DatacenterWorks 08/2018 by Magenta Communicatie

DATACENTERWORKS DECEMBER

2018

INNOVATIE

NIEUWE TOOLKIT HELPT DATACENTERS MILIEU-IMPACT BEOORDELEN

TREND

TWEEDE KAMER ERKENT POTENTIE DATACENTER-RESTWARMTE

ONDERZOEK

WAT GEBEURT ER NU EIGENLIJK ECHT IN HET RACK?

Datacenter works IN SAMENWERKING MET

Onze mensen maken echt het verschil Chantal van BC Group maakt echt werk van

Met bevlogen werknemers zorgt BC Group

werk: “Ik ken alle kandidaten bij naam, weet

voor het vinden, plaatsen en begeleiden van

wat er speelt en zoek oplossingen voor vragen

talent. Hiernaast ondersteunt en adviseert ze

die soms nog niet eens gesteld zijn, omdat ik

u als full service HR partner in payroll.

de kandidaten als mijn eigen collega zie. Mijn opdrachtgevers zien mij als hun persoonlijke

Nieuwsgierig?

personeelsfunctionaris. Zij kunnen mij om

Bel Chantal persoonlijk op 038-4674203 of

19:30 uur nog een vraag stellen!”

kijk op www.bcgroup.nl/werkmakenvanwerk voor meer informatie.

“Mijn opdrachtgevers zien mij als hun persoonlijke personeelsfunctionaris.” – Chantal Lubbers

DCW DECEMBER REDACTIONEEL

JAARGANG 11, DECEMBER 2018, NR. 8 COLOFON DatacenterWorks is hét vakblad over de

ROBBERT HOEFFNAGEL HOOFDREDACTEUR DATACENTERWORKS

technische infrastructuur van datacenters. DatacenterWorks verschijnt achtmaal per jaar. Toezending geschiedt op abonnement basis en controlled circulation.

REDACTIE-COÖRDINATIE

SERVICES ZIJN NIET ZONDER RISICO

Ab Muilwijk

Tijdens de laatste editie van IT Room Infra -

center ‘down’ en was er geen tijd meer om

Postbus 19949, 2500 CX Den Haag

medio november - vonden weer tal van inte-

IT-workloads naar andere faciliteiten over te

redactie@datacenterworks.nl

ressante discussies plaats. Soms naar aanlei-

hevelen. Met als gevolg dat de vluchten van

www.datacenterworks.nl

ding van een presentatie, in andere gevallen

tienduizenden passagiers niet door konden

simpelweg omdat twee of meer mensen met

gaan. Zolang dit soort zaken ‘onder de rech-

ADVERTENTIE-EXPLOITATIE

elkaar in gesprek raakten. Eén van de thema’s

ter’ zijn, blijven de technische details veelal

Jos Raaphorst

die mij daarbij opviel, is de opkomst van servi-

onduidelijk. Wat natuurlijk wel glashelder is,

+31 (0)6 34 73 54 24

ces. Ik hoor steeds meer datacenter managers

is dat het overnemen van een aantal taken

j.raaphorst@archermedia.nl

aangeven dat zij graag zouden zien dat de

en activiteiten van een datacenter dus niet

samenwerking met leveranciers zich meer

alleen omzet, maar ook risico’s met zich mee-

VORMGEVING

richting het leveren van diensten zou ontwik-

brengt. Het maakt daarbij niet zoveel uit of

Content Innovators, Den Haag

kelen, in plaats van ‘good old’ productverkoop.

het nu gaat om IT-operations, de power-

Van tal van aanbieders hoor ik dat zij die trend

infrastructuur of desnoods DCIM as a Service.

ABONNEMENTEN

herkennen en dat zij bezig zijn met het ontwik-

Bij een storing zal de klant ALTIJD het contract

abonnementen@vakbladen.com

kelen van nieuwe - zeg maar - ‘oplossingen’

erbij pakken en onderzoeken in hoeverre

+31 (0)88 22 666 80

die op deze vraag van datacenter managers

eventuele schade kan worden verhaald op de

inspelen. Dit is uiteraard een positieve ontwik-

serviceverlener. Nu is BA natuurlijk een forse

DRUK

keling. In plaats van simpelweg een apparaat

klant en CBRE ook ‘geen kleintje’, maar de

Veldhuis Media B.V., Raalte

of een kabel te verkopen, gaat een vendor bij

schadeloosstelling die kan worden geëist zou

een service een meerjarige relatie aan,

zomaar zeer aanzienlijk kunnen zijn.

UITGEVER Roeland Dobbelaer HOOFDREDACTEUR Robbert Hoeffnagel +31 (0)6 51 28 20 40 robbert@alibi.nl

DatacenterWorks werkt samen met kennispartners als BICSI, DDA, Green IT Amsterdam en IT Room Infra. Kopij kan worden ingezonden in overleg met de redactie. Geplaatste artikelen vertegenwoordigen niet noodzakelijk de mening van de redactie. De redactie noch de uitgever aanvaarden enige aansprakelijkheid voor de inhoud van artikelen van derden, ingezonden mededelingen, advertenties en de juistheid van genoemde data en prijzen. Fotokopie en overname van artikelen, geheel of gedeeltelijk op welke wijze dan ook, is uitsluitend toegestaan na schriftelijke toestemming van de redactie en onder vermelding van: ‘overgenomen uit DatacenterWorks, vakblad over de technische infrastructuur van datacenters’, met vermelding van de jaargang en het nummer. Abonnementen kunnen iedere maand ingaan en worden jaarlijks automatisch verlengd. Opzeggingen, uitsluitend schriftelijk, dienen uiterlijk twee maanden voor het einde van de abonnementsperiode in ons bezit te zijn.

inclusief periodieke betaling. Van hit & run naar een soort abonnementsmodel dus.

