DIMENSION 35 - NL

VAKTIJDSCHRIFT VOOR ARCHITECTEN & CONSULTANCY

JAARGANG 9 JAN-FEB-MAA 2015 - N35

DIMENSION

European Council and Council of the European Union (BE) © Philippe SAMYN and PARTNERS architects & engineers, LEAD and DESIGN PARTNER.

ARCHITECT@HOME INGENIEUR-ARCHITECT PETER VERMEULEN - STRAMIEN • STAD IN DE KIJKER BRUSSEL • PROJECT KUNSTENPAVILJOEN IN LOKEREN • TECHNIEK POREUZE BETONBLOKKEN ALS INFILTRATIESYSTEEM BIJ EEN WONING

Afgiftekantoor 1099 Brussel X - P602602 - Driemaandelijks tijdschrift - Verantwoordelijke uitgever: Filip Cossement - Bld. des Canadiens 118 - B-7711 Dottignies

Eurowall® 21, dé nieuwe spouwisolatie van Recticel Insulation Zo dun, en toch zo goed isolerend: dat was al het motto van Eurowall®.

De nieuwe spouwisolatie gaat nog een stap verder, met een isolatiewaarde die nog 10% beter is (λD: 0,021 W/mK). Zo besparen uw klanten stevig op hun energiefactuur en zijn ze klaar voor de toekomst.

Ontdek onze nieuwe isolatieoplossingen op Batibouw (stand 5-311). www.recticelinsulation.be

04

ARCHITECT@HOME Ingenieur-architect Peter Vermeulen - Stramien

06

REPORTAGES Slechte dakisolatie blijft achillespees renovatiemarkt 14 Aluminium profielen met verticale belijning kleden uitgebreid bankkantoor aan 16 Vezelcementleien in de hedendaagse architectuur 26 Geavanceerde versies van continu isolatieschild voor daken 32 Dienstencentrum als showroom 42 Eerste Cradle to Cradle-plafonds zorgen voor duurzaam en warm comfort 45 Blokkenconcept maakt waterinfiltratie in de tuin eenvoudig 53

STAD IN DE KIJKER: BRUSSEL

18

PROJECT Kunstenpaviljoen in Lokeren 29

TECHNIEK Genk pronkt met energie-actief gebouw 35 Poreuze betonblokken als infiltratiesysteem bij een woning 46

ACTUA

54

MEDIA

58

EVENTS Water centraal thema op ARCHITECT@WORK 60 “Architect bezoekt Batibouw steeds vaker met bouwheer” 62 FEBE bekroont meest opmerkelijke prefab betonrealisaties 65

PRODUCTSPOT

68

NEW

70

STAD REPORTAGE IN DE KIJKER

©Santiago Calatrava

RECHTZETTING: 05

06

© David Bormans

“In het verleden werden meermaals projecten in publiek-private samenwerking gerealiseerd, maar op die aanpak staat stilaan een vervaldatum”, aldus de burgemeester. “PPS laat je toe om ook met beperkte middelen investeringen te doen, en hebben daarom hun belang. Een vereiste is natuurlijk dat alles in alle transparantie gebeurt en dat geen enkele partij wordt bevoordeeld. Maar nu Eurostat er ons toe gaat verplichten die investeringen als reguliere uitgaven te boeken, zal dat belang in de toekomst afnemen. Dat stelt ons voor uitdagingen, want zoals alle steden en gemeenten in ons land en in heel Europa, beleeft ook Bergen budgettair krappe tijden.”

Voor de samenwerking met architecten is tot nu toe meestal gewerkt met wedstrijden en een jury. “Dat werkt prima. Op de spreekwoordelijke uitzondering na – het ging om een Franse architect – zijn we gelukkig met de geboekte resultaten. Ik praat graag met architecten, omdat het creatieve mensen zijn. Het mooie aan hun beroep is dat ze iets creëren en nog tijdens hun leven kunnen zien wat ze hebben gecreëerd.” Zelf is Elio Di Rupo een echte stadsmus die zich in Bergen perfect in zijn vel voelt. Hij woont in een historische, hedendaags ingerichte stadswoning vlakbij het stadhuis. “Als ik mijn woning verlaat op weg naar het stadhuis, is het eerste wat ik zie de voormalige Berg van Barmhartigheid. Daarna passeer ik via gebouwen uit de 15e en de 18e eeuw om dan op de mooie Grote Markt te komen. Werken in een dergelijke omgeving is een privilege.” (Door Colette Demil & Staf Bellens)

©Santiago Calatrava

In de schaduw van het stadhuis

07 05. Bergen krijgt een nieuw trein- en busstation van Santiago Calatrava, dat meteen als passerelle tussen de binnenstad en de ontwikkeling extra muros dienst zal doen.

06. Pierre Hebbelinck en Pierre Dewit staan in voor de reconversie en uitbreiding van de Machine à Eau, eind 19e eeuw gebouwd voor de drinkwatervoorziening van de stad, tot een museum voor de militaire geschiedenis.

07. Het Brusselse architectenbureau Coton-Lelion-Nottebaert staat in voor de renovatie van de voormalige Academie voor Schone Kunsten, een DIMENSION

18e eeuws gebouw, tot hoofdkwartier van de stichting Bergen 2015.

20

Mons 2015 Met meer dan 300 evenementen, een scala aan nieuwe architectuurprojecten, en een samenwerking met 18 partnersteden in België en Frankrijk, wil Bergen zich sterk profileren als Culturele Hoofdstad van Europa. Een overzicht van het ambitieuze programma vindt u op www.mons2015.eu

In het artikel “Bergen culturele hoofdstad is de start van een nieuwe levenscyclus” in Dimension 34 hebben wij de renovatie van de voormalige Academie voor Schone Kunsten ten onrechte toegeschreven aan het architectenbureau Coton-Lelion-Nottebaert.

Dit in het kaderstuk ‘Een sterk architectuurverhaal’ pag. 19 en in het onderschrift bij foto 07 op pag. 20. De ontwerper van het project is K2A Architectuur.

DIMENSION

HELPDESK

De krachten bundelen Wie vandaag iets wil bereiken, moet bovenstaand adagium hoog in het vaandel voeren. Dat geldt voor de individuele architect, die zijn belangen verdedigd wil zien en zich daartoe engageert in een beroepsorganisatie. Dat geldt evenzeer voor iedereen die op een of andere manier te maken heeft met bouwen en wonen, en dat zijn wij eigenlijk allemaal. Ons streven naar betaalbare, energiezuinige, comfortabele en duurzame woningen kan pas vruchten afwerpen als we de handen in elkaar slaan.

Vandaar dat ik erg hoopvol ben over het Renovatiepact, een initiatief van Vlaams minister van energie Annemie Turtelboom. Met een dertigtal organisaties uit de bouw- en woonwereld sloot zij een akkoord om samen een actieplan voor energiezuinige renovaties uit te werken. Een broodnodige stap, want net zoals in de rest van het land is het Vlaamse woningpark sterk verouderd. De bedoeling is dat het partnership alle aspecten mee in overweging neemt: communicatie, financiering, best practices, haalbare verplichtingen, langetermijndoelstellingen. Een hele boterham, maar de rijke input uit tal van invalshoeken en kennisterreinen maakt dat de verwachtingen hooggespannen zijn. More is more, om het on-architectgewijs te zeggen.

Het initiatief draagt ook de kiem in zich van een noodzakelijke attitudewijziging. We weten stilaan allemaal dat we niet alle heil van de overheid moeten verwachten. Klimaatneutrale steden komen er niet dankzij burgemeesters, maar dankzij gedreven inwoners. Omgekeerd moet de overheid ons de nodige marge gunnen om te experimenteren. Die behoefte leeft bij alle burgers, maar is des te uitgesprokener bij architecten. Dat we ons samen kunnen buigen over haalbare renovatiedoelstellingen, is dan ook hoopgevend voor al wie dagelijks dreigt te verzuipen in de administratie. Een dergelijke change of mind is een must, want door onder andere de klimaatverandering en de schaarse middelen komt er een vloedgolf aan nieuwe uitdagingen op ons af. Denk maar aan de overstap naar een circulaire bouweconomie waarin uitsluitend duurzame materialen worden gebruikt, of aan de al genoemde evolutie naar CO2-vrije wijken en steden.

Architecte Kati Lamens, nationaal voorzitter NAV www.nav.be/opinie @navarchitecten

VOORWOORD

DIMENSION

VAKTIJDSCHRIFT VOOR ARCHITECTEN & CONSULTANCY

HELPDESK

01 Hoe moet het bouwvolume voor een MERscreening berekend worden? Moeten lokalen met een

Periodiciteit Driemaandelijks Hoofdredactie Tilly Baekelandt T +32 (0)56 33 42 72 tilly.baekelandt@fcomedia.be Redactie Staf Bellens & Colette Demil, Philip Declercq, Alex Baumans, Koen Vandepopuliere

woonfunctie onder het maaiveld ook meegerekend

worden?

Wat betreft het bouwvolume wordt er in de handleiding verwezen naar de definitie uit de VCRO: artikel 4.1.1, 2°: bouwvolume: het bruto-bouwvolume van een constructie en haar fysisch aansluitende aanhorigheden die in bouwtechnisch opzicht een rechtstreekse aansluiting of steun vinden bij het hoofdgebouw, zoals een aangebouwde garage, veranda of berging, gemeten met inbegrip van buitenmuren en dak, en met uitsluiting van het volume van de gebruikelijke onderkeldering onder het maaiveld.

Reclame-advies Katja Wijffels GSM +32 (0)473 86 59 70 katja.wijffels@fcomedia.be

Jan Meykens, SBB Accountants & Adviseurs

Vormgeving marieke.veys@fcomedia.be

02 Bij een ereloonberekening gaan wij er altijd

Verantwoordelijk uitgever FCO Media: Filip Cossement Boulevard des Canadiens 118, 7711 Dottignies - T 056 77 13 10

de associatie van interieurarchitecten association des architectes d’intérieur

de associatie van interieurarchitecten

van uit dat het ereloon wordt berekend op de totale bouwsom (arch+stab+techn). Een stad beweert dat het ereloon architectuur dient te worden berekend op de totale bouwsom min het aandeel technieken.

Wordt de definitie “bouwkost” in de wetgeving overheidsopdrachten ergens duidelijk omschreven?

Of dient dit contractueel vastgelegd te worden?

In samenwerking met Communicatiecoördinator Pieter De Groote - T 02 212 26 99 Dimension wordt ook verstuurd naar interieurarchitecten - AiNB

Version française sur simple demande association des architectes d’intérieur

Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt worden door middel van druk, fotokopie, microfilm of op welke wijze ook, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever. Voor ondertekende artikels zijn alleen de auteurs aansprakelijk. Voor de inhoud van de advertenties zijn enkel de adverteerders aansprakelijk. De uitgever erkent geen enkele verplichting tot opname van aangeboden advertenties.

Lid van de Unie van de Uitgevers van de Periodieke Pers

DIMENSION

De NAV-helpdesk heeft als doel eerstelijnsvragen van zijn leden op te lossen binnen een redelijke termijn van enkele dagen. NAV doet in dit kader een beroep op een netwerk van adviseurs en specialisten: architecten, UNIZO/Federatie Vrije Beroepen, SBB Accountants & Adviseurs, het advocatenkantoor GSJ-Advocaten en het adviesbureau VEKMO. NAV en de beantwoorders zijn niet verantwoordelijk voor de inhoud en interpretatie van de antwoorden.

04

»

In de overheidsopdrachtenwetgeving is geen definitie terug te vinden van het begrip ‘bouwkost’.

Wat onder de totale bouwkost moet worden verstaan, kan door partijen worden gespecificeerd in de architectenovereenkomst. Daarnaast is het ook mogelijk dat de aanbestedende overheid in het bestek bepaalt wat valt onder de totale bouwkost. De aanbestedende overheid lijkt hierbij de mogelijkheid te hebben om te bepalen dat het ereloon wordt bepaald op de totale bouwsom min het aandeel technieken.

Bij gebrek aan een nadere specificatie in de opdrachtdocumenten kan onder de totale bouwkost worden verstaan de werkelijke waarde van de volledige bouwwerken tot aan de voltooiing ervan, dan wel de voorziene geraamde uitgave, al naargelang er al dan niet uitvoering van de werken is geschied.

Een wettelijke omschrijving van het begrip ‘bouwkost’ is echter niet voorhanden. Bij de berekening van de totale kostprijs komt ook de waarde van de werken in aanmerking die door de opdrachtgever zelf worden uitgevoerd (K. UYTTERHOEVEN, “De architectenovereenkomst”, in K. DEKETELAERE, M. SCHOUPS en A.-L. VERBEKE (eds.), Handboek Bouwrecht, Brugge, die Keure, 2013, (673) 689). Indien er niets nader gespecificeerd is in de opdrachtdocumenten lijkt de architect te kunnen argumenteren dat zijn ereloon moet worden berekend aan de hand van de kost van het totale project, inclusief het

»

HELPDESK

aandeel technieken en stabiliteit. Evenwel zal het in geval van discussie de rechtbank zijn die, rekening houdend met de concrete stukken van het dossier, zal oordelen welk gedeelte van de werken dient als basis voor de berekening van het ereloon.

Lotte Bertjens, GSJ Advocaten

03 Is er een verkavelingsvergunning nodig om

een woning uit te breiden op een aanpalend lot van de verkaveling wanneer dit van eenzelfde eigenaar is?

U dient rekening te houden met het feit dat een verkavelingsvergunning verordenend is. D.w.z. dat er te allen tijde rekening mee gehouden moet worden, tot op het ogenblik dat de verkavelingsvergunning opgeheven, dan wel gewijzigd wordt.

De vraag wie eigenaar is van de beide gronden is daarbij niet relevant.

Indien de eigenaar beide gronden naast elkaar gelegen verwerft en op de beide gronden één project wenst te realiseren, zal hij zelf een wijziging van de verkavelingsvergunning of in de mate van het mogelijke een opheffing van de verkavelingsvergunning moeten bekomen.

Nele Ansoms, GSJ Advocaten

04 Wat wordt er bedoeld met “algemene

stedenbouwkundige voorschriften volgens het gewestplan”? Waar kunnen deze geconsulteerd worden? Moeten deze steeds gevolgd worden?

Ik vrees u te moeten teleurstellen. Een heel aantal regels, zoals bv. de verplichting om een afstand van drie meter te houden tot de gemeenschappelijke perceelsgrens, zijn regels die nergens neergeschreven staan maar costuimen betreffen. Het gaat om een soort van gewoonterecht dat algemeen verspreid is en toegepast wordt. Deze zijn moeilijk terug te vinden. Het is dan ook belangrijk dat u in dit verband overleg pleegt met de gemeente.

Uiteraard kan u steeds proberen te beargumenteren dat het in een bepaalde situatie niet aangewezen is om deze gewoonteregels te hanteren. Klassiek zal de gemeente dit evenwel niet willen volgen omdat dan een precedent gecreëerd zou kunnen worden waarin afgeweken wordt van de algemene regels die toegepast werden in het verleden. In bepaalde gevallen is zoiets evenwel toch mogelijk.

Nele Ansoms, GSJ Advocaten

05 Meerdere aannemers volgen elkaar op. Wie is verantwoordelijk voor de veiligheid tijdens de ‘grijze’ zones tussenin. Soms verdwijnt er al eens een borstwering met een opmerking van de VC als gevolg. Dient de opdrachtgever steeds garant te staan voor de veiligheid op zijn werf?

De veiligheidscoördinator volgt in principe alle opeenvolgende werken op. Hij moet in zijn V&G-plan ontwerp voorzien wie verantwoordelijk is voor de continuïteit van de collectieve beschermingsmiddelen en andere instandhoudingen (vb. van omheining) m.b.t. V&G. De opdrachtgever draagt de eindverantwoordelijkheid om deze instandhouding te laten realiseren. Het antwoord is dus ja.

Patrick Godelie, Vekmo

06 Ik wil als bediende bij een aannemer

starten en in bijberoep tijdelijk zelfstandig interieurarchitect worden om mijn lopende projecten af te werken. De structurele werken zijn immers afgelopen. Kan dit? Ik zou hiervoor mijn beroepsaansprakelijkheidsverzekering laten aanpassen. Toch zou ik bij de Orde aangesloten blijven, omdat ik heb gehoord dat als je niet meer ingeschreven bent en na enkele jaren terug het beroep van architect wil uitoefenen, je opnieuw 2 jaar stage moet doorlopen.

Dat u opnieuw stage zou moeten doen als u terug op de tabel wil, klopt niet. Eens u bent ingeschreven op de tabel, kunt u op uw verzoek worden weggelaten en nadien kan u vragen om er terug op te komen, zonder bijkomende voorwaarden.

Als u wil uitgeschreven worden, zal de provinciale raad van de Orde wel controleren hoe het zit met uw lopende projecten. Als de gesloten ruwbouw is beëindigd, dan heeft de bouwheer in principe niet meer de medewerking nodig van een architect die is ingeschreven op de tabel. In principe kan dan iedereen de bouwheer bijstaan voor de afwerking, dus ook een interieurarchitect of een architect die niet is ingeschreven op de tabel.

Als uw provinciale raad zich zou verzetten dat u uw opdracht als architect ingeschreven in de Orde zou beperken tot de gesloten ruwbouw, dan kunt u verwijzen naar een recente uitspraak van het Hof van Beroep van Luik.

Philip Adam, Secretaris NAV DIMENSION

»

05

@HOME

Ingenieur-architect Peter Vermeulen - Stramien

DIMENSION

© Studio Dann

“Wij moeten erg selectief zijn als we nog vrije ruimte innemen”

06

@HOME

Engagement zit onze gesprekspartner in de genen. Nagenoeg zijn hele beroepsleven staat in het teken van de brandende kwesties van vandaag, te weten stedenbouw en ruimtelijke planning. Op een Turks terras schetste de Sinjoor het basisconcept voor een overkapte ring rond Antwerpen, dat wordt uitgedragen door Ringland. Gedreven als Savonarola - elke verdere vergelijking loopt mank - pleit hij voor een verregaande bouwstop om de resterende open ruimte te vrijwaren, ook als het om potentiële projecten voor het eigen architectenbureau gaat. Hij stond mee aan de wieg van het concept cohousing in Vlaanderen, dat hij na bijna een kwarteeuw persoonlijke ervaring even passioneel blijft promoten. Hij, dat is ingenieur-architect Peter Vermeulen (60) van Stramien.

Groeiende passie voor stadsvernieuwing De stap naar de Haringrokerij betekende ook in het beroepsleven van Peter Vermeulen een cesuur. “Na mijn studies aan de KU Leuven wou ik in Rome een aanvullende opleiding monumentenzorg volgen, maar dat sprong af. Net toen was professor Raymond Lemaire aan het Brugse Europacollege gestart met een opleiding monumentenzorg en stadsvernieuwing. Ik ben daar naartoe getrokken vanuit mijn belangstelling voor monumentenzorg, en buitengekomen met een passie voor stadsvernieuwing. Mijn stage heb ik gedaan bij architect Derks, een bureau dat onder andere bezig was met de restauratie van het Antwerpse Begijnhof en van de kathedraal.”

En dan kwam de vraag die elke jonge architect zich stelt: wat nu? “Stadsvernieuwing was mijn dada, maar wat doe je daar-

mee? Aan de slag bij de stad? Een eigen bureau oprichten?

In de politiek stappen? Me engageren in de actiegroepen en het opbouwwerk? Via de vader van een vriend vernam ik dat het Vlaams Woningfonds in Antwerpen een project rond stadsvernieuwing wou opzetten, dat erin bestond woningen te kopen, te renoveren en tegen sociale prijzen te verhuren.

Dat leek me wel wat. Ik zou de openbare verkopen screenen op mogelijke opportuniteiten, die voorleggen aan de directie en na hun fiat de projecten uitvoeren. Een van mijn eerste goedgekeurde voorstellen was de aankoop van de Duinsteeg, 26 woningen in Stuivenberg, toen een sociaal geteisterde wijk. We hebben die woningen in fasen gerenoveerd zodat de ‘zittende’ bewoners niet naar elders moesten verkassen.

Acht jaar lang ben ik bij het Woningfonds gebleven. Een boeiende periode waarin ik architectuur en stedenbouw effectief kon samenbrengen. Via mijn werk was ik bijvoorbeeld van dichtbij betrokken bij de toenmalige campagne van de herwaarderingsgebieden. Intussen was ik buiten het werk om ook actief in de Werkgroep Verkeer Antwerpen die zich onder andere kantte tegen de geplande kap van 150 platanen op de Leien voor de aanleg van de metro en zich verzette tegen de afbraak van het Centraal Station. Dat lokale engagement was mijn tweede, onbetaalde job.”

Het proefproject in Antwerpen draaide voortreffelijk en het Woningfonds startte een uitbreiding in Oost-Vlaanderen en Limburg. Dat de coördinatie daarvan aan Peter Vermeulen zou worden toevertrouwd, leek evident. Maar die had geen zin in een bureautaak in Brussel, te meer daar intussen de restauratie en omvorming van de Haringrokerij veel tijd en energie opslorpten. “Ik ben toen ingestapt in Archi-3, enkele jaren daarvoor opgestart door Peter Leroy, een studiegenoot uit de middelbare school en de architectuuropleiding. Toen al hielden we de idee van een multidisciplinair bureau voor architectuur en stedenbouw in het achterhoofd.”

De genese van Stramien Die idee kreeg sneller dan verwacht gestalte. In het zog van de grote fusie van 1982 werkte de stad Antwerpen aan een globaal structuurplan, waarvoor een participatietraject met een hele reeks werkgroepen werd opgezet. Omdat dit alles bij elkaar toch niet tot een concreet resultaat leidde, drong » DIMENSION

Het gesprek vindt plaats in de Haringrokerij, een beschermd complex met binnentuin op het Antwerpse Zuid, dat dateert uit 1893 en sinds 1992 is ingenomen als cohousingproject.

Bij de trekkers bevonden zich toen Peter Vermeulen en zijn vrouw Hilde. “Ons derde kind was op komst, zodat ons appartement te klein werd. Als stadsjongen wou ik in de stad blijven, waar de eerste kentering van de stadsvlucht merkbaar was. Een tentoonstelling in het ICC over ‘centraal wonen’, met voorbeelden uit Nederland en Denemarken was mij bijgebleven en als scout had ik ook geleerd hoe fijn het kan zijn om in groep te leven. Bovendien wist ik uit mijn jeugd dat wonen in een grotere groep ideaal is voor kinderen. In de tuin van de burgerwoning waar ik ben opgegroeid, kwamen voortdurend kinderen uit de aangrenzende appartementsgebouwen spelen.”

De verkommerde Haringrokerij werd, gezien de tijdsdruk, in onverdeeldheid gekocht en later opgesplitst in private en gemeenschappelijke delen. Om de kosten van de restauratie gedeeltelijk te recupereren, brachten de kopers aan de straatzijde twee huurstudio’s en twee kantoren onder. De directeurswoning en de industriële gebouwen werden de thuishaven voor 11 volwassenen en 14 kinderen. Intussen zijn de kinderen de deur uit en kijken de bewoners, van wie de gemiddelde leeftijd rond de zestig jaar schommelt, gezamenlijk uit naar een andere, betaalbare locatie in de stad. Als die wordt gevonden, komt de Haringrokerij te koop. Twee fikse uitdagingen …

07

© ve+ny

@HOME

01

“Wij zijn er binnen Stramien altijd van overtuigd geweest dat een imaginair project op tijd en stond moet kunnen.”

