DatacenterWorks 03/2018 by Magenta Communicatie

DATACENTERWORKS MEI

RESTWARMTE

‘LAUWWATERVREES’ ROND ERNERGIE-UITWISSELING BIJ DATACENTERS NIET NODIG

EVENT

IT ROOM INFRA-EVENT INGRIJPEND VERNIEUWD

DDA

ENERGIETRANSITIE WORDT STEEDS ZICHTBAARDER

IN SAMENWERKING MET

2018

10 JAAR ALL IT ROOMS

ALLROUND DATACENTER SPECIALIST

ONTDEK DE KRACHT VAN ALL IT ROOMS WWW.ALLITROOMS.COM

BETROUWBARE DATACENTERS VAN ALL IT ROOMS WAARBORGEN DE CONTINUITEIT VAN HET OPENBAAR VERVOER IN NEDERLAND

Advies en audit

Realisatie & Optimalisatie

Service en onderhoud

Beheer en management

DCW MEI REDACTIONEEL

JAARGANG 11, MEI 2018, NR. 3 COLOFON Datacenterworks is hét vakblad

ROBBERT HOEFFNAGEL HOOFDREDACTEUR DATACENTERWORKS

over de technische infrastructuur van datacenters. Datacenterworks verschijnt achtmaal per jaar. Toezending geschiedt op abonnement basis en controlled circulation. UITGEVER Rik Stuivenberg HOOFDREDACTEUR

LUISTER NAAR MIJN BUURMAN

Robbert Hoeffnagel +31 (6) 51 28 20 40 robbert@alibi.nl Ik noem hem altijd ‘mijn buurman’, maar strikt

schikbaar die hen beschermt tegen de ge-

EINDREDACTIE/TRAFFIC

genomen klopt dat niet. Er zit toch wel een flinke

volgen van zeer zware hagelbuien en ander

Ab Muilwijk

afstand tussen onze woningen. Laat ik hem Jaap

extreem weer. Maar ik constateer wel dat er

Postbus 19949

noemen. Jaap is slim. Hij werkt als consultant in

steeds meer ontwikkelingen te zien zijn als

2500 CX Den Haag

de verzekeringswereld. Zijn focus ligt op busi-

het gaat om de gevolgen van klimaatver-

redactie@datacenterworks.nl

ness development. Op die manier leerde ik hem

andering voor bedrijven in zijn algemeen-

www.datacenterworks.nl

inmiddels alweer meer dan 10 jaar terug kennen

heid. Neem de samenwerking die Achmea

tijdens een buurt-bbq. Jaap kwam naar me toe

en EIT Climate-KIC onlangs bekend hebben

ADVERTENTIE-EXPLOITATIE

en vroeg terloops: ‘Jij bent toch hoofdredacteur

gemaakt. Zij bundelen nu hun expertise om

Jos Raaphorst

bij IT-magazines? Doen jullie ook iets aan IT-se-

- zoals zij dat noemen - ‘extreem weer het

+31 (0) 6 34 73 54 24

curity?’ Een geanimeerd gesprek volgde.

hoofd te bieden’. Beide partijen richten zich

j.raaphorst@archermedia.nl

met name op het stimuleren van innovaties Het was wellicht toch niet zomaar een vrijblij-

die ons weerbaarder kunnen maken als het

VORMGEVING

vend gesprek op een zaterdagavond met een

om extreme weersomstandigheden gaat.

Content Innovators, Den Haag

biertje erbij geweest. Want enkele weken later belde hij me op: hij wilde eens verder praten.

Op deze plaats hebben we al eerder het idee

ABONNEMENTEN

Een opmerking die ik had gemaakt had hem

van een klimaatstresstest voor datacenters

abonnement@mijntijdschrift.com

aan het denken gezet. Die opmerking had be-

gelanceerd. Die suggestie werd met de be-

+31 (0) 88 22 666 19

trekking op de vaak hoge kosten die bedrijven

kende mix van enthousiasme én wegwerp-

en overheden moeten maken na een securi-

gebaren ontvangen. Sommige waarnemers

ty-incident. Jaap rook een kans.

vinden het een goed idee, andere zien er

DRUK Veldhuis Media B.V., Raalte

niets in want ‘niet nodig’ of ‘zal zo’n vaart Inmiddels is op de markt een aantal verzeke-

niet lopen’.

ringsproducten beschikbaar voor organisaties Datacenterworks werkt samen met kennispartners als BICSI, DDA, Green IT Amsterdam en IT Room Infra. Kopij kan worden ingezonden in overleg met de redactie. Geplaatste artikelen vertegenwoordigen niet noodzakelijk de mening van de redactie. De redactie noch de uitgever aanvaarden enige aansprakelijkheid voor de inhoud van artikelen van derden, ingezonden mededelingen, advertenties en de juistheid van genoemde data en prijzen. Fotokopie en overname van artikelen, geheel of gedeeltelijk op welke wijze dan ook, is uitsluitend toegestaan na schriftelijke toestemming van de redactie en onder vermelding van: ‘overgenomen uit Datacenterworks, vakblad over de technische infrastructuur van datacenters’, met vermelding van de jaargang en het nummer.

die zich willen indekken tegen eventuele scha-

Noem het zoals u het wilt, maar ik denk dat

de als gevolg van acties door cybercriminelen.

ons land er goed aan doet om zich (nog) beter voor te bereiden op extremer weer. Laten

Jaap volgt de ontwikkelingen goed. Vorig jaar

we eens beginnen met data te verzamelen.

begon hij ineens over klimaatverandering. En

Achmea noemt in het persbericht over de

dan met name de mogelijke gevolgen daarvan

samenwerking met EIT al een aantal van

voor datacenters. ‘Want daar hebben we er in

100.000 schademeldingen op één dag, met

Nederland natuurlijk flink wat van, dus die be-

een totale schadepost van ruim 600 miljoen

drijven zullen wel met de nodige zorgen naar

euro. Een extreme situatie, maar wat gebeurt

al die hevige stormen en zware regenbuien kij-

er nog meer? Als er bijvoorbeeld zwaar on-

ken’. Of het een vraag of een constatering was,

weer plaatsvindt. Of extreme rukwinden bo-

liet hij in het midden.

men en vlaggenmasten uit de grond trekken.

Voor zover ik het weet is er nog geen op maat

Niemand die het weet, want niemand legt

van datacenters toegesneden verzekering be-

het vast. Wie pakt het op?

DCW MEI INHOUD

PRAKTIJK

‘DE NETWERKAANSLUITINGEN MOGEN GEEN BELEMMERING VORMEN’ EVENT

IT ROOM INFRA-EVENT INGRIJPEND VERNIEUWD

BLOG

RESTWARMTE

LAUWWATERVREES’ ROND ERNERGIE-UITWISSELING BIJ DATACENTERS NIET NODIG VISIE

HOE DEFINIEER JE DE VIER PRIMAIRE EDGE-ARCHTYPEN EN HUN TECHNOLOGISCHE EISEN?

VAN MONDIALE GROOTVERBRUIKER NAAR LEVERANCIER? KLIMAAT

DRIE PARTIJEN LANCEREN SCAN VOOR WATEROVERLAST

DCW MEI INHOUD

ONDERZOEK

WAT GEBEURT ER NU ECHT IN EEN RACK? - DEEL 2

12 STRATEGIE

DE 4-IN-1-METHODE VAN SIEMON

NIEUWS

MARKT

ALL IT ROOMS ONDERSTEUNT KLANTEN DOOR KRITISCH MEE TE DENKEN

COVERFOTO In de afgelopen tijd wordt de energietransitie steeds zichtbaarder. Het

NIEUWS VAN DDA

kabinet heeft besloten om in 2030 van het gas af te zijn uit Groningen. Er wordt gesproken dat over 4 jaar er geen nieuwe cv’s op gas worden geïnstalleerd. Diesel in personenauto’s is in één keer uit met als

NIEUWS VAN IT ROOM INFRA

BICSI-NIEUWS

effect dat omzetten in de verkoop kelderen. En in april werden de eerste Kamervragen gesteld over datacenters en energie.

AGENDA

EVENEMENTENKALENDER DATACENTERWORKS

LEES VERDER OP PAGINA

DCWMEI DECEMBER DCW DUTCH DATACENTER INDEX NOVEMBER 2017 DUTCH DATACENTER INDEX MEI 2018

6 6

PETER VERMEULEN PETER VERMEULEN DIRECTEUR RESEARCH TEKST DIRECTEURVAN VANPB7 PB7 RESEARCH TEKST

DDI DDI KLEINE AFKOELING 64/64 INVESTERINGEN NEMEN 65/67 IN HET TOE VOORUITZICHT VERDER De Dutch Datacenter Index toont momenteel een vrij stabiel beeld. De groei in vierkante meters en vermogen zwakt lichtjes terwijl de investeringen juist wat versnellen. De groei De groei zet Het laatste kwartaal van 2017 ziet eraf,zeer positief uit voor de Nederlandse datacenterwereld. blijft constant niveau. wordt net alsals detoonaangevend laatste jaren vooral gedreven sterkdus dooropeneen bevestigt dehoog sterke rol vanDe degroei Amsterdam regio datacenterknooppunt op door de groei vasteland. van colocatie. het Europese Voor de komende twaalf maanden lijkt de sterke groei wat af te gaan zwakken.

Terugkijkend op de laatste drie maanden is

vesteringen is juist wat verder toegenomen,

Hoewel we zien dat workloads het on-pre-

de groei in vierkante meter datavloer en in In november zien weopnieuw dat de groei binnen single gebruikt vermogen een paar punten

wat aangeeft dat er voldoende vertrouwen is tacenterbeslissers. Multi-tenant datacenters daarenonder datacenterbeslissers.

mises datacenter blijven verlaten door cloud, VOORUITBLIK hosting en colocatie, zien we ook dat decen-

tenant datacenters Over de afgelovertraagd. Op zichis isstilgevallen. dat niet ongebruikelijk pen drie maanden zijn er net zoveel in het eerste kwartaal van het jaardatacenters en daar-

tegen laten ook nu weer een zeer sterke groei zien

Voor workloads de drie maanden november, december en trale de bezemkasten verlaten en januari verwachten datacenters nog een kleine verplaatst worden naar de centrale server-

met hadden groeiendeweactiviteiten als datacenters afom deze vertraging in de met vorige nemende activiteiten, volgens de ondervraagde daanalyse ook al ingecalculeerd. De groei in in-

over de afgelopen drie maanden. geheel Zoals gebruikelijk zorgen vooralOver de het multi-tezien we wel dat het investeringsniveau nog altijd nant datacenters voor de groei, terwijl single wat achterblijft. tenant datacenters redelijk stabiel blijven.

versnelling ten opzichte De van datavloer de driemaandse room of datacenter. blijftterugvan blik. Ook single tenant datacenters verwachten wat dezelfde omvang, maar moet wel aan steeds groei, maar multi-tenant hogere eisen voldoen. datacenters gaan als een speer. Het optimisme zet voort als datacenterbeslissers naar 2018 kijken. Ook de nodige single tenant VOORUITBLIK datacenters verwachten groei. Maar lijkt Voor de komende drieweer maanden zien men we dat

Feb – Apr Mei - Jul + 12 mnd Vierkante meters in gebruik

Vermogen

Investeringen

Totaal

Multi-tenant

Single tenant

welgroei te verwachten groei wat wordt afgetopt. de stabiel dat op de een hoog niveau blijft voor wat betreft de vloeroppervlakte en het In 2018 zouden er wel eens veel vierkantegaat meters vermogen. De investeringsbereidheid in bij kunnen komen op de Nederlandse multi-tenant vergelijking met maart weer een puntje omdatacentermarkt. Er zijn lokale spelers, ook nieuwe, hoog. Deze licht toegenomen bereidheid om locaties aan het ontwikkelen. Ook de marktleiders, te investeren trekt zich door voor komenbijvoorbeeld Digital waardoor Realty, investeren op uitde 12 maanden, ook desterk algehele breiding. En de markt komt in eenmet fase een van volwas12-maandelijke vooruitblik punt senheid dat grote internationale spelers vinden dat omhoog wordt getild. ze het zich niet meer kunnen veroorloven om in de

Amsterdam regio aanwezig te zijn. Hoewel de vraag door de opkomst van colocatie en vooral hosting en clouddiensten sterk blijft groeien, is daarmee het Dutch Datacenter Index, Mei 2018

risico van overaanbod in 2018 zeer reëel.

■

NETWORKING@IT-SA Be a part of it-sa 2018 and take your company into a secure future. Europe’s leading trade fair for IT security is the only place where the industry’s who’s who come together every year.

Nuremberg, Germany 9 -11 October 2018

it-sa.de/en

DCW MEI EVENT

IT ROOM INFRA-EVENT INGRIJPEND VERNIEUWD Verduurzaming en security hoog op de agenda bij komende IT Room Infra event. Het is daarom noodzaak om het IT Room Infra-event, dat voor 13 november op de agenda staat, zo actueel en interessant mogelijk te houden voor de bezoeker. De stuurgroep en de programmacommissie heeft dit jaar vanuit voortdurende ontwikkeling tal van actuele thema’s op de agenda gezet die het evenement nog meer cachet zullen geven. De stuurgroep, onderdeel van de branchegroep IT Room Infra, werkt aan

van 7 procent. Dus we vroegen ons af: wat zoeken de bezoekers anno

het programma voor het IT Room Infra-event. Dat is ook nodig, want

2018 precies?”

het event bestaat al tien jaar. Eén van de besluiten van de stuurgroep is om dit jaar het IT Room Infra-event nog meer richting overkoepelende

“We hebben een aantal brainstorm workshops gehouden met onze le-

thema’s te sturen en nog minder op het aanprijzen van producten.

den en daarin hebben we onder andere de vraag gesteld: wat willen onze klanten precies zien? Daarbij komen thema’s als beveiliging, ener-

SPEERPUNT

gievoorziening en kostenbesparing naar voren. Op basis daarvan gaan

Gerbert-Jan Meijerink, werkzaam bij Schäfer IT-Systems en lid van

we lezingen opzetten”, vertelt Meijerink.

de stuurgroep, legt uit: “We hebben IT Room Infra opgericht met als speerpunt producten voor datacenters. Zoals oplossingen voor koeling,

GEWENSTE TRACKS

energie, infrastructuur, brandblussers en dergelijke. De meeste lezingen

Elbert Raben, voorzitter van de stuurgroep en werkzaam als Product

gingen daarover. Maar nu tien jaar verder merken we dat veel bedrijven

Manager IT-Infrastructuur bij Rittal, valt hem bij. “Door goed met de

dat al weten. En we zagen een lichte daling van het aantal bezoekers

leden te overleggen zitten we op de gewenste tracks voor het komende event. Een typisch voorbeeld is de track: ‘Sustainability’. Verduurzaming en het hergebruik van energie is veel belangrijker geworden dan een paar jaar geleden.” Het onderwerp verduurzaming staat daarmee nog hoger op de agenda dan bij de vorige events. Ook omdat server- en computerruimtes en datacenters een restproduct hebben dat interessant is voor de verduurzaming van Nederland: restwarmte. Ronald Udo, directeur van AP Nederland en actief bij het opstellen van het programma, zegt daarover: “Acht

DE PARALLELLE TRACKS IN 2018: 1. Always on! 2. Cost control 3. Risk & Security 4. Sustainability 5. ICT Trends

DCW MEI EVENT

Stuurgroep IT Room Infra: Max Alias (Croonwolter&dros), Ronald Udo (AP Nederland), Gerbert-Jan Meijerink (Schäfer IT-Systems), Elbert Raben (Rittal), Wasila El-Khattabi (FHI). Op de foto ontbreken Martin Matse (Perf-IT) en Paul Petersen (FHI).

jaar geleden spraken we nog over PUE’s (Power Usage Effectiveness).

aandurven, maar we kunnen eens gaan kijken of hij in een half uur een

We gaan het nu hebben over hergebruik of juist het niet gebruiken van

bedrijfswebsite binnen kan komen. Daar kun je veel van leren.”

energie. Ook onderwerpen als natuurlijke koeling, natuurlijke materialen en duurzaamheid zijn voor ons belangrijk.”