Is daarmee het overstappen van product verkoop naar het leveren van services een

Ga hierbij echter niet over één nacht ijs. Een

slecht idee? Nee, dat zeker niet. Zorg echter

uitstekende voorbereiding is cruciaal, want

wél voor een zeer grondige voorbereiding.

zelfs ervaren aanbieders van services komen

Juist ook als het om de contracten gaat. Juridi-

soms in de problemen. Zoals het conflict tussen

sche ondersteuning is hierbij - letterlijk - van

British Airways en CBRE Managed services wel

levensbelang. Want op dit gebied bestaat

laat zien. CBRE beheert datacenters voor BA.

veel relevante wetgeving en de jurispruden-

In mei 2017 kreeg de vliegtuigmaatschappij

tie is zeer omvangrijk. Niet iets dat een sales

echter te maken met een IT-storing, waardoor

manager of directeur ‘er even bij doet’.

bijna 75.000 passagiers strandden. De kosten liepen voor BA op tot bijna 60 miljoen pond. En

Met deze decembereditie van Datacenter-

u raadt het natuurlijk al: BA geeft CBRE de

Works sluiten we 2018 af. Het is een jaar

schuld en wil geld zien. Naar verluidt is het pro-

geweest waarin de ontwikkelingen in de

bleem veroorzaakt door een stroomstoring

datacentermarkt een forse versnelling heb-

waarbij kennelijk noch UPS noch batterijen

ben ondergaan. En als de voortekenen niet

noch generatoren naar behoren hebben

bedriegen, wordt 2019 minstens zo interes-

gefunctioneerd. Hierdoor ging het gehele data-

sant. Daarom graag tot volgend jaar! n

DCW DECEMBER INHOUD

ONDERZOEK

EUROPEES PROJECT ONTWIKKELT OPEN SOURCE DATACENTER MANAGEMENT EVENT

IT ROOM INFRA 2018 TROK RECORDAANTAL BEZOEKERS

TREND

INNOVATIE

NIEUWE TOOLKIT HELPT DATACENTERS MILIEU-IMPACT BEOORDELEN MARKT

DATACENTERS ONMISBAAR VOOR OPENBAAR VERVOER

TWEEDE KAMER ERKENT POTENTIE DATACENTER-RESTWARMTE BLOG

SCHRIKKEN VAN JE EIGEN VERHAAL

DCW DECEMBER INHOUD

14 TECHNOLOGIE

MODULAIRE KOELSYSTEMEN VOOR DYNAMISCH GROEIENDE OMGEVINGEN

NIEUWS

MARKT

WELLICHT BREDERE UITROL VAN PROJECT NATICK

WINDCORES BIEDT COMPUTERRUIMTES IN WINDMOLENS

DUTCH DATACENTER INDEX

COVERFOTO De afgelopen maanden heeft DatacenterWorks een serie artikelen

NIEUWS VAN DDA

gepubliceerd waarin de vraag centraal stond: wat gebeurt er nu eigenlijk in een rack? In deze editie van DatacenterWorks publiceren we het voorlopig laatste artikel uit deze reeks.

NIEUWS VAN IT ROOM INFRA

BICSI-NIEUWS

AGENDA

EVENEMENTENKALENDER DATACENTERWORKS

LEES VERDER OP PAGINA

DCW DECEMBER DUTCHDATACENTER DATACENTERINDEX INDEXNOVEMBER NOVEMBER2018 2017 DUTCH

PETER VERMEULEN PETER VERMEULEN TEKST DIRECTEUR PB7 RESEARCH TEKST DIRECTEURVAN VAN PB7 RESEARCH

DDI DDI 63/65 65/67

GROEI ZET HARDNEKKIG DOOR TE MIDDEN VAN KLEINE AFKOELING MACRO-ECONOMISCHE IN HET VOORUITZICHT ONZEKERHEID

De Dutch Datacenter Index laat zien dat de onzekerheid in de wereldeconomie nog altijd geen echte Het krijgt laatsteopkwartaal ziet er zeer positief voor Nederlandse datacenterwereld. De groei vat de groeivan van2017 datacenteractiviteit. Weuit zien datde - net als voorgaande jaren - de groei aan zet sterkeind doorvan en het bevestigt de sterke Amsterdam regio alsstabiel toonaangevend datacenterknooppunt het jaar versnelt enrol datvan de de vooruitzichten redelijk blijven. Voor de middellange op het Europese vasteland. Voor komende twaalf maanden lijkt de sterke groei wat af te gaan zwakken. termijn verwachting, zien wede nog altijd wat terughoudendheid.

In november blikken de datacenterbeslissers

vierkante meters datavloer en het gebruikte

VOORUITBLIK

terug op de periode van augustus tot en met

vermogen. De investeringsgroei blijft daar op

Datacenters zijn nog altijd optimistisch voor

oktober. Normaal gesproken en ook nu zien In zien we dat binnen single wenovember dat de activiteiten na de de groei zomerpauze weer

dit moment even bij achter en is eerder stabiel. tacenterbeslissers. Multi-tenant datacenters De groei komt volledig op conto van dedaarenmulti-

de activiteitengroei in het laatste kwartaal. De VOORUITBLIK driemaandelijkse vooruitblik is vrijwel gelijk

tenant stilgevallen. Over afgeloin een datacenters versnellingisterechtkomen. Wedezien die pen drie maanden zijn er net datacenters versnelling deze maand zelfszoveel vrij sterk terug.

tegen ook nu weerterwijl een zeer zien tenantlaten datacenters, de sterke singlegroei tenant over de afgelopen maanden. Overlaten het geheel datacenters een drie stabiele situatie zien,

Voor die de we drievorige maanden november, december en aan maand zagen. Maar als we januari verwachten datacenters kleine iets dieper kijken, zien we tochnog eeneen duidelijk

met groeiende als datacenters De index stijgtactiviteiten met 3 punten naar 63.met Dat afis nemende activiteiten, volgens de ondervraagde davooral te danken door een sterke groei in

zien we de weldatavloer dat het investeringsniveau altijd waarbij licht krimpt, hetnog vermowat achterblijft. gen stabiel is en investeringen licht groeien.

versnelling opzichte de driemaandse verschil: deten index valt van 2 punten hoger uitterugvoor blik. Ook single tenant datacenters verwachten wat multi-tenant en 2 punten lager voor single groei, maar multi-tenant gaan als tenant datacenters. Datdatacenters lijkt allerminst op een de speer.voorspelde Het optimisme zet voort als datacenterbeslisvaak volledige leegloop van corposers naar 2018 kijken. Ooklaat de zien nodige tenant rate datacenters, maar datsingle het evendatacenters verwachten weer groei. Maar men wicht verder verschuift naar buiten de deur. lijkt

Aug-Okt

Nov-Jan

+ 12 mnd

Vierkante meters in gebruik

Vermogen

Investeringen

Totaal

Multi-tenant

Single tenant

wel te verwachten dat de groei wat wordt afgetopt. De 12-maandelijkse vooruitblik is de laatIn 2018 zouden duidelijk er wel eens veel vierkante meters ste maanden verzwakt. We zien nu bij kunnen komen op de die Nederlandse multi-tenant een stabilisering van trend, maar zeker datacentermarkt. Er zijn lokale onzekerheden spelers, ook nieuwe, geen herstel. Economische blijlocaties aan hetboven ontwikkelen. Ook hangen. marktleiders, ven dreigend de markt Die bijvoorbeeld Digital investeren sterk opvoor uitonzekerheid is welRealty, minder gaan gelden breiding. En de markt komt in een van redelijk volwasmulti-tenant datacenters, die fase zich senheid dat grote internationale vinden dat onkwetsbaar lijken te voelen.spelers Voor hen stijgt ze het zich niet kunnen veroorloven om invan de de index metmeer 3 punten ten opzichte Amsterdam regio aanwezig zijn. Hoewel de vraag vorige maand. Single tetenant datacenters door de opkomst colocatie vooral voelen mogelijk van wat meer endruk enhosting zouen clouddiensten sterk blijft groeien, is daarmee den door kostenombuigingen wat verder het de

