DatacenterWorks 07/2018

DATACENTERWORKS NOVEMBER

2018

TECHNOLOGIE

RITTAL, SWITCH DATACENTERS EN CIRCLE B LANCEREN EERSTE EUROPESE OCP EXPERIENCE CENTER

MARKTONTWIKKELING

DIRECTE UITWISSELING VAN DATA BINNEN 3 JAAR GROTER DAN INTERNETVERKEER

SPECIAL

IT ROOM INFRA 13 NOVEMBER, DEN BOSCH

Datacenter works IN SAMENWERKING MET

server 2 rent Server Rental Solutions

TIJDELIJK SERVER EN STORAGE HUREN?

Levertijd overbrugging Migratie Hard- & software matig Investeringsuitsel

Technische ondersteuning

Levering binnen 24 uur

Verhuizing zonder risico Kortstondige projecten Applicatie testen Gaat de voorgestelde

nieuwe configuratie wel werken? Test d.m.v huren.

Maatwerk

24/7 bereikbaar

Vraag nu uw offerte aan via:

www.server2rent.nl of bel naar +31 (0) 318 495 300

Server2Rent

Plesmanstraat 52 3905KZ Veenendaal

DCW NOVEMBER REDACTIONEEL

JAARGANG 11, NOVEMBER 2018, NR. 7 COLOFON DatacenterWorks is hét vakblad over de

ROBBERT HOEFFNAGEL HOOFDREDACTEUR DATACENTERWORKS

technische infrastructuur van datacenters.

DatacenterWorks verschijnt achtmaal per jaar. Toezending geschiedt op abonnement basis en controlled circulation.

REDACTIE-COÖRDINATIE

4 REDENEN OM NAAR IT ROOM INFRA TE GAAN

Ab Muilwijk

In deze editie van DatacenterWorks besteden

dat Eaton in deze editie van DatacenterWorks

Postbus 19949

we ruim aandacht aan IT Room Infra 2018. Zo’n

aan de orde stelt en we hebben wellicht zelfs

2500 CX Den Haag

500 bezoekers zullen dit jaar naar Den Bosch

een derde financiële pijler te pakken. Want

redactie@datacenterworks.nl

afreizen om zich op de hoogte te stellen van de

waarom zou een datacenter niet een rol als

www.datacenterworks.nl

laatste trends en ontwikkelingen op het gebied

‘energy hub’ kunnen spelen in een energie-

van datacenter-infrastructuren.

netwerk? Dat is overigens een thema dat

UITGEVER Roeland Dobbelaer HOOFDREDACTEUR Robbert Hoeffnagel +31 (0)6 51 28 20 40 robbert@alibi.nl

ADVERTENTIE-EXPLOITATIE

nadrukkelijk onderzocht wordt in het Catalyst-­

Jos Raaphorst

Vier trends zijn dit jaar sterk naar voren

innovatieproject waar Green IT Amsterdam

+31 (0)6 34 73 54 24

gekomen en zullen ook op IT Room Infra een

aan deelneemt.

j.raaphorst@archermedia.nl

belangrijke rol spelen. Daar is allereerst de opkomst van Open Compute als alternatief

Speaking of Green IT Amsterdam… deze

VORMGEVING

voor traditionele datacenter-infrastructuren.

stichting is ook betrokken bij het derde

Content Innovators, Den Haag

Tot nu toe wordt de interesse in OCP echter

thema dat erg interessant wordt tijdens IT

vooral gevoed door technologie. Zeer relevant

Room

ABONNEMENTEN

voor hyperscalers, maar het is de vraag of dat

apparatuur. Waarom altijd nieuwe producten

abonnementen@vakbladen.com

ook geldt voor de colocatie- en enterprise-

- servers, racks en wellicht zelfs bekabeling -

+31 (0)88 22 666 80

datacenters die we in ons land tegenkomen. Bij

kopen als gebruikt net zo goed werkt? Daar

ons draait het toch vooral om kosten. Daarom

zitten nog de nodige ‘mitsen & maren’ aan

DRUK

is de presentatie van Jon Summers erg interes-

vast, maar die heeft Green IT Amsterdam via

Veldhuis Media B.V., Raalte

sant. Hij is samen met het Research Institute of

het ReStructure-project al in kaart gebracht.

Sweden (RISE) bezig een kostenvergelijking te

Met de nodige voorstellen hoe we deze

maken. Maar hij kijkt ook naar de mogelijk­

markt op gang kunnen brengen. Deze trend is

Infra:

tweedehands

datacenter-

cieel zo interessant dat we de term heden om geheel op basis van open source-­ finan­ software tot een datacenter management-

‘tweedehands’ maar het beste snel kunnen

Datacenterworks werkt samen met kennispartners als BICSI, DDA, Green IT Amsterdam en IT Room Infra.

oplossing te komen. Let wel: dat is dus niet

vervangen door ‘2e-gebruiker’.

Kopij kan worden ingezonden in overleg met de redactie. Geplaatste artikelen vertegenwoordigen niet noodzakelijk de mening van de redactie. De redactie noch de uitgever aanvaarden enige aansprakelijkheid voor de inhoud van artikelen van derden, ingezonden mededelingen, advertenties en de juistheid van genoemde data en prijzen. Fotokopie en overname van artikelen, geheel of gedeeltelijk op welke wijze dan ook, is uitsluitend toegestaan na schriftelijke toestemming van de redactie en onder vermelding van: ‘overgenomen uit Datacenterworks, vakblad over de technische infrastructuur van datacenters’, met vermelding van de jaargang en het nummer.

om het beheren van het datacenter als geheel

Misschien kan het laatste thema dat ik wil

- dus infra plus IT.

noemen hierbij ook helpen: circulair inkopen

hetzelfde als DCIM. Het gaat hier heel duidelijk

van IT. Is dat haalbaar of niet? Rijkswaterstaat Ook wordt het interessant om te zien of de

doet in ieder geval samen met Cenex een

trend naar hergebruik van restwarmte op IT

serieuze poging om dit fenomeen op de kaart

Room Infra te zien zal zijn. Nu steeds duidelijker

te zetten. Ook daarover tijdens IT Room Infra

wordt dat het wel degelijk mogelijk is om een

een presentatie.

prijs voor restwarmte vast te stellen, ontstaan voor veel datacenters ineens nieuwe mogelijk-

En dan hebben we het hier nog niet eens

heden om een tweede financiële pijler onder

gehad over de tientallen andere presentaties

hun business model te plaatsen. In Stockholm

die tijdens IT Room Infra verzorgd worden.

biedt men inmiddels al bedragen van 2 ton per

Het is teveel om op te noemen. Ik zie u daar-

jaar. Voeg daarbij het idee van UPS as a Reserve

om graag op 13 november in Den Bosch. n

3

4

DCW NOVEMBER INHOUD

58

ENERGIE

SMART PANELS HELPEN PUE TE VERLAGEN

08

TREND

MARKTONTWIKKELING

‘CLASSIFICEER RESTWARMTE ALS HERNIEUWBARE ENERGIE’

DIRECTE UITWISSELING VAN DATA BINNEN 3 JAAR GROTER DAN INTERNETVERKEER

41

MANAGEMENT

10

ZO OPTIMALISEERT U DE ENERGIEEFFICIËNTIE IN DATACENTERS TECHNOLOGIE

18

MULTIMODE IS DE TOEKOMST VAN FIBER IN HET DATACENTER

ONDERZOEK

44

WAT GEBEURT ER NU ECHT IN EEN RACK? - DEEL 5

DCW NOVEMBER INHOUD

26

MARKTONTWIKKELING

GROEI ICT-SECTOR IS STEVIGE IMPULS VOOR NEDERLANDSE ECONOMIE

22

52

TREND

TECHNOLOGIE

HOE MAKEN WE (REST)WARMTE WINSTGEVEND?

EERSTE EUROPESE OCP EXPERIENCE CENTER

06

DUTCH DATACENTER INDEX

COVERFOTO Circle B, Rittal en Switch Datacenters hebben het eerste European Open

30

NIEUWS VAN IT ROOM INFRA

Compute Project (OCP) Experience Center gelanceerd. Het gaat om een volledig functionele OCP-omgeving die zich bevindt in een van de drie faciliteiten die Switch Datacenters in de regio Amsterdam exploiteert.

60

NIEUWS VAN DDA

Het OCP Experience Center is beschikbaar als democentrum, maar kan ook worden gebruikt voor het testen van nieuwe OCP Accepted en OCP Inspired datacenteromgevingen en telco-oplossingen.

62

BICSI-NIEUWS IT ROOM INFRA

25

SPECIAL IT ROOM INFRA 2018

LEES VERDER OP PAGINA

52

5

66

DCW DECEMBER DUTCHDATACENTER DATACENTERINDEX INDEXOKTOBER NOVEMBER 2017 DUTCH 2018

PETER VERMEULEN PETER VERMEULEN TEKST TEKST DIRECTEUR DIRECTEUR VAN PB7 RESEARCH VAN PB7 RESEARCH

DDI DDI TWIJFELS KLEINE AFKOELING 60/65 65/67 IN HET VOORUITZICHT NEMEN TOE De Dutch Datacenter Index duidt nog altijd op sterke groei van datacenteractiviteit. Maar de opkomende onzekerheid over ziet de ontwikkeling van wereldeconomie niet onopgemerkt.

Het laatste kwartaal van 2017 er zeer positief uitde voor de Nederlandseblijven datacenterwereld.

De groei zet Vooral multi-tenant datacenters watde voorzichtiger in hun vooruitblik.

De DDI staat weerop sterk door en bevestigt de sterke zijn rol van Amsterdamgeworden regio als toonaangevend datacenterknooppunt wat lager danvasteland. vorige maand en komende staat ook twaalf lager dan in oktober vorig jaar.groei wat af te gaan zwakken. het Europese Voor de maanden lijkt de sterke

In oktober blikken de datacenterbeslissers

hard groeiden. Single tenant datacenters lieten

enkele nieuwkomers die druk weghalen bij de

terug op de periode van juli tot en met septem-

ook nu een stabiele ontwikkeling zien, terwijl

al wat langer aanwezige aanbieders van colo-

ber. Zoals verwacht zien we dat de activiteiten

vooral multi-tenant datacenters met een groei-

catie, lijkt het er steeds meer op dat onzeker-

daardoor wat minder snel groeien dan voor de

vertraging te maken hadden. Ondanks de nog

heden over economie hierin een rol spelen.

zomer.

Opvallend is dat vermogen In november zien we dathet degebruikt groei binnen single

altijd sterke groei, constateren we ookdaarendeze tacenterbeslissers.

Multi-tenant datacenters

VOORUITBLIK

in gelijke mate is doorgegroeid, aantenant datacenters is stilgevallen. terwijl Over dehet afgelo-

maand dat ook de groei enkele punten lager is dan tegen laten nu weer een zeer sterke groei zien

VOORUITBLIK Voor de drie maanden november, december en

tal vierkante meters gebruik genopen drie maanden zijndat er innet zoveelwerd datacenters

we vorig jaar zagen.

Hoeoverindedezelfde afgelopenmaand drie maanden.

Over het geheel

Datacenters zijn optimistisch activiteijanuari verwachten datacentersvoor nogdeeen kleine

mengroeiende en de hoeveelheid investeringen met activiteiten als datacenters minder met af-

wel door de komst van zien dat we zou wel kunnen dat het komen investeringsniveau nog altijd

tengroei hetopzichte laatstevan kwartaal.

De hoeveelversnellinginten de driemaandse terug-

nemende activiteiten, volgens de ondervraagde da-

wat achterblijft.

heid vierkante meters en gebruikt vermogen blik. Ook single tenant datacenters verwachten wat nemen duidelijk toe. Ook is de groei sterk groei, maar multi-tenant datacenters gaan als wat een betreft investeringen, deze vallen toch speer. Het optimisme zet maar voort als datacenterbesliswat metkijken. het oog vierde kwartaal. sers tegen naar 2018 Ookopdehet nodige single tenant Ook de 12-maandelijkse vooruitblik is duidelijk datacenters verwachten weer groei. Maar men lijkt Jul-Sep

Okt-Dec

+ 12 mnd

aan het verzwakken.

Deze ontwikkeling zagen wel te verwachten dat de groei wat wordt afgetopt.

Vierkante meters in gebruik

56

60

58

we overigens ook aan het eind van vorig jaar.

Vermogen

59

66

65

In 2018 zouden er wel eens veel vierkante meters

Investeringen

64

66

66

Van het vierde kwartaal wordt veelmulti-tenant verwacht, bij kunnen komen op de Nederlandse

Totaal

60

65

64

maar een nieuwErjaar met datacentermarkt. zijn komt lokale altijd spelers, ookvraagtenieuwe,

Multi-tenant

69

76

75

kens. vraagtekens zijn dit jaar wat grolocatiesDeaan het ontwikkelen.

Ookwel marktleiders,

Single tenant

50

52

51

ter dan een Digital jaar geleden.

2019 is het jaar bijvoorbeeld Realty, investeren sterk opvan uitde BrexitEnendedreigt vanfase handelsoorlobreiding. markteen komtjaar in een van volwasgen te zijn. niet voorspelers alle datacenters senheid dat Dat grotehoeft internationale vinden dat negatief zijn.meer Het kunnen kan meer bedrijven ze het zichteniet veroorloven omertoe in de aanzetten te overwegen en Amsterdam om regiouitbesteding aanwezig te zijn.

Hoewel de vraag apparatuur en workloads naar en de vooral cloud en exdoor de opkomst van colocatie hosting terne datacenters te brengen.

Terwijl het aantal en clouddiensten sterk blijft groeien, is daarmee het

Dutch Datacenter DatacenterIndex Index, Oktober 2018 Mei 2018

single tenant datacenters dan verder risico van overaanbod in 2018 zeer reĂŤel.afneemt, â– profiteren de multi-tenant aanbieders. n

Laat u ‘s nachts rustiger slapen.

Zorg voor een veilig datacenter met BlueNet. De intelligente PDU zorgt voor maximale beschikbaarheid en continue veiligheid met behulp van de aardlekbewaking (RCM) type B die de installatie en de apparaten permanent bewaakt. Gevaarlijke lekstroom wordt hierdoor meteen herkend.

Voor meer veiligheid in uw datacenter.

Vind de juiste stekkerdoos op www.bachmann.com

8

DCW NOVEMBER TREND

CONFERENTIE LAAT ZIEN DAT VERSNELLEN ENERGIETRANSITIE VIA DATACENTERS MOGELIJK IS

‘CLASSIFICEER RESTWARMTE ALS HERNIEUWBARE ENERGIE’

Restwarmte van datacenters classificeren als ‘hernieuwbare energie’ kan de energietransitie waar ons land voor staat een enorme stimulans geven. Deze conclusie werd getrokken tijdens het jaarlijkse Datacenter Restwarmte & Innovatie congres van de Dutch Data Center Association (DDA). Dit event vond plaats op de Dag van de Duurzaamheid in Amsterdam, met op het programma onder andere Diederik Samsom, voorzitter van de Klimaattafel Gebouwde Omgeving.

Conform de nieuwe BENG-regulering (BENG staat voor ‘Bijna Energie

leveren aan dergelijke warmtenetten, die bovendien grotendeels is

Neutrale Gebouwen’) dienen woningen en kantoren die worden

opgewekt uit ‘groene’ stroom. In 2017 bood de Nederlandse datacenter-­

gebouwd na 1 januari 2020 binnen bepaalde normen te blijven. Zo

sector, vertegenwoordigd door brancheorganisatie Dutch Data Center

moet het aandeel hernieuwbare energie dat het gebouw gebruikt mini-

Association, haar restwarmte gratis aan in een brief aan de regering.

maal 50% zijn. Warmte vormt een groot deel van de energie die

Sindsdien is er een groeiende interesse in de potentie van datacenters

gebruikt wordt door gebouwen en zou - bijvoorbeeld in de vorm van

en wordt er op tal van plaatsen onderzoek gedaan naar de mogelijk­

een warmtenet, dat wordt gevoed met duurzame warmte - dus poten-

heden om de warmte te hergebruiken.

tieel een grote bijdrage kunnen leveren aan het halen van deze BENG-normering.

Daarbij stuit men echter wel op een probleem: de overheid classificeert restwarmte uit de industrie niet als ‘hernieuwbaar’. Datacenters vallen

ENORME HOEVEELHEID

ook onder ‘industrie’ en helpen gebouwen daarom niet om aan de

Nederlandse datacenters kunnen een enorme hoeveelheid restwarmte

BENG-normering van 50% te voldoen. Het gevolg hiervan is dat als een

DCW NOVEMBER Trend

9

VAN DE REDACTIE TEKST

nieuw gebouwd gebouw vanaf 1 januari 2020 op datacenter-warmte is aangesloten, het vaak van niet reële hoeveelheden zonnepanelen of opgestelde windturbines moet hebben om toch de 50% hernieuwbare energie te halen. Ook additionele duurzame koude kan een mogelijkheid zijn, als dat dan maar duurzaam is opgewekt. Dat kan bijvoorbeeld door een WKO, wat de kosten echter significant verhoogt en de haalbaarheid van een project rond datacenter-restwarmte verkleint. De WKO moet namelijk ook warmte leveren om in balans te blijven. En dat is dus warmte die dan niet door het datacenter geleverd kan worden.

FLINKE HORDE De overheid creëert hiermee in feite een flinke horde voor projecten op het gebied van datacenter-restwarmte, die daarmee vele malen lastiger haalbaar worden. Wanneer datacenter-warmte wél kan worden geclassificeerd als ‘duurzaam’ zal dit de energietransitie in de gebouwde omgeving een grote stimulans kunnen geven. Met als resultaat dat

CONGRES

ruim een miljoen huishoudens extra verwarmd zouden kunnen worden,

Dit thema werd uitgebreid besproken tijdens het Datacenter Restwarm-

waarmee we bovendien duizenden kiloton aan CO2-uitstoot voor­

te & Innovatie-congres. Tijdens dit event - gehouden in de Johan Cruyff

komen, die nu nog ontstaat uit fossiele verwarming van de gebouwde

Arena in Amsterdam - bleek dat er inmiddels al veel projecten lopen

omgeving.

waarbij datacenters hun restwarmte door middel van warmtenetten afstaan aan woonwijken en kantoorparken in de directe omgeving. Zo

Daarnaast valt er ontzettend veel op elektriciteit te besparen als

werden er op het congres concrete projecten gepresenteerd in Amster-

restwarmte uit industrie en datacenters mee zou tellen in de BENG-

dam-Zuidoost en Science Park, Schiphol-Rijk, Groningen, Aalsmeer,

normering. Deze elektriciteit moet nu aangewend worden om wel als

Eindhoven en diverse andere locaties.

duurzaam geclassificeerde warmte op te wekken die volgens Haagse wetgeving niet van de industrie mag komen. De elektriciteit die nodig

Ook buitenlandse projecten kwamen aan de orde, waarbij opviel dat in

is voor het produceren van wél duurzame warmte die niet van de indus-

een stad als Stockholm datacenters betaald krijgen voor hun restwarm-

trie mag komen, trekt een grote wissel op bijvoorbeeld het toch al

te, dit in tegenstelling tot de Nederlandse situatie waarbij datacenters

onder druk staande Amsterdamse elektriciteitsnet.

hun restwarmte kosteloos beschikbaar stellen. ■

10

DCW NOVEMBER MANAGEMENT

10 BELANGRIJKE CIJFERS VOOR DE IT

ZO OPTIMALISEERT U DE ENERGIE-EFFICIËNTIE IN DATACENTERS Digitale bedrijfsmodellen, cloud computing en big data-analyses zijn slechts enkele van de factoren die de vraag naar meer computercapaciteit verhoogt. Extra capaciteit betekent echter ook dat de energiekosten van het datacenter stijgen. Met welke cijfers kunnen ondernemingen de kostenefficiëntie van hun IT-infrastructuur bepalen?

Bij een buitentemperatuur van minder dan 10 graden Celsius kan de koeling 100% zonder compressoren plaatsvinden. Dit bespaart exploitatiekosten voor gebouwen en datacenters.

DCW NOVEMBER MANAGEMENT

11

ELBERT RABEN PRODUCT MANAGER IT INFRASTRUCTUUR BIJ RITTAL TEKST

Mega-datacenters van onderzoeksinstellingen of grote cloud- en colocatie-aanbieders zijn tegenwoordig enkele tienduizenden vierkante meters groot. De IT-systemen en de infrastructuur in het gebouw hebben een hoeveelheid energie nodig die kan oplopen tot dubbele Megawattcijfers. Hierdoor dragen datacenters in toenemende mate bij aan de wereldwijde CO2-uitstoot.

BIJNA VERDUBBELING Volgens het Global e-Sustainability Initiative (GeSI) zal het aandeel van de ICT in de wereldwijde CO2-uitstoot stijgen van 1,3 procent in 2002 tot 2,3 procent in 2020. De uitstoot van broeikasgassen verlagen is niet alleen een politieke en maatschappelijke taak, maar gaat ook om het besparen van stroomkosten. Daarom is

De Rittal Computer Multi Control (CMC) III is een alarmsysteem voor netwerk- en serverracks, schakelkasten,

dit belangrijk voor elke exploitant van datacen-

datacentercontainers en IT-veiligheidsruimten. Het systeem bewaakt temperaturen, luchtvochtigheid, toegang,

ters. Een efficiënt en duurzaam datacenter is

rook, energie en vele andere belangrijke fysieke omgevingsparameters.

ook een belangrijke factor in het kader van een ‘Green IT Policy’.

Koeling is een van de grootste kostenposten op

HOE BELANGRIJK IS PUE?

