Ontdek
Wie ben ik?
1 Bekijk de video en beantwoord de vragen.
a Wat vond je van de video? Kruis aan.
leuk grappig saai
b Ken je de personen in de video?
c Andy Peelman is een bekende Vlaming. Als jij meer wil weten over Andy Peelman, hoe ga je dan aan de slag? Kruis aan.
Ik vraag het aan
Ik zoek het op.
d Stel je voor dat jij een bekend persoon bent. Waarom ben je dan bekend? Vertel.
e Als jij bekend bent, dan bestaat er van jou ook een kaartje voor het spel ‘Wie ben ik?’ Daar moet de juiste informatie op staan. Vul in.
ALS IK MOET KIEZEN: pizza frietjes chips snoep tekenen schilderen YouTube Netflix hond kat ijs taart sporten gamen
2 Speel het spel ‘Wie ben ik?’
iemand die als beroep grappig doet
Routeplanner
Ken jezelf en leer de anderen kennen
1 Heel wat nieuwe gezichten… We gaan speeddaten!
2 Bekijk het communicatiemodel.
Het communicatiemodel
ZENDER spreker schrijver tekenaar fotograaf
BEDOELING
Ik kies een tekst om te ontspannen, om nieuws te brengen,om iets uit te leggen …
BOODSCHAP
tekst (verhaal, vraag, artikel, instructie …)
MANIER
gesproken / geschreven beelden / gebaren
SITUATIE
waar, wanneer, omstandigheden
opdracht
ONTVANGER luisteraar lezer
BEDOELING
Ik denk na welke boodschap de zender wil geven: ontspannen, nieuws brengen, iets uitleggen …
3 Lees de zinnen. Noteer ‘O’ als het over de ontvanger gaat en ‘Z’ als het over de zender gaat.
a De leerlingen bekijken het filmpje op YouTube.
b De komiek vertelt een grap op televisie.
c Het publiek lacht om de grap.
d De leerkracht leest de formulieren van de leerlingen.
e De leerling knipoogt stiekem naar zijn buurmeisje.
4 Lees de situaties en vul aan. Bekijk eerst het voorbeeld.
a Eva vraagt aan haar broer of hij alle koekjes zal opeten.
Zender: Eva
Ontvanger: haar broer
Manier: gesproken
Boodschap: vraag
Bedoeling: Eva wil weten of ze ook een koekje mag nemen.
b De zanger vraagt aan zijn manager: “Komen er veel mensen naar het optreden vanavond?”
Zender: de zanger de manager
Ontvanger: de zanger de manager
Manier: gesproken geschreven
Boodschap: instructie vraag
Bedoeling:
c Mien en Rosie zitten op de speelplaats op een bankje. Mien ziet de leerkracht struikelen. Alle boeken vliegen in het rond. Ze glimlacht, geeft Rosie een stomp en wijst naar de leerkracht.
Zender:
Ontvanger:
Manier:
Boodschap: instructie: Kijk daar!
Bedoeling:
5 Bekijk de identiteitskaart. Welke informatie vind je? Vertel.
baas
land waar je vandaan komt
6 Vertel wat op jouw identiteitskaart staat. Zeg het in zinnen.
a Naam en voornaam
b Geboorteplaats
c Nationaliteit
d Geboortedatum
Soorten zinnen
Er zijn verschillende soorten zinnen.
Mededelende zinnen: je wil iets meedelen of vertellen. Deze eindigen met een punt
Thomas wil ook een koekje.
Vragende zinnen: je wil iets vragen. Deze eindigen met een vraagteken.
Simon, wil jij ook een koekje?
Welk koekje wil Louise?
7 Lees de zinnen. Noteer ‘M’ als de zin mededelend is en ‘V’ als de zin vragend is.
a Ik droom over de vakantie.
b Hanne danst in de regen.
c Wat eet jij graag?
d De trainer vraagt of de keeper pijn heeft.
e Weet jij waar Texas ligt?
8 Je krijgt een kaartje met een woord. Maak eerst een mededelende zin met het woord en daarna een vragende zin. Zeg je zinnen luidop.
9 Mensen denken vaak dat ze alles weten over bekende personen. Maar is dat wel zo? Wat weet jij over …? Bekijk de foto’s en vertel.
Moeilijk? Beschrijf eerst het uiterlijk, wat je ziet op de foto. Weet je nog iets over deze personen dat je niet ziet op de foto?
10 Keer jezelf binnenstebuiten! Voer de opdrachten uit.
a Omschrijf jezelf a.d.h.v. enkel uiterlijke kenmerken.
b Omschrijf jezelf a.d.h.v. alles wat je niet ziet: karaktereigenschappen, interesses …
11 Vind jij het juiste woord in dit hoofdstuk? Noteer.
a Mijn oom is … van een groot bedrijf.
b Onze buurvrouw heeft de Chinese …
c Ik hou ervan om mensen aan het lachen te maken. … zou een goed beroep zijn voor mij.
© BELGA NEWS AGENCY / ALAMY STOCK PHOTO © BELGA NEWS AGENCY / ALAMY STOCK PHOTO
© DPA PICTURE ALLIANCE / ALAMY STOCK PHOTO
© BELGA NEWS AGENCY / ALAMY STOCK PHOTO
Niet zomaar een naam…
1 Lees de tekst en beantwoord de vragen.
bijzondere
grappig gemeenste
Als het kind maar een naam heeft
Nog voor een baby geboren wordt, proberen papa en mama er een passende naam voor te bedenken. Je moet dan als ouder op zoek naar een mooie en tegelijk liefst originele naam, die als het kan ook nog past bij het karakter van het kleine wezentje. Niet gemakkelijk!
