DIMENSION 39 - NL by dimension magazine

VAKTIJDSCHRIFT VOOR ARCHITECTEN & CONSULTANCY JAARGANG 10 JAN-FEB-MAA 2016 - N39

DIMENSION

Afgiftekantoor Oostende X - P602602 - Driemaandelijks tijdschrift - Verantwoordelijke uitgever: Filip Cossement - Bld. des Canadiens 118 - B-7711 Dottignies

ARCHITECT@HOME SVEN GROOTEN - B-ARCHITECTEN • PROJECT DESIGNCENTRUM ALS STEDELIJKE LINK - CENTRE DU DESIGN MONS - MATADOR • STAD IN DE KIJKER ROESELARE • ACTUEEL MEER DOEN MET MINDER: INSPIRATIE BIJ MICRO EN MINI • TECHNIEK LEVENSLANG VOOR LEDVERLICHTING?

B-architecten © Olmo Peeters

Uw creativiteit wordt ook tijdloos, met Reynaers Aluminium. Uw ideeĂŤn moeten de tand des tijds doorstaan en zo ook de materialen die u gebruikt. De raam- en deurprofielen van Reynaers Aluminium vullen perfect uw plannen aan met esthetische en functionele oplossingen, waar u trots op kan zijn. Creatief passen ze door hun veelzijdigheid bij elk ontwerp: modern of klassiek, nieuwbouw of renovatie. Bovendien geven ze uw klanten ook nog jaren extra woonplezier door het beperkte onderhoud, de goede isolatie en het duurzame materiaal.

www.reynaers.be

Wie verder kijkt, kiest Reynaers Aluminium

VAKTIJDSCHRIFT VOOR ARCHITECTEN & CONSULTANCY

DIMENSION

INHOUD

“Noem ons maar een ontwerpatelier”

Designcentrum als stedelijke link

Sven Grooten - B-architecten

Centre du Design Mons - Matador

Helpdesk 06 Actueel 39 Actua 50 Dossier 54 Beurzen 58 Media 62 News 69

COVER Passiefbouwschool Zonnekind in Kalmthout Lees meer op pagina 08 B-architecten © Olmo Peeters

“Roeselare is vandaag inspirerend voor anderen”

Levenslang voor ledverlichting?

Burgemeester Luc Martens Roeselare

Het lichtstroombehoud van lichtbronnen

Standaard uniek.

U wilt ontwerpvrijheid. Uw klant wil zekerheid. Het Schüco Parametric System biedt beide. Geen industriële uniformiteit, maar individuele flexibiliteit in seriematige bouw. Zo bent u verzekerd van unieke ontwerpen, een betrouwbare planning en feilloze fabricage. www.schueco.be

Windows. Ramen. Deuren. Doors. Gevels. Façades.

VAKTIJDSCHRIFT VOOR ARCHITECTEN & CONSULTANCY

DIMENSION

VOORWOORD

Periodiciteit Driemaandelijks Hoofdredactie Tilly Baekelandt T +32 (0)56 33 42 72 tilly.baekelandt@fcomedia.be Redactie Staf Bellens & Colette Demil, Philip Declercq, Alex Baumans, Koen Vandepopuliere, Bart Vancauwenberghe Reclame-advies Katja Wijffels GSM +32 (0)473 86 59 70 katja.wijffels@fcomedia.be Vormgeving marieke.veys@fcomedia.be Verantwoordelijk uitgever FCO Media: Filip Cossement Boulevard des Canadiens 118, 7711 Dottignies - T 056 77 13 10

de associatie van interieurarchitecten association des architectes d’intérieur

de associatie van interieurarchitecten

In samenwerking met Communicatiecoördinator Pieter De Groote - T 02 212 26 99 Dimension wordt ook verstuurd naar interieurarchitecten - AiNB

Version française sur simple demande association des architectes d’intérieur

Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt worden door middel van druk, fotokopie, microfilm of op welke wijze ook, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever. Voor ondertekende artikels zijn alleen de auteurs aansprakelijk. Voor de inhoud van de adver-

Darwin en de architect Baseerde Richard Darwin zijn wetenschappelijke theorie over de survival of the fittest op een analyse van de architectenpopulatie? Om het hoofd boven water te houden, moeten wij architecten alle overlevingstrucs bovenhalen. We moeten onredelijk veel verantwoordelijkheid opnemen. We moeten rekening houden met een veelvoud aan gesprekspartners. We moeten spanningen gladstrijken en conflicten ontzenuwen. We moeten streven naar perfectie en constant alles onder controle houden. Als ondernemer moeten we een optimaal werkklimaat creëren en de nodige schouderklopjes uitdelen, zodat onze medewerkers gemotiveerd aan boord blijven. We moeten ervoor zorgen dat we onze zaken ook financieel keurig rond krijgen. Dat alles stelt ons persoonlijk welbevinden dagelijks op de proef en veronderstelt een stevige ruggengraat. Geen toeval dat ik de voorbije weken meerdere keren het bericht kreeg over collega’s die met een burn-out te kampen hebben. We zijn ontvlambaar als luciferhoutjes en bovendien veel fragieler, want een keer aangestoken branden we aan beide zijden tegelijk. Maar de theorie van de natuurlijke selectie biedt ook kansen. Wie de krachten bundelt en gepast inspeelt op de situatie, kan de omstandigheden niet alleen beheersen maar ook naar zijn hand zetten. Daar zetten wij als beroepsorganisatie ook in 2016 voor 100% op in. Uw bekommernissen zijn onze thema’s voor de voorbije en toekomstige colloquia, congressen en andere infomomenten. We nodigen u allemaal alvast uit voor het op 2 juni geplande architectencongres, dat focust op het thema ‘organisatie van architectuuropdrachten’. Daarmee schakelen we een tandje hoger in de strijd tegen architectuurwedstrijden en andere oproepen die gratis of armzalig geremunereerde inspanningen vragen van architecten, in ruil voor een onredelijk kleine kans op succes. Een eenmalige big bang die alle oplossingen binnen handbereik brengt, kunnen we u niet beloven. Maar door stap voor stap te laboreren aan dikwijls kleine - verbeteringen, kunnen we ontsnappen uit de rode zone van met een burn-out bedreigde beroepsgroepen.

tenties zijn enkel de adverteerders aansprakelijk. De uitgever advertenties. Lid van de Unie van de Uitgevers van de Periodieke Pers

Architect Kati Lamens, nationaal voorzitter NAV www.nav.be/opinie @navarchitecten DIMENSION

erkent geen enkele verplichting tot opname van aangeboden

HELPDESK

HELPDESK 01

Ik ben al een jaar werkzaam als stagiair en heb geen eigen projecten. Wanneer moet ik overschakelen naar btw-plichtige en dus btw doorrekenen aan mijn stagemeester? Wat als ik al facturen verstuurde zonder btw maar er wel moet betalen?

heeft aangerekend op de factuur staat hieraan niet in de weg. Mogelijks kan u de btw wel navorderen van de afnemer. Indien u de situatie niet spontaan rechtzet alvorens een btw-controle wordt aangekondigd, kan men een boete opleggen van maximum 20% van het btwbedrag, alsook laattijdigheidsinteresten van 0,8% per maand.

In de Parl. Vraag nr. 341 van 01.01.1993 is (niet voor het eerst) bevestigd dat een architect-stagiair niet de hoedanigheid heeft van btw-belastingplichtige als hij enkel werkzaam is voor zijn architectstagemeester (tenzij hij wel wenst als btw-belastingplichtige te worden beschouwd). Van zodra de architect-stagiair echter naast zijn stage-activiteit zelfstandig en in het kader van een economische activiteit zogenaamde “belastbare handelingen” verricht zal deze voor de gehele activiteit (ook de diensten voor de stagemeester) als btw-plichtige worden beschouwd. De diensten voor de stagemeester zullen dan ook aan btw moeten worden onderworpen.

Mogelijks kan er ook een boete worden opgelegd voor het niet tijdig indienen van een formulier 604A (aanvraag tot btw-belastingplichtige).

