Topos 4 GO! by die Keure

4 INHOUD 1

Ontdek het bordspel .................................................p. 3

Pionnen op een bordspel ............................... p. 37

De kaarten zijn geschud ................................. p. 135

4 Topografie ............................................................................... p. 207 5

Topos Helpdesk .............................................................. p. 223

DEZE SYMBOLEN WORDEN GEBRUIKT Deze tekst of dat begrip moet je uit het hoofd leren. De tekst in de kadertjes moet je met je eigen woorden kunnen omschrijven en kunnen toepassen. Deze oefening los je op met een atlas. Noteer onder dit symbool ook de kaartpagina.

P…

Noteer hier de kaartpagina uit je atlas.

Gebruik bijlage 1 als hulpmiddel.

Uitbreiding

Hier kan taak 1 gemaakt worden.

Scan de overeenkomstige QR-code op de steekkaart. Gebruik internet als hulpmiddel.

COLOFON

Auteur Machteld Laureyns, Griet Dewaele Foto’s Shutterstock, Wikimedia Cartoons Polyp ISBN 978 90 4863 3999 - Bestelnr. 90 606 0231 - KB D/2018/0147/217 - NUR 126/136 - DRUK 2018/SO869 Verantwoordelijke uitgever die Keure, Kleine Pathoekeweg 3, 8000 Brugge, RPR 0405 108 325, www.diekeure.be © Copyright by die Keure, Brugge Niets uit deze uitgave mag verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt worden door middel van druk, fotokopie, microfilm of op welke wijze ook, zonder voorafgaande toestemming van de uitgever (behoudens de uitzonderingen door de wet voorzien). Verhuur van dit boek is niet toegelaten zonder uitdrukkelijke toestemming van de uitgever. No part of this book may be reproduced in any form by print, microfilm or any other means without written permission from the publisher.

4 1. Ontdek het bordspel

4 INHOUD

Ontdek het bordspel

OriĂŤntatie ................................................................................. p. 6

3. Welzijn, welvaart en HDI ......................... p. 23

1. Een portret van de aarde ...................... p. 8

Taak 1 Taak 2

1.1 Even alles op een rijtje zetten ............ p. 8

2. Staten en steden van de wereld . p. 17 2.1 Wat is een staat? .............................................. p. 18 2.2 Steden ........................................................................ p. 19

Mijn land .............................................. p. 25 Steden van de wereld ........... p. 29

Begrippenlijst ........................................................... p. 31 Kennen en kunnen ........................................... p. 35 Mindmap .......................................................................... p. 36

Ontdek het bordspel ��

WAAROM DEZE MODULE?

Onze wereld is gigantisch groot, toch kunnen we onze eigen plaats heel precies bepalen. We hebben een manier gevonden om de wereld in te delen aan de hand van een gradennet. Met behulp van coördinaten leidt onze gps ons de hele wereld rond. Je passeert langs steden en dorpen en ziet de grote verschillen. In New York heb je meteen door waar je bent, terwijl je in Rome heel wat meer moeite zult hebben om je weg te vinden. Steek je een aantal landsgrenzen over, zul je ook tussen de landen verschillen zien. Niet elk land heeft dezelfde voorzieningen en het gaat niet overal even goed. In deze module leer je hoe je steden kunt indelen en hoe je de verschillen tussen landen kunt begrijpen.

OriĂŤntatie Kies je land Waan jezelf een jaar lang koning, koningin, keizer of president van een land naar keuze. Leiders weten alles van hun land. Ze hebben kennis over de voor- en nadelen van de ligging, weten welke grondstoffen ze kunnen produceren, maar ook hoe ze hun bevolking gezond en gelukkig kunnen houden. Sommige leiders leggen de nadruk op natuur en economische groei voor iedereen, terwijl anderen hun grondstoffen verkopen aan buitenlandse investeerders in ruil voor snelle winst. Welk soort leider ben jij? We beginnen met de spelregels.

INHOUD - een wereldkaart - drie modules - verschillende hoofdstukken - verschillende bijlagen - verschillende taken

DOEL VAN HET SPEL Claim je land en leer het tot in de puntjes kennen. HET SPELVERLOOP Kies een land, zoek er zoveel mogelijk informatie over op en pluis de details uit in de loop van het jaar. AANTAL SPELERS EĂŠn speler per land. SPEEL HET SPEL! Kies een willekeurig land waar je interesse voor hebt. Kleur het in op de wereldkaart en claim het voor de rest van het jaar.