DATA CENTER INFRASTRUCTURE EFFICIENCY

IT-gebied: al naargelang de efficiëntie van een

Op zich zegt de PUE-waarde niets over het feit

De Data Center Infrastructure Efficiency, afgekort

datacenter verbruikt de koeltechniek tot een

of daadwerkelijk stroom wordt bespaard. De

DCiE, is een ander belangrijk efficiëntie-cijfer.

derde van het energieverbruik. Om de efficiën-

PUE-waarde zegt niets over het totale stroom-

Deze waarde is gedefinieerd als het omgekeer-

tie van fysieke IT-infrastructuren te analyseren,

verbruik van een datacenter. Als de inblaas-

de van de PUE: alle IT-apparaten zoals servers,

dienen IT-managers te kijken naar tien centrale

temperatuur voor de servers hoger wordt

switches of storage-systemen staan in relatie tot

cijfers.

gesteld, is voor de koeling minder stroom

het totale vermogen van het datacenter (IT-

nodig. Is de temperatuur echter zo hoog dat de

infrastructuur en IT-apparaten). De DCiE wordt

Een van de bekendste waarden is de Power

ventilatoren van de servers met vollast draai-

aangegeven in een percentage - een ideaal

Usage Effectiveness (PUE). De PUE-factor is de

en, stijgt het stroomverbruik van de IT-appara-

datacenter heeft een DCiE-waarde van 100 pro-

richtwaarde die de energie-efficiëntie van een

tuur. Hoewel de PUE dan beter lijkt, stijgt het

cent. Om de duurzaamheid te waarborgen,

installatie bepaalt. Bij een datacenter toont deze

stroomverbruik echter ook.

moeten PUE en DCiE worden bekeken aan de

waarde het aandeel elektrische energie dat niet

hand van trendanalyses over een heel jaar. Dit is

wordt omgezet in computercapaciteit. Een PUE

Exploitanten van datacenters moeten de

nodig omdat de koeling afhankelijk is van de

van twee betekent dat voor elke kilowatt die de

PUE-waarde afhankelijk van de belasting zien.

plaatselijke weersinvloeden.

servers en IT-infrastructuur verbruiken een

Bij een lage serverbelasting lijkt de waarde

andere kilowatt voor omgevingsservices zoals

slechter, omdat hier de basisinfrastructuur

HOE DUURZAAM IS IT?

koeling en stroomverdeling nodig is.

zoals UPS en koeling een grotere rol speelt.

De CUE (Carbon Usage Effectiveness)-waarde is

De industrienorm ligt bij een PUE van 1,4, terwijl

Het is daarom nuttig om met behulp van de

te vullen. Deze waarde laat zien of elektrische

zeer homogeen opgebouwde, met zeer con-

partiële PUE (pPUE) slechts een deel van de

energie in een datacenter duurzaam wordt

stant vermogen geëxploiteerde en dienover-

IT-omgeving te analyseren. Bij het bepalen van

gebruikt. Een ideaal datacenter stoot geen CO2

eenkomstig

datacenters

de pPUE hoeft geen rekening te worden

uit en heeft een CUE van ‘0’.

waarden van 1,2 of beter behalen. Waarom

gehouden met de koeling door een free cooler

behalen zo weinig ondernemingen in de praktijk

of chiller. Het resultaat laat dan zien hoe effi­

De berekening van de CO2-uitstoot per kWh

deze waarden? Hier zijn tal van redenen voor.

ciënt een datacenter of module zonder externe

verbruikte stroom gebeurt per land, omdat de

Vrijwel altijd spelen verouderde en verkeerde

koeling werkt. De interface van de pPUE zou in

mix van kernenergie, kolen, gas en hernieuw­

koelsystemen en inefficiënte voedingen daar

dit geval de gebouwengrens van de technische

bare energie per land verschillend is.

een rol bij.

en serverruimten zijn.

gedefinieerd door The Green Grid om de PUE aan

geoptimaliseerde

12

DCW NOVEMBER MANAGEMENT

voor de ingangszijde van een UPS is bovendien afhankelijk van de belasting en wordt meestal voor verschillende belastingen aangegeven.

Omdat uit de accu een echte sinus komt, is de vermogensfactor aan de uitgangszijde ‘1’.

De AC-AC efficiëntie is een andere UPS-waarde.

Deze wordt berekend uit de verhouding tussen uitgangsvermogen en ingangsvermogen. Door de interne verliezen van een UPS is de efficiëntie afhankelijk van de belasting. De efficiëntie is beter naarmate een UPS-systeem meer Net als alle andere sensoren is ook de temperatuursensor van de CMC III modulair inzetbaar.

wordt benut.

COMPLEET SYSTEEM BEKIJKEN

WATERVERBRUIK MONITOREN

Omdat de efficiëntie van een koelsysteem ook

Om de efficiëntie van een datacenter goed te

Veel datacenters gebruiken water voor het

afhankelijk is van externe weersomstandig­

beoordelen, moeten IT-managers naar het

koelen van de IT. Bij directe free cooling moet de

heden, is er met de ESEER/SEER (European /

complete systeem kijken. Een catalogus van

luchtvochtigheid soms worden gecorrigeerd en

Seasonal Energy Efficiency Ratio) een waarde

verschillende waarden vormt de basis voor een

bij adiabatische koeling worden lucht/lucht-­ om rekening te houden met de temperatuur-

systematische

warmtewisselaars met water besproeid.

schommelingen van de seizoenen. Met deze

verbeteringen ten opzichte van de verge­

waarde kan de EER-waarde aan de externe

lijkingsmaanden van het vorige jaar zichtbaar

temperatuur-invloeden worden aangepast.

en kunnen oorzaken van afwijkingen van de

Bovendien is een koelconcept op basis van water in veel IT-omgevingen nog altijd het

analyse.

Hierdoor

worden

doelwaarden worden herkend.

meest efficiënt. The Green Grid definieerde de

VERMOGEN VAN UPS BEOORDELEN

Een trendanalyse helpt om de oorzaken van de

WUE (Water Usage Effectiveness)-waarde die

De vermogensfactor van een UPS is een

afwijkingen zodanig weer te geven dat de

het gebruik van water in verhouding tot het

waarde voor de mate van de faseverschuiving

informatie ook voor andere afdelingen dan het

stroomverbruik van de IT-componenten aan-

tussen stroom en spanning van de wissel-

management begrijpelijk wordt. Met behulp

geeft. Het waterverbruik per jaar staat daarmee

stroom door capacitieve of inductieve effecten.

van meetmethoden zijn losse componenten en

in verhouding tot het totale vermogen van de

Aangegeven wordt de cosinus van de fase­

volledige systemen in te delen om de oplossin-

actieve IT-componenten. De eenheid van de

verschuivingshoek. Hoe dichter de vermogens-

gen van verschillende leveranciers te vergelij-

WUE is liters per kilowattuur (l/kWh).

factor zich bij het getal ‘1’ bevindt, des te effi-

ken. n

ciënter is het UPS-systeem. De vermogensfactor DE KOU METEN Een waarde voor het beoordelen van koelsystemen is de Energy Efficiency Ratio (EER). Deze waarde definieert de verhouding tussen koelvermogen en opgenomen elektrische vermogen. Hoe hoger de waarde, des te efficiënter het energieverbruik voor het genereren van koude.

Ook de waarde COP (Coefficient of Performance) wordt gebruikt. Bij een warmtepomp of koelapparaat toont deze waarde de verhouding tussen de verandering in de warmte en de daartoe geleverde inspanning (koelvermogen/ verrichte werk). De normen DIN EN 255 en DIN EN 14511 beschrijven hoe COP en EER moeten worden berekend om vermogensgegevens

Met intelligente PDU’s kunnen beheerders het onderhoud op afstand gemakkelijker uitvoeren. Als een

van koelapparaten met elkaar te kunnen

IT-rack moeilijk toegankelijk is of als een installatie ook in het weekend wordt gebruikt, is een PDU met

vergelijken.

schakelbare connectoren een nuttig hulpmiddel dat losse contactdozen op afstand kan schakelen.

DATA CENTER POWER SHOP ALLES ONDER ÉÉN DAK VOOR MODULAIR BOUWEN EN GEGARANDEERDE UPTIME. MET LAGE STARTUP-KOSTEN EN OOG VOOR VLOEROPPERVLAKTE-BESPARING.

Hot-swappable spannend?

Met de hot-swappable EiPDU van Elektro Internationaal kunnen distributieracks onder spanning worden geplaatst naarmate de behoefte aan datacentercapaciteit groeit.

Hot-swappable spannend?

Volledig modulair bouwen, met lage startup-kosten, vloeroppervlakte-

Met de hot-swappable EiPDU van Elektro en zonder enige downtime.

Internationaal kunnenbesparing distributieracks Hoe spannend wil je het hebben? onder spanning worden geplaatst naarmate de behoefte aan datacentercapaciteit groeit.

Volledig modulair bouwen, met lage startup-kosten, vloeroppervlakteElektro Internationaal levert hoogwaardige besparing en zonder enige downtime. maatwerkoplossingen voor een betrouwbare Hoe spannend wil je het hebben? en meetbare power distributie: • Schakel- en verdeelsystemen • Economical & Intelligent PDU (EiPDU) • Besturingstechniek Elektro Internationaal levert •hoogwaardige Railkokersystemen maatwerkoplossingen voor een betrouwbare • Energy Management Solutions en meetbare power distributie: • Noodstroomsystemen • Schakel- en verdeelsystemen • Economical & Intelligent PDU (EiPDU) Met doordachte engineering, specialistische • Besturingstechniek • Railkokersystemen warmteberekening, vakkundige montage en • Energy Management Solutions uitstekende 24/7 service bent u verzekerd van • Noodstroomsystemen

Door integratie van techniek levert Elektro Internationaal vanuit haar one-stop-power-shop hoogwaardige maatwerkoplossingen voor een betrouwbare power distributie: een continue elektriciteitsvoorziening.

Met doordachte engineering, specialistische Bezoek elektro-internationaal.com warmteberekening, vakkundige montage en uitstekende 24/7 service bent u verzekerd van een continue elektriciteitsvoorziening.

• Schakel- en verdeelsystemen • Economical & Intelligent PDU (EiPDU – hot swappable) elektro-internationaal.com •BezoekBesturingstechniek

• Railkokersystemen • Energy Management Solutions • Noodstroomsystemen

Bezoek elektrointernationaal.com of bel 0348 420 540

Hot-swappable spannend?

Elektro Internationaal Elektro Internationaal Pompmolenlaan 17, Woerden The Netherlands t e

+31 (0)348 420 540 info@ei-woerden.nl

elektro-internationaal.com

Pompmolenlaan 17, Woerden The Netherlands t e

+31 (0)348 420 540 info@ei-woerden.nl

elektro-internationaal.com

14

DCW NOVEMBER MARKT

LANGDURIGE SAMENWERKING LEVERT KLANTEN VAN ALL IT ROOMS VOORDELEN OP

GEÏNTEGREERDE OPLOSSINGEN DANKZIJ STRATEGISCHE PARTNERS All IT Rooms werkt nauw samen met de gevestigde fabrikanten van datacenteroplossingen Rittal en Legrand Data Center Solutions, waar het merk Minkels deel van uitmaakt. Niet alleen denken deze fabrikanten actief met All IT Rooms mee over uitdagingen die projecten met zich meebrengen, ook wordt All IT Rooms betrokken bij de ontwikkeling van producten. “Vanuit onze bedrijfsfilosofie zijn onze partners net zo belangrijk als onze klanten. De langetermijnrelatie die wij met onze klanten willen, willen we ook met onze partners”, aldus Ronald Kok, directeur van All IT Rooms.

“Onze activiteiten vereisen sterke partners

met oplossingen die ook na productverbete-

te wisselen. Ook kiezen wij in het kader van ons

met een focus op de datacenter business die

ringen goed op elkaar blijven aansluiten”, legt

MVO-beleid bewust voor partners die in Europa

kwalitatief goede producten leveren en een

Kok uit.

zijn gevestigd en volgens Europese regelgeving

bewezen staat van dienst hebben. Wij helpen

produceren. Dit zorgt voor een lagere CO2-uit-

onze klanten de continuïteit van hun bedrijfs-

DIRECTE LIJNEN MET DE FABRIKANT

stoot en minder impact op het milieu.”

voering te waarborgen door een kwalitatief

“Wij doen graag dichtbij huis zaken en onder-

All IT Rooms werkt al jaren samen met Rittal en

goed datacenter te bouwen. Deze continuïteit

houden het liefst directe lijnen met de fabri-

Legrand Data Center Solutions. De laatste is

zoeken wij ook in de samenwerking met onze

kant. Bij voorkeur kopen wij onze strategische

ontstaan uit de integratie van de datacenter­

partners. Wij hebben behoefte aan partners

producten daarom niet in via distributeurs,

activiteiten van Minkels, Raritan en Legrand.

met een langetermijnvisie die in staat zijn ons

maar rechtstreeks bij de fabrikant. Dit stelt ons

“Beide partijen leveren modulaire datacenter-

actieve ondersteuning te bieden. Ook een

in staat samen om de tafel te gaan zitten om de

oplossingen, iets waar All IT Rooms tien jaar

consistent portfolio is voor ons van belang,

mogelijkheden te bespreken en informatie uit

geleden al met succes op heeft ingezet. Met Rittal werken we al zo’n tien jaar, terwijl Legrand Data Center Solutions al zo’n vijf jaar één van onze belangrijkste partners is”, zegt Kok. ‘PARTNERS ZIJN EEN AMBASSADEUR VAN ONS MERK’ Christiaan van Terheijden, CEO van Minkels, wijst erop dat partners in feite het visitekaartje van een fabrikant zijn. “Een partner is een belangrijke ambassadeur van ons merk. Onze producten komen alleen volledig tot hun recht als deze op de juiste manier worden geïmplementeerd. Hiervoor is kennis en ervaring nodig, iets waarover All IT Rooms beschikt. De projecten van All IT Rooms zijn voor ons een visitekaartje in de markt en tonen de kracht van onze producten”, licht Van Terheijden toe.

DCW NOVEMBER markt

15

WOUTER HOEFFNAGEL JOURNALIST TEKST

Het partnership van All IT Rooms met fabrikanten als Rittal en Legrand Data Center Solutions biedt klanten belangrijke voordelen. “Via trainingen en cursussen brengen wij onze partners volledig op de hoogte van onze producten en ontwikkelingen.

Partners

kunnen

klanten

hierdoor perfect adviseren over de oplossingen die het beste aansluiten op hun specifieke behoefte, iets waarbij wij onze partners indien nodig rechtstreeks kunnen ondersteunen”, aldus Ramón de Groot, Director Export bij Legrand Data Center Solutions.

GEÏNTEGREERDE TOTAALOPLOSSINGEN “All IT Rooms gebruikt zijn uitgebreide kennis over ons portfolio onder andere om producten te combineren tot een totaaloplossing, waarbij de verschillende componenten volledig op elkaar zijn afgestemd en optimaal samen­ werken”, aldus Marcel Pol, Sales Manager bij

het bedrijf niet deze alternatieven voor te stel-

een datacenter gerealiseerd in Duitsland en

Rittal. Kok vult aan: “We zien in de praktijk dat

len. Deze enigszins brutale werkwijze vind ik

lopen er nu gesprekken over mogelijk andere

steeds meer datacenters in Nederland worden

erg sterk”, aldus Pol.

locaties in het buitenland. Deze klant maakt

opgebouwd uit apparatuur van een leverancier.

overigens ook voor andere industriële proces-

Dit vertaalt zich naar een betere performance

“Ook klanten kunnen deze werkwijze waarde-

voor de klant en helpt een lange levensduur

ren, wat onder andere blijkt uit het feit dat All IT

van producten te waarborgen.”

Rooms veel vaste klanten heeft die voor het

OVERZICHTELIJK EN STRAK UITERLIJK

sen gebruik van apparatuur van Rittal.”

vernieuwen of het uitbreiden van hun datacen-

“Een recent project dat All IT Rooms in nauwe

VEEL VASTE KLANTEN

ter opnieuw aankloppen bij het bedrijf. Deze

samenwerking met Legrand Data Center

“Wij zijn al bijna tien jaar partner van All IT

repetitieve business laat zien dat klanten tevre-

Solutions heeft uitgevoerd is de bouw van een

Rooms. In deze periode hebben we samen met

den zijn over het opgeleverde eindresultaat”,

serverruimte voor HTM, de bus- en trammaat-

All IT Rooms een groot aantal projecten gereali-

zegt Dion Cremers, Accountmanager bij Rittal.

schappij van Den Haag en omstreken. All IT Rooms heeft voor deze klant een nieuw data-

seerd waar zowel wij, All IT Rooms als de klant erg trots op zijn. All IT Rooms is overigens altijd

TIEN DATACENTERS VOLGENS HETZELFDE STRAMIEN

center gerealiseerd, dat recent is opgeleverd”,

kritisch en kijkt bij het uitschrijven van offertes

Een voorbeeld van zo’n terugkerende klant is

aldus Jamy de Jong, accountmanager bij

bijvoorbeeld altijd of de oplossing die de klant

een grote Nederlandse zuivelproducent, waar-

Legrand. Kok licht toe: “Deze serverruimte is

vraagt ook daadwerkelijk de beste keuze is. Kan

voor All IT Rooms een aantal datacenters heeft

volledig gestandaardiseerd op oplossingen van

de klant door andere keuzes te maken meer

gebouwd die zijn gestandaardiseerd op Rittal

Legrand Data Center Solutions, waarbij we in

toegevoegde waarde realiseren? Dan schroomt

apparatuur. “Voor deze klant hebben we inmid-

nauwe

dels tien kleine datacenters gebouwd, die alle

oplossingen hebben gekozen die het beste

volgens hetzelfde stramien en met zoveel

aansluiten op de wensen van HTM.”

‘VIA TRAININGEN EN CURSUSSEN BRENGEN WIJ ONZE PARTNERS VOLLEDIG OP DE HOOGTE VAN ONZE PRODUCTEN EN ONTWIKKELINGEN’

samenwerking

met

Legrand

de

mogelijk dezelfde apparatuur zijn gebouwd.

Binnen deze projecten werken we nauw samen

De langdurige samenwerking van All IT Rooms

met Rittal, onder andere om de logistieke stro-

met partners als Rittal en Legrand Data Center

men in goede banen te leiden. Zo hebben we

Solutions leveren klanten dus winst op.

speciaal voor deze klant een voorraad aan Rittal

“Uiteindelijke draait het om het eindresultaat.

producten aangelegd, waardoor we deze pro-

Partners helpen ons voor de klant het beste

jecten zeer snel kunnen realiseren”, legt Kok uit.

eindresultaat te leveren door het datacenter te bouwen dat het beste aansluit op hun specifie-

“We merken dat deze klant erg tevreden is en ons voor steeds meer projecten vraagt, ook in het buitenland. Zo hebben we onder andere

ke behoeften”, besluit Kok. n

16

DCW NOVEMBER MARKT

ABB NEEMT GE INDUSTRIAL SOLUTIONS OVER Tijdens de zomer maakte ABB bekend GE Industrial Solutions over te nemen voor 2,6 miljard dollar (2,3 miljard euro). GE Industrial Solutions (GEIS) gaat onderdeel uitmaken van de divisie Electrification Products (EP) van ABB, waarmee een uitgebreid internationaal portfolio ontstaat.

GE Industrial Solutions heeft klanten in ruim 100

de van GE afkomstige account manager, sinds

beschikbaarheid te waarborgen en de efficiën-

landen, waaronder de Verenigde Staten en

2001 bezig met datacenter UPS oplossingen.

tie te verhogen. In combinatie met de produc-

Canada. “Met de overname van GE Industrial

Robin Koeken zegt over de acquisitie: “Dit is na

ten en de expertise van ABB maken we het

Solutions (GEIS) versterken we onze nummer

de integratie van Newave, een aantal jaren

voor de datacenter-markt absoluut een stuk

2-positie op de wereldwijde elektrificatie-

geleden, weer een flinke stap in het totaalaan-

aantrekkelijker.”

markt”, aldus Ulrich Spiesshofer, CEO van ABB.

bod aan de datacenter-managers die dagelijks

“Mede door de langdurige strategische leveran-

bezig zijn om te zorgen dat ze zo efficiënt als

“We zijn een echte One-Stop-Power-Shop voor

ciersrelatie met GE wordt enorm veel waarde

mogelijk in de lucht blijven.”

de datacenter industrie geworden, van Grid-toRack. Waarbij we naast onze hoogwaardige

gecreëerd met deze transactie voor onze aan“Beide families komen weer bij elkaar”, zo vult

technologische oplossingen een gespecialiseer-

Patrick Bast aan, “voormalig Newave en IMV

de 24/7 service organisatie hebben om de klant

NEXT LEVEL-STRATEGIE

delen een geschiedenis en zijn beide ontstaan

echt te ontzorgen”, vult Robin Koeken aan. “Zo

Hij voegt nog toe: “Samen met het team van

in Zwitserland. Dat begon al met de oprichting

helpen we onze klanten om proces- en kosten­

GE Industrial Solutions zullen we onze plannen

van IMV in 1966, hiermee heeft ABB nu één van

efficiënt te werken, terwijl we de betrouwbaar-

op gedisciplineerde wijze uitvoeren, zodat de

de beste UPS service organisaties in huis.”

heid van het systeem vergroten en de risico’s

deelhouders.”

tot een minimum beperken.”

prestaties van dit bedrijf als onderdeel van de wereldwijde

ABB-groep

op

gelijk

niveau

INTEGRATIE

kunnen worden gebracht. Met deze volgende

“De grootste fout die je kan maken bij een

Kijk op https://new.abb.com/benelux voor

stap in actief portfoliobeheer verleggen we het

integratie is het verbranden van elkaars voor-

meer informatie. n

zwaartepunt van ABB weer verder, wat in lijn is

delen”, zo vertelt Robin Koeken. “Onze klanten

met onze Next Level-strategie. We versterken

in de datacenter-markt - van zowel ABB als van

onze concurrentiepositie en verminderen de

GE - merken nu al dat het samengaan de

ENERGIE-OPSLAG

risico’s met een bedrijf dat vroeg in de bedrijfs-

nodige efficiency oplevert. De klant heeft één

Tijdens het komende IT Room Infra-event

cyclus bloeit.”

aanspreekpunt, de lijntjes zijn korter, waardoor

(13 november in Den Bosch) geeft Lukas

een project in een strakker tempo kan worden

van der Zijden om 13.30 uur namens ABB

opgeleverd.”

een lezing over ‘Energy Storage’. Centraal

ENTHOUSIASME

thema van deze presentatie: hoe een

Op het Nederlandse hoofdkantoor van ABB in Rotterdam wordt dit enthousiasme ook gedeeld

Patrick Bast meent: “De datacenter manager

sterker, slimmer en groener datacenter

door Robin Koeken, Data Center Segment

kon bij GE al beschikken over een ruim portfolio

mogelijk te maken voor de toekomst.

