ucatieve uitgaven
BIEB
Monument in Gent Inge Misschaert
Kijker educatieve uitgaven
Verrekijker 6
5
Monument in Gent
1
Monu ... watte? Een monument is een gebouw of een gedenkteken. Zo’n gebouw of bouwwerk kan heel oud zijn. Historici1 vinden het heel belangrijk dat zulke monumenten voor het nageslacht bewaard blijven. Zo gaat een deel van onze cultuur en geschiedenis niet verloren. Ook nu nog worden er archeologische vondsten gedaan die we als monumenten kunnen klasseren2. Er zijn natuurmonumenten, landschapsmonumenten en aardkundige monumenten. In Vlaanderen wordt een keer per jaar een open monumentendag georganiseerd op de tweede zondag van september. Dan kan je gebouwen of monumenten die anders niet toegankelijk zijn, toch bezoeken. Het loont de moeite om dat een keertje te proberen in je eigen streek! In dit boekje lees je meer over een aantal belangrijke monumenten in de Vlaamse stad Gent. De moeite waard om er eens een dagje uit van te maken!
2
3
Het Gravensteen Het Gravensteen is de enige overgebleven middeleeuwse burcht in heel Vlaanderen. Geen wonder dat de Gentenaren trots zijn op hun kasteel! Heel bijzonder aan deze burcht is het verdedigingssysteem, maar ook het poortgebouw, de walmuur, de donjon3 , de verblijfplaats van de graaf en de paardenstallen kun je bezoeken. Al in de Romeinse tijd werd er een versterking gebouwd op de plek waar nu de burcht staat. De graven van Vlaanderen kozen voor deze hoge zandduin midden in waterige moerassen. Het was immers een uitstekend te verdedigen plek tegen aanvallers! Het kasteel diende eerst als versterking en verdediging tegen de invallen van de Noormannen. Later werd het kasteel uit hout vervaardigd en uitgebreid. Men noemde het dan ‘novum castellum’ of nieuwe versterking. In een nog latere fase werd het hout vervangen door steen, wat uiteraard nog sterker was. De burcht werd een toonbeeld van luxe met zelfs eigen toiletten, die men toen latrines noemde. Ook nu wordt er nog aan het kasteel verbouwd. Men wil immers dat het net als vroeger weer volledig in het water staat!
4
5
De Sint-Baafskathedraal Deze kathedraal werd eigenlijk als een romaanse4 kerk gebouwd in de 12e eeuw. Toen keizer Karel V er in 1500 gedoopt werd, was de verbouwing van de kerk nog steeds bezig. Van een romaanse stijl wilde men immers overstappen naar een gotische stijl (met veel spitse bogen en hoge glasramen), die in de middeleeuwen veel populairder werd. Het duurde daarna nog 58 jaar voor de kerk eindelijk klaar was. In de Sint-Baafskathedraal kan je heel veel kunstschatten bewonderen. Zo is er een altaar in wit en zwart en zelfs in rood marmer. Er is ook een preekstoel in eik, goud en marmer en er hangt een heel oud schilderij van Pieter Paul Rubens. Het belangrijkste werk is echter het ‘Lam Gods’ door de gebroeders Van Eyck uit 1432.
6
7
De boekentoren Deze toren kun je vinden in de buurt van het Sint-Pietersplein in Gent. De toren is wel 64 meter hoog en een ontwerp van de bekende Belgische architect Henry Van de Velde. Hij was ook een docent aan de universiteit van de stad. De toren is heel opvallend. Het is ook de belangrijkste opslagplaats van de bibliotheek van de universiteit. In de toren staan zo’n drie miljoen boeken. Weetjes • Helemaal boven in de toren is een reservoir met water, om in geval van brand meteen te kunnen blussen. • Vroeger werd het bovenste deel van de toren gebruikt als ontspanningsruimte voor het personeel. Er staat bijvoorbeeld een versleten biljarttafel! • De constructie bestaat uit beton en arduin5. Het grondplan ziet eruit als een Grieks kruis, als symbool voor de verbinding van de hemel en de aarde.