DIMENSION

08

De geboorte van Ringland

© Stramien cvba

Bij het grote publiek verwierven Peter Vermeulen en Stramien het afgelopen jaar notoire bekendheid met Ringland. “Met de Werkgroep Verkeer Antwerpen hamerden wij er decennia geleden al op dat de ring vereenvoudigd moest worden. In de publicatie ‘Oh, duurzaam Antwerpen’ van 2009 betoogde ik dat de Oosterweeldiscussie niet alleen om mobiliteit maar ook om stadsontwikkeling gaat. Het thema overkapping is aangebracht door Borgerhoudt van Mensen dat onder andere inzette op een betere verbinding tussen oud-Borgerhout en het aan de overzijde van de Ring gelegen park Rivierenhof. In

© Stramien cvba

een kerngroep onder wie Peter Vermeulen erop aan externe experts in te schakelen die alle theoretische studies tot een praktische synthese konden bundelen. “Ik zat in die periode ook in de werkgroep Stadsbelang, waarin onder andere architect Paul Van de Poel en planoloog Wim Kennis zaten. Zij focusten op de ruimtelijke ordening en de plaats van de economie en de middenstand daarin. Met hen hadden professor Jef Van den Broeck van het ontwerpbureau Omgeving, professor Jef Vanreusel en ikzelf samengewerkt voor het rapport ‘Antwerpen leefbaar en bereikbaar’. Daarmee lagen voor de toenmalige schepen John Mangelschots de experts voor de hand. Om de opdracht te kunnen aanvaarden en factureren, hebben wij toen in zeven haasten de vzw Stramien opgericht.

Ons eerste werk was het globaal structuurplan van 1990.

Daarnaast waren wij allemaal met onze eigen architectenbureaus of andere professionele activiteiten bezig.”

Een volgende mijlpaal waren de wedstrijden voor het Ecohuis en de Permeke-bibliotheek in Antwerpen. “Spek naar onze

bek natuurlijk. We hebben met zijn allen de handen in elkaar geslagen en wonnen beide wedstrijden. Waarom her en der verspreid aan die opdrachten zitten werken, vroegen we ons toen af. Daarom hebben we het architectenbureau van Paul Van de Poel en Archi-3, samen met het bureau ‘Lijn in Landschap’ en de vzw Stramien samengebracht in de cvba Stramien, een naam die al enige bekendheid genoot en die ook de bredere scope van het bureau onderlijnde. Wij zetten immers in op architectuur en stedenbouw, als het even kan in een combinatie van beide.”

02

03

© ve+ny

@HOME

01

01. In Park Spoor-Noord in Antwerpen werd de SPTM-loods gerestaureerd naar een ontwerp van Stramien.

02. De Haringrokerij is een van de eerste cohousingprojecten in Vlaanderen.

03. Schetsen voor Ringland, de overkapping van de Ring rond Antwerpen met aanleg van een nieuwe stadssingel en ontwikkeling van de huidige

van de Ring met zijn complexe verweving van op- en afritten.

Daarvoor was echter meer studiewerk nodig. ‘Doe dat dan’, dacht ik, … of laat ik het zelf eens proberen. Op een zonrijk terras ben ik toen beginnen schetsen, verder bordurend op de idee uit de studie om het regionale en lokale verkeer van elkaar te scheiden. Zo ben ik gekomen tot het concept ‘Uit de Ban van de Ring’. In plaats van het lokale verkeer aan de buitenzijde en het regionale daartussen te situeren, zoals was gesuggereerd, heb ik de twee omgedraaid. Zo krijg je voor het regionale verkeer een veel minder ingewikkelde spaghetti van weefbewegingen. Bovenop de lokale stroken heb ik een nieuwe stadsring getekend, met rechte verbindingen tussen beide. De huidige Singel, de stadsring die de stad scheidt van de Ring, schuift daardoor op, zodat er ruimte vrij komt voor groen en stadsontwikkeling.”

Singel tot groenzone en stedelijke functies.

Niet-economisch denken en crowdfunding

eerste instantie vond ik die idee sympathiek maar naïef, tot zij het voorbeeld van Madrid aanhaalden. Dat overtuigde me en het verhaal van Ademloos over de volksgezondheid heeft mij nadien helemaal over de streep getrokken. Vanaf toen was ik ervan overtuigd dat een overkapping maatschappelijk noodzakelijk is. Het concept van Ringland is ontstaan tijdens de zomervakantie van 2012, toen Hilde, mijn echtgenote, en ik met de rugzak door Turkije trokken. Om de bagage te beperken, hadden we slechts vijf boeken meegenomen. Tegen het einde was ik doorheen alle lectuur, op ‘Congo’ na, maar Hilde was bezig in die pil, dus dat kon nog even duren. Ik had in mijn rugzak wel nog het net voor de zomervakantie gepubliceerde studierapport van de stad Antwerpen over de overkapping gestopt. Dat heb ik dan maar opgediept. De conclusie van die studie luidde dat een overkapping heel interessant was maar niet haalbaar, zolang geen herstructurering was doorgevoerd

Eind 2012 stond alles op papier, maar daar bleef het voorlopig bij. Tot enkele jongere familieleden en medewerkers uit het eigen bureau zich mee over het concept bogen. Het project kreeg de naam Ringland, de uitwerking ervan resulteerde in maart 2014 in een colloquium in de Singel. “Wij hadden vier professoren gevraagd om het concept kritisch te analyseren. Professor Jef van den Broeck schetste hoe, bij de demilitarisering in 1910 van de Brialmontgordel waarvan een deel als fundering voor de huidige Ring werd gebruikt, een internationale stedenbouwkundige wedstrijd voor een stadsontwerp werd uitgeschreven, gewonnen door de Parijse stadsbouwmeester Henri Prost. Die plannen zijn ergens in de kast beland tot de Duitsers tijdens de Tweede Wereldoorlog hun infrastructuuraanpak van de ruimtelijke ordening hebben doorgedrukt. Het is de hoogste tijd dat we onze omgeving weer ruimtelijk en niet louter vanuit de infrastructuur »

03

Bij Die Keure verscheen zopas ‘Antwerpen herwonnen stad?’ van de auteurs Peter Vermeulen, stadssocioloog Stijn Oosterlinck en professor Jef Van den Broeck. “Ik ben van bij de start betrokken bij Antwerpen Averechts, een vereniging die geleide tochten doorheen de stad organiseert en zich op tijd en stond ook over stedenbouwkundige vraagstukken buigt. Toen we de inhoud van de tochten enkele jaren geleden opfristen, werd mij gevraagd om de periode na de Tweede Wereldoorlog te documenteren.

Dat heb ik met veel plezier gedaan met als resultaat een stevige powerpointpresentatie, een gastcollege aan de universiteit en het voorstel om, samen met de twee andere auteurs, een boek over die materie te schrijven.”

DIMENSION

© Stramien cvba

Antwerpen herwonnen stad?

09

@HOME

04. Voor de omvorming van het militair Hospitaal in Antwerpen tot woongebied en stedelijke functies stelde Stramien in samenwerking met het Architectenburo Storme - Van Ranst en Van Broeck & Meeuwissen Architecten dit masterplan voor, dat uiteindelijk tweede laureaat van de wedstrijd werd. © Stramien cvba

05. In samenwerking met Landlab en het ingenieursbureau France maakte Stramien het ontwerp voor de herinrichting van de as Driekoningenstraat - Statiestraat in Berchem, Antwerpen. Het project kreeg in 2012 de prijs Publieke Ruimte.

06. Stramien tekende in samenwerking met IRS Studiebureau voor de renovatie van een garageloods tot de Antwerpse stadsbibliotheek met nieuwbouw kantoren en een Grand Café.

04

benaderen, was de conclusie van professor Van den Broeck.

Transporteconoom Bruno De Borger betoogde dat we moeten ophouden met denken vanuit capaciteit en moeten kijken naar nieuwe manieren van aanpak zoals rekeningrijden.

Hans Bruyninckx, hoofd van het Europees Klimaatagentschap, noemde Ringland het meest structurele project dat de stad kon doen, met het oog op stedelijke duurzaamheid anno 2050. André Loeckx betoogde dat de overheid vandaag volop geld uitgeeft om ontwerpoplossingen te zoeken voor zeven stadsprojecten die zuchten onder de nabijheid van de Ring.

Met een overkapping zouden dat van de ene dag op de andere toplocaties worden.”

al 135 miljoen euro is uitgegeven, maar nog steeds zonder overtuigend resultaat”, besluit Peter Vermeulen.

Binnen het eigen bureau was Ringland tot nog toe uitsluitend een uitgavenpost. Hoe valt dat economisch te verantwoorden.

“Niet, zeker?”, riposteert Peter Vermeulen ironisch. “We zijn er intern altijd van overtuigd geweest dat een imaginair project op tijd en stond moet kunnen. Zo zetten we enkele jaren geleden, naar aanleiding van de ontwerpwedstrijden voor de gevangenissen, zelf een studie op over het concept gevangenis, door aandacht voor het leven in groep, opleiding en werk, veel meer gericht op de herintegratie in de maatschappij nadien. Naar aanleiding van 15 jaar Stramien organiseerden we een reeks gesprekken die resulteerden in de publicatie ‘Ruimte ontgaat niemand’. Voor Ringland zetten we het eerste jaar 20.000 euro opzij. Het tweede jaar lukte dat ook nog, maar in 2014 is het ontspoord. Tijd dus voor een sterkere organisatie van Ringland, anders is dat niet vol te houden.”

DIMENSION

05

10

De noodzaak van een nieuw woonbeleid

© Koen Broos

Het engagement van Peter Vermeulen inzake ruimtelijke ordening reikt uiteraard verder dan de Ring rond Antwerpen.

Tot voor kort was hij voorzitter van de Vereniging voor Ruimte en Planning VRP, een ledenorganisatie voor ruimtelijke »

© Koen Broos

© Chak López

Om het concept verder uit te diepen werd een crowdfundingactie opgestart die 100.000 euro in het laatje bracht. Bedoeling is dat het ontwerpbureau Omgeving en Vectris zullen werken aan een verdere verfijning van enkele ontwerpelementen en van de modellen voor mobiliteit, dat er een onderzoek komt naar de vastgoedwaarde van het potentiële ontwikkelingsgebied en dat diepgaander wordt ingezoomd op het aspect luchtkwaliteit. “Eigenlijk is het niet te geloven dat wij van de overheid te horen krijgen dat er nog onduidelijke details zijn in ons concept en dat we nu zelf geld moeten zoeken om die beter in te kleuren, terwijl er aan Oosterweel

06

@HOME

Duco Comfort System

E-peil

DUCO at HOME

freduc,vent

-21 0,48

tot

Slimme en energiezuinige ventilatie!

punten

> Basisventilatie > Doorvoerventilatie > Luchtafvoer > Ventilatieve koeling > Buitenzonwering

> Advies op maat > Volledige ontzorging van uw project > Ondersteuning door interne studiedienst

DUCO @ BATIBOUW 2015 Bezoek ons in PALEIS 12, STAND 501 van 26 feb. tot en met 8 mrt. 2015

We inspire at www.duco.eu

HOME OF OXYGEN

Duco’s troeven:

info@duco.eu - Handelsstraat 19 - 8630 Veurne - Belgium - tel +32 58 33 00 33 - fax +32 58 33 00 44

minimum size, maximum power

Al kennis gemaakt met ? De enige draagmuur van 12 cm.

• Minstens 2 cm plaatswinst per muur • Superieure druksterkte > 25 N/mm² • Totaalconcept: SB-bloc , Lambdabloc en Stalton lateien Meer info op www.xswall.com

in Bezoek Ploegsteert Paleis 5 stand 5-213!

26/02 – 08/03

SA Briqueteries de / Steenbakkerijen van Ploegsteert nv ∙ Rue du Touquetstraat 228 ∙ 7782 Ploegsteert ∙ T. +32 56 56 56 56 ∙ F. +32 56 56 55 01 ∙ info@ploegsteert.com

br IQ ∙ F. +32 56 56 55 08 ∙ briq@ploegsteert.com

Bulex zorgt voor…

een compleet gamma condenserende gaswandketels, en een vernieuwd Thermo MASTER gamma.

Vanaf mei 2015

De Bulex condensatieketels Compact, zeer stil, tijdloos design, makkelijk te installeren en te onderhouden. De ideale ketel voor elk type woning. De Thema CONDENS, Isotwin CONDENS en Thermo MASTER zijn bovendien het resultaat van jarenlange ervaring in verwarming en warm water. Deze ketels bieden een uitzonderlijk warm water comfort en een laag energieverbruik, dankzij de modernste technologieën. Op Batibouw 2015 stellen we ons vernieuwd gamma Thermo MASTER voor.

Dit gamma bouwt verder op het succes en de bewezen technologie van het huidige gamma, maar werd verder ontwikkeld om nog energiezuiniger te zijn en nog meer comfort te bieden. De nieuwe Thermo MASTER zal beschikbaar zijn vanaf mei 2015.

u Kom ons bezoeken op stand 12405.

Efficiënte oplossingen. Verwarming. Warm water. www.bulex.be – Tel. 02 555 13 13

NIEUW

© Chak López

© Chak López

@HOME

07

Business as usual versus sense of urgency Een waterdichte redenering, maar gelijk hebben en gelijk krijgen zijn twee verschillende zaken. “Het blijft nog te dikwijls business as usual”, beaamt Peter Vermeulen, “maar ik weiger mij neer te leggen bij een doemdenken. Binnen het bureau heb ik zopas gepleit om neen te zeggen tegen de opdracht voor een groot ontwikkelingsproject, omwille van bo-

07. De heraanleg van de Grote Markt in Turnhout werd in 2011 onderscheiden met de prijs Publieke Ruimte. Stramien ontwierp dit project in een tijdelijke vereniging met Landlab en Ara, en in samenwerking met Studio Antico en met Ney & Partners.

venstaande bedenkingen. Dat is een erg moeilijke discussie, want je zit natuurlijk ook in een economische realiteit. Als wij het niet doen, pikt een ander bureau de draad wel op, is dan de gebruikelijke reactie. Bovendien kijken architecten niet altijd op dezelfde manier naar dergelijke vraagstukken als ruimtelijke planners. Maar juist dat levert boeiende discussies op. Waarom zouden wij die dialoog ook niet aangaan met de ontwikkelaar, de gemeente, de sociale bouwmaatschappij of een andere partner? Ook zij weten maar al te goed dat ze hun restgronden niet kunnen blijven ontwikkelen via de achterpoortjes die het beleid nog open laat. We beseffen allemaal dat het zo niet verder kan. Wie dat ontkent, moet maar eens kijken naar de situatie in de groene rand ten noorden van Antwerpen. Daar raken steeds meer van die grote, dure villa’s niet verkocht. De eigenaars trachten dan maar de kavels op te splitsen in meerdere entiteiten, maar dat is natuurlijk een louter individuele en geen structurele oplossing. Anderzijds moeten we ons, zoals ik al zei, hoeden voor de appartementisering. Met het bureau hebben we daarover bijvoorbeeld een boeiende studie uitgevoerd voor de stad Hoogstraten, die haar historische Markt bedreigd zag door de oprukkende appartementsgebouwen. Zo zag het bestuur vanuit de collegezaal op de Vrijheid, zoals de markt daar heet, aan de overzijde zo’n mastodont verrijzen. Meteen beseften ze dat ze hun Vrijheid voorgoed zouden verliezen met twee of drie van die projecten extra. Ook in kleinere gemeenten speelt de problematiek. Voor Olen hebben we een soortgelijke studie uitgevoerd nadat daar vlakbij het centrum een appartementenblok verrees dat wel in een stedelijke context, maar niet in die landelijke gemeente thuishoort. Als je daar niet tijdig paal en perk aan stelt, verliest je gemeente binnen de kortste keren haar eigenheid.” (Door Colette Demil & Staf Bellens) www.stramien.be DIMENSION

planners, stedenbouwkundigen en aanverwante experts, dat fungeert als lerend netwerk en platform voor het debat. “We willen in de toekomst ook politiek-maatschappelijk steviger op de agenda wegen. In 2015 willen we onder andere een initiatief nemen rond het woonbeleid en de idee van verhandelbare grondrechten. Wat zie je momenteel? Iedereen beseft stilaan dat het huidige beleid haaks staat op een goede ruimtelijke ordening en alleen maar leidt tot meer files, vervuiling, kosten voor openbare voorzieningen en noem maar op. Planologisch is er ruim voldoende bouwgrond om aan de vraag te beantwoorden. Daardoor hebben heel wat onbebouwde percelen, met vooraan de slecht gelegen gronden, een louter virtuele waarde. Dat kaartenhuis zal op zeker ogenblik onherroepelijk in elkaar storten. Contradictoir genoeg is er daarnaast een speculatieve markt en rijzen de prijzen voor bestaande woningen de pan uit. De oplossing is een goede ruimtelijke ordening, die hopelijk meteen ook een einde kan maken aan die virtuele en speculatieve uitwassen. Bouwen moet je uiterst selectief doen, binnen een straal van 200 meter van knooppunten van een goed uitgebouwd netwerk van openbaar vervoer. Daar moeten we zo snel mogelijk mee beginnen, liever vandaag dan morgen, want elke dag wordt er nog altijd 6 hectare ontwikkeld. Tegelijkertijd moet je renoveren, aanvullen, herschikken en het bestaande weefsel verdichten, zonder te vervallen in de appartementisering die vandaag veel kernen van steden en gemeenten teistert. Om te voorkomen dat eigenaars van een rood ingekleurd perceel de waarde daarvan tot nul zien wegglijden en plots geen spaargeld meer hebben, moeten we werk maken van een sociaal systeem van verhandelbare grondrechten.”

13

© UNILIN

© UNILIN

REPORTAGE

Unilin

Slechte dakisolatie blijft achillespees renovatiemarkt 63% van de Belgen met een bestaande woning is niet bereid om de komende 5 jaar zijn dakisolatie te verbeteren. 21% van deze woningen heeft zelfs geen dakisolatie. Nochtans gaat de meeste warmte verloren door het dak. Dé hindernissen om de dakisolatie te verbeteren, zijn budgettair andere prioriteiten, onvoldoende kennis van dakisolatienormen en van geschikte dakisolatie materialen.

De lage investeringsbereidheid voor dakisolatie blijkt uit een onderzoek van UNILIN, division insulation, uitgevoerd door een onafhankelijk studiebureau bij een steekproef van 500 Belgen. Slecht of niet geïsoleerde daken zijn een voorname oorzaak van de grote ecologische voetafdruk van België. Volgens het Wereldnatuurfonds bedraagt deze per Belg 7,45 hectare. Dit is vooral te wijten aan het groot patrimonium van relatief oude en slechtgeïsoleerde gebouwen waaruit energie ontsnapt. Het grote warmteverlies en de hogere energiefactuur maken van dakisolatie geen prioriteit voor de Belg. 63% met een bestaande woning is niet bereid om de komende jaren het dak en/of de zoldervloer te isoleren of de bestaande isolatie te verbeteren. Nochtans weet 3 op 4 dat het grootste warmteverlies in de woning via het dak gaat. Voor 87% is het verlagen van de energiekost wel dé reden om te investeren in dakisolatie.

Complexe wetgeving en gebrek aan kennis

DIMENSION

Eén reden om niet te investeren in dakisolatie blijkt het budget. 38% van de Belgen zegt andere budgettaire prioriteiten te hebben. Vooral bij personen onder 34 jaar is het beperkt budget een heikel punt (70%). Nochtans weet 75% dat de overheid premies uitreikt voor dakisolatie van bestaande woningen.

Ook onvoldoende kennis van de huidige normen, de premies en meest geschikte isolatiematerialen bepaalt de investeringsbereidheid. Vooral het gebrek aan kennis en de complexiteit van de regelgeving inzake energie-efficiëntie speelt de Belg

14

parten. 1 op 4 weet niet dat de overheid premies geeft voor dakisolatie voor renovaties. 7 op 10 weet niet welke dakisolatiematerialen milieuvriendelijk zijn. Ook de keuze van het meest geschikte materiaal blijkt moeilijk (67%).

Effect premies en fiscale voordelen overschat De wil om in dakisolatie te investeren wordt nauwelijks bepaald door premies en fiscale voordelen. Slechts 17,5% wil investeren in een betere dakisolatie om te genieten van de overheidssteun en 6% om conform de strengere EPB-normen te zijn. Het verbeteren van de energie-efficiëntie van de woning (65%) en het verkleinen van de impact op het milieu (36%) zijn voor 37% eigenaars redenen om hun dakisolatie te verbeteren.

“Het paradoxale is: mensen weten dat een slechte dakisolatie voor een hogere energiefactuur zorgt maar ze leggen toch andere renovatieprioriteiten. Om de EU 2020 energie-efficiëntie normen te realiseren, zal de overheid - naast een premiebeleid - vooral moeten inzetten op wetgeving en reglementering, sensibilisering en duidelijke communicatie over dakisolatiemogelijkheden, ROI en energie-efficiëntie maatregelen.

De pijnpunten zijn gekend maar de bal ligt in het kamp van Vlaams Minister van Energie Annemie Turtelboom,” aldus Kris Bulckaen (Sales en marketingdirector BELUX UNILIN, division insulation). (Door Philip Declercq) www.unilininsulation.be

Geberit AquaClean De wc waarmee u met water wordt gereinigd.

Nieuw welzijn.

Ervaar hygiëne en frisheid met Geberit AquaClean Sela: de wc waarmee u na een druk op de toets met water op lichaamstemperatuur wordt gereinigd. Voor een perfecte hygiëne en een echt welzijnsgevoel. → www.geberit-aquaclean.be/sela/nl

REPORTAGE

Alinel

Aluminium profielen met verticale belijning kleden uitgebreid bankkantoor aan Het vernieuwde Belfius-kantoor brengt een nieuwe dynamiek in het Waregemse stadscentrum. Het hoofdvolume op Markt 12 B werd grondig geherconditioneerd en uitgebreid met een nieuwbouw, kant ‘het Pand’. Voor de gevelbekleding opteerden architecten en bouwheer voor ALINEL geëxtrudeerde aluminium profielen met verticale belijning in een bronskleurig geanodiseerde uitvoering.

De totaal gerealiseerde oppervlakte van het kantoor bedraagt 432 m2 herconditionering over 3 bouwlagen (gelijkvloers, niveau 1 en 2) en 726,86 m2 nieuwbouw over 3 bouwlagen (kelder en overdekte parking, kantoorruimte op niveau 1 en 2). Dit na sloping van een aanbouwvolume. Het kantoor is gerealiseerd volgens de standaardrichtlijnen van het ‘type branch concept’ van Belfius Bank.