DIMENSION

Heeft u in het verleden facturen verstuurd zonder btw, maar blijkt dat u toch btw-plichtige was, dan zal u op deze prestaties alsnog btw moeten afdragen aan de schatkist. De dienstverrichter/leverancier is in principe de schuldenaar van btw ten opzichte van de schatkist. Het feit dat u geen btw

Leslie Rottiers en Filip De Scheemaeker, SBB Accountants & Adviseurs

De opdrachtgever heeft opmerkingen over de uitvoering van het buitenschrijnwerk en wil deze graag uitgevoerd zien. De aannemer wenst hier niet op in te gaan en is niet bereid om de oplevering van de werken te doen. Bovendien laat hij uitschijnen de laatste schijf te laten vallen. Hoe moet ik hier mee omgaan? Vooreerst moet opgemerkt worden dat de oplevering (aanvaarding) een eenzijdige rechtshandeling is die uitgaat van de bouwheer. Verder is de aannemer er

in principe toe gehouden om de werken uit te voeren conform de overeenkomst tussen de partijen. Dit impliceert tevens dat de werken moeten worden uitgevoerd volgens de regels van de kunst. De architect stelt zich de vraag hoe hij met de door hem geschetste situatie moet omgaan. De architect dient de bouwheer bij te staan bij de voorlopige oplevering en zal tevens advies moeten verlenen over de opleverbaarheid van de uitgevoerde werken. Technisch zal onderzocht worden of de werken in aanmerking komen voor voorlopige oplevering. Indien dit niet het geval is, dan zal de architect de bouwheer moeten adviseren om de voorlopige oplevering te weigeren. Daarnaast is het uiteraard mogelijk dat partijen (de bouwheer en de aannemer) een regeling treffen. Deze regeling zou erin kunnen bestaan dat de aannemer geen verdere werken uitvoert en dat de opdrachtgever geen bijkomende betalingen meer dient te doen (ik begrijp dat de aannemer mogelijk de laatste schijf van de aannemingssom wil laten vallen). De architect is geen partij bij een gebeurlijke overeenkomst (minnelijke regeling) tussen opdrachtgever en aannemer. Wel is het m.i. vereist dat de architect de opdrachtgever informeert en adviseert over de nog aanwezige gebreken en onvolkomenheden en de vraag of deze in verhouding staan tot de niet te betalen som. Joris Wouters, GSJ Advocaten

Rond de voorlopige oplevering merken we dat aannemers vaak minder de termijnen respecteren, waardoor de opvolging van de werf voor ons nodeloos langer wordt. We adviseren de opdrachtgevers ze in gebreke te stellen, maar dit brengt in veel gevallen geen verbetering met zich mee. De boetes opgelegd door de bouwheer worden in veel gevallen netjes betaald door de aannemer, maar dit heeft geen invloed op de reeds afgesproken erelonen architectuur. De opdrachtgevers zijn niet vaak geneigd om juridische stappen te ondernemen uit vrees dat het nog meer zal uitlopen. Hoe moeten we hier als architect mee omgaan?

Indien de uitvoering van de werkzaamheden wordt verlengd om redenen die toe te schrijven zijn aan de aannemer doet de architect er goed aan de bouwheer te adviseren de aannemer in gebreke te stellen. De bouwheer is alleszins gehouden het nodige te doen naar de aannemer opdat de architectenopdracht binnen een redelijke termijn kan uitgevoerd worden. Het stilzitten van de opdrachtgever kan volgens rechtsleer de ontbinding van de architectenovereenkomst lastens de opdrachtgever rechtvaardigen. (K. UYTTERHOEVEN, “De architectenovereenkomst”, in K. DEKETELAERE e.a. (eds.), Handboek Bouwrecht, Antwerpen, 2013, Intersentia, p. 683, nr. V.297). Wij lezen in de vraagstelling dat evenwel een ingebrekestelling aan de aannemer niet het beoogde effect lijkt te hebben. Tevens zouden bouwheren niet geneigd zijn om verdere juridische stappen te nemen en zou het voor de architect niet eenvoudig zijn om druk uit te

oefenen op de bouwheer. Het spreekt voor zich dat wanneer duidelijk is dat de bouwheer geen procedure wenst op te starten, een ingebrekestelling veelal niet het beoogde effect zal hebben. In beginsel zullen maatregelen om een in gebreke blijven te doen ophouden pas afdwingbaar worden na het voeren van een procedure voor de bevoegde rechter of na een concrete dreiging tot het nemen van verdere stappen (zoals de buitengerechtelijke ontbinding of buitengerechtelijke vervanging). De architect zou eventueel in zijn overeenkomst met de opdrachtgever een beding kunnen opnemen dat stipuleert dat de architect recht heeft op vergoeding van de bijkomende prestaties te wijten aan een verlenging van zijn opdracht om redenen toe te schrijven aan de aannemer dan wel de bouwheer. Op deze wijze kan de architect zonder opstart van een juridische procedure in principe bijkomende betaling vragen voor zijn bijkomende prestaties. Op die manier wordt de bouwheer tevens onder druk gezet om het nodige te doen ten aanzien van de aannemer. De architect zal evenwel zelfs met opname van een beding in de overeenkomst dienen te verantwoorden welke bijkomende prestaties hij moet stellen ten gevolge van de verlenging, evenals op welke elementen hij zijn bijkomend ereloon baseert (P. BRULEZ, “Knelpunten architectenovereenkomst”, in N. CARETTE en A.L. VERBEKE (eds.), Knelpunten Vastgoedpromotor, vastgoedexpert en architect, Leuven, 2011, Intersentia, p. 102, nr.23, met verwijzing naar COB nr. 26 “Advies inzake de contractuele bepalingen in overeenkomsten tussen een architect en zijn cliënt”, Brussel, 2009, Commissie voor Onrechtmatige Bedingen, http://economie.fgov.be/nl/binaries/COB26_tcm325-97626.pdf, p. 31).

Geldt de regelgeving omtrent lichten en zichten ook als de woning aan de straat grenst? Mag ik een dubbel of enkel opendraaiend raam voorzien op minder dan 6 decimeter in de voorgevel? De reglementering inzake lichten en uitzichten is opgesteld vanuit de bedoeling om inkijk op naburige percelen te beperken. Zo stelt artikel 679 BW “men mag op datzelfde erf (lees: erf van de nabuur) geen zijdelings of schuine uitzichten hebben, tenzij er een afstand is van zes decimeter”. Voor een raam geplaatst in de voorgevel onmiddellijk grenzend aan de straat is de beperking van artikel 679 BW volgens ons niet van toepassing. Er is immers geen inkijk mogelijk op het erf van de nabuur. Er is enkel een rechtstreeks en schuin uitzicht op de openbare weg, waarvoor de reglementering van lichten en uitzichten echter niet van toepassing is (artikel 680bis BW). De situatie is anders als de buur over een voortuin beschikt. In dit geval zou er immers wel een schuin uitzicht op het perceel van de buur kunnen zijn. Ons inziens kan in casu zowel een dubbel als enkel opendraaiend raam worden voorzien zonder de beperking van een minimum afstand van 6 decimeter. Nick Pluim, GSJ Advocaten

De NAV-helpdesk heeft als doel eerstelijnsvragen van zijn leden op te lossen binnen een redelijke termijn van enkele dagen. NAV doet in dit kader een beroep op een netwerk van adviseurs en specialisten: architecten, UNIZO/Federatie Vrije Beroepen, SBB Accountants & Adviseurs, het advocatenkantoor GSJ Advocaten en het adviesbureau VEKMO. NAV en de beantwoorders zijn niet verantwoordelijk voor de in-

Mattias Verbruggen, GSJ Advocaten

houd en interpretatie van de antwoorden.

