuele toeschouwer ook.

***Ruzie Kippen zijn sociale dieren met een eigen rangorde: de pikorde. Binnen de toom (= de groep kippen) kunnen geregeld kleine gevechten ontstaan, omwille van de rangorde of door verveling of overbevolking. Dat gaat gepaard met pikken: de hogere in rang pikt en de lagere in rang wordt gepikt. Soms vliegen de veren dan zelfs in het rond. Zolang zo’n ruzie niet echt uit de hand loopt, laat je hen maar doen. Anders zullen ze het later wel verder uitvechten. Maar als het extreme vormen aanneemt (en dat gebeurt dikwijls als je nieuwe kippen bij de vaste groep zet), moet je wel ingrijpen.

Het is hier een gezellige bende, in onze ren.

Kippen lusten veel, maar zijn geen vuilnisbakken! Voor een goede conditie van je dieren is een dagelijkse portie gemengde granen noodzakelijk. Het spreekt voor zich dat je ander voedsel geeft aan kuikens dan aan volwassen kippen. En kippen die veel eieren leggen, hebben ook andere behoeftes dan kippen die niet (meer) leggen. In iedere dierenspeciaalzaak vind je een uitgebreid gamma aan kippenvoeders. Vraag daar raad welk specifiek voeder het meest geschikt is voor jouw dieren. Voederen doe je best in een aangepaste voederbak. Plaats die in het hok, zo vermijd je mee-eters (muizen, ratten, vogels) en blijft het voedsel droog. Zorg ervoor dat de kippen een hele dag over voer kunnen beschikken. Wanneer ze enkel ’s morgens een afgemeten portie krijgen, gaan ze zich al meteen volproppen en dat kan leiden tot storingen in de spijsvertering. Dat betekent niet dat eten geven een voltijdse bezigheid moet zijn, hoor! ’s Morgens de bak vullen zodat er voldoende eten is voor een hele dag, is prima. Aan tafel!

Dat kippen afvalverwerkers zijn, wist je allicht ook al. Onkruid is voor hen een lekkernij. Ben je niet zeker of wat je aan de kippen geeft wel goed voor ze is? Probeer het gewoon! Kippen zullen iets dat ze niet lusten, laten liggen. Je merkt zo wel wat je de volgende keer op de composthoop mag gooien. Je hoeft ook niet bang te zijn voor giftige planten of onkruid. Kippen eten ze intuïtief6 niet op. Wie durft er nog beweren dat kippen dom zijn?! Keukenafval mag ook op het kippenmenu: schillen en bladeren van groenten en fruit, oudbakken brood, restjes van gestoofde groenten, gekookte aardappelen, frietjes, rijst, deegwaren, soep, tomaten, courgettes en meloenen ... Je diertjes zullen je graag zien komen! Maar wees wijs en geef hen geen beschimmeld eten, groene aardappeldelen, uien- en aardappelschillen, preibladeren, schillen van citrusvruchten, pikante etensresten, vlees, vis ... Want daar doe je hen en hun gezondheid geen plezier mee. Fijn gazonmaaisel is ook uit den boze. Dat begint al snel te gisten in de krop**** van de kip en dat zorgt dan voor een verstopping. Geef niet meer (keukenafval) dan wat tegen de avond allemaal opgegeten wordt. Blijft er toch eten over? Verwijder het, want ofwel ligt het te beschimmelen ofwel zullen muizen en ratten zich heel welkom voelen.

**** De krop Het voedsel dat kippen opeten komt in eerste instantie terecht in een soort opslagzakje: de krop. De krop bestaat uit een verzameling spieren. Het voedsel van de kip wordt er tijdelijk in opgeslagen en vermengd met speeksel. Daarna wordt de voedselmassa door de slokdarm naar de eerste maag, de kliermaag gestuurd. (En ja hoor: als ik schrijf over de eerste maag betekent dat meteen dat er ook een tweede maag is!) Aan het eind van de dag hebben kippen meestal een goed gevulde krop, terwijl die ’s morgens zo goed als leeg is. Door het eten van onjuist of te groot voedsel kan de krop verstopt geraken. Merk je dat een van je kippen rare bewegingen maakt met de hals? Dan moet je ingrijpen! Neem een spuitje met plantaardige olie, spuit die in kleine hoeveelheden in het bekje van het dier en laat de kip het telkens doorslikken. Masseer dan de krop en probeer op die manier de inhoud door te duwen naar de maag. Lukt het niet? Ga dan naar de dierenarts. Wellicht zal die de krop operatief leegmaken. Wacht daar niet te lang mee, want een kropverstopping kan dodelijk zijn.

Verder vinden kippen hun favoriete voedsel in de vorm van wormen, slakken, insecten ... tijdens het scharrelen. Kippen moeten kunnen scharrelen en daarbij liefst nog iets vinden. Het zit ingebakken in de aard van een kip om een hele dag bezig te zijn. Het bijeenscharrelen van voedsel houdt de dieren bovendien in conditie én in beweging.