Dutch Datacenter DatacenterIndex Index, November Mei 2018 2018

risico van overaanbod in 2018 zeer reëel. ■ gaan verschuiving naar colo en cloud kunnen voelen. De index daalt voor hen dan ook 4 punten voor de middellange termijn. n

Functie:

DATACENTER CONSULTANT DÉ ALLROUND DATACENTER SPECIALIST All IT Rooms is de specialist in het ontwerpen, bouwen en

persoonlijk kenmerken

beheren van datacenters en serverruimten. We ontwerpen en

• Zeer sterke communicatieve vaardigheden (mondeling en

bouwen energie-efficiënte, ‘state-of-the-art’ datacenters voor

schriftelijk)

organisaties als ProRail, FrieslandCampina, Coca Cola, Plieger,

• Brede technische interesse en vaardigheden

ABN Amro, ministeries en gemeenten. Vanwege de sterk groeiende

• No - nonse aanpak en geen 9 tot 5 mentaliteit

vraag naar onze diensten zijn wij op zoek naar versterking van

• Team speler

ons team.

• Positieve, pro-actieve houding en enthousiaste werkhouding • Zelfstandig

ben jij op zoek naar

• Creatief in het bedenken van technische oplossingen

• Werk in een technisch uitdagende, dynamische en groeiende markt • Een intensieve en plezierige samenwerking met klanten • Werken in een hecht team • Een zelfstandige functie met veel eigen verantwoordelijkheid en bevoegdheid • Een bedrijf met een sterke focus op lange termijn

functie vereisten • Opleiding minimaal afgerond HTS (voorkeur: Werktuigbouw of Elektrotechniek) • Aantoonbare werkervaring van ca. 5 jaar • Goede kennis van Nederlandse en Engelse taal • In bezit van rijbewijs • Je woont in Zuid-Holland

Kortom…. Een uitdaging contact werkzaamheden • Ontwerpen van serverruimten en datacenters

• Stuur een mail met CV en motivatie naar: ronald.kok@allitrooms.com

• Opstellen van offertes en calculaties

• Bel ons op: 070 319 89 99

• Uitvoeren van datacenter audits bij klanten

• Meer informatie over ons: www.allitrooms.com

• Opstellen Programma’s van Eisen voor klanten • Overleg met klanten over de wensen en eisen van zijn serverruimte/datacenter • Werkzaamheden zijn afwisselend op kantoor, bij de klant of thuis

WWW.ALLITROOMS.COM

DCW DECEMBER ONDERZOEK

RESULTAAT VAN BODEN TYPE DC ONE-RESEARCH IN ZWEDEN

EUROPEES PROJECT ONTWIKKELT OPEN SOURCE DATACENTER MANAGEMENT Het monitoren en meten van de belangrijkste hardware-componenten binnen het datacenter zijn uitgegroeid tot de belangrijkste kenmerken van de Data Center Infrastructure Management (DCIM) tools die momenteel commercieel beschikbaar zijn. Er bestaat weliswaar geen eensluidende definitie van DCIM, maar veelal wordt hieronder verstaan: het geïntegreerde beheer van informatietechnologie en facilitaire infrastructuur via een geconvergeerde monitoring, meting en capaciteitsplanning van kritische systemen. Er zijn hiervoor veel open source tools beschikbaar, maar deze dekken veelal slechts één of hooguit enkele taken en activiteiten af. Eén complete tool voor datacenter management bestaat tot nu toe niet. Daarom wordt in een Europees researchproject getracht een aantal tools met elkaar te integreren. De resultaten zijn veelbelovend.

De naam van dit Europese project is ‘Boden Type DC One’. Het doel van

Edge RX730xd en is uitgebreid met GPU-versnelling. Daarnaast worden

het project is ambitieus: ‘The ultimate goal for the project Boden Type

Openstack en Hadoop als dataopslag en -verwerkingsplatformen

DC One is to build the prototype of the most energy and cost efficient

aangeboden.

data centre in the world’. Maar hoe doe je dat als er geen kant-en-klare tools zijn om vast te stellen of het datacenter inderdaad de meest

Figuur 1. Overzicht van het ICE-datacenter met links POD/module 1 en rechts

efficiënte faciliteit ter wereld is? De oplossing van een wetenschapper

POD/module 2.

is dan natuurlijk: dan ontwikkelen we die tools zelf. ICE EN PODS Het datacenter dat onder aanvoering van RISE (Research Institute of Sweden) is gebouwd, wordt ook wel ICE genoemd, ofwel ‘Infrastructure and Cloud research & test Environment’ (zie figuur 1). Het initiatief heeft meer dan 60 partners uit de industrie, van big data- en cloudplatformen tot en met de energievraag en bouwfysica. De eerste module werd operationeel in februari 2016. Dagelijks worden meetgegevens van apparaten en sensoren verzameld voor modellering, simulatie en optimalisatie. Het geheel bestaat uit twee datacenter pods. De serverinfrastructuur van module 1 is gebaseerd op Dell Smart

DCW DECEMBER onderzoek

JOHN SUMMERS RISE NORTH

De tweede module, die sinds mei 2017 draait, is flexibeler en meer

TEKST

TABEL 1. OVERZICHT VAN APPARATUUR IN MODULE 1.

laboratorium-achtig met snelle connectoren voor stroom, water en connectiviteit om de uitwisseling van apparatuur te vergemakkelijken. De

APPARAAT MERK

serverinfrastructuur bestaat voornamelijk uit Dell en HP bladeservers.

Racks

Minkels

TYPE

De twee belangrijkste DC-modules zijn beide gebouwd door PriorIT Sys-

Spine switch

Dell

S6000

tem 42 op basis van hun room-in-room systeem. De twee modules

Top of Rack switch

Dell

S4048

bevinden zich in een magazijn en zijn dus fysiek een ruimte in een

Management switch

Dell

1548

ruimte.

PDU’s

Schleifenbauer hPDU

UPS

Riello

Multi Power

AANTAL 10 1

20 1

OPZET MODULE 1

Servers Dell

R730xd

150

Module 1 wordt voornamelijk gebruikt voor IT-gerelateerd onderzoek,

Servers OCP

Windmill

zoals big data analyse, cloud-technologie en als referentiemodel voor

Cooling units

HDZ-2

bijvoorbeeld CFD model validatie (CFD = Computational Fluid Dynamics).