de kleine baby
Sommige mensen gaan wel erg ver. Zo vond een Nieuw-Zeelands koppel er niets beters op dan hun dochtertje ‘Talula does the Hula from Hawaii’ te noemen. Als je weet dat de Hula een dans is uit Hawaii, weet je dus meteen dat het arme kind eigenlijk ‘Talula doet de Hula van Hawaii’ heet. Pa en ma mochten dat dan wel bijzonder geestig vinden, rechter Rob Murfitt kon er minder om lachen. Toen de ouders van het meisje gingen scheiden en beiden voor het kind wilden zorgen, besliste de rechter dat geen van de ouders voor haar zou mogen zorgen tot ze haar een nieuwe naam hadden gegeven. De rechter had al heel wat gekke namen gehoord tijdens zijn loopbaan. Wat dacht je bijvoorbeeld van een tweeling waarvan de ene Fish en de andere Chips heette? Of die andere tweeling die met de naam van een sigarettenmerk door het leven moest: Benson en Hedges. De grofste naam was volgens de rechter echter ‘Number 16 Bus Shelter’ (bushokje nr. 16). We willen niet weten wat er in dat bushokje negen maanden voor de bevalling gebeurd is…
a Wat voor namen had rechter Rob Murfitt al gehoord tijdens zijn loopbaan? Kruis alle juiste antwoorden aan.
de naam van een gerecht de naam van een videospel de naam van een bushokje de naam van een sigarettenmerk
niet slecht
strijd over wetten en regels
Maar niet alleen in Nieuw-Zeeland geven mensen hun kinderen gekke namen. Zo noemde een man in Saoedi-Arabië in 2008 zijn dochtertje Ghalaa. Klinkt niet onaardig denk je misschien, maar het wordt minder leuk als je weet dat Ghalaa niet meer of minder dan ‘prijsstijging’ betekent. Leuk hoor, als je pa je daarmee gaat vergelijken… En dan is er nog het koppel uit Zweden dat hun zoontje Lego wilde noemen en na een lange juridische strijd nog gelijk kreeg ook. De ouders van Veranda en Ikea, twee meisjesnamen die eerder wel door de Zweedse rechtbank geweigerd werden, keken er verbaasd van op.
b In welk land wilde een koppel hun zoontje Lego noemen? Markeer het land in de tekst.
In China kregen in 2001 plots 553 baby’s de naam Aoyun. Dat jaar werd bekend dat de Olympische Zomerspelen 2008 in Peking zouden plaatsvinden en Aoyun betekent… juist, je raadt het al… Olympische Spelen. Momenteel zijn er trouwens al meer dan 4000 Chinese kinderen met die naam.
carrière
c Waarom kregen in 2001 in China 553 baby’s de naam Aoyun? Kruis aan.
Aoyun betekent ‘Olympische Spelen’. In 2001 werd bekendgemaakt dat de Olympische Spelen in 2008 in Peking in China zouden plaatsvinden.
Aoyun was de hoofdrolspeler in een bekende Chinese film.
Aoyun was de naam van de nieuwe Chinese keizer.
Dichterbij, in België en Nederland heb je dan weer veel voornamen die een aparte betekenis krijgen in combinatie met de familienaam. Zo is Annelies Tock de naam van een bekende kinderboekenschrijfster. Niets mis met die naam natuurlijk, maar het wordt wel anders als iemand met die familienaam haar zoontje Lex zou noemen. Lex Tock… Een naam om van te snoepen!
samen met woorden die samen grappig klinken in plaats van
d Vind jij in de tekst een naam om van te snoepen? Markeer die naam in de tekst.
In 2007 ging men in een radioprogramma op de Nederlandse zender 3FM voor het eerst op zoek naar wat de ‘schaamnaam van het jaar’ genoemd werd. Iedereen mocht namen insturen op voorwaarde dat ze ook echt bestonden. En ja hoor… In de loop van de jaren doken er heel wat grappige inzendingen op. Soms is het even zoeken naar de woordspeling, maar het lukt je vast wel die te vinden. Wat dacht je bijvoorbeeld van: Dick Wijfje, Henny-Spekken-Bonen, mevrouw Verdwaald-Onderwater en Yvette Kip? De wedstrijd werd dat jaar gewonnen door Wil Mostert en Jannie Uit de fles. Als je hun namen in de juiste volgorde zet, krijg je zowaar een hele zin te lezen ‘Wil – Jannie Mostert – Uit de fles?’
e Wat wordt er in de tekst bedoeld met een ‘schaamnaam’? Kruis aan.
een naam die je gebruikt om iemand uit te schelden een naam waarmee je wordt uitgelachen een artiestennaam die je gebruikt i.p.v. een echte naam
Leuk is ook dat de ‘schaamnamen’ gecontroleerd werden op hun echtheid. De twee dj’s die verantwoordelijk zijn voor het programma, bellen zelf alle deelnemers op om te controleren of de namen niet verzonnen werden. Ook in het Verenigd Koninkrijk, waar men een soortgelijke zoektocht ondernam, kwam men echte pareltjes op het spoor. Als je ook maar een klein beetje Engels kent, lach je je toch een deuk bij het horen van namen als Mary Christmas en Hazel Nutt.
f Bekijk de cartoon. Leg uit waarom dit grappig is.
2 Welke woorden vind je nu nog moeilijk? Kies er twee uit. Ga op zoek naar hun betekenis.
Hoe kan je de betekenis van een woord achterhalen?
1 Kijk naar de hele zin. Begrijp je het woord dan?
2 Zit er een ander woord verstopt in het woord?
3 Gebruik een woordenboek.
4 Vraag aan iemand anders wat het betekent.
3 Ben jij tevreden met jouw naam? Vertel.
4 In de tekst in oefening 1 staan heel wat woorden in het meervoud. Zoek meervouden in de tekst en noteer ze in de juiste kolom. Zorg dat er in elke kolom twee woorden staan.
Vind je geen twee woorden voor elke kolom? Bedenk dan zelf een woord en noteer het erbij.
Het meervoud
Als je meer dan één van iets hebt, dan moet het woord in het meervoud staan.