Ontdek het bordspel

Identiteitskaart van �� republiek /

monarchie /

andere

Officiële landstaal: �� Hoofdstad: �� Staatshoofd (naast jezelf): �� Oppervlakte: ��

plak of teken hier de vlag van

je land

Munteenheid: ��

Ontdek het bordspel

1 Een portret van de aarde 1.1 Even alles op een rijtje zetten We zetten alles even terug op een rij, na een lange vakantie. 1.1.1 Lijntjes over de wereldbol Onze wereld is gigantisch. Om landen, steden of plaatsen makkelijk terug te vinden, is deze ingedeeld aan de hand van verschillende denkbeeldige lijnen. We gebruiken zowel horizontale als verticale lijnen. Zo lijkt het alsof we een net over de aarde hebben gespannen. Sommige lijnen hebben een specifieke naam, dit omdat zij een belangrijke functie vervullen. Dankzij deze lijnen kunnen we ons beter oriĂŤnteren op een wereldkaart. We noemen de verzameling van al deze lijnen het gradennet. Vorig jaar leerde je deze specifieke lijnen kennen. Herinner je nog hun naam en definitie? Verbind het woord met de juiste definitie. naam

definitie De denkbeeldige cirkel op het aardoppervlak, tussen de twee

meridiaan

polen in. Deze lijn verdeelt de aarde in een noordelijk en zuidelijk halfrond.

parallellen

nulmeridiaan

evenaar

keerkringen

poolcirkels

gradennet

Zij markeren de hoogst mogelijke breedte waarop de zon eenmaal per jaar loodrecht boven het aardoppervlak kan staan. De denkbeeldige halve cirkel over het aardoppervlak tussen de beide polen van de aarde. Meridiaan die dwars door Greenwich loopt en de aarde verdeelt in een westelijk en oostelijk halfrond. Zij markeren de plaats waar de zon minstens ĂŠĂŠn dag per jaar niet opkomt of ondergaat. De denkbeeldige cirkel die alle punten op een bepaalde breedtegraad verbindt. Denkbeeldig raster van parallellen en meridianen dat helpt om jouw standplaats op de aarde te bepalen.

Ontdek het bordspel

Het gradennet bestaat dus uit horizontale lijnen, de parallellen of breedtecirkels, en verticale lijnen, de meridianen of lengtecirkels. Alle breedtegraden die in het noordelijk halfrond liggen, noemen we de noorderbreedtes of N.B. De breedtegraden in het zuidelijk halfrond zijn de zuiderbreedtes of Z.B. Alle lengtegraden in het oostelijk deel van de wereld zijn de oosterlengtes of O.L. De lengtegraden in het westelijk deel zijn de westerlengtes of W.L. Zet volgende woorden nu op de juiste plaats van de wereldbol:

noordpoolcirkel – zuidpoolcirkel – Kreeftskeerkring – Steenbokskeerkring – evenaar – meridiaan – parallel

90° N 66° 33’ N

23° 27’ N

0°

23° 27’ Z

66° 33’ Z

90° Z

Ontdek het bordspel

1.1.2 Zones over de wereld Door de wereld te doorsnijden met horizontale lijnen ontstaan er zones. We kunnen de wereld dus onderverdelen in verschillende zones. Dit zijn bijvoorbeeld klimaatzones of vegetatiezones. Kleur in op de wereldkaart: een klimaatzone en een vegetatiezone. Gebruik hiervoor je atlas. Kies zelf een zone en schrijf in de legende welke zone je kleurde en welk kleur je die gaf.

Pâ&#x20AC;Ś

.................................................................................

Vul de juiste zone in en geef een voorbeeld.

.................................................................. : gebieden die worden gekenmerkt door een bepaalde vegetatie,

plantengroei. Vb.: ..................................................................

.................................................................. : gebieden die worden gekenmerkt door een bepaald klimaat.

Vb.: .............................................................................................