Geen evidente site

DIMENSION

Het niet evidente beschikbare terrein aan de achterzijde van het gebouw scherpte de visie en het maken van de juiste keuzes aan. Het terrein is omringd door een heterogeen geheel van gebouwen: commerciële ruimtes in prefabstructuur, ‘Het Pand’, achtergevels van woonpanden, en …niveauverschillen. Ir.-architect Gino Debruyne uit Brugge: “Dit is niet het eerste kantoor dat we samen met de Belfius architecten ontwerpen. De architectuur als toevoeging moest op zich staan, als een autonoom volume, met een zekere neutraliteit. Door een homogeen en uniform materiaalgebruik zijn we er in geslaagd een herkenbaar volume voor dit kantoor te creëren. De

16

ALINEL omvat een reeks van elk 8 à 10 profielen die samen een uniek systeem vormen. Foto’s © ALINEL

niveauverschillen maakten het ontwerpen boeiend. Een soort zwevend volume, met kolommenstructuur, rust op een betonnen tafel en draagt de kantoren.”

Een strak en scherp afgewerkt materiaal Vanop het dikke tafelblad vertrekt het ingepakte volume. Een verticale belijning moest de lichtheid van de schil benadrukken ten opzichte van de betonnen tafel. “Vanuit diverse visualisaties met onder meer geperforeerde plaat in witte kleur, opteerden we voor de ALINEL-profielen in een bronskleurig geanodiseerde uitvoering. Lichtinval en bezonning op het materiaal met zijn bronskleur geven een zekere levendigheid mee. De gelijndheid geeft een variërende schaduw- en kleurwerking. Beton en het profiel gaan goed samen”, aldus Debruyne. ALINEL werd opgericht in 2013 in Drongen, als spin-off van gevelbekledingsspecialist Ursus. Eddy Baele (Managing Director): “Onze systeembenadering werd ontwikkeld met speciale aandacht voor details, zoals hoeken en raamaansluitingen. Het is een totaalsysteem, een volledig uitgewerkte samenstelling voor de bekleding van zowat elk denkbaar oppervlak, en omvat een reeks van 8-10 profielen per type profiel. Samen vormen ze een uniek en gepatenteerd systeem. De profielen zijn onzichtbaar bevestigd en schuiven op een inventieve manier in elkaar, waardoor ze zich aanpassen aan elk oppervlak. Tot onze realisaties behoren de betere, residentiële woningen, maar ook onder meer het Marriotthotel in Amsterdam. Het bewijs dat ALINEL ook een haalbare kaart is voor grotere projecten…” (Door Philip Declercq) www.alinel.be

Helder design, natuurlijke materialen Gira Esprit Linoleum-multiplex

Onderscheidingen: Iconic Awards Winner 2014, Plus X Award, Beste product van het jaar 2014, Plus X Award voor Kwaliteit, design en functionaliteit 2014 www.gira.be Batibouw 2015 Hal 9 Stand 219

Productdesign: Gira Designteam / schmitz Visuelle Kommunikation

hgschmitz.de

Gira Esprit linoleum-multiplex verenigt voor het eerst in ĂŠĂŠn schakelaarprogramma twee natuurlijke materialen, die elkaar perfect aanvullen: linoleum en multiplex zijn gemaakt van hernieuwbare grondstoffen, zijn robuust, veelzijdig inzetbaar en van oudsher geliefd bij architecten en designers. Afdekramen in zes aantrekkelijke kleuren bieden speelruimte voor talloze combinatiemogelijkheden in de interieurvormgeving. Gira Esprit linoleummultiplex is de ideale keuze voor interieurconcepten waarin een helder design en natuurlijke materialen de voorkeur genieten.

De hoogwaardige afdekramen onderscheiden zich door hun zorgvuldige materiaalkeuze en ambachtelijk nauwkeurige afwerking. Speciaal voor Gira Esprit linoleum-multiplex werd een bijzonder en hoogwaardig productieproces ontwikkeld.

In vele productiestappen en onder continue kwaliteitscontrole ontstaan op deze manier unieke filigreine en tegelijkertijd uiterst robuuste afdekramen.

Afdekramen in zes aantrekkelijke kleuren: Antraciet Lichtgrijs Lichtbruin Donkerbruin Blauw Rood

STAD IN DE KIJKER

Burgemeester Yvan Mayeur

DIMENSION

© Studio Dann

“We hebben nood aan architectuur met meer lef”

18

STAD IN DE KIJKER

“Ik ken Brussel door en door”, steekt hij van wal. “Ik ben geboren in de Marollen en heb daar lang gewoond, hoewel ik intussen omwille van privéomstandigheden naar de Europese wijk ben verhuisd. Een wijk kan je die laatste eigenlijk niet noemen, want daar verblijven vooral mensen die slechts voor een beperkte periode in Brussel wonen en hun tijd vooral elders in de stad doorbrengen. Als ik in de Marollen mijn woonst verliet, riep er altijd wel iemand: ‘Ah, président! Vive la révolution!’. In de Europese wijk kent amper iemand mij, en zal er zeker niemand ‘Vive la révolution’ declameren.”

“Wat ik daarmee wil zeggen, is dat Brussel een stad met verschillende gezichten is. De confrontatie is hard. De Marollen en de Zavel zijn slechts gescheiden door de Miniemenstraat, waarin je aan de ene zijde de sociale woningen van de Brusselse Haard en aan de andere zijde de antiquairwinkels vindt.

In de WTC-wijk met zijn grote bedrijven is 30% van de jonge inwoners werkloos en hebben zij amper lager onderwijs gevolgd. Onder de tien armste gemeenten van België zitten er zeven Brusselse, waaronder de stad.”

“Mijn ambitie is de situatie van de meeste mensen in Brussel te verbeteren. Een van mijn voorgangers, François-Xavier de Donnéa, vond dat we van inwoners moesten veranderen.

Het arme deel van de bevolking moest de plaats ruimen voor gegoede burgers. Ik ga voor een andere optie en wil dat de armen iets rijker worden en hier in Brussel blijven wonen.”

Dat vergt eerst en vooral betaalbare huisvesting voor een almaar groeiende bevolking.

Burgemeester Mayeur: “Daar ligt inderdaad een opdracht voor ons als overheid. Naast de sociale woningen bieden wij via onze Grondregie en het OCMW eigen openbare huurwoningen aan tegen prijzen die 15% lager liggen dan de privéhuurmarkt. Op die manier willen we modale gezinnen bereiken, waarvan beide partners werk hebben en van plan zijn om in Brussel te blijven wonen. Persoonlijk zie ik verder heil in een systeem van huurtoelage, maar dat is een bevoegdheid voor het Brussels Hoofdstedelijk Gewest. In een blokkering van de huurprijzen geloof ik niet echt, tenzij de markt compleet oververhit zou geraken. Waar we wel nood aan hebben,

is een tool waarmee je huurwoningen op een objectieve manier kan vergelijken. Via een Koninklijk Besluit is vastgelegd welke ingrediënten vereist zijn als je een bepaalde broodsoort wil aanprijzen, maar woningen worden allemaal tegen dezelfde huurprijs in de markt gezet, los van hun kwaliteit. Er zijn hoogstens enkele minimale vereisten, opgelegd door de Wooncode. Wie op zoek is naar een huurwoning, zou zeker gebaat zijn bij een instrument ter vergelijking.”

“Daarnaast pleit ik voor een sociale financiële ondersteuning aan jonge koppels die in Brussel werken en hier een eigendom willen verwerven. Waar in Wallonië en Vlaanderen 70 tot 80% van de mensen eigenaar zijn van hun woning en de rest huurt, is het hier net omgekeerd. Intussen is de druk op de markt enorm en betaal je minstens 2.500 tot 3.000 euro per vierkante meter als je residentieel vastgoed wil kopen. Als ik dat zeg, schermt men meteen met de veel hogere prijzen in Parijs en Londen, maar je moet dan ook de lonen vergelijken. We moeten ons wel hoeden voor lineaire maatregelen die ook mensen ten goede komen die geen financiële hulp nodig hebben. Want naast een arme bevolking tekent zich in bepaalde wijken van Brussel ook een heuse gentrification af.

Huisvesting is een sociaal gegeven. Ik apprecieer alvast de inspanningen van Citydev (de vroegere GOM Brussel, n.v.d.r.) om betaalbare woningen te realiseren voor mensen met een gemiddeld inkomen.”

Is leegstand nog een groot probleem?

Burgemeester Mayeur: “Minder dan vroeger. Een obstakel blijven de verdiepingen boven commerciële ruimtes, zeker in de grote winkelstraten. In het verleden zijn daarvoor al heel wat inspanningen geleverd, maar het blijft een moeilijke strijd. Als burgemeester ben ik ook niet almachtig. Je hebt het openbaar beheerrecht om, in geval van verwaarlozing, het beheer van een pand over te nemen, het te renoveren en tegen een sociale huurprijs weer op de markt te brengen.

Ik heb twee keer getracht dat recht te gebruiken, maar het werkt niet. De procedure is erg omslachtig, het kost de stad handenvol geld en de verwaarlozende eigenaar behoudt zijn eigendomsrechten, zodat vooral hij er op het einde van de rit beter van wordt.”

Een nieuwe stad Een belangrijk thema in het Brusselse bestuursakkoord is de herinrichting van de pleinen en grote lanen. De ingrediënten zijn divers: een autovrije Noord-Zuid as met een agora aan het de Brouckèreplein, een aaneenschakeling van sfeervolle pleintjes, een nieuw Beursplein rond het thema water, een Belgian Beer Temple in de Beurs, kunst in de openbare ruimte, een verdubbeling van de voetgangerszone, een nieuw mobiliteitsplan, een aantal extra ondergrondse parkings binnen de Vijfhoek. Dit jaar komt de uitvoering daarvan op snelheid, » DIMENSION

Eind 2013 ruilde Yvan Mayeur het voorzitterschap van het OCMW voor de burgemeesterssjerp van Brussel. Meteen belandde hij op een rollercoaster, met onder meer de ophef rond zijn opvolgster en rond de najaarsbetoging in Brussel. Maar zeeziek is de burgemeester daar niet van geworden, integendeel. Combattief en doorspekt met de nodige humor riposteert hij onze vragen, zoals die naar zijn ambities als burgemeester.

19

STAD REPORTAGE IN DE KIJKER

maar de controverse barstte vorig jaar al los. De autostroom verleggen zou elders alleen maar problemen creëren. Een ruime voetgangerszone zou het winkelaanbod doen verschralen. Het mobiliteitsplan is te vaag.

“De Noord-Zuidlijn heeft de stad opgezadeld met een collectief trauma dat nog altijd leeft bij de oudere Brusselaars. Daar zal de herinrichting van die as eindelijk een einde aan maken.”

Had u die kritiek verwacht?

©Nathan Duvivier

De burgemeester fronst vol onbegrip de wenkbrauwen. “Je kan de geplande ingrepen niet zomaar verengen tot een voetgangerszone, een commercieel initiatief, een mobiliteitsplan of een stedenbouwkundig project. Het vormt een manier om het leven in de stad totaal te veranderen. De toekomst van de stad is de openbare ruimte. Het de Brouckèreplein wordt de place to be voor culturele en andere evenementen, zoals het vuurwerk tijdens de voorbije jaarwisseling. Precies daarom heb ik de vele cultuurinstellingen in de omgeving uitgenodigd om daarop in te spelen. Brussel is in de toekomst niet langer weerloos overgeleverd aan de auto’s. Oké, met het huidige mobiliteitsplan blijft dat in eerste instantie nog het

01

geval, maar dit is slechts een eerste stap. Tegen de voetgangerszone durft de oppositie zich niet te kanten, dus richten ze hun pijlen maar op het mobiliteitsplan. Wij nemen daarmee daadwerkelijk een risico, want we weten niet of alles perfect zal functioneren. Maar geef ons toch de tijd om, na de introductie in de zomer van dit jaar, alles gedurende een achttal maanden grondig te evalueren en waar nodig bij te sturen. Het zal tijd vergen om de gewoonten van automobilisten te veranderen. Ook de lokale mensen overtuigen, kost tijd. Met de gemeente Schaarbeek hebben we een richtingwijziging voor twee straten afgesproken. Een minimale ingreep die resulteerde in een petitie die meer dan duizend mensen ondertekenden. De weerstand tegen verandering is nu eenmaal groot. In Gent heeft de omschakeling twee tot drie jaar gevergd. Maar zonder mobiliteitsplan komt er geen voetgangerszone, zo eenvoudig is dat. Momenteel kan slechts één visie op mobiliteit rekenen op een meerheid, namelijk de onze. De oppositie vindt elkaar alleen in de negatieve kritiek.

Voor de rest koesteren al die partijen hun eigen, onderling diametraal tegenovergestelde visie. De herinrichting zal ook een punt zetten achter een collectief trauma waarmee vooral de oudere Brusselaars nog altijd leven, namelijk de breuk die de Noord-Zuidlijn in de Vijfhoek heeft veroorzaakt.”

Is dit het project waarmee u uw naam als burgemeester wil vestigen?

Burgemeester Mayeur: “Dat is veel te sterk uitgedrukt. De openbare ruimte is uiteraard erg belangrijk, en er staan nog vele projecten op stapel. Zo willen we van de Zavel een echt openbaar plein maken. Ook kleinere ingrepen kunnen heel wat teweegbrengen. Ik denk bijvoorbeeld aan het Bloemen- »

01. In de Miniemenstraat, aan de voet van het Justitiepaleis, gaf het ar-

©Maxime Delvaux photographers

chitectenbureau Samyn & partners vorm aan de renovatie van zes sociale

DIMENSION

02

20

woonblokken. Om het leef- en wooncomfort te verhogen, werd het aantal sociale appartementen van 149 naar 99 gebracht. Heel wat aandacht ging naar de energiezuinigheid van het complex via een doorgedreven isolatie, zonnepanelen en een zuinige verwarmingsinstallatie.

02. In de Brusselse binnenstad tekende het Bureau Vers plus de bienêtre (V+) voor de renovatie van een 17e-eeuws pand tot eengezinswoning, aangevuld met een nieuw volume voor een kunstgalerij. ‘Mirador’ was een van de zes genomineerde projecten voor de Architectuurprijs Brussel Horta 2014. De prijs bekroont door Brusselse architecten ontworpen projecten die door hun milieuvriendelijke aanpak, architecturale kwaliteit, durf en creatieve vernieuwing bijdragen aan de stedenbouwkundige ontwikkeling van Brussel. Info www.prixbruhortaprijs.be en www.sadbr.be.

PERFECT DESIGN VOOR MAXIMALE MOGELIJKHEDEN BEZOEK ONS OP ARCHITECT@WORK KORTRIJK STAND 142 www.trilux.com/polaron-iq

Bellus keramische lei: Superlichtgewicht Supermooi Superfijn.

Er bestaat geen lichtere of dunnere keramische lei dan de Bellus van Wienerberger. Ideaal dus om oude leien of pannen te vervangen. Maar ook voor een nieuwbouw zijn deze keramische leien uiterst geschikt. Want dankzij hun slanke, hedendaagse lijn oogt uw dak heel strak.

Ontdek Bellus in onze showrooms in Londerzeel of Kortrijk.

Of vraag uw brochure aan via info@koramic.com.

www.koramic.com

Bezoek ons op Batibouw stand 309 in hal 5

©MDW ARCHITECTURE

STAD IN REPORTAGE DE KIJKER

©Filip Dujardin

© Bart Heijnens

04

03

05

Gevraagd: meer architecturaal lef

investeerders, ontwerpers, regelgevers. Het argument dat we financieel krappe tijden beleven, snijdt geen hout. Er is voldoende geld, en goede architectuur hoeft overigens geen handenvol geld te kosten. Maar de spelregels voor de openbare aanbesteding laten niet toe dat je gaat aankloppen bij een klein maar creatief ontwerpbureau. Door de impact van de lastenboeken en de vereiste referenties beland je steevast bij hetzelfde groepje van zes of zeven architectenbureaus. Dat het nochtans anders kan, hebben we met het OCMW bewezen »

03. Onder impuls van het OCMW van Brussel kwam op de site van de voormalige zeepfabriek Heymans in hartje Brussel een huisvestingsproject, met deels nieuwbouw en deels renovatie. Het internationaal gelauwerde project omvat lage energiewoningen, studio’s, appartementen, duplexen en lofts, met bijhorende voorzieningen waaronder een multifunctionele zaal, een spelletjesbibliotheek, een binnentuin en speelruimte voor de kinderen. MDW Architecture opteerde voor een bioklimatisch ontwerp met een zeer hoge isolatiegraad.

04. Om de Brusselse Noordwijk nieuw leven in te blazen, moet er letterlijk en figuurlijk meer leven en dus meer bewoning in dit stadsdeel komen.

Daarom ligt bij nieuwe projecten de klemtoon op meer huisvesting en minder kantoren. Vanuit die visie ontwierp MDW Architecture het project

Vervult architectuur een rol in die internationale profilering?

‘Insula’, goed voor 107 appartementen, 3 winkels en een ondergrondse

Burgemeester Mayeur: “Vast en zeker. Vandaag komen mensen naar Brussel voor de architectuur uit het verleden. Ik wil dat ze morgen aangetrokken worden door de hedendaagse architectuur. Jammer genoeg wordt er architecturaal te weinig risico genomen. De UP-site woontoren had bijvoorbeeld een veel sterkere uitstraling verdiend. Wat dat betreft, kan Brussel een voorbeeld nemen aan steden als Londen of Madrid. We moeten met z’n allen meer durf aan de dag leggen voor alle soorten van gebouwen: publieke en private

doorbreken de horizontaal gelede gevel die zich uitstrekt over het 130

parkeergarage met 93 parkeerplaatsen. Gegroepeerde raampartijen meter lange perceel.

05. Een spraakmakend project in uitvoering is de renovatie van de Modelwijk in Laken, gerealiseerd tussen 1958 en 1972 door een team architecten onder leiding van Renaat Braem. Met 1.029 appartementen verspreid over 12 woontorens was dit de grootste modernistische wijk van België.

De renovatie en herwaardering van de Modelwijk en de uitbreiding met een aantal nieuwe gebouwen is toevertrouwd aan BURO II & ARCHI+I, a33 Architecten, Architectenbureau Jan Maenhout en Wessel de Jonge Architecten bna.

DIMENSION

hofplein waar de wijk een nieuwe injectie kreeg door werken aan een OCMW-gebouw en de herinrichting van de openbare ruimte. Momenteel is daar een privé-investeerder aan het werk, waardoor het plots een aantrekkelijke woonplek wordt voor bobo’s, een minder gewenst neveneffect. We hebben ook nog twee lopende wijkcontracten in Bockstael en in Stalingrad, en zijn kandidaat voor een nieuw contract.”

“Maar even belangrijk is dat we Brussel op de internationale kaart moeten zetten. Via onze universiteiten en studenten bestrijken we de hele wereld, en die wereld komt ook naar ons toe. Vandaar het belang van goede congres- en hotelinfrastructuur zoals onder meer gepland in het NEO-project op de Heizel, van het nationaal voetbalstadion en niet te vergeten van de bouw van het nieuwe instituut Jules Bordet, dat een internationale referentie zal worden inzake kankerbestrijding. Voor de volksgezondheid wordt dat laatste een mijlpaal.

Er zijn dus heel wat projecten waarmee we de mensen iets aanbieden. Daarin een hiërarchie opstellen, lijkt me niet opportuun.”

23

©Philippe SAMYN and PARTNERS architects & engineers, LEAD and DESIGN PARTNER

STAD REPORTAGE IN DE KIJKER

06

met de Zeepfabriek Heymans. In samenwerking met MDW Architecture hebben we die omgevormd tot een kinderkribbe en 42 energiezuinige sociale woningen. Gemakkelijk was het zeker niet, maar het kan. Meer zelfs, we hebben er in 2011 de MIPIM-Award voor residentiële gebouwen mee gewonnen in Cannes, waar we in de finale moesten opboksen tegen een project in New York en een toren in Dubai.”

06. In het Europakwartier verrijst de nieuwe zetel van de Raad van de Europese Unie. Het project omvat de restauratie van een deel van het vroegere Résidence Palace in combinatie met de bouw van een imposante glazen kubus. Als symbool voor de Europese diversiteit is de nieuwe gevel opgebouwd uit een mozaïek van duizenden oude houten kozijnen uit verschillende Europese landen. Ontwerp: Philippe Samyn &Partners architects & engineers, Studio Valle Progettazioni architects, Buro Happold Limited engineers. (zie ook coverfoto)

Waarom kan de stad dat niet?

Burgemeester Mayeur: “Even geduld, ik ben hier nog maar een goed jaar, en ik heb met het OCMW bewezen dat het kan.

Niet dat het eenvoudig is, zoals ik al aangaf. Naast de openbare aanbesteding moet je opboksen tegen andere regels. Na de Far Westtoestanden uit de jaren 1970, toen mensen als Paul Vanden Boeynants en Charly De Pauw vrij hun gang konden gaan, is de slinger van de regelgeving compleet de andere kant opgegaan. Een nieuw evenwicht dringt zich op. Je moet het patrimonium beschermen, maar je moet evengoed kunnen innoveren met respect voor wat er bestaat, en dat sneller dan vandaag.”

Daarmee komen we bij een thema dat architecten in Brussel slapeloze nachten bezorgt: de unieke vergunning en de onwerkbare regels voor erfgoed.

DIMENSION

Burgemeester Mayeur: “Die regels zijn inderdaad veel te strikt. Er ligt te veel macht in handen van de Koninklijke Commissie voor Monumenten en Landschappen, die bevolkt is met mensen die van geen enkele durf blijk geven. Het resultaat is dat de privésector, die bereid is om te investeren en gebouwen met erfgoedwaarde weer leven in te blazen, afhaakt en dat die gebouwen gewoon verkommeren en aan waarde inboeten. Als OCMW-voorzitter heb ik het Wijnpaleis in de Marollen gerestaureerd tot een centrum voor sociale bedrijven en het evenementencomplex Les Ateliers des Tanneurs.

Wij wilden daar dubbele en hier en daar zelfs driedubbele beglazing plaatsen om het gebouw energetisch performant te maken. Maar de Commissie stelde haar veto en eiste dat alles in de oorspronkelijke toestand moest worden bewaard.

Het gevolg is dat je drie keer extra betaalt: voor het concept,

24

voor de uitvoering en voor de exploitatie achteraf, want je verwarmt vooral de straat.”

“De houding van de Commissie heeft ons al zes jaar tijd doen verliezen met de omvorming van de voormalige Byrrhfabriek in Laken tot een kinderkribbe en een centrum voor sociale economische activiteiten. In de Matadero, de oude slachthuizen van Madrid, die zijn gerestaureerd tot een centrum voor hedendaagse kunst, is wel degelijk dubbele beglazing langs de binnenkant aangebracht. Ook in de Punta della Doganna in Venetië, het douanegebouw van de toenmalige republiek dat getransformeerd is tot een museum voor hedendaagse kunst, heeft eigenaar François Pinault dubbele en driedubbele beglazing laten plaatsen aan de binnenzijde en nieuw ijzersmeedwerk laten maken dat volledig los staat van wat er vroeger was. Als wij dergelijke voorbeelden voorleggen aan de Commissie, vragen zij ons aanvullende studies. Als we die dan laten uitvoeren door gerenommeerde ingenieursbureaus, lezen de Commissieleden ze niet eens, maar wijzen ze onze plannen wel af omdat ze nog met twijfels zitten. Ronduit schandalig is dat. Voor mij zijn dat integristen, alleen weet ik niet van wat, zeker niet van ons erfgoed, want dat gaat erdoor verloren. Hun macht is enorm. Zij kunnen voorwaarden opleggen die in de vergunning moeten worden opgenomen.