Bij de meeste woorden voeg je en of s toe. boek – boeken, jongen – jongens
Let op! Bij woorden met een korte klinker moet je de medeklinker verdubbelen. vlag – vlaggen
Als een woord eindigt op -i, -a, -o, -u, -y dan maak je het meervoud met ‘s. auto – auto’s, baby – baby’s
Sommige meervouden eindigen op eren kind – kinderen
Let op! Soms veranderen er letters als je het meervoud vormt. roos – rozen, druif – druiven
een ander woord met dezelfde betekenis
5 Verbind de woorden met de juiste uitleg of een synoniem. origineel grappig fish and chips strijd over wetten en regels niet onaardig carrière het kleine wezentje samen met geestig bijzonder juridische strijd gerecht met frietjes en vis loopbaan gemeen in combinatie met de kleine baby
grof niet slecht woordspeling woorden die samen grappig klinken
Publieke helden
1 Bekijk de boekcover en lees de achterflap. Vul de informatie over deze persoon aan. Beantwoord de vragen.
kwajongensstreken
de: het: een: gebaseerd
a Naam:
b Het gaat over een man – een vrouw.
c Deze persoon leeft nog – is overleden
d Deze persoon hield als kind erg veel van boeken en verhalen tennis spelen in het bos
e Deze persoon werd bekend omdat
f Zou jij zoals Astrid willen zijn? Waarom wel of niet? Vertel.
Het lidwoord
De, het en een zijn lidwoorden.
de jongen, het verhaal, een kat
2 Markeer de lidwoorden op de achterflap in oefening 1. Hoeveel heb je er gevonden van elke soort? Vul in.
NAAR: SÁNCHEZ VEGARA, M.I.,& HUNTER, L., VAN KLEIN TOT GROOTS –ASTRID LINDGREN, RIJSWIJK, DE VIER WINDSTREKEN.
3 Bekijk de boekcover en lees de achterflap. Vul de informatie over deze persoon aan. Beantwoord de vragen.
wordt de volgende koning
a Naam:
b Het gaat over een man – een vrouw
c Deze persoon leeft nog – is overleden.
d Deze persoon hield als kind erg veel van voetballen de natuur zandkastelen bouwen
e Deze persoon werd bekend omdat
f Zou jij zoals Charles willen zijn? Waarom wel of niet? Vertel.
Het zelfstandig naamwoord
Een zelfstandig naamwoord geeft een naam aan iets of iemand: planten, dieren, voorwerpen, personen …
boom, kameel, zus, matroos, Anne, rots
4 Markeer de zelfstandige naamwoorden in deze zin.
Bij zijn kroning beloofde hij een goeie koning te zijn met respect voor het volk.
Hoeveel verschillende zelfstandige naamwoorden heb je gevonden?
5 Bekijk de boekcover en lees de achterflap. Vul de informatie over deze persoon aan. Beantwoord de vragen.
a Naam:
b Het gaat over een man – een vrouw
c Deze persoon leeft nog – is overleden.
d Deze persoon hield erg veel van boeken lezen naaien mode
e Deze persoon werd bekend omdat
f Zou jij zoals Coco willen zijn? Waarom wel of niet? Vertel.
Het bijvoeglijk naamwoord
Een bijvoeglijk naamwoord geeft meer uitleg over een zelfstandig naamwoord. Het vertelt hoe het is.
mooi, groot, mannelijk, papieren
6 Markeer de bijvoeglijke naamwoorden in deze zin.
Ze zorgde ervoor dat moderne vrouwen niet meer enkel strakke korsetten en lange rokken moesten dragen.
Hoeveel heb je er gevonden?
7 Bekijk de boekcover en lees de achterflap. Vul de informatie over deze persoon aan. Beantwoord de vragen.
wetenschap over de natuur
a Naam:
b Het gaat over een man – een vrouw
c Deze persoon leeft nog – is overleden.
d Deze persoon hield als kind erg veel van wiskunde tekenen natuurkunde
e Deze persoon werd bekend omdat
f Zou jij zoals Einstein willen zijn? Waarom wel of niet? Vertel.
8 Noteer twee zelfstandige naamwoorden uit de achterflap in oefening 7.
9 Bekijk de gemarkeerde woorden op de achterflap in oefening 7. Spreek je ze uit met een korte of een lange klank? Noteer de woorden in de juiste kolom. Bedenk nog een woord met een korte en een lange klank en noteer ze erbij.
KORTE KLANK LANGE KLANK
Korte en lange klanken
Je kunt klanken kort of lang uitspreken.
a, e, i, o en u zijn korte klanken.
bal, gek, kind, dof, zus
aa, ee, oo, uu, ui, ei, ij, oe, eu, au, ou en ie zijn lange klanken.
gaan, veel, door, muur, huis, meisje, tijd, vroeg, keuze, pauw, hou, niets
Let op! Als je op het einde van een lettergreep aa, ee, oo of uu hoort, dan schrijf je maar één klinker.
staren, delen, boven, buren
10 Kleur de woorden en hun betekenis of synoniem in dezelfde kleur.
eerbied kwajongensstreken respect
gebaseerd kledingstuk voor de taille korset
geïnspireerd wetenschap over de natuur troonopvolger
kattenkwaad wordt de volgende koning natuurkunde
11 Wat is een held of heldin volgens jou? Je mag meerdere zaken aankruisen. Je mag ook zelf iets invullen.
iemand die heel sterk is iemand die heel slim is iemand die anderen helpt iemand die alles durft iemand die tegen het kwade strijdt iemand die het opneemt voor zwakkeren
12 Wie is jouw persoonlijke held of heldin? Waarom? Vertel.
Ook dieren hebben een identiteit!
Heb jij een huisdier? Misschien heeft jouw huisdier ook wel een bijzondere eigenschap!
1 Lees de teksten en ontdek tien grappige dierenweetjes. Markeer in elke tekst drie belangrijke woorden. Voer de opdrachten uit.