8
9
De opera Het muziektheater ‘opera’ werd in Gent op het einde van de 17e eeuw ontdekt. Een aantal opvoeringen worden georganiseerd tegen de wil van de bisschop. Maar de mensen in Gent vonden de opera zo leuk, dat ze een manege6 aan het plein de Kouter ombouwden tot een theater. Helaas brandde het gebouw af en het werd vervangen door een schouwburg. In de tweede helft van de 19e eeuw wilden de Gentenaren een nieuwe opera. Het oude gebouw werd dus weer afgebroken en vervangen door een gloednieuw pand. De architect die de taak op zich nam, was Louis Roelandt. Op 30 augustus in 1840 openden de deuren. Toen was er plaats voor bijna 2000 toeschouwers. Nu staat de teller op 1002. Weetjes • De feestzalen zijn samen 90 meter lang. • Een van de zalen beschikte over een plafondschildering met wolken erop. Maar deze schildering werd later overschilderd. • De kroonluchter in de theaterzaal heeft een diameter van drie meter en is vier en een halve meter hoog. Hij telt wel 84 lichtpunten. • Het podium is precies 11,40 meter breed en de toneeltoren is 23 meter hoog. • In de hoefijzervormige spektakelzaal, die prachtig versierd is, was het heel belangrijk om gezien te worden.
© Tom D’haenens
10
11
Het stadhuis Het stadhuis van Gent is gelegen aan de Botermarkt en dateert uit de 14e eeuw. Het gebouw kende verschillende bouwfasen en heeft een paar interessante kenmerken. In het begin van de 16e eeuw werden plannen gemaakt voor een nieuw schepenhuis. Maar door een opstand in Gent in 1540 geraakte het gebouw niet af. Een halve eeuw later kreeg het gebouw een nieuwe gevel. Nadien werd nog een volledig nieuw gebouw in dezelfde stijl gebouwd. Het doet denken aan de Italiaanse paleizen. Nadien werd er nog een conciërgehuis bijgebouwd dat al een andere stijl kreeg: de barok. De barokstijl is een veel meer versierde stijl, die sterk verschilt van de renaissancestijl.
12
13
De Sint-Pietersabdij De Sint-Pietersabdij is gelegen op de Blandijnberg, die met 28 meter het hoogste punt van de stad Gent vormt. Deze abdij ligt langs de oude Schelde. Amandus van Gent bouwde de abdij in de zevende eeuw op het terrein van een Gallo-Romein met de naam Blandinus. Hij stichtte ook de andere abdij in de stad, de Sint-Baafsabdij. Naast de Sint-Pietersabdij ligt de indrukwekkende Onze-LieveVrouw-Sint-Pieterskerk, die hieronder te zien is.
14
Weetjes • De gebouwen worden momenteel gebruikt door de kunsthal Sint-Pietersabdij. Het is dus een museum waar je op bezoek kunt gaan! • Ook De Wereld van Kina is in deze abdij gelegen. Dit is een natuurmuseum en erg interessant voor kinderen. Haal je ouders maar over om er eens heen te gaan! • De abdij werd in de negende eeuw geplunderd door de Vikingen! • Deze abdij bestond niet alleen uit een aantal gebouwen, maar ook uit hoeven, tuinen, woningen en landerijen. Zo vormde alles een abdijdorp, dat Sint-Pietersdorp heette. De bewoners hielden schapen en verhandelden de wol. • In 1796 werden de laatste monniken uit de abdij weggejaagd. Daarna werd de abdij eerst als legerkazerne, en daarna als gevangenis gebruikt. • Vroeger verbouwden de paters druiven op de hellingen naast de Schelde. Dat wordt sinds 2008 opnieuw gedaan. Ga de tuin maar eens bezoeken in de lente of de zomer en neem een picknickmand mee.
15
Het STAM Het stadsmuseum van Gent - kortweg STAM - is gelegen in de Bijlokesite. Het museum is opgebouwd uit een abdij uit de 14e eeuw, een klooster uit de 17e eeuw en een nieuwbouw uit de 21e eeuw. Het museum vertelt het verhaal van de ontwikkeling van de stad Gent. Weetjes • In de eerste zaal van het museum loop je over een reuzegrote luchtfoto van de stad. In deze zaal is ook een prachtige maquette7 van de stadskern te bewonderen. • Je krijgt het verhaal van de stad te zien, van de middeleeuwen tot nu. • In het museum staat een tafel met de belangrijkste torens van de stad in witte Legosteentjes nagebouwd. Je kunt er ook je eigen monument bouwen. • In het museum kunnen kinderen een zoektocht houden met het figuurtje Cuberdanny, een verwijzing naar het bekende Gentse snoepje: de cuberdon.
16
17
Het MSK Het Museum voor Schone Kunsten in Gent is een van de oudste musea van ons hele land. In dit museum kun je schilderijen, beelden, tekeningen, etsen8 en wandtapijten uit alle tijden bewonderen. Er hangt niet alleen Vlaamse, maar ook internationale kunst in dit museum. Elk jaar worden er enkele grotere tentoonstellingen georganiseerd.