Maar voor bijstand en goede raad kan je bij hen niet terecht.

De toestand is momenteel dat de mensen van wie je het beste mag verwachten, het goede weigeren, zodat we uiteindelijk met niets overblijven. Ik hoor dat de Gewestregering daar iets aan gaat veranderen. Voor mij moet de Commissie liefst vandaag nog vervangen worden door een adviserend orgaan dat projecten begeleidt.” (Door Colette Demil & Staf Bellens)

Nieuwe stand!

Hal 4 stand 4418

www.fakro.be

NIEUWE

GENERATIE

De perfecte glazen balustrade

PLATDAKVENSTERS

Het Litefront systeem, met zijn geraffineerd bevestigingssysteem dat in de hoogte regelbaar is, opent nieuwe perspectieven voor moderne glazen balustrades. De hedendaagse architectuur geeft de voorkeur aan eenvoudige vormen en strakke lijnen. Litefront beantwoordt perfect aan deze trend en zorgt tegelijkertijd voor een veilig en toch ongehinderd uitzicht op de omgeving. Dit resulteert in een grotere inval van het daglicht en meer transparantie. Hoewel polyvalent en eenvoudig te plaatsen beantwoordt het toch aan de hoogste architectonische eisen.

BRENG HET LICHT BINNEN De platdakvensters van FAKRO voorzien de ruimte die zich eronder bevindt van een zee van natuurlijk licht, bieden de mogelijkheid om deze te verluchten en combineren een hoge functionaliteit met ideale thermoisolerende eigenschappen.

Uw = 0,76 W/m²K (volgens EN 12567-2) Kan op maat gemaakt worden, perfect dus voor de vervanging van oude koepels.

DEJOND NV. Terbekehofdreef 55 - 59 2610 Wilrijk (Antwerpen)

TEL: +32 (0) 3 820 34 43 FAX: +32 (0) 3 820 35 43 dbs@dejond.com

www.dejond.com www.litefront.be

REPORTAGE

Eternit

Vezelcementleien in de hedendaagse architectuur De voorbije jaren liet Eternit zich opmerken door een aantal opvallende publicaties rond het gebruik van vezelcementleien in de hedendaagse architectuur. Met inspirerende drukwerken als ‘Best of Slates’ (1,2,3 en nu ook 4), ‘Best of Renovation with Slates’, ‘A+D revue’ en ‘ExtrArchitecture’ werden projecten van architecten in binnen- en buitenland in de kijker gesteld als bron van inspiratie voor de architect van vandaag.

In deze publicaties inspireerden voorbeelden van een- en meergezinswoningen, kantoorgebouwen, scholen en industriële constructies uit ons land, Nederland, Groot-Brittannië, Ierland, Frankrijk en Duitsland menig architect tot het kiezen voor vezelcementleien.

en een moderne aanblik krijgen. “Verfijning is belangrijk: ook voor leien in vezelcement geldt, hoe preciezer de detaillering van de naden, hoe groter de kans op architecturaal succes”, liet de Ierse architect Shane O’Toole in één van de Eternitpublicaties optekenen.

Architecten waarderen de vormgeving in filigraan, de gedetailleerdheid en de gemakkelijke verwerkbaarheid van leien in vezelcement. De leien omsluiten het gebouwvolume als een huid en zorgen voor een glad en homogeen oppervlak. De dunne leien passen zich wonderwel aan uit- en insprongen in de gevel aan. Leien in vezelcement laten zich gemakkelijk met andere materialen combineren en integreren zich uitstekend in hun respectieve omgeving. De verschillende formaten, dekkingsvormen en kleuren maken ontelbare legpatronen mogelijk.

‘Best of Renovation with Slates’ leverde het levende architecturale bewijs dat vezelcementleien niet enkel met nieuwbouw, maar evenzeer met renovatieprojecten mogen geassocieerd worden. Naast ‘A+D Revue’, een Duits kwaliteitsvakblad voor architecten, was er ook ‘ExtrArchitecture’, een uitgave met internationale allure die realisaties met bouwplaten uit vezelcement in de kijker zet.

De dynamiek en de drive voor leien in vezelcement die deze drukwerken uitstralen, mogen vooral worden toegeschreven aan de persoon van François Logist, die onlangs de fakkel doorgaf aan Sarah Leysen.

DIMENSION

Een gebouw dient tegenwoordig niet enkel door zijn architectonische kwaliteit te overtuigen, maar moet ook aan bepaalde energetische en ecologische eisen voldoen. Speciaal ontwikkelde fotovoltaïsche panelen, die qua vorm, dikte en kleur perfect bij klassieke leien passen, laten zich optisch onopvallend in het dakvlak integreren.

Met haast geen enkel ander bouwmateriaal kunnen gevel- en dakvormen scherper worden vormgegeven dan met vezelcementleien. Bij bepaalde architecturale projecten bestaat de volledige bouwschil uit vezelcementleien. Zelfs traditionele bouwvormen kunnen op die manier een sculpturaal volume

26

(Door Philip Declercq)

Architecten kunnen een gratis exemplaar van ‘Eternit Best of Slates 4’ aanvragen via e-mail: info@dimension.be.

www.eternit.be

Ventileren en verwarmen in harmonie !

+

Ruimteverwarming

E

Systeem www.renson.be

Vraaggestuurde ventilatie

tot

-37 E-punten

met Smartzone!

Productie van Sanitair Warm Water

Paleis 4 stand 314

dimension_sys_E_NL_1214_205x132.indd 1

17/12/14 15:35

STAND 12/115

Bespaar energie met onze warmtepompen.

We bieden oplossingen voor zowel nieuwbouw als renovatieprojecten, van woningbouw tot industriĂŤle toepassingen. We garanderen u comfort, het hele jaar door, dankzij gepatenteerde technologieĂŤn.

Want Mitsubishi Electric staat zowel voor ervaring als voor innovatie. Al meer dan 90 jaar lang leggen we de lat steeds hoger om u het gewenste comfort op vlak van klimatisatie te bieden.

Kom onze nieuwste oplossingen ontdekken tijdens Batibouw in paleis 12 stand 115. www.mitsubishi-electric.be www.warmtepomp.be

Knauf Insulation glaswol met ECOSEÂŽ Technology

G (fe een c no he l - e mi n f sch orm e b ald ind eh mid yde de v rij len )

5 JAAR OP DE MARKT 5 DOORSLAGGEVENDE ARGUMENTEN ie e n e r g c t ie r e e u m d 0 0x e p ro art 5 is voor d a p s Be no dig dan

De hoogste norm voor een gezonde binnenluchtkwaliteit

Meer

0% g

erec y cl e e r

ker e li j nd v r ie n re rke atu rwe n n ve Va m te o

stand 5405

d an 8

d gla

In 2009 introduceerde Knauf Insulation glaswol met ECOSE Technology. Het is een innovatieve technologie waarbij plantaardige grondstoffen worden omgezet in een uniek bindmiddel voor minerale wol. Hiermee bevestigen wij onze vooraanstaande positie op het gebied van duurzaamheid. Vandaag vieren we de vijfde verjaardag van de glaswol met de bruine kleur. Kies voor Knauf Insulation glaswol met ECOSE Technology.

DÉ NORM IN DUURZAAMHEID www.ecosetechnology.be

s

© Eternit, Foto: Marcel Van Coile

PROJECT

Materie geworden muziek

Kunstenpaviljoen in Lokeren - plusofficearchitects

De gevelarchitectuur verwoordt muziek en beeld. plusofficearchitects werd geïnspireerd door Pythagoras’ hypothese die stelt dat de numerische verhoudingen binnen akoestiek ook tot optische harmonie leidden. Een bekend voorbeeld is de lengte van de snaren die de toonhoogtes bepalen. Het patroon van de vezelcementpanelen is een toepassing van dergelijk maatsysteem: twee reeksen afstanden, die dicht bij elkaar in de buurt liggen, overlappen elkaar. Het resultaat is een patroon dat zweeft en slechts af en toe terug samenvalt, om de 4m40. De stalen y-vormige kolommen werden op dezelfde afstand van 4,40m geplaatst. Dit is tevens een verwijzing naar 440 Hertz, de toonhoogte van de la. De grondtoon la wordt ook door stemvorken voortgebracht en vormt dus de basis voor de muziek. Als de muziek die binnenin gespeeld wordt

daarop steunt, dan steunt het dak van het gebouw op een architecturale interpretatie hiervan. De y-vormige kolommen lijken gestileerde stemvorken.

Speelse, maar functionele structuur Deze intellectualistische benadering in het concept betekent niet dat het gebouw vrijblijvend op het terrein geplaatst is.

Vanuit de omgeving gezien tonen de kolommen ook verwantschap aan de bomen rondom. De vertakking in de y lijkt op de kruin of de wortels, zeker als schaduwen van het gebladerte op de gevel vallen. De gevelbekleding bestaat uit vezelcementen platen. Het patroon in tinten van grijs tot blauw is als een gepixelde foto van de lucht. Gradaties van de lucht zie je terugkomen in de gevel. Het vlakkenspel laat ook de vrije ritmering van de ramen toe.

De structuur is niet louter een intellectueel of vormelijk spel.

De minimale structuur van vloer- en dakplaat op kolommen laat een optimaal contact met het bospark toe. Ondanks de visuele link tussen het interieur en het exterieur is het ook nodig om een ver doorgedreven akoestisch comfort voor elk van de leslokalen te bekomen. Het gebouw toont dat ook in zijn externe staalstructuur die de vloerplaat loskoppelt van de draagmuren, de akoestische plafonds die zich terugtrekken net voor ze de gevel raken, of in de absorberende materialen die aan elke klas werden toegevoegd als wandpaneel of gordijn. De stalen kroonlijst die het gebouw aftopt bestaat uit een kokerprofiel waarop een stalen plaat bevestigd is. Het kokerprofiel is met een thermische onderbreking verbonden met de structuur van het dak.

Rijke visuele relaties met de omgeving Het paviljoen werd los van de bestaande vroeg 20ste-eeuwse villa ingeplant. De connectie tussen beide wordt verzekerd door een lichte constructie in staal en glasdallen. Deze brug is ontdubbeld in twee hellingbanen zodat beide verdiepin- » DIMENSION

In het kunstenpaviljoen in Lokeren zijn muziek-, woord- en beeld samengebracht. plusofficearchitects ontwierpen een paviljoen dat zijn structuur ontleent aan deze kunsten.

Tezelfdertijd nestelt het zich in de boomrijke omgeving tussen vijver en villa.

29

Ambachtstraat 5 I B-9700 Oudenaarde I t 055/ 33 10 90 I www.desloover.be I info@desloover.be

plusofficearchitects

PROJECT sec(on A

Plan links: L+0 GROUND FLOOR 1. Reception 2. Performance auditorium 3. Artists room 4. Orchestra class 5.“Listen” balcony 6. Sculpture class 7. Instrument class 8. Jazz class 9. Percussion class 10. Lavatory room 11. Storage room 12. Cour anglaise 13. “Scissor-­like” bridge 14. Villa ter beuken

11.

sec(on 1

6.

6.

13.

1.

7.

sec(on 1

10.

14.

3.

8.

2.

plusofficearchitects

9.

5.

© plusofficearchitects

Plan onder: L+1 FIRST FLOOR 1. Staffroom 2. Director 3. Terrace 4. Archive 5. Word class 6. Music class 7. Instrument class 8. “Scissor-­like” bridge 9. Villa ter beuken

secFon A

4.

5.

12.

5.

5.

6.

8.

1. Recep(on; 2. Performance auditorium; 3. Ar(sts room; 4. Orchestra class; 5. "Listen" balcony; 6. Sculpture class; 7. Instrument class; 8. Jazz class; 9. Percussion class; 10. lavatory room; 11. storage room; 12. cour anglaise; 13. "scissor-­‐like" bridge; 14. Villa ter beuken 7.

0m 1

secFon 1

secFon 1

sec(on A

9.

5

7.

1.

4.

2.

3.

6.

6.

6.

gen rechtstreeks met de bel-etage van het oude gebouw verbonden zijn. Van daaruit ontstaat een parcours dat de gebruiker naar een van de drie afdelingen leidt. Elke afdeling kreeg een eigen cluster van ruimten: muziekklassen met de orkestzaal, de woordklassen met de theaterzaal L+1 -­‐ FIRST FLOOR en de beeldklassen met expositieplekken. Het kunsten1. staffroom; 2. director; 3. terrace; 4. archive; 5. Word class; 6. Music class; 7. Instrument class; 8. "scissor-­‐like" bridge; 9. Villa ter beuken parcours doorheen het gebouwencomplex, met haar rijke visuele relaties met de omgeving, is een aanvulling op de kunst-in-het-parkactiviteiten die de academie van Lokeren organiseert. (Door Arnaud Tandt) secFon A

5

© Eternit, Foto: Marcel Van Coile

© Stijn Bollaert

© Stijn Bollaert

0m 1

DIMENSION

L+0 -­‐ GROUND FLOOR

31

REPORTAGE

Isotec

lanceert geavanceerde versies van continu isolatieschild voor daken Door de steeds scherper wordende isolatie-eisen kennen isolatiesystemen een explosieve groei. Het Isotec-systeem is een composietpaneel in hard polyurethaan bedekt met gewafeld zuiver aluminium.

De standaarduitvoering werd inmiddels doorontwikkeld tot de Isotec Xl en de Isotec LINEA. Met meer dan 30 jaar ervaring volgt Isotec de evoluties op de markt en de veranderende vereisten op het vlak van dak- en gevelisolatie op de voet. Het onderscheid met andere systemen zit vooral in de geïntegreerde metalen panlat en de volledig op maat - volgens de vereiste latafstand - gemaakte panelen.

De Isotec-panelen worden bij daktoepassingen bovendaks geplaatst, op een keper- of spantenstructuur, en vormen zo een ononderbroken isolatieschild zonder koudebruggen. Zo is het dak meteen sterk geïsoleerd en waterdicht.

Dakopbouw in 1 systeem

DIMENSION

Inmiddels is het standaardsysteem van Isotec doorontwikkeld tot Isotec XL. Bij dit systeem bevat een gewafelde zuivere aluminium cachering een geïntegreerde en verstevigde panlat waardoor alle klassieke opbouwfasen van het dak (onderdak, isolatie, dampscherm, tengellatten en panlatten) in 1 systeem vervat zijn. Dit bespaart tijd en geld bij de dakopbouw. Recent werd het zadeldak van een residentiële woning te Knokke geïsoleerd met Isotec XL 80 mm-panelen, en nadien afgewerkt met Koramic Oude Vlaamse Pannen.

32

Foto links: Project Waasmunster: het zadeldak werd geïsoleerd met Isotec XL 80 mm-panelen en afgewerkt met Eternit sneldekpannen.

Foto rechts: Het dak van deze recent afgewerkte woning in Durbuy werd geïsoleerd met een Isotec-systeem.

Geavanceerd systeem De Isotec LINEA-panelen combineren dan weer alle interessante eigenschappen van de standaard en de XL-panelen, en zijn snel en eenvoudig verwerkbaar. Door de speciaal ontwikkelde en geïntegreerde metalen lat met speciale schroefuitsparingen kunnen de panelen zonder voorboren worden vastgeschroefd. De vorm van de gaten zorgt er ook voor dat de schroeven verzonken worden aangebracht om het nadien bevestigde zink niet te beschadigen of te hinderen. De hoogte van de panelen en de speciale lat zorgen samen voor de ideale onderconstructie om er de klangen en de metalen bekleding op aan te brengen. De panelen zijn standaard 3 meter lang en 34 cm breed -in functie van de vereiste klangafstand- voor de plaatsing van zink- en koperbedekkingen. Voor de aansluitingen en afwerkingen ter hoogte van schouwen, dakramen, enz. wordt een extra metalen lat manueel ingewerkt om de nodige bevestigingen aan te brengen. De tand- en groefverbindingen rondom het paneel sluiten luchtspouwen en thermische bruggen uit. De Isotec LINEA-panelen beschikken over een technische goedkeuring en een CE-markering, en zijn ISO 9001:2000 productgecertificeerd. Recent werden residentiële projecten in Brasschaat (zadeldak met VMZINC PLUS) en Kortrijk (gevelisolatie met Nedzink Nova Pro-tec) geïsoleerd met Isotec LINEA 80 mm-panelen. (Door Philip Declercq - Foto’s: Isotec)

www.isotec.be

Bespaar op energie, niet op comfort & design

Volledig raam

Uw tot 0,65 W/m²K

glasvezel

schuim

staaldraad www.deceuninck.be

Zendow#neo Standaard/Premium

Ramen & deuren

Modulaire VELUX lichtstraten Ontworpen in samenwerking met Foster + Partners

“

Dit modulaire concept geeft een prachtig resultaat. Bovendien zorgt het automatisch ventilatiesysteem voor een optimalisatie van het binnenklimaat, wat voor kinderen erg belangrijk is.

“

Birgit Rasmussen Eigenaar, architect CASA Architecten Bij de renovatie van de kleuterschool in Drømmebakken besloot Birgit Rasmussen om te werken met de modulaire VELUX lichtstraten. Daarmee koos ze resoluut voor de vele voordelen van natuurlijk licht en ventilatie. De 49 modulaire VELUX lichtstraten verbeteren het binnenklimaat en het welzijn voor 150 kinderen van 3 tot 6 jaar.

Meer info op velux.be/modulairelichtstraten

© 2015 VELUX GROUP ® VELUX, HET VELUX LOGO, CABRIO, INTEGRA, io-homecontrol EN Pick&Click! ZIJN GEREGISTREERDE HANDELSMERKEN GEBRUIKT ONDER LICENTIE DOOR DE VELUX GROEP. PHOTOS: STAMERS KONTOR.

© KV

TECHNIEK

Stebo

Genk pronkt met energie-actief gebouw In Genk is een sterk staaltje afgeleverd. Daar staat een gebouw dat meer energie levert dan het nodig heeft. Dat is te danken aan een bijzondere combinatie van technieken: passiefhuisstandaard, betonkernactivering met warmtepomp en boorgatenergieopslag, en tenslotte een reusachtig zonnedak.

Primo: passiefhuisstandaard Bij het project was van meet af aan ing. Geert De bruyn betrokken. Hij is gespecialiseerd in energie, duurzaamheid en nulenergiegebouwen. “We vormden een hecht bouwteam: de architect van Buro-B, ikzelf, de bouwheer, en -zodra de bouw begon- de aannemers,” begint hij. “Om tot een energie-actief

gebouw te komen, combineerden we drie innovatieve concepten: passiefhuisstandaard, Building Integrated Photovoltaics -BIPV- en, als derde, betonkernactivering met warmtepomp en BoorgatEnergieOpslag, dus BEO. Die combinatie is uniek. Dankzij de passiefhuisstandaard is de warmtebehoefte minimaal: we streefden naar compactheid, een uitgekiende noord-zuid oriëntatie, een ver doorgedreven isolatie, hoge luchtdichtheid en balansventilatie met warmteterugwinning en vochtrecuperatie.

“We hebben geen installaties die fossiele brandstof gebruiken, ook niet als back-up.”

Zo bestaan de ramen uit drie glaslagen, en er zit een kurklaag in de houten raamprofielen, als thermische onderbreking.

Om aan de strenge vereisten qua luchtdichtheid te voldoen, kozen we voor een houtskeletstructuur met tapes en folies.

Die luchtdichtheid bereiken, vergt trouwens veel aandacht tijdens de uitvoering van de werken. Er is daarvoor ook een goede samenwerking nodig tussen de verschillende aannemers die op de werf komen. Denk maar aan een elektricien die een schil doorboort... dat levert meteen een groot lekverlies op. De koelbehoefte reduceerden we met een doeltreffende buitenzonwering. We zorgden ook voor een voldoende grote thermische massa, met de betonnen draagstructuur.

Ook verminderden we de energiebehoefte voor verlichting door ervoor te zorgen dat voldoende daglicht binnenkomt. En we kozen een energie-efficiënte verlichting met veel ledlam» pen, met daglichtdimming en aanwezigheidsdetectie.”

DIMENSION

Stebo vzw is actief in beleidswerk van verschillende overheden. Ondernemersatelier is een coöperatieve vennootschap die door Stebo is opgericht en die onder meer werkzoekenden, die een eigen zaak willen opstarten, ondersteuning biedt.

Anderhalf jaar geleden namen de beide bouwheren hun nieuwe pand in Genk in gebruik. Opmerkelijk is dat het energieactief is: het wekt meer energie op dan het verbruikt. Erwin De bruyn, directeur van Stebo: “We overwogen een pand te kopen of te renoveren. Maar toen bood Stad Genk ons een stuk grond aan in erfpacht. Dat zorgde ervoor dat nieuwbouw ons de beste keuze leek. En aangezien Stebo actief is op vlak van duurzaamheid, gingen we voor een duurzaam gebouw. In 2008 beslisten we te bouwen, en in 2013 trokken we in het nieuwe pand.”

Stebo’s directeur vroeg de ontwerpers een demoparcours te creëren in het gebouw. Reeds in de inkomhal is dan ook een en ander te zien: warmtepomp, buffervat, platenwarmtewisselaar,... Ze zijn niet verstopt, maar zeer zichtbaar achter een glazen wand, zelfs met plaatjes waarop staat wat elk onderdeel is. Schuin daar tegenover hangen twee displays waar het energieconcept wordt toegelicht. Wie het wil bezoeken, kan dit. Er staan voor het publiek ook vergaderfaciliteiten in het gebouw ter beschikking.

35

TECHNIEK

Hernieuwbare energie gebruiken gebeurt met Building Integrated PhotoVoltaics, kortweg BIPV. Meer bepaald met een zonnedak: fotovoltaïsche (dus PV-) panelen die volledig in het dak zijn geïntegreerd. Het is een primeur op deze schaal, verzekert De bruyn. Er is ook een onderdak zodat het water achter de panelen weg kan. Maar extra dakbedekking is er niet.

Architectenbureau Buro-B, uit Genk, heeft er van bij de eerste pennentrek voor geopteerd PV-panelen in het gebouw te integreren. De bruyn: “De maatvoering van de PV-panelen is afgestemd op deze van de dakramen. Eigenlijk is zelfs de maatvoering van het hele gebouw erop afgestemd. Je kan namelijk geen half PV-paneel plaatsen. Ook is het gebouw perfect naar het zuiden gericht, en heeft het een dakhelling gekregen van 35 graden, om de zonnestraling maximaal te benutten.”

