DatacenterWorks 02/2018 by Magenta Communicatie

DATACENTERWORKS APRIL

ONDERZOEK

WAT GEBEURT ER NU ECHT IN EEN RACK?

MARKT

DE TOTAALINSTALLATIE: HET FEILLOOS KLOPPEND HART

ENERGIE

HOE KAN RESTWARMTE UIT DATACENTERS DE ENERGIETRANSITIE VERSNELLEN?

IN SAMENWERKING MET

2018

Data Center Management Systeem 2

JAARGANG 11, APRIL 2018, NR. 2 COLOFON

DCW DECEMBER INHOUD

DCW APRIL REDACTIONEEL

Datacenterworks is hét vakblad

ROBBERT HOEFFNAGEL HOOFDREDACTEUR DATACENTERWORKS/UITGEVER

over de technische infrastruc tuur van datacenters. Datacenterworks verschijnt achtmaal per jaar. Toezending geschiedt op abonne ment basis en controlled

• • • • • •

circulation.

Merkonafhankelijk Uniforme alarm afhandeling Webbased bediening en beheer Centraal overzicht alle technieken 24/7 service Sterk project management

Brand

HOOFDREDACTEUR/UITGEVER Robbert Hoeffnagel +31 (6) 51 28 20 40 robbert@fenceworks.nl twitter.com/rhoeffnagel nl.linkedin.com/in/robberthoeffnagel

Onlangs sprak ik iemand die jarenlang verant-

ratuur van de output zal in dit geval niet in één

woordelijk is geweest voor een aantal datacen-

keer op het niveau zijn van de vereisten van de

EINDREDACTIE/TRAFFIC

ters. We hadden het ook even over hergebruik van

afnemer. Dat kunnen we oplossen door de warm-

Ab Muilwijk

restwarmte. Goed idee? Nee, hij vond het maar

te een paar keer te hergebruiken, waardoor via

POSTADRES REDACTIE

onzin.

een methode die cascadering wordt genoemd de

facebook.com/robbert.hoeffnagel

Beatrixstraat 2, 2712 CK Zoetermeer

Toegang

Cracs Camera

Inbraak

UPS

Intercom

Nu baseerde hij zijn mening op zijn persoonlijke

+31 (0)79 500 05 59

ervaringen met dit onderwerp die al weer een

www.datacenterworks.nl

paar jaar oud zijn. Hij is van mening dat veel

Met dit onderwerp hebben we in ons land nog

mensen die nu over restwarmte praten geen re-

nauwelijks ervaring opgedaan. We zien dat hier en

ADVERTENTIE-EXPLOITATIE

alistisch beeld van de delta-T hebben. Ook vindt

daar voorzichtige stapjes worden gezet, meestal

Jos Raaphorst | Directeur

hij de temperatuur van restwarmte niet geschikt

in de vorm van proefprojecten. Hou wat dat be-

+31 (0) 6 34 73 54 24

voor hergebruik. En niemand weet hoe we op een

treft de blog van Petrus Postma van BLOC in Data-

jos@fenceworks.nl

betaalbare manier van output (restwarmte) input

centerWorks in de gaten. Hij is flink met dit thema

Eric van Wijk

kunnen maken.

bezig.

Eerlijk gezegd vond ik zijn opmerkingen typerend

Bedrijfseconomisch staan we ook voor uitdagin-

voor de huidige stand van zaken rond (rest)warm-

gen. Wat is restwarmte eigenlijk waard? Geven we

VORMGEVING

te. Het idee dat restwarmte eigenlijk helemaal

het als datacenter gratis weg? Willen we er koude

Ron Rossen, MSU bv

niet bestaat en simpelweg warmte is die gebruikt

voor terug? Vragen we er geld voor? Maar als we

kan worden, staat inmiddels enigszins op de kaart.

een factuur willen sturen, dan moeten we ook af-

DRUK

Maar hoe we het verder moeten aanpakken, is

spraken maken over levering en kwaliteit. Kunnen

CHAPO nv

nog onduidelijk.

we dat? Willen we dat?

DATACENTERWORKS WERKT SAMEN MET KENNISPARTNERS ALS BICSI, DATA CEN-

Maar daar liggen wel mooie kansen!

We staan ten aanzien van het gebruik van (rest)

TRE ALLIANCE, DDA, GREEN IT AMSTERDAM, IT ROOM INFRA EN NEN.

Klimaat/ ATES/ Koeltorens

www.beveco.nl

warmte nog aan het begin van een interessant

KOPIJ KAN WORDEN INGEZONDEN IN OVERLEG MET DE REDACTIE. GEPLAATSTE

We gebruiken in onze sector volop best practices.

ontwikkelingstraject. We hebben vooralsnog voor-

ARTIKELEN VERTEGENWOORDIGEN NIET NOODZAKELIJK DE MENING VAN DE

Werkmethoden die in de loop van de jaren zijn

al vragen. Terwijl we nog niet eens zeker weten of

ontstaan en verder zijn verbeterd. En die nu als

we wel alle relevante vragen stellen.

LIJKHEID VOOR DE INHOUD VAN ARTIKELEN VAN DERDEN, INGEZONDEN MEDE-

Bemetering

wordt voor een afnemer.

+31 (0) 6 43 05 30 25

REDACTIE. DE REDACTIE NOCH DE UITGEVER AANVAARDEN ENIGE AANSPRAKE-

IoT Gateway

temperatuur van de ‘restwarmte’ wél interessant

administratie@fenceworks.nl

eric@fenceworks.nl

Generatoren

FOCUS OP VANDAAG? OF MORGEN?

DELINGEN, ADVERTENTIES EN DE JUISTHEID VAN GENOEMDE DATA EN PRIJZEN.

de algemeen geaccepteerde manier van werken

FOTOKOPIE EN OVERNAME VAN ARTIKELEN, GEHEEL OF GEDEELTELIJK OP WELKE

worden beschouwd. Iets wat daar van afwijkt

Maar zo gaat dat natuurlijk bij innovatie. We betre-

WIJZE DAN OOK, IS UITSLUITEND TOEGESTAAN NA SCHRIFTELIJKE TOESTEM-

‘klopt dus niet’. Daar ben ik het niet mee eens.

den dan een gebied dat per definitie onontgonnen

‘Iets wat afwijkt van de norm’ zou wat mij betreft

is. En daar liggen dus kansen. Ook voor bedrijven

‘OVERGENOMEN UIT DATACENTERWORKS, VAKBLAD OVER DE TECHNISCHE

namelijk een mooie definitie kunnen zijn van in-

die als eerste de stap willen wagen. Als eigenaar.

INFRASTRUCTUUR VAN DATACENTERS’, MET VERMELDING VAN DE JAARGANG

novatie. Dat willen we toch allemaal?

Of als toeleverancier. Wellicht uit idealisme. Maar

Hergebruik van warmte heeft meerdere kanten.

misschien wel vooral omdat zij net even iets beter

Allereerst is er de technische uitdaging. Hoe krij-

rekenen. Of net wat eerder dan andere partijen in

gen we warmte van de juiste temperatuur bij een

de gaten hebben dat die best practices niet heilig

partij die hier iets nuttigs mee kan? De tempe-

en in beton gegoten zijn. ■

MING VAN DE REDACTIE EN ONDER VERMELDING VAN:

EN HET NUMMER. DATACENTERWORKS IS EEN UITGAVE VAN FENCEWORKS BV.

DCW APRIL INHOUD

VISIE

VISIE OP DATACENTER VAN DE TOEKOMST

MARKT

DE TOTAALINSTALLATIE: HET FEILLOOS KLOPPEND HART

‘SERVERRUIMTES VEREISEN SPECIALE AANPAK SCHOONMAAKONDERHOUD’

ENERGIE

HOE KAN RESTWARMTE UIT DATACENTERS DE ENERGIETRANSITIE VERSNELLEN?

BLOG

WORSTELEN MET RESTWARMTE

ONDERZOEK

UPS

WAT GEBEURT ER NU ECHT IN EEN RACK?

START-UP LANCEERT MODULAIR UPS-SYSTEEM MET NIKKEL-ZINK ACCU’S

31 PRUBLIC CLOUD DRIJFT INVESTERINGEN IN CLOUD IT-INFRASTRUCTUUR OP

COVERFOTO

NIEUWS

NIEUWS VAN DDA

Hoe kan restwarmte uit datacenters helpen de energietransitie te versnellen? Waar is behoefte aan restwarmte en wie kan deze restwarmte leveren? Dit zet brancheorganisatie Dutch Data Center Association (DDA) in samenwerking

NIEUWS VAN IT ROOM INFRA

BICSI-NIEUWS

met stadswarmte-expert Greenvis Energy Solutions uiteen in het rapport ‘Datacenter & Restwarmte’.

EVENT AGENDA

‘ABB ZIT IN DE NERVEN VAN DE SAMENLEVING’

EVENEMENTENKALENDER DATACENTERWORKS

LEES VERDER OP PAGINA

DCW APRIL DUTCH DATACENTER INDEX MAART 2018

TEKST

DCW DECEMBER INHOUD

DATA CENTER POWER SHOP

PETER VERMEULEN DIRECTEUR VAN PB7 RESEARCH

ALLES ONDER ÉÉN DAK VOOR MODULAIR BOUWEN EN GEGARANDEERDE UPTIME. MET LAGE STARTUP-KOSTEN EN OOG VOOR VLOEROPPERVLAKTE-BESPARING.

DDI INVESTERINGSBEREIDHEID 66/64 TREKT VERDER AAN De lichte groeivertraging die we in de vorige maanden zagen, is alweer gestabiliseerd in maart. Daarmee blijft de groei sterk in de Nederlandse datacenterwereld. De voorwaarden voor langdurige sterke groei blijven ongewijzigd aanwezig met de doorgaande investeringen in digitale transformatie en de daaruit voortvloeiende behoefte aan robuuste, betrouwbare infrastructuur.

Terugkijkend op de laatste drie maanden is de groei

groeiende datacenters worden in balans gehou-

wat betreft de vloeroppervlakte en het vermogen.

in vierkante meter en in vermogen iets vertraagd,

den door krimpende datacenters als gevolg van de

De investeringsbereidheid gaat zelfs lichtjes, een

maar slechts een paar punten. De groei in inves-

overstap naar cloud en colodiensten. Multi-tenant

puntje, omhoog. Deze licht toegenomen bereid-

teringen is opvallend sterk op niveau gebleven,

datacenters zien door die overstap juist nog altijd

heid om te investeren trekt zich ook door voor de

waaruit we kunnen afleiden dat het eerste kwartaal

een stevige groei.

komende 12 maanden, waardoor ook de algehele

vliegend van start is gegaan. Mogelijk zien we in

12-maandelijkse vooruitblik lichtjes omhoog wordt

de cijfers van april nog wat van een daling, maar

VOORUITBLIK

getild. De aanhoudende sterke groei leidt tot de

anders lijkt het seizoenseffect beperkt in de start

Voor de komende drie maanden zien we dat de hui-

nodige veranderingen in de markt. Enerzijds zetten

van dit jaar. Zoals we inmiddels gewend zijn, is de

dige groei naar verwachting aanhoudt. De groei is

gevestigde internationale partijen steeds grotere

groei binnen single tenant datacenters zeer klein:

naar verwachting stabiel op een hoog niveau voor

datacenters neer. Wat weer tot gevolg heeft dat er niet overal rond Amsterdam voldoende energie beschikbaar is om deze groei te faciliteren. Als gevolg daarvan ontstaan initiatieven om de metro regio Amsterdam (MRA) geografisch verder op te rekken

Dec-Feb Mar-Mei + 12 mnd

voor wat datacenters betreft. Verder zien we dat

61 62

steeds meer nieuwkomers de markt betreden: vol-

Vermogen

66 66 68

ledige nieuwkomers die hun geluk komen beproe-

Investeringen

66 65 68

ven, of internationale partijen die hun geografische

Totaal

65 64 67

reikwijdte proberen uit te breiden.

Multi-tenant

76 76 79

Ook in de regionale markt zien we veranderingen. Er

Single tenant

52 50 53

vindt consolidatie plaats, zodat er meer lokale leve-

Vierkante meters in gebruik 61

ranciers ontstaan die een landelijke dekking kunnen aanbieden. En er blijven op zijn tijd nieuwe lokale

Hot-swappable spannend? Met de hot-swappable EiPDU van Elektro Internationaal kunnen distributieracks onder spanning worden geplaatst naarmate de behoefte aan datacentercapaciteit groeit.

Hot-swappable spannend?

Met de hot-swappable EiPDU van Elektro modulair bouwen, met lage Internationaal kunnenVolledig distributieracks startup-kosten, vloeroppervlakteonder spanning worden geplaatst naarmate de behoefte aan datacentercapaciteit besparing en zonder enige downtime. groeit.