Ontdek het bordspel

1.1.3 Nieuwjaar, maar niet overal tegelijk: tijdzones Markeer de belangrijkste punten in de onderstaande tekst.

Je hebt het waarschijnlijk al gezien in het nieuws op 1 januari, het is niet bij iedereen op deze wereld op hetzelfde ogenblik nieuwjaar. Terwijl jij je in de badkamer staat klaar te maken voor het feest, zijn ze in een ander land al vuurwerk aan het afschieten. Dit komt omdat niet elk land in dezelfde tijdzone ligt. Een tijdzone is een gebied, van noord naar zuid, op aarde met een gelijke standaardtijd. Je weet nu dat de wereld verdeeld wordt met behulp van het gradennet. Zoek de nulmeridiaan op in je atlas. Als je start bij de nulmeridiaan (de meridiaan van Greenwich) en telkens sprongen van 15° breedte neemt,

P…

dan heb je over de hele wereld 24 sprongen genomen. Een breedte (of zone) is 1 uur, dus 24 breedtes zijn 24 uur. Bij de overgang van een zone/breedte naar een andere zone moet het uurwerk dus aangepast worden: - Ga je oostwaarts, dan moet je per sprong een uur bijtellen. - Ga je westwaarts, dan moet je per sprong een uur aftrekken. meridiaan W

– 1 uur

+ 1 uur

Schrap wat niet past. Wanneer je van België naar Rusland reist, dan moet je uren bijtellen/aftrekken. Ga je terug van Rusland naar België, dan moet je uren bijtellen/aftrekken. Stel, je bent in Egypte voor een zakenreis en vliegt straks naar Mexico. Dan moet je uren bijtellen/aftrekken. Vanuit Mexico reis je door naar Kazachstan. Dan moet je uren bijtellen/aftrekken. Zoals je merkt, zitten we met een probleem. Wat met de landsgrenzen? Als we de breedtelijnen gewoon zouden volgen, zitten landen zoals Rusland en de Verenigde Staten met wel heel veel tijdzones. In de praktijk volgen tijdzones vaak landsgrenzen en hanteren sommige landen uit praktische overwegingen de tijdzone van een belangrijk buurland. Sommige landen zijn zo groot dat ze toch enkele tijdzones hebben, maar veel minder dan mochten ze gewoon de breedtelijnen volgen. Zo ligt België in de Greenwich Mean Time (GMT) +1. Deze zone wordt ook wel de Midden-Europese Tijdzone (MET) genoemd. Als je de lengtelijn of meridiaan zou volgen, merk je dat we eigenlijk de GMT 0 moeten volgen, maar we gebruiken de huidige tijdzone sinds de Duitse bezetting in de Tweede Wereldoorlog. Toen stonden grote gebieden van Europa onder Duitse controle en was het handiger om in dit hele gebied de tijd die de Duitsers volgden te gebruiken.

Ontdek het bordspel

Dit filmpje legt dit duidelijk uit.

Zoek de GMT +1-zone. Welke kleur hebben de landen die deze tijdzone volgen? ��

Tijdsverschillen in de wereld.

Voorbeeld: Als in het Verenigd Koninkrijk The Big Ben 12 uur slaat, start in België (GMT +1) het journaal van 13 uur, beginnen ze in Moskou (GMT +4) aan hun vieruurtje en worden ze in New York (GMT -4) wakker. Neem je atlas en probeer de volgende oefening op te lossen. Kijk op de klok en noteer de actuele tijd in België ( GMT +1):

P…

Hoe laat is het nu in: Londen: Sydney: New York: Parijs: Athene: Brasilia:

Ontdek het bordspel

En op je favoriete vakantiestemming? Kies je uur van opstijgen en bereken wanneer je dan op je vakantiebestemming aankomt. Let ook hier heel goed op met het winteruur en het zomeruur in België.

AIRLINES HEEN

Datum …. /…. /…. uur …. : …. Brussel (BRU)

Datum …. /…. /…. uur …. : ….

Reisduur: ➞ Direct

.......................................................

Economy

TERUG

Datum …. /…. /…. uur …. : ….

Datum …. /…. /…. uur …. : …. Brussel (BRU)

Reisduur:

........................................................ MEER DETAILS OVER DEZE VLUCHT

➞ Direct

VOORWAARDEN

MAIL NAAR IEMAND

Economy KIES DEZE VLUCHT

1.1.4 De aarde verdelen Nu kun je de wereld onderverdelen met een gradennet, maar er zijn nog manieren om je weg te vinden op de wereldbol. Ken je ze nog? De continenten, werelddelen, regio’s, oceanen, zeeën, stromen en rivieren. Even testen. Vul bij elke definitie het juiste woord in. Een aaneengesloten geografisch gebied met een gemeenschappelijk kenmerk. Dit kan taal, cultuur, geschiedenis … zijn.