Voor hernieuwbare energie zorgt ook de BoorgatEnergieOpslag, kortweg BEO. Stebo slaat namelijk ‘s zomers warmte op in de bodem om die ‘s winters terug te winnen, via een watercircuit met antivries dat circuleert in zeven boorgaten van 110 meter diep. Met een warmtepomp wordt de opgehaalde warmte van het water verhoogd tot 28°C. Met dat water op lage temperatuur, wordt verwarmd. Via ‘betonkernactivering’: leidingen in de kern van het beton. In de zomer bevat de bodem dan weer veel koelte. Ook dat oogst Stebo, om te koelen. Het koelen gebeurt dan dus op hogere temperatuur dan met gangbare koelsystemen. Volgens De bruyn is het bekend in de verwarmings- en koeltechniek: hoe kleiner het temperatuurverschil tussen het water en de binnentemperatuur, hoe minder energie nodig is... “Uiteindelijk hebben we géén installaties die fossiele brandstof gebruiken, ook niet als back-up. Dat hielp trouwens de kostprijs van het gebouw verlagen.”

© KV

Secundo: hernieuwbare energie

Het gebouw genereert een overschot aan elektriciteit waarmee je een elektrische auto 70.000 kilometer kan laten rijden.

BALANSVENTILATIE D Het Stebogebouw heeft een balansventilatie -of systeem D- met warmterecuperatie. Of dat niet lijdt tot comfortklachten? De bruyn: “Neen. Maar het is waar: er zijn gevallen bekend waar balansventilatie daartoe leidde.

Meestal is dat te verklaren door een gebrekkig ontwerp, bijvoorbeeld te weinig plaats voor luchtkanalen, waardoor te kleine diameters leiden tot lawaaioverlast. Dat zet er de bewoners toe aan het ventilatiedebiet te verlagen, zodat de luchtkwaliteit daalt. Een andere mogelijke oorzaak is een gebrekkige uitvoering. Bijvoorbeeld geen geluidsdemping voorzien, of luchtkanalen die tijdens de bouw sterk verontreinigd raken. Een derde categorie oorzaken is die van een verkeerd gebruik of onderhoud.

Bijvoorbeeld filters die niet op tijd vervangen raken.” »

Energiebalans

Eigen gebruik onmiddellijk 12.495 kWh Verwachte opbrengst PV volgens EPB 36.549 kWh

Reële opbrengst PV 44.290 kWh Injectie op het electriciteitsnet 31.794 kWh

Eigen gebruik onmiddellijk 12.495 kWh

Eigen gebruik aankoop 17.463 kWh

DIMENSION

Overschot 14.331 kWh

36

Verwarming en koeling 8.574 kWh Totaal energiegebruik gebouw 29.959 kWh

Ventilatie 8.574 kWh Verlichting 4.585 kWh Computers, apparaten...

12.211 kWh

Beschikbaar voor duurzame mobiiliteit vb elektrische wagen: ca 70.000 km

Reël gebouw-gebonden energieverbruik 17.748 kWh Gebruikersgebonden energieverbruik 12.211 kWh

Verwachte gebouwgebonden energieverbruik volgens epb 27.358 kWh

TECHNIEK

CeraWall

Het nieuwe wandafvoersysteem voor inloopdouches

www.dallmer.be/cerawall

Importeur: VigotecAkatherm nv

De Gyproc oplossing voor natte ruimtes

Hoge vocht- en schimmelbestendigheid

Eenvoudige verwerking en plaatsing

Voorgeprimerd oppervlak

Droge binnenafwerking is eenvoudig te plaatsen en zorgt voor snelle ingebruikname

Sterk en duurzaam

Gipsplaten zijn oneindig recycleerbaar

Uitstekende prestaties inzake brandwerendheid (klasse A1)

Hoogwaardige en voordelige oplossing in natte ruimtes

SAINT-GOBAIN CONSTRUCTION PRODUCTS BELGIUM NV/SA Divisie Gyproc Sint-Jansweg 9 Haven 1602 B-9130 Kallo Tel.: +32 (0)3 360 22 11 Fax: +32 (0)3 360 23 80 info@gyproc.be www.gyproc.be

Uiterst hoge vocht- en schimmelbestendigheid

Voorgeprimerd oppervlak voor betegeling

Gegarandeerde prestaties

een waterbarrière, geen tijdsbarrière

© KV

© Geert De bruyn

TECHNIEK

“VEEL GOEDKOPER”

Het Stebogebouw heeft een balansventilatie D. “We kozen voor twee ventilatie-units in plaats van één”, klinkt het. “Eén unit levert een constant debiet voor de kantoren. Daar is de bezetting namelijk constant. De andere unit wordt bijgeregeld naargelang de luchtkwaliteit die in een vergaderzaal nodig is.

Hoe meer mensen daar zijn, hoe meer wordt geventileerd. En is er geen bezetting, dan is er geen debiet.”

Water en materiaal Het bouwteam hield niet enkel rekening met energie, maar ook met andere duurzaamheidsaspecten. De bruyn: “Neem de waterhuishouding. Hemelwater vangen we op in een opslagtank. We hergebruiken dat water voor toiletspoeling, poetsen, tuinonderhoud. Is die tank vol, dan loopt het overtollige water naar een infiltratiebekken, waar het infiltreert in de grond. Er gaat dus géén hemelwater naar de riolering. Dan zijn er nog de materiaalkeuzes. Het begint al bij de houtskeletbouw, wat duurzaam is. We gebruikten ook glaswol, gemaakt van grotendeels gerecycleerd glas. En de buitenbekleding bestaat uit rockpanel, grotendeels gemaakt van gerecycleerde rotswol, en Cradle-to-Cradle gecertificeerd. Een deel van het meubilair is trouwens eveneens CtoC.”

E0 niet energieneutraal?

Een gebouw met E-peil E0 wordt ‘energieneutraal’ genoemd.

Maar dat klopt niet helemaal, meldt De bruyn. “Het E-peil zegt enkel iets over het gebouwgebonden energiegebruik voor verwarming, koeling, ventilatie en verlichting. Maar het gebruikersgebonden energieverbruik van computers, printers, servers, kopieerapparaten, koffiezet en dergelijke wordt niet in het E-peil meegenomen. Hier, echter, vullen we wél de energiebehoefte van gebruikers in. Toen we op voorhand de energieperformantie berekenden, kwamen we tot een E-peil van E-11. Maar intussen is het gebouw meer dan een jaar in gebruik en is een uitgebreide energiemonitoring gebeurd.

Daardoor hebben we nu het reële E-peil berekend, op basis van reële metingen. Zo kwamen we tot E-32. Dat is dus beter dan het theoretische model. Dit is in belangrijke mate te dan- »

DIMENSION

Verse lucht

De bouw kostte 1.640 euro per m2, legt Stebo’s directeur Erwin De bruyn uit. “Dat is inclusief de fotovoltaïsche dakbedekking, wat een significante kost was. Daar tegenover staan de baten. Omdat we beter scoren dan een E-peil van E40, krijgen we de volgende vijf jaar een vrijstelling van onroerende voorheffing. Dat is een baat van ongeveer 40.000 euro. Een tweede belangrijke besparing is de heel lage energiekost. We produceren meer energie dan we verbruiken. In vergelijking met een vergelijkbaar, conventioneel, nieuw kantoorgebouw dat niet verder gaat dan het zich houden aan de wettelijke normen, komt dat neer op een besparing van 15.000 euro per jaar. Over 20 jaar is dat dus 300.000 euro. Ten derde zijn er de groenestroomcertificaten. Die brengen 10.000 euro per jaar op, wat na 20 jaar neerkomt op 200.000 euro....

Slotsom is dit. Als je enkel kijkt naar de investering in de nieuwbouw, is dit gebouw enkele procenten duurder dan een klassiek, vergelijkbaar pand, dat dus ook koos voor een vergelijkbaar afwerkingsniveau, uitrusting en dergelijke. Maar de totale eigenaarskost ligt, gerekend op 20 jaar, één derde lager. Dit energie-actieve gebouw is dus veel goedkoper. En het mag gezegd: er zijn veel conventionele kantoorgebouwen met eenzelfde afwerkingsniveau die minstens evenveel kosten.”

Geert De Bruyn voegt daaraan toe: “Stel dat zo’n energieactief gebouw 10% meer kost. Als je 10% kleiner bouwt, heb je dat al teruggewonnen. En kleiner mag echt wel, want we bouwen nog steeds groot in vergelijking met onze buurlanden. Bovendien zijn banken dergelijke gebouwen goed gezind. Nu al zijn er banken die een voordeliger rentevoet geven als aan de BEN-normen is voldaan, of een hoger leenbedrag toestaan. Omdat de gebruikers ervan minder energie zullen moeten betalen, en bij een eventuele verkoop of verhuur de marktwaarde hoger is.”

Tenslotte wijst hij erop dat intussen zonnepanelen nog behoorlijk wat goedkoper zijn geworden. Voor een nieuwbouw zou deze verminderde kost de gedaalde opbrengst uit groenestroomcertificaten compenseren, zodat het financiële plaatje ook vandaag zou kloppen.

39

© Geert De bruyn

TECHNIEK

BOUWTEAM Bouwheer: ESV Stebo-Ondernemersatelier, Genk Ontwerpers: Architectuur en interieur: Buro B architecten, Genk Studie technieken, EPB-verslaggeving, Passiefhuis-concept en dubo begeleiding: Cenergie cvba, Heusden-Zolder Studie stabiliteit: BDA Engineering, Meeuwen Aannemers: Algemene aanneming: Jacobs-I3, Opglabbeek Houtskeletbouw: HSBB, Bree HVAC en sanitair: Cooltech, Alken Elektriciteit: GS Projects, Genk PV-installatie: Solarcompany, Heusden-Zolder BEO-veld: Aqua Vrijsen, Houthalen-Helchteren Binnenafwerking: Weygers, Hasselt

ken aan het intensieve nazorgtraject, waarbij we de installaties hebben gefinetuned en optimaal afgestemd op de reële bezetting. Ook de comfortmetingen waren zeer positief. Opmerkelijk is dat we zelfs zonder het zonnedak een E-peil E33 halen: dat is vlot onder E40, de Vlaamse norm voor 2021. En E-11 voldoet al aan de doelstelling waarover Europa spreekt voor 2050.”

De bruyn verzekert trouwens dat het concept perfect multicipleerbaar is. “Zelfs voor gebouwen waarvan de oriëntatie niet superoptimaal is, en met plat dak. Een kantoorgebouw, school, rusthuis, en woningen kunnen eveneens energieactief zijn.

Gouden tip Heeft Stebo’s directeur Erwin De bruyn nog een tip voor wie zich eveneens aan een energieactief gebouw wil wagen? Dat blijkt het geval. “Heel belangrijk voor de bouwheren is dat ze beseffen dat er twee jaar nodig is om de technieken op punt te krijgen. Om dat te doen, is het nodig voldoende te investeren in nameting, in monitoren: van ventilatie, temperatuurregeling, betontemperatuur. Bij ons was dat mee gebudgetteerd.

Net het feit dat we dat monitoren en bijregelen zo nauwkeurig deden, vertaalt zich in een heel energieperformant gebruik van de installaties. Eenmaal het goed is ingeregeld, draait alles heel stabiel, en zijn nauwelijks nog interventies nodig.

Onderhandel dat mee, voorzie die kost. En ga in zee met partners die kennis van zaken hebben.”

Geert De bruyn besluit met een schema waarop opbrengst en verbruik in het gebouw staan geschetst, “op basis van reële metingen”. Uit het schema blijkt dat het Stebo-gebouw een overschot van 14.331 kWh elektriciteit genereert. Daarmee kan je een elektrische auto 70.000 kilometer laten rijden, benadrukt hij. (Door Koen Vandepopuliere)

DIMENSION

Erwin en Geert De bruyn © KV

40

www.stebo.be www.geertdebruyn.be

Reynaers Aluminium, uit respect voor uw creativiteit.

U hebt oog voor volumes, vormen en kleuren. De raam- en deurprofielen van Reynaers Aluminium vullen perfect uw plannen aan met esthetische en functionele oplossingen, waar u trots op kan zijn. Creatief passen ze door hun veelzijdigheid bij elk ontwerp: modern of klassiek, nieuwbouw of renovatie. Bovendien geven ze uw klanten ook nog jaren extra woonplezier door het beperkte onderhoud, de goede isolatie en het duurzame materiaal.

www.reynaers.be

Wie verder kijkt, kiest Reynaers Aluminium

REPORTAGE

Mitsubishi Electric

Dienstencentrum als showroom Begin dit jaar opende het Jansen Dienstencentrum in Zonhoven, vlak aan de uitrit van de E314. Het beschikt over zes vergader- en seminarieruimtes, die gehuurd kunnen worden door bedrijven of zelfstandigen. Als specialist in klimaatplafonds wilde Building Group Jansen de mogelijkheden van zijn Alura systeem in het Dienstencentrum demonstreren.

Daarbij zijn de plafondelementen voorzien van een watervoerend buizennet. Door de temperatuur van het water te variĂŤren kan men de ruimte verwarmen of koelen. De techniek heeft een aantal voordelen: het is discreet en geluidsarm, en het stralingseffect garandeert een hoog comfort. Bovendien zijn er tal van plafondafwerkingen mogelijk, zowel in metaal als in gipskarton.

DIMENSION

Vergaderzalen zijn ruimtes met een sterk wisselende bezetting, zodat vooral de koellast sterke pieken kan vertonen.

Voor het Dienstencentrum werkte Building Group Jansen een gecombineerde oplossing uit samen met Mitsubishi Electric.

In die ruimtes kwam er zowel een klimaatplafond als een airconditioning unit met kanaalaansluiting. Het klimaatplafond heeft een reactietijd van ongeveer 15 tot 30 minuten, en wordt daarom gebruikt om de basislast af te dekken, terwijl het snelreagerend systeem met directe expansie eventuele pieken kan opvangen. Beide technieken kunnen naadloos op elkaar aansluiten, omdat ze allebei zijn verbonden met hetzelfde VRF systeem van Mitsubishi Electric. Op het dak staan City Multi R2 buitenunits opgesteld met een totaal vermogen van 138 kW koeling en 153 kW verwarming. De installatie

42

Het dienstencentrum is tevens een demonstratieruimte van de klimaatplafondoplossingen van Building Group Jansen.

kan tegelijk koelen en verwarmen. De slimme regeling benut daarbij in de eerste plaats de overtollige warmte of koude die in het gebouw beschikbaar is. Door deze energierecuperatie kunnen er hoge rendementen gehaald worden.

Energiezuinig door slimme warmteterugwinning Het Dienstencentrum is gevestigd in een bestaand gebouw, waarvan het oorspronkelijke isolatiepeil niet meer aan de huidige normen voldeed. Bij de inrichting werd speciale aandacht besteed aan energie-aspecten, zodat het gebouw nu al voldoet aan de eisen voor 2018. Ook dat streven naar BEN gebouwen is een aspect van de knowhow van Building Group Jansen. (Door Alex Baumans) www.mitsubishi-electric.be

Maak koudebruggen zichtbaar en voorkom energieverliezen!

Met de thermische camera testo 875i identificeer je warmteverliezen met nog meer precisie!

• SuperResolution thermische beelden met 320 x 240 pixels (160 x 120 pixel detector) • Intuïtieve bediening - zelfs met één hand • Thermische gevoeligheid < 50 mK

Ontdek onze Batibouw voorwaarden!

Hal 12 stand 308

testo NV • Industrielaan 19 • 1740 Ternat • Tel. 02/582 03 61 Fax 02/582 62 13 • info@testo.be • www.testo.be/nl/thermografie

Naamloos-1 1

poort van uw dromen. Bij uw keuze voor L-DOOR kiest u bovendien voor een 100% Belgisch en innovatief product, persoonlijk advies, service en een snelle levertermijn. Meer info op www.l-door.be

07

ingewerkt in de gevelbekleding, in het meest uitgebreide gamma op de markt vindt u zeker de sectionale

12

voor een garagepoort die zichtbaar aanwezig is in uw woning of voor een garagepoort die onzichtbaar is

d

design zijn voor u belangrijk? Dan heeft L-DOOR ook voor uw woning de oplossing op maat. Of u nu kiest

an

U zoekt een garagepoort voor nieuwbouw of renovatie. Isolatie, veiligheid, comfort, ruimtebesparing en

St

Uw garagepoort ... zichtbaar of onzichtbaar

1/14/2015 9:59:12 AM

Verwezenlijk uw visie met onze technologie

Innovatieve gevelsystemen Laat u niet in uw ontwerp beperken en ontdek de vele creatieve mogelijkheden van ROCKWOOL gevelsystemen. Bekijk onze innovatieve buitengevelisolatiesystemen en geventileerde gevelsystemen op www.rockwool.be/gevelsystemen

REPORTAGE

Armstrong

Eerste Cradle to Cradle-plafonds zorgen voor duurzaam en warm comfort

Het bestaande filiaal in Waver en het nieuwbouwfiliaal in Brugge gelden als pilootprojecten voor de herinrichting van een groot aantal Ethias-filialen. Het lastenboek liet veel vrijheid, waarden als ethiek, natuur, duurzame ontwikkeling, cradle to cradle, fair trading… schetsten het kader. Werden benadrukt: akoestisch comfort, warme kleuren en flexibiliteit in alle opzichten. Het concept moest passen in de ‘new way of working’.

Thuiskomen Het kantoorconcept werd compleet herdacht, de dagdagelijkse functionaliteit volledig gewijzigd. Naast de flexibele werkplekken zijn er ook nieuwe auditieve middelen: soft phones vervangen de klassieke telefoons. Het nieuwe concept straalt een gevoel van welbehagen uit, geen luxe evenwel.

Alle lampenkappen, stoelen en dergelijke zijn customer made - in de lijn van het well being-gevoel en de gepersonaliseerde service die Ethias haar klanten wil bieden. De - licht opgewarmde - huiskleur oranje hoort nu thuis in een kleurenmix.

De oranje kleur is manifest aanwezig in de organische, centrale zone. Daar kan de klant - na zijn aanmelding - zijn ding

doen (koffie nemen, tablet of laptop gebruiken, zich ontspannen….), vooraleer hij aan de beurt is.

Cradle to cradle Binnen het cradle to cradle-verhaal passen niet enkel de verticale balken uit streekhout maar ook de akoestische plafonds PERLA OP van Armstrong. Philippe Dubois van Armstrong België: “De PERLA OP 0.95 is de allereerste plafondtegel met een Cradle tot Cradle Silver-certificaat. Deze zijn geproduceerd uit minerale vezels, zodat ze geen allergenen bevatten en onderhoudsvriendelijk zijn. In onze akoestische tegels zit tot 77% gerecycleerd materiaal. De plafondelementen hebben een lichtreflectie van 85%. Dit betekent dat het binnenvallend daglicht zover mogelijk wordt doorgezet in de ruimtes, zodat de energiekost verlaagt. Door al deze facetten is deze plafondtegel veilig en gezond voor mens en milieu. Ook qua akoestisch comfort zit deze PERLA OP in de A-klasse van geluidsabsorptie goed.”

Duurzaam, niet duurder “PERLA OP 0.95 op basis van natuurlijke grondstoffen behoort al enige tijd tot het productgamma van Armstrong, en was als het ware onze testcase voor cradle to cradle-certificering. Op de Belgische markt wint het gebruik van duurzame materialen aan belang”, aldus Philippe Dubois: “Naar aanleiding van deze cradle to cradle-certificering heeft Armstrong er bewust voor geopteerd om de bestaande prijs toch te handhaven. Duurzaam hoeft niet duurder te zijn.... Als enige marktspeler wereldwijd leveren we een systeemgarantie van 30 jaar.” (Door Philip Declercq - Foto’s: Kalibre)

www.armstrong-plafonds.be www.kalibre.be DIMENSION

Vorig jaar won designbureau kalibre de door Ethias georganiseerde wedstrijd om een nieuw concept voor de inrichting van haar kantoren uit te tekenen. De klare taal en het warme gevoel in het kalibre-concept gaven de doorslag. Voor het Ethias-project te Waver vond interieurarchitecte Pascale Daemen een passende oplossing in de Armstrong PERLA OP 0.95 met Cradle to Cradle Silvercertificaat.

45

©Luc Anseeuw

TECHNIEK

Poreuze betonblokken als infiltratiesysteem bij een woning De markt in infiltratiesystemen voor woningen is nog in volle ontwikkeling.

Het aanbod in betonnen ondergrondse infiltratiesystemen bleef voorheen beperkt tot geperforeerde putten. Vandaag treedt de tweede generatie betonnen infiltratiesystemen in poreus beton op de voorgrond. Deze bieden heel wat voordelen: ze zijn gemakkelijk te plaatsen in combinatie met een hemelwaterput, goed inspecteerbaar en ze kunnen door hun beperkte opbouwhoogte ook bij relatief ondiepe grondwaterstanden toegepast worden.

De nieuwe gewestelijke stedenbouwkundige verordening hemelwater is bijna één jaar van kracht. De meeste architecten hebben zich in tussentijd doorheen de controleformulieren hemelwater geworsteld en stilaan wordt de verordening hemelwater in de praktijk vertaald op de werf. Toch blijft het infiltratieverhaal voor de meeste architecten (relatief) nieuwe materie en ook de markt in infiltratiesystemen is nog in volle ontwikkeling.

In dit artikel bespreken we met architect Luc Anseeuw een woningbouwproject, waarbij een infiltratievoorziening in poreuze betonblokken werd gerealiseerd. We vroegen hem naar zijn ervaringen bij het voorschrijven en toepassen van het systeem.

Wat houdt het project in?

DIMENSION

Luc Anseeuw: “Het project betreft de bouw van een eengezinswoning in Ardooie. Het perceel (560m²) is gelegen in een typische Vlaamse woonverkaveling. De stedenbouwkundige vergunningsaanvraag dateert van april 2014 en momenteel is

46

het project in uitvoeringsfase. Conform de nieuwe Gewestelijke stedenbouwkundige verordening hemelwater (GSV 2013) waren wij verplicht te infiltreren. Toen we enige tijd geleden kennis maakten met een nieuw infiltratiesysteem uit poreuze betonnen modules, besloten we het voor te schrijven in dit project.”

Werd er voorafgaand een infiltratieproef uitgevoerd?

Luc Anseeuw: “Nee. We hebben wel een bodemonderzoek laten uitvoeren. De samenstelling van de grond kon indicatief worden afgeleid uit de resultaten van de sonderingen. Tussen de 0m en 10m diepte bestaat de bodem uit samendrukbare tot matig vaste zandhoudende klei.

Er werden geen peilbuizen uitgezet om de grondwaterstand te meten. Langs het perceel loopt een gracht. Door de waterstand in de beek op verschillende tijdstippen te meten, konden we indicatief het niveau van het grondwater afleiden. Dat ligt op ongeveer tussen 1m50 en 1m80 onder het maaiveld.

Op basis van bovenstaande metingen hebben we afgeleid dat infiltratie mogelijk is. De grond is in se een matig geschikte infiltratiegrond. Toch achten wij het beter gedeeltelijk te infiltreren, dan helemaal niet.”

Hoe zit het RWA-tracé in elkaar?

Luc Anseeuw: “We hebben een hemelwaterput voorzien van 10.000l met hemelwaterrecuperatie. De overloop van de hemelwaterput wordt samen met de afvoer van het klokputje van het terras aangesloten op de infiltratievoorziening. Deze bestaat uit twee poreuze betonnen infiltratiemodules die naast elkaar zijn opgesteld. De diameter van de in- en uitlaat van de modules, zoals voorzien door de fabrikant, is 110mm.