Hoe spannend wil je het hebben?

Volledig modulair bouwen, met lage startup-kosten, vloeroppervlaktebesparing en zonder enige downtime. Hoe spannend wil je het hebben?

Elektro Internationaal levert hoogwaardige maatwerkoplossingen voor een betrouwbare en meetbare power distributie: • Schakel- en verdeelsystemen Elektro Internationaal levert hoogwaardige • Economical & Intelligent PDU (EiPDU) maatwerkoplossingen voor een betrouwbare • Besturingstechniek en meetbare power distributie: • Railkokersystemen • Schakel- en verdeelsystemen • Economical & Intelligent PDU (EiPDU)Management Solutions • Energy • Besturingstechniek • Noodstroomsystemen

• Railkokersystemen Door integratie van techniek levert Elektro Internationaal vanuit haar one-stop-power-shop hoogwaardige • Energy Management Solutions Met doordachte engineering, specialistische • Noodstroomsystemen maatwerkoplossingen voor een betrouwbare power distributie: warmteberekening, vakkundige montage en Met doordachte engineering, specialistische uitstekende 24/7 service bent u verzekerd van warmteberekening, vakkundige een montage continueenelektriciteitsvoorziening. uitstekende 24/7 service bent u verzekerd van een continue elektriciteitsvoorziening.

• Schakel- en verdeelsystemen • Economical &Bezoek Intelligent PDU (EiPDU – hot swappable) elektro-internationaal.com Bezoek elektro-internationaal.com • Besturingstechniek

• Railkokersystemen • Energy Management Solutions • Noodstroomsystemen

initiatieven op de markt komen. Deze nieuwkomers maken vaak veel efficiënter gebruik van energie en zijn ook op andere vlakken beter aangepast aan de

Bezoek elektrointernationaal.com of bel 0348 420 540

huidige eisen, waardoor ze in staat zijn om druk te Dutch Datacenter Index, Maart 2018

zetten op bestaande regionale spelers. Deze moeten daardoor blijven investeren in hun faciliteiten.

■

Hot-swappable spannend?

Elektro Internationaal Pompmolenlaan 17, Woerden The Netherlands t e

+31 (0)348 420 540 info@ei-woerden.nl

elektro-internationaal.com

Met de hot-swappable EiPDU van Elektro

Elektro Internationaal Pompmolenlaan 17, Woerden The Netherlands t e

+31 (0)348 420 540 info@ei-woerden.nl

elektro-internationaal.com

DCW APRIL ENERGIE

HOE KAN RESTWARMTE UIT DATACENTERS DE ENERGIETRANSITIE VERSNELLEN? Hoe kan restwarmte uit datacenters helpen de energietransitie te versnellen? Waar is behoefte aan restwarmte en wie kan deze restwarmte leveren? Dit zet brancheorganisatie Dutch Data Center Association (DDA) in samenwerking met stadswarmte-expert Greenvis Energy Solutions uiteen in het rapport ‘Datacenter & Restwarmte‘.

Het gebruik van digitale diensten blijft groeien, waardoor ook de behoefte aan

geheel omgezet in warmte. De Nederlandse datacentersector heeft daarom

werp te genereren”, aldus Stijn Grove, directeur DDA. “Met het oog op deze

AANBEVELINGEN

opslag en verwerking van data stijgt. Datacenters spelen hierin een cruciale

begin 2017 besloten restwarmte uit datacenters aan te bieden aan Nederland.

missie hebben we daarom begin 2017 als sector onze restwarmte gratis aan-

Het rapport sluit af met aanbevelingen aan de Nederlandse overheid. Grove:

rol als fundament voor onze digitale economie en samenleving. Alles wat

Deze energie kan gebruikt worden om Nederland duurzamer te maken en de

geboden aan Nederland. Inmiddels zijn we ook actief in diverse projecten in

“Laten we tempo maken en als Nederland voorop gaan lopen. Er is dringend

online gebeurt staat of komt uit een datacenter. De datacenter branche wordt

energietransitie te ondersteunen.

heel Nederland om datacenters te koppelen aan warmte-afnemers. Want een

behoefte aan duidelijkheid, regie en een centraal plan. We moeten de lat

circulaire samenleving bereik je samen.”

hoog leggen, willen we Nederland leefbaar houden voor volgende generaties.

geconfronteerd met een enorme, continue groei van digitale diensten en cloud services. Daardoor groeit ook de datacenter sector jaar op jaar. Elke vier jaar

CIRCULAIRE SAMENLEVING

De duurzame transitie kan alleen worden bereikt door samen te werken,

Hergebruik is key. Want energie is veel te waardevol om maar één keer te

verdubbelt de sector zelfs in grootte.

“Sinds de oprichting van de Dutch Data Center Association behoren duurzaam-

doelen te stellen en concrete stappen te nemen. Het rapport ‘Datacenter &

gebruiken!”

Indien de branche echter op deze snelheid verder wil groeien, is het noodza-

heid en energie tot onze kernthema’s. Met onze deelnemers, die zo’n 90%

Restwarmte’ geeft een overzicht van de mogelijkheden van en behoeften aan

kelijk dat dit op duurzame wijze gebeurt om langetermijninvesteringen vei-

van alle datacenter capaciteit in Nederland vertegenwoordigen, en bijna 30

restwarmte uit datacenters, de informatie die hierover beschikbaar is en de

lig te stellen. De energie die datacenters verbruiken, wordt nagenoeg in zijn

partners, nemen we gerichte acties om zoveel mogelijk effect op dit onder-

partijen die hier een rol in kunnen spelen.

■

DCW APRIL ONDERZOEK

WAT GEBEURT ER NU ECHT IN EEN RACK?

In 2005 waren wij bij Getronics, waar ik toen werkte, een van de eerste met een koude gang. Dat was de start van het optimaliseren van koeling van de IT-apparatuur. De reden was dat we een probleem hadden met een alsmaar stijgende temperatuur rondom de voorkant van de racks, de koude inlaatzijde. De IT-load per rack was toen nog laag, maar ontwikkelde zich in rap tempo door met name de introductie van de 1U-servers. Deze ‘pizzadozen’, vele in een rack, leverden belastingen tot wel 6 kiloWatt per rack.

DCW APRIL ONDERZOEK

MEES LODDER EN WILLEM VAN SMAALEN WCOOLIT

TEKST

De ‘timmerman’ heeft de koude gang gemaakt van plaatmateriaal en gewone deuren. We waren verbijsterd over het effect. De koude gang werd zelfs te koud, 17 graden Celsius. Inmiddels zijn de koude en warme gang gemeengoed voor elk DC. We kunnen ons zonder wellicht al niet eens meer voorstellen. De afgelopen jaren heeft WCooliT gewerkt aan de verdere optimalisering van de fysieke scheiding, met name in het rack. Prima. Het ‘afdichten’ van alle gaten in racks in een live-DC. Het was spannend en een enorme klus. De resultaten waren zoals voorspeld, minder lucht en hogere inlaat temperatuur mogelijk. De energiebesparing bedroeg 15-25% van het totaal. Toch bleef knagen dat we eigenlijk niet goed konden ‘zien’ en begrijpen wat er nou echt in het rack gebeurt. Dus hebben we een testopstelling ge-

The GlassDC Rack Module front

maakt. Eigenlijk een rack van plexiglas met een echte server. Eindelijk kunnen we nu alles testen, demonstreren en begrijpen. Hoe stroomt de lucht en welke effecten hebben ‘gaten’ in de fysieke scheiding. Eindelijk konden we ook zien wat er gebeurt als de inlaattemperatuur boven de 35 graden is. Robbert Hoeffnagel heeft de demonstratie gezien en ‘gevoeld’. Vandaar dat we u de komende edities stap-voor-stap zullen uitleggen wat we allemaal ‘gevonden’ hebben. U hoeft ons niet te geloven of te vertrouwen. Uiteindelijk kunt u het allemaal binnenkort een keer zelf komen ‘zien’ bij ons. WAT GAAN WE ONDERZOEKEN? In zes afleveringen gaan we de volgende zaken experimenteel onderzoeken: •

Luchtstromen in een standaard rack

•

Temperatuureffecten van luchtstromen

•

(Precies) regelen van luchtstromen en effec-

The GlassDC Door Module installed in front

ten daarvan

in een datacenter wilt kunnen nabootsen - ook die,

workhorse server (HP DL380-GL7, 2U, 500W, 2 x 6

•

Uitlezen van server-inlaattemperaturen

of misschien wel juist die, men liever vermijdt - dan

cores, 8 HDD’s) met regelbare workload en voorzien

•

‘Killing the beast’, oftewel: hoever kun je gaan

ben je natuurlijk niet welkom op een operationele

van flow-indicatoren en temperatuur- en drukme-

met een server?

datazaal. Zo kwamen wij op een testopstelling van

ters. De voor- en achterdeurmodule zijn voorzien

Wat betekent dit alles nu voor datacenters in

een ‘glazen’ rack, opgebouwd uit modulen die de

van gaasprofiel uit een reguliere Dell-kast en de

real life?

klimatologische omstandigheden kunnen instellen

oppervlakte ervan representeert daardoor een volle

van een ‘normaal’ datacenter tot aan die van een

kast. Met de choke-module kan de lucht worden

datacenter ‘from hell’. Meet the GlassDC.

afgeknepen. Met de fan/heater-module kan extra

•

GLASSDC: TEST- EN DEMONSTRATIEOPSTELLING Om te zien wat er in een rack gebeurt, helpt het als

GlassDC

lucht - ‘voordruk’ - worden gemaakt en hete lucht

je er letterlijk van alle kanten in kunt kijken. Als je

Het GlassDC bestaat uit een 3U rack-module met

worden gemaakt. Met de air collector-module, ten-

dan ook nog alle klimatologische omstandigheden

een fysieke scheiding die open en dicht kan, een

slotte, kan de resulterende luchttemperatuur aan de

DCW APRIL ONDERZOEK

5 APRIL

UPS-DAY POWER IS CHANGING

‘ EINDELIJK KUNNEN WE NU ALLES TESTEN,

DEMONSTREREN EN BEGRIJPEN. HOE STROOMT DE LUCHT EN WELKE EFFECTEN HEBBEN ‘GATEN’ IN DE FYSIEKE SCHEIDING?

‘

achterkant van de kast worden gemeten. Kortom,

opening stroomt - aangegeven door de flow-indica-

het GlassDC is representatief voor een volle kast in

toren - kunnen we een aantal basale vragen stellen:

een datacenter, maar waarin je alles kunt zien en

•

waarmee je dingen kunt doen die normaal gesproken tot ontslag op staande voet zouden leiden.

5 apri 2018 volledig bijgepraat in één middag. Meld u nu aan!

Hoe stroomt de lucht in een rack zonder deuren?

[niet / naar achteren / naar voren] •

Wat is het effect van een achterdeur?

EXPERIMENT 1: LUCHTSTROMEN IN EEN STANDAARD

[niet / naar achteren / naar voren]

RACK

•

We bekijken een server in een rack dat zich bevindt

[niet / naar achteren / naar voren]

in een ruimte zonder extra ventilatie. De CPU’s zijn

•

Wat is het effect van een voordeur? Wat is het effect van een voor- en een achterdeur?

bezig, de fans draaien en blazen lucht van voor naar achter door de server. Rondom de voorkant van de

[heft elkaar op / als bij één deur naar voren / als bij

Als je jouw kennis of intuïtie wilt testen, is dit een

server is er een fysieke scheiding tussen de lucht

één deur naar achteren / versterkt elkaar]

mooi moment om de antwoorden te beredeneren

vóór de server en de lucht erachter. De scheiding

•

Wat is het effect als de opening in de fysieke

en voor jezelf op een briefje te schrijven, voordat je

scheiding wordt gesloten?

verder leest.

is gedeeltelijk open. Over òf en hoe lucht door die

UPS-Day

DE UPS-DAY 2018 VAN DATACENTERWORKS EN CLOUDWORKS:

POWER IN THE DATACENTER IS CHANGING! Power is natuurlijk al jaren van cruciaal belang voor

en het gebruik van hernieuwbare energiebronnen

ingrijpende veranderingen die we rond power-in-

de IT-en datacenterinfrastructuur van vrijwel iedere

(solar, wind, warmte/kracht en dergelijke). Maar

frastructuren zien. In één middag wordt u volledig

organisatie. De manier waarop datacenters, facili-

ook zien we nieuwe visies op redundantie en gaan

bijgepraat.

taire afdelingen en IT-afdelingen met stroomvoor-

we meer en meer het denken in ketens.

ziening omgaan is echter drastisch aan het veran-

Daarom staat de UPS-Day 2018 van Datacenter-

Schrijf nu in op

deren. Kijk maar naar de vergroening die we zien

Works en CloudWorks op 5 april in het teken van de

www.datacenterworks.nl/ups-day-2018

DCW APRIL ONDERZOEK

EXPERIMENT EN WAARNEMING In de volgende foto’s zien we de resultaten van de verschillende combinaties van deuren.