Switchboard Schneider

De algemene apparatuur bestaat uit 10 IT-racks in twee rijen, vier SEE

Electricy meters

ABB

A44 213

Cooling High density cooling devices, HDZ-22 en een Riello Uninterrup

Heat meters

Kamstrup

Multical 6M2

tible Power Supply (UPS). Het is geconfigureerd met vloerkoeling, waar-

Environmental monitoring

Raritan

EMX2-888

bij de koude lucht van de koeleenheden naar de rekken wordt geleid.

Temperature and humidity Raritan

DPX2-T3H1

De module meet 5 bij 6,5 meter en heeft momenteel een deur die de

Air flow sensors

DPX-AF1

SEE Cooling

Raritan

warme en koude gangen scheidt. De meeste servers in module 1 zijn van het type R730xd3 van Dell. De

Via de Dell iTRAC-interface worden tweemaal per minuut de gegevens

meeste zijn geconfigureerd met 4 x 4TB 7200 rpm & 2 x 600 GB 10K

verzameld van 144 Dell R730xd-servers. De servers zijn gemonteerd in

rpm harde schijven, 256 GB RAM en twee Intel Xeon E5-2620 v3 CPU’s

racks 1-4 en 7-10, waarbij elk rack 18 servers bevat. De stroom die aan

van 2,4 GHz. Racks 1 tot en met 4 en 7 tot en met 10 zijn gevuld met

de IT-apparatuur wordt geleverd, wordt via de Schleifenbauer Hybrid

18 730xd servers. Rack 6 bevat 6 730xd servers, die worden gebruikt

Power Distribution Units (hPDU) geleverd. Deze PDU’s meten stroom,

voor database- en DC-beheerdoeleinden. Rack 5 bevat 42 Open Compu-

spanning, vermogensfactor en cumulatief wattage op alle drie fases en

te Project (OCP) Windmill-servers. Elk rack is uitgerust met één Dell

op alle outlets naar de servers. Ook alle netwerk-switches en alle

S4048 Top of Rack (ToR) switch die alle verbinding maken met een Dell

netwerkverkeer wordt gemeten en gemonitord.

S6000 backbone switch die een 10/40Gbps-netwerkarchitectuur creëert (zie tabel 1).

DCW DECEMBER onderzoek

WARMTEWISSELAARS

INRICHTING MODULE 2

Zoals aangegeven, wordt de DC-module gekoeld met behulp van

ICE-module 2 is ook een room-in-room module van PriorIT System 42

vier SEE koeling HDZ-2 units (figuur 2). Dit zijn vloeistof-naar-lucht

en bevat 10 IT-racks en 4 SEE HDZ-2 CRAC’s. Een belangrijk verschil is dat

warmtewisselaars die hun koelvloeistof ontvangen via een vloei-

module 2 is uitgerust met een Bergvik verhoogde vloer, die experimen-

stof-naar-vloeistof warmtewisselaar die zich buiten de module bevindt.

ten mogelijk maakt met vloerkoeling, met een warme centrale gang of

Deze warmtewisselaar is op zijn beurt weer aangesloten op een

met een verhoogde vloerkoeling met een centrale koude gang en

ingebouwde centrale koelcircuit. De warmteafvoer en koeling wordt

vloertegels. De module-afmetingen zijn 6,5 x 7 meter.

uitgevoerd door op compressoren gebaseerde koelers, die deel uitmaken van het magazijn en daardoor niet toegankelijk zijn.

De module bevat eenvoudigere IT-hardware dan module 1 en wordt voornamelijk gebruikt voor het testen van hardware, waarbij zowel IT-

Figuur 2. Blokschema van de koelingsopzet.

als facilitaire apparatuur kan worden gebruikt. De faciliteit is gebruikt om luchtstroomconfiguraties te vergelijken, maar ook om verschillende koelingsbenaderingen of analyses van IT-belastingsschema’s te beoordelen. De IT-apparatuur is eenvoudig te vervangen, maar meestal is de module uitgerust met gewone 1U en 2U servers van Dell (R430 en R530). De netwerkarchitectuur in deze module is beperkt tot 1Gbps ethernet, aangezien deze module momenteel niet is geconfigureerd voor geavanceerd IT-onderzoek. Zowel beheer- als productienetwerken zijn gebaseerd op de Dell N1500 switch. Naast de Dell R430- en R530-servers zijn in module 2 ook 7 HP c7000 HPC behuizingen beschikbaar. Deze blade systems trekken aanzienlijk meer vermogen per rack dan de Dell-servers, waardoor het mogelijk is om IT-belastingen van 2,6kW tot 19,2kW per rack te testen, wat experimenten met verschillende vermogensdichtheden binnen dezelfde module mogelijk maakt. Metingen van de IT-apparatuur worden met behulp van de identieke opstelling als in module 1 uitgevoerd.

Om volledige controle te hebben over de omgeving in de module is een aparte luchtbevochtiger geïnstalleerd, die de luchtvochtigheid op een constant niveau houdt, onafhankelijk van de luchttemperatuur. Het UPS-systeem van Riello is geïnstalleerd in de zijmodule. De batterijen, die zich buiten module 1 bevinden en die via de UPS zijn aangesloten, maken tot 19 minuten overbruggingstijd mogelijk (bij een volledig kritische belasting van 80 kW). Het energieverbruik van de module wordt bewaakt met behulp van ABB elektrische vermogensmeters en Kamstrup warmtemeters. De omgevingscondities (temperatuur, lucht-

‘HOE ONTWIKKEL JE HET MEEST ENERGIEZUINIGE EN KOSTENEFFICIËNTE DATACENTER ALS ER GEEN TOOLS ZIJN OM DIT VAST TE STELLEN?’

vochtigheid en luchtdebieten) worden bewaakt met behulp van Raritan

De installatie van de apparatuur van de faciliteit lijkt sterk op die van

EMX2-888 units met aangesloten sensoren.

module 1. Een belangrijk verschil is echter dat het mogelijk is module 2 te bedienen met behulp van verhoogde vloerkoeling. De koele lucht

Om de operationele karakteristieken van het datacenter te meten en te

kan ofwel gedwongen worden onder de verhoogde vloer te stromen,

analyseren, wordt alle hardware-apparatuur gemonitord. Bij het meren-

ofwel direct naar de racks worden geleid. De standaard racks in module

deel van de apparatuur gebeurt dit met behulp van MODBUS RTU- (seri-

2 zijn ook breder dan die in module 1, namelijk 800 mm in vergelijking

eel) of MODBUS TCP-communicatie. Alle MODBUS RTU-signalen worden

met 600 mm. Ook bij module 2 is de vermogensverdeling anders,

naar MODBUS TCP geconverteerd om ze gemakkelijk op het manage-

omdat deze gebaseerd is op rails van AP Nederland.

mentnetwerk en in het gemeenschappelijke systeem voor dataverzameling te krijgen. Met de ambitie om een holistische kijk op het data-

DE SOFTWARE

center te hebben, wordt hetzelfde beheernetwerk gebruikt voor zowel

De ambitie van het Boden Type DC One-programma is het ontwikkelen

IT- als facility monitoring.

van een holistische kijk op het datacenter, waarbij zowel facilitaire als

DCW DECEMBER onderzoek

Figuur 3. Schematische weergave van de toegepaste software-tools.