Duiven ‘headbangen’ voor beter zicht
1 plaats waar je staat
Een duif kan moeilijk diepte inschatten. Dat komt doordat zijn ogen aan de zijkant van zijn kop zitten. Je kunt dit vergelijken met het kijken met één oog. Zie dan maar eens hoe ver iets van je af is. Door snel met zijn kop te schudden, krijgt de duif beelden binnen vanuit meerdere standpunten. Die brengt hij dan samen om diepte te kunnen zien. Ook kan een duif beweging beter zien door het kopschudden. Bij het lopen staan zijn kop en dus ook zijn ogen dan tijdelijk stil. En als je stilstaat zijn bewegingen veel gemakkelijker te zien dan wanneer alles beweegt.
a Dit is een vraag waarop je het antwoord in de tekst vindt.
Waarom schudt een duif met zijn kop?
b Dit is het antwoord in een goede zin.
Een duif schudt met zijn kop om beter diepte en beweging te kunnen zien.
Soorten vraagzinnen
Er bestaan verschillende soorten vraagzinnen.
Ja-neevraag: het antwoord op deze vraag is ‘ja’ of ‘nee’.
Kom je ook naar mijn feestje?
Vraagwoordvraag: deze vraag begint met een vraagwoord. Je vraagt meer informatie.
WIE? Wie gaat er mee?
WAT? Wat zullen we eten?
WELK(E)? Naar welke muziek luister jij?
WAAR? Waar ga jij naar school?
HOE? Hoe oud ben jij?
WANNEER? Wanneer ga je naar de winkel?
WAARMEE? Waarmee poets je je schoenen?
WAAROM? Waarom antwoord je niet?
Let op! Vergeet het vraagteken niet.
Een giraffe kan een tong van een halve meter hebben
De gemiddelde lengte van een volwassen giraffentong is 45 centimeter. Het komt zelfs vaak voor dat de tong langer dan 50 centimeter is! Een giraffe gebruikt zijn tong om bladeren en takjes naar binnen te krijgen. Hoe langer de tong, hoe meer hij in één hap kan eten.
te eten
c Bedenk een goede vraag bij het antwoord hieronder. Markeer het vraagwoord.
d Dit is het antwoord in een goede zin.
Een giraffe gebruikt zijn tong om bladeren en takjes naar binnen te krijgen.
De botten van sommige walvissen werken als klankkast
Uit onderzoek weten we dat de schedel van een baleinwalvis werkt als een klankkast
Walvissen gebruiken geluiden van een zeer lage frequentie. Daarom hebben ze een grote ontvanger nodig. De schedel van de walvis vangt de trillingen op en werkt samen met het gehoor van de walvis.
e Dit is een vraag waarop je het antwoord in de tekst vindt.
kast die geluid sterker maakt zoals bij een gitaar toonhoogte
Waarom hebben de geluiden van een walvis een grote ontvanger nodig?
f Zoek het antwoord in de tekst en noteer het in een goede zin.
Een dolfijn herkent zichzelf in de spiegel
Dit is best bijzonder. Veel dieren denken dat ze een ander dier in de spiegel zien. We kennen allemaal de filmpjes wel van een kat die een spiegel aait (of de kat in de spiegel aanvalt).
Onderzoek met jonge dolfijnen heeft getoond dat dolfijnen écht in de spiegel kijken en zichzelf herkennen.
g Bedenk een vraag waarop je het antwoord vindt in de tekst. Noteer je vraag hier. Markeer het vraagwoord.
h Noteer het antwoord in een goede zin.
De hoorn van een neushoorn is van hetzelfde materiaal als jouw haar De hoorn bestaat namelijk uit keratine. Dat is dezelfde stof die je vindt in onder andere mensenharen, nagels, klauwen en hoorns. Tot voor kort waren er allerlei fabeltjes rondom de hoorn van een neushoorn. Zo geloofde men dat het een krachtig geneesmiddel was of dat het samengeperste haren waren. Wetenschappers hebben ontdekt dat dat niet klopt.
i Bedenk een vraag waarop je het antwoord vindt in de tekst. Noteer je vraag hier. Markeer het vraagwoord.
j Noteer het antwoord in een goede zin.
Nachtvlinders vliegen naar een lamp omdat ze denken dat het de maan is
Nachtvlinders die naar het licht vliegen? Gek, toch? Eigenlijk niet! Nachtvlinders gebruiken de maan om te navigeren in het donker. De laatste jaren zijn er natuurlijk ‘s nachts veel meer lichtjes waarneembaar dan alleen de maan. Nachtvlinders raken erdoor in de war en denken dat een lamp de maan is!
verzonnen verhaaltjes met dieren in de hoofdrol de juiste weg vinden
k Bedenk een vraag waarop je het antwoord vindt in de tekst. Noteer je vraag hier. Markeer het vraagwoord.
l Noteer het antwoord in een goede zin.
Mieren kunnen niet doodvallen
Mieren hebben een bijzonder laag gewicht ten opzichte van hun grootte. Dit zorgt ervoor dat een mier trager valt, aan maximaal vijf kilometer per uur. Ook is het lichaam van een mier ontzettend sterk gebouwd, waardoor hij wel tegen een stootje kan. Al valt een mier uit de hoogste boom van het bos, hij zal niet snel genoeg gaan om dood te vallen.
m Bedenk een vraag waarop je het antwoord vindt in de tekst. Noteer je vraag hier. Markeer het vraagwoord.
n Noteer het antwoord in een goede zin.
Een slak kan drie jaar slapen zonder te eten
Een slak houdt elk jaar een winterslaap, waarin hij niets eet. De lage temperaturen zorgen ervoor dat de slak bijna niks nodig heeft. De slak ontwaakt terug als het warm genoeg is. Soms is dat pas drie jaar later omdat de zomers koud zijn geweest. Maar dat is geen probleem voor een slak!
o Bedenk een vraag waarop je het antwoord vindt in de tekst. Noteer je vraag hier. Markeer het vraagwoord.
p Noteer het antwoord in een goede zin.