‘ IN EEN STANDAARD RACK STROOMT LUCHT

VAN ACHTER NAAR VOREN DOOR OPENINGEN IN DE FYSIEKESCHEIDING. DIT KOMT DOORDAT DE SERVERFANS LUCHT IN BEWEGING BRENGEN EN DOOR DE WEERSTAND VAN VOOR- EN ACHTERDEUR

‘

Zonder deuren zien we niet of nauwelijks beweging van de flow-indicatoren.

Wordt de fysieke scheiding gesloten, dan is er geen luchtstroming.

Komen deze waarnemingen overeen met jouw antwoorden? Of is de vraag met

Met een druk vóór de voordeur

alleen de voordeur of die met beide deuren toch verrassend? Dan ben je niet

van ‘0’ en een flow door de

alleen! Intuïtief blijft het toch vreemd dat je iets aan de voorkant aanbrengt en

deur, moet er achter de voor-

dat het een zelfde en even groot effect blijkt te hebben als iets wat je aan de

deur een lagere druk zijn, noem

achterzijde aanbrengt. Maar waarom is dat dan?

deze ‘–‘. Zonder achterdeur is de druk achter de fysieke scheiding

De achterdeur zorgt voor een flow door de fysieke scheiding naar voren.

THEORIE

‘0’. Er zal dus lucht gaan stro-

Gelukkig hoef je geen ingenieur in aerodynamica te zijn om een en ander te

men van ‘0’ naar ‘–‘, dus óók van achteren naar voren.

kunnen verklaren. De basis is de natuurkundige wetmatigheid dat als er een drukverschil is over een weerstand - opening/raster/gaas - dan ontstaat er een

Met een luchtstroom door beide

luchtroom. Andersom, als er door een weerstand een luchtstroom is, dan móet

deuren zal er over beide deuren

er ook een drukverschil zijn. Maar óók, als er geen drukverschil is, dan is er ook

een drukverschil zijn, hetgeen

geen luchtstroom.

resulteert in een dubbel zo groot drukverschil over de fysieDe druk in een gesloten ruimte

ke scheiding. Er zal dus twee-

is overal gelijk, noem deze ‘0’.

maal zoveel lucht gaan stromen

Als er geen deuren zijn, dan is

van ‘+’ naar ‘–‘, dus van achter naar voren.

de druk aan beide zijden van de De voordeur zorgt óók voor een flow naar voren.

fysieke scheiding ‘0’. Er is dus

Tenslotte, als de fysieke schei-

geen drukverschil en dus ook

ding is gesloten, dan is er wel

geen luchtstroming, zoals we

een drukverschil, maar geen

ook hebben waargenomen.

opening en dus ook geen luchtstroming.

Met een achterdeur aanwezig, stroomt er lucht door die deur en dus moet er een drukverschil zijn over die deur, noem deze ‘+’. Vóór de fysieke scheiding

CONCLUSIE

is een druk ‘0’ en erachter een

Met dit experiment hebben we het volgende geconstateerd: In een standaard

druk ‘+’. Er zal dus lucht gaan

rack stroomt lucht van achter naar voren door openingen in de fysieke schei-

stromen van ‘+’ naar ‘0’, dus

ding. Dit komt doordat de serverfans lucht in beweging brengen en door de

van achteren naar voren.

weerstand van voor- en achterdeur. Een manier om deze recirculatie te voorkomen, is het afdichten van de fysieke scheiding.

Het effect van beide deuren versterkt elkaar, dus dubbel naar voren.

In de volgende aflevering kijken we naar de temperatuureffecten van recirculerende lucht. ■

DCW APRIL EVENT

VAN DE REDACTIE

TEKST

ABB DATA CENTER EXPERT DAY

‘ABB ZIT IN DE NERVEN VAN DE SAMENLEVING’ ABB heeft de divisies Electrification Products, Robotics & Motion, Power Grids en Industrial Automation versterkt met een speciaal ‘Segment team Datacenters’. Een logische ontwikkeling dat nog eens het almaar toenemende belang onderstreept van een goed draaiend datacenter. De ervaring die ABB met deze krachtenbundeling inmiddels heeft opgedaan, werd ingezet en gedeeld tijdens een drukbezocht seminar in De Woonindustrie in Nieuwegein, waar ABB een Experience Center heeft. Een locatie die naadloos past bij de jongste ontwikkelingen op het gebied van datacentertechnologie. Robin Koeken, de manager van het ABB Segment team Datacenters, had een strak inhoudelijk programma samengesteld met een sterke line-up aan sprekers.

De aftrap werd gegeven door Stijn Grove, de directeur van de Dutch Data

economie’. De gigantische toename van data en de stormachtige groei van

Center Association. Hij gaf een overview van het Nederlandse datacenterland-

IoT vraagt om steeds meer capaciteit van het datacenter en zorgt daardoor

schap en stond met name stil bij de impact die datacenters hebben op de

ook voor meer vraag naar energie maar levert de maatschappij ook restwarm-

gaf een mooi praktijkvoorbeeld waarbij datacenterrestwarmte van 35oC prima

maar aan het begin van haar bestaan en vraagt om deskundige antwoorden.

Nederlandse economie. Grove noemde het zelfs ‘het fundament van onze

te op. Een fenomeen waar steeds meer gebruik van wordt gemaakt. Grove

benut kan worden voor de opwarming van huishoudens of juist kan dienen

ABB speelt hierbij een zeer duidelijke rol op de voorgrond. Met de inzet van

voor de koeling van het datacenter zelf. De internet-economie en daarbij de

Hyper-growth requirements, Hyper-scale infrastructure, 5G, Cloud Computing

datacentermarkt is naast een energieleverancier ook een niet te stuiten werk-

kan de Digital World bediend worden. De Digital World of zoals Sterlace het

gever aan het worden. Vandaag de dag levert zij nu al ruim 300.000 full time

noemde: ‘Everything connected and automated’ levert ongekende mogelijk-

werknemers op en dit zal in de nabije toekomst alleen maar toenemen.

heden. Zo is mede dankzij de blockchain technologie Cryptocurrency op de markt gekomen met alle gevolgen van dien. Hierbij trok Sterlace glimlachend

TULPENMANIE

de vergelijking tussen de Bitcoin hype en de Tulpenmanie in de 17e eeuw.

De deelnemers, variërend van eigenaren van commerciële datacenters, part-

Sterlace leverde na de pauze nog een extra bijdrage door een overview te

ners, toeleveranciers en Enterprise datacentermanagers, kregen na het betoog

geven van het ABB digital portfolio met o.a. het digital substation, UniGear,

van Stijn Grove een lezing van Dave Sterlace voorgeschoteld, de Global Head

en het flexibele plug-in distributiesysteem SmissLine. Een systeem dat aan

of Data Center Technology van ABB. Sterlace ging de diepte in door in te

het eind van dit seminar tijdens de rondleiding in praktijk werd getoond. Na

zoomen op de toenemende vraag naar datacentercapaciteit. Hij legde het

Dave Sterlace kreeg het publiek van Robert Daems (van ABB Power Grids Di-

publiek de centrale vraag voor: ‘What happens in an internet minute’? En dat is

vision) een inkijkje in het modulaire datacenter en de technologie daarachter.

nogal wat. We maken hier dagelijks deel van uit. Of het nu gaat om Facebook,

Met name de ABB eHouse solution en de SKID oplossing voor de modulaire

Spotify, Google, LinkedIn, Twitter, YouTube of Skype: de Digital World is nog

datacenters werd uitvoerig uitgediept. Hierbij kon Daems vooral putten uit de

DCW APRIL EVENT

DCW DECEMBER DCW APRIL INHOUD BLOG PETRUS POSTMA BLOC

WORSTELEN MET RESTWARMTE De Dutch Data Center Association presenteerde recent haar 2018 report over

Er moeten dus partijen opstaan in een niet gereguleerde markt die hier tijd,

datacenters en restwarmte. Een super leesbaar rapport over wat ik nu in 700

energie en geld in willen stoppen. Dat gebeurt gelukkig sinds kort ook al op

woorden helder ga proberen te maken.

een aantal plekken.

ervaringen die ABB heeft opgedaan in de industriële toepassingen. De klant

ZELF ERVAREN TIJDENS AFSLUITENDE RONDLEIDING

De energietransitie is onvermijdelijk en gaat de wereld van datacenters raken.

Zo investeerde (onder andere) Alliander DGO fors in een businesscase voor

heeft volgens Daems een toenemende behoefte aan compacte substations

Na de lezingen kregen de deelnemers de mogelijkheid om zelf te ervaren

Dat merken we nu al, partijen als de gemeente Amsterdam en ontwikkelaars

restwarmte uit datacenters voor een glastuinbouwcluster langs de A4. En

die snel reageren, substations in de omgeving en een tijdelijke switchroom.

dat ABB in de nerven van de samenleving actief is. Zo kreeg men in de Living

als SADC gaan bijvoorbeeld echt sturen op de PUE (Power Usage Effective-

maakt de Westas (samenwerking Haven Amsterdam, Schiphol en Greenport)

Robert Daems liet in zijn tweede lezing zien hoe het in de praktijk bij het data-

Space Experience de mogelijkheden van Busch-Jaeger (een label van ABB) te

ness) van jouw datacenter. En daarbij is de inkoop van groene energie (dat

nu geld vrij voor business development op duurzame warmte, waaronder

center van Serverius ging en hoe hier het ABB SmissLine systeem is toegepast.

zien. Zo stond er bijvoorbeeld een opstelling van een woonkamer, slaapkamer

doet al bijna de hele markt) een uitgangspunt. Echte impact (tot een PUE <1)

datacenters.

en hal met alle gemakken van een Smart Home. Van de besturing met ta-

bereik je als je iets nuttigs doet met de 90% thermische energie die vrijkomt

SILO’S ELIMINEREN

blet en smartphone tot een speciale kook- en dinerscene, waarbij verlichting,

bij de koeling van je servers.

We zien dus dat de waardeketen voor restwarmte in deze markt anders is

De oproep van Robin Koeken om vooral bestaande ervaringen en ideeën op-

jaloezieën, temperatuur en muziek automatisch worden aangepast aan de

En de markt voor die thermische energie is gigantisch, constateert ook de

dan een reguliere economische businesscase. We zien dat het niet duidelijk

gedaan tijdens het seminar met elkaar te delen, werd direct in praktijk ge-

gemoedstoestand en setting.

DDA en de eerste projecten komen van de grond. Waarom gaat dat niet

is wie wat zou moeten doen om projecten van de grond te krijgen. En nog

bracht tijdens de coffee break (en tijdens de later volgende lunch). Wellicht

Ook werd met een live demonstratie van een zes-assige robot duidelijk ge-

harder?

vervelender, datacenters gaan geen 15-jarige warmteleveringsgaranties aan

was dat ook de reden dat er volop interactie was tussen de deelnemers en

maakt dat ABB 40 jaar geleden de eerste elektrische industriële robot ter

Warmte leveren aan derden is voor een datacenter natuurlijk geen core

tegenover bewoners. Ook hier moet je met een andere benadering werken.