Afhankelijk van de persoonlijke voorkeur van de data scientists zijn datasets eenvoudig toegankelijk via zowel KairosDB als HDFS. Een uitdagend onderdeel van de datatransitie tussen het Zabbixsysteem en de lange termijn opslag in HDFS en KairosDB is de naam geving en het dataformaat. Deze dienen zo te zijn ontwikkeld dat ze gemakkelijk doorzoekbaar en toegankelijk zijn. De gegevens werden uit Zabbix gehaald in een formaat dat geschikt is voor een tijdreeksdatabase. ONTWERP VAN OPSLAGSCHEMA Er is gekozen voor het volgende standaard formaat van de tijdreeksendatabase: <metrische naam> <tijdstempel> <tijdstempel> <waarde> <tag> <tag> <tag>... Waarbij in dit geval:

IT-meetgegevens gemakkelijk toegankelijk zijn vanuit één systeem. Bij

<metrische naam> één woord

deze holistische analyse willen we zoveel mogelijk gebruikmaken van

<tijdstempels> is de tijd in seconden sinds 1 januari 1970 (heeft te

open source tools. Er zijn talrijke monitoring-tools beschikbaar - en vele

maken met deze datum als begin van het Unix-tijdperk)

daarvan zijn open source - zoals Icinga, Monit en Zabbix. Voor deze

<waarde> bevat de gemeten waarde (in lang of dubbel formaat).

installatie (zie figuur 3) is Zabbix gekozen, vanwege de ondersteuning

<tag> is van de key-waarde (zie verder)

van belangrijke protocollen als MODBUS, SNMP en IPMI. Zabbix is hier geconfigureerd om gegevens te verzamelen van PDUs, power switches,

• Metrische naam - De ‘metrics’ moet een specifiek ‘ding’ of meting

servers, netwerk switches, omgevingssensoren, UPS’en, koelsystemen,

vertegenwoordigen, zoals ethernet-pakketten of temperatuur, maar

vermogensmeters, warmtemeters en corrosiesensoren.

dan weer niet uitgesplitst in een bepaalde ‘instance’ van dit ‘ding’. De definitie van wat de metric vertegenwoordigt, wordt gedefi

Verder biedt Zabbix de mogelijkheid om agent-software te installeren in het besturingssysteem om het gebruik van individuele IT-componenten op de server te controleren. De software verzamelt en bewaart gege-

nieerd met een of meer tags. • Tag(s) - Het <tag> veld dat van toepassing is in de ICE installatie kan de volgende keys gebruiken:

vens en biedt een gebruiksvriendelijke interface om veranderingen in apparaatstatus en werking in realtime te monitoren. Er kunnen verschillende alarmen en meldingen worden ingesteld om operators te waarschuwen als er iets buiten het gespecificeerde bereik werkt.

– dc definieert welk specifiek datacenter in het geval van meerdere datacenters die worden gemonitord – pod ofwel data center module (POD) nummer, 1, 2, 3 enz. – rack is het rack-nummer in de pod (dit wordt leeg gelaten voor

STREAMING-PLATFORM

apparatuur die niet in een rek is gemonteerd)

Naarmate de Zabbix-database groeit, wordt de interactieve omgeving

– host definieert van welke host de waarden worden gelezen:

echter langzamer en is het duidelijk dat de Zabbix-database niet

servers,weerstation, CRAC, enz.; deze gegevens zijn in sommige

bedoeld is om zeer grote hoeveelheden gegevens te verwerken.

gevallen overbodig

Om toch een meer schaalbare oplossing te creëren en analyse-tools

– source: wat is de bron van de meting op de huidige host? Voor

toegang te geven tot de door Zabbix verzamelde gegevens, is een effi-

temperatuurmetingen kan dit bijvoorbeeld cpu zijn of ram, top-front,

ciëntere en geschiktere opslag van gegevens op lange termijn vereist.

en dergelijke – unit ofwel de eenheid waarin de meetwaarde wordt weergegeven

Om aan de eisen van verschillende onderzoekers en data scientists te

– id: als één host meerdere bronnen van hetzelfde type heeft, wordt

voldoen, is een dubbel opslagsysteem opgezet: een Hadoop-bestands-

id gebruikt om ze van elkaar te onderscheiden; er kunnen bijvoor-

systeem (HDFS) en een tijdreeks-database (KairosDB voor het vastleggen van time series). De gegevens worden uit de Zabbix-database

beeld meerdere cpu’s zijn op dezelfde host – Opt of optional key sleutel, zeer zelden gebruikt

gehaald en ingevoerd in een Kafka-streamingplatform, waar meerdere in- en uitvoergegevensstromen kunnen worden aangesloten. In deze

NAAMGEVINGSCONVENTIES

opstelling zijn twee Kafka-uitgangsmodules gemaakt, één om de gege-

In Zabbix moest ieder item worden gemarkeerd met een metric en met

vens in de KairosDB op te slaan en de andere voor het HDFS-systeem.

voldoende tags om de combinatie van metrics en tags uniek te maken.

Kafka repliceert daarom data-streaming naar zowel KairosDB als HDFS.

De tags pod, rack, host konden worden geëxtraheerd uit de hostnaam

DCW DECEMBER onderzoek

die bij het gegeven item hoort. Dit is mogelijk een gevolg van de naam-

Figuur 4. Voorbeeld van de output van het systeem voor data-monitoring.

gevingsconventie van hosts bij ICE. Bijvoorbeeld ‘p01r02srv10’ levert

De blauwe lijn geeft temperatuur weer van het toegevoerde koelmedium in

dan de tags pod=1, rack=02 en host=p01r02srv10 op. De tag unit wordt

module 2, terwijl de rode stippellijn de hierbij behorende PUE weergeeft in

rechtstreeks uit het Units-veld (indien ingesteld) overgenomen en tag

deze module 2.

dc wordt ingesteld afhankelijk van de geografische locatie van het datacenter, bijvoorbeeld dc=lulea. De metrics en eventuele extra tags worden ingevoerd in het key- of beschrijvingsveld van het Zabbix-item. De reden om het description-veld te ondersteunen was dat soms het key-veld al was ingevuld. Op basis van deze informatie is het mogelijk om de gegevens te exporteren volgens het eerder gespecificeerde formaat van de tijdreeksen database. De KairosDB database kan werken met een open HTTP API. Hierdoor kunnen gegevens heel eenvoudig worden geëxporteerd naar analyse-software zoals Mathworks van MATLAB. Zoals eerder vermeld, worden alle gegevens ook opgeslagen op een