En dat is dan weer goed tegen de verveling. Een kip die niets te doen heeft, wordt agressief en gaat zichzelf en haar rengenoten kaalplukken, soms zelfs tot bloedens toe. Merk je dat je kippen ook kleine steentjes eten? Denk dan niet meteen dat ze hun kluts kwijtraakten. Kippen hebben geen tanden en kunnen hun eten dus niet vermalen. Daarom hebben ze kiezel nodig. Die steentjes komen in de spiermaag (de tweede maag van de kip!) terecht en helpen daar het voedsel fijn te malen. Zo kan het voedsel beter in de darmen worden opgenomen. Dat is bevorderend voor een goede conditie van de dieren. Graantjes, wormen, steentjes ... ik lust alles!

Als de kippen niet over voldoende uitloop mét kleine steentjes beschikken, moet je zelf maagkiezel bijvoederen. Dat is te koop in de dierenwinkels. Meestal zit er in de zakjes een mix van maagkiezel en grit. Grit bestaat uit fijngemalen schelpen van schaaldieren (mossel- of oesterschelpen). Het bevat veel calcium (kalk) en mineralen. En dat hebben kippen nodig voor de vorming van de eierschalen***** en voor een gezond beenderstel.

*****Windeieren Windeieren zijn eieren die geen schaal hebben. Het eiwit en de dooier zijn enkel omwikkeld door een vlies. Wanneer je zulke eieren opraapt, moet je heel voorzichtig zijn of je knijpt er gewoon los doorheen. Het is niet abnormaal dat een hen7 die voor het eerst legt, windeieren produceert. Bij hennen die volop aan de leg zijn, wijst het leggen van zulke eieren wel op een probleem. Gebrek aan kalk kan de oorzaak zijn. Of misschien zijn de kippen zo productief dat ze kort na elkaar veel eieren leggen zodat de kalkvoorziening in hun lichaam het niet aankan. Dan zal er af en toe een windei in het nest terechtkomen. Zulke kippen moet je dus van extra kalk voorzien. Stress (door lawaai, schrikken, verplaatsen ...) kan ook een oorzaak zijn van het spontaan leggen van windeieren. Of heel af en toe wordt een ei te vroeg gelegd en is er nog geen kalklaag gevormd. Maar in deze gevallen is het leggen van een windei meestal eenmalig. Leggen je kippen langere tijd windeieren, dan is er waarschijnlijk iets anders aan de hand en breng je best een bezoekje aan de dierenarts. Ken je trouwens de uitdrukking: dat zal hem geen windeieren leggen? (Zoek de betekenis maar eens op!)

Eten is één ding, maar drinken moet er ook zijn! Geen enkel levend wezen kan zonder drinken. Kippen ook niet. Per dag drinkt een kip ongeveer 2 deciliter. Water, welteverstaan! En een kip die veel eieren legt, heeft nog meer water nodig. Dat komt omdat een ei uit wel 70% water bestaat. Zorg ervoor dat het drinkwater altijd vers en proper is en geef het een plaatsje buiten het kippenhok. Zo voorkom je dat het hok nat wordt en dat er strooisel in de drinkbak terechtkomt. Plaats een drinkbak op een verhoogje of koop een drinkbak waar de kippen niet in kunnen met hun poten. Anders is het water meteen vervuild. Zet de bak in de schaduw. Zo krijgen algen en bacteriën minder kans om te groeien. Maak de drinkbak regelmatig schoon. Jij drinkt ook niet uit een glas dat al sinds weken niet schoongemaakt werd. Toch?! Kippen houden niet van ijsjes. Bij vriesweer zal je dus de drinkbak regelmatig ijsvrij moeten maken. Heb je niet de mogelijkheid om dat te doen (omdat je hele dagen van huis bent), schaf je dan een drinkbakverwarmer aan. Dat is een soort plaat voor onder of een kabel voor in de drinkbak die door middel van elektriciteit (slechts 24 volt en daardoor helemaal veilig) verwarmd wordt. Door die warmte kan het water in de drinkbak niet bevriezen.

Onderhoud van het hok Het spreekt voor zich dat hygiëne in je kippenhok heel belangrijk is. Vuil trekt immers ongedierte aan en dat is rampzalig voor het afweersysteem van je kippen. Daardoor zal hun conditie snel achteruitgaan en zullen ze vlug ziek worden. Is er een mestplank in je hok, krab die dan enkele keren per week af. Geef het hok wekelijks een schoonmaakbeurt. Haal de uitwerpselen eruit en controleer of de bodembedekking aan vervanging toe is. Schrob de zitstokken proper. Check de legbakken en ververs regelmatig het stro. Controleer geregeld of de eet- en drinkbak nog proper zijn. De uitwerpselen uit de kippenren verwijder je gemakkelijk met een hark en een schep. Twee keer per jaar kan het hok een grondigere schoonmaak verdragen. Maak het helemaal leeg en poets het met water en zeep. Kippen zijn van nature uit propere dieren en zullen zich pas gelukkig voelen in een proper hok. En dat geluk gun je hen toch. Niet?