Arto Lind, de Data Center Automation Specialist van ABB. Lind zoomde in op

wereld lanceerde en daarbij ook de eerste industriële verfrobot ter wereld.

business, leidt van de core business af en niemand is (nog) verplicht iets

Het is core business voor een datacenter om 24/7 te draaien. Je zou dus

het ABB Ability Data Center Automation System waarbij de traditionele silo’s

Tegenwoordig zijn meer dan 160.000 ABB-robots operationeel - misschien

met restwarmte te doen;

kunnen verdedigen dat een bewoner helemaal geen garantie nodig heeft.

te lijf worden gegaan en dankzij één display management systeem de ope-

wel de grootste geïnstalleerde basis ter wereld - die monotone of gevaarlijke

De warmtemarkt is geen gereguleerde markt. Partijen weten niet wie

De exploitant van de server zal er immers zijn uiterste best voor doen dat die

rationele slagkracht en efficiency beter in beeld wordt gebracht. ABB werkt in

taken overal uitvoeren, van auto’s tot blikfabrieken. Veel bezoekers veerden

welke rol aan zou moeten nemen en er zijn geen subsidie- of steunka-

server altijd draait en dus is de warmte er zo goed als altijd.

het datacentersegment nauw samen met Rittal en HPE. Als afsluitende key-

op bij het zien van een demo-opstelling van een stroomverdeler en het ABB

ders voor (zoals bij wind- en zonne-energie);

Dan nog, er zullen nieuwe partijen op moeten staan die als tussenpersoon

notespreker had ABB Rainer Kirsch, de Business Development Manager Data

SmissLine distributiesysteem dat zonder interruptie van de stroomvoorziening

Er zijn maar weinig potentiële klanten die zelf vragen om restwarmte uit

tussen datacenter en warmteklant gaan optreden. Ook op dit gebied zien we

Center Facility Consulting van HPE, bereid gevonden zijn visie te geven op de

kan worden vervangen. In een nagebouwde hotelkamer en hotelgang werd

datacenters, ze weten meestal niet eens dat dat kan of bestaat;

langzaam partijen opstaan. Er is daarmee een schreeuwende behoefte aan

digital transformation waarin we ons nu bevinden of zoals Kirsch het noemde:

nog eens duidelijk gemaakt waarom noodstroom zo belangrijk is en dan met

Een warmteklant wil een garantie op warmtelevering en dat gaat een

nieuwe samenwerkingen, nieuwe businesscases en praktijkvoorbeelden (er

‘We live in a world where everything computes’. Dit vraagt om nieuwe ideeën

name de noodverlichting. Zonder een hand voor ogen te zien, is het haast on-

datacenter niet bieden.

staan er al een aantal in het DDA rapport). In de Westas gaat daar de komen-

en innovatie, waarbij Kirsch Gartner aanhaalde dat in 2020 zesentwintig mil-

mogelijk de uitgang te vinden bij een calamiteit en noodstroomverlichting (dat

jard apparaten met elkaar verbonden zullen zijn.

wettelijk is vereist) geeft voldoende licht om het pand te verlaten. Zo konden

En dat terwijl de propositie geniaal is. Als je restwarmte uit groene energie

Een beetje relativeren mag hier ook wel. Het DDA rapport legt nadruk op

de deelnemers real-time beleven wat de keynote-sprekers verteld hadden.

gebruikt om woningen te verwarmen en je gebruikt de koude retourstroom

het feit dat de markt van datacenters eigenlijk nog heel jong is en explosief

vervolgens om het datacenter (of de servers) te koelen, heb je een super cir-

groeit. Niet zo gek dus dat de markt voor restwarmtebenutting uit datacen-

culair systeem. De groene afvalwarmte van het datacenter is de warmtebron

ters nog in de kinderschoenen staat!

■

3. 4.

de tijd in ieder geval aan gewerkt worden.

voor de woonwijk (of bedrijventerrein, kassen) en de afvalkoude daarvan is de koelingsbron voor jouw proces.

De volgende keer gaan we dieper in op koelingstechnieken en de relevantie

Het feit dat de DDA (al of niet namens haar leden) de warmte gratis aanbiedt,

daarvan voor de verduurzaming. Ik gooi de stelling er maar vast in, als je nu

laat al zien dat we het hier over een heel ander soort waardeketen hebben.

nog investeert in vrije luchtkoeling staat je datacenter over vijf jaar leeg! ■

Laten we ook helder zijn, ik denk dat de DDA de retourstroom, de koeling, ook graag gratis wil ontvangen.

Petrus Postma is mede oprichter van het bureau BLOC in Rotterdam. BLOC ontwik-

Klinkt ideaal en zulke modellen zijn in ieder geval de moeite waard om door

kelt next generation gebouwen, gebieden en concepten, altijd vanuit een maat-

te rekenen. En daar begint het euvel, want wie gaat er rekenen? Niet de

schappelijk transitieperspectief. Duurzaamheid, inclusiviteit en circulariteit zijn

datacenters, want het is geen core business. Niet de warmtevragers, want

daarbij de kernbegrippen. Petrus werkt als manager aan de circulaire transitie van

die weten er te weinig van. Niet de vastgoedontwikkelaars (op een enkeling

de Westas, van de Greenports en de Nederlandse industrie. Voor meer informatie,

na), want die snappen de onvermijdelijkheid van de energietransitie nog niet.

check www.bloc.nl

DCW APRIL MARKT

ELEKTRO INTERNATIONAAL

TEKST

INTEGRATIE EN INKOPPELING VAN UPS-TECHNIEKEN IN ELEKTRISCHE INSTALLATIE

DE TOTAALINSTALLATIE: HET FEILLOOS KLOPPEND HART In een branche waarin uptime de allerhoogste prioriteit heeft, moeten de verdeelsystemen feilloos werken. Het ontwerpen en realiseren van dit soort betrouwbare installaties vormt een belangrijke expertise van Elektro Internationaal. Het Woerdense bedrijf is sinds 1979 één van de vooraanstaande specialisten als het gaat om paneelbouw en besturingstechnieken. De paneelbouwer levert al twintig jaar betrouwbare verdeelsystemen voor een probleemloze, veilige en meetbare elektriciteitsvoorziening aan datacenters in binnen- en buitenland.

ONDERHOUDSARM, STERK EN DUURZAAM

bouwen besturingssystemen voor noodstroominstallaties van de verschillende

Kritische energiestromen tussen energiebronnen en servers worden in de

Zo is het hoofdrailsysteem van Okken (tot 7300A en 150kA effectief) geheel

leveranciers in Nederland, zoals SIM Holland, Kemper en Van Twist en Zwart

energieverdeelinrichtingen van Elektro Internationaal op de juiste manier be-

onderhoudsvrij en zijn alle verbindingen zo gemaakt dat er gedurende 30 jaar

Techniek”, vertelt André de Widt, noodstroomspecialist bij Elektro Internati-

waakt, verdeeld, gestuurd en gemonitord. Aan de basis van deze totaalin-

geen nazorg benodigd is. Door de opstelling van het hoofdrailsysteem is er

onaal. “Aan de hand van de eisen en specificaties bouwen wij de complete

stallaties staan drie belangrijke zaken: verdeelsystemen met legendarische

bovendien een kleinere EMC-emissie dan bij conventionele opstellingen, wat

No-break-, NSA- en generatorbesturing. Door gecontroleerd generatoren bij

betrouwbaarheid, ruime ervaring in de datacenterbranche en de knowhow

de betrouwbaarheid van de elektrische componenten in de verdeler verhoogt.

te schakelen en gebruik te maken van ononderbroken energiebronnen zoals

van het samenbrengen van verschillende noodstroom-technieken. Die zorgen

Alle ‘slijtende’ delen kunnen eenvoudig onder spanning worden uitgewisseld.

statische, roterende of naar wens vliegwiel-UPS’en, wordt de werking van de

er samen voor dat alles klopt - én blijft kloppen.

Op extern aangebrachte verbindingen kan extra temperatuurbewaking worden

kritische energiegebruikers gegarandeerd tot het hoogste niveau.”

aangebracht als additioneel toezicht tussen de periodieke onderhoudsbeurten OKKEN AAN DE BASIS

in. Het systeem Okken is vlamboogvast tot 100kA, schokvast tot maar liefst

ONTWERPEN VANAF SCRATCH

De basis voor de totaalinstallatie legt Elektro Internationaal met het Okken-

5G en ook nog eens RoHS compliant (zo energiebesparend mogelijk geprodu-

Dankzij het productspecialisme, de branchecompetentie en technisch inzicht,

systeem van het fabricaat Schneider Electric. Hoewel er bij noodstroom instal-

ceerd en aan het eind van hun levensduur recyclebaar).

gaat het werk van de Woerdense paneelbouwer veel verder dan enkel het bouwen van deze complexe verdeelsystemen. “Door vanaf het allereerste mo-

laties met UPS’en meteen wordt gedacht aan baterijen, redundantie, bypasses en back-ups, staat de schakelen verdeelinrichting aan de basis van alle elek-

COMPLEXE NOODSTROOMBESTURING

ment met de klant mee te denken, kunnen we de meest efficiënte installatie

triciteitstransport. Het systeem dat Elektro Internationaal bouwt en levert voor

Een robuuste, betrouwbare verdeler, gebouwd door een heuse Master Panel

van scratch af engineeren en realiseren, waardoor adviseur en klant volledig

grote kritische processen, is dan ook gekozen uit ervaring en de wetenschap

Builder van Schneider Electric, is een eerste voorwaarde voor een uninterup-

worden ontzorgd. We worden als zodanig steeds vaker gevraagd als totaal-

dat het vele interessante aspecten kent. En voordelen die stuk voor stuk bijdra-

ted power supply. Maar Elektro Internationaal gaat verder door mogelijkheden

leverancier voor de noodstroominstallatie, dus om behalve de besturing in

gen aan een veilige, duurzame en vooral zorgeloze powerdistributie.

te bieden verschillende UPS-technieken te integreren in het paneel - al dan

combinatie met hoofdverdeelinrichtingen ook de apparatuur, inbedrijfstelling

niet voorzien van complexe custom made besturingen. “We ontwerpen en

en aansluitend service en onderhoud te leveren”, aldus De Widt.

DCW APRIL MARKT

DCW DECEMBER INHOUD

CMY

The power behind competitiveness

Delta InfraSuite

Intelligentere oplossingen voor modulaire datacentra

INTEGRATIE MET RAILKOKER

meer dan één voordeel. Bij kabels ligt de verantwoordelijkheid bij de externe

“Alles onder één dak kunnen regelen, is een groot goed. Er gaat immers niets

partij die ze aansluit. Bij railkokers ligt de verantwoordelijkheid bij de fabrikant.

boven één vertrouwd en ervaren aanspreekpunt”, vertelt Ruud Twiss, techni-

In dit geval (Schneider Electric) kunnen de schakelen verdeelinrichtingen,

cal consultant bij Elektro Internationaal. “In onze One-Stop-Power-Shop vinden

de transformatoren en de UPS systemen, als ook de railkokers inclusief de

datacenter owners alles voor een probleemloze, continue energievoorzie-

aansluitingen door één en dezelfde partij worden geleverd. Deze eenheid in

ning. Voor een snelle, efficiënte en duurzame implementatie van de gekozen

fabricaat betekent dat de combinatie van alle onderdelen, inclusief de aanslui-

systemen vinden klanten daar ook de mogelijkheid om gebruik te maken van

tingen, gegarandeerd voldoet aan de normen. De technische match tussen de

railkokersystemen om alle onderlinge componenten te koppelen in de instal-

componenten zorgt daarnaast voor een hoog plug-and-play-gehalte, wat een

latie.”

vlotte installatie bespoedigt. Het railkokersysteem biedt daarnaast ook nog

◾ ◾ ◾ ◾ ◾ ◾

Modulair ontwerp voor alle architecturen voor serverruimtes Hoge flexibiliteit voor snelle en eenvoudige instelling Compleet omgevingbeheersysteem Optimaal rendement Hoge mate van integratie Optimale operationele kosten

efficiency in het benutten van beschikbare vloeroppervlaktes. Door vroegtijdig Natuurlijk kunnen alle onderdelen ook worden gekoppeld met zware kabel-

te starten met een integrale ontwerpmethode, kan er op vloeroppervlakte

aansluitingen die door derden worden aangesloten. Maar daar valt volgens

worden bespaard. En wordt bovendien een basis gelegd om het kloppend

Twiss weinig voordeel te behalen. “Het in huis voorbereiden van de panelen

hart niet alleen aan de gang te houden, maar ook eenvoudig modulair uit te

op de railkokers van de fabrikant die ook de overige componenten levert, biedt

breiden.”

■

www.deltapowersolutions.com

DCW APRIL MARKT

VAN DE REDACTIE

TEKST

CORS DE KORT, DIRECTEUR VAN ANICO SCHOONMAAKDIENSTEN:

‘SERVERRUIMTES VEREISEN SPECIALE AANPAK SCHOONMAAKONDERHOUD’ “Het schoonmaken van een computerruimte of datacenter is gespecialiseerd werk. Voor het compleet leeghalen van een patchkast, het inwendig reinigen van server- en telecommunicatie apparatuur heb je echte vakmensen nodig.” Dat zegt Cors de Kort, directeur van Anico schoonmaakdiensten en specialistische service. Hij heeft inmiddels ruim 25 jaar ervaring op het gebied van computerreiniging is ruim 15 jaar actief in de schoonmaak van datacenters, computerruimtes en serverapparatuur.

“Wij zien dat in veel serverruimtes en datacenters

bovendien bij aan een goede koeling en een opti-

ERVARING TELT

het schoonmaakonderhoud steeds belangrijker

male en bedrijfszekere omgeving”, aldus De Kort.