DIMENSION

HELPDESK

@HOME

Sven Grooten - B-architecten

DIMENSION

“Noem ons maar een ontwerpatelier”

@HOME

“Na mijn studies aan het Antwerpse H.A.I.R., het latere Henry van de Veldeinstituut, wou ik per se de voortgezette opleiding architectuur en stedenbouw aan Het Berlage Instituut in Amsterdam volgen”, vertelt Sven Grooten. “Hoewel mijn ouders het hoge inschrijvingsgeld niet konden betalen en ik als werkstudent amper voldoende wist te vergaren voor één trimester, had ik me toch ingeschreven. Gelukkig stelde Interbuild net toen een beurs ter beschikking voor beloftevolle studenten die in het buitenland wilden studeren.” In Amsterdam leerde Sven Grooten zijn huidige twee partners kennen, die drie jaar ouder waren en daar ook voor Berlage waren geland. “Evert werkte bij Neutelings Riedijk, Dirk heeft een tijd bij West 8 doorgebracht en is dan terug naar Antwerpen getrokken. Met Evert deelde ik in die tijd een appartement in Amsterdam.” Wat was er toen zo uniek aan Berlage, niet te verwarren met het huidige The Berlage dat, sinds de besparingsgolf Nederland overspoelde, deel uitmaakt van de afdeling Bouwkunde aan de TU Delft? Sven Grooten: “Het was een bijzonder kleinschalige opleiding, met over de twee jaren verspreid amper 34 studenten. Het was ook een erg internationale omgeving. Per land waren maximaal twee studenten toegelaten. De opleiding focuste op creativiteit en ontwerp. Elke week hadden we een workshop of een presentatie, telkens met of voor klinkende namen: Rem Koolhaas, Zaha

Hadid, Daniel Libeskind, Tadao Ando, Alejandro Zaera, Jean Nouvel. Dat had een enorme impact op de jonge snaak die ik toen was. We werkten keihard en leerden niet alleen hoe je complexe programma’s moet vertalen in een concept en vorm, maar ook hoe je die vertaling moet presenteren aan een internationale jury. Hoe verschaf je iemand in een halfuur inzicht in een stedenbouwkundig plan van tientallen duizenden vierkante meters? Omdat het ritme zo hoog lag, leerde je ook samenwerken met mensen van uiteenlopende nationaliteiten en achtergronden. Alleen kwam je er niet, je moest telkens weer coalities aangaan om samen een project te bedenken. Zo dringt het besef door dat het niet om het individu gaat, maar om het project. Die cultuur huldigen wij ook bij B-architecten. Niet toevallig hebben we een generieke benaming, waarin onze individuele namen niet voorkomen. Alles draait hier rond het team dat wij samenbrengen en waarmee we samen projecten bedenken.”

Een B met vele kantjes Ook de naam B-architecten was onrechtstreeks een uitvloeisel van de Amsterdamse periode. “In de opleiding werden vriendschappen voor het leven gesmeed. We kwamen geregeld bij elkaar over de vloer en iedereen kookte dan zijn of haar typische gerechten. Wij, de Belgen, pakten uit met mosselen en

witloof. Toen we een naam zochten voor ons bureau, droegen we dat predicaat ‘de Belgen’ nog altijd mee. Zo zijn we bij die karakteristieke nationale zelfklever voor auto’s gekomen. Toen bleek dat het logo nog vrij was, hebben we er meteen een patent op genomen. De B heeft ook andere connotaties. Ze verwijst naar main stream versus alternatieve stromingen, zeg maar zoals B-films of Bkantjes van singles. ‘Marina’ van Rocco Granata was bijvoorbeeld zo’n B-kantje. Bij gebrek aan een echt bureau met echte opdrachten bevonden we ons bij de oprichting van B-architecten in een soortgelijk B-gebied.”

“Wedstrijden genereren een boost aan energie en creativiteit in het bureau en creëren ruimte voor onderzoek.” De rechtstreekse aanleiding voor de oprichting was de architectuurwedstrijd voor de Beursschouwburg, opgezet door het departement Cultuur van de Vlaamse overheid. “Het was een van de eerste anonieme wedstrijden, wat vertrouwen gaf in de objectiviteit. Ik woonde toen met mijn vriendin in Brussel en we hadden allebei een grote affiniteit met de wereld van het theater en de dans. Mensen uit die wereld hebben ons aangepord om deel te nemen aan de wedstrijd die we in 1998 hebben gewonnen.” In de architectuurwereld vormde de jonge roedel van B-architecten duidelijk een buitenbeentje. “In die periode was architectuur een bloedserieuze aangelegenheid. Vanuit onze achtergrond aan de Academie waren wij bevriend met mensen uit de modewereld, zoals Walter Van Beirendonck, Raf Simons, Veronique Branquinho en Stephan Schneider. Toen Walter ons vroeg om zijn winkel in te richten, hebben we dat met volle goesting gedaan, hoewel dat toen not done was voor architecten. Pas toen OMA twee jaar later de winkel van » DIMENSION

Sven Grooten, Evert Crols en Dirk Engelen richtten B-architecten op toen ze in 1997 werden geselecteerd voor de tweede ronde van de architectuurwedstrijd voor de verbouwing van de Brusselse Beursschouwburg. “Een sprong in het ijle”, blikt Sven Grooten terug, “want we hadden toen geen noemenswaardige opdrachten.” Het kan verkeren. Vandaag omvat de samenwerking twee architectenvennootschappen met 42 medewerkers en een onmiskenbaar eigen karakter. Die eigenheid danken ze mede aan de magneet die hen bijna twintig jaar geleden bij elkaar bracht: Het Berlage Instituut.

@HOME

02 02

Prada in New York voor zijn rekening nam, zijn de geesten gekeerd. In 2001 hebben we op vraag van Walter ook de scenografie voor het Modejaar ingevuld. Een unieke ervaring was dat. Op zo’n ogenblik moet je alles wat je kent, zowel durven achterlaten als durven delen met anderen. Wat telt, is eens te meer het project, niet het ego. Dat sloot aan bij wat we vanaf het begin ambieerden en blijven ambiëren: een ontwerpatelier dat, breder dan architectuur, bezig is met creativiteit en telkens weer begint met een wit blad om nieuwe concepten te bedenken, gebaseerd op een zekere traditie. Standaardoplossingen, -details en -lastenboeken zijn ons bijvoorbeeld vreemd.”

Angry young men

DIMENSION

Dat recalcitrante imago werd nog eens extra in de verf gezet door de inrichting van BSBbis, de loods waarin de mensen van de Beursschouwburg tijdens de drie jaar durende verbouwing een tijdelijk onderkomen vonden. Met het verrassende materiaalgebruik en de dito oplossingen verlegden de jonge architecten een steen in de rivier. “Bij gebrek aan budget moesten we out-of-the-box oplossingen bedenken. Voor de geluidsisolatie stelden we zandzakjes voor, die we gratis konden krijgen bij de civiele bescherming. We hebben daarvoor de wet nader bekeken en de dienst een brief ge-

schreven dat we zo’n 4.000 zandzakjes nodig hadden om een maatschappelijk probleem van geluidsoverlast in Brussel te voorkomen. Voor de kantoren zochten we naar een afsluitbaar, akoestisch geïsoleerd en makkelijk te verwarmen alternatief voor de klassieke, te dure oplossingen. Zo zijn we tot prefab serres gekomen, die voor een habbekrats te vinden waren in een DIY-keten. Het resultaat was bevreemdend maar iconisch en, veel belangrijker, het probleem was opgelost. Een publicist noemde ons toen de angry young men van de architectuur.” Het concept van het ontwerpatelier zonder grenzen valt ook af te lezen aan de gevarieerde portfolio die B-architecten in twee decennia hebben opgebouwd. Die omvat een rijke variatie aan publieke gebouwen, sociale woningbouw en andere vormen van individueel of gegroepeerd wonen, kantoren, winkels, scholen, stedenbouwkundige masterplannen, beursstanden en scenografie voor tentoonstellingen en theatervoorstellingen. Het meest out-of-the-box vindt Sven Grooten hun tentoonstellingsconcept voor het MAS, het Antwerpse Museum aan de Stroom, een gebouw van Neutelings Riedijk. “Aanvankelijk lagen er plannen voor om de diverse collecties die daar zijn samengebracht –het etnografisch museum, het scheepvaartmuseum, het museum voor volkskunde, havenkranen – gewoon op elkaar

te stapelen. Wij hebben toen de aanpak in verhalen voorgesteld. Met die opdracht ging voor ons een nieuwe wereld open. We moesten bij experts op zoek naar de verhalen en naar de noodzakelijke technische kennis. Welke objecten mag je wel of niet aanraken? Kan je ze bevestigen en zo ja, hoe? Hoe belicht je ze? Mogen ze in het museum blijven of moeten ze weer veilig worden weggeborgen na een bepaalde tijd? Tegelij-