Vlinders proeven met hun pootjes
Een vlinder heeft smaakreceptoren onder zijn pootjes. Als hij landt, kan hij daardoor meteen proeven waarop hij staat. Proeft hij iets lekkers, dan kan hij zijn lange tong uitrollen naar het oppervlak om ervan te snoepen.
q Bedenk een vraag waarop je het antwoord vindt in de tekst. Noteer je vraag hier. Markeer het vraagwoord.
r Noteer het antwoord in een goede zin.
Zeeotters houden elkaars handje vast
Zeeotters moeten ook slapen. Omdat ze veel in zee zijn, doen ze dit gewoon in het water. Daar zijn ze vaak veiliger dan aan land. Ook zijn zeeotters groepsdieren, dus om te voorkomen dat ze in hun slaap uit elkaar drijven, houden ze elkaar vast. Lief hé?
wordt wakker zintuig waarmee je smaak proeft zorgen dat het niet gebeurt
s Bedenk een vraag waarop je het antwoord vindt in de tekst. Noteer je vraag hier. Markeer het vraagwoord.
t Noteer het antwoord in een goede zin.
2 Welke woorden vind je nu nog moeilijk? Kies er twee uit. Ga op zoek naar hun betekenis.
3 Werk per twee. Lees om de beurt een vraag die je noteerde bij de dierenweetjes. Vinden jullie telkens het antwoord in de tekst?
4 Denk na over jouw werk. Kruis aan.
Ik vormde altijd goede vragen.
Ik vormde soms goede vragen.
Het lukte me nog niet om goede vragen te vormen.
Het werkwoord
Een werkwoord is een woord dat zegt wat iets of iemand doet of wat er gebeurt
Dit kan een handeling zijn of een toestand.
Bas loopt elke dag naar school.
Papa zaagt een plank doormidden.
Het echtpaar trouwt in het gemeentehuis.
De gasten vieren feest.
Maurice voelt zich verdrietig.
Ik heb het koud.
‘Zijn’ en ‘worden’ zijn bijzondere werkwoorden.
Samen met een zelfstandig naamwoord zeggen ze wie of wat iemand of iets is of wordt.
Papa is kampioen
De rups wordt een vlinder
Samen met een bijvoeglijk naamwoord zeggen ze hoe iemand of iets is of wordt.
Je neef is heel sportief
De kleren worden vuil.
5 Lees dierenweetjes 8, 9 en 10 nog eens opnieuw. Markeer alle werkwoorden. Vul daarna de tabel hieronder in.
INFINITIEF
STAM (IK-VORM) STAM + T (JIJ/HIJ/ZIJ …) slapen eten houden zorgen ontwaken proeven landen snoepen moeten doen voorkomen drijven
Let op! Als de stam van een werkwoord eindigt op -t, dan hoef je geen extra -t toe te voegen.
6 Lukt het ook bij deze werkwoorden? Vul de tabel in.
kunnen
hebben zijn uitrollen
Eén grote familie
1 Bekijk de video en beantwoord de vragen.
a Hoe heet de familie?
b Welke sport beoefent Francesco?
c Wat doet Stephanie van kleins af aan?
d Wie is er een goede studente?
e Wat is het belangrijkste voor Junior?
f Wat is de grote droom van Eddy?
Hoofdletters
Wanneer schrijven we een hoofdletter?
Aan het begin van een zin:
Ik schrijf een korte zin.
Bij namen (voornamen en familienamen, we noemen dat eigennamen):
Lander Mertens
Bij aardrijkskundige namen en afleidingen daarvan:
Frankrijk, Noordzee, Italiaanse …
2 Markeer alle hoofdletters in de vragen en antwoorden in oefening 1.
3 Bekijk de video opnieuw. Vul de stamboom aan.
voorstelling van een familie
Magali
Devon, Noa, Yukka
Christopher
Iluna, Mageno, Elara
Weet je het nog?
4 Vul de zinnen aan a.d.h.v. de stamboom.
a Francesco en Junior zijn
b Devon en Iluna zijn en
Pauline
c De vader van Junior is .
d De moeder van Christa is
e Magali is de tante van , en
f Stephanie is de dochter van en
Mensen en dieren om mij heen
1 Noteer jouw naam of plak jouw foto in de middelste cirkel. Noteer de namen van personen of dieren uit jouw omgeving in de cirkels errond. Dat kunnen mensen uit jouw familie zijn, maar ook vrienden, buren, klasgenoten, leerkrachten, huisdieren …
2 Kies drie personen of dieren waarover je iets wil schrijven. Plak voor elke persoon of elk dier een passende sticker in de fotokaders in oefening 3. familie en vrienden huisdieren school buren
3 Schrijf twee goede zinnen bij elke persoon of elk dier.
Mededelende zinnen schrijven
Gebruik mededelende zinnen om over een persoon of dier te schrijven.
• Plaats een punt op het einde van de zin.
• Denk aan hoofdletters aan het begin van de zin en bij (eigen)namen.
• Gebruik bijvoeglijke naamwoorden (hoe-woorden).
Mijn oma Annie houdt van kleine honden
Zij woont in een rustige straat in Brugge
De fruittaart van mijn oma is de lekkerste taart van de hele wereld
Zin om meer te schrijven? Dat kan hieronder. 1 2 3 4 5
Later word ik …
1 Bekijk de foto’s. Welk beroep zie je? Noteer het juiste cijfer bij elke foto.
architect (1) – dierenverzorger (2) – kapper (3) – kinderverzorger (4) – kok (5) –leerkracht (6) – postbode (7) – schrijnwerker (8) – vrachtwagenchauffeur (9)
2 Zoek met een partner informatie op over de beroepen die op de kaartjes staan. Verdeel wie over welk beroep gaat vertellen. Noteer hieronder de beroepen waarover jullie gaan vertellen. Gebruik de beroepenfiche als voorbereiding.