Cors de Kort deed tijdens zijn studie veel

wordt. Er wordt dan ook steeds meer een beroep op

Server- en data-apparatuur zijn gevoelig voor stof.

schoonmaakervaring op bij het schoon-

bedrijven als Anico gedaan. Dat is ook logisch. Een

Ook vocht- en rookmelders kunnen onder invloed

maakbedrijf van zijn vader (de firma DKH).

schoon datacenter oogt niet alleen beter, het draagt

van stof storingen gaan vertonen. “Voorkomen van

Na het afronden van een informatica-opleiding werkte hij onder meer bij Philips in Apeldoorn (PTDSN) als systeembeheerder van een P7000. In 1990 startte hij met COmputer Reiniging Service CORS dat hij begin 1999 verkocht aan Abilis Cemsto (later ISS).

vervuiling is echter niet altijd mogelijk. In de ruim-

dit gebeurt in de buurt van rack- of patchkasten vol

Nadat alle apparatuur is gelabeld en gemarkeerd

Bij deze firma was hij ruim 2 jaar werkzaam

tes wordt gewerkt en wij zien regelmatig uitbrei-

met apparatuur ontstaat er een penibele situatie.

wordt de betreffende apparatuur dan door Anico’s

was als productmanager elektronicareini-

ding van het aantal kasten, aanpassingen van de

Immers, de ventilatoren die voor koeling zorgen

specialisten losgekoppeld en vervolgens buiten de

ging. Eind 2001 startte hij met Anico schoon-

installaties en de nodige verbouwingen.”

zuigen dan bouwstof aan en creëren daarmee een

serverruimte gedemonteerd.

latent probleem.”

De Kort licht toe: “Hierbij worden onder meer de

90 medewerkers die regionaal zo’n 120

SPOEDACTIE SERVERAPPARATUUR

Vaak maakt Anico van een dergelijke situatie een

schijven, voedingen en ventilatoren uit de machines

panden schoonmaken. Ook is De Kort ver-

“Als Anico zijn wij er op ingericht dat onze specia-

combi. “Wij pakken dan de hele ruimte aan - inclu-

gehaald. Vervolgens wordt het geheel met speciale

antwoordelijk voor Anico Service. Dit is een

listen snel in actie kunnen komen als het tijdens de

sief de ondervloer. Daarbij maken wij dan ook alle

compressoren en stofzuigers behoedzaam gerei-

team specialisten dat door het hele land - en

bouw of bij een verbouwing fout gaat. Men laat dan

patchkasten van binnen en van buiten schoon én

nigd. Hierna wordt alles weer op de oorspronkelijke

soms ook nog daarbuiten - server(ruimte)

bijvoorbeeld per abuis de deur naar de serverruim-

de apparatuur van binnen. Het gaat dan om ser-

plek gemonteerd, de machine wordt gesloten en

reiniging en schoonmaakonderhoud in data-

te open staan, terwijl er elders gebouwd wordt. Of

vers, strorage-apparaten en switches van soms wel

teruggeplaatst. Een collega heeft dan inmiddels

centers verricht.

er is in de buurt van een patchkast iemand aan de

100.000 euro per stuk. Het gaat dan allemaal in één

het rack of de patchkast gereinigd. Hierna wordt

slag met een boormachine zonder afzuiging. Als

keer door onze handen.”

de apparatuur teruggeplaatst en wordt de vooraf

maakdiensten, waar hij nu leiding geeft aan

DCW APRIL MARKT

DCW DECEMBER DCW APRIL INHOUD UPS

START-UP LANCEERT MODULAIR UPS-SYSTEEM MET NIKKEL-ZINK ACCU’S VAN PLAFOND TOT EN MET ONDERVLOER

nauwkeurig gemerkte bedrading weer correct aan-

aantal stofpartikels in de lucht, zodat duidelijk is dat

gesloten.”

de betreffende ruimtes echt schoon zijn en voldoen

De Kort: “Wij hebben er plezier in het schoonmaak-

Omdat veel apparatuur tijdens kantoortijd niet uit

aan een level 7 of 8 conform de genoemde ISO-

onderhoud goed aan te pakken. Dat geldt voor de

kan, komt het regelmatig voor dat dergelijk werk

norm.”

hoge kabelgoten, open in de racks en natuurlijk

in de weekenden of avonduren wordt uitgevoerd.

ook onder de vloer. Die ruimte wordt snel vergeten,

ZincFive kondigt een modulair UPS-systeem voor datacenters aan op basis van nikkel-zink (NiZn) accu’s: de ZincFive UPS Model 48-3-208. De Amerikaanse start-up stelt dat de NiZn accu’s een langere levensduur hebben dan het volledige UPS-systeem en in tegenstelling tot loodzuuraccu’s niet met enige regelmaat

Dit heeft er in geresulteerd dat Anico het aantal

terwijl de luchtstromen voor koeling in veel geval-

ONDERSCHEIDEND DIENSTENPAKKET

klanten de afgelopen jaren flink heeft zien toene-

len juist onder de vloer lopen. Deze computervloer

In de afgelopen 15 jaar is het dienstenpakket van

men. “Bij steeds meer grote bedrijven en overheids-

demonteren wij in delen. Dat gebeurt zodanig dat

Anico flink uitgebreid, vertelt De Kort. “Wij hebben

instanties verzorgen wij - bijvoorbeeld - periodiek

er geen gevaar ontstaat voor instabiliteit. Daarbij

geïnvesteerd in onder andere opleidingen, in ge-

het schoonmaakonderhoud van alle MER’s en SER’s.

wordt de open vloer ook met Pilons afgezet om te

schikte anti-ESD kleding en -stofzuigers. Ook heb-

We zien hierbij bovendien dat men steeds meer

voorkomen dat mensen ten val komen. Na het af-

ben we zelf speciale blaasapparatuur ontworpen,

kiest voor gespecialiseerde bedrijven als Anico. Men

voeren van alles - zoals wij dat noemen - ‘wat niet

die is voorzien van koeldroging en ionisatie. Hier-

vindt schoonmaakonderhoud belangrijk, maar ver-

in een stofzuiger past’ en het grondig stofzuigen

mee kunnen wij klanten optimaal van dienst zijn.”

trouwt het werk niet toe aan de - zeg maar - ge-

van de ondervloer, wordt deze klamvochtig afge-

Dit meldt DatacenterDynamics. NiZn accu’s zijn niet nieuw. De accu’s werden

wone schoonmaker met een emmer sop. Daarnaast

nomen en bouwen wij de vloer weer netjes dicht.

ontwikkeld door de uitvinder Thomas Edison. De toepassing van de accu’s was

“Zo kunnen wij voor en tijdens werkzaamheden

hebben we goede contacten en contracten met een

Wij gebruiken altijd uitsluitend voorbevochtigde mi-

tot nu toe echter beperkt doordat NiZn accu’s een beperkt aantal keer kunnen

stofmetingen verrichten en rapporteren conform

aantal datacenters en grote bouwbedrijven die ons

crovezeldoeken en daarmee maken wij dan ook de

worden herladen. ZincFive meldt deze beperking te hebben overwonnen en

het ISO 14644-1 protocol voor clean rooms en ser-

inschakelen voor periodiek werk. Maar bijvoorbeeld

kabels en goten onder de vloer grondig schoon.” ■

hierdoor van NiZn accu’s een interessant alternatief te kunnen maken voor

verruimten. Ook na het werk meten wij weer het

ook opleveringsschoonmaak van datazalen.”

vervangen hoeven te worden. Het modulaire UPS-systeem werd gelanceerd op de Data Center World Global conferentie in San Antonio in de Amerikaanse staat Texas.

traditionele loodzuuraccu’s en meer recente lithium-ion (Li-Ion) accu’s. VOORDELEN VAN NIZN ACCU’S

“EDS-PREVENTIE IS CRUCIAAL”

De start-up stelt dat NiZn accu’s verschillende voordelen bieden ten opzichte

Om schade als gevolg van statische elektriciteit te kunnen voorkomen, moet onder andere de vloer

van traditionele Li-Ion accu’s. Zo zijn NiZn accu’s minder schadelijk voor het mi-

van een datazaal geleidend zijn. Ook moet de vloer in contact staan met een aardend systeem, dat

lieu en fysiek veiliger dan Li-Ion accu’s. Ook hebben zij een langere levensduur,

op zijn beurt weer is verbonden met de vloer van het gebouw.

vereisen zij minder onderhoud en zijn zij geschikt voor gebruik bij extremere

Cors de Kort, directeur van Anico schoonmaakdiensten:“De beste weerstand ligt tussen de 106 en

temperaturen.

1010 ohm. Deze weerstand kunnen wij helpen verkrijgen door de oppervloer te reinigen met een

De ZincFive UPS Model 48-3-208 is voorzien van NiZn accu’s in combinatie met

gel. Daarmee wordt de vloer ontdaan van vuil en strepen en dergelijke. Door de tegels vervolgens

inverters ontworpen door CE+T Power, die indien nodig door gebruikers zelf

te conserveren met een sneldrogende en geleidende toplaag die uit polymeer bestaat, krijgt de

kan worden vervangen. Het gaat om een 3-fase systeem dat volledig modulair

vloer weer goede geleidende eigenschappen waarmee het optreden van ESD wordt voorkomen.”

is, waardoor de capaciteit in stappen van 6kW kan worden verhoogd tot een

“Met de speciaal daarvoor ontwikkelde Metriso-meetapparatuur kunnen wij voor- en na behandeling

maximum van 48kW per cabinet. Door de compacte afmetingen van de UPS

de doorgangsweerstand van computervloeren meten. Net als de luchtvochtigheid en de tempera-

kan het systeem dicht bij de apparatuur worden geplaatst. Het systeem heeft

tuur. Het resultaat van deze metingen verwerken wij in een rapport, waarin wij tevens een eventu-

een voltage van minder dan 60V, wat betekent dat het UPS-systeem veilig kan

eel onderhoudsadvies geven dat antwoord geeft op de vraag hoe de condities van de vloeren het

worden aangeraakt zonder risico’s op elektrische schokken.

beste op peil kunnen worden gehouden.”

■

DCW APRIL VISIE

VISIE OP DATACENTER VAN DE TOEKOMST

DCW APRIL VISIE

MAIKEL BOURICIUS ASPERITAS

TEKST

Immersed Computing is ontwikkeld door het Nederlandse cleantech bedrijf Asperitas en is in feite een unieke technologie waarmee datacenters duurzamer, efficiënter en zelfs circulair kunnen worden. Asperitas heeft een oplossing ontwikkeld en precies een jaar geleden op de markt gebracht, door de internationale industrie ook wel beschreven als een ‘datacenter in een box’. Binnen deze oplossing wordt hardware gekoeld door vloeistof door middel van een unieke natuurlijke convectie methode.

Wat u hier ziet zou het datacenter van de toekomst kunnen zijn. In werkelijkheid is dit het eerste datacenter

Deze technologie zorgt voor een drastische ener-

met een dedicated datacenter ruimte op basis van Immersed Computing, bij EcoRacks in Eindhoven.

faciliteiten. De modulaire Immersed Computing

giebesparing van de IT-hardware en de datacenter systemen van Asperitas maken het mogelijk dat datacenters circulair kunnen worden, minimaal 98% van de stroom die door de IT wordt gebruikt, wordt

met een eigen visie op het datacenter van de toe-

mate van toepasbaarheid van het warme water uit

namelijk omgezet in een andere vorm van energie:

komst tijdens het academisch georiënteerde Data-

Immersed Computing datacenters.

warm water tot 65 graden is daarmee een moge-

centre Transformation event in Manchester. In de

lijkheid.

whitepaper beschrijft Rolf Brink, oprichter en CEO

HIGH PERFORMANCE CLOUD SAMENWERKING

van Asperitas, een visie waar datacenters van grote

Asperitas heeft op 15 maart tijdens Cloudfest (ook

WERELDPRIMEUR: EERSTE IMMERSED

schaal en kleine gedecentraliseerde datacenters ge-

wel bekend als World Hosting Days) een aanspre-

COMPUTING DATACENTER

zamenlijk een netwerk vormen om enerzijds cloud

kende samenwerking bekendgemaakt. Zij zullen op

Datacenter EcoRacks in Eindhoven en haar klanten

platformen en opkomende technologieën te facili-

het gebied van green computing samenwerken met

zullen gebruik maken van de Immersed Computing

teren en anderzijds energie neutraal functioneren

het van oorsprong Britse bedrijf Boston, een gespe-

technologie en hebben hier een aparte hal voor

omdat ze warmte leveren aan hun omgeving. De

cialiseerde system integrator met 25 jaar ervaring.