Leader van ABB in de Benelux en Patrick Bast,

aan oplossingen om een zo hoog mogelijke

OP ZOEK NAAR VERSTERKING VOOR UW DATACENTER dc-people.nl DC People detacheert datacenter professionals: van één dag tot één jaar, één persoon of een team.

Specialisten met ervaring in diverse datacenters.

DC People werkt o.a. voor:

18

DCW NOVEMBER TECHNOLOGIE

PANDUIT VOORZIET GOEDE TOEKOMST VOOR BREAKOUT-TECHNOLOGIE

MULTIMODE IS DE TOEKOMST VAN FIBER IN HET DATACENTER De trend naar digitale transformatie blijft de behoefte aan meer prestaties opjagen. Met name ondernemingen in de financiĂŤle dienstverlening, media, gezondheidszorg en detailhandel zorgen voor een enorme groei van het dataverkeer. Een steeds groter percentage van dat verkeer vindt plaats binnen het datacenter zelf. Bij deze machine-to-machinetoepassingen wordt volop gebruikgemaakt van technologieĂŤn als AI (Artificial Intelligence) en ML (Machine Learning) om dagelijks petabytes aan gegevens te kunnen communiceren.

Voor ontwerpers van de fysieke infrastructuur betekent dit dat zij op zoek moeten naar de volgende generatie producten en platforms om ervoor te zorgen dat datacenters deze snel toenemende hoeveelheid verkeer kunnen verwerken.

DCW NOVEMBER TECHNOLOGIE

19

RICK PIMPINELLA PANDUIT FELLOW BIJ PANDUIT CORPORATION TEKST

Netwerken in datacenters staan voor twee grote uitdagingen. Dat is allereerst een steeds grotere vraag naar een hogere snelheid. Lees: 40GE (Gigabit Ethernet) en 100GE evenals 200GE en 400GE binnen drie jaar. Een tweede uitdaging zit ‘m in de fysieke afstanden die moeten worden overbrugd. De connectiviteit met de server stack is aan het veranderen, met 25GB servers die nu al zijn geïnstalleerd in datacenters die zich richten op het hosten van web-platformen. Als gevolg hiervan moeten kabel- en schakelmateriaal de mogelijkheid hebben om de uitrol van de 50GB servertechnologie - die nu al op gang begint te komen - te faciliteren.

AI- en ML-oplossingen zijn van nature afhankelijk van grote datasets, bij voorkeur meerdere terabytes en binnenkort zelfs petabytes groot. Deze hoeveelheden data zijn nodig om tot goede analyses te komen en op basis van deze resultaten tot lerende omgevingen te komen. Deze hoeveelheden data vereisen nu al 50GE en de vraagcurve zal naar verwachting sterk stijgen tot 100GE. SPECIALE ASIC’S Naar alle waarschijnlijkheid zullen op ethernet gebaseerde netwerken een bijna lineaire schaalbaarheid blijven bieden, maar daar staat tegen-

wordt gebruikt, omdat het de meeste datacenterbouwers en -exploi-

over dat het volume van het gegenereerde dataverkeer aanzienlijk zal

tanten belangrijke voordelen blijft bieden. Multimode-vezel biedt een

zijn. Daarom is intelligente verwerking nodig om ervoor te zorgen dat

goedkopere oplossing dan een single-mode vezel omdat het gebruik-

het netwerk niet overspoeld wordt - met een snel toenemende latency

maakt van goedkopere laser-transceivers. De installatie kent betere

en wellicht zelfs uitval als gevolg. Daarom zetten hyperscale datacen-

toleranties als het gaat om uitlijning, terwijl multimode tevens minder

ters nu al 50GE en 100GE ASIC’s (Application Specific Integrated Circuits)

stroom verbruikt. Single-mode glasvezel is een minder robuuste

in. Dit creëert tegelijkertijd echter een nieuw probleem voor netwerk­

connectiviteitsoplossing, terwijl multimode beter bestand is tegen vuil

architecten: hoe kunnen we dynamisch voldoen aan deze groeiende

en stof, er is geen hoog retourverlies, het is bestand tegen multipath-

diversiteit aan communicatiepatronen in het netwerk, met verschillen-

interferentie en het is beter bestand tegen degradatie van de connec-

de verkeersklassen met afzonderlijke netwerkvereisten voor through-

tor, als die op lange termijn optreedt.

put flows, tijdkritische datastromen en interactief dataverkeer?

De infrastructuur binnen het datacenter neemt ongeveer 2% van de Een duidelijk bewijs van deze verschuiving in de richting van betere

bouwkosten van de locatie voor zijn rekening. Eenmaal operationeel

prestaties is de groei van het aantal switch poorten met hogere snelhe-

zien we echter dat infrastructuurcomponenten in een veel hoger

den. Samen hebben 25GE- en 100GE-poortsnelheden inmiddels een

percentage van de gevallen de oorzaak vormen van een storing (zie

aandeel van 46% in de totale leveringen. Naar verwachting zal de

figuur 1). Het zal duidelijk zijn dat naarmate de kosten van uitval toe­

combinatie van 25 en 100GE in 2021 de leveringen van 10GE-poorten

nemen en de reputatieschade nog groter kan zijn, de voordelen van het

evenaren. Aan die groei komt vooralsnog geen einde, waarbij we

installeren van infrastructuuroplossingen van hoge kwaliteit groot zijn.

tevens kunnen vaststellen dat ethernet eigenlijk de enige technologie is

Naarmate de markt voor glasvezelkabeltechnologie zich verder heeft

die momenteel een dergelijke lineaire groei aankan - zowel voor

ontwikkeld, is duidelijk geworden dat de variatie in kwaliteit en capaci-

single-mode als multimode optische kabels.

teit van de bekabelingsoplossingen van de verschillende fabrikanten uiteenloopt. Recente markttesten van kabels illustreren het belang van

Met 40/100GE al in gebruik en de voorstellen voor de standaarden voor

het goed begrijpen van de specificaties. Ook is het van cruciaal belang

200/400GE inmiddels in de fase van formele goedkeuring door de IEEE,

dat datacenter managers zich een goed beeld vormen van de vraag

is ethernet het geprefereerde netwerkplatform. Het kan de architectuur

welke fabrikanten de gewenste kwaliteit kunnen leveren.

en het ontwerp van datacenters leveren om tegemoet te komen aan de behoeften van toekomstige toepassingen, terwijl de operationele

TOEKOMST VAN MULTIMODE

kosten laag zijn.

Voor toepassingen voor korte afstanden tot 100 m, bijvoorbeeld voor switch naar server en van server naar server (‘machine to machine’)

MULTIMODE VERSUS SINGLE-MODE

interconnecties, voegt multimode fibre echt voordeel toe in het data-

Multimode-vezel blijft de belangrijkste glasvezelkabel die in de markt

center. De standaardvezel die is geoptimaliseerd voor het gebruikte

20

DCW NOVEMBER TECHNOLOGIE

type laser. Daarmee is nu een scala aan vezelmogelijkheden beschik-

ken, worden geaggregeerde banen gebruikt. Om 40Gbps te bereiken,

baar waarmee datacenter operators hun infrastructuur of de upgrade

worden vier parallelle vezels van 10Gbps per vezel samengevoegd.

daarvan kunnen plannen. Daarbij kunnen zij plannen maken tot en met 400 Gb/s (figuur 2). OM3 en OM4 zijn ontworpen voor een hoge band-

BREAKOUT

breedte bij 850 nm, terwijl OM5 is gespecificeerd voor langere golfleng-

De toevoeging van banen had nog een onvoorzien voordeel. Hierdoor

tes (953 nm) SWDM-4 toepassingen. OM4+ is een essentieel element

konden de fabrikanten van switches namelijk tevens de poortdensiteit

voor toepassingen met een golflengte en bi-directionele applicaties.

verhogen. Dit was mogelijk omdat elke baan in ethernet onafhankelijk is. In plaats van switches te bouwen met 96 10GB poorten, kon nu voor

Met de overgang naar 40Gbps hebben we ook de opkomst gezien van

32 40GB high density poorten worden gekozen. Dit staat bekend als

parallelle optische technologie. Dit was nodig vanwege de VCSELS

‘breakout’ en is belangrijk omdat alle technologie die is ontwikkeld voor

(Vertical Cavity Surface Emitting Laser) die worden gebruikt in glas­

standaarden om tot 40Gbps, 100Gbps, 200Gbps en 400Gbps te komen,

vezeltransmissies met 10 Gbps. Om een hogere datasnelheid te berei-

compatibel is met breakout.

Dit jaar worden 50GE, 100GE en 200GE multimode standaarden geratificeerd. De komende drie jaar zal 100Gbps breakout met 4x 25G-banen en 200Gbps breakout bij 4x 50G-banen op grote schaal worden ingezet.

Momenteel is er een nieuwe IEEE 802.3 task force opgericht. Deze luistert naar de benaming: 802.3cm. Een van de doelstellingen is om 400Gbps te definiëren over acht afzonderlijke 50Gbps-banen die gebruikt worden voor het verbinden van servers en switches (zie figuur 3). Er is ook een specificatie voor 400Gbps over vier banen met een snelheid van 100Gbps per baan, waarbij elke baan twee golflengten kent, maar die geen breakout-oplossingen ondersteunt die in IEEE

Figuur 1. Drie typen multimode fiber.

zijn gedefinieerd.

NAAR 800GE 800Gbps en verder zal waarschijnlijk ook breakout-compatibel zijn. Dit is een verstandige manier om 800Gbps switches terug te brengen tot 32 poorten. Dit kan worden bereikt door 100Gbps seriële transmissie per baan te specificeren. De haalbaarheid van deze oplossing werd onlangs door Panduit-onderzoekers gedemonstreerd op de 2018 Optical Fiber Conference (OFC). Breakout bij 800Gbps zal veel efficiënter zijn in termen van warmtedissipatie, veiligheid voor de ogen, en bovendien voordelen bieden ten aanzien van ruimte en vermogensdichtheid.

Het zal ook de productiekosten verlagen.

Figuur 2. Channel-prestaties versus fiber-bandbreedte (EMB = effective model bandwith).

CONCLUSIE Multimode fiber is essentieel voor snel dataverkeer in datacenters. De volgende stap wordt al besproken door de Ethernet Alliance en een IEEE adhoc groep die de route naar 800GE en 1.6TE netwerken in kaart brengen. Er bestaan echter vragen over de geschiktheid van multimode fiber na 800GE voor server to server-connectiviteit. De reden daarvoor is gelegen in de relatief korte afstanden.

Daarom stelt Panduit voor om meerdere ‘lanes’ of banen van 100Gbps seriële datatransmissie te gebruiken. Wij geloven namelijk dat met de hulp van 100Gbps seriële en bi-directionele SWDM2 een datasnelheid van 1,6Tbps kan worden bereikt. Tot die tijd is de positie van multimode

Figuur 3. Multimode fiber switch-to-server breakout-toepassing.

fiber als keuze voor de meeste datacenter infrastructuren gegarandeerd. ■

22

DCW NOVEMBER TREND

PRAKTIJKCASES UIT SCANDINAVIË KENNEN VEELBELOVENDE RESULTATEN

HOE MAKEN WE (REST)WARMTE WINSTGEVEND?

DCW NOVEMBER TREND

23

VAN DE REDACTIE TEKST

Zijn datacenters onderdeel van ons stedelijk ecosysteem? Dit was het onderwerp van Martien Arts van Royal HaskoningDHV tijdens het Datacenter Restwarmte & Innovatie-congres georganiseerd door de Dutch Data Center Association op 10 oktober 2018. Hij liet aan de hand van cases zien hoe de warmte van datacenter-projecten een winstgevende energie-oplossing in stedelijke gebieden kan zijn. Met onder meer de ‘lessons learned’ van projecten die al in Scandinavië zijn gerealiseerd, toonde Arts aan hoe we op een praktische manier datacenters kunnen inzetten als een betrouwbare leverancier voor warmte in stedelijke gebieden.

De datacenter-industrie bestaat nog niet lang vergeleken met andere

wordt. Deze warmte wordt niet hergebruikt. In het voorbeeld daar-

industrieën. Datacenters zijn gewend zich aan te passen aan de snel

naast van het datacenter uit Finland is de koelmachine nog wel aan-

veranderende IT. De afmeting van IT-apparatuur, de benodigde vermo-

wezig maar alleen als back-up voorziening, hier is een warmtepomp

gens in een rack zijn enkele voorbeelden van de veranderingen in een

toegepast die niet alleen warmte afgeeft maar ook koeling levert aan

datacenter. Aanpassing aan de technische installaties ten behoeve van

het datacenter. Alle beschikbare warmte uit het datacenter wordt

de energietransitie, in dit geval het hergebruik van datacenter warmte

door industriële warmtepompen direct aan het bestaande stadsver-

hoeft dan ook geen ingewikkeld traject te zijn. De laatste jaren is deze

warmingsnet beschikbaar gesteld, hierdoor is de installatie winst­

industrie efficiënt geworden in het - zeg maar - ‘vernietigen van

gevend geworden.

warmte’ door het toepassen van bestaande en nieuwe technieken.

Hierbij wordt in veel situaties de vrijgekomen warmte opgenomen door

ONVOLDOENDE

de omgevingslucht. Nu is het tijd om de gegenereerde warmte door

Er is steeds meer vraag naar duurzaam opgewekte warmte. Er wordt

datacenters nuttig te gebruiken, bijvoorbeeld in stedelijke gebieden.

veel gesproken over de mogelijkheden, maar toch zijn er nog onvoldoende succesvolle projecten afgerond. Er zijn verschillende redenen

1.500 MEGAWATT

hiervoor te bedenken:

Arts stelt dat het elektriciteitsverbruik van de huidige datacenters samen met de datacenters die binnen niet al te lange tijd opgeleverd gaan worden al snel over de 1.500 megawatt bedraagt. Met deze hoeveelheid energie kunnen gedurende de winter circa 500.000 woningen verwarmd worden.

• Is er echt daadkracht om gezamenlijk een goed resultaat te behalen?

• Zijn de juiste vaktechnische mensen van de verschillende belanghebbenden met elkaar in gesprek?

• Kennen de partners verschillende belangen?

De Nederlandse datacenter-industrie heeft eerder al laten weten de warmte van datacenters nuttig te willen inzetten. Technisch is dit

• Zijn we bereid om inzicht aan de andere partners te geven in het technische functioneren van de installatie?

mogelijk en wanneer de temperaturen in het datacenter verhoogd zouden worden, wordt het alleen maar eenvoudiger. Dit kan door inzet van bestaande technieken, maar het is ook belangrijk om nieuwe mogelijkheden te blijven ontwikkelen.

Belangrijk is verder dat we datacenters strategisch plaatsen in onze stedelijke gebieden. De distributie tussen de warmteleverancier en de warmte-afnemer moet zo kort mogelijk zijn voor optimale resultaten. Datacenters moeten geïntegreerd worden in onze samenleving.

Digitaal doen we dat al, nu fysiek nog.

In het voorbeeld in figuur 1 is een traditioneel datacenter weerge­

Figuur 1. Traditioneel datacenter met koelmachine versus een datacenter met

geven met daarin een koelmachine waarbij de warmte vernietigd

warmtepomp. Doelstelling: 100% Warmte-uitwisseling & Winstgevend.

24

DCW NOVEMBER TREND

Naast de technische vraagstukken zijn er ook enkele financiële vraagstukken: wie gaat er investeren in het project, wie zal de installatie integraal beheren en wat is de prijs voor warmte?

Verder zijn contractuele afspraken essentieel voor de bedrijfszekerheid van de warmte-uitwisseling.

WINSTGEVEND VOOR IEDEREEN Voorbeeld van warmte-uitwisseling tussen een datacenter en een stad.

Een belangrijk uitgangspunt moet zijn dat hergebruik van restwarmte winstgevend is voor alle partijen. Zodat er lagere kosten zijn voor

• Bestaat voldoende duidelijkheid over het warmtetransport?

koeling en inkomsten door de distributie van warmtetransport. Ook is

In veel situaties is er duidelijkheid bij de warmteleverancier en

het van belang voor de eindgebruiker dat de warmte schoon,

-afnemer. Helaas is er nog vaak onduidelijkheid over het transport

betrouwbaar en goedkoop is.

van deze warmte, namelijk hoe deze warmte uitgewisseld kan worden. Denk hierbij aan eigenaarschap, beheer, onderhoud,

Restwarmte moet gezien worden als nutsvoorziening. Daarbij moet

verantwoordelijkheid en vergunningen

onderzocht worden of er andere initiatieven in hetzelfde gebied zijn

• Wordt kleinschalig begonnen om ervaring op te doen? Het is slim

en of deze op elkaar afgestemd kunnen worden.

om eerst kleinschalig te beginnen en gefaseerd uit te breiden.

Grote projecten aanpakken betekent een hogere complexiteit,

RESULTATEN TOT NU TOE

wat in de praktijk kan leiden tot vertraging.

Wat zijn tot nu toe de lessons learned?

ZICHT EN BEGRIP

• Maak gebruik van lokale partijen die er direct profijt van hebben.

Kortom, om (rest)warmte uit datacenters succesvol te maken, is het

• De rol van de overheid is het actief sturen van energieprijzen en

van belang goed zicht en begrip te hebben voor de belangen van alle

het geven van subsidies om initiatieven te ondersteunen. We

betrokken partijen.

moeten nieuwe energieoplossingen blijven ontwikkelen.

• Betrek de samenleving in projecten.

Energie-uitwisseling kan alleen gezamenlijk met alle stakeholders.

Hiervoor moeten een aantal technische vraagstukken ingevuld wor-

De combinatie van datacenters en IT is een uitstekende warmte­

den: onderzoeken van de daadwerkelijke warmtevraag, het bepalen

leverancier die als volwaardige warmtebron gezien mag worden.

van de warmtebalans, vaststellen of het warmtenet zal functioneren

Datacenters moeten een onderdeel worden van ons stedelijke

met lage of hoge temperaturen, bepalen van de locatie voor opstel-

energie ecosysteem voor hergebruik van warmte. Alleen zo kan de

ling van de warmtepomp.

warmte ook winstgevend gemaakt worden. ■

DATACENTERWORKS NOVEMBER

2018

GROEI ICT-SECTOR IS STEVIGE IMPULS VOOR NEDERLANDSE ECONOMIE

OVER COST CONTROL EN SUSTAINABILITY

SPECIAL IT ROOM INFRA 2018

13 NOVEMBER 1931 CONGRESCENTRUM DEN BOSCH

Datacenter works PLATTEGROND | EXPOSANTEN | ZAALINDELING | PROGRAMMA

26

DCW NOVEMBER MARKTONTWIKKELING

NIEUWE SECTORPUBLICATIE VAN RABOBANK GEEFT AAN:

GROEI ICT-SECTOR IS STEVIGE IMPULS VOOR NEDERLANDSE ECONOMIE De toekomstverwachtingen voor de ICT-sector zijn onverminderd positief. Dat schrijft sectorspecialist Mark van Kampen van Rabobank in een onlangs verschenen publicatie. Ook DHPA merkt dat de investeringen van bedrijven en overheidsorganisaties in cloud- en hosting-diensten sterk toenemen, stelt Ruud Alaerds, directeur van DHPA, in dit artikel vast. Hij verwacht dat deze uitgaven de komende jaren nog verder zullen toenemen.

Daarmee kunnen zij efficiënter werken, de kosten verlagen en veel flexibeler opereren.

DCW NOVEMBER MARKTONTWIKKELING

27

RUUD ALAERDS DIRECTEUR VAN DE STICHTING DHPA TEKST

Na een sterk 2017 blijft de sector groeien in 2018, naar verwachting circa

Hierbij kunnen we volgens de Rabo uitgaan van een impuls vanuit de

4% (netto omzet), verwacht Mark van Kampen. “De IT-sector is de

overheid. Het regeerakkoord van het huidige kabinet is - wat Van

belangrijkste ‘enabler’ voor de digitale transformatie in overige sectoren

Kampen noemt - het ‘meest digitale akkoord’ ooit. Men wil duidelijk

en dit zorgt ervoor dat de groei van de IT-sector sneller gaat dan de gehe-

investeren in ICT. Dat blijkt bijvoorbeeld uit een motie die oproept tot de

le Nederlandse economie. De bomen lijken tot in de hemel te groeien.”

opname van digitale geletterdheid in het onderwijsprogramma van zowel het basis- als het voortgezet onderwijs. “Daarnaast heeft het

TERUGBLIK 2017

kabinet opgeroepen”, zo schrijft Van Kampen, “tot het opzetten van een

Ook in 2017 is weer meer geïnvesteerd in ICT dan de jaren daarvoor (zie

Digital Trust Centre om cybersecurity binnen het midden- en kleinbedrijf

figuur 1). Een van de belangrijkste ontwikkelingen hierbij is de overgang

te bevorderen.”

naar de cloud. Net als wij bij DHPA stelt ook Van Kampen vast dat gebruikersorganisaties meer vertrouwen krijgen in cloud-oplossingen.