Roadtrip
1 Lees de zinnen. Noteer ‘O’ als de onderstreepte persoon de ontvanger is en ‘Z’ als het de zender is.
a De leerkracht legt de opdracht uit.
b De leerlingen luisteren naar de uitleg van de leerkracht.
c Leerling Ali stelt een vraag.
d Papa luistert naar de uitleg over zijn nieuwe E-bike.
e Oma vraagt de buurvrouw of zij een kopje thee wil.
f Een zanger geeft een optreden voor duizend mensen.
g Het publiek vindt het optreden van de zanger maar niets.
h De assistente neemt de telefoon op en zegt: “Goedemorgen, waarmee kan ik u helpen?”
2 Lees de situaties en vul aan.
a Rik vertrekt naar school. Mama roept vanuit de badkamer: “Rik, het regent!”
Zender: mama Rik
Ontvanger: mama Rik Manier: gesproken geschreven
Boodschap: instructie vraag
Bedoeling:
b De turnleerkracht plaatst een berichtje online. De leerlingen moeten met de fiets komen voor de les lichamelijke opvoeding. Ze gaan naar het zwembad.
Zender:
Ontvanger:
Manier:
Boodschap:
Bedoeling:
c Eline stuurt een berichtje naar Pippa: “Gaan we een ijsje eten na school?”
Zender:
Ontvanger:
Manier:
Boodschap:
Bedoeling:
3 Om over na te denken… Waar of niet waar? Markeer het juiste antwoord.
a In een gesprek is de ontvanger altijd dezelfde persoon. waar – niet waar
b De manier waarop je communiceert is niet belangrijk. waar – niet waar
c Een boodschap wordt niet altijd juist begrepen door de ontvanger. waar – niet waar
4 Lees de zinnen. Noteer ‘M’ als de zin mededelend is en ‘V’ als de zin vragend is.
a Ik ben gek op ijsjes.
b Hoe heet jouw broer?
c Waarom was je te laat?
d De juf vraagt wie al klaar is.
e Ik zal het hem vragen.
f Is Lotte het antwoord vergeten?
5 Maak met elk woord een mededelende zin (M) en een vraagzin (V). Denk aan het juiste leesteken.
a verjaardag M:
6 Lees de tekst. Zoek meervouden in de tekst. Markeer ze en noteer ze in de juiste kolom.
Albert Einstein
Geboren op 14 maart 1879
Overleden op 18 april 1955
Albert Einstein groeide met zijn ouders en zusje op in een Joods gezin in Duitsland. Hij was net zoals alle andere baby’s. Toen hij klein was, was hij altijd heel stil, veel stiller dan andere kinderen. Men dacht dat hij problemen had met spreken. Hij hield erg veel van klassieke muziek en leerde al op jonge leeftijd vioolspelen. Later verhuisde hij naar Italië en daarna naar Zwitserland. In Zwitserland ging hij studeren en werd hij leraar wiskunde en natuurkunde. In zijn vrije tijd las en schreef hij veel.
In 1905 schreef hij een aantal wetenschappelijke artikelen die onze kijk op het universum voor altijd zouden veranderen. Vooral zijn relativiteitstheorie over tijd en ruimte was baanbrekend. Hij zei dat wanneer je heel snel beweegt, de tijd trager gaat en afstanden korter worden. In 1921 kreeg hij de Nobelprijs voor Natuurkunde. Zijn werk vormde de basis voor verder onderzoek rond de evolutie van het universum. het heelal vernieuwend
Bedenk zelf nog enkele meervouden, zodat er in elke kolom drie woorden staan.
NAAR: SÁNCHEZ VEGARA, M.I., & CLAUDE, J., VAN KLEIN
GROOTS
7 Ga nu zelf aan de slag! Noteer de meervouden.
ENKELVOUD
1. jongen
2. jaar
3. naam
4. zus
5. vriendin
6. kompas
7. naald
8. school
9. stapel
10. tiener
11. tijdschrift
12. wetenschap
8 Een beetje moeilijker… Ken je deze ook? Noteer de meervouden. ENKELVOUD
13. baas
14. baby
15. ei
16. auto
17. blad
18. druif
19. mama
20. doos
21. taxi
22. rund
9 Noteer nu de nummers van de meervouden uit oefening 7 en 8 in de juiste kolom.
gerecht in één pan dat lang moet garen
10 Lees de tekst. Markeer de lidwoorden.
Astrid Lindgren
Geboren 14 november 1907
Overleden op 28 januari 2002
Astrid Lindgren groeide op op een boerderij in het zuiden van Zweden. Ze had een gelukkige jeugd en hield veel van buitenspelen. Astrid en haar broer en zusjes hielpen vaak mee op de boerderij, zowel op het land als in de keuken. Daar hoorde Astrid ook haar eerste sprookjes. Die werden vaak verteld terwijl er soep of stoofpot werd gemaakt. Astrid vertelde ze dan na als ze ging slapen. Zo ontdekte ze haar talent voor vertellen.
Hoeveel heb je er gevonden van elke soort? Vul in.
Jaren later, toen haar dochtertje Karin ziek was, vroeg ze haar moeder om een verhaaltje te vertellen over Pippi Langkous, een naam die ze net zelf verzonnen had. Astrid bedacht ter plekke een avontuur over Pippi, het sterkste meisje van de hele wereld. In 1945 verscheen het eerste boek over Pippi Langkous. Ook nu nog genieten lezers van alle leeftijden van Astrids verhalen.
de: het: een:
11 Markeer het juiste lidwoord. Soms zijn er meerdere mogelijkheden.
a de – het – een meisjes
b de – het – een kindje
c de – het – een spannend boek
d de – het – een grote jongen
e de – het – een heerlijk stuk taart
f de – het – een lange reis
NAAR: SÁNCHEZ VEGARA, M.I., & HUNTER, L., VAN KLEIN TOT GROOTS – ASTRID LINDGREN, RIJSWIJK, DE VIER WINDSTREKEN.
12 Markeer de zelfstandige naamwoorden in deze zin.
Astrid verzon spannende verhalen over stoere meisjes en heldhaftige jongens.