Hierdoor hebben we de toekomende afvoerleiding met diameter 125mm vlak voor de modules moeten ontkoppelen in twee afzonderlijke buizen met diameter 110mm. Voorbij de uitlaat van de infiltratiemodules komen deze weer samen in een diameter 125mm. Idealiter hadden de infiltratiemodules

»

Ontdek dĂŠ nieuwe generatie Zehnder balansventilatie-units op Batibouw 2015.

Verwarming

Koeling

Ventilatie

Filtering

TECHNIEK

aankondiging Batibouw 2015.indd 1

26/02 - 08/03 Paleis 12 Stand 402

5-1-2015 11:53:39

Uw realisaties zijn maatwerk waardig !

Onze afdeling Berker Manufactuur maakt het mogelijk om alle producten van onze verschillende schakelaarprogrammaâ&#x20AC;&#x2122;s te personaliseren. Deze kunnen dus voorzien worden van speciale markeringen (belettering, symbolen), speciale oppervlakbehandelingen krijgen of vervaardigd worden in hoogwaardig materiaal â&#x20AC;Ś Het doel is om exclusieve producten te bekomen die uw realisaties in de kijker zullen zetten !

www.hager.be

TECHNIEK

een in- en uitlaat van 125mm, zodat we slechts één toe- en afvoer moesten voorzien en de infiltratiemodules aan elkaar konden koppelen. Dit was nu echter niet mogelijk.

De overloop van de infiltratievoorziening wordt aangesloten op de openbare riolering.”

Let op dat er bij de schakeling van hemelwaterput en infiltratievoorziening, geen water uit de infiltratievoorziening terug kan vloeien naar de hemelwaterput. Het water in de infiltratievoorziening kan immers grondwater bevatten (mogelijks ijzer- en kalkhoudend). Terugstroom kan je voorkomen door een terugslagklep te voorzien tussen hemelwaterput en infiltratievoorziening, of door de vloei van de overloop van de infiltratievoorziening lager te voorzien dan de overloop van de hemelwaterput.

Bij risico op terugstroom uit de openbare riolering naar de infiltratievoorziening, voorziet u ook best een terugslagklep tussen openbare riolering en infiltratievoorziening.

Waar is het infiltratiesysteem ingeplant ten opzichte van de woning?

Luc Anseeuw: “De infiltratiemodules zijn op ongeveer 1m naast de woning ingeplant. De afstand tot de waterdichte prefabkelder van de woning bedraagt meer dan 4m.”

Aanbevelingen voor de inplanting van infiltratievoorzieningen zijn opgenomen in het technisch achtergronddocument van het CIW. Daarin stelt men: “Voor de afstand tot gebouwen wordt als richtwaarde een minimale afstand van 4 m vooropgesteld, zeker als er gevaar bestaat voor wateroverlast in ondichte kelders. Deze afstand kan eventueel verminderd worden indien de nodige afschermingsmaatregelen (bescherming van de kelderwanden) worden genomen.”

Sondeerplan

Heeft u het infiltratiesysteem beschreven in uw lastenboektekst of beschrijvende meetstaat?

Luc Anseeuw: “Ja, het systeem werd beschreven op basis van de technische voorschriften van de fabrikant.”

Werffoto

Luc Anseeuw: “De grondwerker heeft het infiltratiesysteem geleverd en geplaatst in onderaanneming van de aannemer ruwbouwwerken. Eerst werd de put voor de infiltratievoorziening uitgegraven. Dit gebeurde simultaan met de uitgravingen voor de hemelwaterput en de prefabkelder van de woning.

De bodem van de put werd vlak getrokken en voorzien van een laag zand. Daarop werden de infiltratiemodules geplaatst. » DIMENSION

©Luc Anseeuw

Hoe en door wie werd het systeem uitgevoerd?

49

TECHNIEK

REGENWATERPUT met geïntegreerde filter 10.000L juiste plaats regenwaterput en schema riolering aan te passen aan situatie ter plaatse

REGENWATERPUT met geïntegreerde filter 10.000L juiste plaats regenwaterput en schema riolering aan te passen aan situatie ter plaatse

reukafsnijder

Ø125

overloop Ø125

Ø160

Ø110

Ø110 Ø110

Ø110

Ø110 aansluitiing afvoer terras Ø110

Ø110

toezichtput

Ø110

rwa 3

infiltratieput

reukafsnijder

infiltratieput

rwa 4

Ø110

overloop Ø125

Ø110

Ø110

Ø125

overloop Ø125 Ø110

Ø160

Ø110

Ø110

Ø110

Ø110 Ø110

Ø110 Ø110 Ø110 aanvulling gestabiliseerd zand

aansluitiing afvoer terras overloop Ø125

valleiding Ø90 fec. verdieping

Ø110

Ø110 Ø110

toezichtput

Ø110

Ø110

toezichtput

Ø110

infiltratieput

infiltratieput

PREFABKELDER

Ø110 Ø110

Ø110

Ø110

Ø110

rwa 3

Ø110

rwa 4

Ø110

Ø110

valleiding Ø75 dwa verdieping Ø110

overloop Ø125

Ø110

valleiding Ø75 dwa verdieping

Ø110

aansluitbocht nutsleidingen

Ø110

rwa 1

Ø110

Ø110

wm

rwa 2

Ø110

overloop Ø125

Ø110

Ø110

Ø110

5

Ø110

12

Ø110

erl ov

doorstroomput

oo

p

Ø

sifonput

Ø110

Ø110

RWA

DWA

Ø110

FUNDERINGS- EN RIOLERINGSPLAN

Rioleringsplan

Detail rioleringsplan Ø110 Ø110 aanvulling gestabiliseerd zand valleiding Ø90

De bovenkant van de modules liggen ongeveer 30cm onder het maaiveld. De toe- en afvoerbuizen werden aangesloten op het systeem en de put rondom de modules werd laagsgewijs Ø110 Ø110uitgravingen. De aangevuld mettoezichtput grond voortkomend uit de Ø110 volledige plaatsing nam minder dan één dag tijd in beslag. Ø110 Eens de werf verder gevorderd is, zal het mangat opgemetst Ø110 worden en zal de put verder aangevuld worden.” Ø110

overloop Ø125

fec. verdieping in poreuze betonnen infiltratieblokken vinden wij gemakkelijØ110 ker om te plaatsen.

Dit systeem is ook prijsgunstig. De materiaalprijs van één module bedroeg 300 euro.

PREFABKELDER Het systeem is voorzien onder een fietsoprit naar het achterliggende tuinhuis. Door de betonnen bovenplaat moesten wij Ø110 geen verdeelplaat storten.

Ø110

Waarom heeft u voor dit systeem gekozen?

rwa 1

PROJECTFICHE

overloop Ø125

Infiltratie blijft voor ons vandaag een moeilijke materie. Infiltratiesystemen die gemakkelijk te plaatsen zijn én prijsgunstig zijn geven dan ook de doorslag in onze projecten.”

Luc Anseeuw: “Er zijn een aantal redenen waarvoor wij voor Ø110 Ø110 dit systeem gekozen hebben.

Wij hebben in het verleden eenmalig een infiltratiesysteem met kunststof kratten toegepast bij de aanleg van een parØ110 king. Wij vonden de uitvoering daarvan toen behoorlijk omvalleiding Ø75 slachtig: de kratten moesten omwikkeldØ110 worden met geodwa verdieping Ø110 textiel en er moest extra aandacht worden besteed aan een wm goede ontluchting van het systeem e.d. Het infiltratiesysteem

(Door Julie Alboort) valleiding Ø75 dwa verdieping

aansluitbocht nutsleidingen Dit artikel verschijnt in het kader van het project ‘Consulent Waterbewust Ø110 Departement Leefmilieu, NaBouwen’, dat wordt gesubsidieerd door het

tuur en Energie van de Vlaamse Overheid. rwa 2

Ø110

Ø110

50

FUNDERINGS- EN RIOLERINGSPLAN

RWA

DWA

DIMENSION

ov

er lo

op

Ø

12

5

Toepassing Bouwen van een overdekte constructie >40m² Ø110 Type project Eengezinswoning met logopediepraktijk Architect Luc Anseeuw Ø110 Ligging project Ardooie Infiltratievoorwaarden Ø110 Type grond Samendrukbare tot matig vaste zandhoudende klei (cfr. sonderingsverslag) sifonput doorstroomput Grondwaterstand Tussen 1m50 en 1m80 onder maaiveld (cfr. Waterstand in beek) Datum Aanvraag april 2013, Vergunning juni 2013 Fase Werf, infiltratiesysteem uitgevoerd Type infiltratie Poreuze betonnen infiltratieblokken Ø110

BRICKS & BRICK SOLUTIONS

Profe ssionals

P ro t e c t in g

Protect : ProtectING ProFeSSIoNALS Als onafhankelijke Belgische nicheverzekeraar werken we bij Protect sinds 1990 maatwerkpolissen uit die de beroepsaansprakelijkheid dekken van vrije, intellectuele en dienstverlenende beroepen. We hebben een bijzondere affiniteit voor bouwgerelateerde en technische verzekeringen. Maar ook in de milieu-, energie- en vastgoedsector zijn we helemaal thuis.

Protect staat voor doelgerichte verzekeringsoplossingen. Gesteund op een grondige kennis van de sectoren waarin we actief zijn en met een aantal extra unieke diensten voor verzekerden en makelaars. Maar bovenal gedreven door een sterke persoonlijke benadering.

Protect polissen Protect: polissen beroepsaansprakelijkheid

Protect: technische polissen

10

Ontwerpers: -

Rega

Lima

Alle bouwplaats risico-verzekeringen

Architecten Ingenieurs-studiebureau’s Landmeters-experten Veiligheidscoördinatoren Energiedeskundigen Milieudeskundigen ...

Decennale

10

10

Vastgoedmakelaars, syndici

- België - Frankrijk

Garantieverzekering

10

10 Verzekeringsmakelaars

- Projectpolissen (gevelrenovatie) - Abonnementspolissen

Alle risico’s machinebreuk

Protect diensten bij vandersanden group vindt u het meest uitgebreide kleurengamma bakstenen op de markt!

Ontdek ze samen met onze 2 nieuwe kleuren in onze showroom, op onze website of kom langs op Batibouw, Hal 5 stand 207.

Juridische adviezen Technische studiedienst Seminaries Protect bulletin, e nieuwsflashes Kennisbibliotheek

PROTECT PROTECTING PROFESSIONALS

Tel. (+32) 2 411 41 14 • www.protect.be

Meer weten? www.vandersandengroup.be Verzekeringsonderneming toegelaten onder codenummer 1.009

Geef uw klanten, en uzelf, het goede gevoel de juiste keuze te maken!

5

JAAR GARANTIE

5 goede redenen

waarom uw klanten beter voor de ecoTEC plus kiezen:

+ ze besparen tot 35% op hun gasfactuur besparen zoâ&#x20AC;&#x2122;n â&#x201A;Ź75 per jaar op hun elektriciteitskosten dankzij de + ze hoog rendements pomp genieten van een zeer hoog comfort: de comfort back up-functie + ze zorgt ervoor dat de ketel tegen 60% van het vermogen blijft functioneren bij kleine storingen en de aquaPOWER plus functie zorgt ervoor dat ze van een hogere warmwatercomfort genieten. kiezen voor een aangenaam toestel: mooi van design en + ze eenvoudig qua bediending + ze genieten van een knappe garantie van maar liefst 5 jaar* * Deze actie is geldig vanaf 1 oktober 2014 tot en met 30 juni 2015.

Vind alle voorwaarden op www.ecoTECplus.be.

Het goede gevoel de juiste keuze te maken.

Condensatieketels

Zonne-energie

Warmtepompen

REPORTAGE

ACO

Blokkenconcept maakt waterinfiltratie in de tuin eenvoudig

In Duitsland biedt afwateringsspecialist ACO Passavant de ‘ACO Garden Infiltration Line’, bedoeld voor residentiële toepassingen, al langer aan. Via standleidingen, komend van daken van aanbouwen, carports en tuinhuizen, komt regenwater in de grond terecht, waar het een inspectieschacht, voorzien van een vuilvangmand, passeert. Daarna vloeit het door de in mekaar geschoven infiltratieblokken, met elk een buffercapaciteit van 112,8 liter. Het water vloeit dus door de geperforeerde buizen, en wordt opgenomen door de speciaal ontwikkelde rotswol die het langzaam afgeeft aan de ondergrond. Ook de overloop van de regenwaterput voor het centrale dak, en grote, verharde oppervlakten kunnen er op aangesloten worden.

Primeur voor Holsbeek Raphaël Van Overstraeten van ACO Passavant noemt de infiltratieblokken een opmerkelijke evolutie: “Dit blokkenconcept sluit perfect aan op het door de overheid aangemoedigde infiltratieprincipe. Bouwpercelen en graspartijen worden steeds kleiner. Op deze manier kan men vermijden dat een

Foto boven: De infiltratieblokken zijn bruikbaar bij het plaatsen van, bijvoorbeeld, een dakterras.

Foto rechts: Infiltratieblok uit de ACO Garden Infiltration Line.

tuin meer in reliëf, of met wadi’s, moet aangelegd worden.”

De Belgische primeur is voor een nieuwbouwproject - met veranda - in Holsbeek. Het water komt er van het dak van 32 m², een oppervlakte waarvoor het wettelijk niet verplicht is te infiltreren. Achteraan in de tuin ligt evenwel geen aansluiting naar een regenwaterput of riolering.

De juiste oplossing “Buizen leggen tot aan de straatkant, door of rond de woning, zou veel breekwerk vergen, en -gezien het gevraagde vervaltechnisch moeilijk uitvoerbaar zijn. De verandabouwer stelde voor om het water te verzamelen in een regenwaterput, voor hergebruik in de tuin. Met het risico op overloop... Een andere mogelijkheid was om de infiltratieblokken achter zo’n regenwaterput te plaatsen en de overloop erop aan te sluiten.

De bewoners hergebruiken evenwel al water van het centrale dak. En een bijkomende regenwaterput is een extra investering, ook naar leidingen en pompsysteem”, aldus Van Overstraeten. “Dan zijn onze nieuwe infiltratieblokken de meest aangewezen oplossing. Ook uit de officiële bodemtest en het bodemtype (klei, zand) bleek deze locatie perfect geschikt voor het werken met infiltratieblokken. Bij de dimensionering van de ‘ACO Garden Infiltration Line’ werd er rekening mee gehouden dat er binnen enkele jaren een terras wordt aangelegd van maximaal 58 m². Afvoergoten worden dan ook gekoppeld aan de inspectieschacht van het infiltratiesysteem.”

(Door Philip Declercq - Foto’s: ACO Passavant)

www.acogarden.be DIMENSION

De wetgever verplicht architect en bouwheer steeds meer om regenwater op het bouwperceel te bufferen en te laten infiltreren. Dit komt de grondwaterstand ten goede en voorkomt dat regenwater de openbare riolering verzadigt, met overstromingen tot gevolg. Met het ‘ACO Garden Infiltration Line’ systeem lanceert ACO Passavant infiltratieblokken die bestaan uit geperforeerde buizen, omgeven door speciale rotswol. De Belgische primeur is voor een nieuwbouwproject in Holsbeek.

53

REPORTAGE ACTUA

01

520 architecten voor NAV-infosessie ‘Betaalbaar + Duurzaam + BEN2021 Bouwen’

Met 2021 in het vizier daalt het maximale E-peil zienderogen. Binnen zes jaar bouwt Vlaanderen bijna-energieneutraal (BEN). De belangstelling bij architecten neemt fors toe. NAV zorgde alvast voor een boost richting BEN-bouwen met een doelgerichte infosessie. Ruim 500 ontwerpers vernamen er hoe ze een duurzaam én betaalbaar BEN-gebouw kunnen realiseren.

Tijdens de infosessie lichtte NAV-energieconsulent Angeliques Verspeurt toe wat een BEN-gebouw is, en wat de doelstellingen voor 2021 zijn. Aansluitend ging Marianne Lefever, Technical Advisor bij 3E, dieper in op de pijlers van het pilootproject ‘De Duurzame Wijk’ van Wienerberger.

Ontwerpers proefden zo van een concreet en realistisch project. Flink wat clichés werden in de kiem gesmoord. Inboeten op woonen leefcomfort? Niet noodzakelijk. De deelnemers kregen ook extra tools toegereikt voor kostenoptimalisatie. De infosessie lokte driemaal een volle zaal: in Heusden-Zolder, Elewijt en Nazareth.

02

Volle zaal voor NAV-colloquium ‘Samen een project realiseren’

Zowel individuele architecten als architectenkantoren gaan steeds vaker samenwerken met een andere architect of kantoor. NAV zette daarom alle aandachtspunten op een rij tijdens haar colloquium op 12 december 2014 in Mechelen. Wie met een collega-architect in zee wil gaan, beseft nu meer dan ooit: goede afspraken maken goede vrienden. Ruim 130 deelnemers kregen meer inzicht in de concrete afspraken bij een samenwerking. Experts in uiteenlopende domeinen gaven een overzicht van de do’s en don’ts. Ingrid Larik (Flexvia-Coaching) stak van wal met tips om succesvol samen te werken. Vervolgens nam Meester Bart Goossens (GSJ advocaten) de juridische valkuilen van samenwerken onder de loep.

Pieter Scheers (CEA Belgium) deed dan weer de verzekering van een samenwerking uit de doeken. Daarna volgde een overzicht van de fiscale en boekhoudkundige verplichtingen door Raf Dom (SBB Accountants & Adviseurs).

Als afsluiter illustreerde architect Karel De Mulder (A2D Architects) hoe afspraken leiden tot een beter eindresultaat. Dit colloquium kwam tot stand met de structurele steun van CEA Belgium, Ar-co, EUROMAF en Protect.

03

Nieuwe parameter gebouwschil: NAV gaat voor transparantie en minder eisen

Op 12 december 2014 organiseerde het Vlaams Energieagentschap de stakeholdersbevraging ‘Studie naar het EPBeisenpakket residentiële nieuwbouw: een nieuwe parameter voor de energie-efficiëntie van de gebouwschil en de E-peilparameter op weg naar 2021’. Het team van NAV-energieconsulenten verdedigde er wat leeft bij de ontwerper en primeert bij de uitvoering.

Opvallend: er was een consensus over heel wat standpunten bij de verschillende belanghebbenden. Zo zijn de verwachtingen tegenover het E-peil als indicator hoog. Het cijfer is makkelijk te begrijpen voor de bouwheer en dit moet zo blijven.

Verder vinden de verschillende stakeholders dat het E-peil meer een ontwerpinstrument moet worden en dat het cijfer een goede weergave van de werkelijkheid moet zijn. Heel wat partijen zien bovendien heil in een nieuwe indicator op het niveau van de gebouwschil. Zo’n gebouwschilindicator moet rekening houden met een realistische zomer- én wintersituatie en is bij voorkeur voldoende technologieneutraal. Algemeen pleiten alle stakeholders ook voor een slagkrachtig beleid met minder eisen en meer transparantie, maar ook voor innovatie en originaliteit.

04

Architecten werpen boeiende blik op toekomst van beroep

DIMENSION

De wet van 20 februari op de bescherming van de titel en het beroep van architect blies in 2014 75 kaarsjes uit. Een ideale gelegenheid voor reflectie. 75 architecten – zeer toepasselijk - stonden tijdens een tweetalige studiedag op 18 december stil bij het statuut en de rol van het beroep. Juristen en architecten belichtten er de architect als ondernemer: zijn taken en erelonen, de bescherming van de beroepstitel, aansprakelijkheid en verzekering, deontologie en tucht. Ook actuele onderwerpen zoals de problematiek van de scholenbouw kwamen aan bod. De deelnemers gingen zo naar huis met heel wat reflectiemateriaal over het beroep van architect.

De studiedag is een initiatief van de KU Leuven en de ULB in samenwerking met NAV, AriB en uitgeverij Intersentia, met de steun van verzekeringsmaatschappij Euromaf en G30 – association of architects.

54

»

SPANNEND EN DYNAMISCH, EEN GLOOIENDE SPEELSHEID GEVORMD MET

VERLICHTE

CASSETTES

SCHELLEN Architecten BVBA

CREATIEVE OPLOSSINGEN VOOR CASSETTE GEVELBEKLEDING

Limeparts is vandaag toonaangevend in het aanleveren van totaaloplossingen voor geventileerde gevelprojecten.

Meedenken met bouwheer en architect in het aanreiken van de meest efficiënte oplossing en het meest efficiënte compromis, maken van Limeparts een zeer betrouwbare en betrokken partner.

In het kader van haar filosofie van totale kwaliteitszorg en het streven naar een duurzame samenwerking met elk type partner, beheerst zij het hele proces om van ieder project een succes te maken.

Onder het motto ‘alles onder één dak’ (inclusief afwerking en finishing), werkt zij mee vanaf de voorstudie en de engineering, over de productie en de montage en speelt zij systematisch flexibel in op elke samenwerking en de strakke planning die de realisatie van een hedendaags bouwproject vraagt.

Met zijn verlichte gevel biedt Limeparts de perfecte oplossing voor een snelle, esthetische en economische renovatie van elke gevel inclusief LED integratie wat de gevel een nog specifiekere en eigen look bezorgt, zonder de onderliggende structuur extra te belasten.

Maak uitgebreid kennis met onze producten via onze website: www.limeparts.be.

Interesse? Aarzel dan niet en contacteer ons. Wij helpen u graag met uw geveldesign!

Limeparts nv, GZ-Zone 8, Oosterring 21 B-3600 Genk T +32(0)89 62 09 11 info@limeparts.be www.limeparts.be

Ir.-architect ALLARD SCHWENKE – NAV-lid - © Jelle Vermeersch

verenigt architecten met karakter

partners 2015 www.promat.be

www.fingo.be

www.euromaf.be

www.gyproc.be

www.eurodal.be

www.renson.be

www.reynaers.be

www.xella.be

www.kubusinfo.be

www.rockwool.be

www.saint-gobain-glass.com

www.derbigum.be

www.gira.be

www.riello.be

www.protect.be

www.cea-belgium.be

www.l-door.be

www.velux.be

www.wienerberger.be

www.ar-co.be

www.holcim.com

www.nav.be • www.meeroverepb.be • www.zoekeenarchitect.be

REPORTAGE ACTUA

»

05

NAV Peterschapsprojecten prima op koers

In het najaar van 2014 gaf NAV het startschot van twee verschillende begeleidingstrajecten. Zowel beginnende architecten als ervaren architecten die aan uitbreiding denken kunnen dit academiejaar hun ei kwijt tijdens maandelijkse sessies.

Jonge ontwerpers krijgen begeleiding op maat tijdens het peterschapsproject ‘a+A’. Ze leren er de typische hindernissen vlotter te nemen. Zo hoeft niet iedereen voor zichzelf het warm water uit te vinden. Met die spirit zette NAV nog een ander begeleidingstraject op touw: Schaalvergroting. Architecten delen er tips en tricks om te bloeien met een minimum aan groeipijn. Halfweg blikt NAV alvast tevreden terug op beide projecten.