KOSTENBESPARINGEN Ook opties voor het behalen van kostenbesparingen staan hoog op de

DUURZAAMHEID

agenda, net als de track: ‘Always on’. Raben: “De beschikbaarheid van

Dat het onderwerp duurzaamheid in de datacenterwereld ook hoog op

data, en dat merken we aan alle kanten, wordt alleen maar belangrij-

de agenda staat, bleek bij de editie van 2017, zo vertelt Udo: “Vorig

ker. Daar hebben we vroeger bij IT Room Infra nog niet zoveel aandacht

jaar hadden we een lezing over de waterstofeconomie. Energieprofes-

aan besteed. Je moet natuurlijk zorgen dat je redundant bent, maar je

sor Ad van Wijk sprak daar. Dat was de best gewaardeerde lezing van

moet dit ook aan de software zijde goed regelen. Daar willen we nu

dat event. En dat is heel bijzonder, want dat heeft niet direct te maken

meer de focus op gaan leggen.”

met datacenters. Dat succes heeft ons ook doen besluiten om terug te gaan naar de leden. We hebben de focus gelegd op kennisover-

Om de vernieuwingen in de programmering beter voor het voetlicht te

dracht, het belichten van korte termijn trends en wat we nog verder

brengen, gaan FHI en de stuurgroep de plannen ook duidelijker com-

zien aankomen. Wat betekent het voor onze klanten en wat is jouw

municeren naar de buitenwereld. “We willen dit jaar de informatie die

verhaal daarbij.”

we hebben geformuleerd breder onder de aandacht brengen bij onze contacten, Online dus via LinkedIn, Facebook en Twitter. Op die manier

Een ander onderwerp wat aan bod zal komen op het komende event

willen we daar meer aandacht aan geven en er voor zorgen dat het

in november is de track: ‘Risk & Security’. Eén van de ideeën is om een

event beter bezocht zal worden”, vertelt Meijerink.

hacker aan het werk te zetten. Meijerink: “ We hebben de werktitel ‘Van hek tot hacker’. Hoe kun je bijvoorbeeld via IoT (Internet of Things) een

Hoewel het uiteindelijke programma voor IT Room Infra nog niet volledig

datacenter binnenkomen?“

rond is, beloven de heren dat met deze ‘verversing’ het event nog inte-

Ronald Udo heeft daar ook ideeën over: “We zitten er aan te denken

ressanter zal zijn dan voorgaande jaren. Het kennisevent zal dit jaar op

om een white hat-hacker uit te nodigen. Ik weet niet of bezoekers het

13 november plaatsvinden in 1931 Congrescentrum ’s-Hertogenbosch.

DCW MEI RESTWARMTE

‘LAUWWATERVREES’ ROND ENERGIE-UITWISSELING BIJ DATACENTERS NIET NODIG Benutting van restwarmte uit datacenters is actueel en wordt elke dag relevanter. De ambitieuze klimaatdoelstellingen en de uitfasering van Gronings gas vragen om duurzame alternatieven voor warmte. Na de interne efficiencyverbetering van de koeling, kan energie-uitwisseling met de omgeving een logische vervolgstap zijn in de verduurzaming van datacenters. Warmte-uitwisseling van datacenters is niet alleen een lonkend perspectief, maar wordt op diverse plaatsen in Nederland al succesvol toegepast. Om lessen te trekken uit deze geslaagde projecten en het potentieel breder onder de aandacht te brengen heeft Berenschot, in opdracht van Nederland ICT en RVO, een MJA3-verkenning gedaan naar succesvoorbeelden.

In het regeerakkoord van Rutte III is voor 2030

oproept de cv-ketel per 2021 al uit te faseren

en maakt een gasaansluiting overbodig.

een CO2-reductie van 49% aangekondigd. In het

als verwarmingsoptie. Voor het invullen van de

De afgekoelde retourtemperatuur zorgt voor

nieuwe klimaatakkoord wordt het plan nader

warmtevraag is het gebruik van lage tempera-

een efficiënte koeling voor het datacenter. Zo

uitgewerkt voor gebouwde omgeving, elektri-

tuur warmtenetten in combinatie met efficiënte

kunnen zowel de afnemer van de warmte als

citeit, mobiliteit, landbouw en industrie. Zo is

(hoge COP) warmtepompen één van de moge-

de gebouwde omgeving verantwoordelijk voor

lijkheden. Deze optie is specifiek kansrijk voor

ruim 30% van het totale energieverbruik in Ne-

nieuwbouwsituaties en collectieve of grotere

derland. Hierbij wordt verwarming, het meren-

afnemers. [figuur 1]

deel van de energievraag, momenteel nog voor 90% ingevuld met aardgas.

LAGE TEMPERATUUR-WARMTE

De urgentie om dit aardgasverbruik terug te

Naast hybride warmtepompen en volledige

dringen blijkt uit verschillende ontwikkelingen.

elektrificatie bieden warmtenetten een goed

Allereerst moet de bestaande gebouwde omge-

alternatief voor fossiel gas. Binnen warmtenet-

ving in 2050 volledig CO2-arm zijn. Dit betekent

ten wordt onderscheid gemaakt tussen hoge

dat gemiddeld 200.000 woningen per jaar de

temperatuur (70 tot >100) en lage temperatuur

transitie moeten maken naar aardgasvrij. Daar-

warmtenetten. Kenmerkend voor de lage tem-

naast is afgesproken dat aan het eind van de ka-

peratuur warmtenetten is dat - in ieder geval

binetsperiode nieuwe gebouwen ook niet meer

voor het tapwater - een opwaardering bij de af-

op aardgas worden verwarmd. Tot slot is, op ini-

nemer nodig is. Restwarmte uit datacenters van

tiatief van Berenschot, een manifest opgesteld

circa 20-25 °C biedt een goede basis voor effi-

waarin een verscheidenheid aan organisaties

ciënte opwaardering in gebouwen en woningen figuur 1

DCW MEI RESTWARMTE

AART KOOIMAN ADVISEUR ENERGIETRANSITIE BIJ BERENSCHOT JEROEN VAN DER TANG PUBLIC POLICY MANAGER DUURZAAMHEID BIJ NEDERLAND ICTT TEKST

figuur 2

de afnemer van koude profiteren van de ener-

• Nabijheid van warmtevraag - De belangrijkste

bevindingen van de inventarisatie besproken

gie-uitwisseling. In vergelijking tot andere rest-

kostenpost bij warmte-uitwisseling is de infra-

met betrokken datacenters en stakeholders van-

warmtebronnen zijn datacenters uitermate be-

structuur. Daarom is de nabijheid van warmte-

uit de overheid en de energiesector. Op basis

trouwbaar en zijn de langetermijnvooruitzichten

vraag de belangrijkste succesfactor.

daarvan worden de volgende aanbevelingen gedaan voor opschaling van restwarmte gebruik

gunstiger dan sommige hoge temperatuur bron-

• Waterkoeling als koelmethode - Bij een wa-

nen in de energiesector of industrie. Daarnaast

tergekoeld datacenter is het plaatsen van een

van datacenters:

is er minder warmteverlies bij het transporteren

warmtewisselaar om de warmte uit te kop-

• Opnemen van datacenters als lage tempe-

van warmte op lagere temperaturen.

pelen makkelijker en efficiënter dan bij een

ratuur bronnen in de nationale energie- en

luchtgekoeld datacenter.

warmteatlas en regionale kaarten en plan-

VERSCHILLENDE OPTIES

• Toepassing WKO-systeem - Het gebruik van

nen… zodat overheden deze optie voor 2021

In de praktijk zien we verschillende technische

warmte-koudeopslag (WKO-systeem) biedt

kunnen meenemen in de regionale energie-

oplossingen voor de warmte-uitwisseling met

de mogelijkheid om het warmtevraag- en

plannen, waarin ze aangeven welke wijken

gebouwen in de omgeving. Voorbeelden van

warmte-aanbodpatroon op elkaar af te stem-

op welke manier gasloos worden. Daarnaast

directe levering zijn het datacenter van Previder

men.

is het nuttige informatie voor marktpartijen.

met het kantoor van ODIN in Hengelo en het

• Een bevlogen trekker met verstand van zaken

• Identificeren van het nationaal/regionaal reëel

nieuwe project van NLDC, met onder meer een

- In alle Nederlandse succesvoorbeelden was

potentieel van restwarmte uit datacenters

zwembad en tuinder in Aalsmeer, dat dit jaar

een bevlogen initiatiefnemer of ambassadeur

en kansrijke locaties… door een scan van de

gerealiseerd zal worden. WKO’s kunnen worden

betrokken, met zowel gevoel voor de com-

lokale afzetmogelijkheden van warmte in de

ingezet als buffer, zoals bij de ATES-systemen

plexe inhoud als voor het proces.

omgeving van de datacenters, om te komen tot een reëel potentieel voor warmte-uitwis-

van datacenters met al dan niet gedeelde bron-

• Commitment van betrokken partijen gedu-

nen, waarbij op een indirecte manier energie

rende de lange planfase - Projecten rondom

wordt uitgewisseld.

de benutting van restwarmte uit datacenters

• Faciliteren van procesbegeleiding en stake-

Een meer directe vorm van warmte-uitwisseling

kenmerken zich door de relatief lange planfa-

holdermanagement bij kansrijke locaties…

vindt plaats bij datacenters die zijn aangesloten

se en vragen commitment en creativiteit om

om meerdere projecten tegelijk te kunnen fa-

op een lage temperatuur warmtenet. Neder-

te komen tot een optimale oplossing.

ciliteren, wat nodig is gezien het innovatieve

seling.

karakter, de complexiteit qua organisatie en

landse voorbeelden hiervan zijn NLDC op de

• Verplichting en facilitering aansluiting op

High Tech Campus Eindhoven en het datacenter

warmtenet - In landen waar warmtenetten

van APG in Heerlen, dat is aangesloten op het

gebruikelijk zijn, zoals Finland, is de aanslui-

• Verbeteren van de businesscase voor investe-

netwerk van Mijnwater. In Scandinavië, waar

ting op een bestaand warmtenet verplicht. In

ringen in lage temperatuur infrastructuur. Dit

warmtenetten veel gebruikelijker zijn dan hier,

Nederland gaat het om nieuwe initiatieven

is een belangrijk breder thema voor het nieu-

zijn er meer voorbeelden van datacenters die

die afhankelijk zijn van meerdere partijen

we klimaatakkoord om te komen tot structu-

zijn aangesloten op een warmtenet. [figuur 2]

(aanbod-infra-vraag). Daarom is stimulering

reel goede condities voor alle alternatieven

en facilitering hier meer op zijn plaats.

voor gas.

de nieuwe samenwerkingsvormen.

SUCCESFACTOREN Het onderzoek van Berenschot heeft zes suc-

AANBEVELINGEN VOOR OPSCHALING

De publicatie Restwarmte uit datacenters is

cesfactoren voor restwarmte uit datacenters ge-

Tijdens een werkbezoek aan het datacenter van

beschikbaar op:

ïdentificeerd:

Digital Realty en een diner bij SURFsara zijn de

www.nederlandict.nl/digitaalduurzaam/

DCW MEI STRATEGIE

HET ONTWERPEN VAN DATACENTERS:

DE 4-IN-1-METHODE VAN SIEMON De fysieke laag speelt een cruciale rol in het vermogen van een datacenter om goed in te spelen op de groeiende eisen van gebruikers en de snelle veranderingen in de bedrijfsvoering. Een juiste selectie van de vier belangrijkste ontwerpelementen die hierbij een rol spelen - architectuur, bekabelingsinfrastructuur, stroomdistributie en kasten - zal ervoor zorgen dat een datacenterfaciliteit flexibel, schaalbaar en beheersbaar is en dit ook in de toekomst blijft. Een nieuwe, vooraf geconfigureerde en bovendien modulaire ontwerpbenadering biedt hier uitkomst. Alberto Zucchinali van Siemon analyseert in dit artikel hoe de verschillende componenten op de fysieke laag en de nieuwe ontwerpbenadering het een datacenter mogelijk maken om te voldoen aan de huidige en toekomstige bedrijfsbehoeften.

Ruimtebeslag ofwel de hoeveelheid ruimte die de infrastructuur in-

PRE-TERMINATED

neemt. Dat is tegenwoordig een van de belangrijkste overwegingen bij

Het feit dat de bekabeling tussen de kasten is geplaatst, heeft grote in-

het ontwerp van een datacenterinfrastructuur. Door de sterk toegenomen

vloed op de flexibiliteit van systemen die in een datacenter staan opge-

hoeveelheid apparatuur per oppervlakte-eenheid groeit bovendien de

steld en de mogelijkheden om deze verder uit te breiden. De backbone is

hoeveelheid data- en stroomkabels in kasten. Deze bekabeling dient des-

in een modern datacenter gebaseerd op glasvezelbekabeling. Het selec-

ondanks efficiĂŤnt te worden geplaatst en beheerd.

teren van een toekomstbestendige oplossing levert interessante mogelijkheden op om tot besparingen op toekomstige investeringen te komen

ZERO-U

(capex). Ook ontstaat hiermee een eenvoudig migratiepad naar hogere

Door kasten in een bay-vorm te plaatsen kan hiervoor een zeer flexibele

snelheden en wordt downtime voorkomen. Zo garandeert het gebruik

oplossing worden gevonden. Zeker als bovendien een zogeheten gedeel-

van reeds in de fabriek afgemonteerde en geteste kabels in pre-termina-

de Zero-U-ruimte tussen de racks aanwezig is. Hierbij wordt de bekabeling

ted trunking-oplossingen maximale channel throughput, zonder dat hier-

niet opgenomen in de kabinetten zelf, maar aangebracht in de verticale

in variaties kunnen ontstaan die het gevolg zijn van de termination van

opening tussen de kasten. Dit wordt ook wel Zero-U-patching genoemd.

kabels die op locatie in het datacenter tot stand is gebracht.

Door deze manier van werken komt horizontale montageruimte in de

Pre-terminated trunking-oplossingen zijn veelal opgebouwd uit hoog-

kast vrij. Hierdoor kan in de toekomst nieuwe netwerkapparatuur worden

waardige glasvezelkabels en componenten die de huidige 10, 40 en 100

bijgeplaatst zonder dat hiervoor additionele kasten nodig zijn. Het aantal

Gbps-toepassingen ondersteunen. Deze bieden echter ook een kant-en-

kabinetten in het datacenter kan hierdoor zelfs met 20% worden vermin-

klaar migratiepad naar 40 en 100 Gbps, evenals toekomstige 200 Gbps

derd, waardoor kostbare vloerruimte wordt bespaard. Tegelijkertijd wordt

-toepassingen en meer. Dankzij het flexibele ontwerp kunnen eenvou-

het kabelbeheer en de toegang tot de kabels verbeterd. Doordat beka-

dig extra connecties worden toegevoegd, waardoor het datacenter een

beling zich nu in een eigen speciale ruimte tussen de kasten in bevindt,

schaalbare oplossing biedt.

is het veel eenvoudiger om wijzigingen in de kabinetten door te voeren en ontstaat bovendien een onbelemmerde toegang tot de geplaatste ap-

POWER DISTRIBUTION UNITS

paratuur.