ingericht. Hiermee voert Ecoracks direct een data-

visie is technologie overstijgend, Asperitas maakt

Boston heeft ook kantoren in India, Duitsland en de

center upgrade uit om klanten die zeer hoge eisen

zich namelijk sterk voor een hybride datacenter in-

USA en is een partner van het hoogste niveau van

stellen aan energie efficiëntie en tegelijkertijd zoge-

frastructuur, toegespitst op het type eindgebruikers,

bijvoorbeeld Supermicro, Intel en NVDIA. Boston

naamde high-density applicaties willen faciliteren.

waar verschillende technologieën vloeistof gebrui-

staat bekend om hun tailormade server oplossin-

De datacenterruimte zal 300 kW aan IT faciliteren

ken als medium om te koelen. Volgens Asperitas

gen voor High Performance Computing en mission

op minder dan 40 m met in de eerste fase tien

kan de temperatuur delta door een optimalisatie

critical toepassingen. Deze samenwerking lijkt een

operationele Asperitas AIC24 modules. Ter vergelij-

en het ketenen van de verschillende technologieën

goede match, Asperitas liet tijdens Cloudfest name-

king, eerder faciliteerde EcoRacks ongeveer 750 kW

verhoogd worden tot uiteindelijk 65 graden warm

lijk zien dat de AIC24 Immersed Computing units

op 1.000 m2 luchtgekoeld. Met de implementatie

water. Deze visie heeft geleid tot veel aandacht van

in staat zijn om een wereldrecord aan GPU dicht-

kan de energievraag voor koeling geminimaliseerd

verschillende energiebedrijven in binnen- en bui-

heid te kunnen faciliteren. Maar liefst 288 GPU’s

worden tot een 1% aandeel voor de Immersed

tenland waarmee verschillende initiatieven worden

op een rack footprint met de helft van de hoogte

Computing datacenter hal volgens EcoRacks. Het

ontplooid. Dit bleek bijvoorbeeld uit de selectie van

zonder actieve koeling. Dit kan in feite een vorm

Ministerie van Economische Zaken en Klimaat heeft

Asperitas voor een gezelschap van meest innovatie-

van High Performance Computing faciliteren, vroe-

een zogenaamde Topsector energiesubsidie toege-

ve start-ups met impact op de energiewereld door

ger voorbehouden aan academische organisaties en

kend voor dit eerste Immersed Computing datacen-

het grootste Europese congres voor de utiliteit en

onderzoeksafdelingen, maar waar een toenemen-

ter project in Nederland. De Demonstratie Energie

energiebranche, de European Utility Week in okto-

de vraag naar is door opkomende technologieën

Innovatie (DEI) subsidie wordt toegekend aan een

ber 2017. Om de samenwerkingen op het gebied

als blockchain en artificial intelligence. Datacenters

beperkt aantal projecten per jaar die demonstreren

van energie-innovatie en hergebruik voldoende

moeten daar rekening mee houden bij het inrichten

te kunnen bijdragen aan de verduurzaming van de

aandacht te kunnen geven is er een speciale busi-

van hun infrastructuur om dit type eindgebruikers

energiehuishouding en de economische positie van

ness unit ingericht begin dit jaar: Asperitas Energy

te kunnen faciliteren. Asperitas heeft bij EcoRacks

Nederland. Een belangrijk criterium is dat de te de-

Innovation (AsperitasEI). De ambitie van deze unit is

laten zien dat het door Immersed Computing toe

monstreren technologie ook in internationaal per-

de verschillende initiatieven op het gebied van in-

te passen tegelijkertijd tot een versimpeling van de

spectief als zeer innovatief kan worden beoordeeld.

novatief warmte hergebruik met Immersed Compu-

datacenter inrichting en infrastructuur en een toe-

ting te realiseren met klanten en partners. Asperitas

name in energie efficiëntie kan leiden op weg naar

DE WERELD VOLGENS ASPERITAS

spreekt hierbij bewust niet van restwarmte, maar

het datacenter van de toekomst. ■

Vorig jaar publiceerde Asperitas een whitepaper

liever van exergy, vanwege de hoge efficiëntie en

DCW DECEMBER INHOUD

DCW DECEMBER DCW APRIL INHOUD MARKT

PUBLIC CLOUD DRIJFT INVESTERINGEN IN CLOUD IT-INFRASTRUCTUUR OP De investeringen in infrastructuur voor de cloud zoals servers, storage en Ethernet switches zijn in het derde kwartaal van 2017 met 25,5% gegroeid ten opzichte van dezelfde periode een jaar eerder. In totaal investeerden bedrijven 11,3 miljard dollar in infrastructuur voor de public of private cloud. Vooral het public cloud segment drijft de investeringen op.

Dit blijkt uit de Worldwide Quarterly Cloud IT Infrastructure Tracker van onder-

alle investeringen in IT-infrastructuur. Dit is een stijging ten opzichte van Q3

zoeksbureau IDC. “2017 is een sterk jaar geweest voor de groei van public

2016, toen de investeringen in public cloud infrastructuur goed waren voor

cloud IT-infrastructuur, met een versnelling gedurende het jaar”, aldus Kuba

26,3% van de totale investeringen in IT-infrastructuur.

Stolarski, onderzoeksdirecteur voor compute platformen bij IDC. “Terwijl hyper-

NETWORKING@IT-SA Be a part of it-sa 2018 and make connections for your company’s future. Europe’s leading trade fair for IT security is the only place where the who’s who of the industry come together every year!

scalers zoals Amazon en Google voor het leeuwendeel van de groei zorgen,

Daarnaast was public cloud goed voor 68% van alle investeringen in cloud-

ziet IDC ook sterke groei in de lagere niveau’s van public cloud en continue

gerelateerde IT-infrastructuur in het derde kwartaal. De investeringen in

groei in private cloud op een wereldwijde schaal. Op de korte termijn zouden

storageplatformen zijn met 45,1% het hardst gestegen; dit segment is nu

nieuwe platformen die Intel en AMD in 2017 hebben geïntroduceerd de ver-

goed voor 42% van alle investeringen in public cloud infrastructuur. De in-

nieuwing en uitbreiding van infrastructuur in het cloud IT-infrastructuur seg-

vesteringen in compute platformen en ethernet switches zijn gegroeid met

ment moeten ondersteunen.”

respectievelijk 24,8% en 23,2%. Compute platformen zijn goed voor 49,4% van alle investeringen in public cloud infrastructuur.

PUBLIC CLOUD In totaal werd in het derde kwartaal van 2017 7,7 miljard dollar geïnvesteerd

PRIVATE CLOUD

in public cloud infrastructuur, waarmee dit segment goed is voor 30,2% van

Ook de investeringen in private cloud infrastructuur zijn gestegen. IDC meldt dat in Q3 2017 in totaal 3,6 miljard dollar is geïnvesteerd in private cloud infrastructuur, wat 13,1% meer is dan in dezelfde periode een jaar eerder. Deze groei wordt vooral gedreven door compute platformen, waarin de investeringen in Q3 2017 met 16,1% zijn gestegen ten opzichte van een jaar eerder. De investeringen in traditionele IT-infrastructuur zijn in het derde kwartaal van 2017 met 8% gestegen ten opzichte van dezelfde periode een jaar eerder. IDC merkt op dat deze investeringen al lange tijd teruglopen en het derde kwartaal van 2017 een uitzondering is op deze trend. Ondanks de neerwaartse trend is traditionele IT nog altijd goed voor 55,6% van alle investeringen in IT-infrastructuur. In het derde kwartaal werd in totaal 14,2 miljard dollar geïnvesteerd in traditionele IT-infrastructuur.

Nuremberg, Germany 9 -11 October 2018

it-sa.de/en

■

DCW APRIL NIEUWS

STULZ REALISEERT LAGE GWP MET CYBERCOOL 2ZE CHILLER Het Duitse bedrijf STULZ breidt zijn reeks koudwatersets van de CyberCool 2ze serie voor het koelen van datacenters uit. De nieuwe ze-koudwatersets zijn als luchtgekoelde variant verkrijgbaar. De chillers maken gebruik van het klimaatvriendelijk koudemiddel R-1234ze, een HFO-mengsel dat beschikt over een gering

GOOGLE INVESTEERT 500 MILJOEN EURO IN DATACENTER IN EEMSHAVEN Google investeert 500 miljoen euro in de uitbreiding van zijn datacenter in de Eemshaven. Hiermee komt de totale investering van het bedrijf in het datacenter uit op bijna 1,5 miljard euro. Het datacenter in de Eemshaven wordt door Google onder andere ingezet voor het hosten van Gmail, Maps en YouTube. Het bedrijf meldt dat de vraag

broeikaspotentieel (Global Warming Potential - GWP).

naar deze Google-diensten blijft toenemen. Om aan deze groeiende vraag te kunnen voldoen breidt het bedrijf zijn datacenter in de Eemshaven uit.

R-1234ze kan worden ingezet als een efficiënt alter-

zetten voor indirecte vrije koeling. De intelligente

crochannel warmtewisselaars zijn volledig in alumi-

natief voor traditionele CFK-gebaseerde koudemid-

omschakeling tussen compressormodus en indirec-

nium uitgevoerd en voorzien van luchtgeleidings-

delen. De CyberCool 2ze chillers zijn voorzien van

te vrije koeling maakt een milieuvriendelijke wer-

platen. Deze combinatie zorgt voor een optimale

BIJDRAGE LEVEREN AAN DE GEMEENSCHAP

van de lokale gemeenschap van belang en stelt blij

miljoen euro heeft opgeleverd aan de Nederlandse

EC-ventilatoren en geluidgeïsoleerde compressoren

king met maximaal rendement mogelijk.

aanstroming van de binnenste registerelementen.

Google meldt de Eemshaven destijds vanwege ver-

te zijn via de creatie van banen en investeringen in

economie. Het bedrijf geeft aan in de afgelopen

schillende redenen als locatie te hebben gekozen

lokale projecten een bijdrage te kunnen leveren aan

jaren 950 miljoen euro te hebben geïnvesteerd in

Door de STULZ Mix-Mode-Boost-technologie wordt

BESCHIKBAARHEID

voor zijn Nederlandse datacenter. Denk hierbij aan

de gemeenschap.

de regio en ongeveer 2.200 banen te hebben ge-

STULZ MIX-MODE-BOOST-TECHNOLOGIE

daarnaast 100 procent van de DX-registervlakken

De koudwatersets van de STULZ CyberCool 2ze serie

de uitstekende infrastructuur, snelle glasvezelver-

Google meldt op basis van onderzoek door Copen-

creëerd in de periode 2014-2017, die vooral gerela-

De chillers zijn uitgerust met de STULZ Mix-Mo-

gebruikt zonder het ventilatortoerental te hoeven

zijn per direct verkrijgbaar. De koudwatersets zijn

bindingen en de beschikbaarheid van duurzame

hagen Economics dat het datacenter in de Eemsha-

teerd zijn aan de bouw. ■

de-Boost-technologie, een dynamische regeltech-

regelen. Dit verhoogt het rendement van de sys-

leverbaar met vermogens van 300 tot 1000 kW. ■

energiebronnen. Google noemt echter ook de steun

ven sinds 2014 een positieve bijdrage van 800

niek die het mogelijk maakt de CyberCool 2 in te

temen en verlaagt daarnaast de bedrijfskosten. Mi-

om de geluidsproductie te verminderen.

