Topos 5 TSO/KSO - Kathondvla by die Keure

Module portret van de aarde ............................................................................................................................................ DIT

HEB JE NA DEZE MODULE GELEERD

- Je kunt het onderscheid tussen de aarde, maan en zon beschrijven. - Je kunt de plaats van de aarde in het zonnestelsel, melkwegstelsel en het heelal situeren, gebruikmakend van specifieke afstandsmaten. - Je kunt het ontstaan en de evolutie van de aarde en het heelal beschrijven. - Je kunt vertrekkend van waarnemingen van de sterrenhemel komen tot de structuur van het heelal: planetenstelsel, sterrenstelsel, cluster.

Oriëntatie Ground Control to Major Tom Ground Control to Major Tom Take your protein pills and put your helmet on Ground Control to Major Tom (Ten, Nine, Eight, Seven, Six) Commencing countdown, engines on (Five, Four, Three) Check ignition and may God’s love be with you (Two, One, Liftoff) This is Ground Control to Major Tom You’ve really made the grade And the papers want to know whose shirts you wear Now it’s time to leave the capsule if you dare “This is Major Tom to Ground Control I’m stepping through the door And I’m floating in the most peculiar way And the stars look very different today For here am I sitting in a tin can Far above the world Planet Earth is blue And there’s nothing I can do

Though I’m past one hundred thousand miles I’m feeling very still And I think my spaceship knows which way to go Tell my wife I love her very much, she knows Ground Control to Major Tom Your circuit’s dead, there’s something wrong Can you hear me, Major Tom? Can you hear me, Major Tom? Can you hear me, Major Tom? Can you hear And I’m floating around my tin can Far above the Moon Planet Earth is blue And there’s nothing I can do.”

Scan de QR-code op de QR-kaart.

Major Tom verdwijnt in de ruimte, maar wat zou er gebeuren mochten we echt losgekoppeld worden in de ruimte?

Portret van de aarde

NASA heeft 7 aardachtige planeten rond nabijgelegen ster ontdekt NASA Watch doet nu al een berekende gok over welk nieuws NASA precies zal aankondigen. De website die het reilen en zeilen van de ruimtevaartorganisatie op de voet volgt, meent dat ze liefst 7 aardachtige planeten in een baan rond een nabijgelegen ster heeft ontdekt. NASA Watch baseert zich hiervoor op de expertise van de wetenschappers die tijdens de persconferentie het woord zullen nemen.

di 21/02/2017 - 21:07 Alexander Verstraete NASA heeft een persconferentie aangekondigd over “een ontdekking buiten ons zonnestelsel”. Op basis van de expertise van de wetenschappers die het woord zullen nemen, meent de doorgaans goed ingelichte website NASA Watch dat de Amerikaanse ruimtevaartorganisatie 7 aardachtige planeten rond een nabijgelegen ster heeft ontdekt. “NASA houdt een persconferentie op woensdag 22 februari om 13 uur Eastern Standard Time (19 uur in België) om nieuwe ontdekkingen voor te stellen over planeten die rond andere sterren dan onze zon draaien, beter bekend als exoplaneten.” Met die aankondiging op haar website heeft de Amerikaanse ruimtevaartorganisatie astronomen wereldwijd in vuur en vlam gezet.

TRAPPIST-1 Een van die wetenschappers is Michael Gillon, een astronoom verbonden aan de universiteit van Luik. “Vorig jaar was Gillon de hoofdauteur van een wetenschappelijk artikel waarin hij uit de doeken deed hoe hij en zijn team drie aardachtige planeten hadden ontdekt in een baan rond de koele dwergster 2MASS J23062928-0502285 (intussen bekend als TRAPPIST-1)”, schrijft NASA Watch. “Die ster bevindt zich op een afstand van 39,5 lichtjaren.” “Morgen zal NASA de ontdekking van 4 bijkomende aardachtige planeten in een baan rond TRAPPIST-1 aankondigen”, concludeert NASA Watch. De website gokt dat 6 van de 7 planeten rotsplaneten zijn die zich in de zogenoemde leefbare zone rond de ster bevinden. In die zone kan water in vloeibare vorm voorkomen, als die planeten water bevatten tenminste. “Niemand heeft leven op een andere planeet ontdekt” Met een knipoog richt NASA Watch zich tot slot tot de Britse roddelpers die al eens hard van stapel durft te lopen als het over ontdekkingen van NASA gaat: “Niemand heeft leven op een andere planeet ontdekt, hebben jullie dat begrepen?” Bron: http://deredactie.be/cm/vrtnieuws/wetenschap/1.2898281