Figuur 4 laat zien hoe de stijging van de temperatuur van de koelvloei-

HDFS-bestandssysteem om op Hadoop gebaseerde zoeken analyse

stof (vaste lijn) de datacenter-PUE (stippellijn) beïnvloedt. Dit laat zien

tools voor big data en analytics mogelijk te maken. De gegevens wor-

hoe de koelventilatoren vertragen in combinatie met hogere snelheden

den opgeslagen met behulp van het JSON (JavaScript Object Notation)

van interne server-ventilatoren als gevolg van hogere server-inlaat

data-uitwisselingsformaat, dat gemakkelijk leesbaar is voor mensen en

temperaturen. De oorzaak van het gedrag van het systeem en de daling

gemakkelijk door computers kan worden gegenereerd en verwerkt.

van de PUE kan in meer detail worden geanalyseerd als gegevens van

Ieder uur wordt een nieuw JSON-bestand gegenereerd om alle gege-

alle andere omgevingssensoren en individuele componenten worden

vens van het vorige uur op te slaan.

opgenomen.

OPERATIONELE RESULTATEN

HISTORISCHE ANALYSES

Module 2 maakt volledige controle van de IT-apparatuur mogelijk.

Alle gegevens die zijn opgeslagen in HDFS en KairosDB kunnen eenvou-

Hierbij kan iedere individuele server worden gebruikt om zogeheten

dig worden geëxporteerd voor analyse achteraf. Het is ook mogelijk om

synthetische workloads te produceren op basis van de Stress-ng en

realtime tools voor analyses toe te passen, die kunnen helpen bij het

meer specifiek met behulp van de zogenaamde ‘matrixprod CPU

vroegtijdig opsporen van mogelijke storingen of de achteruitgang van

stress’-methode. Naast de mogelijkheid om de IT-belasting in functie

de datacenter-prestaties.

van de tijd te veranderen, kan de thermische omgeving volledig

De KairosDB bevat API’s voor het exporteren van gegevens. Ook is een

worden gecontroleerd. Ventilatorsnelheden, toevoerwatertemperatuur

grafische interface beschikbaar voor het rechtstreeks in de browser

van de module, waterdebiet en luchttemperatuur voor de servers

bekijken van kortere perioden van gegevens. Het zoeken naar gege-

kunnen allemaal worden geregeld.

vens gebeurt door het specificeren van de metric die van belang is, het instellen van de tijdsperiode en het definiëren van de tags die van

Een van de meest voorkomende DC-metrics is uiteraard de Power Usa-

belang zijn.

ge Effectiveness (PUE), die direct in Zabbix kan worden bewaakt, maar ook kan worden geëvalueerd op basis van gegevens van de KairosDB

TOEKOMST

lange termijn-opslag. Een specifiek deel van het datacenter kan op

De samenvoeging van de hier beschreven tools kan verder worden ont-

dezelfde manier worden geanalyseerd via de partiële PUE (pPUE). Elk

wikkeld en uitgebouwd. Een voorbeeld is het creëren van een gesloten

eerder experiment en alle bijbehorende gegevens kunnen eenvoudig

systeem waarbij de resultaten van analyses weer worden teruggevoerd

achteraf worden onderzocht met behulp van het in dit artikel beschre-

naar de beheeromgeving om zo de werking van de faciliteit verder te

ven open source dataverzameling en opslagsysteem.

verbeteren. Zeg maar: een eerste vorm van automatisering van het beheer. Hierbij kan dan uiteraard weer gebruik worden gemaakt van

VOORBEELDEN VAN ENERGIEPRESTATIES

het beschreven Kafka streaming-platform. Zodat meerdere gebruikers

Om aan te tonen hoe de gecontroleerde omgeving en IT-apparatuur in

of externe systemen toegang tot de data kunnen krijgen. ■

combinatie met de dataverzamelopstelling nuttige gegevens kunnen genereren, werd het instelpunt voor de vloeistoftemperatuur om 5 uur

Jonas Gustafsson, Sebastian Fredericksson, Magnus Nilsson-Mäki,

gewijzigd van 15.5 graden Celsius naar 17.5 graden Celsius, terwijl alle

Daniel Olsson, Jeffrey Sarkinen, Henrik Niska, Tor Björn Minde en Jonathan

andere datacenter-parameters constant werden gehouden.

Summers zijn werkzaam bij RISE, Nicolas Seyvet is werkzaam voor OP5

DCW DECEMBER NIEUWS

MICROSOFT DENKT SERIEUS NA OVER NETWERK VAN ONDERWATER-DATACENTERS

WELLICHT BREDERE UITROL VAN PROJECT NATICK Als we Microsoft-CEO Satya Nadella mogen geloven, dan denkt zijn concern momenteel serieus aan een netwerk van onderwater-datacenters. Deze zouden dienen ter ondersteuning van de cloud computinginfrastructuur die Microsoft wereldwijd steeds verder uitbreidt en versterkt. Als een van de grote voordelen van deze aanpak noemt hij het feit dat dit soort faciliteiten zo snel gebouwd kunnen worden dat hyperscalers kunnen reageren op vraag naar IT-capaciteit en deze niet langer op basis van complexe modellen behoeven in te schatten en te voorspellen.

Volgens Satya Nadella gaan onderwater-datacenters een belangrijke rol spelen binnen Microsoft. De CEO van het software- en cloud-concern deed deze uitspraak onlangs tijdens een conferentie in Londen. Aangezien 50 procent van de

Het team dat Project Natick heeft ontwikkeld.

wereldbevolking in de buurt van een kust woont, is het logisch dat de cloud-faciliteiten waar deze

Maar er speelt meer. Zo noemde Nadella het

volledig of zelfs maar gedeeltelijk hoeft uit te

mensen gebruik van maken ook dicht bij die kust

bouwen van dit soort onderwatercontainers

komen. Met een time to delivery van 90 dagen

zijn gelokaliseerd. En als we op die locatie ook

technisch snel en eenvoudig. Van start tot

kan Microsoft nu reageren op nieuwe of extra

nog eens gebruik kunnen maken van zeewater

plaatsing zijn hooguit 90 dagen nodig. Vergelijk

vraag. In plaats van een meer traditionele vorm

voor de koeling van de hiervoor benodigde IT-

dat met de bouwtijd van een meer traditionele

van capaciteitsplanning.

apparatuur, dan is de optelsom gauw gemaakt.