Net als bij bekabeling is de juiste selectie van stroomdistributie-eenheden

DCW MEI STRATEGIE

ALBERTO ZUCCHINALI MANAGER DATA CENTRE SOLUTIONS AND SERVICES BIJ SIEMON TEKST

DCW MEI STRATEGIE

DATACENTERARCHITECTUUR Ten slotte speelt ook de architectuur van het datacenter een belangrijke rol bij het realiseren en handhaven van de flexibiliteit en beheersbaarheid van de dienstverlening. Het verdient hierbij aanbeveling om voor de gestructureerde bekabeling te werken op basis van het Any-to-All-model. Deze architectuur wordt niet voor niets sterk aanbevolen door alle internationale datacenternormen, zoals EN-50600. Deze architectuur maakt gebruik van centrale locaties voor patching. Hierdoor kunnen servers worden geplaatst waar dit het meest zinvol is ten aanzien van stroom en koeling. Op deze manier wordt voorkomen dat we met afstandsbeperkingen van punt-tot-punt kabels te maken krijgen. Ook behoeven we ons dan geen zorgen te maken over het gebruik en de beschikbaarheid van switch-poorten. Daarnaast elimineert deze manier van werken de extra kosten voor stroom en onderhoud voor additionele switches die zijn gekoppeld aan een Top of Rack (ToR) configuratie. Dit ontwerp maakt een geleidelijke groei van de capaciteit en een eenvoudig beheer van de infrastructuur mogelijk, aangezien alle apparatuur via - zeg maar - ‘vaste bekabeling’ is verbonden met een of meer volledig passieve zones. Deze zones worden vervolgens gebruikt voor eenvoudige dagelijkse patching die bovendien op een veilige manier kan plaatsvinden. VIER IN ÉÉN In het ideale geval worden al deze essentiële componenten in de fysieke laag van het datacenter ondersteund met één oplossing. Daarmee wordt het ontwerpen van een datacenterinfrastructuur natuurlijk aanzienlijk vereenvoudigd. Terwijl ook veel van de uitdagingen kunnen worden voorkomen waar we momenteel nog mee worstelen ten aanzien van het plannen van een infrastructuur van datacenters en colo-faciliteiten. (PDU’s) van groot belang. Het stroomverbruik in datacenters is vandaag de dag zo groot, dat het beheren en optimaliseren van de stroomcapaci-

Interessant genoeg zijn sinds enige tijd inderdaad dit soort - zeg maar -

teit helpt om de energiekosten te verlagen. Intelligente PDU’s zijn hierbij

4-in-1-oplossingen beschikbaar. Het gaat hierbij met name om voorgecon-

een effectief hulpmiddel. Door op efficiënte wijze vermogensfuncties te

figureerde datacentercompartimenten die een aantal voordelen bieden:

beheren, maken zij niet alleen energiebeheer mogelijk, maar kunnen zij

een sterk vereenvoudigde planning, gemakkelijke schaalbaarheid, goede

ook potentiële problemen detecteren en voorkomen. Hierdoor helpen zij

beheersbaarheid en bovendien een snelle ingebruikname van capaciteit.

om de uptime te garanderen en eventuele problemen snel op te lossen. KANT-EN-KLAAR Afhankelijk van de eisen en wensen van het datacenter en zijn gebrui-

Voorgeconfigureerde datacenter-kabinetten zijn vooraf reeds af-fabriek

kers is het ook mogelijk om het energieverbruik te monitoren. Dit kan

voorzien van componenten zoals glasvezel- of koperverbindingen,

gebeuren op het niveau van power strips of per individuele poort. Klei-

stroomdistributie-eenheden (PDU’s), oplossingen voor kabelmanage-

nere datacenters vinden het controleren van het verbruik per strip veelal

ment en eventueel nog andere accessoires. Ze arriveren kant-en-klaar

voldoende. Grotere datacenters geven echter meestal de voorkeur aan

bij het datacenter en zijn vooraf reeds voorzien van alle gewenste en

het analyseren van het verbruik per poort. Op basis daarvan kunnen ook

benodigde componenten. Het grote voordeel voor het datacenter hierbij

andere metingen en analyses worden gedaan. Denk aan de verhouding

is dat het niet langer nodig is om alle individuele componenten separaat

tussen energieverbruik en CPU-gebruik. Hierdoor ontstaat bijvoorbeeld

te bestellen en te ontvangen, waarna alle componenten op zaal in hun

een goed beeld van de doeltreffendheid van het servergebruik, de effec-

specifieke kast dienen te worden geplaatst. Deze kant-en-klare racks ver-

tiviteit waarmee compute-voorzieningen worden ingezet of de effectivi-

eisen na levering enkel nog eindverbindingen en het installeren van de

teit van de opslagcapaciteit.

actieve apparatuur.

DCW MEI STRATEGIE

Werken op basis van deze 4-in-1-aanpak betekent dat vooraf specifieke typen kabinetten kunnen worden ontworpen op basis van functie of toepassing. Een datacenter kan bijvoorbeeld verschillende vooraf geconfigureerde kastontwerpen hebben voor servers, Storage Area Networks (SAN) of bijvoorbeeld netwerkkasten. Het is echter ook mogelijk specifieke kasten te ontwerpen op basis van capaciteit, zoals kabinetten van 5 kW of 10 kW. Een groot voordeel van deze aanpak is verder dat elke kast kan worden geïdentificeerd aan de hand van één uniek klantspecifiek onderdeelnummer en de bijbehorende prijs. Dit maakt het mogelijk dat op heel eenvoudige wijze een capaciteitsplanning kan worden ingevuld door aan de hand van één bestelnummer specifieke kasten te bestellen en bij te plaatsen.

‘ DOOR DE STERK TOEGENOMEN HOEVEELHEID APPARATUUR PER OPPERVLAKTE-EENHEID GROEIT BOVENDIEN DE HOEVEELHEID DATA- EN STROOMKABELS IN KASTEN

‘

SCHALEN MET PODS Voorgeconfigureerde kasten sluiten naadloos aan op het idee van een modulaire ontwerpaanpak van datacenters. Deze manier van werken kenmerkt zich door het gebruik van standaard subeenheden - de zogenaamde pods. Deze pods bestaan meestal uit groepen van kasten.

van enerzijds kosten en anderzijds resources die nodig zijn voor het soe-

Hoewel de aanduiding ‘pod’ ook kan verwijzen naar een op specifieke

pel en op basis van een goede planning uitbreiden van een datacenter.

doelstellingen gebaseerde groep van kasten, bestaan ze in de praktijk

Het implementatieproces van de eerste pod, met daarbij dus de eisen

vaak uit twee symmetrische rijen van kasten die zijn geconfigureerd in

die gesteld worden aan netwerk, compute, opslag, voeding, koeling en

een lay-out met warme en koude gangpaden en waarbij veelal gebruik

ruimte, kan voor toekomstige pods heel eenvoudig worden herhaald.

wordt gemaakt van een strikte scheiding van warme en koude lucht.

Datacenter managers weten dus wat ze kunnen verwachten en behoeven niet meer te werken op basis van de uit het verleden zo herkenbare

Vergeleken met traditionele ontwerpmethoden waarbij de groei op ba-

ad hoc uitbreidingen en upgrades.

sis van behoefte wordt geadresseerd, zorgen pods voor een eenvoudige en soepele schaalbaarheid van het datacenter, omdat ze gemakkelijk

CONCLUSIE

kunnen worden herhaald wanneer het datacenter groeit. Klanten kun-

Moderne datacenters vereisen een zorgvuldige analyse van tal van ont-

nen het datacenter op een meer voorspelbare manier schalen met de

werpaspecten. Alleen dan kunnen we tot een adequate infrastructuur-

initiële pod - ofwel de pod die is ontworpen en geïmplementeerd op

planning komen. Die planning is van cruciaal belang om te komen tot

dag één - en die dient als een sjabloon voor incrementele build-outs

voorzieningen voor de langere termijn. Een zorgvuldige selectie van de

met extra pods.

componenten op de fysieke laag is daarbij zeer belangrijk. Voeg daarbij nieuwe methoden zoals de 4-in-1-oplossing die in dit artikel is bespro-

Pods zijn dus opgebouwd uit voorgeconfigureerde kasten die bovendien

ken en het zal duidelijk zijn dat moderne datacenters een sterk verbe-

een specifiek onderdeelnummer kennen en voor een specifieke prijs

terde schaalbaarheid en flexibiliteit kennen, terwijl het beheer van de

beschikbaar zijn. Daarmee bieden pods een voorspelbare combinatie

infrastructuur drastisch kan worden vereenvoudigd.

DCW MEI ONDERZOEK

WAT GEBEURT ER NU ECHT IN EEN RACK? - DEEL 2 In het vorige nummer van DatacenterWorks hebben we geconstateerd dat in een rack ‘van nature’ lucht stroomt door openingen in de fysieke scheiding. De fans van de IT-apparatuur blazen lucht van voor naar achter in de kast en de lucht ‘recirculeert’ van achter naar voren door de weerstand van de deuren. In dit nummer kijken we naar de temperatuureffecten daarvan. In deze serie artikelen tonen we u door middel van experimenten ‘wat

die open en dicht kan, een workhorse server (HP DL380-GL7, 2U,

er nou echt gebeurt in een rack’:

500W, 2 x 6 cores, 8 HDD’s) met regelbare workload en voorzien

1. Luchtstromen in een standaard rack

van flow-indicatoren en temperatuur- en drukmeters. De voor- en

2. Temperatuureffecten van luchtstromen

achterdeurmodule zijn voorzien van gaasprofiel uit een reguliere

3. (Precies) regelen van luchtstromen en effecten

Dell-kast en de oppervlakte ervan representeert een volle kast.

4. Veilig uitlezen van server-inlaattemperaturen

Met de choke-module kan de lucht worden afgeknepen. Met de

5. ‘Killing the beast’, hoever kan je gaan met een server?

fan/heater-module kan extra lucht - ‘voordruk’ - worden gemaakt

6. Wat betekent dit alles nu voor datacenters in real life?

en hete lucht worden gemaakt. Met de air collector-module, tenslotte, kan de temperatuur aan de achterkant van de kast worden

Om te zien wat er in een rack gebeurt hebben we een volledig

gemeten. Kortom, het GlassDC is representatief voor een volle kast

doorzichtige testopstelling ontwikkeld, waarmee je alle klimato-

in een datacenter, maar waarin je alles kunt zien en waarmee je

logische omstandigheden kunt instellen van een ‘normaal’ data-

dingen kunt doen die normaal gesproken tot ontslag op staande

center tot aan die van een datacenter ‘from hell’: The GlassDC. Het

voet zouden leiden. Zelf uitproberen? Dat kan in onze workshop:

GlassDC bestaat uit een 3U rack-module met een fysieke scheiding

info@wcoolit.com

DCW MEI ONDERZOEK

MEES LODDER EN WILLEM VAN SMAALEN WCOOLIT TEKST

EXPERIMENT 2: TEMPERATUUREFFECTEN VAN LUCHTSTROMEN We hebben vastgesteld dat lucht recirculeert in een rack dat zich bevindt in een ruimte zonder extra ventilatie. We kunnen ten aanzien van mogelijke temperatuureffecten een aantal basale vragen stellen - laten we makkelijk beginnen: 1 Is er een temperatuurverschil tussen aan- en afvoerlucht bij IT-apparatuur? [ nee / ja, constant / ja, variabel ] 2 Wat is het effect van recirculerende lucht op de inlaattemperatuur van de server? [ geen / temperatuur stijgt / temperatuur daalt ] 3 Hoe groot is het temperatuureffect van recirculerende lucht? (En wat vind je zelf klein of groot?) [ geen / klein / groot ] 4 Kan de constructie van de IT-apparatuur effect hebben? [ geen / klein / groot ] 5 Kan de plaatsing van IT-apparatuur effect hebben? [ geen / klein / groot ] Als je jouw kennis of intuĂŻtie wilt testen, is dit een mooi moment om de antwoorden te beredeneren en voor jezelf op een briefje te schrijven, voordat je verder leest op pagina 20.

DCW MEI VISIE

HOE DEFINIEER JE DE VIER PRIMAIRE EDGE-ARCHETYPEN EN HUN TECHNOLOGISCHE EISEN? Edge computing is in een aantal jaren uitgegroeid tot een van de meest besproken trends in de IT-wereld. Grand Valley Research verwacht tussen 2018 en 2025 een samengesteld jaarlijks groeipercentage (CAGR) van 41 procent voor edge computing. Maar omdat de technologie best nieuw is, zijn er geen of weinig bronnen over het hele edge-ecosysteem. Daarom staan hieronder de vier primaire edge-archetypen en hun technologische eisen. TOEGENOMEN IP-VERKEER

ONDERZOEK VERTIV

Bijna elke branche erkent de beperkingen om gebruikers en opkomen-

Vertiv analyseerde de gebruikssituaties binnen het edge-ecosysteem en

de technologieën te ondersteunen via gecentraliseerde IT-infrastructu-

identificeerde vier hoofd-archetypen voor edge-toepassingen:

ren. Edge computing brengt storage en computing dichter bij gebruikers

• GEGEVENSINTENSIEF

en apparaten. Die verschuiving is noodzakelijk vanwege de toegeno-

• GEVOELIG VOOR MENSELIJKE LATENTIE

men connectiviteit van apparaten en gebruikers en de enorme gege-

• GEVOELIG VOOR LATENTIE TUSSEN MACHINES

vensvolumes die deze genereren en verbruiken.

• LEVENSBELANG

Volgens de Cisco Visual Networking Index bedroeg de omvang van het

Het onderzoeksteam identificeerde en beoordeelde meer dan honderd

wereldwijde IP-verkeer in 2016 1,2 zettabyte. In 2021 is dat waarschijn-

gebruikssituaties voor edge-technologie. Uiteindelijk is deze aanvanke-

lijk verdrievoudigd tot 3,3 zettabyte. Eveneens verwacht Cisco dat het

lijke lijst voor een gedetailleerdere analyse teruggebracht tot de 24 die

aantal met IP-netwerken verbonden apparaten in 2021 driemaal de

de grootste invloed zullen hebben op IT-infrastructuur.

wereldbevolking zal zijn. Dat komt neer op ruim 23 miljard verbonden apparaten in slechts drie jaar. Andere bedrijven doen soortgelijke voor-

DE VIER ARCHETYPEN

spellingen: Gartner verwacht in 2020 20,8 miljard aangesloten appa-

• Gegevensintensief - Dit archetype omvat gebruikssituaties waarbij

raten, IDC 28,1 miljard en IHS Markit 30,7 miljard. De veranderingen in

de hoeveelheid gegevens het onpraktisch maakt om gegevens direct

de compute- en storage-infrastructuur die nodig zijn om de slimme en

via het netwerk naar de cloud of van de cloud naar het gebruikspunt

verbonden toekomst te ondersteunen, met name op lokaal niveau, zijn

te versturen. Dit kan zijn vanwege het gegevensvolume, de kosten of

aanzienlijk.

de bandbreedte. Voorbeelden van gegevensintensieve archetypes zijn slimme steden, slimme fabrieken, slimme woningen en/of gebouwen. Maar ook de distributie van hd-content, high-performance computing, virtual reality en de digitalisering van olie en gas. Het meest bekende voorbeeld is de distributie van hd-content waarbij grote contentproviders, zoals Amazon en Netflix, actief samenwerken met co-locatieaanbieders om hun netwerken uit te breiden. Op deze manier kan edge computing gegevensintensieve videostreaming dichter bij gebruikers brengen om de kosten en latentie te verminderen. In 2016 was video verantwoordelijk voor 73 procent van alle IP-verkeer en verwacht wordt dat dit in 2021 is toegenomen tot 82 procent, omdat het streamen van video en virtual reality blijft groeien.