Markeer de hemellichamen en de afstanden in het artikel. Schrijf hier 2 dingen op over wat je weet over de ruimte. 1)

Bekijk deze tekening goed. Wat zou deze voorstellen?

Kruis de juiste hypothese aan. □ Een ster schijnt en geeft rood licht dat steeds

blauwer wordt. □ De aarde is het grootste hemellichaam in het heelal. □ Het heelal is ontstaan met een ontploffing en alles evolueerde daaruit.

Portret van de aarde

1 Lichamen aan de hemel Als we tijdens een heldere nacht naar boven kijken, is er van alles te zien. De lucht hangt vol kleine glinsterende stippen, sterren. Zijn die sterren wel wat ze zijn? Het hemellichaam dat het duidelijkst te zien is, is de maan. En dat is helemaal geen ster! Als we wat verder kijken, zien we de planeten. De planeet Venus kunnen we bij momenten heel duidelijk zien. Maar ook dat zijn geen sterren. De eerste ster die we te zien krijgen, is de zon. Maar die zien we uiteraard enkel overdag. Om verder te kijken, hebben we al een stevige telescoop nodig. Vanop de aarde zien ze eruit als sterren, maar als je dichterbij gaat kijken, merk je dat je niet alleen sterren ziet, maar ook groepen sterren: dat is een melkwegstelsel. En zo kunnen we steeds verdergaan, wat we ook zullen doen in dit hoofdstuk. Dus al die fonkelende ‘sterren’ zijn een mengelmoes van hemellichamen. De hemellichamen hebben elk hun eigen kenmerken. Markeer in hoofdstuk 1 de belangrijkste kenmerken van het specifiek hemellichaam.

1.1 Natuurlijke satelliet of natuurlijke maan Het eerste hemellichaam dat we bespreken, is de maan. Volgens de Van Dale:

maan (de; v(m); meervoud: manen) 1 hemellichaam dat zich om een planeet beweegt; met name de satelliet van onze aarde Een maan is een natuurlijke satelliet. Verschillende planeten hebben een of twee satellieten, vijf tot zes en zelfs meer. Deze draaien allemaal in een baan rond de planeet waar ze bijhoren. Onze maan draait in een elliptische baan om de aarde, daarom varieert de afstand tussen de maan en de aarde. Gemiddeld staat ze op 384 450 km ver. Ze vertoont schijngestalten omdat er maar een deel van het zichtbare maanoppervlak wordt verlicht door de zon. Met de schijngestalten van de maan bedoelen we de verschillende gedaanten die onze maan aanneemt gezien vanop de aarde. Iedereen kent ongetwijfeld de volle maan, maar er bestaat ook een nieuwe maan en een wassende maan… Deze cyclus is al sinds mensenheugenis gebruikt als middel om de tijd aan te koppelen. Een maancyclus

Portret van de aarde

Waarom noemen we de maan een natuurlijke satelliet?

Wist je dat? We kunnen enkel de voorkant van de maan zien. De maan is steeds met dezelfde kant naar de aarde gekeerd. Dit noemen we een synchrone rotatie.

1.2 De planeten pla∙neet (de; v(m); meervoud: planeten) 1 hemellichaam dat in een vaste baan om de zon draait en door eigen zwaartekracht een bolvorm heeft aangenomen Planeten zijn hemellichamen die geen licht geven. Op basis van hoe ze samengesteld zijn, worden ze in een bepaalde categorie ingedeeld: • aardse planeten die kenmerken zich door een steenachtig oppervlak; • gasreuzen hebben geen vast oppervlak; • ijsreuzen bestaan uit bevroren methaan, ammoniak en water.