WWW.AGGREGAATCALCULEREN.NL WWW.ONDERHOUDCALCULEREN.NL

SCIOS KEURINGEN GENERATORSETS 24/7 SERVICE ABATO Motoren BV | Platinalaan 10 | 5234 GH ‘s-Hertogenbosch T +31 88 2228600 | E info@abato.nl

DCW APRIL NIEUWS

EATON START PILOTPROJECT MET UPS-AS-A-RESERVE

NIEUW ENERGIEOPSLAGSYSTEEM BESCHERMT DATACENTERS TEGEN FLUCTUATIES IN VOLTAGE

Eaton kondigt het eerste pilotproject aan met de eind 2017 gelanceerde oplossing UPS-as-a-Reserve (UPSaaR). Het pilotproject wordt uitgevoerd bij de Zweedse energiemaatschappij Svenska kraftnät, dat wil onderzoeken hoe de technologie kan helpen meer balans te brengen op het Zweedse energienetwerk. In het pilotproject wordt ook gekeken naar de Spring virtuele UPS-dienst van Fortum, een energieleverancier die actief is in Noordse en Baltische landen. UPSaaR is een oplossing die datacenterbeheerders

voorspellen is en de productie hiervan sterk kan

helpt direct in te spelen op de totale vraag naar

fluctueren. Dit maakt het voor energieleveranciers

energie op het energienetwerk en stelt hen in staat

moeilijk de levering van energie af te stemmen op

energie terug te leveren aan het netwerk. De oplos-

de vraag hiernaar. Svenska kraftnät gaat in een pi-

sing helpt hiermee zeker te stellen dat de behoefte

lotproject onderzoeken hoe energieopslag kan wor-

aan energie de maximale capaciteit van het ener-

den ingezet om flexibeler in te kunnen spelen op de

gienetwerk niet overschrijdt en voorkomt daarmee

vraag naar energie. Het project gaat in het eerste

grootschalige stroomstoringen. Een datacenter kan

kwartaal van 2018 van start. Fortum gaat als on-

volgens Eaton flink verdienen aan UPSaaR. Iedere

derdeel van het project 0,1 MW aan UPS-capaciteit

MW aan energie die aan het energienetwerk wordt

leveren aan Svenska kraftnät. Deze capaciteit wordt

geleverd, kan volgens Eaton een datacenter tot

automatisch ingezet indien de beschikbaarheid van

50.000 euro opleveren.

energie op het energienetwerk te laag is. “Zweden

staat stellen van datacenterbeheerders in de regio

loopt voorop met duurzame energietechnologieën

om capaciteit terug te leveren aan het netwerk”,

DUURZAME ENERGIE

en we zijn ervan overtuigd dat andere landen en

aldus Jussi Vihersalo, Business Development Mana-

Eaton noemt UPSaaR een belangrijke stap voor het

organisaties dit model in de komende maanden en

ger bij Eaton. ■

leveren van groenere energie, aangezien de be-

daarna zullen overnemen. Vanuit een industrieper-

schikbaarheid van duurzame energie moeilijker te

spectief is dit nieuws de volgende stap in het in Het Japanse Murata Manufacturing lanceert een

tuaties veroorzaakt door het energienetwerk. De

Het systeem is voorzien van een wisselstroom-ge-

grootschalige energieopslagsysteem voor onder an-

kans dat dergelijke fluctuaties voorkomen wordt

lijkstroom converter die wordt geproduceerd door

dere datacenters. Het Fortelion systeem beschermt

groter indien een energienetwerk zwaarder wordt

het Japanse Meidensha of het eveneens Japanse

datacenters tegen plotselinge fluctuaties in het vol-

belast en dichter bij zijn maximale capaciteit komt.

YAMABISHI. Het systeem is door Murata Manufactu-

tage van hun energievoorziening.

Met zijn nieuwe energieopslagsysteem beschermt

ring ontwikkeld in samenwerking met Japan Facility

Een tijdelijke fluctuatie in het voltage van de ener-

Murata Manufacturing datacenters tegen fluctuaties

Solutions, een dochteronderneming van TEPCO

gievoorziening kan in datacenters voor flinke pro-

in het voltage. ENERGY PARTNER

blemen zorgen. In veel gevallen worden deze flucFORTELION ACCU’S

Het energieopslagsysteem van Murata detecteert

Het systeem wordt geleverd in een standaard ISO

automatisch fluctuaties in de voltage van aangele-

container en maakt gebruik van de olivijn-type ijzer-

verde energie en zorgt dat deze fluctuaties worden

fosfaat lithium-ion Fortelion accu’s van Tohoku Mu-

gecompenseerd om de stroomkwaliteit op peil te

rata Manufacturing, een dochterbedrijf van Murata

houden. Het systeem heeft een capaciteit van on-

Manufacturing. Door het gebruik van olivijn-type

geveer 2 megawattuur en is geschikt voor tempera-

ijzerfosfaat bieden de Fortelion accu’s een grote-

turen van -10°C tot 40°C. ■

re capaciteit dan traditionele lithium-ion accu’s en hebben de accu’s een levensduur tot vijftien jaar.

DCW APRIL NIEUWS

EU-PROJECT VOOR ONTWIKKELING EMISSIELOOS ALTERNATIEF VOOR DIESELGENERATOREN

SIEMENS INTRODUCEERT FIJNSTOFSENSOR

EU-lidstaten samenbrengen om kosteneffectieve

•

gaan leiden tot een transporteerbaar en emissieloos

oplossingen te ontwikkelen die zowel technisch als

•

alternatief voor dieselgeneratoren, die in de data-

logistiek haalbaar zijn. Het project is op 1 februari

centersector veel worden ingezet als noodstroom-

van start gegaan en heeft een looptijd van vijf jaar.

•

ICLEI European Secretariat (Duitsland)

voorziening. Het project richt zich specifiek op de

De deelnemers aan het project zijn:

•

Linde Gas Italia (Italië)

De nieuwe fijnstofsensor is gebaseerd op lasertechnologie en meet de ver-

Genport (Italië)

voor gebouwen op de markt gebracht. Fijnstof levert bij datacenters die ge-

Green Music Initiative / Delta1 gUg

bruik maken van vrije koeling een risico op roestvorming op, iets dat funest

(Duitsland)

kan zijn voor datacenterapparatuur.

•

Mahytec (Frankrijk)

vuiling van de lucht in twee categorieën: Particulate Matter (PM) 2.5 en PM

brandstofcellen. Twaalf Europese bedrijven nemen

•

Acciona Construccion (Spanje)

•

RINA Consulting (Italië)

10. Dit zijn zwevende deeltjes met een diameter van 0,3 tot 2,5 micrometer

deel aan het project, dat de naam EVERYWH2ERE

•

Environment Park (Italië)

•

Swiss Hydrogen (Zwitserland)

resp. 0,3 tot 10 micrometer. De fijnstofsensor is geijkt op meting van PM 2.5

draagt. De EU stelt in totaal 6,8 miljoen euro be-

•

Fundación para el Desarrollo de las Nuevas

•

VTT Technical Research Centre of Finland

deeltjes en kan al naar gelang de landelijke voorschriften op verschillende

(Finland) ■

klassen van de Europese luchtkwaliteitsindex (AIQ-klassen) worden ingesteld.

schikbaar.

Tecnologías del Hidrógeno en Aragón (Spanje)

GE Industrial Solutions

De divisie Building Technologies van Siemens heeft een nieuwe fijnstofsensor

Een nieuw project van de Europese Unie (EU) moet

ontwikkeling van proton exchange membrane

Dit meldt het Zweedse bedrijf PowerCell Sweden,

De fijnstofconcentratie wordt gemeten door middel van laserlichtverstrooiing.

dat bij het Europese project betrokken is. De proton

Het display ondersteunt de talen Engels, Duits, Frans en Chinees. De fijn-

exchange membrane brandstofcellen waar binnen

stof-sensoren hebben uitgangen voor analoge signalen en Modbus.

het project aan wordt gewerkt zijn brandstofcellen die werken met een polymeerelektroliet voorzien

Fijnstofdeeltjes hopen zich op in fijnstofsensoren, wat op den duur ten kos-

van katalysatoren. “De systemen zijn gebaseerd

te gaat van de prestatie. De Siemens-sensor beschikt over een display dat

op de PowerCell S2 en de PowerCell S3 en worden

alleen inschakelt, wanneer de sensor personen detecteert. Op momenten

ontwikkeld voor plug-and-play gebruik. Zij kunnen

dat er niemand in de ruimte aanwezig is wordt de frequentie van de fijn-

worden gebruikt op bouwlocaties, muziekfestivals

stofmeting verlaagd, wat de levensduur van de sensor verlengt. De nieuwe

en andere plekken waar tijdelijk behoefte is aan

sensor laat op het display - of in de versie zonder display door middel van

energie. Twee voordelen van brandstofcellen zijn

een LED-signalering - zien, wanneer de sensormodule aan vervanging toe is.

dat zij stil zijn en naast water geen emissies creë-

In dit geval is het niet nodig een geheel nieuwe opnemer te kopen of deze

ren”, legt Per Ekdunge, CTO van PowerCell, uit.

opnieuw te configureren. Alleen de sensormodule hoeft vervangen te wor-

De nieuwe GE TLE Modular 3-fasen UPS 30-540kVA GE’s TLE Modular Series UPS is een van de meest betrouwbare 3-fase UPS-systemen, ontworpen voor N+X redundantie, on-line en hot-swappable. De TLE Modular Series biedt een kleine footprint en een hoog vermogen tot 540kVA: maximale flexibiliteit voor elke toepassing.

NIEUW

• Gebruikersvriendelijk 10.4 inch touch screen

den, waarvoor geen specialistische kennis vereist is.” ■

• N+X redundantie tot 540kVA, 3 systemen in parallel

EXPERTISE SAMENBRENGEN Door een Europees project op te starten wil de EU

• On-line rendement tot 95,5%, in ECO-mode tot 99%

expertise op het gebied van brandstofcellen uit

• Schoon ingangsvermogen: PF >0.99, THDi <3%

OPNIEUW RECORDJAAR VOOR DATACENTERSECTOR De activiteiten op de vier grootste datacentermark-

steeds meer organisaties Europese markten willen

ten - Frankfurt, Londen, Amsterdam en Parijs - zijn

bedienen vanuit lokale datacenters.

in 2017 voor het tweede jaar op rij verdubbeld ten

• Geringe vervorming uitgangsspanning: THDu <1%

In het tweede kwartaal voorspelde CBRE dat in 2017 in totaal 120MW aan datacentercapaciteit beschik-

• 30kVA modules, hot-swappable

baar zou komen op de vier grootste Europese data-

opzichte van de vijf jaar voorafgaand aan 2016. In

202MW AAN CAPACITEIT GELEVERD AAN KLANTEN

centermarkten. Deze voorspelling blijkt nauwkeurig

totaal werd voor 25 miljard dollar geïnvesteerd in

Op de vier grootste Europese datacentermarkten

te zijn geweest; in totaal werd 119MW aan nieuwe

Europese datacenters. Het aantal geleverde MW’s

werd in 2017 202MW aan datacentercapaciteit ver-

capaciteit beschikbaar gemaakt. Londen gaat hier-

aan datacentercapaciteit steeg met 21%.

huurd aan klanten, wat een toename is van 21%

bij aan leiding en was verantwoordelijk voor 54MW

Dit blijkt uit cijfers van CBRE. Onder andere een

ten opzichte van 2016. In totaal werd 70MW meer

aan nieuw beschikbare capaciteit, wat goed is voor

groot aantal overnames en fusies kenmerkte de

capaciteit geleverd dan in ieder ander voorgaand

45% van alle toegevoegde capaciteit in 2017. CBRE

Europese datacentermarkten in 2017. Wereldwijd

jaar, wat volgens CBRE het enorme vertrouwen in

verwacht dat de groei in 2018 doorzet en 2018 het

werd voor 25 miljard dollar aan overnames en fu-

de markt laat zien. Ook wijst CBRE erop dat er veel

derde jaar op rij wordt waarin meer dan 100MW

sies gerealiseerd in het afgelopen jaar, wat een ver-

nieuwe deals in het verschiet liggen. Zo heeft CBRE

aan nieuwe datacentercapaciteit beschikbaar wordt

drievoudiging is ten opzichte van 2016. CBRE ver-

voor 2018 plannen geïdentificeerd voor de levering

gesteld. ■

wacht dat deze trend in 2018 doorzet, aangezien

van 180MW aan capaciteit aan klanten.