DCW MEI VISIE

GUIDO NEIJMEIJER COUNTRY MANAGER BENELUX VAN VERTIV TEKST

• Gevoelig voor menselijke latentie - Dit archetype omvat gebruiks-

functioneren over de meest recente gegevens beschikken. Dit geldt ook

situaties waarbij diensten zijn geoptimaliseerd voor gebruik door de

voor drones geschikt voor e-commerce en het afleveren van pakketjes.

mens. Snelheid is een belangrijke eis. Een vertraagde levering van gegevens heeft namelijk een negatieve invloed op de ervaring van een

VOORUIT KIJKEN

gebruiker. Dit kan zorgen voor een afname van de omzet en de winstge-

Edge computing blijft evolueren en uitbreiden. Het is dus zaak om dui-

vendheid van een verkoper. Enkele voorbeelden zijn slimme retail, aug-

delijkheid en eenvoud te scheppen. Vooral op het gebied van de be-

mented reality, website-optimalisatie en de verwerking van gesproken

drijfskritische infrastructuur die onmisbaar is om de toekomst van edge

taal. Zo hebben vertragingen effect op sitebezoekers. Google heeft vast-

computing te ondersteunen. Dit kan door onder andere edge-toepassin-

gesteld dat een extra vertraging van 500 milliseconden in de reactietijd

gen te bekijken vanuit het oogpunt van de meest impactvolle archety-

van een pagina 20 procent minder verkeer opleverde, en Yahoo stelde

DEFINING van “THEdichtbij EDGE”:te A SIMPLIFIED APPROACH pen. En door de ontwikkeling blijven volgen. TO UNDERSTANDING A DIGITAL ECOSYSTEM

vast dat een vertraging van 400 milliseconden 5 tot 9 procent minder verkeer opleverde. Dit effect strekt zich ook uit naar betalingsverwer-

The digital world is changing how we live and do business... and vice versa.

king. Amazon stelde vast dat een vertraging van 10 milliseconden in de

CURRENT STATE

FUTURE STATE

DATA MEETS CONSUMPTION EDGE TODAY

DATA MEETS THINGS EDGE TOMORROW

betalingsverwerking een daling van 1 procent van de omzet opleverde. Gecentraliseerde goedkeuring via een wachtwoord duurde gemiddeld 7

DEEP LEARNING

STORAGE

seconden. De overgang naar lokale verwerking bracht de tijd terug naar

CLOUD

600 milliseconden, een verbetering van 6.400 milliseconden, waarbij

Complex Analytics Minutes, Hours, Days

DISTRIBUTION

elke 100 milliseconden in potentie 1 procent extra omzet oplevert.

DEDUCTION Complex Validation Seconds

FOG

DECISION

CONSUMPTION

• Gevoelig voor latentie tussen machines - Snelheid is ook het bepa-

Data Generation Binary Decisions Milliseconds

EDGE

lende kenmerk van dit archetype. Het omvat de arbitragemarkt, smart grid, slimme beveiliging, real-time analyse, distributie van content met With about 231 billion connected devices estimated to be in use by 2021, Vertiv decided to analyze the universe of edge use cases.

een lage latentie en oorlogssimulaties. Omdat machines gegevens veel sneller kunnen verwerken dan mensen zijn de gevolgen van een langzame levering veel groter dan bij het vorige archetype. Zo zijn bijvoorbeeld de systemen die gebruikt worden bij geautomatiseerde financiële transacties, zoals de handel in grondstoffen en aandelen, latentiegevoelig. In deze situaties kunnen prijzen binnen milliseconden verande-

We identified the top 24 use cases, based on projected growth, criticality and financial impact. These cases were analyzed for common characteristics such as Bandwidth, Latency, Availability and Security, and were categorized into one of 4 archetypes.

ren. Systemen die niet over de nieuwste gegevens beschikken als deze nodig zijn, kunnen transacties niet optimaliseren, waardoor mogelijke

4 EDGE ARCHETYPES

winsten omgezet worden naar verliezen. Volgens een onderzoek van de Tabb Group kan een broker per milliseconde wel 4 miljoen dollar aan inkomsten verliezen als zijn digitale handelsplatform 5 milliseconden

DATA INTENSIVE

achterloopt op dat van de concurrentie. Andere voor latentie tussen ma-

HUMAN LATENCY SENSITIVE

MACHINE TO MACHINE LATENCY SENSITIVE

LIFE CRITICAL

chines gevoelige toepassingen zijn slimme beveiligingssystemen die op beeldherkenning vertrouwen, en real-time analyses. Virtual Reality High Definition Content Distribution High Network Infrastructure Costs Smart Home/Building Smart Cities Smart Factory Industry 4.0 Oil & Gas Platform Digitization High Performance Computing Restricted Connectivity

• Levensbelang - Dit archetype omvat gebruikssituaties die een directe invloed hebben op de gezondheid en veiligheid van de mens. Snelheid en betrouwbaarheid zijn daarom essentieel. Voorbeelden van dit archetype zijn slim transport, digitale gezondheid, connected en/of autonome voertuigen, autonome robots en drones. Verder zijn autonome voertuigen sneller ontwikkeld dan verwacht. Een aantal autofabrikanten en technologische bedrijven test nu al actief voertuigen. Bij de

BANDWIDTH

LATENCY

meeste van deze voertuigen zit een bestuurder klaar om de bediening

AVAILABILITY

SECURITY

over te nemen, zodra problemen optreden om zo risico’s te beperken. Maar in de nabije toekomst zullen bestuurderloze voertuigen en transportsystemen de weg op gaan. Als deze systemen niet over de benodigde gegevens kunnen beschikken als ze deze nodig hebben, kunnen de gevolgen rampzalig zijn. Autonome voertuigen moeten dus om veilig te

High Need

Speed Matters - Web Site Optimization Augmented Reality & Haptic Computing Smart Retail - e.g. Amazon Go Natural Language (Voice)

LATENCY

Low Latency Content Distribution Real time analytics Arbitrage Market Smart Security Image/Facial Recognition Smart Grid Defense Force Simulation

BANDWIDTH

Digital Health Connected & Autonomous Cars Drones Smart Transportation & Logistics Autonomous Robots

BANDWIDTH

LATENCY

AVAILABILITY

LATENCY

SECURITY

BANDWIDTH

Medium Need

Get the full report here: Defining Four Edge Archetypes and their Technology Requirements. Vertiv is building on this initial archetype work to define specific technology requirements and configurations for each archetype. Stay tuned for more at VertivCo.com/Edge. 1

Cisco Visual Networking Index

© 2018 Vertiv Co. All rights reserved. Vertiv and the Vertiv logo are trademarks or registered trademarks of Vertiv Co. All other names and logos referred to are trade names, trademarks or registered trademarks of their respective owners. While every precaution has been taken to ensure accuracy and completeness herein, Vertiv Co. assumes no responsibility, and disclaims all liability, for damages resulting from use of this information or for any errors or omissions. Specifications are subject to change without notice. (R4/18)

DCW MEI ONDERZOEK

EXPERIMENT EN WAARNEMING

is met rook te zien dat warme lucht gedeeltelijk recirculeert door de

Ons experiment voeren we uit in een opstelling van een rack met deu-

extra ventilatiegaten, die sommige van dit soort (oudere) apparaten

ren. Met analoge thermometers meten we de temperatuur van de lucht

hebben tussen front en interne fans.

vóór server en de temperatuur van de lucht die we achter de server

4. Zware routers, zoals deze HP ProCurve switch, zuigen vaak lucht aan

verzamelen in de Air Collector Module.

de zijkant aan en draaien zo volledig in warme lucht.

1. Bij gesloten fysieke scheiding wijzen de thermometers vóór en achter

5. Routers en switches worden nogal eens aan de achterkant van de

de server respectievelijk 22,5°C en 35,5°C aan, oftewel, de lucht wordt

kast geïnstalleerd en draaien daar volledig in warme lucht, zoals in deze

13°C opgewarmd door de server. Met de Fan/Heater Module herhalen

praktijkfoto. Ook in onze GlassDC-testopstelling maken wij ons er ‘schul-

we het experiment met verschillende inlaattemperatuur. We zien aan

dig’ aan. Alle meet- en communicatieapparatuur is geheel in de warme

de meetwaarden, dat de opwarming van de lucht door de server - de

lucht geïnstalleerd.

‘delta-T’ (of ‘∆T’) - niet constant is. Deze varieert met de CPU-belasting, met een piek rond 50%. Hoe hoger de inlaattemperatuur, hoe minder

Komen deze waarnemingen overeen met jouw antwoorden? De vraag

de opwarming en hoe vlakker het verloop met de CPU-belasting.

of een effect groot of klein is, is misschien een persoonlijke. Zo had ik zelf het effect van gedeeltelijke recirculatie groter ingeschat dan hier gemeten 1 à 2°C. Het effect op apparatuur dat volledig warme lucht ‘ademt’ - door constructie of door installatie - mag je gerust groot noemen. Die krijgt zomaar een 12°C warmere lucht te verwerken dan aan de voorkant van de kast wordt aangeleverd.

2. We herhalen het eerste experiment nu weer zonder de Fan/Heater

DISCUSSIE OPWARMING – ‘DELTA-T’

Module. Nadat de fysieke scheiding is geopend zien we de temperatuur

IT-apparatuur produceert warmte die wordt afgevoerd via de lucht, die

van de inlaatlucht ongeveer 1,5°C oplopen. We zien ook de uitlaatlucht

door de fans in beweging wordt gebracht. De hoeveelheid lucht bepaalt

oplopen met ongeveer 3°C.

mede de opwarming - in jargon ‘delta-T’ - van die lucht. Meer lucht

3. In een eerdere testopstelling, bij een Dell PowerEdge SC1435 server,

betekent lagere opwarming, minder lucht maakt een hogere delta-T. De

DCW MEI ONDERZOEK

hoeveelheid lucht wordt door de

‘–‘, dus van achter naar voren’.

IT-apparatuur zelf geregeld. De

Door de warme lucht weer te

aansturing van de fans is voor

geven in rood, wordt inzichte-

ons ‘climate guys’ een black

lijk dat recirculatie leidt tot een

box.

verhoging van de inlaattempe-

De 13°C opwarming in het eer-

ratuur van de server. Grof gere-

ste experiment bevestigt de

kend: als de warme lucht 12°C warmer is dan de koude, zal per 10%

vuistregel, dat IT-apparatuur een

lucht die recirculeert, de inlaattemperatuur 1,2°C hoger worden.

delta-T heeft van 12°C. Uit onze verdere metingen blijkt echter, dat dat

In onze opstelling meten we niet de hoeveelheid recirculerende lucht.

afhankelijk is van inlaattemperatuur en CPU-belasting. Blijkbaar ‘kiest’

De opening in de fysieke scheiding komt echter ongeveer overeen met

de server ervoor om aan de veilige kant te blijven bij hogere inlaattem-

een rack zonder zijafdichting tussen bevestigingsstijlen en kast, maar

peratuur en CPU-belasting, door dan relatief meer lucht te blazen.

met alle benodigde blindplaten. Daarmee is onze meting ‘orde grootte’

Bij huidige gangbare temperaturen in datacenters en een veronderstel-

representatief voor een operationeel rack onder overeenkomstige om-

de gemiddelde CPU-belasting tussen 30% en 70%, blijkt de vuistregel

standigheden. De opwarming ten gevolge van recirculatie beperkt zich

van 12°C grofweg te kloppen. Boven de 25°C wordt de delta-T struc-

tot enkele graden, zoals we hebben gemeten.

tureel lager en zouden rekensommetjes voor het koelontwerp anders kunnen uitvallen. Dat valt echter buiten deze artikelserie.

CONSTRUCTIE VAN IT-APPARATUUR Fysieke scheiding van warme en koude lucht is pas een kleine 10 jaar

RECIRCULATIE

in zwang. Sommige oudere apparatuur is nog gebaseerd op ontwerpen

In het vorige deel hebben we gezien hoe de drukverdeling in de kast is

van voor die tijd. Extra luchtinlaat achter het front kon toen een goed

en dat daardoor gedeeltelijke recirculatie optreedt:

idee zijn. Nu recirculeert daardoor alleen maar warme lucht. Omdat de

‘Met een luchtstroom door beide deuren zal er over beide deuren een

oppervlakte van die extra luchtinlaat ongeveer overeenkomt met de

drukverschil zijn, hetgeen resulteert in een dubbel zo groot drukverschil

opening in fysieke scheiding van ons GlassDC, zal het effect ook onge-

over de fysieke scheiding. Er zal dus […] lucht gaan stromen van ‘+’ naar

veer even groot zijn - tot enkele graden.

DCW MEI ONDERZOEK

Sommige apparatuur echter, wordt ontworpen zonder luchtinlaat aan de

de luchtinlaat op de koude lucht aan de voorkant van de kast. Hiervoor

voorzijde. Blade servers en zware routers, bijvoorbeeld, hebben daar-

zijn standaardoplossingen voorhanden zoals de Inlet Duct van Minkels

voor geen ruimte. Zonder extra maatregelen zullen deze volledig in de

en custom made, semi-standaardoplossingen zoals de AirDuct voor Juni-

warme lucht draaien, ook al zijn ze ‘netjes’ aan de voorkant van het

per Router (foto tijdens installatie) en AirDuct voor Cisco Router, van

rack gemonteerd. Met een 12°C hogere inlaattemperatuur zijn dit vaak

WCooliT. Dit soort maatregelen zien we toch nog maar beperkt toege-

de zorgenkindjes.

past, ondanks een direct resultaat van een 10°C - 12°C temperatuurdaling van het apparaat.

INSTALLATIE

Soms is het ook handig de technische specificaties van apparatuur te

Er zijn vele manieren waarop apparatuur koeltechnisch ‘verkeerd’ kan

raadplegen. Sommige switches kunnen tot 60°C inlaat aan. Power Dis-

worden geïnstalleerd. In alle gevallen komt het er op neer dat er geen

tribution Units (PDU) kunnen praktisch allemaal in de warme lucht han-

verbinding is tussen de voorkant van het rack - waar de koude lucht

gen.

is - en de inlaat van het apparaat, ergens volledig in de warme lucht. Daarnaast is onze ervaring dat het handhaven van een goed afgedichte

CONCLUSIE

fysieke scheiding niet in alle racks altijd even vanzelfsprekend is.