faciliteit: al gauw 2 jaar of meer. Een interessant aspect van Project Natick is niet

120 MIJL

REAGEREN VERSUS VOORSPELLEN

alleen dat het om containers gaat die op de

Er speelt een aantal factoren mee bij deze

Voor een cloud-aanbieder is die snelheid

zeebodem worden geplaatst. Ze maken boven-

uitspraak. De eerste is dat als zoveel mensen

waarschijnlijk het belangrijkste argument.

dien gebruik van windenergie door een direct

hooguit 120 mijl van de kust wonen, dan is die

Hyperscalers werken nu met complexe voor-

bij de container geplaatste windmolen. Iedere

kust of de zee daar direct in de buurt een uitste-

spellingen: waar verwachten zij een snelle

container omvat 12 racks met in totaal 864

kende lokatie voor het plaatsen van datacen-

groei van de vraag en is nieuwe capaciteit

servers. De koeling is (uiteraard) gebaseerd op

ters. Dat geeft namelijk een zeer aantrekkelijke

nodig? De modellen die hiervoor worden

vloeistof dat warmte afdraagt aan het omlig-

latency, belangrijk voor veel cloud-applicaties en

gebruikt worden weliswaar steeds beter, maar

gende zeewater. Meer info op: https://natick.

online entertainment.

het blijft een voorspelling die niet per definitie

research.microsoft.com n

DCW DECEMBER TECHNOLOGIE

OPLOSSINGEN VOOR SNEL GROEIENDE IT-OMGEVINGEN

MODULAIRE KOELSYSTEMEN VOOR DYNAMISCH GROEIENDE IT-OMGEVINGEN

Het koelsysteem LCU DX van Rittal biedt als split-koelaggregaat een koudemiddelgebaseerde rack-koeling en is leverbaar in de vermogensklassen tot 3 en tot 6,5 kW.

DCW DECEMBER TECHNOLOGIE

ELBERT RABEN PRODUCT MANAGER IT INFRASTRUCTUUR BIJ RITTAL TEKST

Wie een kleine computerruimte met slechts enkele servers exploiteert, zal in de meeste situaties een directe koeling van de IT-racks achterwege kunnen laten en in plaats daarvan de complete technische ruimte klimatiseren. Hierbij zuigen de in de behuizing aanwezige actieve IT-componenten de gekoelde lucht via hun ingebouwde ventilatoren naar binnen en worden de systemen voldoende gekoeld. Is er echter een uitbreiding van een dergelijke IT-omgeving gepland, dan loopt dit koelconcept al snel tegen zijn grenzen aan.

Of deze aanpak is niet langer rendabel omdat er te veel gekoelde lucht

men voor zijwanden, achterwanden of voor montage aan de deur.

verloren gaat. Modulaire koelsystemen bieden een oplossing: ze zijn

Hierbij is het van belang om te zorgen dat de gekoelde lucht horizontaal

geschikt voor het koelen van afzonderlijke racks, voor de opbouw van

in het rack kan circuleren, waardoor de klassieke front to back-lucht

een Cold Cube-klimatisering en zelfs voor High Performance Compu-

geleiding van 19 inch-componenten wordt ondersteund.

ting-systemen, waarbij tot wel 40 kW vermogen per rack moet worden gekoeld.

Bij dit concept wordt gekoelde lucht voor de modulen geblazen. De door de servers verwarmde lucht wordt dan in het achterste gedeelte van het

Voor IT-managers in een dynamisch groeiende IT-omgeving zijn er

rack aangezogen, door de warmtewisselaar geleid en aldaar gekoeld.

diverse opties. Echt klassiek zou een koeling met een op koudemiddel

Bij dit concept dient het IT-rack goed te zijn afgedicht, omdat er anders

gebaseerd koelaggregaat zijn. Bij de DX-koeling (DX staat voor Direct

koude lucht ontsnapt en het complete systeem aan efficiëntie verliest.

Expansion en beschrijft de klimatisering via een split-koelaggregaat en

Verder komt de vrijgekomen warmte niet rechtstreeks in de opstellings-

een compressor) wordt de koude via een gesloten koudemiddelcircuit

ruimte terecht, maar ontvangt de omgeving deze via een condensor.

met verdamper, compressor, condensor en elektronisch expansieventiel gegenereerd. Het principe is eenvoudig: via de verdamper wordt koude-

DAKMONTAGE

middel verdampt dat hierbij de warmte opneemt. De compressor zuigt

Een alternatief vormen de rack-koelaggregaten die aan de zijkant van het

het koudemiddel aan en comprimeert het gas onder hoge druk. In de

IT-rack zijn te monteren. Hierdoor kan één koelaggregaat twee racks

condensor wordt het gas weer vloeibaar gemaakt, waardoor de warmte

koelen. Dergelijke aggregaten zijn ook leverbaar in uitvoeringen die de

wordt afgegeven. Via het elektronisch expansieventiel wordt het

gekoelde lucht naar voren uitblazen. Daarmee realiseren bedrijven een

koudemiddel uiteindelijk in druk verlaagd en begint de cyclus weer van

zeer elegante oplossing met een Cold Cube waarin meerdere IT-racks

voren af aan. Het principe is vergelijkbaar met dat van een koelkast.

worden gekoeld.

In de IT-klimaattechniek passen veel fabrikanten R-410A of R134a als

Een bijzonderheid zijn de compacte dakmontage-koelaggregaten die

koudemiddel toe, omdat deze middelen een hoog volumetrisch koelver-

direct op het dak van een IT-rack worden gemonteerd. Dergelijke eende-

mogen hebben. Daardoor wordt ook met kleine compressoren een

lige systemen zijn uitgerust met een warmtewisselaar en een compres-

hoog vermogen bereikt, waardoor de ontwikkeling van zeer compacte

sor. Ook hier wordt de gekoelde lucht voor het 19 inch-niveau geblazen

klimaatmodulen mogelijk is. Bij de toepassing dienen klanten de koude-

en daar door de IT-componenten aangezogen. Hierdoor is koeling van

middelverordening in acht te nemen die in Europa per land kan verschil-

vermogens tot 3 kW mogelijk. Deze aggregaten voeren de warme lucht

len. De verordening definieert onder andere welke hoeveelheden van

af direct buiten het rack, waardoor de technische ruimte sterk opwarmt.

welk koudemiddel onder welke omstandigheden op welke locaties

Deze oplossing kan zinvol zijn indien er voldoende ventilatie in de ruimte

mogen worden gebruikt. Details over het type en de hoeveelheid

aanwezig is. Wie bijvoorbeeld op de 15e etage van een gebouw een

koudemiddel zijn te vinden in de veiligheidsbladen die iedere fabrikant

snelle koeloplossing nodig heeft en geen structurele veranderingen aan

voor zijn producten beschikbaar dient te stellen.

de ruimte mag aanbrengen, is met dit concept het beste geholpen.