De aardse planeet Mars

Wist je dat? We kunnen pas van een planeet spreken als aan drie voorwaarden is voldaan. Het hemellichaam: 1. bevindt zich in een baan rond een ster. 2. moet voldoende zwaartekracht hebben om de krachten van een vast lichaam te overwinnen. 3. heeft geen andere objecten in de nabije omgeving van de baan om de ster. Als er aan deze voorwaarden wordt voldaan, spreken we van een planeet. Kloppen er maar twee van de drie, dan spreken we over een dwergplaneet. De bekendste dwergplaneet is Pluto.

Portret van de aarde

1.3 De sterren Ster (de; v(m); meervoud: sterren; verkleinwoord: sterretje) 1 bolvormig hemellichaam bestaande uit lichtgevend plasma In een ster is de druk en temperatuur van de gasconcentratie zo hoog dat er constant kernfusiereacties (zoals in een kernreactor) plaatsvinden. Dat geeft zo een grote hoeveelheid energie dat ze worden uitgezonden in elektromagnetische stralen, waaronder zichtbaar licht.

De zon

De dichtstbijzijnde ster is de zon met op de tweede plaats de Proxima Centauri.

1.4 Samengevat Verbind met elkaar. Hemellichaam dat in een vaste natuurlijke satelliet

○

baan om de zon draait en door eigen zwaartekracht een bolvorm heeft aangenomen.

planeet

○

ster

○

Hemellichaam bestaande uit lichtgevend plasma.

Hemellichaam dat zich om een planeet beweegt.

Portret van de aarde

Maak Taak 1 De hemellichamen en hun paspoort Het houdt natuurlijk niet op bij enkel manen, sterren en planeten. Er zijn ook nog verschillende hemellichamen zoals kometen, meteoroĂŻdes, zwarte gaten, planetoĂŻdes â&#x20AC;Ś Vul in de mindmap het stuk rond hemellichamen aan. Gebruik deze begrippen: ster, maan, planeet, satelliet, bolvormig, eigen zwaartekracht, lichtgevend plasma.

Meteoriet Komeet Halley

Zwart gat

Portret van de aarde

Hemellichamen in het heelal 2.1 Siri, waar ligt de aarde? Wij weten perfect waar we zijn: met onze voeten op de aarde. Als we verder uitzoomen zien we in welke straat, gemeente, land, werelddeel zelfs in welk halfrond we ons bevinden. Maar dan? Dan moeten we ons omdraaien en de lucht bekijken in plaats van de grond. Het eerste wat we zien bij klaarlichte dag is .................................... We draaien rond de zon, dat weet je al en dat met nog 7 andere planeten. We starten vanaf de zon en de eerste die we voorbijsteken is ..................................., die staat het dichtst bij de zon. Dan komt ................................. en

Pâ&#x20AC;Ś

daarna Aarde. Na onze Aarde volgen de andere planeten: ..................................., ..................................., ............................., ................................... en ................................... Heel deze groep is een planetenstelsel. Het planetenstelsel waar wij

in leven heet het Zonnestelsel. De afstanden in het zonnestelsel zijn ver als je het vergelijkt met de afstand van school naar huis, of van hier naar Nieuw-Zeeland. Omdat die afstanden zo groot zijn, gebruiken we niet kilometer als maateenheid, maar astronomische eenheid (AE).

De astronomische eenheid is de afstandsmaat die gelijk is aan ............................................................... kilometer. Hoe heten de planeten? Vul het juiste nummer in bij de juiste planeet.

1. Saturnus 5. Uranus 2. Mercurius 6. Jupiter 3. Mars 7. Neptunus

4. Venus 8. Aarde

Portret van de aarde

Zoals eerder gezegd, bestaan er soorten planeten. Bekijk de tekening op bladzijde 12. Kun je vinden tot welke groep de planeten horen? De aardse planeten staan het dichtst bij de zon, het zijn er vier. De ijsreuzen staan het verst van de zon, het zijn er twee. De middelste groep zijn de gasreuzen. Bereken het aantal km en vul in welke soort planeet het is. naam

afstand tot de Zon

(AE)

(km) 57.910.000

welke soort planeet?

Mercurius

0.4

Venus

0.7