In deze aflevering hebben we het volgende geconstateerd: Onder gangbare datacenter-condities warmt IT-apparatuur lucht onge-

MAATREGELEN

veer 12°C op. Boven 25°C wordt dat structureel minder. De feitelijke

In dit artikel maken we veelvuldig onderscheid tussen ‘gedeeltelijke’

inlaattemperatuur van IT-apparatuur kan ten gevolge van ‘gedeeltelijke’

recirculatie en ‘volledig’ in de warme lucht draaien. Dit onderscheid zien

recirculatie tot enkele graden hoger zijn dan de temperatuur van de aan

we terug in de soort van maatregelen. Bij gedeeltelijke recirculatie helpt

de kast aangeboden lucht. Apparatuur die door constructie of installatie

afdichten: standaard blindplaten of de luchtdichte en kabelpasserende

‘volledig’ in de warme lucht draait, kan tot wel 12°C hogere inlaattem-

AirBlockers van WCooliT, afdichting tussen stijlen en kast zoals de Closu-

peratuur krijgen te verwerken. In beide gevallen zijn er oplossingen te

re Kits van WCooliT, afdichten van gaten in apparatuurbehuizing tussen

koop of te maken, om deze apparatuur weer ‘in het gareel’ te krijgen.

front en fans, et cetera.

In het volgende deel kijken we hoe we luchtstromen kunnen balance-

Bij volledig in de warme lucht draaien helpt alleen het aansluiten van

ren, wat daarvan de effecten zijn en of dat meer oplossingen biedt.

DATA CENTER POWER SHOP ALLES ONDER ÉÉN DAK VOOR MODULAIR BOUWEN EN GEGARANDEERDE UPTIME. MET LAGE STARTUP-KOSTEN EN OOG VOOR VLOEROPPERVLAKTE-BESPARING.

Hot-swappable spannend? Met de hot-swappable EiPDU van Elektro Internationaal kunnen distributieracks onder spanning worden geplaatst naarmate de behoefte aan datacentercapaciteit groeit.

Hot-swappable spannend?

Met de hot-swappable EiPDU van Elektro modulair bouwen, met lage Internationaal kunnenVolledig distributieracks startup-kosten, vloeroppervlakteonder spanning worden geplaatst naarmate de behoefte aan datacentercapaciteit besparing en zonder enige downtime. groeit.

Hoe spannend wil je het hebben?

Volledig modulair bouwen, met lage startup-kosten, vloeroppervlaktebesparing en zonder enige downtime. Hoe spannend wil je het hebben?

Elektro Internationaal levert hoogwaardige maatwerkoplossingen voor een betrouwbare en meetbare power distributie: • Schakel- en verdeelsystemen Elektro Internationaal levert hoogwaardige • Economical & Intelligent PDU (EiPDU) maatwerkoplossingen voor een betrouwbare • Besturingstechniek en meetbare power distributie: • Railkokersystemen • Schakel- en verdeelsystemen • Economical & Intelligent PDU (EiPDU)Management Solutions • Energy • Besturingstechniek • Noodstroomsystemen

• Railkokersystemen Door integratie van techniek levert Elektro Internationaal vanuit haar one-stop-power-shop hoogwaardige • Energy Management Solutions specialistische • Noodstroomsystemen Met doordachte maatwerkoplossingen voor engineering, een betrouwbare power distributie: warmteberekening, vakkundige montage en Met doordachte engineering, specialistische uitstekende 24/7 service bent u verzekerd van warmteberekening, vakkundige een montage continueenelektriciteitsvoorziening. uitstekende 24/7 service bent u verzekerd van een continue elektriciteitsvoorziening.

• Schakel- en verdeelsystemen • Economical &Bezoek Intelligent PDU (EiPDU – hot swappable) elektro-internationaal.com Bezoek elektro-internationaal.com • Besturingstechniek

• Railkokersystemen • Energy Management Solutions • Noodstroomsystemen

Bezoek elektrointernationaal.com of bel 0348 420 540

Hot-swappable spannend?

Elektro Internationaal Pompmolenlaan 17, Woerden The Netherlands +31 (0)348 420 540 e info@ei-woerden.nl t

elektro-internationaal.com

Met de hot-swappable EiPDU van Elektro

Elektro Internationaal Pompmolenlaan 17, Woerden The Netherlands t e

+31 (0)348 420 540 info@ei-woerden.nl

elektro-internationaal.com

DCW MEI STRATEGIE

IT-INFRASTRUCTUUR IN DE CLOUD

DATACENTER STAP-VOOR-STAP IN DE CLOUD Steeds meer bedrijven betrekken de diensten voor hun IT-infrastructuur uit de cloud. Bij deze beslissing spelen de kosten voor aanschaf, opbouw en het gebruik van de geplande IT-omgeving een grote rol. Zo vervallen bij gebruik van de cloud doorgaans de eenmalige investeringskosten voor eigen IT-systemen. Wat voor de CIO echter van groter belang is, zijn de strategische mogelijkheden die door de cloud ontstaan: de IT-organisatie kan een op standaards gebaseerde IT-infrastructuur aanbieden en daarnaast flexibel en snel reageren op de continu toenemende behoefte aan resources.

De afgelopen jaren heeft zich een duidelijke

geheel in het teken van eenvoudig zelfbeheer:

in een gevirtualiseerde omgeving kunnen wor-

trend naar het bedrijfsmodel ‘IT as a service’

klanten ontvangen een grafische webinterface

den geconfigureerd. Deze zogenaamde ‘blobs’

(ITaaS) afgetekend. In dit model staan de busi-

waarmee ze hun IT-resources kunnen beheren.

leveren IT-vermogens voor bepaalde eisen zoals High Performance Computing (groot re-

ness services centraal. Wie voor het bedrijfsmodel ITaaS kiest, heeft afhankelijk van de

TURNKEY-OPLOSSINGEN MET DIEPTE

kenvermogen), Big data-systemen (storage-in-

cloud-provider meer of minder speelruimte bij

Wie dus nu voor een IT-bedrijf in de cloud kiest,

tensive toepassingen), voor een hoog IOPS-ver-

het vormgeven van zijn services.

dient een serviceprovider te kiezen die alle

mogen (High Performance Storage) en/of voor

services uit één hand aanbiedt en regelt. Op

databasesystemen zoals bijvoorbeeld een SAP

CLOUD COMPUTING: AAN DE SLAG

die manier zijn fouten en problemen sneller te

HANA met hoge eisen aan het hoofdgeheugen.

Bij het kiezen van de juiste provider zouden be-

verhelpen. Cloud-datacenters in containers vor-

drijven al zo vroeg mogelijk rekening moeten

men een goed alternatief voor het klassieke co-

BIG DATA: MOBIEL EN VEILIG

houden met gegevensbescherming. Daarnaast

location-datacenter en de privé serverruimten.

Een dergelijke blob omvat bij de door Rittal

is het van belang dat de provider in staat is een

Rittal, provider van IT-systemen, biedt samen

en iNNOVO Cloud aangeboden installatie twee

fysiek (dedicated private) of logisch (virtual

met partner iNNOVO Cloud een uniek pakket

IT-racks, inclusief voeding, koeling en gestan-

private) gescheiden cloud ter beschikking te

aan oplossingen voor alle scenario's - van het

daardiseerde actieve IT-componenten. Voor

stellen. Alleen zo is te voldoen aan de strenge

huren van een volledig uitgeruste container tot

intensieve rekentoepassingen kunnen HPC-

voorschriften op het gebied van de gegevens-

aan een turnkey opgeleverd container-datacen-

blobs worden geïntegreerd. Is er veel opslag

bescherming en eventuele eisen aan de eigen

ter inclusief gestandaardiseerde private cloud

en werkgeheugen nodig, dan vindt toepassing

compliance-regels.

als managed of self-managed service.

van Big Data-blobs plaats. Deze zijn op locatie of als service in de cloud beschikbaar. Voor een

Ook het gebruikte cloud-managementplatform speelt een centrale rol. Het gratis beschikba-

STANDAARD, MAAR TOCH KLANTSPECIFIEK

bijzonder hoge mobiliteit en veiligheid is het

re open source framework OpenStack wordt

Om de voor een cloud-project vaak vereiste

complete systeem ook als container-oplossing

steeds vaker toegepast als cloud-management-

specifieke kenmerken van de IT-infrastructuur

leverbaar.

software. De software stelt klanten in staat om

te realiseren, breiden providers hun gestan-

Door het samenspel van alle componenten ver-

gebruik te maken van een omvangrijke, fabri-

daardiseerde cloud-services uit tot Custom Pri-

andert het datacenter uiteindelijk zelf in een

kant neutrale cloud. Andere voordelen zijn de

vate Cloud Platform-typen. Het gaat daarbij om

virtuele service - het Datacenter as a Service

modulaire opbouw en de mogelijkheden voor

componenten die als kleinste hardware-een-

(DCaaS).

automatisering en configuratie. OpenStack staat

heid in het datacenter bij klanten op locatie of

DCW MEI STRATEGIE

ELBERT RABEN, PRODUCT MANAGER IT INFRASTRUCTUUR, RITTAL DR. SEBASTIAN RITZ, OPRICHTER EN BEDRIJFSLEIDER (CEO), INNOVO CLOUD TEKST

GRATIS TESTVERSIE OPENSTACK CLOUD Volgens het motto ‘eerst testen dan huren’ bieden providers als iNNOVO ook gratis testingangen voor een OpenStack Cloud-omgeving: https://www.innovo-cloud.de/openstack-demo.

Efficiënt: Het Lefdal Mine Datacenter in Noorwegen is gebaseerd op een modulair totaalconcept dat plaats biedt aan maximaal 1.500 containers met een koelvermogen tot 200 Megawatt.

Foto boven: Schaalbaar: klanten kunnen op eenvoudige wijze via de aangeboden interfaces de prestaties van de benodigde IT-infrastructuur configureren.

Foto rechts: Flexibiliteit: de op dit moment beschikbare ‘as-a-Service’-aanbiedingen lopen van de infrastructuur en het platform tot de software (grijze ringen). De bediening kan plaatsvinden in een cloud-datacenter, zoals het Lefdal Mine DC in Noorwegen, of in een colocation-center (binnenste ringen). Voorgeconfigureerde workloads voor SAP Hana (vHana) of voor gevirtualiseerde werkplekken (vOffice) vereenvoudigen de installatie en calculatie.

DCW MEI PRAKTIJK

DRIESSEN GROEP BEHOUDT DYNAMIEK MET FLEXIBELE DATABEKABELING

‘DE NETWERKAANSLUITINGEN MOGEN GEEN BELEMMERING VORMEN’ In oktober 2017 nam de Driessen Groep een nieuw kantoorgebouw in gebruik. De voor deze hrm-dienstverlener zo kenmerkende dynamiek is ook op deze kersverse locatie duidelijk zichtbaar. “In het ontwerp is er rekening mee gehouden dat teams snel van samenstelling en locatie wisselen”, zegt manager automatisering Frans Coppus. Hoe zorgde de Driessen Groep ervoor dat de netwerkbekabeling is voorbereid op deze dynamiek?

De geschiedenis van de Driessen Groep gaat terug tot 1993. Jan Driessen,

de Driessen Groep is. IJK is gehuisvest in een hypermodern pand op een

jarenlang werkzaam als P&O-manager bij de gemeente Helmond, richt-

steenworp afstand van het hoofdkantoor van de Driessen Groep in Hel-

te toen Driessen Administratie & Advies op. Met wat hij zijn ‘winkel’

mond. De ‘winkelstraat’ in dit nieuwe gebouw, met onder andere een

noemde, hielp hij gemeentes bij hun administratie en adviseerde daar

‘app-o-theek’ en een Brabants café als vergaderruimte, herinnert aan

ook in.

de ‘winkel’ waarmee Jan Driessen begon.

25 jaar later is het familiebedrijf uitgegroeid tot een ‘familie van bedrij-

GOED BEKEND

ven’. Zo opereert IJK, een ontwikkelaar van software en services voor de

Naast IJK bestaat de Driessen-familie van bedrijven uit Driessen, Dries-

publieke sector, als onafhankelijk label onder de vlag van wat inmiddels

sen Professionals, Mensium, The Solutions Factory en Kans! Voor de

Frans Coppus

DCW MEI PRAKTIJK

X-ICT TEKST

Frans en Pieter

Driessen Group werken inmiddels zo’n 500 vaste medewerkers en

het digitaal declareren van uren. Ook hebben we een app gebouwd

15.000 flexibele medewerkers die namens Driessen zijn gedetacheerd

waarin medewerkers zaken als het personeelsdossier, loonstroken en

bij opdrachtgevers in de publieke sector.

declaraties kunnen terugvinden.”

‘DE BEKABELING EN OUTLETS MOGEN GEEN AFBREUK DOEN AAN DE UITSTRALING

’

DIGITALISERING Bij een digitale dienstverlener hoort volgens Coppus ook dat medewerkers op de werkplek over de modernste ICT-middelen en optimale verbindingen beschikken. “In het nieuwe pand waar IJK nu is gevestigd, zijn we op het gebied van digitalisering nog een stap verder gegaan”, aldus Coppus. “De insteek was om alle moderne digitale middelen optimaal te benutten.”

“Of het nu gaat om onze vaste of flexibele medewerkers, de mede-

Zo zijn flexwerkplekken op deze locatie de norm en zijn de ver-

werkerstevredenheid vinden we erg belangrijk en meten we ook”,

gaderruimtes bijvoorbeeld voorzien van schermen en camera’s

vertelt Coppus. “Goed werkgeverschap is het uitgangspunt. Daar ho-

voor digitale communicatie met opdrachtgevers, werknemers of

ren uiteraard goede arbeidsvoorwaarden bij, maar bijvoorbeeld ook

andere Driessen-vestigingen. Wifi is in alle hoeken van het gebouw

dat we optimaal bereikbaar zijn en de mensen goed kennen. Die uit-

beschikbaar. Hetzelfde geldt voor de vaste netwerkaansluitingen.

gangspunten komen ook terug in onze slogan ‘Goed bekend’.”

In het ontwerp is er rekening mee gehouden dat teams snel van samenstelling en locatie wisselen en dat (samen-)werken overal

“We investeren daarom veel in de automatisering van onze processen

mogelijk moet zijn.

zodat er zoveel mogelijk tijd overblijft voor het contact met onze opdrachtgevers en medewerkers”, vervolgt Coppus. “ICT is bij Driessen

“Het uitgangspunt was dat de databekabelingsinfrastructuur flexibel

HRM erg belangrijk. We zien onszelf dan ook als een digitale dienst-

genoeg moet zijn om mee te bewegen met de organisatie. De be-

verlener. Zo ontwikkelen we onze eigen software voor bijvoorbeeld

schikbaarheid van netwerkaansluitingen mag geen belemmering vor-

DCW MEI PRAKTIJK

men voor bijvoorbeeld het verhuizen van teams binnen het gebouw”,

De overcapaciteit bestaat met name uit ‘blinde’ netwerkaansluitingen

licht Coppus toe. “Tegelijkertijd is esthetiek voor de Driessen Groep erg

die zijn te activeren als daar behoefte aan is. “Ook in het plafond heb-

belangrijk. De bekabeling en outlets mogen geen afbreuk doen aan de

ben we meer netwerkaansluitingen aangebracht dan in eerste instantie

uitstraling van het gebouw.”

nodig is”, aldus Mikkers. De inactieve aansluitingen zijn hier met een blindplaatje afgedekt.