18
De basiscollectie van het museum ontstond nadat de Fransen in de 18e eeuw beslag legden op belangrijke kunstschatten. Deze kunstwerken zijn nu onder andere in het Louvre in Parijs te bewonderen. Deze collectie werd af en toe uitgebreid met nieuw of eigentijds werk. Door gulle schenkers kreeg het museum veel kunstwerken erbij. Daardoor moest het bestuur op zoek naar een nieuwe, grotere locatie. In 1898 werd de collectie verplaatst naar het huidige museum, aan het Citadelpark. Het gebouw werd ontworpen door architect Charles Van Rysselberghe. Een van de bekendste werken in het museum is ‘De kruisdraging’ door Jeroen Bosch.
19
20
Dulle Griet De Dulle Griet is geen gebouw, maar een kanon. Het is een bombarde of pothond. Dat is een belegeringswapen dat in de 14e eeuw bij ons wordt gebruikt. Het woord ‘kanon’ wordt pas later gebruikt voor dit soort wapens. Vroeger werd het kanon ook ‘Grooten rooden duyvele’ genoemd. Grote rode duivel dus. Het wapen stamt uit 1431 en werd vermoedelijk vervaardigd door Jean Cambier. Hij leverde wapens aan Filips de Goede. Het kanon werd in 1578 in Gent gebruikt in de strijd tegen de Spanjaarden. Het wapen werd gemaakt uit smeedijzer en ijzeren hoepels. Het is meer dan vijf meter lang en weegt meer dan 12.000 kilo. Dit kanon kon projectielen van 64 cm diameter en bijna 300 kg wegkatapulteren! Sinds 1943 is de Dulle Griet een beschermd monument. Ze staat op een pleintje dat het ‘Groot Kanonplein’ wordt genoemd. Er doen verschillende legendes de ronde over de naam van dit grof geschut. Wellicht komt de naam van een verbastering van het Duitse ‘hölle gerät’ wat ‘hels geschut’ betekent.
21
Het Huis van Alijn Het Huis van Alijn is een museum over het dagelijkse leven in de 20e eeuw. Het is gevestigd in het Kinderen van Alijnshospitaal. Dat was vroeger een godshuis9. Het verhaal erachter doet een beetje aan Romeo en Julia denken! Twee families, Alijn en Rijms, hebben een ruzie waarbij doden vallen. Daarna stichtte de familie Alijn het godshuis in 1363 als zoenoffer10.
Weetjes • Wie opgenomen werd in het hospitaal, mocht geen huizen in bezit hebben. Hij mocht wel zijn andere bezittingen houden. • Het huis bestaat sinds de 16e eeuw uit een toegangspoort en acht huisjes aan de straatkant. Er is een binnenplein waarrond zestien driekamerwoningen gelegen zijn. Ten slotte is er ook een kapel. • Als je het museum bezoekt, kun je de opdrachten uitvoeren met het spookje Hendrik aan je zijde.
22
23
Woorduitleg 1
historici = mensen die de geschiedenis onderzoeken en proberen te verklaren 2 een monument klasseren = een monument op een lijst met beschermde monumenten zetten 3 donjon = de grote toren van het kasteel waarin de landheer woont 4 romaanse stijl = bouwstijl uit de middeleeuwen (sober, duister, zware vormen, ronde bogen …) 5 arduin = blauwgrijze kalksteen 6 manege = paardrijschool 7 maquette = nagebouwd model in het klein van een gebouw, monument … 8 ets = afdruk van een tekening die in een koperen of zinken plaat is gegraveerd 9 godshuis = tempel, kerk 10 zoenoffer = offer om iets goed te maken
24
Wat is een monument? Wanneer werd het gebouwd? Welke monumenten zijn er zoal in Gent? In dit boekje lees je meer over de stad en haar belangrijkste gebouwen en monumenten.
Dit boekje maakt deel uit van de Verrekijkerbieb 6. ISBN 978 90 486 2537 6 Bestelnummer 60 1021 597 KB D/2016/0147/106 NUR 191 Foto’s: Shutterstock Verantwoordelijke uitgever die Keure Kleine Pathoekeweg 3, 8000 Brugge RPR 0405 108 325 © Copyright die Keure, Brugge
9 789048 625376
Niets uit deze uitgave mag verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt worden door middel van druk, fotokopie, microfilm of op welke wijze ook zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever. No part of this book may be reproduced in any form by print, microfilm or any other means without written permission from the publisher.