Kabinet en regeringspartijen laten duidelijk merken dat zij het belang

Eindgebruikers raken er meer en meer van overtuigd dat deze veilig

inzien van digitalisering. De uitdaging die Van Kampen nu ziet is om dit

zijn, meer schaalbaar en flexibeler. Daarbij is overigens weinig verschil

snel om te zetten in concrete acties op het gebied van bijvoorbeeld

te bespeuren tussen gebruikers van public cloud, private cloud of een

opleidingen. Van Kampen ziet namelijk een duidelijk gevaar: dat we als

hybride tussenvorm.

Nederland ondanks een goede digitale infrastructuur onze concurrentie-

De Rabo spreekt de verwachting uit dat voor de periode 2018 tot 2020

‘ER IS EEN TOENEMEND AANTAL

de investeringen in ICT verder zullen toenemen, met name als het gaat om cloud, software en services.

OVERNAMES TE ZIEN IN DE IT-SECTOR’

28

DCW NOVEMBER MARKTONTWIKKELING

Figuur 1. ICT-investeringen in miljarden euro (prijsniveau 2010).

‘OPPASSEN DAT WE ALS NEDERLAND

of gedeeltelijk naar China verplaatst. Veelal uit oogpunt van kosten. Met

ONZE CONCURRENTIEPOSITIE NIET ZIEN

ting is het echter ook heel gemakkelijk om deze productieprocessen

VERSLECHTEREN DOOR EEN GEBREK AAN

markten te plaatsen. Hierdoor ontstaan voor IT-bedrijven die zich gespe-

ICT-TALENT’

Kampen.

positie zien verslechteren doordat er simpelweg te weinig IT-talent

Kunstmatige intelligentie is uiteraard ook een zeer belangrijke ontwikke-

beschikbaar is voor zowel bedrijven als overheden.

ling, meent Rabobank. Van Kampen verwacht op dit terrein voor de

de opkomst van robotisering maar bijvoorbeeld ook trends als 3D-prinweer uit China weg te halen en bijvoorbeeld dichter bij belangrijke doelcialiseerd hebben in Industrie 4.0 belangrijke nieuwe kansen, meent Van

komende jaren dan ook een forse groei. Ronduit positief is dat circa 70% VOORUITZICHTEN

van de grote en middelgrote bedrijven in ons land aangeeft onderzoek te

Rabobank ziet een aantal trends die in belangrijke mate bepalend zullen

doen naar artificial intelligence. We zien dan ook op tal van plaatsen AI in

zijn voor de toekomstige investeringen in ICT door overheidsorganisaties

ons private of zakelijke leven doordringen - of het nu gaat om Siri, sug-

en ondernemingen. Dat is allereerst robotisering. Een land als China heeft

gesties van Netflix of het doen van aanbiedingen aan consumenten op

inmiddels meer robots opgesteld dan alle landen van Europa bij elkaar.

basis van hun eerdere koopgedrag, stelt Van Kampen vast. We zijn inmid-

Men koopt buitenlandse robotfabrikanten, maar we zien ook talloze

dels bijna op het punt aangeland waarin we kunnen stellen dat een

Chinese fabrikanten opstaan. Sinds 2014 zijn volgens Van Kampen in

bedrijf dat zijn klanten wil begrijpen feitelijk niet meer om AI heen kan.

China al zo’n 3.000 (!) nieuwe robotfabrikanten ontstaan.

AS A SERVICE-VERDIENMODELLEN Toch ziet men in China dat er aan robotisering ook risico’s zitten. In het

Steeds meer ICT-aanbieders maar ook meer en meer IT-afdelingen

verleden hebben veel Westerse bedrijven hun productieprocessen geheel

maken gebruik van de mogelijkheden die As a Service-verdienmodellen

DCW NOVEMBER MARKTONTWIKKELING

Figuur 2. De ontwikkeling van de zogeheten debt/ebitda-ratio’s.

te bieden hebben. Hierbij blijft bij ICT-aanbieders enigszins onderbelicht

partijen zich in de IT-sector. Oorzaak van deze ontwikkelingen is dat

wat de impact van een overstap van een klassiek business-model op dit

verschillende deelsectoren, waaronder software en IT-services, nog vrij

‘nieuwe’ verdienmodel is, meent Van Kampen. Als aanbieder migreren

gefragmenteerd zijn en er hier ruimte is voor groei middels bijvoorbeeld

naar dit nieuwe model heeft belangrijke gevolgen voor de interne orga-

een buy and build-strategie. Nederland is daarnaast vaak te klein voor

nisatie - denk aan de onderliggende techniek en de eisen die gesteld

IT-bedrijven en dus zien we steeds vaker internationale (‘buy and build’)

moeten worden aan de schaalbaarheid van het aangeboden platform.

groeistrategieën.”

Het is bovendien nog maar de vraag of iedere klant zonder problemen snel op het nieuwe service-platform kan worden aangesloten. Om nog

Het brengt Van Kampen tot de voorspelling dat we in de resterende

maar te zwijgen van de invloed die een overstap naar een abonnemens-

maanden van dit jaar nog veel overnames zullen zien. Daarbij spelen de

model heeft op de kasstroom van een ICT-aanbieder.

partijen met name in op de behoefte aan schaalvergroting, terwijl men ook strategische overnames nastreeft. “We zien traditionele sectoren

Van Kampen gaat hier dieper op in als hij schrijft: “De investering wordt

verder vervagen en bijvoorbeeld ook branchevreemde partijen, vanuit

aan het begin gedaan en de terugverdientijd is op langere termijn. Ook

strategisch oogpunt, IT-ondernemingen overnemen. Deze ontwikkelin-

de fase waarin een IT-onderneming zich bevindt heeft impact op de

gen zorgen voor een prijsopdrijvend effect van IT-ondernemingen. Met

manier van financieren van deze modellen. Is de onderneming in de

name voor IT-security en softwareondernemingen wordt momenteel

opstartfase of heeft men al een werkend platform, klanten en een ope-

fors betaald”, aldus de Rabo-specialist.

rationeel, recurring businessmodel? Zijn de aandeelhouders bereid hun aandelenbelang te verwateren of niet?”

Met als gevolg dat de vraag naar financiering toeneemt. Zo is er momenteel een stijging van de zogenaamde debt/ebitda-ratio’s (verhouding

MERGERS & ACQUISITIONS

tussen de schuld en de gerealiseerde ebitda) te zien in de sector (zie

Er is een toenemend aantal overnames te zien in de IT-sector, schrijft Van

figuur 2). De verwachting is dat in deze situatie op korte termijn geen

Kampen verder. “Daarnaast interesseren steeds meer private equity-

verandering komt. ■

29

30

DCW NOVEMBER IT ROOM INFRA

BIEDT WET MILIEUBEHEER EEN HELDERE BUSINESS CASE?

OVER COST CONTROL EN SUSTAINABILITY De Wet Milieubeheer en de implementatie ervan zijn zeer actueel. Vanuit deze wet zijn bedrijven verplicht om maatregelen met een terugverdientijd van minder dan vijf jaar door te voeren.

Kostenvoordeel behalen, duurzaam ondernemen en voldoen aan de Wet Milieubeheer. Dat is een heldere business case. Op het IT Room Infra event gaan diverse sprekers in op de thema’s sustainability en cost control.

Namens Rittal houdt Frank Zegers van E4S Consult een presentatie waarin hij het BREEAM keurmerk bespreekt en de energie- en milieu­ investeringsaftrek (EIA en MIA). In hoeverre bent u verplicht als mkb-bedrijf om hieraan te voldoen en hoe komt u in aanmerking voor deze investeringsaftrek? Dat wordt door de spreker toegelicht.

BENUTTING VAN RESTWARMTE Benutting van restwarmte uit datacenters is een grote kans en wordt elke dag relevanter.

Na de interne efficiencyverbetering van de

restwarmte. Wat levert u dit nu precies op?

ven bij hun IT-infrastructuur voor een cloud

koeling kan energie-uitwisseling met de

APAC Airconditioning is specialist op het gebied

oplossing kiezen. Bij deze beslissing spelen de

omgeving een logische vervolgstap zijn in de

van het koelen van computerserverruimtes en

kosten voor aanschaf, opbouw en het gebruik

verduurzaming

André

grote datacenters. Martijn Kolk vertelt u graag

van de geplande IT-omgeving een grote rol.

Zweverink van DE WIT datacenterkoeling toont

dat het gebruik van restwarmte u meer

Voor de CIO is het dan ook van groot belang dat

u daadwerkelijk gerealiseerde projecten. Niet

oplevert dan alleen Euro’s.

er strategische mogelijkheden ontstaan. De

van

datacenters.

IT-organisatie

alleen hoe de projecten zijn ontstaan, maar hij gaat vooral in op waarom ze succesvol zijn.

kan

een

op

standaarden

RISE OF DATA

gebaseerde IT-infrastructuur aanbieden en

Jason Rylands van iNNOVO Cloud gaat in op

daarnaast flexibel en snel reageren op de con-

Naast het duurzame aspect zijn er ook kosten

cost control met de presentatie ‘The Rise of

tinu toenemende behoefte aan resources. n

en opbrengsten gemoeid met het gebruik van

Data’. Hij constateert dat steeds meer bedrij-

WIJ BOUWEN BETROUWBARE, EFFICIËNTE EN SCHAALBARE datacenterinfrastructuur Met de bekroonde oplossingen van Legrand, Minkels en Raritan profiteert u van optimale uptime van het datacenter. Ons team van lokale specialisten ontwerpt en bouwt innovatieve oplossingen waaronder behuizing, koeling, voeding, bekabeling en toegangsbeheer op maat. Met ruim 30 jaar internationale ervaring is Legrand Data Center Solutions uw betrouwbare partner.

SERIËLE CONSOLES KVM LADES

LCS³ GESTRUCTUREERDE BEKABELINGSSYSTEMEN

KVM-OVER-IP SERVERRACKS

AISLE CONTAINMENT

ACTIEVE KOELING

LCS³ OPEN RACKS GECENTRALISEERDE SERVERTOEGANG EN -CONTROLE

INTELLIGENTE PDU’S MICRO DATA CENTERS

UPS BUSBAR

HOE PAS JE EN 50600 TOE

om een energie-efficiënt datacenter te creëren?

LEES HET IN DE NIEUWE WHITEPAPER

te verkrijgen op onze stand tijdens IT Room Infra!

datacenter.legrand.com

www.minkels.com

www.raritan.eu

1

14

2

3

15

Draka

Fortop

2

Remtech 1

Vertiv

Air@work

Cable concepts

Busbar Systems Benelux

Forehand

Schleifenbauer

KSB Nederland

Actiflow

De Wit Datacenterkoeling

Metz Connect

47

48

49

50

51

52

Bedrijfsnamen

Interconnect

25

24

23

22

21

Saia Burgess Controls en Trend Control Systems

46

Hi-Safe Systems

16

Compose Network Connections

Dexter 21-24

13

62

22

Bar en Catering

23

45

12

42

41

61

40

24

SCHÄFER IT - Systems

11

58

25

Minkels/Raritan

10

57

55

60

26

44

8

9

56

54

39

38 59

27

Bachmann

7

49

53

28

Legrand

6

48

31 30

29

36

43

5

46

43

47

51 52 Entree

50

33

37

4

17

18

5

43

19 44

20

6

46

45

34

7

47

50

33

8

48

51

32

Interconnect

Hi-Safe Systems

SCHÄFER IT - Systems

Bachmann

Datwyler Cables GmbH

Dexter 25-28

21

35

Dexter 15-18

Datwyler Cables GmbH

4

45

34

44

35

32

Dexter 11-14

49

52

I

9

8

7

6

5

4

3

2

1

56

53

10

31 30

12

58

13

62

60

26

Limousin 3

II

61

59

27

Ratio

ABB46

Wagner

45

Lasent

44

Pathema

1

24 37

2

15

3

Catering

36

23

27

26

25

24

23

22

21

4

21

5

43

44

35

6

46

45

Saia Burgess Controls en Trend Control Systems

30

29

17

18

19

20

34

7

47

50

33

8

48

51

32

Vertiv

Busbar Systems Benelux

Interconnect

Hi-Safe Systems

SCHÄFER IT - Systems

Bachmann

Datwyler Cables GmbH

16

22

Draka

Fortop

Compose Network Connections 28 Remtech

Minkels/Raritan

GeoComfort 43 Legrand

Air@work

Cable concepts

42

41

40

39

38

25

14

Bedrijfsnamen

11

57

55

28

Entree

54

29

49

52

9

53 56

10

31 30

PLATTEGROND 11

57

54

29

5

5

4

4

4

4

4

4

4

1

5

5

ZAALINDELING RISE North

Limousin 3

Sustainability

CBRE Data Centre Solutions

Limousin 3

E4S Consult / Rittal

Dexter 25-28

Risk & Sucurity European Fire Protection

Western Airconditioning

Dexter 25-28

Consultants N.V.

Dexter 15-18

ICT Trends

Air@Work

Dexter 15-18

Remtech

Dexter 21-24

Gemeente Eersel / Beveco Dexter 21-24

AQ Group

Dexter 25-28

Smarts IT / Security

Legrand Data Center

DE WIT datacenterkoeling

Dexter 11-14

Hoffmann Bedrijfsrecherche

Nederland ICT en HPE

Dexter 15-18

& Cybersecurity

Limousin 3

Solutions Perf-iT

Dexter 25-28

Prysmian/Draka

Dexter 11-14

Always On!

Bachmann

Dexter 21-24

Bender Benelux

Dexter 11-14

Socomec

Dexter 15-18

Cost Control

C.N. Rood

Dexter 21-24

Vertiv Global Solutions

Fortop automation & energy control

Dexter 11-14

ABB GNB Industrial Power

Limousin 3 Dexter 15-18

Green IT Amsterdam/DCW en SURFsara

Dexter 21-24

Limousin 3 Dexter 15-18

Unica Datacenters

Limousin 3

SecurityMatters

Limousin 3

Limousin 3

APAC Airconditioning BV

Dexter 11-14

Siemens

Dexter 11-14

Cenex

Dexter 21-24

The Green Bay

Dexter 25-28

IBM

Limousin 3

EXPOSANTEN APAC airconditioning

25

RoviSys Nederland

48

Eurotronic 2

ICTroom Company

26

ABATO Motoren

49

Aggreko 3

LiteLinke 27

Koning & Hartman

50

GeoComfort 4

B&A Projects

28

KSB Nederland BV

51

Bender Benelux BV

AQ Group

29

Metz Connect

52

Bachmann 6

CommScope Netherlands

30

Lennox Benelux

53

SPIE 7

Mulder-Hardenberg Group

31

Draka Kabel

54

Stulz Groep

8

All-Rack 32

Remtech Nederland

55

FläktGroup Netherlands

9

Delta Electronics (Netherlands) BV.

33

Schleifenbauer Products

56

Emka Benelux BV

1

5

Eaton Industries

10

Nexans Cabling Solutions

34

Socomec 57

Cable Concepts Center BV

11

GNB Industrial Power

35

ST Benelux

58

WAGNER Nederland

12

Beveco 36

Fortop automation & energy control

59

Busbar Systems Benelux

13

ABB 37

FOA Glasvezeltechniek

60

Elinex Power Solutions

14

Corning Optical Communications

38

AP 61

Perf-iT 15

Datwyler Cables GmbH

39

Technische Unie

Legrand Data Center Solutions

16

DBR Generatorsets

40

Ratio Electric

17

DE WIT datacenterkoeling

41

Reichle & De-Massari

18

Hi-Safe Systems

42

Western Airconditioning

19

Forehand Network Components&

Siemens

20

Devices 43

FELTEN Wire& Cable Solutions

21

Rittal 44

62

WCooliT I SecurityMatters II

Air@work 22

CN Rood

45

IBMO sealingsystems

23

Vertiv Benelux

46

Alpha Industrial BV

24

Intronics 47

PROGRAMMA IN HET KORT / ZAALINDELING 09.00 - 09.25 09.30 - 10.00 10.00 - 10.30

10.30 - 10.55

11.00 - 11-25

Ontvangst Open Source Monitoring Software for Open Source Hardware - Jon Summers, RISE North Using European Standards and Best Practices to Develop Energy Efficient Data Centres to the program Mark Acton, Head of Data Centre Technical Consulting, CBRE Data Centre Solutions Pauze Sustainability

Alway’s On!

Risk & Security

Cost Control

De digitale transformatie van Gemeente Eersel.

Praktijkcases met vernuftige IoT-oplossingen

Gaat de Wet milieu­ beheer kostenvoordeel opleveren?

Continuïteit van het proces is mede bepalend door de juiste keuze van het netstelsel toe te passen

Oorzaak, voorkomen en repressie maatregelen van branden

Rapid deployment, scalability and lower total cost of ownership by using prefabricated modular datacenters

De impact van Internet of Things en Edge Computing Niek van der Pas, Legrand Data Center Solutions Limousin 3

12.00 - 12.25

Hoe krijg je grip op de SLA’s in de keten?

Martin Matse, Perf-iT Dexter 25-28

12.30 - 13.25

Lunchpauze

13.30 - 13.55

25 Gb/s over koperbekabeling, nuttig of gimmick?

Zoran Borcic, Prysmian/Draka Dexter 11-14

14.00 - 14.25

Spanningsdips zorgen voor risico’s in de infrastructuur Arjan Pit, Fortop automation & energy control Dexter 21-24

14.30 - 14.55

Pauze

15.00 - 15.25

PDU - new features ensure more safety and reliability?

Tilo Püschel, Bachmann GmbH Dexter 11-14

15.30 - 16.00

Limousin 3

ICT Trends

Jeroen Weekers, Gemeente Eersel namens Beveco Dexter 21-24 11.30 - 11.55

Limousin 3

Frank Zegers, E4S Consult namens Rittal Dexter 25-28

Wat zijn de consequenties Always on blijven door van de Wet koudemidde- schakelen tussen len voor uw organisatie? voedingen (net/net en Anton Dijksma, Western net/nood) en gebruik Airconditioning B.V. maken van stelsels

Gerben van Hal of Nico Kluwen, European Fire Protection Consultants N.V. Dexter 15-18

Inbraakwering nu duidelijk geformuleerd in de normen EN-50600 en ISO-22237 voor datacenters

Adrian Barker, Vertiv Global Solutions Limousin 3

Vrije koeling versus hergebruik restwarmte, waar plukt u de vruchten van?

Martijn Kolk, APAC Airconditioning BV Dexter 11-14

Dexter 25-28

Dennis Klein, Socomec Dexter 15-18

Bas van Asten, Remtech Dexter 21-24

Door middel van KPI’s je datacenter verduurzamen

TAAS, Timing As A Service voor Datacenters

‘Een kijkje in het leven van een hacker’

Wilbert Leenders, C.N. Rood Dexter 21-24

Wouter Arts, Smarts IT / Security Limousin 3

Energy Storage. Een sterker, slimmer en groener datacenter mogelijk maken voor de toekomst

Medewerkers en informatiebeveiliging; De psychologie over de stap na awareness

De verkenningstocht voor Circulaire IT, op zoek naar balans en bundeling van krachten

Inge Wetzer, Hoffmann Bedrijfsrecherche & Cybersecurity Dexter 15-18

Esther van Bergen, Cenex Dexter 21-24

Marius Klerk, Air@Work Dexter 15-18

Energiebesparing op en verduurzaming van bestaande koelinstallaties Peter Scharis, AQ Group Dexter 25-28

Restwarmte gebruik, welke projecten zijn er en worden nu werkelijk gerealiseerd?

André Zweverink, DE WIT datacenterkoeling Dexter 11-14

Afdanking en hergebruik van servers

Lukas van der Zijden, ABB Limousin 3

Lithium- vs. Lood-accu’s ; een storm in een glas water?

Raf Bruggeman, GNB Industrial Power Dexter 15-18

Lithium- vs. Lood-accu’s; een storm in een glas water?

Jeroen Van der Tang, Nederland ICT / ICT Milieu Raf Bruggeman, en Mireille Heijnen, GNB Industrial Power Hewlett Packard Dexter 15-18 Enterprise (HPE) Dexter 15-18

Blockchain for Business - Rick Reesen, IBM

16.00 Borrel

Raymond Vergouwe, Bender Benelux Dexter 11-14

Modules & Money: Vooroordelen over modulair datacenterontwerp David Meulenbroeks, Siemens Dexter 11-14

Risicobeheersing in een datacenter Bart Sarneel, Unica Datacenters Limousin 3

Beveiliging van gebouw automatiseringssystemen en datacenters Elisa Costante, Security Matters Limousin 3

Cost Control is meer dan Cost Reduction Robert Lukkenaer, The Green Bay Dexter 25-28

Limousin 3

PLENAIRE SESSIE 09.30 - 10.00 Open Source Monitoring Software for Open Source Hardware RISE North is part of the Research Institutes of Sweden, located in the Lulea in the north. The institute has developed a number of test bed facilities that enable more integrated research in the data center sector. This includes thermal management, monitoring and measuring from the information technology elements to the full power and cooling distributions. This presentation will introduce the use of open source software that provides valuable data for research and development and in particular how such a system is to be used for an EU H2020 funded project that is to deliver a highly monitored data center making use of open compute project hardware.

Jon Summers, RISE North 10.00 - 10.30 Using European Standards and Best Practices to Develop Energy Efficient Data Centres’ to the program Mark Acton, CBRE Global Workplace SolutionsThe speaker will talk about the challenges of energy efficiency in data centres, what can be achieved in different types of data centre and how published European Standards and Best Practices can support business ambitions in achieving both energy and cost efficiency in data centre operations.