ONZICHTBARE OVERCAPACITEIT “Meestal gaan esthetiek en flexibiliteit niet hand in hand”, weet Pieter

38 KILOMETER DATAKABEL

Mikkers, bij X-ICT adviseur datanetwerkbekabeling, computerruimtes en

Samen met Van Dorp, de installateur van de elektrische installaties in

datacenters. Aan X-ICT toch de opdracht om deze twee zaken met elkaar

het nieuwe pand, rolde X-ICT in totaal 38 kilometer netwerkbekabeling

te verenigen. “Dan moet je zorgen voor overcapaciteit die niet zichtbaar

uit. Deze bekabeling komt uit in twee Satellite Equipment Rooms (SER’s)

is.”

die eveneens door X-ICT werden gebouwd. De SER’s zijn elk voorzien van

‘DE DATABEKABELINGSINFRASTRUCTUUR MOET FLEXIBEL GENOEG ZIJN OM MEE TE

’

BEWEGEN MET DE ORGANISATIE

twee NetShelter-racks van APC en van een UPS voor de noodstroomvoorziening. De ruimtes zijn via glasvezelbekabeling met elkaar verbonden. Of de gerealiseerde oplossing inderdaad de gewenste flexibiliteit biedt, moet in de praktijk nog blijken. “Binnen een jaar zijn alle afdelingen wel een keer verhuisd en zal blijken of we capaciteit inderdaad flexibel kunnen uitbreiden”, aldus Coppus. De manager automatisering heeft

X-ICT ontwierp voor Driessen een bekabelingsinfrastructuur waarbij de

er echter alle vertrouwen in. “Zoals bij eerdere projecten bewijst X-ICT

Cat 6a-kabels zoveel mogelijk door een brede kabelgoot onder de vloe-

ook nu weer dat het goed meedenkt met de klant en het juiste advies

ren lopen. Daar bevinden zich ook de netwerkaansluitingen, onzichtbaar

uitbrengt. Als het gaat om computerruimtes en databekabeling weet

voor het blote oog. ‘Inprikken’ of het verleggen van een netwerkaan-

X-ICT als geen ander waar je op moet letten.”

sluitingen is een kwestie van even een paar vloertegels lichten.

DCW MEI BLOG PETRUS POSTMA BLOC

VAN MONDIALE GROOTVERBRUIKER NAAR LEVERANCIER? Als het internet een land zou zijn, is het hard op weg nummer 4 van

en de industrie. Maar, net als de industrie, kan de wereld van datacen-

de wereld te worden qua energieverbruik, becijferde Mozilla in haar

ters aan de output kant het verschil maken. En ook op dat gebied wor-

Internet Health Report. Dat is niet zo’n mooie boodschap en daar gaat

den de eerste projecten van de grond getild, in Eindhoven en Aalsmeer

zeker een maatschappelijk debat over ontstaan. Maar je kan het ook

bijvoorbeeld.

omdraaien. Met de input van zoveel en steeds groenere elektra creëert internet één van de grootste duurzame warmtebronnen die er zijn. Ser-

Als de maatschappij en de politiek door heeft dat de technologie er is

ver meets cv.

en dat het in de praktijk al gebeurt, kan ik je garanderen dat de druk op regelgeving toe gaat nemen. Zeker met de dynamiek rond het hui-

Je servers zodanig koelen dat de warmte die daarbij vrij komt bruikbaar

dige Klimaatakkoord, waarin letterlijk alle sectoren gevraagd worden te

is, kan langs een aantal routes. Decentraal, met watergekoelde server-

doen wat er in hun macht ligt om gebruik van fossiele brandstoffen te

ruimtes en met watergekoelde servers. Ik ga ze allemaal even langs.

verminderen. Daarom durf ik de stelling aan: als je nu nog investeert in

Decentraal: Kijk eens naar de Delftse startup Nerdalize. Die gasten ma-

vrije luchtkoeling, staat je datacenter over 5 jaar leeg.

ken van je server je lokale verwarming. Dat kan dus al, no problem!

Natuurlijk kan deze sector niet verantwoordelijk gehouden worden voor

Maar goed, het echte volume aan opgestelde servers vind je in datacen-

de daadwerkelijke levering van warmte aan anderen en de aanleg van

ters, daar kan je toch de grootste impact maken.

de infrastructuur die daarvoor nodig is. Maar ook aan die kant is de we-

Watergekoelde serverruimtes: Een snel groeiende markt, zeker onder

reld in beweging. Bedrijven als Alliander DGO, Enexis, Engie en anderen

de grotere spelers. Geen rocket science en een grote stap in de verduur-

investeren al in deze projecten of in haalbaarheidsstudies.

zaming van niet alleen de datacenters zelf, maar ook van de omgeving.

De technologie is er, de bedrijven zijn er, de maatschappelijke druk is

Uitdaging is wel dat het water wat daarbij vrij komt 30 graden of kouder

er, potentiële afnemers zijn er in overvloed, nu nog de verbindende

is. Wil je dat nuttig inzetten, dan kan dat prima in nieuwbouw of in de

schakel tussen al die spelers. In de Amsterdamse Westas bijvoorbeeld,

vorm van een zogenaamd bronnet. In de meeste gevallen moet je die

waar ik nu mag werken als business developer voor duurzame warmte.

warmte nog wel opwaarderen met een warmtepomp om hem nuttig in

Met de DDA, met Nederland ICT, met GreenIT, met RVO en de overheden

te kunnen zetten, en dat kost weer energie.

als aanjagers gaan we daar business maken van duurzame datacenter warmte!

Watergekoelde servers: Ook hier is de wereld in beweging. Het Nederlandse bedrijf Asperitas is één van de absolute pioniers op dit gebied.

De volgende keer maken we een rondje langs verduurzamingsprojecten

Waarom: Het is super duurzaam, je hebt veel minder serverruimte nodig

in de bouw. We gaan kijken wat daar de echte game changers zijn en

en je kan er water uit krijgen van wel 60 graden. Daar kun je prachtige

passen die toe in de verduurzaming van datacenters. Voorproefje: het

dingen mee doen voor de rest van de wereld! En het zijn nog onwijs

gaat niet om technologie, het gaat niet om techniek, het gaat niet om

mooie dingen ook.

de overheid. Het gaat om mensen met lef.

Samengevat: De technologie om servers met vloeistof te koelen en zo

Petrus Postma is mede oprichter van het bureau BLOC in Rotterdam. BLOC ont-

anderen van warmte te voorzien is aanwezig en wordt voor een deel al

wikkelt next generation gebouwen, gebieden en concepten, altijd vanuit een

toegepast. Tegelijkertijd neemt de druk op de sector toe om duurzamer

maatschappelijk transitieperspectief. Duurzaamheid, inclusiviteit en circulariteit

te worden. Aan de input kant zal de vraag naar elektra alleen maar blij-

zijn daarbij de kernbegrippen. Petrus werkt als manager aan de circulaire tran-

ven toenemen, die kunnen we wel steeds verder verduurzamen. Daarin

sitie van de Westas, van de Greenports en de Nederlandse industrie. Voor meer

onderscheidt deze sector zich niet van anderen, zoals de dienstverlening

informatie, check www.bloc.nl

DCW MEI MARKT

KLANTEN VAN HET EERSTE UUR AAN HET WOORD

ALL IT ROOMS ONDERSTEUNT KLANTEN DOOR KRITISCH MEE TE DENKEN All IT Rooms bestaat dit jaar tien jaar. In de afgelopen decennium heeft de Rijswijkse datacenterspecialist een groot aantal serverruimtes en datacenters gerealiseerd. We gaan in gesprek met een aantal klanten van het eerste uur en vragen het CAK, CBR en ABN AMRO Hypotheken naar hun ervaringen.

Tim van Leeuwen, System Engineer / Disaster Recovery Professional

‘TIJDSDRUK BLEEK VOOR VEEL PARTIJEN EEN UITDAGING’

bij CAK: “Wij zijn al sinds december 2007 klant bij All IT Rooms. CAK

Het project moest in slechts drie maanden tijd uitgevoerd worden,

heeft All IT Rooms toen opdracht gegeven voor het bouwen van een

wat een kort tijdsbestek is voor een dusdanig omvangrijk project. “We

datacenter.” Het ging hierbij om een volledig nieuwe serverruimte van

hebben naast All IT Rooms ook met allerlei andere partijen contact

140 m op basis van APC InfraStruXure. Het project had betrekking op

gehad over de realisatie van dit project. Vooral de tijdsdruk waaron-

het bouwkundig aanpassen van de ruimte, het installeren van een

der het project moest worden uitgevoerd, bleek voor veel bedrijven

verhoogde vloer en het plaatsen van serverracks, klimaatinstallaties,

echter een obstakel te zijn; zij konden niet garanderen het project

elektrotechnische voorzieningen, branddetectie, monitoring, beveili-

binnen drie maanden uit te kunnen voeren”, aldus Van Leeuwen. “All

ging en een UPS-systeem.

IT Rooms kon deze garantie wel geven en heeft daad bij het woord

DCW MEI MARKT

WOUTER HOEFFNAGEL JOURNALIST TEKST

gevoegd; het datacenter is binnen de gestelde deadline gerealiseerd en opgeleverd. We zijn dan ook zeer tevreden over de wijze waarop dit project is uitgevoerd.”

‘ JE HAD DE GEZICHTEN MOETEN ZIEN VAN ONS DATACENTERTEAM TOEN DE ZAAG IN HET RACK WERD GEZET

‘

PROFESSIONALISERINGSSLAG Ook CBR is al jarenlang klant bij All IT Rooms. Ernst ten Pas, verantwoordelijk voor het systeem- en databasebeheer bij CBR: “We hebben All IT Rooms in 2007 ingeschakeld om een forse professionaliseringsslag te maken met onze computerruimte”, legt Ten Pas uit. “Bij de verhuizing

De meest recente opdracht is het bouwen van twee cubes in een twee-

van het CBR hoofdkantoor is daarom besloten een nieuwe serverruimte

tal commerciële datacenters waar CAK haar IT heeft ondergebracht.

van 65 m2 op basis van het Rittal RimatriX5 concept te bouwen.”

“Een belangrijk voordeel van All IT Rooms is dat het bedrijf echt actief meedenkt over het te realiseren project. We hadden voorafgaand aan

“Dit project hebben we bewust laten uitvoeren door een specialist,

het project uiteraard zelf een plan opgesteld. All IT Rooms heeft kri-

waarbij we hebben gekozen voor All IT Rooms. Zij hebben in korte

tisch naar dit plan gekeken en verschillende verbetervoorstellen ge-

tijd voor ons een prachtig datacenter neergezet, dat aan al onze eisen

daan. Zo hadden we in ons datacenter in Rotterdam te maken met een

voldoet”, aldus Ten Pas. Later is op een andere CBR locatie eveneens

ongelukkig gepositioneerde pilaar, die precies op de plek stond waar

een datacenter van 65 m2 gebouwd. “Gezien onze eerdere ervaringen

een nieuw te bouwen cube moest komen. All IT Rooms heeft deze pi-

met All IT Rooms tijdens de bouw van het datacenter hebben we hier

laar volledig aan het zicht weten te onttrekken door deze te omhullen

niet lang over na hoeven te denken en hebben we vrijwel direct All

met een leeg rack, die hiervoor in twee stukken is gezaagd”, legt Van

IT Rooms ingeschakeld”, legt Ten Pas uit. “Ook bij dit tweede project

Leeuwen uit. “Je had de gezichten moeten zien van ons datacenter-

ging het om het moderniseren van een verouderd datacenter, dat met

team toen de zaag in het rack werd gezet.”

behulp van traditionele koeling werd gekoeld.”

DCW MEI MARKT

‘ONZE SERVERRUIMTE VOLDEED NIET LANGER AAN DE EISEN’

door hun omvang niet in één keer uit het datacenter worden verwij-

Ook ABN AMRO Hypotheken, een onderdeel van ABN AMRO, is al lange

derd. Aangezien de balken de luchtstromen onder de verhoogde vloer

tijd klant bij All IT Rooms. “ABN AMRO Hypotheken wilde de racks her-

ernstig belemmerden, was het echter geen optie deze te laten zitten.

indelen om de efficiëntie van het datacenter te verbeteren en daar-

De stalen balken zijn daarom één voor één in kleine stukken gezaagd

naast de luchtstromen in het datacenter te optimaliseren. Deze stap-

en vervolgens stapsgewijs uit de serverruimte verwijderd.”

pen waren nodig om het datacenter toekomstbestendig te maken”, legt Peter Rutten, systembeheerder bij ABN AMRO Hypotheken, uit.

In het gebouwde datacenter is in 2009 gebruik gemaakt van een Rittal RimatriX5 concept met downflow koelers. In 2012 is in een andere

‘ KLANTEN KUNNEN BIJ ALL IT ROOMS OOK TERECHT VOOR ONDERHOUD AAN DATACENTERS ‘

vestiging van ABN AMRO Hypotheken een tweede datacenter gerealiseerd. VOLLEDIG ONTZORGD “All IT Rooms heeft ons tijdens dit project volledig ontzorgd en heeft alle taken rond dit project op zich genomen. Dit is voor ons een belangrijk voordeel en stelt ons in staat ons te richten op onze kernactiviteiten. Ook de keuze voor het Rittal RimatriX5 concept bevalt

In 2009 is daarom besloten een nieuw datacenter te bouwen. “Hier-

ons goed, aangezien we hierdoor meer IT-apparatuur kunnen koelen

voor hebben we All IT Rooms ingeschakeld. Dit project bracht de

met minder koelapparatuur. Dit betekent in de praktijk dat we meer

nodige uitdagingen met zich mee. Zo moest het nieuwe datacenter

IT-apparatuur kunnen onderbrengen in dezelfde ruimte, wat voor ons

gebouwd worden op de plek van het oude datacenter, maar mocht

van groot voordeel is”, aldus Rutten.

de werking van deze bestaande serverruimte niet worden onderbroken. Dit betekende dat er in de live omgeving verbouwingen moesten

Klanten kunnen bij All IT Rooms ook terecht voor onderhoud aan da-

worden uitgevoerd, met alle risico’s die dat met zich meebrengt. All

tacenters en een 24x7 beschikbare storingsdienst, die hen op ieder

IT Rooms heeft deze risico’s onderkend en hiervoor passende maatre-

moment van de dag kan ondersteunen bij onverhoopte technische

gelen genomen. Tijdens het project is de IT continuïteit geen moment

problemen. Zowel CBR als ABN AMRO Hypotheken maken gebruik

in gevaar geweest.”

van deze dienstverlening en worden door de datacenterspecialist ontzorgd.

STALEN BALKEN VAN HONDERDEN KILO’S PER STUK “Een andere belangrijke uitdaging was het verwijderen van de ko-

Wilt u meer lezen over de projecten die All IT Rooms heeft uitgevoerd

lossale stalen balken die onder de verhoogde vloer aanwezig waren.

bij CAK, CBR en ABN AMRO Hypotheken of bij andere klanten? Kijk

Deze balken wogen al snel enkele honderden kilo’s per stuk en konden

dan op de website van All IT Rooms.