• Zeer kleine footprint: tot 180kVA op <2m²

Nederlands GE serviceteam voor de beste support

GE imagination at work nl.geindustrial.com

TLE-Modular-UPS-Ad-2-NL-y17m03d16.indd 1

sales-ups.nl@ge.com

Tel. 033 254 12 80

16-3-2017 17:28:26

DCW APRIL DDA

DCW APRIL DDA STIJN GROVE DIRECTEUR DUTCH DATA CENTER ASSOCIATION

TOEKOMSTVAST

GDPR FACTSHEET EN MASTERCLASS

MKB MEETS IT Door de digitalisering veranderen onze economie en samenleving razendsnel. Nieuwe business modellen transformeren

We zien dat datacenters, naast het economisch be-

dels als gevestigde organisatie en vertegenwoordi-

Ook privacy en databescherming staan hoog op de

Met een digitale economie die steeds meer data

Een goede voorbereiding is het halve werk. Precies

hele sectoren en tal van services verdwij-

lang, ook een steeds grotere maatschappelijke rol

ger van de datacenter industrie aan tafel met de

agenda en worden zeer serieus genomen. De AVG,

gedreven wordt, staan privacy en databescherming

om deze reden publiceerden wij afgelopen maand

nen ‘in de cloud’. Het MKB loopt met deze

krijgen. Digitalisering gaat hard en we zitten inmid-

overheden om beleid en agenda’s te maken.

internationaal GDPR genoemd, gaat voor heel Eu-

wereldwijd hoog op de agenda. Vanaf 25 mei zal

de factsheet ‘GDPR in the Digital Sector’, opgesteld

ontwikkelingen achter en heeft hulp nodig

ropa de privacy en databescherming gelijkschake-

de GDPR van kracht zijn en dat betekent dat alle

door juridisch adviesbureau ICTRecht. Degenen met

met digitalisering. Maar hoe te beginnen

len. Een goede zaak, maar is iedereen voldoende

bedrijven de manier waarop zij omgaan met data

concrete vraagstukken konden bovendien advies in-

en met welke partijen? Om het MKB op

voorbereid? We zien in ieder geval dat ons GDPR

moeten herzien: welke gegevens verzamel ik en

winnen op de GDPR Masterclass op 6 maart en als

weg te helpen organiseren de Rabobank

Factsheet zeer populair is qua downloads.

van wie? Waar komt het vandaan en waar gaat het

kers op de taart hebben wij een Datacenter & Recht

en brancheorganisaties DDA, DHPA, FCA

heen? Hoe lang bewaar ik deze data en hoe kan ik

helpdesk in het leven geroepen voor alle leden en

en ISPConnect op 5 april een kennis- en

deze veilig houden?

partners van de DDA, te vinden op het DDA portaal

netwerkevent in het AFAS stadion in Alk-

van onze website. ■

maar. Naast de keynotes en workshops is

Tot slot zijn energie en restwarmte onderwerpen die met veel betrokkenheid door de sector worden opgepakt. Ons rapport Datacenters en Restwarmte

er ook een marktplaats om lokale IT-par-

informeert en vat de mogelijkheden en stand van

tijen te ontmoeten, met als doel om de

zaken samen. We werken veel samen met overheid, datacenters en ingenieursbureau’s om de juiste stappen te zetten richting concrete projecten. Als

DDA PUBLICATIES

•

we als industrie toekomstvast willen zijn en blijven, dan zullen we moeten helpen met de energietran-

relatiegegevens wil waarborgen. Benieuwd naar de mogelijkheden van datacenter restwarmte in uw regio? Het Datacenter & Rest-

•

Het Outlook Report 2018 geeft een overzicht van de trends en vooruitzichten van datacenters,

warmte Rapport laat met behulp van warmtekaarten zien waar de kansen liggen.

HET ZIJN MOOIE EN BOEIENDE TIJDEN!

cloud en connectiviteit. Een volledig overzicht van onze publicaties vindt u op www.dutchdatacenters.nl/publicaties ■

Stijn Grove PS En uiteraard nog nagenietend van een mooi eerste KickStart Europe. Een nieuw Nederlands event op de internationale kalender!

AGENDA 24 mei DHPA TechFest 2018 30 en 31 mei

DATACENTER & RESTWARMTE RAPPORT

MORE-IP 2018 12 juni Nationale Datacenter Dag 2018 12 juni

We zien dat datacenters, naast het economisch be-

het voortouw neemt. In ons rapport ‘Datacenter &

DataCloud Europe & DataCloud Awards 2018

lang, ook een steeds grotere maatschappelijke rol

Restwarmte’ doen we een oproep aan de overheid

29 juni

krijgen. Zo zien we ook dat steeds meer datacenters

om met onze sector in overleg te gaan zodat we

DDA Q2: Zomerborrel

zich hard maken voor het hergebruiken van hun

samen, liever vandaag dan morgen, de versnelde

10 oktober

restwarmte. Vorig jaar bood de Nederlandse da-

transitie naar duurzame energie tot stand kunnen

Datacenter & Restwarmte conferentie 2018

tacenter sector haar restwarmte gratis aan en ook

brengen. ■

dit jaar ligt de warmte letterlijk voor het oprapen. Het enige dat nu nog mist is een centrale partij die

succes te maken.

De factsheet ‘GDPR in the Digital Industry’ is een must voor elk bedrijf dat een veilig beheer van

•

sitie.

Met vriendelijke groeten,

digitalisering ook voor het MKB tot een

Foto: Gigra - www.shutterstock.com

DCW APRIL AGENDA

DCW JANUARI DCW APRIL IT ROOM INFRA PDU

PAUL PETERSEN FHI

TEKST

IT ROOM INFRA

WAT IS VAN BELANG? EVENEMENTENKALENDER DATACENTERWORKS Blijf op de hoogte van de evenementen op datacenter-gebied. Kijk ook op de website www.datacenterworks.nl onder ‘agenda’. Zelf een evenement aankondigen? Stuur een mailtje naar info@datacenterworks.nl

Op vrijdag 23 februari heeft de evaluatie van het IT Room Infra event 2017 plaatsgevonden. Met leden, exposanten en programmacommissie-leden is met name gekeken hoe wij op basis van de ervaringen de aanpak voor 2018 kunnen verbeteren. Met verenigde krachten is besproken welke behoeftes naar kennis en informatie aangesproken moeten worden.

Als bijna veertig mensen in vijf groepen de belang-

en daardoor een micro datacenter strategie nodig

giegebruik, de energie transitie en duurzaamheid in

rijke behoeftes rond datacenters en computerruim-

maken.

het algemeen? Wat is hierbij de rol van datacenters,

tes bespreken, komt er nogal wat los. Ten eerste ko-

Als deze specifiekere behoeftes omgezet worden

installateurs en adviesbureaus? Hoe zit het met de

men heel veel behoeftes naar voren en ten tweede

naar een generieke term, dan gaat het over visie

cyber security en de veiligheid van datacenters en

zit er heel veel energie in samenwerking. Dit geeft

en trends. Op het IT Room Infra event 2018 wordt

computerruimtes?

richting aan de inhoud van het IT Room Infra event

kennis geboden, om in te haken op de ontwikke-

In de voortschrijdende economie worden deze be-

2018, om vooral in te gaan op wat van belang is.

lingen. In de afgelopen editie werden die visie en

kende vragen steeds prangender. Er wordt kennis

De bezoekers van het event komen van datacenters,

trends zeker aangehaald door de plenaire keyno-

geboden om toekomstbestendig te zijn en tot effec-

co-location datacenters, providers, adviesbureaus,

te sprekers, die alle drie door de bezoekers hoog

tieve oplossingen in de engineering van datacenters

installateurs, grote bedrijven (met hun eigen data-

werden gewaardeerd. Deze waarde blijven we dus

te komen.

evenement

datum

plaats

land

center) en overheden. De behoefte per doelgroep

aanbieden.

De oplossingen liggen trouwens veelal in de ken-

UPS-Day 2018

5 april 2018

Nootdorp

Nederland

verschilt (en wellicht zelfs per bezoeker), maar met

De grotere thema’s liggen in de bekende gebieden.

nis van de professionals, die technische en ma-

Met welke technische infrastructuur wordt de be-

nagement informatie kunnen combineren, om het

schikbaarheid, betrouwbaarheid, snelheid en con-

geheel goed in te vullen. De mix van kennis over

tinuïteit van datacenters gezekerd? Voor sommige

de IT-infrastructuur, energiebesparing, cost control,

De specifiekere thema’s kunnen liggen in de inter-

bezoekers is het dan ook gewenst, om te weten

management en beheer is de toegevoegde waarde

operabiliteit tussen IT-systemen, compliancy aan

hoe de bouw (of de groei) modulair, schaalbaar en

van een bezoek.

weten regelgeving en een micro datacenter stra-

snel uitgevoerd kan worden. Om dit zo leerzaam

tegie. GDPR is bijvoorbeeld zeer actueel, doordat

mogelijk te maken, is het wederom de bedoeling

Voldoen aan die behoeftes, om een bezoek nuttig

de wetgeving rond privacy en databescherming op

dit met voorbeeldprojecten te tonen.

te maken, is zeker ook ons belang. Als u goede aan-

25 mei van kracht is. Maar ook geldt nog steeds

Maar wat nu beschreven is, is natuurlijk niet het

vullingen heeft, ontvangen wij graag reacties via

dat edge en fog computing om een visie vragen

enige. Hoe kan er gewerkt worden aan het ener-

p.petersen@fhi.nl. ■

Nationale Datacenter Dag

12 juni 2018

diverse plaatsen

Nederland

de groep betrokkenen konden we een sterke reeks

BICSI Fall Conference & Exhibition

9 - 13 september 2018

San Antonio

Verenigde Staten

van behoeftes vaststellen.

DID 2018

4 oktober 2018

Nootdorp

Nederland

Datacenter & Restwarmte Conferentie

10 oktober 2018

Almere

Nederland

IT Room Infra

15 november 2018

Den Bosch

Nederland

DCW APRIL BICSI

advancing information technology systems

2.5GBASE-T EN 5GBASE-T STANDAARDEN Het toenemend gebruik van mobiele communicatieapparatuur en het Bring Your Own Device (BYOD) beleid binnen organisaties blijft de behoefte aan bandbreedte in datacenters stuwen. In de vorige BICSI-bijdrage is daarom al de ontwikkeling van snellere netwerkverbindingen kort aan bod gekomen. Hieronder nog enkele aanvullingen over de 2.5GBASE-T en 5GBASE-T Ethernet-standaarden. MEER AANDACHT VOOR AXT EN POE De komende jaren krijgen alle organisaties te maken met een verdere groei van het aantal mobiele apparaten en sensoren in IoT-apparaten. Met als gevolg de behoefte aan steeds snellere netwerkverbindingen in datacenters. Terwijl veel verbindingen nu nog op basis van de 1000Base-T Ethernet-standaard functioneren, zijn zowel IEEE als TIA-werkgroepen bezig met de 2.5GBASE-T en 5GBASE-T opvolgers over categorie 5e of categorie 6 bekabeling. Deze kunnen echter alien crosstalk (AXT) problemen veroorzaken bij lange verbindingen en in kabelbundels. Verder heeft ook het toenemend gebruik van Power over Ethernet (PoE) en daarbij behorende warmteontwikkeling invloed op de prestaties van

ging is voor de gebruikerservaring namelijk beter

en tegenvallers in projecten te voorkomen. Risico-

koperbekabeling. De TIA TSB-162-A Telecommunica-

dan een niet meer beschikbare verbinding. NBASE-T

management bestaat uit het bedenken, definiëren

tions Cabling Guidelines for Wireless Access Points

Downshift maximaliseert automatisch de transmis-

en prioriteren van alle mogelijke risico’s, analyseren

adviseert categorie 6A bekabeling voor de verbin-

sie over alle beschikbare verbindingen. Daarmee

van de oorzaken en gevolgen en tenslotte nog het

dingen naar WAP’s. Behalve dat de infrastructuur

dragen deze specificaties bij aan het verlengen van

bedenken van preventieve maatregelen. Maar ook

dan beter is voorbereid op het toenemende mobie-

de levensduur van bestaande categorie 5e en cate-

het informeren en opleiden van alle betrokkenen en

le verkeer, zijn er wellicht ook 10 Gb/s applicaties

gorie 6 installaties, die wereldwijd ruim 70 miljard

selecteren van software voor projectmanagement.

over te draaien.

meter aan infrastructuur vertegenwoordigen. Meer

Net als voor veel andere bedrijfstoepassingen wordt

achtergrondinformatie hierover is te lezen in BICSI’s

daarbij in toenemende mate gebruik gemaakt van

ICT Today.

een cloudomgeving. Wie ICT Today wil lezen maar

NBASE-T SPECIFICATIES

geen behoefte heeft aan het BICSI-lidmaatschap

Voor het optimaliseren van de 2.5 Gb/s en 5 Gb/s transmissiesnelheden over koperbekabeling zijn

RISICOMANAGEMENTPLAN

tevens de NBASE-T Physical Layer Specifications

In lijn met BICSI’s projectmanagementopleidingen

ontwikkeld. Een belangrijk onderdeel daarvan is de

en -certificering bevat ICT Today tevens een publi-

Voor een kennismaking met lokale leden kunt u

NBASE-T Downshift die automatisch het aanpassen

catie over het belang van risicomanagement en het

contact opnemen met Robbert Hoeffnagel, of deel-

van de doorvoersnelheid vanaf 10 Gb/s of 5 Gb/s

ontwikkelen van een preventieplan daarvoor. Ge-

nemen aan één van de conferenties waarover alle

naar een lagere snelheid regelt, als dat voor de om-

zien de snellere technische ontwikkelingen en toe-

informatie te vinden is op www.bicsi.org. ■

standigheden in een verbinding nodig is. Die verla-

nemende regelgeving een middel om verrassingen

kan apart een abonnement afsluiten.

DCW DECEMBER INHOUD

DE KEOR MOD WORDT BINNENKORT ONTHULD!

Ontdek de nieuwe Keor MOD* modulaire UPS op de Legrand stand tijdens de UPS-Day op 5 april in het Van der Valk hotel in Nootdorp! *Keor MOD leverbaar vanaf september 2018