Hoeveel heb je er gevonden?
13 Vul aan met een zelfstandig naamwoord. Je mag niet tweemaal hetzelfde woord gebruiken.
a de lieve
b de onbeleefde
c het kleine
d het rode
e het moeilijke
f de saaie
14 Markeer de bijvoeglijke naamwoorden in deze zin.
Astrids jonge dochtertje Karin hield veel van de grappige verhalen over Pippi Langkous, het sterkste meisje van de wereld.
Hoeveel heb je er gevonden?
15 Vul aan met een bijvoeglijk naamwoord. Je mag niet tweemaal hetzelfde woord gebruiken.
a de schrijfster
b de hobby
c het verhaal
d het boek
e het dier
f de jongen
16 Wat zie je op de foto’s? Schrijf een lidwoord, een bijvoeglijk naamwoord en een zelfstandig naamwoord. Volg het voorbeeld.
het lekkere taartje
gebouw waar religieuze mannen of vrouwen samenwonen
17 Lees de tekst. Bekijk de gemarkeerde woorden. Spreek je ze uit met een korte of een lange klank? Noteer de woorden in de juiste kolom.
iemand die als beroep kleren ontwerpt
Coco Chanel
Geboren op 19 augustus 1883
Overleden op 10 januari 1971
Coco Chanel, die eigenlijk Gabrielle heette, is een van de beroemdste modeontwerpsters aller tijden. Nadat haar moeder overleed, groeide ze op in een klooster waar ze leerde naaien. Later ging ze werken als naaister voor een kleermaker. ’s Avonds verdiende ze een centje bij als zangeres, samen met haar zusje. Soldaten die naar haar kwamen kijken, gaven haar de bijnaam Coco.
In 1908 werd ze hoedenmaakster in Parijs. Ze opende winkels met hoeden, maar ging ook kleren verkopen, zoals broeken voor vrouwen. Haar stoere ontwerpen voor vrouwen veroverden de hele wereld. In 1918 begon Coco Chanel haar gelijknamig modehuis. Drie jaar later bracht ze ook haar eerste parfum uit: Chanel N° 5.
met dezelfde naam
18 Bekijk de woorden. Spreek je ze uit met een korte of een lange klank? Noteer de woorden in de juiste kolom in oefening 17.
maken – struik – gek – zon – hier – lintje
19 Bedenk zelf nog twee woorden met een korte klank en twee woorden met een lange klank en noteer ze in de juiste kolom in oefening 17.
NAAR: SÁNCHEZ VEGARA, M.I., & ALBERO, A., VAN KLEIN TOT GROOTS – COCO CHANEL, RIJSWIJK, DE VIER WINDSTREKEN.
20 Lees de tekst en beantwoord de vragen.
Wil jouw pa ook altijd de leukste zijn? Vertelt hij flauwe grappen aan je vrienden en vriendinnen? Begint hij in een overvolle tram of bus een liedje met jouw naam te zingen als hij je plots opmerkt? Wil hij op een warme dag in korte broek en witte sokken naar het schoolfeest gaan? Troost je, dat is allemaal niets in vergelijking met wat Rain Price, een zestienjarige jongen uit American Fork in Utah, overkwam.
a Onderstreep alle vragen in de tekst hierboven.
speciaal voor die dag
Zijn verhaal begon op de eerste dag van het schooljaar 2010-2011. Toen de schoolbus hem die morgen kwam ophalen, verscheen zijn vader in het deurgat om hem uit te wuiven. Papa Dale had er niets beters op gevonden dan zich voor de gelegenheid te verkleden. Rain raakte zowat in shock, maar zijn medestudenten vonden het heerlijk. Een pa die zo zot is om zich de eerste schooldag te verkleden, dat is toch om je een breuk te lachen!
om heel hard te lachen
b Bedenk een goede vraagwoordvraag bij het antwoord hieronder.
uit te zwaaien gek
c Dit is het antwoord in een goede zin.
Op de eerste dag van het schooljaar 2010-2011.
Vanaf dat ogenblik zorgde Dale ervoor dat hij zijn zoon elke morgen in een andere outfit kwam uitwuiven. Je kunt je de reacties op de schoolbus al voorstellen! “Wat zou hij vanmorgen weer hebben aangetrokken?” Maar hoe straf Rains medescholieren het ook bedachten, toch slaagde Dale er keer op keer in hem te verrassen, tot en met de laatste schooldag. Hij verkleedde zich bijvoorbeeld als Batgirl, Skywalker, Elvis Presley met een ongelooflijke vetkuif, de Kerstman (zonder vetkuif, want dat zou echt geen zicht zijn…), een piraat, Sneeuwwitje, een zeemeermin met een geweldige staart waarmee hij vrolijk begon te flapperen toen de chauffeur de motor startte… en zelfs in een trouwkleed met witte kanten sluier op zijn hoofd.
d Waarin heeft papa Dale zich niet verkleed? Kruis aan.
de Kerstman
e Dit is een vraag waarop je het antwoord in de tekst vindt.
Hoe vaak kwam papa Dale zijn zoon Rain uitwuiven?
f Zoek het antwoord in de tekst en noteer het in een goede zin.