Mark Acton, Head of Data Centre Technical Consulting, CBRE Data Centre Solutions

ICT TRENDS 11.00 - 11.25 De digitale transformatie van Gemeente Eersel. Praktijk cases met vernuftige IoT oplossingen Razendsnel glasvezel, een niet al te grote gemeente en zeer vooruitstrevend. Dat is de gemeente Eersel. Jeroen Weekers geeft een rondleiding door de gemeente hoe zij met vernuftige IoT oplossingen samen met Nederlandse technologiebedrijven de duurzaamheid vergroten en indirect de kosten voor de inwoners verlagen.

Jeroen Weekers, Gemeente Eersel namens Beveco 11.30 - 11.55 De impact van Internet of Things en Edge Computing IoT en Edge computing beginnen gevleugelde uitdrukkingen te worden. Maar wat is nu de werkelijke impact? Wat betekent dit voor de inrichting van computerruimtes en datacenters? Niek van der Pas geeft antwoord op deze vragen! Ook gaat hij in op de transformatie van passieve naar actieve componenten die zich in gebouwen voltrekt. Lichtschakelaars, stopcontacten en stroomverdeelinrichtingen worden intelligent – wat wordt dan de rol van “micro- en containerdatacenters?”

Niek van der Pas, Legrand Data Center Solutions 12.00 - 12.25 Hoe krijg je grip op de SLA’s in de keten?

Netflix is van eigen datacenters overgestapt op de clouddiensten van Amazon (AWS). Deze gebruikt op haar beurt weer diensten van externe colocators en EDGE-sites. Deze ‘EDGE-sites’ hanteren Service Level Agreements (SLA’s). Hoe krijgt Netflix grip op deze keten van afspraken en krijgen ze real-time inzicht in de prestaties van deze aanbieders? Is deze situatie herkenbaar en zoekt u een uitweg in de complexiteit van ketenafspreken?

Martin Matse, Perf-iT 13.30 - 13.55 25 Gb/s over koperbekabeling, nuttig of gimmick?

Inmiddels is er een nieuwe koper Cat. 7a datakabel op de markt verschenen die ontworpen is voor 25 Gb/s. Deze snelheid valt tussen de bestaande norm van 10 Gb/s op Cat.7 en 40 Gbs/ op Cat.8.2. Wat is het toepassingsgebied van zo’n kabel en is een glasvezelkabel niet een betere oplossing? In deze lezing gaat de spreker in op de ontwikkelingen op zowel het gebied van (data-) koperkabels als dat van glasvezelkabels. Hoe kom je tot de juiste technische keuze en welke criteria bepalen je cost of ownership?

Zoran Borcic, Prysmian/Draka 14.00 - 14.25 PDU – new features ensure more safety and reliability?

Er zijn vele verscholen gevaren binnen een datacenter, zoals daar zijn bliksem inslag en lekstromen. Om te voorkomen dat deze een onherstelbare schade aanbrengen kunnen deze gemonitored worden waardoor u veilig werkt en vooraf schade kunt voorkomen. Met RCM sensoren die in de PDU worden ingebouwd en van afstand kunnen worden afgelezen is dit mogelijk.

Tilo Püschel, Bachmann GmbH 15.00 - 15.25 Spanningsdips zorgen voor risico’s in de infrastructuur Het Nederlandse elektriciteitsnet behoort tot de meest betrouwbare netwerken van de wereld. Desondanks zijn er vorig jaar 21.533 storingen in het elektriciteitsnet opgetreden. Moderne apparatuur en maatregelen om aan de strengere eisen op het gebied van energiebesparing te voldoen, zorgen voor een minder stabiel elektriciteitsnet. Samen zorgen ze voor een verhoogd risico op storingen: een spanningsdip is niet te voorkomen. Bij een spanningsdip kan apparatuur uitvallen of vallen verbindingen weg. Vaak weten we niet eens wat de oorzaak van een dip is; we tasten hier figuurlijk in het duister. Door een installatie op de juiste manier te monitoren, wordt inzichtelijk hoe lang een dip geduurd heeft en wanneer de dip heeft plaatsgevonden. Dit is essentiële informatie voor iedereen die de beschikbaarheid van de installatie wil waarborgen. In de presentatie wordt op een praktische manier ingegaan op het herkennen van spanning dips binnen de geldende normen.

Arjan Pit, Fortop automation & energy control

SUSTAINABILITY 11.00 - 11.25

Gaat de Wet milieubeheer kostenvoordeel opleveren?

Onderwerpen die aan de orde komen zijn duurzaam en energiezuinig bouwen, BREEAM en de energie- en milieu investeringsaftrek (EIA en MIA) mogelijkheden. In hoeverre zijn MKB bedrijven hiertoe verplicht en welke IT klimatiserings oplossingen zijn er in de markt verkrijgbaar om voor deze investeringsaftrek in aanmerking te komen?

Frank Zegers, E4S Consult namens Rittal

11.30 - 11.55

Wat zijn de consequenties van de Wet koudemiddelen voor uw organisatie?

Vanuit de Europese 2020 richtlijn (20% reductie CO2 uitstoot, 20% toepassen van hernieuwbare energie en 20% reductie van gebruik van primaire energie) is de F-gassen verordening (EU) nr. 517/2014 tot stand gekomen waarin het gebruik van HFK koudemiddelen in stappen wordt gereduceerd tot 21% in 2030. Dit betekent een enorme (prijs)druk op de huidige beschikbare HFK koudemiddelen waardoor in toenemende mate alternatieve koudemiddelen beschikbaar komen met een lage of lagere bijdrage aan het broeikas effect (lage of lagere GWP waarde). In deze lezing wordt ingegaan op de huidige stand van zaken, de momenteel beschikbare alternatieve koudemiddelen en de toekomstverwachting van nieuw te ontwikkelen alternatieve koudemiddelen.

Hierbij wordt ook gekeken naar de veiligheidsclassificatie ten aanzien van brandbaarheid en giftigheid.

Anton Dijksma, Western Airconditioning B.V.

12.00 - 12.25

Door middel van KPI’s je datacenter verduurzamen

Een duurzaam datacenter is een must! Maar hoe toon je dit aan en wat moet je ervoor doen? Aan de hand van diverse KPI’s uit de NEN-EN 50600 zal er worden ingegaan hoe deze te borgen en hoe deze zichtbaar te maken. Hoe kom je tot de KPI’s en hoe kunnen die eenduidig ingezet worden? Middels een aantal praktijkcases zal worden gevisualiseerd hoe je een datacenter duurzaam gecontroleerd kan opereren.

Marius Klerk, Air@Work

13.30 - 13.55

Energiebesparing op en verduurzaming van bestaande koelinstallaties

Ontwikkelingen voor efficiëntere, duurzamere en energiezuinigere installaties zijn in volle gang. Dit is echter ook mogelijk voor bestaande koelinstallaties. Welke mogelijkheden zijn er om uw bestaande koelinstallaties te verduurzamen en energiezuiniger te maken? Wij gaan in deze presentatie dieper in op de volgende 3 mogelijkheden: het reinigen en coaten van dry coolers, het vervangen van AC-ventilatoren voor EC-ventilatoren en het toepassen van adiabatische pre-cooling.

Peter Scharis, AQ Group

14.00 - 14.25

Restwarmte gebruik, welke projecten zijn er en worden nu werkelijk gerealiseerd?

Aan het hergebruik van restwarmte wordt veel aandacht besteed. Lezingen en geschreven stukken over hoe we restwarmte kunnen gebruiken volgen elkaar in rap tempo op. Maar wat gebeurt er nu in de praktijk? In vervolg op de lezing van vorig jaar waarin de mogelijkheden tot hergebruik van restwarmte werden belicht gaan we u nu in op de werkelijk gerealiseerde projecten. Hoe zijn de projecten ontstaan, zijn ze succesvol ? en de belangrijkste vraag, waarom zijn ze succesvol?

André Zweverink, DE WIT datacenterkoeling

15.00 - 15.25

Afdanking en hergebruik van servers

Wat gebeurt er met de afgedankte datacenter apparatuur? Welke regels en opties zijn er voor veilig en milieu-verantwoord hergebruik en verwerking? Een consortium van partijen (Amsterdam Economic Board, Green IT Amsterdam, HPE, EvoSwitch, ICT Milieu) liet hier onderzoek naar doen en presenteert de resultaten. Het onderzoek laat een interessant beeld zien van de huidige gang van zaken. ICT Milieu licht toe wat dat dan betekent voor de deelnemers in deze supply chain. HPE legt uit hoe zij omgaan met de terugname en reuse van datacenter apparatuur in de praktijk.

Jeroen Van der Tang, Nederland ICT / ICT Milieu en Mireille Heijnen, Hewlett Packard Enterprise (HPE)

ALWAYS ON! 11.00 - 11.25

Continuïteit van het proces is mede bepalend door de juiste keuze van het netstelsel toe te passen

Waarom stoppen de processen niet bij een aardfout in bijvoorbeeld een medische omgeving, energiedistributie, primaire / procesindustrie waaronder olie, gas, water, papier, chemie et cetera? Omdat hier bewust de keuze is gemaakt voor een zwevend netstelsel (IT-netstelsel) in plaats van een geaard TN-netstelsel. Datacenters lopen hierin achter. Tijdens deze presentatie laten wij u kennismaken met de verschillende netstelsels, voordelen en bewaking methodieken. Wees als datacentermanager geïnformeerd over veiligheid en continuïteit van de energie voorziening vergelijkbaar met die van een operatiekamer, en wat u daar nu al aan kunt doen.

Raymond Vergouwe, Bender Benelux

11.30 - 11.55

Always on blijven door schakelen tussen voedingen (net/net en net/nood) en gebruik maken van stelsels

Wanneer er een voeding uitvalt bestaan er verschillende omschakel principes. In deze presentatie wordt ingegaan op de verschillende principes en technische werking. Hoe werkt een automatic transfer switch en static transfer switch? Wat moet je daarbij meten? Hoe moet je schakelen bij verschillende stelsels? Hoe werkt het juist schakelprincipe TIER verhogend? Waarom is een ATS/ STS geen single point of failure?

Dennis Klein, Socomec

12.00 - 12.25

TAAS, Timing As A Service voor Datacenters

Nu is de situatie in veel datacenters dat elke klant zijn eigen Timing & Synchronisatie infrastructuur maakt, met als gevolg een woud van antennes op het dak en bekabeling die achteraf in het datacenter moet worden geïnstalleerd. Veel efficiënter is het als het datacenter een synchronisatie oplossing levert volgens de wensen van de klanten. Galvanisch gescheiden, met naar keuze NPT, PTP, Redundantie, Monitoring, et cetera.

Wilbert Leenders, C.N. Rood

13.30 - 13.55

Energy Storage – Een sterker, slimmer en groener datacenter mogelijk maken voor de toekomst

Het energielandschap verandert drastisch. We gaan naar een wereld waar energie kan worden opgeslagen zonder dat fossiele brandstof als back-up moet worden gebruikt. Deze verschuiving brengt ons dichter bij een duurzamere toekomst voor de datacenterindustrie. Tijdens deze presentatie leert u over de voordelen en ontwikkelingen, maar ook over de uitdagingen van het implementeren van een dergelijke energieopslag in een datacenter.

Lukas van der Zijden, ABB

14.00 - 14.25

Lithium- vs. Lood-accu’s; een storm in een glas water?

Zijn Lithium accu’s het energie opslagmedium bij uitstek voor uw huidige of toekomstige UPS systemen? Of blijft de vertrouwde lood accu zijn plaats in de datacenter markt behouden? Als fabrikant en leverancier van beide technologieën tracht Exide Technologies – GNB een tipje van de sluier op te lichten en u meer inzicht te geven in het antwoord op deze vragen.

Raf Bruggeman, GNB Industrial Power

15.00 - 15.25

Datacenterapparatuur: waarom nieuw kopen als 2e-hands beter is?

We zijn in de IT- en datacenterindustrie zo gewend altijd de nieuwste en meest snelle hardware te kopen, dat we ons niet vaak meer afvragen of dit eigenlijk wel noodzakelijk is. Voor veel IT-workloads is al wat oudere apparatuur vaak meer dan goed genoeg.

Hetzelfde geldt voor andere soorten en typen datacenterapparatuur. In deze presentatie geven Lucas Slim en Robbert Hoeffnagel een overzicht van het ReStructure-project waarin een business model rond 2e-hands (of moeten we spreken van: 2e-gebruikers?) datacenterapparatuur is uitgewerkt. Ook is binnen dit project in kaart gebracht hoe alle ketenpartijen die bij de aanschaf of verkoop van gebruikte apparatuur betrokken zijn met elkaar dienen samen te werken om de markt voor gebruikte datacenterapparatuur definitief op gang te brengen.

Robbert Hoeffnagel, Green IT Amsterdam/ DatacenterWorks/ CloudWorks en Lucas Slim, SURFsara

RISK & SECURITY 11.00 - 11.25

Oorzaak, voorkomen en repressie maatregelen van branden

Veel branden hebben een elektrotechnische oorzaak. Dat geldt ook bij datacenters, server- en computerruimtes. Tijdens deze presentatie zal worden ingegaan op de elektrotechnische oorzaken van branden die ontstaan ten gevolge van o.a. Arc-flash. Dit zal worden onderbouwd met statistische gegevens en onderzoeken die zijn gedaan door Professor Babrauskas. Er wordt ook met name ingegaan op de preventieve maatregelen, waardoor het ontstaan van branden tot een minimum kan worden beperkt. Tenslotte worden de repressieve voorzieningen besproken.

Gerben van Hal of Nico Kluwen, European Fire Protection Consultants N.V.

11.30 - 11.55

Inbraakwering nu duidelijk geformuleerd in de normen EN-50600 en ISO-22237 voor datacenters

Bouwkundige inbraakwering in het datacenter en voldoen aan de standaarden, hoe dan? Een DC is een bijzonder gebouw waar veel normen niet 1 op 1 toepasbaar zijn. In de EN-50600 en ISO-22237 wordt een nieuwe methodiek verwerkt waarmee het mogelijk wordt bouwkundige inbraakwering als maatwerk in een datacenterontwerp te integreren.

Bas van Asten, Remtech

12.00 - 12.25

Een kijkje in het leven van een hacker’

Hoe kijkt een hacker naar zijn potentiële doelwitten? Welk risico’s kunnen dagelijks op uw pad komen en hoe kunt u zowel zakelijk als privé veiliger werken en leven? Thema’s zoals: cyber security, (ethical) hacking, soorten hackers, datalekken, imago-schade, identiteitsfraude, boetes, malware, virussen, crypto-lockers, password safe, wachtwoordzin, back-ups en wet- en regelgeving, komen aan bod tijdens deze presentatie.

Wouter Arts, Smarts IT / Security

13.30 - 13.55

Medewerkers en informatiebeveiliging; De psychologie over de stap na awareness

Een onbekende mee naar binnen laten lopen na het roken, je wachtwoord weggeven aan de telefoon, inloggegevens op een post-it… Naast de fysieke en digitale beveiliging van datacenters, is een belangrijke rol weggelegd voor de medewerkers. De mens is vaak ‘de zwakste schakel’ bij informatiebeveiliging. Gedragsverandering van medewerkers in een organisatie is daarom essentieel. In deze presentatie wordt uitgelegd hoe gedragsverandering kan plaatsvinden, met soms verrassend eenvoudige efficiënte interventies.

Hoffmann Bedrijfsrecherche & Cybersecurity, Inge Wetzer

14.00 - 14.25

Risicobeheersing in een datacenterG

Risico’s in datacenters zijn goed te managen maar wanneer doe je het goed en welke normen liggen er aan ten grondslag, EN 50600 of bijvoorbeeld TIER. Hoe kun je gebruik maken van al aanwezige normen of gaan we het wiel opnieuw uitvinden? De menselijke invloed op de risico’s, update van documenten, discipline handhaven, beoordelingsfouten, kennis en training van bedienend en onderhoudspersoneel, risico beheersing is meer dan alleen logisch nadenken. In deze presentatie trachten we tools aan te leveren om tot een hoger bewustzijn te komen waarbij de risico’s beter herkend en beheerst worden.

Bart Sarneel, Unica Datacenters

15.00 - 15.25

Beveiliging van gebouw automatiseringssystemen en datacenters

Waar voorheen malware en dergelijke werden ontwikkeld door echte techneuten, is deze vorm nu ook in een cybercrime-as-a-service model te verkrijgen. Kwaadwillende verschuiven hun speelveld van de reguliere IT naar andere toegangsvormen. De sprekers gaan in op beveiligingstechnologie om te voorkomen, dat airco-systemen, toegangssystemen, verwarming of de energietoevoer gehackt, gecorrumpeerd of afgesloten worden. Er wordt ingegaan op de risico’s aan de hand van actuele voorbeelden, het realisme en de concrete maatregelen.

Elisa Costante, SecurityMatters

COST CONTROL 11.00 - 11.25

Rapid deployment, scalability and lower total cost of ownership by using prefabricated modular datacenters

Prefabricated modular datacenters enable clients a faster time to revenue, to build capacity incrementally to match compute demand, and to achieve CAPEX and OPEX savings. A presentation discussing the design, build, deployment and service of flexible optimized solutions to meet client requirements using a broad portfolio of core building blocks integrated seamlessly with deep domain knowledge.

Adrian Barker, Vertiv Global Solutions

11.30 - 11.55

Vrije koeling versus hergebruik restwarmte, waar plukt u de vruchten van?

Veel datacenters maken gebruik van vrije koeling, waarbij warme lucht wordt afgeblazen. Wat als we deze warmte hergebruiken om NSA’s, kantoren of andere ruimten te verwarmen? Wat zijn de kosten en wat levert het op? Niet alleen EURO’S!

Martijn Kolk, APAC Airconditioning BV

12.00 - 12.25

Modules & Money: Vooroordelen over modulair datacenterontwerp

Modular Datacenter’ is één van de hedendaagse buzzwords van de industrie. Snelheid, minimale investering en maximale flexibiliteit lijken de heilige graal van het datacenterontwerp. Maar wat, hoe en waarom is ‘modulair’? En is het haalbaar? Hoe worden klant-leverancier relaties beïnvloed? Tijdens de presentatie komen deze vragen aan bod.

David Meulenbroeks, Siemens

13.30 - 13.55

De verkenningstocht voor Circulaire IT, op zoek naar balans en bundeling van krachten

Tijdens deze presentatie wordt besproken dat wat er speelt rond het circulaire vraagstuk voor IT apparatuur, ook bij datacenters.

Wat kunnen we nu al? Wat heb je daar voor nodig? En wat willen we nog kunnen in de toekomst?’

Esther van Bergen, Cenex

15.00 - 15.25

Cost Control is meer dan Cost Reduction

In Control zijn houdt in dat je de DC rekening vooraf kan bepalen en beïnvloeden. Daarnaast wordt in het EU Green Public Procurement programma gewerkt aan criteria om de infrastructuur bezettingsgraad op te nemen in de gunningscriteria. Wat houdt dit nu eigenlijk in? Ik verwacht dat we een holistische aanpak moeten ontwikkelen waarbij partijen intensief samen werken om het energieverbruik, bezettingsgraad en de milieu impact te beheersen. Dit vereist registratie, meetmethodes en informatie-uitwisseling.

Robert Lukkenaer, The Green Bay

PLENAIRE SESSIE 15.30 - 16.00

Blockchain for Business - ‘Wat het internet heeft gedaan voor informatie, zal Blockchain doen voor transacties’

Sta hier eens bij stil… Inderdaad, dan raakt het dus niet alleen banken maar bedrijven in iedere industrie, inclusief de overheid. In feite heeft deze technologie de potentie om een diepgaande economische en maatschappelijke impact te hebben. Daarom wordt het gebruik van blockchain voornamelijk een zakelijke discussie naast begrip van de technologie zelf. Deze ‘Blockchain for Business’ sessie is bedoeld om u te helpen begrijpen wat de essentie van Blockchain is en bevat enkele toepassingsvoorbeelden die conceptueel ook kunnen worden toegepast in de context van datacenters en datacenterapparatuur.

Rick Reesen, IBM

Partners

BESCHERM UW DATA AAN DE EDGE. HEEL EENVOUDIG. Wij combineren alle aspecten van een complete bedrijfskritische infrastructuur onder één merk om uw edge-applicaties te ondersteunen. Vertiv leverde aan een wereldwijd vooroplopende leider in de autobranche energiezuinige en schaalbare IT-racks die betrouwbare machine-to-machine communicatie tussen hun dealers en leveranciers over de hele wereld veiligstelde. Uw business is onze business. Zo creëren wij waarde voor onze klanten.

IT Management Power Management Racks & Integrated Solutions

Chloride® Liebert® NetSure™ Trellis™

Services

Meer weten : VertivCo.com/Edge-NL

Software & Controls Thermal Management

YOUR VISION, OUR PASSION © 2018 Vertiv Co. Alle rechten voorbehouden. Vertiv en het Vertiv-logo zijn handelsmerken of geregistreerde handelsmerken van Vertiv Co.

DCW NOVEMBER MARKTONTWIKKELING

41

DIRECT DATAVERKEER TUSSEN BEDRIJVEN IN EUROPA NEEMT JAARLIJKS MET 48 PROCENT TOE

DIRECTE UITWISSELING VAN DATA BINNEN 3 JAAR GROTER DAN INTERNETVERKEER Directe data-uitwisseling tussen bedrijven is binnen drie jaar tien keer zo groot als het internet. Dit blijkt uit de Global Interconnection Index 2.0 (GXI 2.0) van Equinix, een aanbieder van interconnectie en datacenters. Als gevolg van de wereldwijd versnellende digitale transformatie gebruiken consumenten en organisaties meer data dan ooit tevoren en neemt de behoefte aan interconnectiemogelijkheden toe. Hiermee kunnen organisaties data via directe verbindingen realtime uitwisselen met providers en partners en daardoor hun digitale diensten integreren.