DCW MEI KLIMAAT

BLUELABEL-SAMENWERKING ERG RELEVANT VOOR DATACENTERS

VAN DE REDACTIE TEKST

DRIE PARTIJEN LANCEREN SCAN VOOR WATEROVERLAST Verzekeraar Achmea, ingenieursbureau Royal HaskoningDHV en adviesbureau Nelen & Schuurmans hebben BlueLabel gelanceerd. Het gaat hier om de eerste waterkwetsbaarheidsscan die op de vierkante meter inzicht geeft in regenwateroverlast. Met het extremer worden van het weer in ons land kan deze scan een belangrijk hulpmiddel worden voor datacenters. BlueLabel is een digitale service die overheden

inzicht kan direct worden gebruikt om maat-

WAPENEN TEGEN KLIMAATVERANDERING

en bedrijven in staat stelt gericht maatregelen te

regelen te treffen, waardoor de leefbaarheid

BlueLabel komt voort uit de gecombineerde ex-

nemen om regenwateroverlast te voorkomen.

wordt verbeterd.

pertise én gezamenlijke ambitie van Achmea, Royal HaskoningDHV en Nelen & Schuurmans.

De eerste gebruiker is de gemeente Rotterdam.

Maar ook voor datacenters, cloud providers en

GEMEENTE ROTTERDAM

colocatie-aanbieders kan deze scan nuttige in-

Als stad in de Nederlandse delta is Rotterdam

Willem van Duin, voorzitter van de Raad van Be-

formatie opleveren.

voorloper en wereldwijd toonaangevend als het

stuur van Achmea zegt in een toelichting: “Blue-

gaat om watermanagement. Johan Verlinde,

Label past uitstekend binnen onze strategie van

DELTAPROGRAMMA

programmamanager van het Rotterdam Delta-

innovatie en preventie. Wij zien dat onze klanten

BlueLabel helpt invulling te geven aan het Del-

plan Water: “Onze stad is kwetsbaar. Niets doen

vaker worden getroffen door extreem weer. Wij

taprogramma voor een waterrobuuste inrich-

is geen optie. BlueLabel is één van de tools die

zien het als onze maatschappelijke verantwoor-

ting van ons land. Gemeenten zijn per 2019

we hebben om met particulieren en bedrijven te

delijkheid om Nederland weerbaar(der) te ma-

verplicht een stresstest uit te voeren. De nu ge-

communiceren en hen actief te betrekken. Slim-

ken tegen de gevolgen van klimaatverandering.

lanceerde scan kan hierbij helpen door inzicht

me, digitale oplossingen als BlueLabel helpen

Door de koppeling van slimme techniek en be-

te geven waar regenwateroverlast kan optre-

Rotterdam verder klimaatbestendig te worden.

schikbare data is BlueLabel hiervoor een prima

den. Het toont kwetsbare plekken in een ge-

Daardoor wordt het aantrekkelijker om in onze

instrument.”

bied, tot op gebouw en straat nauwkeurig. Dit

stad te wonen en te werken.” Erik Oostwegel, CEO van Royal HaskoningDHV vult aan: “Als ingenieurs hebben we veel kennis van de fysieke wereld. Als we die kennis van de gebouwde omgeving combineren met neerslagdata en deze dan met onze partners en klanten verrijken met algoritmes, komen we tot nog betere inzichten en vooruitzichten. Zo ook bij BlueLabel. We zetten innovatie en digitalisering in om een duurzame impact op de leefomgeving te creëren.” Wytze Schuurmans is directeur Nelen & Schuurmans. Hij meent: “Nergens ter wereld zijn de modellen zo nauwkeurig als in Nederland. Ik ben er trots op dat wij met ons instrumentaria en IT-kennis een bijdrage leveren. Samen zetten wij een nieuwe standaard neer.”

DCW MEI NIEUWS

DRAKA LANCEERT CABLE APP VOOR KABELBEREKENINGEN Draka lanceert een app voor het maken van ka-

assortiment van Draka (ook CPR). “Na het in-

ble App de rekenmethode volgens bijlage 52.B

belberekeningen: Cable App. De app is volgens

vullen van de belastingsstroom leiden wij de

van NEN1010 volgt. Hierdoor kan de app alle

het bedrijf geschikt voor elke installatieme-

gebruiker stap voor stap door de hele bereke-

verschillende installatiemethoden aan, dus zo-

thode en bevat alle standaard meetmethodes

ning. Dankzij filtermenu’s hoeft hij zelf weinig

wel in de grond, vrijhangend als in kabelgoten.

van NEN 1010, maar biedt daarnaast nog meer

in te vullen en is de app heel gebruiksvrien-

Daarnaast kan men nu ook gelijkstroom (DC)

mogelijkheden. Naast de juiste kabeldiameter

delijk”, licht product manager Rinus Broekmans

kabels en rubber kabels berekenen.

berekent Cable App ook een financieel en eco-

toe. “Zelfs correctiefactoren voor bijvoorbeeld

logisch alternatief. De gratis app is beschikbaar

omgevingstemperatuur en thermische weer-

DUURZAAM

voor smartphones en tablets (Android en iOS)

stand worden automatisch gegenereerd.”

Cable App is gekoppeld aan een andere reken-

én als webversie.

De nieuwe app werkt online. Om de gebruiker

tool van Draka: Eco Advies. Hierdoor kan de ge-

op weg te helpen, bevat Cable App ook een in-

bruiker tegelijk een duurzaam alternatief bere-

FUNCTIONALITEIT

structievideo. Kabelberekeningen kunnen wor-

kenen. Hij krijgt dan advies voor een kabel die

Eenvoudiger kabeldiameters berekenen en

den opgeslagen, ook als pdf, en eventueel per

zowel financieel als ecologisch een betere keus

meer functionaliteit. Dat is wat Draka naar ei-

mail verstuurd. Draka heeft tevens een nieuws-

is. De besparingen worden uitgedrukt in kWh,

gen zeggen met Cable App beoogt. Een juiste

functie ingebouwd, die de gebruiker zelf kan

geld en CO2-equivalent.

kabelkeuze omvat namelijk meer dan alleen

raadplegen (geen pushberichten) om nieuws

minimaal voldoen aan NEN1010, de norm voor

over met name markt- en productontwikkelin-

elektrotechnische

gen te volgen.

laagspanningsinstallaties.

Een kabelkeuze wordt pas verantwoord als je tevens de financiële en ecologische gevolgen

INSTALLATIEMETHODE

afweegt. Zeker nu installaties steeds duurza-

Meerwaarde ten opzichte van de huidige Ka-

mer moeten zijn. Cable App bestrijkt het hele

bulator van Draka is volgens het bedrijf dat Ca-

INTERXION DATACENTERS BREIDT STEVIG UIT IN Interxion Holding NV gaat een nieuw datacen-

bieden en vertrouwen ons als datacenter pro-

kwartaal van 2020 in gebruik wor-

ter bouwen in Amsterdam (‘AMS10’). Daarnaast

vider voor de huisvesting van hun servers met

den genomen. De investering in

krijgt het Interxion Science Park datacenter een

bedrijfskritieke applicaties. Dit zien we terug in

deze eerste twee fasen van AMS10

uitbreiding (‘AMS9.2’). Ook heeft Interxion een

het aantal nieuwe opdrachten uit diverse markt-

zal naar verwachting €128 miljoen

nieuwe locatie aangekocht op de Amsterdam

segmenten zoals connectiviteit, digitale media,

bedragen.

Schiphol campus voor verdere uitbreiding.

cloudplatforms en enterprises.”

“De toenemende digitalisering zorgt ervoor dat

TIENDE DATACENTER IN AMSTERDAM

Het Interxion AMS9 datacenter op

de vraag naar datacenterdiensten en hoogwaar-

AMS10 wordt het tiende datacenter van Interxi-

het Science Park wordt uitgebreid

dige connectiviteit blijft groeien, waarbij aspec-

on in Amsterdam. Het gebouw zal worden ge-

met 500 m² en 1 MW aan klant-

ten als bandbreedte, low latency en diversiteit

realiseerd op het terrein direct naast het AMS8

vermogen. De investeringsuitgaven

van netwerkaanbieders van essentieel belang

datacenter, op de Amsterdam Schiphol campus.

voor deze uitbreiding (‘AMS9.2’)

zijn. Wij zien die groei bij vrijwel al onze klanten,

In totaal zal AMS10 circa 14.400 vierkante meter

zullen naar verwachting €8 miljoen

over de hele breedte van de markt. Om hieraan

klantruimte en circa 26 megawatt aan beschik-

bedragen. De opening van deze fase

tegemoet te komen intensiveren we ons uitbrei-

baar klantvermogen gaan leveren.

staat gepland voor het 4e kwartaal van 2018.

dingsprogramma in Amsterdam”, aldus Michel

Het gebouw zal worden opgeleverd in meerde-

van den Assem, Managing Director van Interxion

re fasen. De eerste twee fasen van samen circa

GRONDAANKOOP

Nederland. “Onze klanten erkennen de ‘commu-

6.800 m² klantruimte zullen volgens de planning

Daarnaast heeft Interxion op de Amsterdam Schiphol cam-

nities of interest’ die we met onze datacenters

in het derde kwartaal van 2019 en het eerste

pus grond en een gebouw aangekocht voor toekomstige

AMS9

DCW MEI NIEUWS

NEDERLAND ICT: BEROEPSBEVOLKING MOET OP GROTE SCHAAL DIGITAAL BIJGESCHOOLD WORDEN Uit gepubliceerde cijfers van het UWV blijkt dat geen enkele beroepsrichting zo veel krapte kent als de ICT. Het UWV noemt een mismatch in digitale kennis en vaardigheden als belangrijkste oorzaak. Binnen de ICT-sector is deze mismatch al een aantal jaren een urgent probleem. Branchevereniging Nederland ICT waarschuwt nu voor het effect op de gehele economie. “Zonder grootschalige omscholing en bijscholing neemt de krapte in alle sectoren toe”, zegt directeur Lotte de Bruijn. Nederland ICT roept staatssecretaris Keijzer daarom op om het verbeteren van digitale vaardigheden een speerpunt te maken van haar digitaliseringsstrategie.

AMSTERDAM

De ICT-sector zit vanzelfsprekend in de voor-

OMSCHOLEN EN BIJSCHOLEN IN

hoede van de digitale economie, maar andere

DIGITALISERINGSSTRATEGIE

sectoren digitaliseren snel. Nu al werkt bijna

Nederland ICT benadrukt dat de digitale

driekwart van de ICT’ers buiten de ICT-sector.

transformatie niet los gezien kan worden van

De financiële sector is bijvoorbeeld al bijna

maatschappelijke uitdagingen als de energie-

compleet gedigitaliseerd. “Daar voelen ze

transitie, krimpregio’s en de betaalbaarheid

het tekort aan mensen met ICT-vaardighe-

van de zorg. De SER adviseerde op 18 april dat

den ook”, zegt De Bruijn. Maar de mismatch

er voor de energietransitie geïnvesteerd moet

in digitale vaardigheden beperkt zich niet

worden in het omscholen van mensen om

tot ICT-beroepen. De Nederland ICT liet eind

ze technische en digitale vaardigheden bij te

2017 door onderzoeksbureau The METISfiles

brengen. “Maar het probleem is breder dan de

berekenen wat de huidige omvang is van de

arbeidsmarktuitdagingen rondom de energie-

digitale economie. Uit dat onderzoek blijkt

transitie”, zegt De Bruijn, “Het kabinet moet

onder andere dat op dit moment 1,5 miljoen

inzetten op het digitaal om- en bijscholen van

werknemers afhankelijk zijn van ICT bij het

de hele beroepsbevolking.” Nederland ICT

uitvoeren van hun primaire taken. Deze digi-

pleit daarom voor een ambitieuze aanpak om

tale beroepsbevolking zal de komende jaren

digitale vaardigheden te verbeteren, als on-

met een kwart toenemen tot 1,9 miljoen.

derdeel van de nieuwe digitaliseringsstrategie

“Steeds meer functies zijn ICT-gedreven”,

van staatssecretaris Keijzer. “Door een stevige

zegt De Bruijn. “Dat zorgt voor een enorme

kabinetsbrede visie kunnen we niet alleen na-

productiviteitsverhoging, maar vraagt ook om

tionale uitdagingen aanpakken, maar interna-

nieuwe, specifieke vaardigheden. Dat gaat

tionaal het verschil maken in het versterken

verdere uitbreiding. Daar kan, na AMS10, een datacenter

niet vanzelf.” Het is bovendien waarschijnlijk

van ons vestigings- en ondernemingsklimaat”,

van circa 6.000 m² worden gerealiseerd. De aankoop-

dat onder invloed van nieuwe technologieën

aldus De Bruijn.

prijs van de grond en het gebouw bedroeg €19 miljoen.

als het Internet of Things, machine learning,

De energie aansluiting die nodig zal zijn voor dit data-

blockchain en augmented reality het digitale

center is ook gecontracteerd.

gehalte van beroepen verder toe zal nemen.

DCW MEI NIEUWS

PARTNERS BUNDELEN KRACHTEN MET EDGE COMPUTING-INITIATIEF ‘EASY DOES IT’ Scale Computing, leverancier van hyperconverged oplossingen, maakt vandaag bekend dat het een samenwerking is aangegaan met APC by Schneider en Lenovo. Het doel is om klanten een kant-enklaar hyperconverged ‘micro datacenter in a box’ aan te bieden dat in al hun behoeften op het gebied van edge computing voorziet. Het platform, geconfigureerd door Copaco, zal organisaties tijd en geld besparen door hun IT-infrastructuur te moderniseren en te vereenvoudigen. Het ‘micro datacenter in a box’ wordt in Nederland geïntroduceerd in het kader van de ‘Easy Does IT’-campagne. Deze heeft ten doel om organisaties tijd en geld te besparen. Het gezamenlijk ontwikkelde platform verenigt

capaciteit naar behoefte uitbreiden. Het micro-

virtualisatiemogelijkheden, rekenkracht en op-

datacenter biedt daarnaast ingebouwde redun-

slagbronnen binnen een sterk vereenvoudig-

dantie om zelfs op de meest afgelegen locaties

de infrastructuuroplossing, die wordt beheerd

voor bedrijfscontinuïteit te zorgen.

door intelligente software en automatiseringsJohan Pellicaan, vice president en directeur

functionaliteit.

EMEA bij Scale Computing: “Het Easy Does

in de toekomst in onze IT-behoeften kunnen

De hyperconverged software en de virtualisa-

IT-initiatief heeft reeds voor de lancering af-

voorzien.”

tie- en sizing-expertise van Scale Computing

trek gevonden bij klanten in Nederland met

worden gecombineerd met technologie van

geografisch verspreide organisaties die willen

In een gezamenlijke verklaring van APC, Leno-

APC en Lenovo binnen een rack met stroombe-

voorzien in hun behoeften rond edge compu-

vo en distributie- en assemblagepartner Copa-

kabeling en twee switches. Elke oplossing kan

ting. Het samenwerkingsverband combineert

co zei Tom Sluys, directeur van de Lenovo Data

op maat worden aangepast en geconfigureerd

de meest recente technologische innovaties

Center Group (DCG) van Lenovo Benelux: “We

in aansluiting op de specifieke behoeften van

van vooraanstaande leveranciers tot een micro-

spannen ons voortdurend in om ondersteuning

klanten.

datacenter-platform. We zien uit naar een suc-

te bieden voor edge computing-omgevingen.

cesvolle introductie en uitrol in andere landen.”