“Er is veel interactie tussen de deelnemers en de peters”, aldus projectcoördinator Hans Wynant. “Daaruit puren we telkens direct inzetbare praktijkinformatie.” ‘a+A’ en ‘Schaalvergroting’ komen tot stand met de steun van het Agentschap Ondernemen en Vlaanderen in Actie.

06

‘Luchtdichtheidscafé’ zet architecten aan het werk

Sinds 2013 is NAV actief in het project ‘Luchtdicht bouwen van A tot Z’. In dat kader vond op 9 december 2014 een ‘luchtdichtheidscafé’ plaats in Hamme.

De 20 betrokken bedrijven bij het project konden er ervaringen uitwisselen. Via een kort theoretisch luik stelde het WTCB de tussentijdse onderzoeksresultaten voor. Er werden ook een aantal uitvoeringsdetails uit de doeken gedaan waarvan onderzoek aantoonde dat ze een hoge luchtdichtheid garanderen.

Daarna was het tijd om de handen uit de mouwen te steken.

Onder leiding van de enthousiaste instructeurs van het opleidingscentrum van de VDAB in Hamme konden de deelnemers actief werken op maquettes. Specifieke uitvoeringsproblemen werden hierdoor in de kijker geplaatst. De deelnemende architecten konden wachtfolies bevestigen, de hechting van pleisterwerk kon destructief getest worden… De nadruk lag niet alleen op de kwalitatieve, maar ook op de kostenoptimale uitvoering van luchtdichte bouwdetails. Na actie volgde interactie. Een uitvoerder van luchtdichtheidstesten kwam getuigen: de meest voorkomende fouten werden toegelicht en aangevuld met praktische tips. De mogelijke juridische impact van de stijgende luchtdichtheidseis kwam eveneens onder de aandacht. Dit luchtdichtheidscafé deed heel wat stof opwaaien. Voer voor discussie!

07

NAV verruimt je kennis over hernieuwbare energie

Architecten staan voor de uitdaging om diverse toepassingen van hernieuwbare energie in één project te combineren en te integreren. Het comfort, het energiebesparingspotentieel en vooral ook de betaalbaarheid hangen immers sterk af van dit welslagen. Om de kennis over hernieuwbare energie te bevorderen, hebben NAV en Bouwunie het twee jaar durende project VerKHEn opgesteld, een initiatief ondersteund door het IWT. Binnen VerKHEn wordt niet enkel aandacht besteed aan de integratie van technieken, maar er worden ook oplossingen aangereikt om nieuwbouw zo betaalbaar mogelijk te houden. Niet enkel via publicaties, maar ook via workshops en werfbezoeken zal u uw kennis kunnen verruimen over hernieuwbare energie.

Voor Vitruviuscursussen kun je terecht op www.vitruviusacademy.be

DIMENSION

Voor alle actuele NAV initiatieven, bekijk de kalender op www.nav.be

57

MEDIA

Drie architecten | boeken Wie denkt dat het oversized aanbod aan digitale communicatieplatforms de boekenstroom kan kortwieken, zit fout. Een eigen boek blijft gegeerd, ook in architectenbureaus. Uit de recente oogst selecteerden wij drie werken met een verschillende invulling.

In ‘Maatschappelijk verantwoord vastgoed – Strategieën voor duurzame co-creatie’ nodigen Conix RDBM Architects overheden, bedrijven en burgers uit om mee na te denken over hoe we kunnen komen tot een patrimonium met een duurzame maatschappelijke impact en met meerwaarde(n). Daarbij gaat het vooral om collectief vastgoed zoals scholen, zorggebouwen, huisvesting, kerken en monumenten.

Cruciale vragen zijn: wat is de rol of taak van de overheid? Hoe kunnen we gebouwen beter afstemmen op de huisvestingsbehoeftes, en tekorten en overschotten verbinden? Welke mogelijkheden bieden private ontwikkelingen en alternatieve financiering? Interessant is het bijgevoegd zes-stappenplan als denkkader.

‘Some thing, some things en some thinkings about dmvA’ biedt via die drieledige leidraad inkijk in de leefwereld, het werk en het ideeëngoed van dmvA. Wars van stijlen, grenzen en paradigma’s vertaalt het jonge bureau elk programma in een specifiek concept met een eigen vormentaal. Elk gebouw vertelt een ander verhaal. Het architectenbureau bekijkt architectuur als deel van het alledaagse leven. Het boek brengt die visie, gelardeerd met beelden, schetsen, teksten, poëzie, kleuren en grafische elementen, dankzij een dynamische en creatieve lay-out, boeiend in beeld.

In ‘Jef Van Oevelen - Social content in architecture’ illustreert een mooie selectie van projecten in verschillende sectoren de veelzijdigheid en de aanpak van het architectenbureau.

Daarnaast wijst de architect op de sociale en maatschappelijke dimensie van architectuur. Een pleidooi dat aanzet tot reflectie, want soms verliezen architecten hun maatschappelijke betrokkenheid naarmate hun carrière vordert en andere zaken aan belang winnen. Bij Van Oevelen is het maatschappelijke aspect altijd de bouwsteen van zijn denken en werk gebleven.

DIMENSION

- ‘Maatschappelijk verantwoord vastgoed - Strategieën voor duurzame co-creatie’ - Conix RDBM Advisors - 110 pagina’s - Nederlands - Uitgeverij Die Keure - ISBN 9-789048-61-9832.

- ‘Some thing, Some things, Some thinkings about dmvA’ - 204 pagina’s - Engels - Stichting Kunstboek - ISBN 978-905856-481-8.

- ‘Jef Van Oevelen - Social content in architecture’ - 320 pagina’s - Nederlands en Engels - Stichting Kunstboek - ISBN 978-90-5856-490-0.

58

citydev.brussels - 40 years of urban development Vorig jaar vierde de Gewestelijke Ontwikkelingsmaatschappij voor het Brussels Hoofdstedelijk Gewest haar 40-jarig jubileum met een nieuw logo en een nieuwe naam: citydev.brussels.

Om die facelift in de verf te zetten, verscheen een jubileumboek met 35 belangrijke realisaties in verschillende sectoren, waaronder de gerenoveerde voormalige Gosset-tabaksfabriek van architect Adrien Blomme, het Arsenaal, de duurzame wijk Tivoli, Birmingham met de reconversie van de verlaten Bulex-industriesite, het gemengd project Cityline, de Bervoetswijk met 239 woningen, het wooncomplex Materiaal met 119 passief- of lage-energiewoningen en een crèche.

In 2007 besliste citydev.brussels overigens om uitsluitend nog passieve of lage-energiewoningen te bouwen.

Verder schetst het boek de evolutie van opdrachten en projecten die door hun schaalgrootte en mix van functies bepalend waren voor de vernieuwing, ontwikkeling en woonkwaliteit van een stadsdeel. Omwille van die impact worden grootschalige gemengde projecten die functies zoals wonen, winkels, kantoren, collectieve voorzieningen en openbare ruimte samenbrengen, prioritair voor de toekomst van citydev. brussels. (Door Colette Demil) ‘citydev.brussels - 40 years of urban development’ - 204 pagina’s - Nederlands en Frans - Prisme Editions - ISBN 978-2-930451-15-2.

ww w.ifire. be

BELGIUM’S MOST ADVANCED FIREPLACE

EVENT

Water centraal thema op ARCHITECT@WORK 01

De Belgische edities van ARCHITECT@ WORK gaan dit jaar door op 23 & 24 april (Kortrijk Xpo) en 28 & 29 mei (Liège Expo). Daar waar beton in 2013 het centrale thema was, focust het totaalevenement voor (interieur)architecten en voorschrijvers deze keer op het actuele thema water.

Het wordt een belangrijk jaar voor ARCHITECT@WORK, nu de tweejaarlijkse edities in zowel Kortrijk als Luik op de kalender staan en het aantal edities uitgebreid wordt (Kopenhagen en Wenen). In Kortrijk liggen reeds enkele seminars vast, respectievelijk door BVA/KBKW (donderdag) en NAV/AiNB (vrijdag). In Luik is op donderdag al een seminar met Rudy Ricciotti gepland. Daarnaast wordt er een vervolg gebreid aan de actieve Twitter Account en de online ‘Product Guide by Archello’ en wordt de expositie ‘RE•ARCHITECTURE’ by le Pavillon de l’Arsenal (Paris) herhaald. We geven nog mee dat de organisatie in Parijs verhuist naar het Paris Event Center.

Later op het jaar volgen twee Duitse edities: München en Düsseldorf.

waterconsulent bij NAV: “Binnen het project ondersteunen wij architecten bij het maken van meer doordachte keuzes voor waterrobuust bouwen en het beheer van de waterhuishouding van projecten. Dat gebeurt via een helpdesk, informatieverspreiding en de organisatie van infosessies, cursussen en congressen. Daarnaast worden ook hulpmiddelen voor de sector ontwikkeld zoals rekenvoorbeelden en tools.”

Technische implementatie van infiltratiesystemen De waterproblematiek leeft sterk onder architecten. Julie Alboort: “We ontvangen veel vragen over de toepassing van de nieuwe gewestelijke stedenbouwkundige verordening hemelwater en de technische implementatie van infiltratiesystemen in bouwprojecten. We proberen hier binnen het project meer duidelijkheid over te scheppen onder andere door stelselmatig referentieprojecten te bespreken vanuit het standpunt van de architect. Op ARCHITECT@WORK zullen we een lezing geven en onze infiltratiewaaier voorstellen, die een overzicht biedt van de verschillende types infiltratiesystemen die bij woningprojecten kunnen worden toegepast. Ook waterrobuust bou-

DIMENSION

ARCHITECT@WORK 2015 staat in teken van architectuur en water. België staat voor een aantal grote maatschappelijke uitdagingen, waaronder de klimaatverandering en de toenemende verharde oppervlakte, die allebei onder meer een toenemend overstromingsrisico met zich meebrengen. Daarnaast is drinkwater een schaars goed. Dit brengt ook uitdagingen met zich mee voor de bouwsector. Het feit dat de Vlaamse Overheid het project “Consulent Waterbewust bouwen” in het leven riep, onderstreept het belang. Julie Alboort, afgestudeerd als Burg. Ir-Arch. aan UGent, werkt sinds 2013 fulltime als

60

©Stijn Bollaert

Waterbewust bouwen

03

ondersteund door:

een solide bescherming EEN SOLIDE voor een BESCHERMING stevig beroep VOOR EEN EVENT

AiNB wordt ondersteu

STEVIG BEROEP www.dedon.be

Ainb wordt ondersteund door:

een solide een so EEN SOLIDE bescherming EENbescher SOLIDE EEN SO BESCHERMING voor een voor BESCHERMING BESCHER stevig stevig beroep be VOORVOOR EEN EEN VOOR

©Cafeine

AiNB wordt ondersteund www.argentalu.be door:

02

01. Een verharding met natuurlijke infiltratie en infiltratiebekken in het

www.giroflex.be www.vescom.be

STEVIG BEROEP STEVIG STEVIG BEROEP BE www.dedon.be

www.desso.be www.glazz.eu

Ainb wordt ondersteund door:

Ainb wordt ondersteund door:

www.silestone.com www.gira.be

project ‘De Porre’ te Gentbrugge (Stedelijke context) 02. Een waterrobuuste woning van CAAN architecten 03. Een waterrobuust kantoorgebouw van Wil-Ma en Wastiau 04. Een infiltratiebekken bij een woning van Toro Architecten 05. Julie Alboort, waterconsulente bij NAV

wen is voor architecten nieuwe materie. We brachten in 2014 de pocket Waterrobuust Bouwen uit, waarin goede praktijkvoorbeelden zijn opgenomen (de brochure kan worden aangevraagd of gedownload via de website, nvdr.) NAV is al sinds de eerste editie (2003) partner van ARCHITECT@WORK. Dat water dit jaar het centrale thema is maakt het extra belangrijk om aanwezig te zijn. We mogen de problematiek niet uit de weg gaan, maar moeten op zoek gaan naar een creatieve manier om ruimte te geven aan water en de opportuniteiten aangrijpen.” (Door Tilly Baekelandt)

www.vescom.be

www.vola.be

www.bosspaints.be

www.interfaceflor.be www.aquaconcept.be www.dedon.be www.desso.be www.desso.be www.silentgliss.be www.glazz.eu www.glazz.eu

www.lambrechts.eu www.aro.be www.silestone.com www.desso.be www.silestone.com www.glazz.eu www.formica.be

www.sigma.be www.giroflex.be www.argentalu.be www.giroflex.be AiNB wordt ondersteund AiNB www.argentalu.be wordt door: ondersteund www.argentalu.be door:

AiNB wordt ondersteund door: www.gira.be www.dedon.be www.dedon.be

partnerpagina ainb.indd 1 www.sigma.be www.vescom.be www.vescom.be www.sigma.be

the future of Glass since 1665 www.saint-gobain-glass.com www.vescom.be www.vola.be www.vola.be

www.deltalight.be www.vola.be www.bosspaints.be www.bosspaints.be

www.formica.be www.gira.be www.gira.be www.saint-gobain-glass.com

www.abet.be www.interfaceflor.be www.aquaconcept.be www.interfaceflor.be www.aquaconcept.be www.gira.be

www.sv.be www.giorgetti.eu www.interfaceflor.be www.lambrechts.eu www.aro.be www.aquaconcept.be www.lambrechts.eu www.aro.be www.giroflex.be

www.architectatwork.be www.nav.be

©AF-Fotografie.com

04

05

partnerpagina ainb.indd 1

27/02/12 09:

www.sigma.be www.hansgrohe.be www.sigma.be

the the future future of of Glass Glass since since 1665 1665 www.argentalu.be www.sigma.be www.saint-gobain-glass.com www.saint-gobain-glass.com

the future of Glass since 1665 www.saint-gobain-glass.com www.deltalight.be www.deltalight.be

www.formica.be www.formica.be

www.formica.be www.abet.be www.abet.be

www.sv.be www.abet.be www.sv.be www.giorgetti.eu www.giorgetti.eu

DIMENSION

©Francis Tilborghs

www.ainb.be

61

www.ainb.be www.ainb.be www.ainb.be

EVENT

“Architect bezoekt Batibouw steeds vaker met de bouwheer”

Geert Maes (Algemeen Directeur Batibouw) ziet de 56ste editie van Batibouw (26 februari tot 8 maart) hoopvol tegemoet, zonder voorbij te gaan aan de economische realiteit.

Batibouw 2015 hoopt het objectief van 300.000 bezoekers, dat verleden jaar op een haar na gemist werd, terug te halen.

Geert Maes: “We kunnen niet spectaculair stijgen in een dalende markt. Niettemin stemt het hoog aantal professionele bezoekers, 75.000 in 2014, me bijzonder tevreden. Verleden jaar bezochten meer dan 4.000 architecten Batibouw. Ik merk trouwens dat de architect de beurs alsmaar vaker met de bouwheer bezoekt.”

Verschuiving naar renovatie

DIMENSION

Het “Batibouw-effect” heeft tot ongeveer mei-juni geduurd, aldus Geert Maes: “Na het verlof is dit stilgevallen tot gedaald.

De huidige parameters zijn niet zo goed. Men praat over de oneerlijke concurrentie, de dumpingprijzen en dergelijke meer, maar er is meer aan de hand. Het vertrouwen van de consument is zoek, en het budget is beperkt. Vandaar ook dat renovatie een van de hoofdthema’s van Batibouw 2015 is. Het grote voordeel is dat de kosten kunnen worden gespreid in de tijd. Het tweede thema betreft kostenoptimaal bouwen. Inzake nieuwbouw en de alsmaar strenger wordende energieprestatie-eisen dient het gezond verstand terug te keren: moeten we altijd de beste leerling van de klas zijn?

De overheid schakelt te snel. Het gevolg is een verschuiving naar renovatie.” “Het digitale huis” is het derde thema. Geert

62

Nieuw voetbalstadion mogelijke bedreiging voor Brusselse beurzen FISA en FEBIAC trekken al geruime tijd aan de alarmbel wat betreft de bouw van het nieuwe voetbalstadion op de Heizel, dat een bedreiging zou kunnen vormen voor de jobcreërende beurzen in Brussel. Geert Maes: “Wij zijn niet tegen de bouw van het voetbalstadion, maar wel de manier waarop. In welke mate houden de ingediende offertes rekening met het beperken van de overlast tijdens de werkzaamheden? We vragen dan ook: bouw eerst de parking en dan het stadion, en beperk de bouwtijd.

Wanneer het project niet goed beheerd wordt, kan de toekomst van de beurzen in het gedrang komen. Wij dringen erop aan dat er snel een objectieve studie uitgevoerd wordt over de impact van het project op de mobiliteit, en de garantie dat de beheerder van de infrastructuren tevens de beheerder van de parkings wordt.”

Maes: “Woningen worden door middel van apps en digitaal verbonden toestellen alsmaar intelligenter. Maar het gaat nog verder, huizen en plannen zullen in de toekomst compleet kunnen worden gedownload.” (Door Tilly Baekelandt) De uitreiking van de Belgian Building Awards vindt plaats op 4 maart (Auditorium 2000, vanaf 18u30). Op die dag gaat in de voormiddag ook Concept & Build for students door. www.batibouw.be

Exclusief voor vaklui op donderdag 26 februari 2015 van 10u tot 18u30 en vrijdag 27 februari 2015 van 10u tot 21u.

BATIBOUW

U ontdekt er de meest recente nieuwigheden en trends en kan deelnemen aan rondetafelgesprekken, seminaries en andere randmanifestaties. Om wachtrijen aan de ingang te vermijden, kan u zich best preregistreren op www.batibouw.com met de code op uw uitnodigingskaart.

Batibouw groot publiek: van 28/2 t.e.m. 8/3 van 10u tot 18u30.

Nocturne donderdag 5/3 tot 23u.

www.batibouw.com

Download nu de Batibouw-app

EVENT

All-in-one ventilatietoestel LWZ 304/404 SOL

Multitalent voor ventilatie, verwarming, koeling en warm water

Liften en roltrappen

Verleent service volledig naar uw wens Van elke 10 nieuwe liften die in Europa worden geïnstalleerd, is er één van Orona.

Wereldwijd zijn er 250.000 liften met Orona-technologie.

Eerste liftfabrikant ter wereld met certificaat voor milieuvriendelijk ontwerpen (ISO 14006).

Dezelfde professionals, nieuwe naam. www.coopman.orona.be

› Zeer hoge efficiëntie voor elke functie

› Ventilatie met tot 90% warmterecuperatie

› Intuïtieve regeling

Coopman Orona Hoofdzetel : Mannebeekstraat 3, 8790 Waregem Tel +32 56 358 580 Brussel : Tel +32 2 569 62 49

www.stiebel-eltron.be

Antwerpen : Tel +32 3 501 35 54 info@coopman.orona.be

7000 m² meubeldes ign MOLTE NI MONTIS MOOOI MOR OS O MUUTO NANIMAR QUINA NE MO INTE R LUB K E NIMB US JAB NYA NOR DIS K A J OR I OLUC E J OV O P INIO N C IAT T I K AR TE LL PAO L A L E NT I K AS THALL PAS T O E K INNAS AND P OR R O K NOLL P O L IF O R M K R IS TALIA P O LT R O NA F R AU K UNDALINI P R ANDINA K VADR AT Q U INZE & MIL AN LAB E L R E X IT E LAG O LANGE PR ODUCTION R IMADE S IO R IVA 1920 LA PALMA R O L F B E NZ LE OLUX S . HE S S L E IN LIB E C O S C HÖ NB U C H LIG NE R OS E T S E R R AL U NG A LINTE LOO S IL E NT G L IS S LIVING DIVANI S UR & P LUS LUC E P LAN S W IS S F L E X LUMINA T E C NO MAG IS MAR TINE LLI LUC I T HO NE T VAN R O S S U M MAXALTO V IT R A M. G R AS S I WALT E R K NO L L MDF ITALIA W IT T MANN ME TAF OR M XO MINOTTI ZANOT TA MIS S ONI ZIMME R + R O HDE MOLINAR I

7000 M² ME UB E L DE S IG N

AC E R B IS ALIAS AMAT ANTA AR C O AR P E R

AR TE K AR TE MIDE AR TIF OR T AUP ING B ALE R I ITALIA BAUMANN CR E ATION BE KA B E LUX B & B ITALIA B ONALDO B ONTE MP I B R OK IS

DR IADE E 15 E DR A E XTR E MIS FATB OY FS M F IAM C AP P E LLINI F IS C HB AC HE R C AR L HANS E N F LE XF OR M C AR LUC C I F LOS C AR P E T S IG N F ONTANA AR TE C AS ALIS F OS C AR INI C AS AMILANO F R ITZ HANS E N C AS S INA C ATTE LAN ITALIA G AL. & R ADIC E G E LDE R LAND CATTE LANI & S MITH G E R VAS ONI C LAS S IC ON G IOR G E TTI C LE I G LAS S C OR G UB I DANS K INA DAVIDE G R OP P I G UF R AM G UTZZ DE PADOVA HAY DE S E DE H. MILLE R DE S ALTO DE S IGN ON S TOCK INDE R A ING O MAUR E R DR AE NE R T

p rofes s io nal s ecurity exhibition

NEW SECURITY i by top security

26 + 27.02.2015 BRABANTHAL LOUVAIN REGISTREREN VOOR EEN GRATIS BEZOEK

WWW.NEW-SECURITY.BE WORKSHOP SBM: Veilig ontwerpen, veilig beheren NU

MA S T E R

MAG A ZINE :

A B ONNE E R

U

V IA

WWW.MA S T E R ME UB E L .B E

S TE E NWE G OP DIE S T 111 • TUR NHOUT • OP E N VAN 11 TOT 18U • ZON. OP E N • VR IJ. G E S L. W W W. MAS T E R ME U B E L . B E

•

MAS T E R @ MAS T E R ME U B E L . B E

“Denk als een crimineel, ontwerp & beheer als een gebruiker” Do. 26 februari van 14u tot 17u - korting voor NAV-leden > intrusion > fire > access control > cctv > monitoring

EVENT

01

FEBE bekroont meest opmerkelijke prefab betonrealisaties De Ghelamco Arena was een gewaagde investering, maar onder meer de stijging van het aantal abonnementen en de vele events die er worden georganiseerd (maar liefst 300 in de eerste tien maanden) bewijzen dat “durven investeren” loont. Het was de boodschap die Stefan Van Buggenhout (Managing Director CRH en voorzitter FEBE) meegaf wanneer hij in zijn inleiding refereerde naar het succesverhaal van het Arteveldestadion. Gastspreker Hans Mariën (Kabinetschef van Vlaams minister van Mobiliteit, Openbare Werken, Vlaamse Rand, Toerisme en Dierenwelzijn Ben Weyts) sprak hierop aansluitend zijn waardering uit voor de betonindustrie en beklemtoonde het belang ervan: “Deze projecten zijn een toonbeeld van intelligent en vernieuwend werken met beton, of met andere woorden zichzelf voortdurend opnieuw heruitvinden. En dat is precies waar we in Vlaanderen nood aan hebben.”

» DIMENSION

De Ghelamco Arena in Gent vormde op 20 november het prestigieus kader voor de derde uitreiking van de FEBE Elements Awards. Dit jaar werd er een nieuwe categorie (Small Scale Elements) toegevoegd aan de drie bestaande.