De GXI 2.0 voorspelt dat de interconnectiebandbreedte, de capaciteit voor het direct uitwisselen van data tussen bedrijven, tot 2021 zal toenemen tot meer dan 8.200 Terabits per seconde (Tbps), oftewel 33 Zettabytes (ZB) per jaar. Dit is een forse stijging ten opzichte van de voorspelling van vorig jaar en maar liefst tien keer zoveel als de voorspelde capaciteit van het internetverkeer. Voor de komende vijf jaar voorspelt de GXI 2.0 bovendien een gemiddelde jaarlijkse groei van de interconnectiebandbreedte van 48 procent. In Amsterdam groeit dit percentage naar verwachting de komende drie jaar zelfs met 57 procent.

“Nederland is voor veel bedrijven de digitale toegangspoort naar Europa. Bijna 20 procent van de buitenlandse investeringen wordt gedreven door digitale activiteiten”, zegt Michiel Eielts, Managing Director Equinix Benelux. “Maar liefst 169 internationale ICT-hoofdkantoren van buitenlandse bedrijven zijn hier gevestigd. Dit komt doordat Nederland een sterke en betrouwbare digitale infrastructuur heeft.”

toevlucht zoeken in interconnectie, omdat de traditionele vormen van data-uitwisseling via het publieke internet niet meer volstaan.”

REGELGEVING “Door het samenkomen van belangrijke macro en technologische

“In de huidige digitale economie, waar bedrijven steeds afhankelijker

trends en nieuwe regelgeving bevinden we ons nu in een complex en

zijn van elkaar, is het direct uitwisselen van data essentieel”, vult Eielts

risicovol tijdperk, waarin de fysieke en digitale wereld steeds meer met

aan. Dit blijkt ook uit een aanvullend onderzoek onder Nederlandse

elkaar integreren”, zegt Sara Baack, verantwoordelijk voor marketing

IT-professionals. Ruim 28 procent van hen geeft aan dat het vermijden

bij Equinix. ”Uit de GXI 2.0 blijkt dat bedrijven in toenemende mate hun

van het publieke internet van cruciaal belang is voor het dagelijks

42

DCW NOVEMBER MARKTONTWIKKELING

tot 6 biljoen dollar per jaar in 2021. “Via directe private verbindingen in netwerkneutrale datacenters beperk je de kans op cybercriminaliteit tot een minimum, omdat je het publieke internet vermijdt”, zegt Eielts.

• Werken in ecosystemen. Het wordt voor bedrijven steeds belangrijker om te kunnen verbinden met klanten, partners en werknemers.

Dit vraagt om digitale ecosystemen en interconnectiemogelijkheden.

Naar verwachting zullen organisaties in 2021 bijna drie keer zo vaak samenwerken met organisaties buiten hun eigen sector en twee keer zo vaak gebruikmaken van intermediairs.

De GXI 2.0 beschrijft vier manieren waarop bedrijven gebruikmaken van interconnectie. Samen vormen zij een infrastructuurmodel voor het functioneren van hun organisatie. “Directe verbindingen tussen applica-

doen van zaken in de digitale economie.

ties, datacenters, clouds, netwerken en serviceproviders zorgen ervoor dat bedrijven de eindgebruikers beter en sneller kunnen bedienen.”

• Netwerkoptimalisatie om de afstand tussen gebruikers en service-

OORZAKEN

• Hybride multicloud om data te verdelen en te verbinden met meer-

toepassingen te verkorten.

De drie belangrijkste oorzaken voor de groei van interconnectie zijn:

dere publieke clouds, gekoppeld aan private infrastructuur.

• Gedistribueerde beveiliging om veiligheidscontroles in te bouwen op

• De digitale transformatie. Ten minste 50 procent van het wereldwijde bruto binnenlands product zal in 2021 gedigitaliseerd zijn. Deze trend zet zich door in bijna alle sectoren. Steeds meer organisaties hebben

plekken dicht bij de eindgebruikers.

• Gedistribueerde data om een data-analyse uit te voeren dichtbij de gebruikers.

behoefte aan realtime interacties tussen mensen, locaties, apparaten, clouds en data.

“Interconnectie verlicht de complexiteit die ontstaat door het integreren

• Cybercriminaliteit. De digitalisering en de daarmee gepaard gaande

van meerdere digitale diensten. Bedrijven zien hierdoor verbeteringen in

kans op cybercriminaliteit dwingt bedrijven tot het veranderen van

hun digitale beveiliging, prestaties en capaciteit. De Global Interconnec­

hun business en IT-infrastructuur, zodat ze het traditionele internet

tion Index van Equinix geeft inzicht in de belangrijkste technologische

omzeilen. Wereldwijd lopen de kosten als gevolg van datalekken op

trends en laat zien waarom bedrijven direct verbinding maken met

DCW NOVEMBER MARKTONTWIKKELING

43

VAN DE REDACTIE TEKST

strategische partners om hun digitale bedrijfsecosystemen neer te zetten”, zegt Eric Hanselman, analist bij 451 Research, in een toelichting.

HIGHLIGHTS De GXI 2.0 biedt inzicht in de manier waarop de groei van Interconnectiebandbreedte toeneemt in de verschillende regio’s van de wereld.

• Verenigde Staten - dit land loopt voorop als het gaat om digitaal zakendoen. De meeste multinationale ondernemingen hebben hier hun hoofdkantoor gevestigd. Naar verwachting zal de Verenigde Staten een samengestelde jaarlijkse groei van 45 procent laten zien.

De Verenigde Staten is goed voor meer dan 40 procent van de

met 2021. De directe data-uitwisseling helpt bedrijven met het bouwen

wereldwijde interconnectiebandbreedte.

van nieuwe digitale diensten en het migreren van workloads naar

• Europa - de regelgeving rondom data compliance wordt strenger,

cloud-leveranciers.

waardoor de behoefte aan interconnectie in Europa groeit. De voorspelling is dat het directe dataverkeer tussen bedrijven met 48 pro-

JAARLIJKS OVERZICHT

cent per jaar toeneemt. Europa is hiermee goed voor 23 procent van

De jaarlijkse Global Interconnection Index van Equinix geeft inzicht in de

de wereldwijde interconnectiebandbreedte.

voordelen die interconnectie voor organisaties biedt. Dit gebeurt door

• Zuidoost-Azië - als thuisbasis van veel grote IT-leveranciers en dankzij de

het volgen, meten en voorspellen van de interconnectiebandbreedte.

snelle verstedelijking wordt verwacht dat interconnectie in Zuidoost-Azië

Via deze bandbreedte kunnen organisaties data direct en realtime

met 51 procent per jaar groeit. Wereldwijd gezien is Zuidoost-Azië goed

uitwisselen met providers en partners.

voor meer dan 27 procent van de interconnectiebandbreedte.

• Latijns-Amerika - door opkomende markten en een toename het

Voor de Global Interconnection Index worden de profielen van duizen-

digitaal zakendoen, zal de interconnectie in Latijns-Amerika naar

den ecosysteemdeelnemers geanalyseerd. Deze data wordt gecombi-

verwachting jaarlijks met 59 procent stijgen. Dit is 9 procent van de

neerd met lokale- en regionale marktdata (inclusief macro-economische

wereldwijde interconnectiebandbreedte.

trends, demografische gegevens van de markt en data van verschillende industrieën) en met de belangrijkste drijfveren van de digitale handel.

Uit de GXI 2.0 blijkt dat wereldwijd de interconnectie tussen bedrijven,

Het doel van het rapport is om de impact van digitale bedrijfstrans­

clouds en IT-leveranciers jaarlijks met 98 procent per jaar groeit tot en

formatie inzichtelijk te maken. ■

44

DCW NOVEMBER ONDERZOEK

MEES LODDER EN WILLEM VAN SMAALEN TEKST WCOOLIT

WAT GEBEURT ER NU ECHT IN EEN RACK? - DEEL 5 In de vorige afleveringen hebben gekeken naar wat er in het rack gebeurt rondom de server. Dat is ook logisch, we richten in onze datacenters immers al onze aandacht op het bieden van een ‘prettige werkomgeving’ in de vorm van koele lucht aan IT-apparatuur. We hebben gezien dat dicht bij de server in het rack, de flow nauwkeurig kan worden gemeten met apparatuur zoals de AirLull, op basis waarvan die op ‘net genoeg’ kan worden geregeld. We hebben ook gezien dat we de temperatuurmeting van de server zelf, als ‘meest juiste meting’, kunnen gebruiken met behulp van apparatuur zoals de CoolSafe, die metingen op een veilige manier toegankelijk kunnen maken voor de ’climate guys’.

In deze aflevering gaan we de thermische

inlaatlucht van de server zo hoog maken dat de

grenzen van de server ontdekken - door er

server uitvalt?

overheen te gaan ‘tot de dood erop volgt…’

• Valt de server uit door overschrijding inlaat-

- om te ontdekken of dat overeenkomt met

• Hoe lang is een server bestand tegen heel hoge inlaattemperatuur?

[enkele minuten / 20-60 minuten / uren]

temperatuur?

ons gevoel van kwetsbaarheid over IT-appa-

[duidelijk door inlaattemperatuur

Als je jouw kennis of intuïtie wilt testen, is

ratuur.

/ eerder door andere temperatuur, bijv. CPU

dit een mooi moment om de antwoorden te

/ door inlaattemperatuur, maar andere

beredeneren en voor jezelf op een briefje te

ONDERZOEKSVRAAG

temperaturen, bijv. CPU, zitten ook tegen

schrijven, voordat je verder leest op pagina 49.

Wat gebeurt er als de temperatuur van de

alarmgrens aan]

NU MET

Snel EN gemakkelijk eEn persoonlijk KERSTgeschenk!

GRATIS

FLES WIJN !

BIJ ELKE BES TEDIN VANAF 20 * G 0.-

SNELEENGESCHENK.NL SPECIAAL VOOR U, ALS ABONNEE VAN DIT VAKBLAD, EEN GRATIS WIJNGESCHENK BIJ UW BESTELLING MET ACTIECODE: 1DW7 ALLE WIJNEN GRATIS BEZORGD, GESCHENKEN BIJ BESTEDING VANAF € 200.-

Leverdatum naar wens

FLES EXIMUS CAVA-BRUT GRATIS BIJ BESTEDING VANAF 200.- TOT 500.- EURO

3 FLESSEN VINORGANIC

FLES CHAMPAGNE BOLLINGER SPECIAL CUVÉE

GRATIS BIJ BESTEDING VANAF 500.- TOT 1000.- EURO.

GRATIS BIJ BESTEDING VANAF 1000.EURO

T.W.V.

T.W.V.

8.95 -

T.W.V.

20.85

Al vanaf één pakket

E: BESTEL@SNELEENGESCHENK.NL - T: 038-4215196 - SHOWROOM: CURIEWEG 1, 8013 RA ZWOLLE

49.95 -

SNEL En gemakkelijk bestelD!

46

DCW NOVEMBER MARKTONTWIKKELING

ONDERZOEK PB7 RESEARCH IN OPDRACHT VAN UNISERVER:

‘MANAGED SERVICE PROVIDERS ZIJN GOED BEZIG, MAAR BLINKEN NIET UIT’ Commerciële datacenters nemen een belangrijk deel uit van de investeringen in de datacentermarkt voor hun rekening. Maar hoe goed doen zij het eigenlijk in Nederland? In september 2018 heeft Pb7 Research in opdracht van Uniserver 150 IT-beslissers ondervraagd bij bedrijven met 100 of meer medewerkers die van een of meerdere managed service providers gebruik maken. De meeste Nederlandse organisaties blijken behoorlijk tevreden over hun Managed Service Providers.

Gemiddeld krijgt de MSP maar liefst een 7,5.

Maar hoe tevreden klanten ook mogen zijn, er

geldt dat deskundigheid en betrouwbaarheid

rol vervullen - zelfs een hele nuttige - maar

mist toch iets. MSP’s blijken zelden uit te blin-

op orde dient te zijn. Meer mogelijkheden zijn

moeten direct analoog contact niet proberen

ken. Ze scoren prima op deskundigheid en

er door goed te kijken naar bijvoorbeeld het

te vervangen.

betrouwbaarheid, maar schieten nogal eens

klantcontact en snel inspelen op nieuwe tech-

tekort als het gaat om innovatief vermogen

nologische trends en mogelijkheden.

en om pro-activiteit.

En dat geldt zeker ook voor e-mail. Er is geen situatie waarin e-mail de voorkeur heeft. Of

Als leverancier van technologische oplos­

het nu gaat om een korte vraag, een strate-

Laten we eerst wat dieper ingaan op het

singen lijkt het logisch om ook het klantcon-

gisch vraagstuk of een incident, klanten geven

goede nieuws. Van de Nederlandse IT-beslis-

tact zo ver mogelijk te digitaliseren. Er zijn

of de voorkeur aan telefonisch of face-to-face

sers geeft 98% zijn MSP een voldoende. 51%

vandaag de dag ook veel mogelijkheden

contact. Bij incidenten (technische problemen

geeft zelfs een 8 of hoger. Dat komt omdat de

beschikbaar om het contact met de klant digi-

en verstoringen) zien we wel dat afnemers

meeste MSP’s prima scoren op de twee

taal af te wikkelen. Volgens klanten is het

meer open staan voor meer digitale oplossin-

kenmerken die klanten het allerbelangrijkst

meest

waarmee

gen zoals een klantportaal of een chatfunctie

vinden: betrouwbaarheid en technische vaar-

gecommuniceerd wordt met de MSP e-mail.

op de website. Maar ook dan hebben veruit

digheden.

Een service provider zou zwaar in kunnen zet-

de meeste respondenten een voorkeur voor

ten op een verdere digitalisering door middel

analoog contact.

OP ORDE HEBBEN

voorkomende

medium

van apps, chat en klantportalen.

VERNIEUWEN EN VERRASSEN

Daarmee hebben we de hygiënefactoren te pakken voor managed service providers: ken-

TELEFOON EN FACE-TO-FACE

Klanten zijn vaak prima tevreden als de

merken die je op orde moet hebben als je wilt

Daarop zitten de meeste klanten echter hele-

dienstverlening die ze afnemen bij een MSP

meedoen in de markt. Maar als een MSP zich

maal niet te wachten. Het is volgens de klant

naar behoren functioneert. Maar ze waarde-

wil onderscheiden, is er meer nodig. Natuurlijk

geen goede vervanging voor de telefoon en

ren ook wel enig proactief advies. Van de

zijn er organisaties die gevoelig zijn voor lage

face-to-face contact. Digitale middelen en

respondenten zegt 52% dat ze willen dat hun

tarieven, maar ook voor de meeste afnemers

kanalen kunnen prima een ondersteunende

MSP hen proactief over nieuwe diensten

DCW NOVEMBER MARKTONTWIKKELING

47

PETER VERMEULEN CHIEF ANALYST BIJ PB7 RESEARCH TEKST

adviseert. 56% verwacht advies rond trends en ontwikkelingen en 51% over hoe ze kosten kunnen besparen. In de praktijk blijken MSP’s wel eens een klant te verrassen met een relevante nieuwe dienst. Slechts 5% van de ondervraagde organisaties wordt hier geregeld mee verrast.

Met wat voor vernieuwingen zouden MSP’s hun klanten dan kunnen verrassen? Het kan gaan om een uitbreiding die dicht ligt bij diensten die nu al worden afgenomen. Maar Nederlandse bedrijven verwachten van hun MSP best veel kennis op verschillende techni-

Figuur 1. Hygiënefactoren als het gaat om managed service providers.

sche gebieden. Inhoudelijk verwacht twee derde van de Nederlandse bedrijven dat hun MSP veel kennis heeft van de Algemene Verordening Gegevensbescherming, digitale werkplekken en multicloud. Ook op andere ‘nieuwe’ gebieden als blockchain en edge computing verwachten veel organisaties dat hun MSP daar kennis van heeft.

OVERSTAPPEN OF BLIJVEN? In verhouding tot die wensen, zien ze dat de eigen MSP nog wel eens achterblijft op vooral het gebied van multicloud, API’s, AVG en edge computing.

Voor

innovativiteit

blijft

het

rapportcijfer van de Nederlandse MSP dan ook

Figuur 2. Persoonlijk contact tussen MSP en klant.

wat achter. Het gemiddelde blijft steken op een 6,9. Zeker niet slecht, maar er is vaak veel ruimte voor verbetering.

Hoe tevreden klanten ook zijn over hun MSP, er komt altijd een moment dat de relatie opnieuw overwogen wordt. Dat kan zijn als een contract afloopt, als men nieuwe activiteiten wil uitbesteden, als de diensten niet langer voldoende aansluiten bij de behoeften, of als de MSP niet in staat is om de hygiëne op orde te houden. Dan hebben we het over technische storingen die te vaak optreden of niet adequaat worden afgehandeld.

MEER DAN HYGIËNE Het is zeker niet altijd voldoende om op hygiëne te sturen: ook het ontbreken van toegevoegde waarde is voor veel organisaties een reden om een andere MSP te overwegen.

En hoewel hoge of lage kosten bij de tevredenheid geen grote rol lijken te spelen, geeft

Figuur 3. MSP’s en vernieuwing.

48

DCW NOVEMBER MARKTONTWIKKELING

30% aan wel eens het gevoel te hebben afgezet te worden door de MSP. Dat kunnen we ook vertalen als falen om waarde te leveren, een van de drie belangrijkste deal-breakers.

Zoals gezegd, is ontevredenheid over een MSP maar een van de redenen om een andere leverancier te overwegen. Soms is het gewoon tijd om de relatie te evalueren en te vergelijken met wat er nog meer in de markt te koop is. Of misschien kan de MSP onvoldoende meegroeien met de veranderingen die bij de klant plaatsvinden. Als organisaties Figuur 4. Wie wil overstappen naar een andere MSP?

op zoek gaan naar een nieuwe MSP, zien we dat ze vooral kijken naar objectief waarneembare criteria zoals uptime, prijs en certificeringen. Uiteindelijk moeten deze criteria zich dan uiteindelijk vertalen in deskundigheid en betrouwbaarheid.

CONCLUSIES Nederlandse MSP’s doen het prima. Ze zijn technisch goed onderlegd en tonen zich betrouwbaar. Maar klanten willen steeds meer. MSP’s moeten mee kunnen veranderen met de eisen en de wensen van de klant.

De klanten zien hun IT-behoeften veranderen. Voor sommigen gaat dat geleidelijk, en voor steeds meer gaat dat snel. Er zijn nog maar weinig bedrijven die worstelen met de

Figuur 5. Redenen om over te stappen naar een andere MSP.

vraag of ze naar de cloud moeten. Ze hebben eerder te maken hoe ze hun cloudinitiatieven in een beheersbare vorm kunnen krijgen. De snelheid waarmee clouddiensten zich ontwikkelen, ligt ook nog eens veel hoger dan die waarmee de traditionele on-premises infrastructuur zich ontwikkelde. Een MSP die dan meedenkt met de klant en proactief met verbetervoorstellen komt, biedt dan een grote toegevoegde waarde. En het gaat niet alleen om de multicloud. Van de edge tot de werkplek zijn organisaties op zoek naar optimalisaties en nieuwe kansen. MSP die daar zorgvuldig een positie in weten te kiezen lijken het meest klaar voor de toekomst. Zolang ze maar niet vergeten dat persoonlijk, analoog contact, de basis is van elke goede relatie. n

Figuur 6. Nederlandse MSP’s doen het prima.

DCW NOVEMBER ONDERZOEK

EXPERIMENT EN WAARNEMING

MEES LODDER EN WILLEM VAN SMAALEN WCOOLIT

TESTOPSTELLING Om te voorkomen dat de resultaten een te optimistisch beeld zouden kunnen geven is de testopzet zo gemaakt, dat de server het in ieder bestaand datacenter beter zou hebben dan in dit experiment. Het rack is voorzien van een voor- en achterdeur, er zijn twee grote openingen in de fysieke scheiding en de doorlaat van de achterdeur is met de choker module verslechterd tot 50% doorlaat. Met de fan/heater module wordt warme lucht gemaakt die, zonder voordruk, door de fans van de server naar binnen wordt gezogen.

We doen twee experimenten. In experiment 1 kijken we naar ‘de snelle dood’ door het aanbieden van een inlaatlucht van meer dan 50°C aan de server die daarvoor constant rond 25°C draaide. In experiment 2 kijken we naar het servergedrag als we proberen zo lang mogelijk de server ‘op het randje’ te houden. In beide experimenten draait de server eerst op een CPU-belasting van 0% en na 5 minuten op 100%.

Tijdlijn van temperatuur, fansnelheid en CPU-belasting bij een inlaat­ temperatuur van meer dan 50°C.

Zodra de CPU’s vol worden belast, gaan de fans naar 80%. Het relatief vlakke temperatuurverloop direct erna, wordt veroorzaakt door diezelfde fans, die door de hogere flow de temperatuur van de inlaatlucht tijdelijk naar beneden brengen. De verwarming in onze testopstelling is namelijk handmatig geregeld en kost wat tijd voor bijregelen.

Na 20 minuten (1.200 sec.) gaat de inlaattemperatuursensor in alarm, als de inlaattemperatuursensor 42°C meet. Pas dan toeren alle fans naar 100%. Als we op dat moment via het ILO (Integrated Lights Out) systeem kijken naar de andere temperaturen in de server, dan zien we dat die allemaal nog ruim onder de alarmgrenzen zitten. Het is dus inderdaad de inlaattemperatuur die even later de server down laat gaan.