Het doet ons een genoegen om samen met

Het

technologische

Scale Computing een kant-en-klare appliance

samenwerkingsverband

biedt channel partners, managed service pro-

René Schoone, de CEO van Floricultura: “Het

af te leveren die de hiervoor benodigde een-

viders en eindgebruikers een simpele, snelle,

‘micro datacenter in a box’ heeft ons gehol-

voud, ondersteuning en flexibiliteit biedt. Dit

kostenefficiënte en veerkrachtige oplossing

pen om de IT-kosten fors terug te dringen en

samenwerkingsverband verenigt best practi-

voor vraagstukken rond edge computing, het

de prestaties en efficiëntie te verbeteren. We

ces en beleidsregels van elke leverancier bin-

Internet of Things, virtualisatie en big data.

slaan enorme hoeveelheden data op, en het

nen een edge computing-oplossing op maat.

Het gebruik van de vereenvoudigde oplossing

is van cruciaal belang dat onze uiteenlopende

Onze innovatieve microdatacenter-oplossingen

van Scale Computing vereist geen expertise of

locaties onafhankelijk van ons primaire data-

blijken telkens opnieuw brancheleidende tech-

investeringen in extra licenties voor virtualisa-

center kunnen werken. Het platform is een-

nologieën te zijn, en we proberen voortdurend

tiesoftware, zodat bedrijven tijd én geld kun-

voudig qua beheer en biedt schaalbare onder-

om onze diensten te verbeteren om te kunnen

nen besparen. Dankzij een flexibel ‘pay as you

steuning voor onze bedrijfsgroei. Dit verzekert

voldoen aan de steeds hogere eisen van klan-

grow’-model kunnen zij klein beginnen en de

ons ervan dat we niet alleen nu, maar ook

ten.”

DCW MEI NIEUWS

CEBIT ORGANISEERT SPECIAAL PAVILJOEN VOOR NEDERLANDSE DATACENTERSPECIALISTEN De grote, op IT- en datacentertechnologie gerichte

GE Industrial Solutions

De nieuwe GE TLE Modular 3-fasen UPS 30-540kVA GE’s TLE Modular Series UPS is een van de meest betrouwbare 3-fase UPS-systemen, ontworpen voor N+X redundantie, on-line en hot-swappable. De TLE Modular Series biedt een kleine footprint en een hoog vermogen tot 540kVA: maximale flexibiliteit voor elke toepassing.

beurs Cebit in Hannover organiseert dit jaar een speciaal paviljoen voor Nederlandse specialisten op het gebied van datacenters.

NIEUW

• Gebruikersvriendelijk 10.4 inch touch screen • N+X redundantie tot 540kVA, 3 systemen in parallel • On-line rendement tot 95,5%, in ECO-mode tot 99%

Het Nederlandse paviljoen - ook wel de ‘Dutch Division’ genoemd - maakt deel

• Schoon ingangsvermogen: PF >0.99, THDi <3%

uit van een speciaal thema binnen de Cebit genaamd ‘360o DC’. Het bevindt zich in dezelfde hal waarin ook bekende aanbieders als Rittal hun nieuwe producten en oplossingen aan de bezoekers tonen.

• Geringe vervorming uitgangsspanning: THDu <1%

Stefan Stolk van Hannover Consultancy, de Nederlandse vertegenwoordiger van

• 30kVA modules, hot-swappable

de Cebit, hoopt met dit paviljoen Nederlandse dc-specialisten te helpen met hun exportplannen. “Nederlandse ontwerpers en bouwers van datacenters bieden een dienstverlening van zeer hoge kwaliteit. Logisch dat veel van hen plan-

• Zeer kleine footprint: tot 180kVA op <2m²

nen hebben om hun kennis en ervaring ook aan buitenlandse klanten beschikbaar te stellen. En een aantal van hen doet dit inmiddels ook al daadwerkelijk. De Cebit is een uitstekend platform om deze internationaliseringsstrategie een stevige impuls te geven.”

Nederlands GE serviceteam voor de beste support

De Cebit vindt dit jaar plaats van 11 tot 15 juni. Aan de Dutch Division deelne-

GE imagination at work

mende bedrijven krijgen een kant-en-klaar pakket aangeboden, compleet met 12 vierkante meter grote stand. Deze is direct gelegen aan de netwerk-lounge

nl.geindustrial.com

sales-ups.nl@ge.com

Tel. 033 254 12 80

die deel uitmaakt van het 360o DC-paviljoen.

TLE-Modular-UPS-Ad-2-NL-y17m03d16.indd 1

16-3-2017 17:28:26

DCW MEI DDA STIJN GROVE DIRECTEUR DUTCH DATA CENTER ASSOCIATION

ENERGIETRANSITIE WORDT STEEDS ZICHTBAARDER IIn de afgelopen tijd wordt de energietransitie steeds zichtbaarder. Het kabinet heeft besloten om in 2030 van het gas af te zijn uit Groningen. Er wordt gesproken dat over 4 jaar er geen nieuwe cv’s op gas worden geïnstalleerd. Diesel in personenauto’s is in één keer uit met als effect dat omzetten in de verkoop kelderen. En in april werden de eerste Kamervragen gesteld over datacenters en energie. De omwisseling naar duurzame energie is ook een van de grootste uitdagingen waar we voor staan. Het is enorm complex en geeft grote uitdagingen. Zeker is dat we fossiele brandstoffen veelal gaan vervangen door elektriciteit. Of dit nu koken via inductie is, rijden op stroom of huizen of kantoren (deels) verwarmen via warmtepompen. De vraag naar stroom zal enorm toenemen, zelfs als de totale vraag naar energie in het geheel zou afnemen. Deze stroom kan niet allemaal lokaal worden opge-

is nu al genoeg restwarmte om 1 miljoen hui-

als industrie de energietransitie te helpen ver-

wekt en zal getransporteerd en verdeeld moe-

zen te verwarmen en dit wordt door de groei

snellen en daarmee onze industrie en groei te

ten worden, naar de afnemers toe. De capa-

van de sector snel meer. Deze warmte is begin

kunnen veiligstellen.

citeit van de stroominfrastructuur zal moeten

2017 gratis aangeboden aan Nederland door

worden vergroot.

de datacenter sector. Vele projecten worden nu

Met vriendelijke groeten,

onderzocht of gestart.

Stijn Grove

als restproduct (groene) restwarmte op. Op dit

Uitdagingen en kansen te over. En om over dat

PS En uiteraard nog nagenietend van een mooi eer-

moment is de grote focus van de industrie om

laatste woord te spreken, daar moeten we ons

ste KickStart Europe. Een nieuw Nederlands event

deze datacenter restwarmte te gebruiken. Er

als industrie op focussen. Dit is een kans om

op de internationale kalender!

Alle stroom die datacenters gebruiken, levert

DATACENTER & RECHT PUBLICATIE Voor de derde keer publiceren we dit jaar ons

bijvoorbeeld de impact van blockchain. Het

Datacenter & Recht rapport in samenwerking

rapport biedt gebruikers en leveranciers, naast

met juridisch adviesbureau ICTRecht. De publi-

achtergrondinformatie, factsheets, checklists

catie behandelt actuele juridische kwesties die

en praktische tips. De DDA en ICTRecht blijven

spelen binnen de datacenter sector. Er wordt

het rapport jaarlijks van een update voorzien

onder meer ingegaan op de verplichtingen die

waarin de laatste ontwikkelingen uitgebreid te-

gepaard gaan met de in mei in werking komen-

gen het licht gehouden zullen worden.

de Algemene Verordening Gegevensbescherming (AVG) en er wordt vooruitgekeken naar

DCW MEI DDA

MASTERCLASS VOOR DE OVERHEID

GDPR KOMT ER NU ECHT SNEL AAN Vanaf 25 mei is de GDPR van kracht en dat betekent dat alle bedrijven de nodige maatregelen moeten treffen. Wat deze wet betekent voor de digitale sector, wordt duidelijk in de factsheet ‘GDPR in the Digital Industry’, die onlangs werd gepubliceerd door de Dutch Data Center Association (DDA) en juri-

Na het succes van onze eerste Datacenter Mas-

Deze tweede masterclass was verdiepend ten

disch adviesbureau ICTRecht. Het werd

terclass vorig jaar, vond op 17 mei de tweede,

opzichte van de masterclass van 30 novem-

onze meest gedownloade publicatie

verdiepende masterclass plaats over de vesti-

ber 2017, maar even goed te volgen voor

ooit. Of dat betekent dat men nog niet

ging van datacenters en de daarvoor benodig-

mensen die voor het eerst aansloten. De

helemaal klaar is weten we niet. We

de infrastructuur.

masterclass was speciaal voor beleidsmakers

zien dit als een goede stap voorwaarts

van overheden die zich vanuit economisch-,

en gezien de recente ophef over het

De Masterclass was er speciaal om kennis op te

ruimtelijk-, energetisch-, infrastructureel- of

gebruik van data een juist getimede.

doen over de laatste ontwikkelingen omtrent

duurzaamheidsoogpunt bezighouden of in

datacenters en om de dialoog aan te gaan met

aanraking kunnen komen met de vestiging

collega’s uit andere regio’s en bevatte tevens

van een datacenter in hun regio.

een rondleiding bij datacenter operator Equinix.

AGENDA 30 MEI More-IP. De jaarlijkse conferentie van de Amsterdam Internet Exchange - Amsterdam 12 JUNI Nationale Datacenter Dag 2018 en de lancering van ons jaarrapport - Landelijk 12 JUNI Data Cloud Monaco. Het zomerse event aan de Franse zuidkust - Monaco 12 JUNI CEBIT. Grootste technologiebeurs in Europa Hannover 29 JUNI DDA Q2 zomerborrel

DCW MEI AGENDA

EVENEMENTENKALENDER DATACENTERWORKS Blijf op de hoogte van de evenementen op datacenter-gebied. Kijk ook op de website www.datacenterworks.nl onder â&#x20AC;&#x2DC;agendaâ&#x20AC;&#x2122;. Zelf een evenement aankondigen? Stuur een mailtje naar info@datacenterworks.nl

evenement

datum

plaats

land

Nationale Datacenter Dag

12 juni 2018

diverse plaatsen

Nederland

BICSI Fall Conference & Exhibition

9 - 13 september 2018

San Antonio

Verenigde Staten

DID 2018

4 oktober 2018

Nootdorp

Nederland

Datacenter & Restwarmte Conferentie

10 oktober 2018

Almere

Nederland

IT Room Infra

13 november 2018

Den Bosch

Nederland

DCW MEI IT ROOM INFRA

PAUL PETERSEN FHI TEKST

22 JUNI BRANCHEBORREL BIJ DOWN UNDER IN NIEUWEGEIN Namens de leden van IT Room Infra is de datacenter industrie uitgenodigd voor de brancheborrel op vrijdag 22 juni 2018. Deze borrel gaat traditiegetrouw samen met mooi weer, een goede barbecue en een sterk netwerk. Voor professionals in de datacenter industrie is dit ieder jaar een uitstekend moment om de contacten te verversen.

De middag start met een korte presentatie over het IT Room Infra event, dat dit jaar gaat plaatsvinden op dinsdag 13 november 2018 bij 1931 Congrescentrum â&#x20AC;&#x2122;s-Hertogenbosch. Na deze presentatie van dertig minuten is er geen officieel gedeelte meer en is er de gelegenheid om te netwerken. De brancheborrel vindt wederom plaats bij Down Under in Nieuwegein en er worden circa 120 professionals verwacht. PROGRAMMA 14.30 uur Ontvangst 15.00 uur Presentatie over het IT Room Infra

event 2018

15.30 uur Brancheborrel + barbecue 19.00 uur Einde De borrel is toegankelijk voor leden, exposanten IT Room Infra 2018 en eindgebruikers / installateurs. Meld u aan via wasila@fhi.nl

DCW MEI BICSI

advancing information technology systems

BEKABELING VOOR GROTE DATACENTERS EN SLIMME GEBOUWEN In lijn met de ontwikkelingen op technisch gebied maakt BICSI al decennia de vertaalslag van standaarden voor communicatie-infrastructuren naar ‘best practices’. Daarom bevat de laatste editie van ICT Today artikelen over de bekabeling voor steeds grotere datacenters en het outsourcen van kleine computerruimtes/datacenters naar hosting providers. Verder stond tijdens de MEA-conferentie in april de bekabeling voor slimme gebouwen en steden centraal.

BEKABELING VOOR GROTE DATACENTERS

Park project, wat als voorbeeld wordt gezien

ONTWERPEN

voor andere toekomstige smart cities en con-

Het coverartikel van de april-editie van ICT

nected communities. Behalve inzicht in de be-

Today belicht de interpretatie van ANSI/TIA-

nodigde infrastructuur voor slimme gebouwen

942-B voor het ontwerpen van de bekabelings-

en steden, konden ruim 400 bezoekers uit 34

infrastructuur voor steeds grotere datacenters.

landen tijdens BICSI’s conferentie ervaren wel-

In een veertien pagina’s artikel worden achter-

ke innovaties op transportgebied de ervaring

eenvolgens vier type datacenters, de belangrij-

van mobiliteit gaan verbeteren. Maar ook hoe

ke zones daarin, verschillende configuratiemo-

spraakbediening op basis van Alexa Skills in

gelijkheden en drie implementatiemethodes

een slimme stad functioneert en wat facility

besproken. Inclusief een vergelijking tussen

managementsystemen aan waarde kunnen

de verschillende methodes. Daarna volgt een

toevoegen.

complementair artikel waarin de cloudgebaseerde datacenters van providers en bedijfs-

OUTSIDE PLANT DESIGN PROGRAMMA

eigen datacenters worden vergeleken aan de

Mede omdat netwerken voor slimme ste-

hand van huidige netwerktrends. Daarin staan

den bestaan uit bekabelde en draadloze seg-

tevens enkele aandachtspunten voor organisa-

menten, is BICSI eveneens betrokken bij de

ties met migratieplannen. Beide artikelen zijn

ontwikkeling van standaarden voor cellulaire

interessant voor ontwerpers en beheerders van

infrastructuren. Begin mei is het nieuwe BICSI

datacenters.

Outside Plant Design programma geïntroduceerd, gebaseerd op de 6de editie van het Out-

SLIMME GEBOUWEN EN STEDEN

side Plant Design Reference Manual. Meer in-

Tijdens BICSI’s MEA-conferentie in april in Dubai

formatie hierover is uiteraard te lezen op www.

was het belangrijkste thema de technologie en

bicsi.org. Daarop staat ook informatie over alle

standaarden voor het ontwerpen en ontwik-

andere manuals, opleidingen en aankomende

kelen van slimme gebouwen en steden. Met

conferenties. BICSI’s Nederlandse contactper-

onder andere aandacht voor het lokale Silicon

soon is Robbert Hoeffnagel.

â&#x20AC;&#x201D; ABB Data Center Solutions Intelligent data needs intelligent power There will be 8 billion people in the world by 2020, and data center traffic will have grown by 400%. Due to this increasing dependence on data, data centers have become a fundamental part of life. To make data centers work, it needs both data and power. The power needs to be reliable, efficient and safe. ABB provides solutions to deliver and manage power at scale for todayâ&#x20AC;&#x2122;s and tomorrowâ&#x20AC;&#x2122;s data centers. The advantages are clear: - Elastic infrastructure that can grow or shrink with your demand. - Deep visibility into your infrastructure to make automation easier. - Intelligent grid connections to give you more choices on how you manage your energy. Whatever challenges you may be facing, we have the solutions you need to overcome them, due to our industrial heritage, broad choice of electrification & automation solutions and our commitment to sustainability. Discover more at www.abb.com/datacenters