��

Eén van de vijf grote wereldzeeën tussen de continenten.

��

Eén van de vijf grote aaneengesloten stukken vasteland met min of meer natuurlijke grenzen.

��

Een ‘zijarm/uitstulping’ van een oceaan.

��

Een menselijk, politiek, historisch opgedeeld stuk van het vasteland.

��

Een waterweg die uitmondt in een zee of oceaan.

��

Een natuurlijke waterloop.

��

Ontdek het bordspel

Duid op de wereldkaart een continent, werelddeel, regio, oceaan, zee, reliëfeenheid, stroom en rivier aan. Zet een symbool op de kaart en vul dan de legende aan.

P…

continent: ��

zee: ��

werelddeel: ��

stroom: ��

regio: ��

rivier: ��

oceaan: ��

reliëfeenheid: ��

Ontdek het bordspel

1.1.5 In- en uitzoomen op de wereld De gps van je auto, de kapitein tijdens een zeilrace, de piloot van je vliegtuig, jij als je je smartphone wil traceren … Wat hebben al deze zaken met elkaar gemeen? Allemaal hebben ze geografische coördinaten nodig om exact te kunnen zeggen waar ze zich bevinden. De coördinaten zijn opgebouwd uit de breedtegraden (noorderbreedte (N.B.) of zuiderbreedte (Z.B.)) en de lengtegraden (oosterlengte (O.L.) of westerlengte (W.L.)).

De breedtegraden starten van �� ° (evenaar) tot �� ° N.B. (noordpool) of van

P…

��

° (evenaar) tot ..................................... ° Z.B. (zuidpool).

De lengtegraden starten van �� ° (nulmeridiaan) tot �� ° W.L. of van ��

° (nulmeridiaan) tot �� ° O.L. Zoek op in je atlas welk punt we hier aanduiden. 51° N.B. 3° O.L. = �� Zoek de coördinaten op van je eigen gemeente en noteer ze hier: ��

3° O.L.

4° O.L.

52° N.B. 51° N.B.

51° N.B. 3° O.L. 15

Ontdek het bordspel

Zoek in je atlas of op Google Maps volgende acht plaatsen op. Kies daarna zelf twee plaatsen, zoek hun coördinaten op en vul ze in. Bij elke plaats hoort een beschrijving, aan jou om de plaats met de juiste beschrijving te linken. Doe dit ook voor je eigen gekozen plaatsen.

coördinaten

plaats

51° 3’ N.B. 3° 42’ O.L.

��

12° 22’ N.B. 1° 31’ W.L.

��

P…

nummer beschrijving

66° 30’ N.B. 25° 43’ O.L.

��

23° 31’ Z.B. 46° 11’ W.L.

��

33° 52’ Z.B. 151° 12’ O.L.

��

30° 1’ N.B. 31° 13’ O.L.

��

27° 10’ N.B. 78° 3’ O.L.

��

63° 29’ N.B. 142° 44’ O.L.

��

beschrijving 1. Stad met bekende piramiden. 2. Een beroemd marmeren mausoleum staat hier. 3. Een stad in België. 4. Stad waar een Pitch Perfect-actrice vandaan komt. 5. Koudste plaats van het noordelijk halfrond. 6. Hier woont de Kerstman. 7. Waar Pol uit F.C. De Kampioenen werkte voor hij in de reeks kwam. 8. De geboortestad van de duurste voetballer ooit (2017). 9.

………………………………………………………………………………………………………………………

10. ………………………………………………………………………………………………………………………

9. 10.

Ontdek het bordspel

2 Staten en steden van de wereld Staten en steden, je hebt er zeker al van gehoord. België is een staat, Frankrijk is er eentje en ook India is een staat. Herken je de volgende ook? Zet de naam van de staat onder de schaduwvorm.