Voorbij het punt waar de inlaatsensor in alarm is, zien we dat de server zichzelf gaat beschermen en een reboot aankondigt. Zelfs dan draaien andere programma’s – in dit geval het automatische meetregistratie­

De server heeft het zwaar: ‘koellucht’ van meer dan 50°C en recirculatie van hete lucht door openingen in de fysieke scheiding.

SERVER ‘GEKOELD’ MET 50°C+ INLAATLUCHT – ‘QUICK KILL’ In de grafiek zien we dat de door de server gemeten inlaattemperatuur flink na-ijlt op de aangeboden inlaattemperatuur van meer dan 50°C. Dat hadden we al geconstateerd in het vorige artikel. Hier moeten we

Temperaturen gelezen via de ILO-poort van de server. Als de sensor van de

ook bedenken dat de server bestaat uit 26 kg metaal waarmee de

inlaatlucht in alarm gaat, zijn alle andere temperaturen nog ruim in veilig

sensor is verbonden en die de opwarming vertraagt.

gebied.

49

50

DCW NOVEMBER onderzoek

Een van de laatste redmiddelen van de server bij oververhitting, het ‘stilleg-

Het ILO-subsysteem van de server werkt zelfs als de server uit staat. Maar bij

gen’ van de CPU’s, zichtbaar in het energieverbruik gelezen via de ILO-poort

oververhitting is het tenminste niet uit te lezen totdat de server is gereboot.

van de server.

script – gewoon door. Als de server door het op 100% gaan van de fans

SERVER ‘GEKOELD’ MET 42°C+ INLAATLUCHT – ‘WALKING ON THE EDGE’

iets meer lucht krijgt en denkt nog te kunnen overleven, wordt de

In het tweede experiment proberen we de server zo lang mogelijk ‘op

reboot aankondiging weer ingetrokken, tot de server het weer te heet

het randje’ te houden met een inlaatlucht van 42°C - 43°C. In de grafiek

krijgt…

zien we dat dat een goede drie kwartier goed gaat. De serverfans zullen op het laatst herhaaldelijk op- en aftoeren. De server kondigt keer-

Uiteindelijk zal de server alle programma’s ‘killen’ en externe verbindin-

op-keer een reboot in 60 seconden aan, om die vervolgens weer te

gen verbreken. In ILO kunnen we aan de elektrisch-vermogencurve

cancelen, etc. Dit gebeurt vaker, maar verder hetzelfde als in het vorige

goed zien dat daardoor het energieverbruik – dus warmteontwikkeling

experiment. Uiteindelijk gaat het een keer net niet goed en gaat de

– wordt beperkt. Doordat de fans op dat moment 100% draaien,

server alsnog down. Met een iets koelere inlaatlucht van 40°C zou de

verbruiken die wel meer dan 150W, waardoor het energieverbruik niet

server echter blijven functioneren en alle programma’s nog steeds

terugvalt tot het niveau op -20min toen de server bij kamertemperatuur

draaien en alle externe communicatie blijven onderhouden.

in rust was.

CONCLUSIE VAN HET EXPERIMENT De maatregelen van de server helpen niet, want deze wordt extern

Zelfs voor een server die in een ‘slecht rack’ hangt, is het best lastig om

opgewarmd. De server zal in een ‘overlevingsmodus’ komen, ergens

deze door thermische oververhitting te laten uitvallen. De fabrikant

tussen 42°C en 45°C. De tweede kritische grens van 45°C zal niet wor-

heeft bovendien allerlei bescherming- en overlevingsgedrag inge-

den bereikt. Ook het veel robuustere ILO-deel van de server is niet

bouwd, die de server zo lang mogelijk normaal laten functioneren. In

meer bereikbaar. Nadat we de heater van de inlaatlucht hebben uitge-

extreme situaties zou IT-apparatuur bij 40°C inlaatlucht kunnen blijven

schakeld en de server enigszins is afgekoeld, herstelt de verbinding met

functioneren en bij nog hogere temperaturen duurt het al gauw een

ILO zich en is even later de server zelf weer beschikbaar, ge-reboot en

20 minuten of langer, voordat apparatuur uitvalt.

wel. De ‘gekillde’ programma’s zijn niet herstart.

TWEE WERELDEN In deze serie artikelen hebben we intensief de regels van de wereld van de server verkend. We hebben gezien hoe de server en zijn directe omgeving elkaar binnen het rack beïnvloeden. In het operationele datacenter leven we echter volgens de regels van de wereld van het datacenter. Als we die twee werelden naast elkaar zetten, blijken die weliswaar veel met elkaar te maken te hebben, maar niet hetzelfde te zijn. In de wereld van het datacenter regelen we de temperatuur op ‘wat veilig voelt’, een paar graden onder wat we met klanten in een Service Level Agreement (SLA) hebben afgesproken en dat is weer onder wat Ashrea als maximum temperatuur aanbeveelt voor een datacenter met ‘normale’ apparatuur: veiligheid-op-veiligheid.

In de wereld van de server is de eerste grens om te respecteren die van wat de fabrikant specificeert in de handleiding, al was het maar om binnen de garantievoorwaarden te blijven. Daarboven hebben we gezien, is er een gebied waar de server nog steeds blijft functioneren en Tijdlijn van temperatuur, fansnelheid en CPU-belasting bij een inlaat­

niets kapot gaat. Wel zouden we daar twee effecten kunnen verwach-

temperatuur van meer dan 42°C.

ten. Een is dat de fans van alle servers zo hard draaien dat de besparing

DCW NOVEMBER onderzoek

Twee werelden, verschillende grenzen. Het verschil tussen de operationeel gehanteerde grenzen van het datacenter en de technische grenzen van de hardware (groen, oranje) stelt gerust en biedt mogelijkheden.

van het koelen van het datacenter op hogere temperatuur, hierdoor

centers op zo hoog mogelijke temperatuur te opereren. Zo heerste er bij

geheel of gedeeltelijk teniet wordt gedaan. We weten (nog) niet precies

30°C in de koude gang, in de warme gang een voor technici praktisch

waar dat punt ligt. Een tweede is dat de CPU’s bij hoge temperatuur

onwerkbare temperatuur van 40°C tot 42°C.

(geleidelijk) op lagere klokfrequentie kunnen gaan draaien. Weliswaar hebben we dat in ons experiment niet gezien voordat de server down

Een waarschuwing is toch op zijn plaats. Ieder datacenter kent zijn ‘slech-

ging, maar het experiment was ook niet ingericht om dat goed vroeg­

te racks’ en kritische apparatuur, vaak zware routers die door constructie

tijdig te kunnen meten. Deze grens wil je niet over – al gaat er nog

of plaats van installatie volledig warme lucht aanzuigen. Deze opereren

steeds niets kapot – want je doet kapitaal teniet die jouw klant in server-

gauw op een temperatuur die 10°C - 12°C hoger ligt dan de zaaltem­

performance heeft geïnvesteerd. Uiteindelijk kom je pas bij de interne

peratuur en kunnen ongemerkt in de gevarenzone komen, terwijl de

temperatuurgrenzen van de server, technisch in de gevarenzone.

zaaltemperatuur ruim in de veilige marge zit. Ons inziens moeten deze ‘crepeergevallen’ eerst worden aangepakt, voordat er aan de tempera-

Wat kunnen we leren van de vergelijking van deze twee werelden? Ten

tuurknop wordt gedraaid. Hoe, kun je teruglezen in artikel 2 uit deze serie.

eerste dat de grenzen van het datacenter ruim vallen binnen de grenzen van de server. Dat doen we met zijn allen dus prima. Ten tweede dat de

LIVE DEMO

grens waarbij daadwerkelijk risico op uitval of schade wordt gelopen,

Op het kennisevent IT Room Infra op 13 november 2018 geeft WCooliT

heel veel hoger is en het ook best een poosje duurt voordat een server

doorlopende korte demonstraties met ons GlassDC uit deze artikelserie.

het loodje legt. Het gevoel dat als de temperatuur op zaal één of enkele

Kom eens kijken naar een server die wordt ‘gekoeld’ op 40°C en speel

graden uit de pas loopt, apparatuur direct zou kunnen uitvallen, vindt

zelf met lucht.

geen grond in de wereld van de server. Dat geeft rust. Als je jezelf daarvan hebt overtuigd, schept dat ruimte om de veiligheid-op-veiligheid los

In het volgende en laatste artikel blikken we terug op alles wat we tot

te laten en een paar graden warmer te draaien, of zelfs om SLA’s op

nu toe hebben gezien en geleerd van de experimenten en kijken we wat

hogere temperatuur af te sluiten en nog wat warmer te gaan draaien.

dat betekent voor datacenters ‘in real life’… ■

Daarmee willen we niet beweren dat het doel zou moeten zijn om data-

51

52

DCW NOVEMBER TECHNOLOGIE

RITTAL, SWITCH DATACENTERS EN CIRCLE B LANCEREN EERSTE EUROPESE OCP EXPERIENCE CENTER Circle B, Rittal en Switch Datacenters hebben het eerste European Open Compute Project (OCP) Experience Center gelanceerd. Het gaat om een volledig functionele OCP-omgeving die zich bevindt in een van de drie faciliteiten die Switch Datacenters in de regio Amsterdam exploiteert. Het OCP Experience Center is beschikbaar als democentrum, maar kan ook worden gebruikt voor het testen van nieuwe OCP Accepted en OCP Inspired datacenteromgevingen en telco-oplossingen.

DCW NOVEMBER TECHNOLOGIE

53

VAN DE REDACTIE TEKST

Circle B is een van de eerste Europese channel

regio de OCP-principes nog niet op grote schaal

ren door het eerste OCP Experience Center te

partners die de status van OCP Solution Provi-

hebben overgenomen. Deze principes vormen

openen. Circle B, Rittal en Switch Datacenters

der heeft verworven. Solution Providers zijn

de basis waarop veel hyperscalers opereren.

hebben een geweldige showcase voor open

een speciale groep van bedrijven binnen het

Door het toepassen van OCP-ontwerpen in hun

hardware ontwerpen samengesteld en het

OCP ecosysteem.

datacenters kunnen grote bedrijven en over­

benadrukt de kracht van elk lid in het leveren

heden profiteren van dezelfde voordelen als de

van OCP oplossingen in heel Europa”, aldus

Zij ontwikkelen, testen, leveren en ondersteu-

hyperscalers: kosten­ reductie, lager energie­

Steve Helvie, VP Channel Development van de

nen kant-en-klare systemen en omgevingen

verbruik en veel meer flexibiliteit.

Open Compute Project Foundation.

bekende fabrikant van infrastructuuroplos­

TESTEN

Het European OCP Experience Center ligt dicht

singen voor datacenters. Als onderdeel van

Het Europese OCP Experience Center dat

bij Schiphol. De opening van het centrum viel

hun productportfolio ontwerpt, produceert en

Rittal, Circle B en Switch Datacenters nu heb-

samen met de eerste jaarlijkse OCP Regional

verkoopt Rittal rekken en koeloplossingen op

ben gelanceerd, heeft als doel IT-managers en

Summit die op 1 en 2 oktober 2018 in Amster-

basis van OCP-ontwerpen. Switch Datacenters

datacenter managers te helpen de impact van

dam plaatsvond in de RAI. n

is een van de grootste carrier-neutrale data-

OCP-ontwerpen op hun datacenters volledig te

center operators in Nederland. Op dit moment

begrijpen. Het centrum zal hen ook in staat

bouwt Switch Datacenters in Amsterdam een

stellen om specifieke OCP-gebaseerde oplos-

nieuw datacenter op basis van OCP-principes.

singen te testen die relevant zijn voor hun

op basis van OCP-ontwerpen. Rittal is een

IT-omgevingen.

GROTE SCHAAL De drie bedrijven hebben vastgesteld dat

AANSTUREN

binnen de technologiesector IT-managers bij

“Het is goed om te zien hoe de Europese leden

grote bedrijven en overheden in de Europese

de adoptie van OCP in de regio blijven stimule-

54

DCW NOVEMBER ENERGIE

OM VOLATILITEIT VAN HERNIEUWBARE ENERGIEBRONNEN OP TE VANGEN

UPS-AS-A-RESERVE VERBETERT STABILITEIT ENERGIEVOORZIENING Steeds meer energieleveranciers stappen over op hernieuwbare energiebronnen. Dit kan leiden tot volatiele elektriciteitsvoorziening.

Dat is niet optimaal voor datacenters, die afhankelijk zijn van een betrouwbare en stabiele energiebron. Het toepassen van een UPSaaR-dienst helpt om dit probleem op te lossen.

Naar schatting zal in 2025 zo’n 20 procent van alle beschikbare elektrici-

SCHOMMELINGEN

teit in de wereld worden verbruikt door datacenters. Dit als gevolg van de

Naarmate de energiemarkt evolueert naar een toekomst zonder fossiele

steeds grotere hoeveelheden data die worden gecreëerd en verzameld.

brandstoffen kan de productie van hernieuwbare energiebronnen veel

Deskundigen denken daarnaast dat de ICT-industrie rond 2040 verant-

volatieler opleveren. Daarmee wordt het niet alleen moeilijker de

woordelijk zal zijn voor 14 procent van de wereldwijde CO2-uitstoot.

productie van elektrische energie nauwkeurig te voorspellen, maar ook is het lastiger om energienetwerken in balans te houden. Daarnaast nemen

INDRUKWEKKEND

het frequentie stabilisatiemechanisme van het net en de mate van

Dat zijn indrukwekkende cijfers die tot actie moeten leiden. Zo erkennen

traagheid af. Dit zorgt voor grotere en snellere frequentieveranderingen,

veel datacenters nu al de noodzaak om hun energieverbruik terug te

vooral bij storingen.

dringen en energie-efficiëntie voorop te stellen. Hierbij spelen zowel de noodzaak om de kosten tot een minimum te beperken als de milieu­

Die instabiliteit van de elektriciteitsvoorziening is verre van optimaal voor

effecten. Een aantal datacenters onderzoekt momenteel de mogelijk­

datacenters, die afhankelijk zijn van een betrouwbare en stabiele ener-

heden om elektriciteit - opgeslagen in accu’s van elektrische voertuigen

giebron. Met de piek van hernieuwbare energiebronnen en een toene-

- op een energie-efficiënte manier op te slaan. Daarnaast testen andere

mende vraag naar elektriciteit, voorspellen we meer schommelingen in

datacenters het proces waarbij restwarmte van datacenters wordt

de stroomkwaliteit van het net.

hergebruikt.

CRUCIALE ROL Het is zeer bemoedigend dat steeds meer energieleveranciers overstappen op hernieuwbare energiebronnen. Vorig jaar werd wereldwijd 24 procent van de benodigde elektriciteit opgewekt door hernieuwbare energiebronnen, zoals zonne-, wind- en waterkrachtenergie. Energiebronnen die echter volatiel zijn. Als de transitie naar een koolstofarme economie wordt doorgevoerd, moeten datacenters deze hernieuwbare energie gebruiken en tegelijkertijd een stabiele stroomvoorziening handhaven. En daar zit het addertje onder het gras, want onregelmatigheid en het opwekken van hernieuwbare energie gaan hand in hand.

Wat betekent dit voor de toekomst van datacenters? Dat zij de macht

DCW NOVEMBER ENERGIE

55

VAN DE REDACTIE TEKST

hebben om een cruciale rol te spelen bij het helpen van de energieleve-

geleverde vermogen wordt dan naadloos parallel aan de UPS-gelijk­

ranciers om de stroomkwaliteit in stand te houden, door de opwekking

richter ingeregeld, zodat zorggedragen wordt voor een nauwkeurige

van elektriciteit in evenwicht te brengen met het verbruik.

respons, die onafhankelijk is van het belastingniveau.

Het betekent daarnaast dat bedrijven uit de energiesector andere organi-

Datacenter operators kunnen het netwerk vervolgens ondersteunen bij

saties moeten helpen om direct te reageren op de energievraag in het

het reguleren van de frequentie, waardoor extra inkomsten kunnen

stroomnet, om de frequentie binnen vastgestelde grenzen te houden. Dit

worden gegenereerd ter compensatie van de total cost of ownership van

verkleint de kans op wijdverbreide stroomuitval in het net. Oftewel, data-

de UPS. Of als onderdeel van het veel concurrerender maken van het

centers kunnen beloond worden voor het niet afnemen van vermogen,

datacenter vanuit prijsperspectief.

of voor het terugleveren van vermogen aan het landelijk net.

EFFICIËNT EN VEILIG UPS-AS-A-RESERVE

Eaton heeft aangetoond dat UPS-systemen en -batterijen efficiënt en

In dat besef zouden meer bedrijven UPS-as-a-Reserve (UPSaaR) moeten

veilig kunnen worden ingezet om op de energievraag te reageren met

overwegen. Dit zijn datacenter-oplossingen die inkomsten uit de initiële

minimale risico’s voor de primaire taak van de UPS. Zo kan een datacenter

UPS-investering mogelijk maken. Dit geeft datacenters de controle over

samenwerken met bijvoorbeeld een commerciële energie-aggregator

hun energie, door te kiezen hoeveel capaciteit ze op een bepaald

om zijn capaciteit aan te bieden aan een transportnetbeheerder of het

moment willen aanbieden en tegen welke vastgestelde prijs, waarbij de

nationale energienetwerk. Een reeks service providers kan deze functio-

inkomsten kunnen oplopen tot 50.000 euro per jaar per MW.

naliteit installeren en zorgdragen voor de juiste communicatie interface met de systemen van de aggregator. Daardoor kunnen datacenters echt

Met een UPSaaR-dienst kunnen datacenter operators de UPS toepassen

fungeren als een systeem voor verandering en landen helpen in hun

als onderdeel van een virtuele elektriciteitscentrale, waarmee ze kunnen

missie om een koolstofarme economie te worden.

deelnemen aan de vraagzijde van de markt en aan de primaire reservemarkt. De UPS kan worden toegepast om het elektriciteitsnet te onder-

Door energieleveranciers te helpen het verbruik in evenwicht te bren-

steunen door het gevraagde vermogen uit de accu’s te halen. Het

gen met de opwekking van elektriciteit en door elektriciteit terug te verkopen aan het net, kunnen datacenters echt een positief effect hebben op het verminderen van de totale koolstofvoetafdruk. Kortom, het is tijd dat meer datacenters in het hele land een groenere en slimmere benadering van energieverbruik hanteren. Voor meer informatie kunt u terecht op www.eaton.nl/powerquality ■

56

DCW NOVEMBER STRATEGIE

MODULAIRE DATACENTERS:

GOEDE SYSTEEMARCHITECTUUR BIEDT GROTE VOORDELEN Meerdere aanbieders hebben inmiddels zogeheten modulaire datacenters gelanceerd. Hoe onderscheidt een goede MDC zich binnen dit aanbod? Het hier vermelde modulaire datacenter werkt zelfstandig en is opgebouwd uit een aantal racks of frames, UPS-systemen, vermogensverdeelkasten, vermogensverdeeleenheden, airconditioning (koeling per rij) en andere componenten die zorgen voor netwerk-, bekabelings- en bewakingsfuncties. Alle componenten van de modules zijn voorgemonteerd en kunnen makkelijk worden gedemonteerd en getransporteerd om vervolgens op de site eenvoudig opnieuw te worden gemonteerd voor gebruik.

Een modulair datacenter bestaat uit een aantal

wordt voldaan en om het energieverbruik van

de infrastructuur

componenten. Laten we deze individuele com-

de koeling te reduceren, kunnen afzonderlijke

van het modulaire

ponenten eens nader bekijken.

koeleenheden per rij worden gebruikt om lucht

datacenter. De metho-

rechtstreeks aan te voeren en het verlies van

den voor het beheren van de

VERMOGENSBEGRENZINGSSYSTEEM

koellucht te reduceren. De dichtheid van de

kabels hebben een directe impact

Het vermogensbegrenzingssysteem omvat de

afzonderlijke frames kan worden verhoogd met

op de stabiliteit van het IT-systeem. Praktische

uninterruptible stroomvoorziening (input/out-

meer dan 20 kW. De koeleenheden kunnen

ervaring toont aan dat de mogelijkheid om

put vermogensverdeling, UPS-eenheid, PDC),

worden uitgerust met een luchtgekoeld (direct

kabels te repareren en te onderhouden een van

vermogensverdelingssysteem

expansion) of watergekoeld (chilled) systeem.

de uitdagingen vormt in het datacenter, voor

voor

frames,

wat betreft het aanleggen en het beheer ervan.

accusysteem, aardingssysteem, verdeelbeveiligingssysteem met bliksem- en stroompiek­

FRAME

beveiliging en veiligheidscontacten op verschil-

Het rack of frame is het ondersteuningsmecha-

INTELLIGENT BEHEERSSYSTEEM

lende niveaus en het systeem­ management.

nisme en de verdeeleenheid van de IT-appara-

Om te zorgen voor een betrouwbare werking

Ook kunnen desgewenst vermogensbegren-

tuur. Het zorgt voor een micro-omgeving voor

van alle subsystemen in een modulair data­

zingssystemen voor AC- en DC-verdeling

de IT-apparatuur en bevat de fysieke en

center moet er een geautomatiseerd bewa-

worden toegevoegd.

dragende structuur, de installatie en de compa-

kingssysteem aanwezig zijn. Vereiste beheer-

tibiliteit van de IT-apparatuur, thermisch beheer

systemen zijn het beheersysteem voor de

KOELSYSTEEM

(luchtinlaat,

vermogensapparatuur,

Het systeem omvat alle subsystemen die nood-

vermogensverdeling (duale voeding, op frame

voor netwerkhardware, het omgevingsbeheer-

zakelijk zijn voor airconditioning en koeling,

monteerbare PDC), kabelbeheer (stroom- en

systeem, het veiligheidssysteem en andere

zoals een leidingensysteem en apparatuur voor

datakabels) en meer.

hardware- en softwarebewakingssystemen.

frame-niveaus. Om te garanderen dat aan de

KABELAANSLUITINGSSYSTEEM

LUCHTSTROOMBEHEER

koelvereisten voor de racks met hoge dichtheid

Alle stroom- en datakabels maken deel uit van

Er wordt in het modulaire datacenter een onaf-

uitlaat,

luchtstroombeheer),

het

beheersysteem

de verdeling van koellucht op alle leiding- en

DCW NOVEMBER Strategie

57

JACK CHOU SALES MANAGER BIJ DELTA ELECTRONICS TEKST

hankelijk koelsysteem gebruikt om te voldoen

gramma’s voor modulaire datacenters zoals

gevolg daarvan wordt de TCO aanzienlijk

aan de koelingseisen van alle onderdelen.

apparatuurbewaking

verlaagd.