01. Op het gelijkvloers van de passiefbouwschool Zonnekind in Kalmthout bevinden zich drie kleuterklassen en de instapklas, op de verdieping het klaslokaal van het eerste leerjaar, de refter en een polyvalente ruimte. Een zonwerende luifel creëert een overdekte speelzone. (zie ook foto cover) 02. Op de tweede verdieping van de vroegere hoofdzetel van de Antwerpse Waterwerken bevinden zich de kantoren van het communicatiebureau Prophets. De vloer, de werkeilanden en de plantenvakken zijn uitgevoerd in verschillende soorten multiplexplaten, gelegd in een grafisch patroon. 03. Na een open architectuurwedstrijd kreeg B-architecten het licht op groen voor de verbouwing van een kantoorgebouw uit de jaren 1970, een 19e-eeuws pand en een vroeger herenhuis tot één publiek gebouw: Muntpunt. 04. In het kader van het Duurzaam Wijkcontact Albert ontwierp B-architecten dit poortgebouw met buurtvoorzieningen aan de Alsembergsesteenweg in Vorst. De twee gebouwen herbergen lokalen voor zachte sporten, polyvalente ruimtes en een sociaal restaurant. Samen met Omgeving wordt ook de publieke ruimte volledig heraangelegd.

@HOME

“In een verdicht stedelijk weefsel is plaats voor samenleven nodig. Dat gaat niet alleen om publieke ruimte, maar ook om collectieve plekken binnen gebouwen.”

Diamanten slijpen in second life modus

zoektocht naar een kantoorplek zagen wij wel brood in de site. Na de revival van Zurenborg en de heraanleg van de stationsomgeving met een nieuwe uitgang langs het Kievitplein, moest logischerwijze deze wijk aan bod komen. We hebben het complex een zachte renovatie gegeven en de volumes behouden, op een nieuwbouw met appartementen en ondergronds parkeren langs de straatkant na, waar een huisje is gesloopt. Alle buitendeuren geven uit op een gemeenschappelijke binnentuin en de lofts werden casco opgeleverd, zo-

In 2001 vestigde het bureau zich in een voormalige diamantslijperij in Borgerhout, een buurt die toen nog werd gekenmerkt door kansarmoede, drugsproblemen, sluikstorten en andere overlast. “Een aantal architecten had voor de site al ontwerpen gemaakt, meestal voor luxueuze lofts. Maar dat doelpubliek investeerde zijn centen liever op meer aantrekkelijke locaties zoals Antwerpen-Zuid of de Scheldekaaien. In onze

dat kopers de verdere afwerking in hun eigen ritme en volgens hun financiële middelen konden invullen. Dat stelde ons in staat om ook zelf een ruimte te kopen. Niet lang daarna werden de straten heraangelegd en ontwikkelde de wijk zich tot een jonge woonbuurt. Op maat van onze groei hebben wij, als er iets vrijkwam, extra ruimtes gekocht via een patrimoniumvennootschap die verhuurt aan het architectenbureau. Omdat we nu inefficiënt verspreid zitten over vier ruimtes en alweer uit onze voegen barsten, zijn we op zoek naar een nieuwe locatie.” De omvorming van de diamantslijperij illustreert in meerdere opzichten de krachtlijnen van B-architecten. De gezamenlijke binnentuin is bijvoorbeeld geen toeval. Collectieve ruimte is een belangrijk gegeven als je inzet op verdicht stedelijk wonen, betoogt Sven »

kertijd stortten we ons in de wereld van de presentatietechnieken met touchscreens, multimedia en noem maar op. Tot slot moesten we dat alles toegankelijk maken voor een breed publiek, met de gepaste aandacht voor politieke en andere gevoeligheden.”

DIMENSION

@HOME

Grooten. “Het belang van publieke ruimtes is al dikwijls benadrukt. Zo heeft een stad met een kanaal of rivier het voordeel dat er sowieso ruimte is die gegarandeerd nooit ontwikkeld kan worden. In een masterplanning moet je hetzelfde nastreven en plekken vastleggen die altijd vrij zullen blijven. Hetzelfde geldt voor individuele gebouwen. Dikwijls ontbreekt daarin de aandacht voor collectieve ruimtes, die nochtans erg belangrijk zijn. Een hal of een trap waar je elkaar niet verdringt maar genereus tegemoet kunt treden, zijn vaak een ontbrekende schakel. Een genereuze inkomhal is een vorm van sociale duurzaamheid. In een verdichte omgeving moet je ruimte creëren om samen te leven. Dat kan, om enkele voorbeelden uit onze eigen opdrachten te plukken, een buurtschuur zijn waar je tuintoestellen plaatst die gedeeld worden, een collectief zwembad dat per appartement slechts een minimale meerinvestering

DIMENSION

lijk 100 jaar of zelfs een veelvoud daarvan meegaat en intussen verschillende functies krijgt, moet je als architect altijd eerst alle mogelijkheden overwegen voor je beslist om te slopen, vinden wij.”

Van B naar B-bis architecten

Naast B-architecten runnen de drie vennoten samen met interieurarchitect Sebastiaan Leroy sinds enkele jaren ook de architectenvennootschap B-bis architecten. Daarin is ruimte voor de opdrachten die schaalmatig of economisch niet langer een plek konden krijgen binnen B-architecten: de nieuwbouw of renovatie van particuliere woningen, winkelinrichtingen, interieurs. B-bis neemt een aparte ruimte in met een eigen aankleding en een afzonderlijk team van architecten, maar kan wel terugvallen op de organisatiestructuur van B-architecten. “De schaal is compleet verschillend. Bij B-bis architecten legt een architect zich toe op een of meerdere projecten en is er alle tijd om, samen met de particuliere klant, bijvoorbeeld de keuze van materialen en kleuren te bestuderen. Bij B-architecten

“De drie vennoten bespreken alle opdrachten met de betrokken projectleiders en projectarchitecten.”

vergt, of een gemeenschappelijke ruimte voor familiefeesten, buurtbijeenkomsten of andere gelegenheden.” Het hergebruik van de diamantslijperij die al 15 jaar leegstond, past ook in de ‘second life’-visie van de architecten. Sven Grooten: “Vandaag hoor je meermaals pleidooien om een bestaand gebouw af te breken en te vervangen door een energiezuinige nieuwbouw. Maar is dat daadwerkelijk de meest duurzame oplossing als je alle parameters in overweging neemt? Wij hebben zeker geen pasklaar antwoord, maar het loont altijd de moeite om de studie uit te voeren, vinden wij. De Post in Oostende was bijvoorbeeld een heel moeilijk gebouw dat na veel vijven en zessen beschermd is, en waar wij een kunst- en cultuurcentrum van gemaakt hebben dat functioneert. Muntpunt in Brussel was een banaal kantoorgebouw dat we een nieuwe invulling hebben gegeven als bibliotheek. In Antwerpen hebben we van een al even banaal kantoorgebouw het Scoutshuis van de Scouts en Gidsen Vlaanderen gemaakt, met een houten toren, winkel, hotel, kantoren en vergaderruimtes. In een cultuur als de onze waar het patrimonium toch gemakke-

draait alles om teamwerk en krijgt de relatie met de professionele publieke of particuliere opdrachtgever een heel andere inhoud. We delen dezelfde administratieve ondersteuning, zodat B-bis lage overheadkosten kan combineren met de dienstverlening van een groot bureau.” Samen tellen beide vennootschappen momenteel 42 medewerkers. Bij Barchitecten is het werk georganiseerd in teams met een projectleider, een tweetal projectarchitecten en stagiairs. Twee voormiddagen per week bespreken de projectleiders en meestal ook de project-architect tijdens ontwerpvergaderingen de opdrachten met de drie vennoten. “We analyseren dan gezamenlijk en kritisch welk het beste antwoord is op de vraag die voorligt. Daarbij primeert opnieuw het project, niet het individuele gelijk. Ook tijdens de werffase worden beslissingen altijd op deze vergaderingen besproken. Wij »