P…

��

Ontdek het bordspel

2.1 Wat is een staat? Je had waarschijnlijk al door dat de vormen op de vorige pagina bekende landen zijn. Deze landen zijn allemaal staten. Het internationaal recht geeft echter maar een vage omschrijving aan het begrip staat en dat veroorzaakt heel wat discussie in de wereldpolitiek. Algemeen wordt een moderne staat omschreven als een politieke autoriteit die de soevereiniteit heeft over een bepaald gebied. Zo kan het dat Californië, Texas of de Duitse deelstaat Beieren ook staten zijn, ook al zijn het geen soevereine landen. Maar dit heeft allemaal met politiek te maken. Als we in dit hoofdstuk spreken over staten bedoelen we soevereine landen, zoals België of Nederland.

2.1.1 Steeds meer staten Wereldwijd zijn er 196 erkende staten waarvan er 193 lid zijn van de Verenigde Naties (VN), maar dat VN-lidmaatschap bepaalt niet of een gebied een staat is of niet. Een staat bestaat uit drie elementen: de bevolking, het grondgebied en een eigen politieke en wettelijke organisatie. Een staat is dus een groep mensen die binnen een afgebakend grondgebied wonen waar eigen gekozen wetten gelden. Dit op zich maakt hen echter ook nog geen staat. Het is pas als hun staat wordt erkend door andere staten dat ze zichzelf een staat mogen noemen. Over de erkenning van de meeste landen zijn er weinig of geen problemen, maar er zijn een aantal typische uitzonderingen.

Zo wordt de Turkse republiek in Noord-Cyprus enkel door Turkije erkend, het land dat dat gebied sinds 1974 bezet en afgescheiden houdt van de rest van Cyprus. Een ander opvallend voorbeeld is Taiwan, dat slechts door een twintigtal kleine landen officieel wordt erkend als ‘Republiek China’, maar wel officieuze relaties heeft met de meeste andere landen. Zo zijn er nog een paar knelpunten: in het noorden van Somalië zijn sinds het begin van de jaren ‘90 Puntland en Somaliland de facto onafhankelijk. Wales is bijvoorbeeld wel een apart land bij de FIFA-rangschikking, maar maakt deel uit van Groot-Brittannië met hetzelfde staatshoofd.

Ontdek het bordspel

Kies nu zelf een casus uit onderstaande betwiste gebieden en beschrijf kort de situatie.

Tibet – Kashmir – de Krim – Zuid-Soedan – Transnistrië – Westelijke Sahara ��

2.2 Steden Mensen zijn van nature kuddedieren, wij wonen liever samen in groep dan ergens alleen op een berg. Vroeger deden we dit voor de veiligheid, vandaag kiezen we ervoor omdat er meer voorzieningen zijn. Daar waar mensen samenwonen, komen winkels, restaurants … Als kleine gemeenschappen besluiten samen te gaan wonen, ontstaan er dorpen. Als deze dorpen op goede plaatsen liggen, zoals aan een drukke rivier of weg en ze worden groter, evolueren ze tot steden. Een stad is groter dan een dorp en heeft door haar grote inwonersaantal een eigen bestuurs- en verzorgingsstructuur. Het onderscheid tussen een stad en een dorp wordt dus meestal gemaakt op basis van het aantal inwoners of het voorzieningsniveau. Inwonersaantallen als maatstaf zijn echter sterk afhankelijk van de algemene bevolkingsdichtheid. Zo kan in een land met weinig mensen een plaats met 1000 mensen al aanzien worden als een stad, terwijl daar in Japan ten minste 50 000 inwoners voor nodig zijn.

Ontdek het bordspel

In het middeleeuwse Europa gold een andere definitie. De macht kwam grotendeels terecht bij de lokale burgerij en rijke handelaren die bepaalde rechten van hun koning of keizer konden kopen in ruil voor geld. Steden werden dus plaatsen met stadsrechten. Deze rechten konden gaan over het recht om een markt te houden, een tol te heffen, recht te spreken binnen het eigen gebied of soms zelfs eigen munten te mogen slaan. Deze definitie zorgde ervoor dat sommige plaatsen als ‘stad’ gedefinieerd werden, terwijl ze vandaag geen stedelijke allures meer hebben. Dit geldt bijvoorbeeld voor Damme in België.

Steden zien er overal anders uit. Heel veel Europese, middeleeuwse steden zijn historisch gegroeid aan de samenloop van rivieren, op een strategische locatie of waar handelswegen samenkwamen. Het oude stadscentrum is vaak een wirwar van straatjes, gegroeid vanuit een centraal plein. Steden die na de middeleeuwen gebouwd zijn, via een uitgedacht plan, vertonen vaak een ander patroon. We vinden hier rechte straten volgens een patroon, een dambordpatroon. De straten komen allemaal loodrecht uit op elkaar en worden vaak aangeduid met een nummer. We zien dit vaak terug bij nieuwe steden in Noord- en Zuid-Amerika.