Modulaire datacenters implementeren warme

onderhoudsprogramma’s

en koude straten en gebruiken koeleenheden

krachtig verdedigingsmechanisme tegen

een

per rij. Er worden blinde panelen gemonteerd in

‘onverwachte’ incidenten.

geüpgraded en opnieuw geconfigureerd is,

en

voorspellende vormen

een

• Flexibiliteit van het modulaire systeem - als modulair

datacenter

geïnstalleerd,

de ruimte van het rack waar geen servers zijn

• Verbeterde efficiëntie - de efficiëntie wordt

besparen de onafhankelijke componenten,

gemonteerd. 95% van de koude lucht kan

verbeterd door verspreiding van het leeref-

standaardinterfaces en omvattende structu-

direct naar de koude kanalen worden afge-

fect en medewerkers worden gestimuleerd

voerd zodat deze direct naar de serverframes

om efficiënter te werken. Medewerkers met

• Kortere reparatietijd bij defecten - de flexibi-

gevoerd wordt.

meer kennis kunnen problemen beter

liteit en plug-in-eigenschappen van het

ren zowel tijd als kosten.

oplossen. Door menselijke fouten te reduce-

modulaire datacenter zorgen ervoor dat veel

De warme lucht die door alle frames wordt

ren, is er ook minder tijd nodig voor het

bewerkingen in de fabriek kunnen worden

afgegeven, wordt teruggezogen door de koel­

oplossen van problemen, inclusief het

afgewerkt vóór levering, zoals het vooraf

eenheid zodat deze niet naar de voorkant van

beantwoorden van oproepen naar hotlines.

bekabelen van de verdelingsapparatuur, en

het frame stroomt. Het insluitingssysteem voor

Hierdoor komen arbeidskrachten vrij, die

na levering, zoals het repareren van een

koude en warme leidingen in het modulaire

dan efficiënter kunnen worden ingezet.

vermogensmodule. Statistisch gesproken is

datacenter kan het rendement van de aircondi-

• Voordelen van serieproductie - standaardi-

de kans op fouten bij bewerkingen die in de

tioning verhogen en zo energie besparen en

sering van onderdelen en processen maakt

fabriek worden uitgevoerd veel lager dan bij

het verbruik verlagen. Een gedeeltelijk geopen-

serieproductie van modulaire datacenters

bewerkingen die ter plaatse worden uit­

de ventilator is boven op het modulaire data-

mogelijk. De voordelen van serieproductie

gevoerd. In vergelijking met een UPS-

center gemonteerd. Deze zorgt voor een open

zijn lagere kosten, hogere kwaliteit, eenvou-

vermogensmodule die ter plaatse wordt

ruimte van meer dan 60% van de bovenkant

digere reparatie en een kortere doorlooptijd.

gerepareerd, is het risico dat een in de

• Uitbreidbare modulaire datacenters - een

fabriek gerepareerde module een stroom­

modulair datacenter kan worden gebruikt

onderbreking of andere storing veroorzaakt

Het datacenter is ook voorzien van een gasblus-

volgens huidige IT-vereisten en kan indien

of zijn volledige capaciteit niet kan herstel-

systeem. In geval van brand gaat de ventilator

nodig in de toekomst worden uitgebreid. Als

len honderden keren lager. n

van het koude kanaal.

boven op het koude kanaal gedeeltelijk open en de magnetische deursensor op de glazen deur aan het einde van het koude kanaal wordt uitgeschakeld om het brandblussen te activeren. Het geïntegreerde brandblussysteem van het modulaire datacenter wordt automatisch bestuurd en er wordt een statussignaal naar het brandmeldcenter gestuurd. De ventilator op het koude pad wordt dan automatisch gedeeltelijk geopend via een signaal van het brandmeldcenter. Het luchtstroomorganisatie- en beheersysteem bestaat uit het dakvenster-, zijdeur- en besturingssysteem.

VOORDELEN VAN EEN MDC • Minder menselijke fouten - modulaire componenten reduceren menselijke fouten in het datacenter. Alle operaties - van het monteren van de modules tot het verhelpen van systeemstoringen, documentatie en training - worden eenvoudiger en efficiënter, waardoor medewerkers competenter worden en fouten worden voorkomen.

• Voorspelling van problemen - de werkingsprincipes en de gestandaardiseerde pro-

MDC VAN DELTA Het modulaire datacenter van Delta omvat de hoofdverdelingskast, PDC (power distribution cabinet, vermogensverdeelkast), accukast, netwerkkast, koeling per rij, ganginsluitingscomponenten, omgevingsbeheersysteem, toegangsbesturing, videobewaking, basis- en interne kabelbrug. Waarin onderscheiden deze MDC’s zich nu van de oplossingen van andere aanbieders?

1. Deze modulaire datacenters hebben een bekabelingssysteem van bovenaf en het interne bekabelingsframe is boven op de modulaire frames gemonteerd. Hoog- en laagspanningcircuits zijn gescheiden.

2. De vermogensverdeelkasten zorgen voor de voeding van de netwerkkasten.Het accupack kan in de accuruimte worden ondergebracht.

3. Dit type modulair datacenter wordt bewaakt met of zonder een kleurenaanraakscherm dat aan elke module wordt toegewezen. Informatie wordt geüpload via een aanraakscherm in het eerstgenoemde geval of via DAM in het laatstgenoemde.

4. Modulaire datacenters zijn uitgerust met Klasse B- en C-bliksembeveiligingssystemen.

5. Het aanraakscherm (optioneel) geeft informatie weer over de PDC, precisiekoeling, vermogensverdeelkasten, de omstandigheden in de frames, waterlekkages, temperatuur, vochtigheidsgraad, rookdetectie, deurstatus en meer.

6. De UPS en precisiekoeling hebben dezelfde vorm, grootte en kleur. Alle kasten zijn uit een stuk opgebouwd.

7. Alle UPS, precisiekoelings-, en bewakingssystemen zijn ontwikkeld door Delta zelf.

8. De voedingssystemen van de kleine en medium modulaire datacenters zijn geïntegreerd in een kast om ruimte te besparen voor IT-apparatuur.

58

DCW NOVEMBER ENERGIE

INTELLIGENTE DISTRIBUTIESYSTEMEN VOOR INTELLIGENTE DATA

SMART PANELS HELPEN PUE TE VERLAGEN

Datacenters staan voor de continue uitdaging om steeds verder te verduurzamen. De wetgeving rond het energieverbruik in de sector wordt steeds verder aangescherpt en dwingender. En dat terwijl de honger naar data en services in de cloud zienderogen toeneemt. Reden voor datacenters om hun Power Usage Effectiveness (PUE) helder te krijgen en de bedrijfscontinuĂŻteit te garanderen. Aan de basis daarvan staan smart panels: intelligente powerdistributiesystemen die intelligente data leveren.

DCW NOVEMBER ENERGIE

59

LINDA VAN DOREN ELEKTRO INTERNATIONAAL TEKST

In de werkplaats van paneelbouwer Elektro Internationaal in Woerden worden deze intelligente verdeelpanelen gebouwd en voorzien van de benodigde bemetering. John Mooij is commercieel directeur bij Elektro Internationaal, Erik Negenman is Application Expert Power Distribution bij Schneider Electric. Zij leggen uit waarom het plaatsen van smart panels in de datacenter-sector ‘the smart thing to do’ is.

BETROUWBAAR EN FLEXIBEL “De meest gebezigde term in de branche is absoluut ‘continuïteit’. In de lucht blijven, daar draait het om”, weet Mooij uit ervaring. “Er worden miljoenen geïnvesteerd om ervoor te zorgen dat de racks te allen tijde onder spanning blijven. Er worden zelfs compleet redundante datacenters gebouwd als back-up. De andere vaak gehoorde kreten die daar naadloos op aansluiten zijn ‘kwaliteit’ en ‘betrouwbaarheid’: wat wordt

de apparatuur en onderhoud ervan worden bewaakt en gevisualiseerd.

neergezet moet blijven werken. Het mag niet stuk gaan, het mag niet

Hier wordt gekeken hoe ‘gezond’ een component is. Deze ‘edge con-

spanningsloos raken. Het systeem waarin wij onze verdelers bouwen -

trol’ dient om downtime te voorkomen, een lager energieverbruik te

het Okken-systeem van Schneider Electric - is daarin de eerste stap. Als

realiseren en onderhoudskosten te verlagen. En in de laatste laag zitten

master panel builder van Schneider Electric hebben we alle kennis en

de ‘apps & analytics’ die voorspellende onderhoudsinformatie leveren

kunde in huis om het Okken-systeem dusdanig in te richten, dat de

uit de geleverde data, aan de hand waarvan acties kunnen worden

legendarische betrouwbaarheid gewaarborgd is.”

ondernomen.”

Negenman: “De cijfers liegen er niet om: EcoStruxure power biedt tot

“Daarnaast bieden we flexibiliteit met onze panelen, door een in eigen

10% reductie in energiekosten en tot 15% verlaging van de onder-

beheer in het Okken-systeem ontwikkelde PDU die volledig onder

houdskosten. Dat zijn besparingen die mooi meegenomen worden,

spanning uit te breiden is”, vervolgt Mooij. “Deze hot swappable EiPDU

naast het feit dat de installatie verduurzaamd en de bedrijfscontinuïteit

(wat staat voor ‘economical & intelligent PDU’) geeft het datacenter

continu bewaakt wordt.”

gega­randeerde bedrijfscontinuïteit tijdens het live bijplaatsen van nieuwe distributieracks. De EiPDU is bovendien nog smarter te maken door

NIEUWE INFORMATIEPLICHT

de mogelijkheid binnen het systeem op ieder niveau het afgenomen

De smart panels leveren dus intelligente data over alle connected

vermogen te meten: per verdeelinrichting, per rack of per eindgroep.”

products. Op die manier kunnen datacenter-eigenaren - zo diep als ze willen - visualiseren wat in de installatie aanwezig is en wat het doet -

PREVENTIEF SIGNALEREN

in één overzicht. Van de grote Masterpacts tot de kleinere Compacts en

Maar het smart panel kan veel meer dan het meten voor sturing op

zelfs de kleine installatie-automaatjes die draadloos connected zijn.

PUE. De tijden dat het alleen om kWh-metingen ging, zijn voorbij. Mooij:

“Uiteraard vragen we de klant altijd wat zij willen dat er gevisualiseerd

“Datacenterbeheerders moeten beseffen dat er een grote slag te

wordt”, laat Negenman weten. “Maar zo vrijblijvend is dat binnenkort

maken valt in de duurzaamheid van hun installatie en daarmee het

niet meer. Per 1 juli 2019 treedt er onder het Activiteitenbesluit, onder-

garanderen van uptime. Hoe? Door preventief te signaleren. Er kan zo

deel van Wet Milieubeheer, een nieuwe informatieplicht in werking

ontzettend intelligent worden gemeten in de huidige smart panels, dat

waarbij je als bedrijf (met een jaarverbruik vanaf 50.000 kWh) verplicht

calamiteiten en interventies kunnen worden voorkomen.” En wel dank-

bent je energieboekhouding aan bevoegd gezag te kunnen overleggen.

zij een product uit de Research & Development-keuken van Schneider

Het zichtbaar maken van het energieverbruik en de besparingen is dus

Electric: EcoStruxure Power.

een absolute must in de datacenterbranche.”

ALLES IS CONNECTED

Mooij vult aan: “In de huidige wereld, waarin we steeds vaker de

Negenman licht het product toe: “Het is een drieledige IoT-oplossing

spagaat maken tussen het al maar meer nodig hebben van energie en

met hardware en software voor verbeterde connectiviteit, gestroom-

het willen terugdringen van het verbruik ervan, krijgen smart panels

lijnde dagelijkse bedrijfsvoering en slimme analyses. Allereerst kunnen

een steeds belangrijkere functie. En omdat alles in toenemende mate

we zichtbaar maken wat er aan componenten in het paneel aanwezig

connected wordt, zullen de panelen ook intelligenter worden. Als

is. Deze ‘connected products’, zoals bijvoorbeeld de MasterPact MTZ,

paneelbouwer volgen wij de ontwikkelingen op de voet. Wij werken

kunnen realtime worden gemonitord zodat overbelastingen en inef­

dan ook graag met een partner als Schneider Electric die met haar ster-

ficiënties proactief kunnen worden geïdentificeerd.”

ke Research & Development-afdeling en innovatieve producten steeds

“De data die uit de connected products wordt gehaald, wordt doorge-

weer laat zien vooruit te denken en in te spelen op de behoeften in de

zonden naar de tweede laag, de ‘edge control’, waar het verbruik van

markt.” ■

60

DCW NOVEMBER DDA STIJN GROVE DIRECTEUR DUTCH DATA CENTER ASSOCIATION

HERNIEUWBARE ENERGIE Afgelopen woensdag 10 oktober vond het Datacenter Restwarmte & Innovatie congres 2018 plaats. Op deze bijeenkomst met als doel de energietransitie te stimuleren waren ruim 220 deelnemers, waaronder overheden, datacenters en nutsbedrijven, werden de ambities op het gebied van datacenter restwarmte ten behoeve van de Klimaatdoelstellingen breed besproken tijdens presentaties, breakouts en een forum waar onder andere Diederik Samsom aan deelnam, Voorzitter van de Klimaattafel Gebouwde Omgeving.

Met de opkomst van meer dan 220 bezoekers, 20 sprekers en nog eens 20 partners werd duidelijk dat de sector niet alleen welwillend is, maar ook echt proactief bijdraagt aan de versnelling van de energietransitie. Ook de overheid was in grote getalen aanwezig, zowel op gemeentelijk, provinciaal als landelijk niveau. Ook bij overheden is de wil om aan de

de nieuwe BENG-regulering (Bijna Energie Neu-

bijdrage kunnen leveren aan het behalen van

slag te gaan met het verwijderen van barrières

trale Gebouwen) moet het aandeel hernieuw-

deze BENG-normering.

voor restwarmte projecten steeds breder aan-

bare energie van woningen en kantoren

wezig. Een van de grote kansen die er momen-

gebouwd na 1 januari 2020 minimaal 50% zijn.

Met vriendelijke groeten,

teel ligt is de classificatie van datacenter rest-

Als deze gebouwen gevoed kunnen worden

Stijn Grove

warmte als ‘hernieuwbare energie’. Conform

met datacenter restwarmte, zou dit een grote

STATE OF THE DUTCH DATA HUB 2018 Nederland, en in het bijzonder Amsterdam, is een datahub van wereldklasse. In een continu veranderende wereld met groeiend protec­ tionisme en een aankomende Brexit, is de uitgangspositie van Nederland als dataverwerking en -distributieland sterker dan ooit. Wat is de huidige stand van zaken met betrekking tot het Nederlandse cloud-, datacenter en connectivity landschap? Hoe staat de Nederlandse digitale economie ervoor en hoe doen we het in de internationale lijstjes?

Dit rapport geeft een overview van de staat van de Nederlandse digitale mainport. De publicatie is vanaf 22 november te downloaden via www.digitalgateway.eu n

DCW NOVEMBER DDA

DATACENTER RESTWARMTE & DDA POWER INNOVATIE PUBLICATIE SESSION Wat is de huidige status van de lopende rest-

warmte & Innovatie congres zijn gebundeld in

Naast restwarmte is ook stroom een

warmte projecten? Waar liggen de kansen en

een publicatie. Vrij te downloaden voor ieder-

item dat hoog op de agenda staat. Want

bij wie moet je zijn om van een veelbelovend

een via onze website. n

hoe zorgen we voor voldoende capaci-

concept een haalbare business case te maken?

teit op het publieke net, nu en in de toe-

Alle bevindingen van het Datacenter Rest-

komst? Hoe kunnen we als sector handig stroom inkopen en hoe zorgen we

DDA PUBLICATIES • Datacenter Restwarmte & Innovatie 2018

ervoor dat deze stroom grotendeels en daadwerkelijk groen is? Wellicht moeten we meer stroom zelf opwekken, of kunnen we zelfs terugleveren aan het net om pieken op te vangen.

• State of the Dutch Data Hub 2018 (vanaf 22 november te downloaden)

Om voor te sorteren op dit soort be-

• Wie werken er in een Datacenter

langrijke vraagstukken organiseren we

(binnenkort te downloaden)

begin december de DDA Power Sessie, een ronde tafel waar zowel datacenters,

Een volledig overzicht van onze publicaties

engineers als nutsbedrijven aanschuiven

kunt u vinden op www.dutchdatacenters.nl/

om concrete oplossingen te bespreken.

publicaties n

De bevindingen worden nadien gepubliceerd in een energierapport. n

AGENDA 06 DECEMBER 2018 DDA Power Session 15 JANUARI 2019 KickStart Europe 2019 13 FEBRUARI 2019 SaaSWorld

61

62

DCW NOVEMBER BICSI

advancing information technology systems

EDGE COMPUTING EN SLIMME GEBOUWEN In de september/oktober editie van BICSI’s ICT Today magazine wordt uitgebreid ingegaan op de behoefte om kleine datacenters te gaan ontwerpen en in te richten voor edge computing. Sinds september 2017 werkt de TIA Edge Data Center Working group aan de technische eisen en richtlijnen voor die volgende generatie ‘edge datacenters’. Tevens zijn er momenteel twee nieuwe standaarden in ontwikkeling voor de ethernet-infrastructuur in slimme gebouwen.

BASISTEKST EDGE COMPUTING

BICSI’s ICT Today houdt u op de hoogte van de

balanced twisted-pair bekabeling. Onder ande-

Consumenten en bedrijven gebruiken steeds

werkzaamheden en vorderingen van de TIA

re voor eenvoudige IoT-toepassingen, zoals

meer apparaten en sensoren die data verza-

Edge Data Center Working Group.

sensoren die weinig energie gebruiken en niet zo’n snelle verbindingen nodig hebben. Lees

melen en verwerken, zoals slimme camera’s, horloges, allerlei sensoren en andere IoT-devi-

ETHERNET VOOR SLIMME GEBOUWEN

meer over deze beide Ethernet-standaarden

ces. Als gevolg daarvan hebben steeds meer

Ethernet is in de jaren 80 gestandaardiseerd en

voor slimme gebouwen in ICT Today.

applicaties behoefte aan processor- en op-

sindsdien uitgegroeid tot de meest gebruikte

slagcapaciteit aan de randen van het netwerk,

netwerktopologie voor netwerkinfrastructuren,

BICSI CONFERENTIES, WEBINARS EN WORKSHOPS

zeker als straks 5G beschikbaar komt.

gebaseerd op twisted-pair koperbekabeling en

BICSI is een vereniging voor en door professio-

glasvezelverbindingen. Om te anticiperen op

nals op het gebied van communicatie-

Om daarop in te spelen werken ruim 40 orga-

de trend dat steeds meer apparaten en syste-

infrastructuren. Via www.bicsi.org en de meest

nisaties in de totale supply chain van die

men in gebouwen op dezelfde infrastructuur

gangbare social media kanalen kunt u op de

nieuwe generatie toepassingen al een jaar

worden aangesloten, zijn er momenteel twee

hoogte blijven van alle technische ontwikkelin-

samen aan de benodigde standaarden en

nieuwe standaarden in ontwikkeling, voor

gen en standaarden, of inschrijven voor

‘best practices’ voor het ontwerpen en

Power over Ethernet (PoE) en Single-Pair Ether-

webinars en workshops. Wie live met BICSI en

bouwen van edge data centers (EDC’s).

net. Het gebruik van PoE over 4-paars bekabe-

haar leden wil kennismaken, of meer kennis

Edge computing is eenvoudig verwoord de

ling is niet nieuw, maar groeit bijzonder snel.

vergaren, kan deelnemen aan regionale en

verschuiving van gecentraliseerde server- en

Daarom wordt er een nieuwe TIA-TSB-184-A

wereldwijde evenementen, waaronder de

opslagcapaciteit naar een decentrale architec-

Guidelines for Supporting Power Delivery Over

jaarlijkse Winter Conference eind januari 2019

tuur. Uiteraard heeft die verschuiving grote

Balanced Twisted-Pair Cabling ontwikkeld. Ook

in het behaaglijke Orlando, in Florida. De

gevolgen voor zowel de traditionele data­

werkt de TIA aan de ANSI/TIA-568.5 standaard

Nederlandse contactpersoon voor BICSI is

centers als bestaande netwerkinfrastructuren.

voor netwerktoepassingen over single pair

Robbert Hoeffnagel. n

10 JAAR ALL IT ROOMS

ALLROUND DATACENTER SPECIALIST

ONTDEK DE KRACHT VAN ALL IT ROOMS WWW.ALLITROOMS.COM

ALL IT ROOMS REDUCEERT HET ENERGIEVERBRUIK VAN UW DATACENTER

Advies en audit

Realisatie & Optimalisatie

Service en onderhoud

DÉ ALLROUND DATACENTER SPECIALIST

Beheer en management