@HOME

05. Het project Zennetuin, gerealiseerd in samenwerking met FLA, omvat drie woningen, een grote publieke tuin in Sint-Jans-Molenbeek, een voorplein aan de straatwand, overdekte speelzones gebouwen. 06. In het kader van het Duurzaam Wijkcontract Bockstael herbestemt en renoveert B-architecten het voormalige stationsgebouw van Laken tot een socio-cultureel wijkcentrum met ondermeer een café, polyvalente ruimtes en verschillende ateliers.

en potentiële relaties met de omliggende percelen en

07. In de Maritieme wijk van Sint-Jans-Molenbeek realiseerde B-architecten L28, een complex van acht passieve woningen, een kinderdagverblijf, een polyvalente ruimte voor de buurtbewoners en een lokaal voor de parkwachter. 08. Voor het provinciale PIT-domein in Tienen, een gewezen internaat in een parkachtig gebied met aanpalend bos en boomgaard, maakte B-architecten een masterplan, verkavelingsplan en beeldkwali-

09. Het museum van Elsene krijgt een nieuwe circulatiezone met inkomhal, ticketbalie, bookshop en grand café, die de vier verschillende gebouwen aan elkaar rijgt. De bestaande voortuin wordt als een volwaardige stedelijke verblijfsruimte ingericht.

09 DIMENSION

appartementen in een nieuw, 17 ha groot park.

teitsplan voor vrijstaande, halfopen, rijwoningen en

@HOME

maken bewust geen onderscheid tussen ontwerpers en uitvoerende architecten. Voor ons is het belangrijk dat het geheugen van een project mee naar de werf gaat. De architect daar moet weten welke beslissingen vroeger zijn genomen en waarom, te meer daar de gesprekspartner aan de andere zijde geregeld verandert. Een scheiding tussen ontwerp en uitvoering levert volgens ons geen meerwaarde op, tenzij misschien een economische. Maar een architect blijft een dienstverlener. Halfweg het project een andere architect afvaardigen die dan een half jaar nodig heeft om het project onder de knie te krijgen, lijkt ons geen goede service.” Voor het dagelijkse management beschikken B-architecten over een ‘zakelijk leidster’, zeg maar een office manager. Zij buigt zich over de planning, de contracten, de facturatie, de sollicitaties en het personeelsbeleid. Daarnaast legt iemand zich toe op de communicatie, het onthaal en de kandidaatstellingen. Een derde medewerkster staat in voor de volledige logistiek, van papier tot auto’s.

Internationale plannen?

DIMENSION

Opdrachten verwerft B-architecten veelal via wedstrijden. “Wedstrijden genereren een enorme boost aan energie en creativiteit in het bureau en creëren ruimte voor onderzoek. Nadelen zien wij eigenlijk niet. Uiteraard verlies je op tijd en stond, maar dat doen voetbalteams ook. Ook design & build schrikt ons niet af. In het begin is het even wennen als iemand steevast de rekenmachine bovenhaalt als je een voorstel

formuleert, en op basis van de cijfers op het schermpje ja of neen zegt. Maar die beperking prikkelt de creativiteit. Sommige architecten hebben de neiging om hun beroep als een roeping af te schilderen, maar zetten tegelijkertijd een klaagzang op. Maar waarom doe je het dan? Je leeft maar een keer, en de dienstplicht is toch afgeschaft? Wij hebben een uitstekend team dat erin slaagt alle problemen op te lossen, al dan niet ondersteund door externe experts. Natuurlijk kost dat inspanningen. Medewerkers volgen opleidingen en geven die kennis intern door. Daarnaast organiseren we in house opleiding, bijvoorbeeld rond passief bouwen of overheidsopdrachten. Zo investeren we in kennis en mensen en maken we onszelf onafhankelijker van externe specialisten. Sommige medewerkers leggen zich vanuit persoonlijke interesse toe op nichegebieden zoals brandnormen, mobiliteit of specifieke materialen. Op zeker ogenblik weet je wie waarin sterk is.” Wat staat er momenteel allemaal op de agenda? Qua masterplanning lopen er projecten voor de stationsomgeving van Turnhout en een PPS-project in Tienen. Andere opdrachten behelzen de Brepols site in Turnhout en een site nabij het centraal station in Antwerpen. Verder zijn er de uitbreiding van het museum in Elsene, de uitbreiding van het bezoekerscentrum in de abdij van Averbode, een nieuwbouw voor de lerarenopleiding van de Erasmushogeschool in Brussel, sociale huisvesting in Oostende en Antwerpen, een klein cultureel centrum in Landen en een fuifzaal in Kortrijk. Een verhaal apart is het zitmeubi-

10. Vlakbij de Grote Markt van Turnhout tekende B-architecten in het nieuwe stadsdeel Turnova het deelproject de Schakel met 35 appartementen, een ondergrondse parking met 480 plaatsen, een ruim 11.000 m² grote commerciële plint met een 70 m hoge toren met onder meer appartementen, kantoren, horeca en een publiek dakterras.

lair dat zij tekenden voor Muntpunt en dat weldra in een staaluitvoering wordt geproduceerd door de Portugese meubelfabrikant Iduna. Koesteren zij ook internationale plannen? Sven Grooten: “Onze buitenlandse projecten hadden in het verleden een eerder toevallig karakter: de hoofdzetels voor Bongo in Kopenhagen, Barcelona en Rotterdam; ons shop-in-shop systeem voor Wrangler dat veel in Duitsland is toegepast; enkele kinderwinkels in Spanje voor Kids, een nevenmerk van het lingerielabel Woman’s Secret; het Quartier du Mode in Roubaix. We bekijken nu of een bewuste stap over de grens zinvol kan zijn, maar het is zeker geen fetisj. Wat dat betreft, spiegelen we ons aan de nuchterheid van voormalig Club Brugge-icoon Jan Ceulemans. Toen die de gelegenheid kreeg om in Milaan te gaan voetballen voor het dubbele van zijn loon, reageerde hij: ‘Je kunt toch maar één biefstuk per dag eten’. In het buitenland hetzelfde doen als anderen, interesseert ons niet. Niet uit gebrek aan ambitie, maar omdat kwaliteit voor ons primeert. Wij willen een meerwaarde leveren.” u www.b-architecten.be Door Colette Demil & Staf Bellens

DucoTronic System

DUCO at HOME

De ultieme vorm van ventilatie

De standaard voor woningventilatie

freduc,vent tot

0,35 DUCO @ BATIBOUW 2016 Bezoek ons in PALEIS 12, STAND 501 van 25 feb. tot en met 6 mrt. 2016

info@duco.eu - Handelsstraat 19 - 8630 Veurne - Belgium - tel +32 58 33 00 33

We make your sectional door invisible

Inspiratie en advies op www.cre-8-ive.be en op Batibouw, stand 1-207 Een garagepoort van CRE-8-IVE by L-DOOR verdwijnt in de gevelbekleding en geeft de woning een unieke uitstraling. Bouwheer en architect kunnen bij L-DOOR terecht voor het volledige traject. Van creatief idee tot perfecte afwerking. De garagepoort en gevel kunnen gerealiseerd worden met een brede waaier aan gevelbekledingsmaterialen van gerenommeerde fabrikanten. Belgisch design op maat.

HOME OF OXYGEN

Het DucoTronic System is een Vraaggestuurd Natuurlijk Ventilatiesysteem dat ventileert op basis van CO2-, vocht en temperatuurmetingen, ideale graadmeters voor een gezond en comfortabel binnenklimaat. De elektronisch gestuurde toevoerroosters garanderen dat er enkel geventileerd wordt waar en wanneer nodig ĂŠn in de juiste hoeveelheid voor een optimale energiebesparing!

REPORTAGE

Innovatief prefab gevelsysteem voor hogeschool

Met campussen in Apeldoorn, Deventer en Enschede is Saxion een grote hogeschool in het oosten van Nederland. Omwille van de groei van het aantal studenten en van de onderzoeksactiviteiten op de campus Enschede realiseerde de hogeschool recent een nieuwbouw. De gevels stralen innovatie uit. Een nieuwe, geprefabriceerde vliesgevelconstructie, is gecombineerd met gevelstenen van Vandersanden Group.