Ontdek het bordspel

Wist je dat... ... er in Californië een prachtig voorbeeld ligt van een stad die volgens een strak patroon is gebouwd? California City is, volgens oppervlakte, de derde grootste stad van Californië na Los Angeles en San Diego. De stad is ontwikkeld door Nathan Mendelsohn. Hij kocht het gigantische gebied om het te verdelen in stukken bouwgrond die hij dan met veel winst kon verkopen. Hij tekende de stad uit, legde straten aan en zorgde zelfs voor een eigen Central Park van meer dan 647 000 m², dat is dubbel zo groot als het echte Central Park in New York. Vandaag wonen er zo’n 14 000 mensen, maar er is plaats voor meer dan een miljoen. Je kunt met de auto de woestijn inrijden op wegen die er al een halve eeuw liggen en je gps zal je perfect kunnen rondleiden, alleen zul je er niemand tegenkomen.

Hier kan taak 2 gemaakt worden.

Ontdek het bordspel

Duid onderstaande steden aan op de kaart.

P…

Rome – Lagos – Toronto – Boma – Vientiane – Valparaiso – Londen – Brussel – Cairo – Memphis (USA) – Moskou – Varanasi – Kaapstad

Vul nu ook onderstaande tabel aan.

stad

land

aantal inwoners

rivier/zee in de buurt

wanneer ontstaan?

dambordpatroon?

Rome

ja/neen

Lagos

ja/neen

Toronto

ja/neen

Boma

ja/neen

Vientiane

ja/neen

Valparaiso

ja/neen

Londen

ja/neen

Brussel

ja/neen

Cairo

ja/neen

Memphis (USA)

ja/neen

Moskou

ja/neen

Varanasi

ja/neen

Kaapstad

ja/neen

Ontdek het bordspel

3 Welzijn, welvaart en HDI De welvaart en het welzijn zijn erg ongelijk verdeeld over de wereld. Waar de ene wifi als absolute noodzakelijkheid ziet, is het voor de ander normaal om urenlang onderweg te zijn om aan drinkbaar water te raken. Zoals je vorig jaar al leerde, bedoelt men met welvaart een toestand van voorspoed in economisch opzicht (hoeveel je verdient, wat en hoeveel je produceert), welzijn houdt eerder verband met je gezondheid, je scholing en dergelijke meer. Om een beeld te krijgen van hoe ontwikkeld een land is, ontwikkelde de VN (Verenigde Naties) een index die de menselijke ontwikkeling aanduidt: de Human Development Index (HDI). Dit is een soort rapport van elk land dat jaarlijks wordt gepubliceerd. Onderstaande cover van het HDI-rapport uit 2015 toont de verschillende uitdagingen aan om tot een hogere HDI-ranking te komen. Herken je ze? Noteer het juiste cijfer bij het juiste pictogram. 1. tewerkstelling

6. hogere opleiding

2. bejaardenzorg

7. kinderopvang

3. duurzame ontwikkeling

8. kunst

4. landbouw

9. dienstensector

5. onderwijs

10. gezondheidszorg

Ontdek het bordspel

Ga na op welke plaats België staat in de HDI-index van de VN: in 2014 stond België op een mooie 21e plaats, en nu? .........................................................

Zoek nu ook de plaats van je eigen gekozen land op. �� Doet het beter dan België?

heel hoog hoog gemiddeld laag data niet beschikbaar Spreiding welvaart over de wereld gemeten aan de hand van de Human Development Index Bron: vrij naar UNDP, 2011, Stats HDI. http://hdr.undp.org/en/statistics/

Maak taak 1.

Ontdek het bordspel

Taak 1: Mijn land Naam: .......................................................................................................................................

Klas: ..................................................

heel goed - goed - voldoende - onvoldoende

Vul de gegevens van je uitgekozen land verder aan.

Mijn land: �� 1. Teken of plak een afbeelding van je land in dit kader.