65

vuur voor iedereen

www.vuren.be

Showroom Eke-Nazareth: Nieuwe Steenweg 12b, 09 384.85.98 Showroom W a a s m u n s t e r : P a t r i j z e n l a a n 2 A , 0 3 2 1 9 2 8 2 8

EVENT

03

FEBE Elements Awards 2014 De Federatie van de Betonindustrie ontving 62 inzendingen over de diverse categorieën, met onderstaande vier winnaars: 01. Precast in Buildings: bedrijfsgebouw Enjoy Concrete Het volledig betonnen gebouw valt op door zijn in beton geprinte bomenrij en spectaculaire overkraging.

(Opdrachtgever & projectontwikkelaar: Enjoy Building – Architect: Govaert & Vanhoutte – Aannemer: Valcke prefab beton – Studiebureau: Cobe/Studiebureau Wittouck – Prefab producten: Enjoy Concrete) 02. Outstanding Precast: koepels voor de ambassade du Qatar De vijf witte, betonnen koepels zijn een huzarenstukje qua techniek.

(Opdrachtgever Embassy of Qatar – Architect: M & J.M. Jaspers-J.Eyers & Partners – Algemeen Aannemer: Louis Dewaele – Studiebureau: Engitop BVBA - Prefab producten: Prefadim) 03. Precast in infrastructure: Radartoren Oostende Deze spectaculaire radartoren is een vuurtoren 2.0, een uitzonderlijk architecturale vorm waar flink wat studiewerk aan voorafging.

(Opdrachtgever & projectontwikkelaar: Vlaamse Overheid (Beleidsdomein Mobiliteit en Openbare Werken, Afdeling Maritieme Toegang) – Architect: E+W Eggermont – Algemeen Aannemer: West Construct – Studiebureau: Technum-Tractebel Engineering - Prefab producten: Loveld) 04. Small Precast: Waterdoorlatende bestrating “Virage” Dit is een esthetisch verantwoord en tegelijk functioneel betonproduct dat duurzame infiltratie van regenwater mogelijk maakt.

(Concept & productie: Marlux) www.febe.be (Door Tilly Baekelandt) 04 DIMENSION

»

02

67

PRODUCTSPOT

Zinco

Nieuw groendaksysteem op basis van hernieuwbare bioplastics Fabrikant en leverancier van daktuinsystemen ZinCo stelde recent Natureline voor, een groendaksysteem dat is samengesteld uit volledig hernieuwbare bioplastics. Natureline werd in 2014 bekroond met de Green Innovator Award in Nederland en met de Galabau Award in Duitsland.

DIMENSION

Anders dan niet-hernieuwbare grondstoffen raken hernieuwbare grondstoffen nooit uitgeput. Bovendien zijn ze, eenmaal verwerkt tot bijvoorbeeld bioplastics, goed biologisch afbreekbaar zonder schade aan het milieu. ZinCo, pionier en innovator in groendaksystemen, werkt al veertig jaar consequent aan ecologische en milieuvriendelijke daktuinoplossingen.

Het bedrijf vindt het belangrijk om een bijdrage te leveren aan een betere leefomgeving. Ter illustratie: in theorie zou zeker 90 procent van alle kunststoffen in de wereld al vervaardigd kunnen worden uit hernieuwbare grondstoffen. Echter, in de praktijk bestaat tot op heden minder dan 1 procent uit bioplastics. Hiervoor zijn weliswaar plausibele redenen aan te voeren – bijvoorbeeld dat de productie van bioplastics nog altijd duurder is dan van traditionele kunststoffen – maar het productieproces wordt steeds goedkoper terwijl de prijs voor fossiele grondstoffen zal stijgen. En dan hebben we de ‘winst’ van bioplastics in de vorm van minder CO2-uitstoot en een kleiner broeikaseffect nog niet meegeteld.

68

werking met het Duitse Tecnaro GmbH. Een van de Tecnaromaterialen is speciaal ontwikkeld voor thermogevormde toepassingen zoals drainage-elementen en bevat eigenschappen die vergelijkbaar zijn met die van conventioneel polyethyleen.

Het drainage-element in de Natureline-serie is gemaakt op basis van rietsuiker dat duurzaam wordt verbouwd. De bescherm- en filtermat bestaan voor het grootste deel uit door bacteriën gefermenteerd maïszetmeel. Dit materiaal is sterk en eenvoudig te verwerken op bestaande machines en ook biologisch goed afbreekbaar.

Veel toepassingsmogelijkheden

Eric Waterlot (Account Manager Belux) is ervan overtuigd dat de met Natureline ingeslagen weg het begin is van meer duurzame concepten voor groendaken: “De toepassingsmogelijkheden van bioplastics zijn nog lang niet uitgeput en ook de substanties die hiervoor als grondstof in aanmerking komen zullen nog toenemen. Hierbij denken we bijvoorbeeld aan algen. Onze ambitie is een volledige bio-economie waarin fossiele delfstoffen zijn vervangen door hernieuwbare grondstoffen, inclusief zonne- en windenergie.”

ZinCo heeft het idee voor een groendaksysteem bestaande uit volledig hernieuwbare materialen uitgewerkt in samen-

www.zinco.nl

architect meets innovations

TOTAALEVENEMENT MET FOCUS OP PRODUCTINNOVATIES VOOR A RCH ITEC TE N, INTERIEURARCHITECTEN EN VOORSCHRIJVERS

ARCHITECT @WORK BELGIUM

Kortrijk Xpo 23 - 24 april 2015

7° editie - 10:00-20:00

Liège Expo 28 - 29 mei 2015

4° editie - 13:00-20:00 THEMA: ARCHITECTUUR & WATER < SEMINARS - BVA: 23 april - 10:30 - NAV / AiNB: 24 april - 10:30 - Rudy Ricciotti: 28 mei - 16:00 < EXHIBIT < IMAGES by DAPh < EXPO PHOTO RE•ARCHITECTURE, re•cycler, ré•utiliser, ré•investir, re•construire by le Pavillon de l’Arsenal (Paris)

Organisatie

T +32 (0)56 24 11 11 belgium@architectatwork.eu

@ATW_INTL #ATWBE WWW.ARCHITECTATWORK.BE

BELGIUM

ARCHITECT @WORK

THE NETHERLANDS

ARCHITECT @WORK

ARCHITECT @WORK

ARCHITECT @WORK

ARCHITECT @WORK

ARCHITECT @WORK

GERMANY

AUSTRIA

LUXEMBOURG

SWITZERLAND

Mediapartner

In samenwerking met

ARCHITECT @WORK

ARCHITECT @WORK

ARCHITECT @WORK

ARCHITECT @WORK

FRANCE

ITALY

UNITED KINGDOM

DENMARK

REPORTAGE NEW

Duco lanceert budgetvriendelijk en compact ventilatiesysteem Duco Ventilation & Sun Control introduceert het Duco Reno System, een compact en budgetvriendelijk vraaggestuurd natuurlijk ventilatiesysteem op maat voor de alsmaar groeiende renovatiemarkt.

Het systeem is een vraaggestuurd natuurlijk ventilatiesysteem en werkt op basis van CO2- en/of vochtmetingen. De metingen gebeuren aan de hand van eenvoudig en snel te installeren boxsensoren, die in de centrale afvoerventilator -de DucoBox Silent- geïntegreerd zitten. De DucoBox Silent is compact, waardoor de afvoerventilator ingebouwd kan worden achter een verlaagd plafond en werkt fluisterstil. www.duco.eu

Deceuninck introduceert nieuwe Potdekselgevelplank Deceuninck is vooral bekend om zijn raam- en deursystemen, maar beschikt ook over een ruim assortiment gevelbekledingsoplossingen. Aan zijn assortiment planken in pvc-hardschuim voorzien van een pvc-toplaag, de zogenaamde ‘Standaard’reeks, voegt Deceuninck nu een nieuw type plank toe: de Potdeksel 167-plank (P 1036).

Die wordt overlappend geplaatst, heeft een aantrekkelijke nerfstructuur en is verkrijgbaar in 8 duurzame kleuren. www.deceuninck.be

Bulex stelt nieuw Thermo MASTER gamma voor Bulex vernieuwde recent haar gamma Thermo MASTER, dat verder bouwt op het succes en de bewezen technologie van het huidige Thermo MASTER gamma, maar verder werd ontwikkeld om nog energiezuiniger te zijn en nog meer comfort te bieden. De integratie van de aluminium silicium warmtewisselaar, hoog rendementspomp en het laag stand by verlies (3W) bewijzen dit. De combinatie van dit alles zorgt ook voor een uiterst veilig apparaat met een lange levenscyclus. Het gamma omvat vier types condenserende ketels met vermogens van 18 tot 30kW. Andere kenmerken zijn de gebruiksvriendelijkheid en het tijdloos en compact design. www.bulex.be

FAKRO ontwikkelt nieuw dakvenster met sterk verhoogde ventilatie Het FTP-V6 P2 tuimeldakvenster van FAKRO heeft een continu regelbare ventilatieklep in plaats van een ventilatierooster, evenals een grotere doorboring van het raamkader. Hierdoor biedt deze RTO (regelbare toevoeropening) een sterk verhoogd ventilatiedebiet. Deze ventilatie-unit is zelfregelend klasse P3 en zorgt zo voor een continue maar gecontroleerde toevoer van verse lucht. Verder breidt FAKRO zijn gamma uit met 4 innovaties: een Solar vlak platdakvenster, een beloopbaar vlak platdakvenster, een platdakvenster dat ook als toegang tot het dak kan dienen en een vlak platdakvenster in alle kleuren van de regenboog. www.fakro.be

Separat Sectionaalpoorten in het gevelvlak met ALINEL

DIMENSION

Het Antwerpse SEPARAT architectural garage doors voegde begin dit jaar het verticale aluminium gevelsysteem ALINEL toe aan haar portfolio met materialen voor haar architecturale (sectionaal)poorten. De fijne naad tussen de verschillende sectionale panelen werd in de ontwerpfase zo klein mogelijk gehouden om het strakke verticale karakter van de aluminium profielen niet te onderbreken. www.separat.be/alinel

70

Knauf Insulation presenteert Acoustiwall Knauf Insulation lanceert Acoustiwall, een harde isolatieplaat voor aangrenzende woningen met de innovatieve ECOSE® Technology. Deze nieuwe thermische en akoestische isolatieplaat combineert een uiterst duurzame samenstelling met hoog wooncomfort en wordt verwerkt tussen gemene muren in metselwerk. De plaat zorgt bij woningscheidende wanden of gemene muren dankzij een uitstekend absorberend vermogen voor een superieure thermische (λ = 0,032 W/m.K) en akoestische isolatie (volgens NBN S 01-400-1 akoestische criteria voor woongebouwen). www.ecosetechnology.be - www.knaufinsulation.be

REPORTAGE NEW

Desco stelt de ‘Kartell by Laufen’collectie voor

DuPontTM Corian • Gevel van DuPont™Corian® blikvanger in Knokke DuPont™Corian® wordt steeds vaker toegepast als high-tech gevelbekledingsmateriaal. In Knokke kreeg een nieuw appartementsgebouw een bekleding met panelen van 3 bij 1 meter in DuPont™Corian® Glacier White en grote aluminium raampartijen. Zwarte keramische tegels zorgen voor contrast, zowel in kleur als textuur. Het oppervlak is perfect bestand tegen de invloed van het Noordzeeklimaat. www.corian.be

Stiebel-Eltron • HM Trend - Plaatsbesparende hydraulische module voor warmtepompinstallaties In de HM Trend zitten verschillende componenten van de warmtepompinstallatie netjes samen in een behuizing.

Dit betekent een plaatsbesparing, de installatie oogt mooier en is gemakkelijker in onderhoud. www.stiebeleltron.be

Monier kleurt keramische dakpannen ‘Moka’ Dakspecialist Monier stelt de nieuwe dakpankleur ‘Moka’ voor: een intense, bruine karaktertint die tegelijk modern en tijdloos is.

Momenteel zijn het de vlakke keramische dakpannen Signy® en Fontenelle® die in deze kleur verkrijgbaar zijn. www.monierbelgium.be

Technospecials • BB LEDlightpipe® behaalt Cradle to Cradle Certified™ Bronze-certificaat De BB LEDlightpipe® is Cradle to Cradle Brons gecertificeerd volgens de nieuwe versie 3.0 certificeringsstandaard van EPEA. De BB-Ledlightpipe® EVO is geschikt voor het installeren van een continue doorlopende ledverlichting, door het gebruik van modules in verschillende lengtes. Door de geïntegreerde voorbekabeling zijn de BB-ledlightpipes onderling ‘plug&play’ te verbinden. De BB- Ledlightpipe® ECO is ontworpen voor het een-op-een vervangen van verouderde of TL-armaturen in bestaande situaties.

Net als bij de EVO is de lichtuniformiteit van de ECO hoog terwijl er geen verblinding (UGR) is. www.technospecials.be

Anyway Doors • Pivotscharnieren voor “room divider”-concept Voor het imposante “room divider”-concept van Anyway Doors werd een innovatieve 360° pivotscharnier ontwikkeld. Dit maakt de realisatie van extra grote deuren of wanden zonder inbouwdelen in de vloer mogelijk. De pivotscharnieren worden bovenop de afgewerkte vloer bevestigd en zijn onzichtbaar in de deur of wand ingebouwd. Ze zijn uitgerust met een mechanische comfortsluiting met automatische 90° positionering om de deur of wand geopend te stationeren. De pivotscharnieren maken het mogelijk om een tot wel 150kg zwaar element vederlicht te bedienen, openend/doorslaand in beide richtingen, of naar wens begrensbaar in één draairichting. www.anywaydoors.be DIMENSION

Laufen, de Zwitserse fabrikant van sanitaire artikelen, en Kartell, de Italiaanse fabrikant van designmeubelen, hebben designer Roberto Palomba onder de arm genomen voor het ontwerpen van een gezamenlijke collectie. Deze nieuwe collectie combineert de kleurschakeringen van de accessoires van Kartell met het minimalistische sanitair van Laufen. Verder worden de in SaphirKeramik vervaardigde Laufen-producten gekenmerkt door zuivere en functionele lijnen en dankzij deze nieuwe, hardere en buigingsbestendigere vorm van keramiek kon er ook met dunnere vormen (1-2 mm) en kleinere krommingsstralen gewerkt worden. www.desco.be

71

100% Hernieuwbare energie, 70% energiebesparing Remeha introduceert de Remeha Neptuna: de gloednieuwe spilt-unit warmtepomp die optimaal gebruik maakt van lucht als hernieuwbare energiebron.

Waarom de Remeha Neptuna?

Geruisloze werking: slechts 36 dBA, veel stiller dan de gebruikelijke huishoudtoestellen Hoge prestaties: verkrijgbaar met een vermogen van 4kW tot 27kW Bedrijfszekerheid tot een temperatuur van maar liefst -20°C met een COP tot 4,2 (bij A7/W35) Capaciteit voor de verwarming van waterboilers met grote inhoud Modulerende compressor met Inverter functie waardoor de warmtepomp kan moduleren, dit tot 30% van hun maximale vermogen. Als gevolg: besparing tot 30% extra op je energiekosten ten opzichte van een traditionele warmtepomp De power receiver zorgt voor een behoud van vermogen en temperatuur, zelfs bij lagere buitentemperaturen. Vertrekwatertemperaturen tot 60°C zijn hierdoor mogelijk.

Koralenhoeve 10, 2160 Wommelgem Chaussée de Tubize 487, 1420 Braine l’Alleud

REPORTAGE NEW

Trilux Polaron IQ De Polaron IQ is ontworpen door topdesigner Michael Sieger. De inspiratie voor dit bijzondere armatuur komt uit het Pantheon in Rome. Door het samenspel van licht en schaduw creëren de verschillende uitvoeringen van het armatuur diverse gewenste contrasten. Het armatuur kent veel plannings- en designvrijheid en kan gecombineerd worden met talrijke sterk uiteenlopende vormgevingsmogelijkheden. Inmiddels heeft de Polaron IQ in meerdere landen een designprijs gewonnen. www.trilux.com

RENSON® • RenoC+ube Dat efficiënte ventilatie ook bij renovatie geen obstakel mag vormen, bewijst RENSON® met zijn vraaggestuurde ventilatiesysteem RenoC+ube. Dynamische sensoren analyseren 24 uur/dag de afvoerlucht op vocht en aanwezigheid en passen zo op een intelligente manier het ventilatieniveau aan de daadwerkelijke behoefte van de gebruikers aan. De ventilator zelf wordt geïntegreerd in de dakdoorvoer en zit dus buiten de gebouwschil, wat zorgt voor een geruisloze werking.

Door zijn compacte formaat is dit systeem zeer geschikt voor inbouw in een verlaagd plafond of tussen de dakspanten van een uitbouw. www.renson.be

Vaillant breidt assortiment uit Vaillant lanceert de aroSTOR VWL 290, een warmtepompboiler voor warmwaterproductie en vestigt de aandacht op de - uitzonderlijk in België geldende garantie van vijf jaar (tot 30 juni 2015) op de condensatiegasketel ecoTEC plus, een condensatiegaswandketel met een modulerende brander die een bereik heeft tussen 20 en 100% van het vermogen van de ketel. De ketel condenseert ook voor de warmwaterproductie. www.vaillant.be - www.ecoTECplus.be

Reynaers Aluminium introduceert CS 38-SL HI systeem Reynaers Aluminium stelt het CS 38-SL HI systeem voor, een sterk geïsoleerd driekamersysteem met ultra-slank profielaanzicht voor ramen en deuren met verhoogde thermische eigenschappen.

Daardoor heeft dit innovatief systeem het uitzicht van een stalen raamprofiel. De slanke lijn van de CS 38-SL HI maakt dat het systeem een ideale oplossing is voor een industrieel of minimalistisch geïnspireerde architectuur voor nieuwbouw en renovatie en voor de vervanging van stalen ramen waarbij het originele design behouden moet blijven. Het CS 38-SL HI systeem bestaat ook met rasterstructuur. www.reynaers.be

Vandersanden Group Drie nieuwe kleuren in baksteengamma

Het platdakvenster van VELUX werd gelanceerd in 2008, en kende de afgelopen jaren een aantal nieuwe evoluties. Ook nu zet VELUX in op meer gebruikscomfort, met onder meer een nieuwe touchscreen afstandsbediening. De filosofie blijft dezelfde: een energiezuinige oplossing voor het platte dak, die zorgt voor meer welzijn door een regelbare aanvoer van natuurlijk licht en frisse lucht. De tablet - die in een oogwenk wordt geïnitialiseerd- garandeert een eenvoudige bediening via de onzichtbare motor, die net als de bekabeling volledig verborgen zit in het kader. www.velux.be

DIMENSION

VELUX • Nieuwe gebruikstroeven voor platdakvenster

Vandersanden Group stelt drie nieuwe gevelstenen voor. De nieuwe baksteenkleuren Lima (wit-ivoorkleurige baksteen met zachte grijsbruine schakeringen), Rega (lichte metaalgrijze baksteen met witte en grijze nuances) en Brama (beige-grijze gevelsteen met tinten van donkergrijs en bruin-grijs tot zwart) kregen een plaats in het gamma Impulse. Een verzameling van karaktervolle, moderne kleuren met genuanceerde tinten. www.vandersandengroup.be

73

REPORTAGE NEW

Recticel Insulation Eurowall® 21 spouwisolatie

Vigotec Akatherm • CERAwall, het nieuwe wandafvoersysteem voor inloopdouches De badkamer is meer dan ooit een leef- en ontspanningsruimte geworden. Cerawall, het nieuw wandafvoersysteem voor inloopdouches, staat voor een compromisloze precisie en grote liefde voor detail. www.vigotecakatherm.be

De bijzonder hoge en verbeterde isolatiewaarde van Eurowall® 21 (λd volgens EN 12677 = 0,021 W/mK), een hoogstandje op de markt voor harde PIR isolatieplaten, stelt in staat om dunner en beter te isoleren. Voor een gelijkwaardig isolatiepeil is er 10 % minder isolatie nodig.

In passiefhuizen of in BEN-woningen zorgt Eurowall® 21 isolatie voor plaatswinst, want zelfs bij een hoog isolatiepeil volstaat normaal gezien de standaard spouwbreedte. www.recticelinsulation.be

Wienerberger • Bellus: slank van silhouet, licht in gewicht en kleurvast Met de Bellus presenteert Wienerberger de lichtste en dunste keramische lei die momenteel op de markt te vinden is, een ideaal product om oude leien en dakpannen te vervangen. Ook voor een nieuwbouw hebben deze keramische leien een onmiskenbare meerwaarde. Dankzij hun slanke, hedendaagse lijn en de bijhorende hulpstukken oogt een dak met Bellus keramische leien uiterst strak en hedendaags. www.koramic.com

ISOVER Insusafe Plus Wood Een totaaloplossing voor het inblazen van houtstructuren - zelfs de meest complexe -, volledig onbrandbaar, ecologisch, waterafstotend en met de beste isolatiewaarde op de markt (λD 0,034 W/ mK bij 35 kg/m3). Het zijn enkele van de troeven van de glaswolvlokken Insulsafe Plus Wood van ISOVER. Zij vormen samen met de Vario KM Triplex en de Vario KB1 Patch een isolatietotaaloplossing voor houtstructuren (verticale en horizontale houtstructuren, wanden en hellende daken), in het bijzonder voor houtskeletbouw. www.isover.be

Zehnder • Krachtige convectoren voor efficiënte warmteverdeling in elk interieur De nieuwe convectoren Zehnder Stana en Lateo zijn geschikt voor woningen en niet-residentiële gebouwen. Strak en compact design met hoog rendement, in wand- en vloermodel, met onzichtbaar ingewerkte aansluitingen, beschikbaar in basismodel met natuurlijke convectie en in Neo-versie met ingebouwde ventilatoren voor geforceerde convectie. www.zehnder.be

ERCO Site -Wandstructuren plastisch in scène zetten

DIMENSION

Met verticale verlichting in de buitenruimte wordt de rol van licht als vierde dimensie in de architectuur bijzonder duidelijk. Het vormt en modelleert in hoge mate het nachtelijke stadsbeeld. Met de nieuwe strijklicht-wallwasher Site biedt ERCO een oplossing voor façadeverlichting van het hoogste technische niveau. www.erco.com

74

VOLA Round shower Uniquely refreshing. Visibly VOLA.

VOLA Studio Tour & Taxis Havenlaan 86C 1000-Bruxelles Tel.: 02 465 96 00 sales@vola.be www.vola.be

Eternit is de uitgever van architectuurtijdschriften zoals A+D Revue, extrArchitecture, Best of Slates 1, 2, 3, ...

... en zeer binnenkort Best of Slates 4

Eternit NV-SA

Kuiermansstraat 1 B-1880 Kapelle-op-den-Bos

Tel. +32 (0)15 71 71 71 Fax +32 (0)15 71 71 79

RPR Brussel-RPM Bruxelles BTW BE 0466 059 066 TVA

BE52 4829 0980 6109 KREDBEBB

info@eternit.be www.eternit.be