DIMENSION

m te voorkomen dat het nieuwe schoolgebouw van Saxion vier afzonderlijke entrees zou krijgen, koos IAA Architecten, met hoofdzetel in Enschede, om een deel van het gebouw ondergronds te trekken. Een grote “kelderbak” dient als verbindend element tussen de losstaande volumes. Een speciaal patroon met bakstenen was het antwoord van de architecten op de historische context van Enschede, de plek met allerlei patronen en ornamenten uit metselwerk. Specialisten en experts zaten in een vroeg stadium samen om na te gaan hoe ze een speciale vorm van metselwerk konden realiseren. Om de patronen voor het gebouw in de ontwerpfase te visualiseren was er een continue wisselwerking tussen verschillende ontwerptechnieken. Tijdens het ontwikkelen van deze patronen werd duidelijk dat het raster, met oorspronkelijk een afmeting van 1.200 mm, naar 1.260 mm zou evolueren. Dit door het feit dat een Wasserstrich baksteen een afmeting van 210 mm heeft. IAA Archi-

tecten nam dit gegeven op in het tekenwerk en de engineering van het gebouw. “De keuze voor een bakstenen uiterlijk en metselwerk passen heel goed bij de bouwcultuur in Nederland. Voor ons is de ‘genius loci’, ‘de geest van de plek’, essentieel. Elke plek vraagt om een andere aanpak”, aldus architect Marko Matic van IAA Architecten. Samen met adviseurs van ARUP Amsterdam en constructeurs van AD Develop opteerden ze voor het Signa systeem van Vandersanden Group.

Vlieswandgevelelement voor hoogbouw Tot nu toe is Vandersanden relatief weinig aanwezig in hoogbouw, terwijl de vraag naar prefab gevelsystemen toeneemt. Met Signa ontwikkelde de innovatiecel van de gevelsteenfabrikant een vlieswandgevelelement toepasbaar in hoogbouw. Hiermee metselt men niet meer traditioneel. Doordat de stenen verlijmd zijn op een achtergrondplaat, kan de architect tijdens het ontwerp-

proces met de stenen ‘draaien’, zowel in diepte als in reliëf, en kan hij ook spelen met kleuren en patronen. Een mooi en flexibel systeem met veel mogelijkheden. Na plaatsing blijven de panelen demonteerbaar.

‘Zigzag slalom’ Voor het gevelpatroon bij Saxion is aan een aantal randvoorwaarden voldaan. Rondom het schoolgebouw staan prachtige gebouwen met veel ornamentiek in het metselwerk. Dit element wilden de architecten laten terugkomen in het gebouw. Daarnaast zie je in Enschede heel veel siermetselwerk, in oorsprong verbonden aan het textielverleden van de stad. IAA Architecten wou dit verleden op een of andere manier voelbaar maken in de gevel. De zigzag slalom als metafoor voor het textiel weven. Verder was de flexibiliteit van het inhoudelijke programma doorslaggevend om te kiezen voor een verticale verdeling in de gevel. u www.vandersandengroup.be Door Philip Declercq | Foto’s: Vandersanden

Meer wit. Meer licht. Meer inspiratie.

Met het nieuwe dakvenster in wit geverfd hout, geeft VELUX leven aan uw ideeën voor op zolder. • Een eigentijdse schoonheid, aangepast aan uw projecten • Duurzame verf, bestendig tegen UV-stralen • PEFC-gecertifieerd hout van uitstekende kwaliteit

pro.velux.be

REPORTAGE

Synergie tussen architectuur en kraanwerk In Lokeren realiseerde architect Iwan Vermeirsch van EX-IT Architectuur een hedendaags gebouw in de schaduw van restaurant ‘t Vier Emmershof. Het geheel heeft de functie van een B&B, en gaat op in de kleuren van het bos. “De functionaliteit van het ontwerp blijft de basisgrens waaraan een gebouw moet voldoen. De architecturale kwaliteiten vullen deze basisgrens aan, en zorgen voor een meerwaarde. Tussen deze aanpak en de VOLA-filosofie is er een duidelijke synergie. Ook bij hen vult het design de basisgrens, de functionaliteit van het kraanwerk, aan”, aldus de architect.

DIMENSION

X-IT Architectuur is een architectenvennootschap actief in (EX)terieur, (I)nterieur en (T)echnieken. Door de multidisciplinaire structuur en aanpak wordt bij elk project veel belang gehecht aan het ontwerpproces. “Bij dit project is de gevel afgestemd op de natuurlijke tinten van de omgeving, het raamwerk is neutraal gehouden en de beglazing getemperd. Op die manier krijgen we een strakke gevel die rust uitstraalt en toch de nodige spanning opwekt. De spanning wordt evenwel verkregen door het volumespel met de 2 balkvormen in beton die effectief op elkaar liggen, en niet in elkaar verweven zitten. Alle functies zoals poorten, deuren en ramen worden zoveel mogelijk onzichtbaar in de gevelvlakken verweven en maken integraal deel uit van het vormenspel. De volledig beglaasde achtergevel trekt de natuur - het nabije sparrenbos - als het ware naar binnen”, aldus de architect. De woning over 2 bouwlagen kenmerkt zich door het architecturale spel van, open en gesloten,

grote vlakken. Gebruikte materialen zijn onder meer glas, aluminium, natuursteen en fineerhout.

Design vult basisfunctionaliteit aan Ook de keuze voor het inox kraanwerk van VOLA ligt in dezelfde tijdloze lijn. Op het gelijkvloers werd de open douche onopvallend in de slaapkamer geïntegreerd. De thermostatische, minimalistische douchekraan is gebaseerd op het oorspronkelijke concept van de Deense ontwerper Arne Jacobsen: een eenvoudige buis waar water uit stroomt. Los van het gevraagde debiet is constant een zelfde watertemperatuur verzekerd. Een discreet in de natuursteen ingewerkte vloergoot laat het gebruikte water afvloeien.

inox wastafeltje in het uit mdf en inox vervaardigd meubelstuk, uitgerust met VOLA-kraanwerk, was montagetechnisch een uitdaging”, aldus Luc Janssens van VOLA. Ook in de toiletten boven en beneden werden (koudwater)kranen in de muren ingewerkt. Hier diende de kraanbek te worden ingekort in functie van het wastafelmeubel. Ook in het keukeneiland werd een kraanwerk oplossing uitgewerkt. Basiselement is de originele keukenkraan uit de collectie van de Deense kraanwerkspecialist. Hier werd de kraanbek evenwel aangepast - lees verlengd - in functie van de grotere spoelbakken. Het betreft een zeer functionele oplossing, 360° draaibaar op twee plaatsen, waarmee in alle richtingen kan gespoeld worden. u www.vola.be

Meerwaarde in maatwerk

u www.ex-it.be

In de slaapkamer op de verdieping trekt een zeer compact, langwerpig wastafelmeubel met bijbehorende spiegel de aandacht. “Het integreren van het kleine

Door Philip Declercq | Foto’s: EX-IT Architectuur

P r o f e s s i on a l s

P rot e c t i n g

WILT U ER OOK

ZO EENTJE OP

UW PLAT DAK?

Protect : ProtectING ProFeSSIoNALS Als onafhankelijke Belgische nicheverzekeraar werken we bij Protect sinds 1990 maatwerkpolissen uit die de beroepsaansprakelijkheid dekken van vrije, intellectuele en dienstverlenende

verzekeringen. Maar ook in de milieu-, energie- en vastgoedsector zijn we helemaal thuis.

Protect staat voor doelgerichte verzekeringsoplossingen. Gesteund op een grondige kennis van de sectoren waarin we actief zijn en met een aantal extra unieke diensten voor verzekerden en makelaars. Maar bovenal gedreven door een sterke persoonlijke benadering.

Protect polissen Protect: polissen beroepsaansprakelijkheid

Ontwerpers:

Alle bouwplaats risico-verzekeringen

Architecten Ingenieurs-studiebureau’s Landmeters-experten Veiligheidscoördinatoren Energiedeskundigen Milieudeskundigen ...