Een haan of geen haan? Sommige mensen denken dat je geen kippen kunt houden zonder haan. Niets is minder waar! Maar wat is nu het beste: wél of géén mannetjeskip? Voor de kippen zelf maakt het niet veel uit of een haan aanwezig is. Je zal dus voor jezelf moeten bepalen wat jij het meest praktische of het leukste vindt. Enkele punten ter overweging, kunnen je misschien helpen bij je beslissing. - Ook zonder haan kunnen kippen hun mannetje staan om eieren te leggen. - Wil je graag kweken met je kippen, dan is een haan een must, want hij zorgt voor de bevruchting van de eieren. - Heb je een haan, maar wil je geen kuikens? Geen probleem. Maar haal dan elke dag de eieren uit het nest, zo krijgt de kip niet de kans om de eieren te bebroeden. Zolang de bevruchte eitjes niet bebroed worden, verschilt een bevrucht ei niet van een onbevrucht ei. Je kunt het dus gewoon eten en je zal het verschil niet proeven. - Heb je geen haan, maar wil je toch kuikens? Ook daarvoor is een oplossing. Vraag bij een andere kippeneigenaar bevruchte eieren en laat die door jouw kippen uitbroeden! Bedenk wel op voorhand waar je met de kuikens heen kunt. Heb je zelf voldoende ruimte? Oké dan! Is dit niet het geval, dan moet je je kuikens weggeven of verkopen. En of je dat prettig zal vinden ... Zijn ze niet schattig, mijn kleintjes?

- Een haan heeft minimum vier kippen nodig (en bij kleinere rassen nog meer) om voldoende te kunnen trappen (zijn ‘ding’ doen). Een driftige haan met té weinig hennen is een kwelling voor de kippen. - Een haan tussen de kippen oogt Ik ben de baas! mooi! Hij geeft extra uitstraling aan de kippenren. - Een haan is de baas van de kippen. Hij staat bovenaan de rangorde. Is er geen haan, dan vormt dat geen probleem: vaak neemt een van de hennen de taak van de haan op zich. Ze wordt wat dominanter en gaat zich een beetje ‘hanig’ gedragen. - Een haan kraait, meestal in de vroege ochtend. En kippen kakelen, zul je denken. Inderdaad. Kippen kletsen heel wat af met elkaar. Maar kippengekakel geeft toch altijd minder geluidsoverlast dan hanengekraai. Sommige mensen vinden het gekraai van een haan heel leuk. Andere worden er bij wijze van spreken zot van. Informeer dus bij de buren ... Het zou niet de eerste keer zijn dat er een burenruzie ontstaat omwille van een haan! - Een haan wil zijn toom kippen beschermen zoals een echte gentleman8. Hij kan soms heel agressief uit de hoek komen. Vooral je kuiten (of die van een ander) zullen het geweten hebben in zo’n geval. Wees dus op je hoede, zeker als er kleine kinderen in de buurt zijn. - Hanen van sommige rassen (vaak de zwaardere soorten) zijn wel vaak heel tam en aanhankelijk. - Een haan legt geen eieren. Dus, als je er niet mee kweekt, moet je hem wel eten geven, maar krijg je er niets voor terug.

Kiplekker? Kippen worden niet zo gemakkelijk ziek. Maar als ze ziek zijn, laten ze het ook niet vlug merken. Observeer je dieren dus regelmatig en bekijk of ze zich heel normaal gedragen ... Afwijkende kenmerken kunnen zijn: stilzitten, rillen, diarree, groene ontlasting, bloed in de ontlasting, kop laten hangen, bol zitten, dikke buik, verlammingsverschijnselen, rare bewegingen met de nek, evenwichtsstoornissen, geen eetlust, uitstulping van de cloaca (opening waarlangs de poep en de eieren naar buiten komen), pinguïnhouding. .. Stel je een van deze symptomen vast, contacteer dan vlug je dierenarts. En geef je dieren de beste zorgen. Want écht waar: die megalieve, keischattige, superleuke, oergrappige kippen zijn het waard!

Spiegeltje, spiegeltje aan de wand, wie is de liefste kip van het land?

Woorduitleg 1 2 3 4 5 6 7 8

bezint eer ge begint = denk eerst goed na voor je iets doet in spe = in de toekomst ventilatie = luchtverversing zijdehoen = kippenras met haarachtig verenpak en vijf tenen slagpennen = de grootste veren aan een vleugel intuïtief = wat je aanvoelt zonder te hoeven denken hen = vrouwelijke kip gentleman = man die zich als een keurige heer gedraagt

Dit boekje maakt deel uit van de Verrekijkerbieb 6. ISBN 978 90 486 2537 6 Bestelnummer 60 1021 597 KB D/2016/0147/106 NUR 191 Foto’s: Frank Pollet Met dank aan de kippen en/of hanen van Annie, Geert, Greet en Oswald, Jo en Lieve, Sara en Gino. Verantwoordelijke uitgever die Keure Kleine Pathoekeweg 3, 8000 Brugge RPR 0405 108 325 © Copyright die Keure, Brugge

9 789048 625376

Niets uit deze uitgave mag verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt worden door middel van druk, fotokopie, microfilm of op welke wijze ook zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever. No part of this book may be reproduced in any form by print, microfilm or any other means without written permission from the publisher.