Omdat er in de vakantie geen schoolbus rijdt, moest Dale afscheid nemen van zijn vreemde hobby. Gelukkig voor Rain is het bij dat ene schooljaar gebleven. Misschien denkt hij wel eens terug aan het optreden dat op de schoolbus ongetwijfeld het meeste succes kende: zijn vader, zittend op een wc-pot met zijn broek naar beneden en met een krant in zijn handen, wuivend naar de bus die naar school vertrok…
zonder twijfel
21 Bekijk de gemarkeerde werkwoorden in de tekst in oefening 20. Vul de tabel hieronder in.
INFINITIEF
STAM (IK-VORM) STAM + T (JIJ/HIJ/ZIJ …) willen vertellen zingen lachen rijden denken
22 Lukt het ook bij deze werkwoorden? Vul de tabel in.
opmerken zijn kunnen hebben
23 Lees de tekst. Markeer de woorden die je met een hoofdletter schrijft.
king charles
geboren op 14 november 1948
charles philip arthur george werd geboren op 14 november 1948 in buckingham palace, in londen. hij was de oudste zoon van koningin elizabeth ii (toen nog prinses elizabeth) en prins philip. toen zijn moeder in 1952 koningin werd, werd hij op driejarige leeftijd troonopvolger. later volgde charles een opleiding tot straaljager- en helikopterpiloot in het leger.
in 1981 trouwde hij met lady diana spencer. ze kregen twee zonen, william en harry, voordat ze gingen scheiden. later trouwde hij met zijn goeie vriendin camilla parker-bowles. na het overlijden van zijn moeder in 2022, werd charles koning van het verenigd koningkrijk. charles zet zich al jarenlang in voor het milieu. hij vindt dat we moeten leven in harmonie met de natuur. in verbinding
24 Bekijk de woorden die je gemarkeerd hebt in de tekst in oefening 23. Voer de opdrachten uit.
a Omcirkel de woorden die een hoofdletter krijgen omdat ze het eerste woord zijn van een zin.
b Onderstreep de (eigen)namen.
c Onderstreep de aardrijkskundige namen dubbel
25 Bedenk voor elk soort naam drie voorbeelden. Noteer ze in de juiste kolom. Vergeet de hoofdletters niet. VOORNAMEN
NAAR: SÁNCHEZ VEGARA, M.I., & HUNT, M., VAN KLEIN TOT GROOTS – KING CHARLES, RIJSWIJK, DE VIER WINDSTREKEN.
Panorama
Ik word (een beetje) beroemd!
reclame maken
Wie is jouw idool? Ben jij fan van een zanger/zangeres, acteur/actrice, sportman/sportvrouw of misschien wel van Nobelprijswinnaar, een kunstenaar of iemand die in het boek Guinness World Records staat? Jouw idool komt naar jouw gemeente en jij mag campagne voeren!
1 Zoek zoveel mogelijk informatie op over jouw idool. Ga ook op zoek naar reportages, filmpjes, foto’s … en bekijk alles goed.
Stap 1 Bundel alle verzamelde informatie in een mindmap. Noteer de naam van jouw idool in het midden.
Stap 2 Omschrijf je idool in minimum vijf en maximum tien zinnen.
2 Jouw idool is er! Jij mag hem/haar ontvangen en een interview afnemen. Wat een unieke kans! Je kunt hem/haar alles vragen wat je ooit al wilde weten. Bereid je interview goed voor.
Stap 1 Schrijf de vragen op die je wil stellen aan je idool. Noteer minstens vier goede vragen.
Stap 2 Bedenk zelf een leuk antwoord bij elke vraag. Je mag je fantasie volop laten werken.
Stap 3 Werk samen met een klasgenoot. Jullie oefenen beide interviews. Daarna nemen jullie de interviews op.
3 Tijd om campagne te voeren! Maak een affiche en stel jouw idool op een originele manier voor aan je klasgenoten.
Portfolio
IK KAN …
het onderwerp, de hoofdgedachte en relevante informatie uit narratieve en informatieve teksten halen. mezelf en anderen beschrijven. het communicatieschema toepassen op eenvoudige boodschappen. mededelende zinnen en vraagzinnen gebruiken. het meervoud van veelvoorkomende woorden vormen. lidwoorden herkennen en gebruiken. zelfstandige naamwoorden herkennen en gebruiken.
… bijvoeglijke naamwoorden herkennen en gebruiken. uitleggen wat een synoniem is en een synoniem geven van enkele woorden. zelf vragen en antwoorden bedenken bij een leestekst. de tegenwoordige tijd van veelvoorkomende werkwoorden gebruiken. hoofdletters gebruiken aan het begin van een zin, bij (eigen)namen en bij aardrijkskundige namen.
… over verschillende beroepen vertellen.
… mijn idool interviewen en voorstellen.
Ja Nee Oefentips
Colofon
Auteur Eva Sarens
Design & Lay-out die Keure
uitbreiding
Eerste druk 2024 SO 2023/1099 - ISBN 978 90 4864 869 6
Bestelnummer 90 850 0200 (module 1 van 8)
KB D/2024/0147/104 - NUR 117 - Thema YPCK21
Verantwoordelijke uitgever die Keure, Kleine Pathoekeweg 3, 8000 Brugge
© Copyright by die Keure, Brugge - RPR 0405 108 325 kijken schrijven
luisteren handeling spreken tip gesprek woordenschat lezen onthouden
bekijk kijk naar beantwoord geef het antwoord kruis aan zet een kruisje in het vakje vertel zeg het aan de klas vul in schrijf op het lijntje noteer schrijf voer uit doe omschrijf vertel hoe het is markeer kleur met je markeerstift bedenk verzin verbind trek een lijntje vul aan schrijf wat ontbreekt zoek op zoek informatie over volg doe zoals onderstreep trek een streep onder omcirkel teken een cirkeltje rond onderstreep dubbel trek twee strepen onder
Niets uit deze uitgave mag verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt worden door middel van druk, fotokopie, microfilm of op welke wijze ook zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever. No parts of this book may be reproduced in any form by print, photoprint, microfilm or any other means without written permission from the publisher. De uitgever heeft naar best vermogen getracht de publicatierechten volgens de wettelijke bepalingen te regelen. Zij die niettemin menen nog aanspraken te kunnen doen gelden, kunnen dat aan de uitgever kenbaar maken.
Die Keure wil het milieu beschermen. Daarom kiezen wij bewust voor papier dat het keurmerk van de Forest Stewardship Council® (FSC®) draagt. Dit product is gemaakt van materiaal afkomstig uit goed beheerde, FSC®-gecertificeerde bossen en andere gecontroleerde bronnen.