Decennale

Vastgoedmakelaars, syndici

UW PLAT DAK

Protect: technische polissen

WILT U ER OOK

ZO EENTJE OP

beroepen. We hebben een bijzondere affiniteit voor bouwgerelateerde en technische

- België - Frankrijk

Garantieverzekering

10 Verzekeringsmakelaars

- Projectpolissen (gevelrenovatie) - Abonnementspolissen

Alle risico’s machinebreuk

Protect diensten Juridische adviezen Technische studiedienst Seminaries Protect bulletin, e nieuwsflashes Kennisbibliotheek

VLAKKE

PROTECT

PLATDAKVENSTERS VAN FAKRO: prachtig design en uitstekende thermo-isolerende kwaliteiten

Tel. (+32) 2 411 41 14 • www.protect.be

www.fakro.be

PROTECTING PROFESSIONALS

Verzekeringsonderneming toegelaten onder codenummer 1.009

PROJECT

Designcentrum als stedelijke link

Centre du Design Mons - Matador Het Centre du Design in Mons verenigt oud en nieuw op de schaal van gebouw en stad. Het ontwerp van Matador Atelier d’Architecture vertrekt van haar positie op de rand van de burgerlijke en volkse stad en opent zich resoluut naar beide. Met aan de ene zijde een rigoureuze verbouwing en aan de andere kant een daarbij aansluitende nieuwbouw. Het project linkt op een heldere manier de verschillende functies, zowel onderling als aan de omgeving.

DIMENSION

In een eerste fase werd de restauratie en renovatie van het bestaande gebouw aangepakt. Dit gebouw, beter bekend als de “ancien mess des officiers” van eind 17de - begin 18de eeuw, werd aan de buitenzijde volledig in eer hersteld. De binnenkoer werd van alle aanbouwsels ontdaan en zowel de klassieke voorgevel als de meer residentiële achtergevel werden gerestaureerd in samenwerking met Delaisse Micciche. De binnenzijde werd volledig omgevormd om het gebouw meer daglicht en een hedendaagse uitstraling te geven die past bij een designcentrum. In een tweede fase werd er in het verlengde van één been van het U-vormige gebouw een langgerekt nieuw volume toegevoegd. Deze annex vormt samen met de zijwand van het imposante 19de-eeuwse Corps de Garde een tweede, grotere koer. In dit Corps de Garde, beter bekend als Carré des Arts, zijn

verschillende kunstinstituten gevestigd. Het ontwerpvoorstel voorzag in een doorgang tussen beide (drie poorten, zoals te zien is op het plan) die echter niet werd uitgevoerd.

Oud en nieuw Het ontwerp verenigt niet enkel oud en nieuw op de schaal van de gebouwen, maar ook op die van de stad. De site bevindt zich op de rand van het oude Mons. De klassieke voorgevel maakt deel uit van de burgerlijke stad, die volop gerenoveerd wordt. Achteraan geeft het diepe perceel uit op de volkse buurt, die in volle ontwikkeling is. Het ontwerp is georganiseerd volgens twee assen. De eerste grote as loopt van de ingang over de binnenkoer naar de grote buitenruimte achteraan. Tijdens de zomer staat de houten poort, die moest heropgebouwd worden, open zodat het zicht onbelemmerd is. De glazen

deuren, die in de winter als sas werken, vormen dan de toegangsdeur. Deze as verzorgt zo een visuele link tussen beide stadsdelen. De tweede, kortere as, linkt Carré des Arts met de uitbreiding. Via drie poorten op deze as zou de binnenkoer van Carré des Arts uitgeven op de uitbreiding. Een patio in het volume van de nieuwbouw sluit hierop aan. Zo zou er een rechtstreeks contact mogelijk zijn tussen de verschillende instituten van Carré des Arts en de ateliers en andere functies van het Centre du Design.

Logica van de plek De reconstructie van de grote muur aan de achterzijde van het perceel dient ook gezien te worden in de stedelijke logica op die plek, waar ook andere gebouwen een forse muur hebben langs de straatzijde. Een grote opening laat voldoende visueel contact toe. Bovendien kijkt een

PROJECT

0 10

DIMENSION

raam in het uitkragende volume uit op de achterliggende volkse buurt als om aan te tonen dat het Centre du Design er zich niet van afkeert. Het raam werkt als een vitrine naar de arbeiderswoningen toe. De uitbreiding neemt het gabarit van het bestaande gebouw over. Het gebouw is lang uitgerekt tot aan de achterste perceelgrens. Het smalle gebouw herbergt over twee etages achtereenvolgens twee gestapelde vergaderzalen, een patio en negen productie-ateliers: drie grote op het gelijkvloers en zes kleinere op de verdieping. Een overdekte gaanderij op de twee verdiepingen verenigt de drie elementen. De galerij heeft een klassieke compositie, met slanke kolommen, en refereert zo aan de klassieke architectuur van het bestaande gebouw. Een huid van geplooide, geperforeerde stalen platen schermt de galerij af. Afhankelijk van het gemoed en de behoeften van de gebruikers kunnen delen open of dicht gezet worden. De huid filtert het zonlicht, net als de carbonaatplaten boven de galerij, zodat de tussenruimte baadt in een getemperd licht. De struc- Âť

PROJECT

tuur van de galerij bestaat uit ranke gegalvaniseerde stalen kolommen en stalen vloerroosters. Het volume erachter heeft een aluminium bekleding in cassetten gekregen. De constructie volgt de industriële logica van het design en kan als een carrosserie beschouwd worden.

Gemeenschap door architectuur De achterliggende gevel van de productie-ateliers is volledig beglaasd zodat er een optimaal contact met de grote buitenruimte ontstaat. Wanneer de schuiframen bij goed weer openstaan wordt de galerij mee ingenomen door de designers zodat de betrokkenheid nog groter wordt. Alle circulatie verloopt langs de buitenzijde via de galerij. Net als bij de oude binnenkoer. Deze langs drie zijden omsloten buitenruimte kreeg een hoofdrol in de werking van het designcentrum. De vijf studio’s op het gelijkvloers (aan de linkerzijde) worden rechtstreeks via de koer ontsloten zodat de circulatie over de binnenplaats gebeurt. Ze zijn ook intern aaneengeschakeld via wanden die kunnen opengezet worden. Zoals elders in het gebouw vallen wanden, kasten, tafels en zelfs verlichting samen in één element dat doorgetrokken is door de verschillende studio’s. Door het gebruik van glas zijn ze visueel met elkaar verbonden en vergroot het ruimtegevoel binnenin.

DIMENSION

De bureaus op de eerste verdieping aan de overzijde van de koer zijn ook op deze buitenruimte gericht. De vloer werd verhoogd zodat er een zicht naar beneden ontstaat. Het ritme van de gevels en de eraan gekoppelde dragende structuur werd ook in het vals plafond uitgewerkt. Uit het ontwerp spreekt een zoektocht om een gemeenschap te creëren door architectuur. De ruimtes zijn soms groter bemeten dan noodzakelijk zodat er ontmoetingen mogelijk zijn. De wanden die grenzen aan de gangen zijn vaak transparante of translucente membra-

nen. Hierdoor ontstaat een spel van open en gesloten, openbaar en privé. De nieuwe trappenhal bevindt zich in een hoek van het gebouw langs de gevel (linksonder op het plan). De circulatie binnen staat in contact met de publieke circulatie er langs. Ondanks de monumentale taal van de raamopeningen is de trapruimte op een intiemere schaal gebracht.

De breedte van de ramen opent de traphal naar het tableau van de stad. Aan de wanden van de traphal hangen foto’s. Door het direct contact vanaf de straat wordt de trap ook exporuimte. Ook hier gaat het gebouw en haar gebruikers in dialoog met de stad.

Door Arnaud Tandt | Foto’s: Tim Van de Velde

Architecturale Integratie

collection

DIAMOND The victory of fire

www.m-design.be

info@m-design.be

B - 8210 Zedelgem (Brugge)

+32(0)50 82 06 52

REPORTAGE

Leien geven landelijke woning homogene, massieve uitstraling Tussen akkers, weilanden en enkele schaarse woningen in de Heist-op-den-Bergse Bollostraat realiseerde BNEARCHITECTEN uit Aarschot een hedendaagse woonst die karakter uitstraalt. Om de vorm zo sterk mogelijk tot zijn recht te laten komen werd, zowel voor gevel als dak, gezocht naar een materiaal met een zo fijn mogelijke korrel. Met de keuze voor de Alterna leien van Eternit krijgt de woning een homogene en massieve uitstraling.