Ontdek het bordspel

2. Lijntjes over de wereldbol Schrap wat niet past of vul verder aan. Mijn land ligt ten noorden/ten zuiden van de evenaar. De coördinaten van de hoofdstad zijn: �� . Kleur wat van toepassing is.

................................................................. ligt het dichtste bij

Noordpool

Zuidpool

Steenbokskeerkring

Kreeftskeerkring

noordelijke poolcirkel

zuidelijke poolcirkel

zuidelijk halfrond

noordelijk halfrond

3. Zones over de wereld

Wat is/zijn de vegetatiezone(s)? ��

Wat is/zijn de klimaatszone(s)? ��

Wat is/zijn de tijdszone(s)? ��

Ontdek het bordspel

4. De aarde verdelen Vul de tabel aan.

In welk continent ligt ��? In welk werelddeel ligt ��? In welke regio ligt ��? Welke oceaan ligt hier het dichtstbij? Welke zee ligt hier het dichtstbij? Welke stroom loopt hier door of ligt dichtbij? Wat is de grootste rivier die er door loopt of het dichtste bij ligt? Welke reliëfeenheid komt hier het meest voor? 5. Wat is de welvaart?

Op welke plaats staat je gekozen land in het HDI-rapport? �� Noem vijf factoren waaraan dit ligt. - �� - �� - �� - �� - ��

Ontdek het bordspel

Taak 2: Steden van de wereld Naam: .......................................................................................................................................

Klas: ..................................................

heel goed - goed - voldoende - onvoldoende

Bekijk onderstaande plattegronden en schrap wat niet past.

Stad: Chicago

Stad: Rome

Dambordpatroon: ja/neen

Leeftijd: jong/oud

Stad: Buenos Aires

Stad: Istanbul

Dambordpatroon: ja/neen

Leeftijd: jong/oud

Ontdek het bordspel

Begrippenlijst Definieer de volgende begrippen. continent ��

evenaar ��

gradennet ��

Greenwich Mean Time (GMT) ��

keerkringen ��

klimaatzones ��

lengtegraden ��

meridiaan ��

Ontdek het bordspel

Midden-Europese Tijd (MET) ��

noorderbreedten ��

nulmeridiaan ��

oceaan ��

parallellen ��

poolcirkels ��

regio ��

rivier ��

Ontdek het bordspel

staat ��

stad ��

stroom ��

tijdzone ��

vegetatiezones ��

welvaart ��

welzijn ��

werelddeel ��

Ontdek het bordspel

zee ��

zuiderbreedten ��

Ontdek het bordspel

Kennen en kunnen Plaats een ✔ wanneer je iets kent en kunt. Kennen

❏

Ik ken de basisbegrippen uit het gradennet: meridianen, parallellen, nulmeridiaan, evenaar, keerkringen, poolcirkels.

❏ ❏ ❏ ❏

Ik ken de begrippen tijdzone, klimaatzone, vegetatiezone. Ik ken de begrippen continent, werelddeel, regio, oceaan, zee, stroom, rivier. Ik ken de opbouw van het geografisch coördinatenstelsel. Ik weet hoe ik landen en regio’s moet afbakenen op basis van verschillende classificaties.

Kunnen

❏ ❏

Ik kan aardrijkskundige gegevens op een kaart voorstellen.

❏ ❏

Ik kan de begrippen tijdzone, klimaatzone, vegetatiezone definiëren.

❏ ❏

Ik kan de opbouw van het geografisch coördinatenstelsel omschrijven.

❏ ❏ ❏

Ik kan de bestudeerde regio’s en thema’s op een eenvoudige (wereld)kaart situeren.

Ik kan de basisbegrippen uit het gradennet definiëren: meridianen, parallellen, nulmeridiaan, evenaar, keerkringen, poolcirkels.

Ik kan de begrippen continent, werelddeel, regio, oceaan, zee, stroom, rivier, staten en steden van de wereld omschrijven en kan ze aanduiden op een referentiekaart.

Ik kan continenten, werelddelen, regio’s, oceanen, rivieren, staten en steden van de wereld benoemen.

Ik kan het uurverschil tussen diverse regio’s en/of plaatsen in de wereld berekenen. Ik kan geografische coördinaten bepalen van aardrijkskundige entiteiten aan de hand van de atlas.

staten en steden

gradennet

module 1

welzijn & welvaart

Ontdek het bordspel

Mindmap Vul zelf aan.