DIMENSION

e bouwheer wou een hedendaagse en nieuwsoortige woning bouwen, die tegelijkertijd toch een duidelijke verwijzing had naar de archetypische vorm van een ’huis’. “Door de nok van het dak loodrecht op de straat te plaatsen konden we dit realiseren”, aldus architecten Ellen Vanhole en Bart Van Meerbeek. “Bijkomende pluspunten waren dat in de woning zelf meer ruimte kon worden gecreëerd en dat de link met het achterliggende landschap kon worden geoptimaliseerd. Ontwerpmatig ligt het accent op het

contrast tussen de introverte, eerder gesloten, voorzijde van het gebouw, en de zeer extraverte, transparante achterzijde van de woonst. Het capteren van zonlicht wordt geoptimaliseerd door de uitsnijdingen in de schuine dakvlakken, en door het creëren van een vide die zich aan de achtergevel over de drie niveaus van de woning uitstrekt.”

Doordachte materialenkeuze Het gehele bouwsysteem is opgevat als een hybride constructie. Voor elk onderdeel werd voor de meest opportune uitvoeringswijze gekozen. De buitenwanden zijn opgebouwd uit ICF-elementen, volgestort met beton. De binnenwanden bestaan uit silicaatsteen, de tussenvloeren uit predallen. Het zadeldak is op zijn beurt een houten constructie. Door de bekleding met leien krijgen al deze verschillende delen echter een uniforme uitstraling.

Materiaal met een zo fijn mogelijke korrel Om de vorm van de woning optimaal tot zijn recht te laten komen zochten de architecten, zowel voor gevel als dak, naar een materiaal met een zo fijn mogelijke korrel. “De keuze voor de Alterna leien van Eternit in keramisch rode uitvoering zorgt voor een homogene en massieve

uitstraling. De hoekafwerking met een Y-profiel in dezelfde tint laat de verschillende vlakken nagenoeg naadloos in mekaar overgaan. Het lijkt alsof de woning werd uitgehouwen uit één materiaal. Door de gevel en het dak af te werken in een halfsteensverband wordt de textuur van de buitenschil nog fijner”, aldus de architecten. Door het specifieke karakter van de vormgeving en de uitvoeringskeuzes werden alle constructieve en esthetische detailleringen op maat uitgedacht en ontworpen. De hoekafwerkingen en ingewerkte dakgoten werden geconcipieerd met plooiwerk in koperkleurig zink zodat deze opgaan in het geheel.

Brede waaier aan uitvoeringen Het architectenbureau uit Aarschot werkte reeds vaker projecten met Eternit leien uit. Dikwijls in een zoektocht naar een toon-op-toon uitvoering van gevel en dak, alsook in projecten waarbij de vraag zich aandient om de gehele buitenschil in eenzelfde materiaal te voorzien. u www.eternit.be u www.bnearchitecten.be Door Philip Declercq | Foto’s: Marcel Van Coile

Loxx Architects

Niet alleen biedt Nelissen u een enorm assortiment aan stenen, bovendien kan u die combineren tot unieke mixen. Probeer het zelf met onze ‘mix-en-voeg module’ op www.nelissen.be. De mogelijkheden zijn eindeloos!

WARMTEPOMPTECHNIEK

Met onze warmtepompen bespaar je tot 40% op energie, nooit op comfort.

Duurzaam verwarmen zat nog nooit zo goed.

Duurzaam verwarmen? Met de warmtepompen van Mitsubishi Electric zit je altijd goed. Of je nu bouwt of renoveert, dankzij de vooruitstrevende technologie bespaar je op energie en win je aan warmtecomfort. Bovendien geniet je van 1 maart tot 31 augustus 2016 bij aankoop van een Ecodan of Hyper Heating warmtepomp van een extra voordeel: een cashbackkorting tot € 420.

CASHBA

www.mitsubishi-electric.be www.warmtepomp.be

TOT € 42 0

Kom onze nieuwste oplossingen ontdekken tijdens Batibouw in paleis 12, stand 115.

W U IE Oogstrelend, superisolerend & beresterk

360 ° KLEURD GE

Kijk op www.deceuninck.be Ramen, deuren en luiken

Tuintoepassingen

RAAM

• Revolutionaire versterkingstechnologie Linktrusion • Tot 35% betere isolatie • Modern, slank en strak design • Robuust en inbraakwerend • Nog grotere raam- en deurelementen • Meer dan 4.000 kleurcombinaties • 100% Belgisch

DEUR

Zendow#neo, de raam- en deurprofielen van de toekomst

A++++

glasvezels

Volledige deur Ud tot 0,85 W/m2K

Volledig raam Uw tot 0,65 W/m2K

Dak & gevel

pvc-hardschuim staaldraad

Interieurtoepassingen

Deceuninck NV - Benelux Bruggesteenweg 360 • BE-8830 Hooglede-Gits (BE) T +32 51 239 272 • F +32 51 239 261 • belux@deceuninck.com • www.deceuninck.be (NL) T +31 76 561 78 34 • F +31 76 750 23 53 • deceuninck.kunststof@deceuninck.com • www.deceuninck.nl

Staaltje van parametrisch geveldesign voor nieuw Havenhuis Aan de skyline van Antwerpen verrijst een nieuwe eyecatcher van formaat. Naar een ontwerp van het gereputeerde architectenbureau Zaha Hadid Architects krijgt de toekomstige hoofdzetel van het Havenbedrijf Antwerpen stilaan vorm. De gevel van het expressief bootvormig volume van het Havenhuis resulteert uit een intense samenwerking tussen Schüco en gevelbouwer Groven+. Meteen een primeur voor het opkomende parametrisch design in gevelarchitectuur.

et project omvat de restauratie van de voormalige brandweerkazerne, waarboven een bootvormig volume verrijst. Het parametrisch design van de gevel verwijst tevens naar Antwerpen als diamantstad. De bestaande brandweerkazerne, een geklasseerd gebouw, diende gerestaureerd en geïntegreerd te worden met het nieuwe bootvormige gebouw, en moest volwaardig deel uitmaken van het globale architecturale concept. Het project, dat oud en nieuw verbindt, heeft onmiskenbaar een internationale uitstraling. Het nieuwe gebouw moet straks alle ondersteunende diensten van het havenbedrijf centraliseren.

Kadersysteem Het Havenhuis wordt gerealiseerd door een ontwerpteam van gespecialiseerde bedrijven: Bureau Bouwtechniek, Studieburo Mouton, Ingenium, Daidalos Peutz, Origin en FPC. Interbuild is al-

gemeen aannemer en ondertekende een onderhoudscontract voor de gevel van het bijkomende volume voor een periode van 10 jaar. Het vertrekpunt is de opbouw van een stalen structuur, waarop ankers worden uitgelijnd en geplaatst. Een aluminiumverwerkend bedrijf maakte een 3D-tekening van het volledige project in Revit. De belijning van de profielen was reeds vastgelegd door de architecten. De thermische en akoestische berekeningen werden uitgevoerd in Solid Works. Een kadersysteem leek de meest aangewezen oplossing. “Er werden enkele mock-ups gemaakt en testen uitgevoerd, ook bij Schüco, met betrekking tot de geluidswering en de water- en winddichtheid”, aldus Frans Soenen (Sales Manager bij Schüco Belgium, die straks de fakkel doorgeeft aan Geert Michels). Uiteindelijk werd geopteerd voor SGG KS 147 beglazing, in combinatie met panelen op maat en shadowbox-panelen.

Mass Customization Reeds op BAU 2013 in München stelde Schüco een conceptversie van een eigen parametrisch gevelsysteem voor. Dit systeem staat inmiddels volledig op punt. Oliver Hans van Schüco International KG verduidelijkt: “Dankzij de innovatieve software kan de architect »

De opbouw van de mock-up: SGG KS 147 beglazing, in combinatie met panelen op maat en shadowboxpanelen. DIMENSION