WELKE SYSTEMEN ZIJN ER?

WATER ALS ALTERNATIEF?

Een DX-koelaggregaat is de snelste en eenvoudigst te realiseren oplos-

Een belangrijke parameter bij het kiezen van een systeem is het te

sing voor een rack-gebaseerde koeling. Het aggregaat wordt simpelweg

koelen totaalvermogen van de IT-infrastructuur. De DX-gebaseerde koe-

aan een van de wanden van het IT-rack gemonteerd. Er bestaan syste-

ling is geschikt voor kleine tot middelgrote totaalvermogens tot ongeveer

DCW DECEMBER TECHNOLOGIE

Afhankelijk van de toepassing kan het voordeliger zijn om afzonderlijke racks gericht te

Rack-koeling met split-systeem LCU DX: het split-koelaggregaat op koude

koelen, in plaats van een complete ruimte te klimatiseren. Het koelsysteem LCP DX werd

middelbasis, bestaande uit een interne unit (verdamper) en een externe unit

speciaal ontwikkeld voor het koelen van kleine IT-ruimten en voert de gekoelde lucht

met invertergeregelde compressor, zorgt voor een efficiënte koeling zonder

direct met de juiste temperatuur naar de IT-apparatuur.

verlies aan ruimte.

‘VANZELFSPREKEND KAN IN KLEINERE IT-

aggregaat de gekoelde lucht constant op de ingestelde intredelucht

OMGEVINGEN OOK EEN OP WATER GEBASEERD KOELCIRCUIT WORDEN TOEGEPAST’

temperatuur van de server houdt. Zo wordt ook het inblazen van te sterk gekoelde lucht - wat tot condensatie zou kunnen leiden - voorkomen. Verder is de toepassing van toerentalgeregelde EC-ventilatoren (borstel loze gelijkstroommotor) zinvol, omdat deze het luchtvolume zeer gericht kunnen regelen. Bovendien zijn deze ventilatoren uiterst zuinig door het

60 kW vermogensverlies, bij homogeen over de IT-racks verdeelde

lage energieverbruik. Doordat veel bedrijfsmodellen afhankelijk zijn van

vermogens. Vanaf een totaalvermogen van ongeveer 60 tot 80 kW is de

failsafe IT-systemen, dienen bedrijven rekening te houden met volledig

installatie van een op water gebaseerde koeling zinvol.

redundante oplossingen. Hierbij zijn alle componenten, zoals compressoren, warmtewisselaars en zelfs de stroomtoevoer dubbel uitgevoerd.

Vanzelfsprekend kan in kleinere IT-omgevingen ook een op water gebaseerd koelcircuit worden toegepast. Hiervoor is echter een geschikte

LET OP EXTREME TEMPERATUREN

watertoevoer nodig. Die is vaak wel aanwezig in fabriekshallen, maar niet

Bij de systeemkeuze dient rekening te worden gehouden met de omge-

in kantoorgebouwen. Daarom dient bij de investeringskosten rekening te

vingstemperatuur op de locatie. Bij extreem lage temperaturen die in

worden gehouden met de aanschaf van een koudwaterset (leidingen,

Noord- of Oost-Europa kunnen optreden, is een winterset voor de externe

pompen, Free Cooling modulen en chillers). Tegenover deze investering

unit vereist. Hetzelfde geldt voor locaties met zeer hoge omgevings

staan echter wel lagere bedrijfskosten, omdat het water gedurende een

temperaturen, waarvoor eveneens een geschikte externe unit nodig is.

groot deel van het jaar via de koude omgevingslucht kan worden gekoeld. Verder dient rekening te worden gehouden met de maximaal mogelijke Daarentegen zijn de kosten voor aanschaf van op koudemiddel gebaseer-

afstand tussen externe unit en serverruimte alsmede een eventueel

de koelsystemen meestal lager. Reden daarvoor: omdat wanduitsparin-

hoogteverschil. Want hiervan hangen de hoeveelheid koudemiddel en de

gen voor dunne koperen leidingen voordeliger zijn te realiseren dan voor

capaciteit van het systeem af.

waterleidingen, vallen de montagekosten lager uit. De lopende bedrijfskosten zijn vergeleken met een op water gebaseerde koeling echter

CONCLUSIE

hoger, omdat het systeem continu stroom voor de compressor nodig

Modulaire koelsystemen kunnen zeer flexibel in alle vermogensklassen

heeft. Het is daarom aan te raden een volledige kostenberekening (Total

worden toegepast. Uiteindelijk dient de keuze van het klimaatconcept te

Cost of Ownership) te maken, die naast de investeringskosten ook reke-

worden gemaakt op basis van de bestaande gebouweninfrastructuur

ning houdt met de bedrijfskosten.

waarbij rekening dient te worden gehouden met het geplande gebruik van de IT-infrastructuur. Daarnaast is een investeringsberekening nodig. De

ENERGIE-EFFICIËNTE PRODUCTEN

grootste onzekere factor hierbij is: hoe schat ik de toekomstige ontwikke-

Wie voor een modulaire koeling kiest, dient bij het maken van de keuze

ling van mijn IT-omgeving in? Er zijn op dit moment veel bedrijven met een

enkele belangrijke details in overweging te nemen. Alleen moderne

overgedimensioneerde klimaatoplossing, omdat de interne IT-behoefte te

aggregaten zijn in staat om continu het compressorvermogen via de

hoog werd ingeschat - hierdoor gaat veel geld verloren. Wie op rack-

temperatuur van de server-intredelucht te regelen. Deze systemen

niveau met modulaire klimaatsystemen werkt, houdt op lange termijn de

werken met een inverter-geregelde compressor, waarmee het koel

benodigde flexibiliteit om op veranderende eisen aan de IT te reageren. n

BANEN IN TECHNIEK, ICT, CHEMIE & LIFE SCIENCES BÃ¨tabanen is vernieuwd!

Met een breder platform, meer banen, extra plaatsingsmogelijkheden en scherpere prijzen. Bekijk vandaag de vernieuwde website nog! www.betabanen.nl

DCW DECEMBER EVENT

FOTOVERSLAG VAN BRANCHE-EVENT DATACENTERINDUSTRIE

IT ROOM INFRA 2018 TROK RECORDAANTAL BEZOEKERS Volledig uitverkocht en een recordaantal bezoekers. IT Room Infra 2018 - dat ruim 725 bezoekers trok vond medio november plaats in Den Bosch. De afgelopen jaren is het event uitgegroeid tot hét moment waarop de Nederlandse datacenterindustrie bij elkaar komt. Met een uitgebreid congresprogramma met 3 keynotes en enkele tientallen technische presentaties informeert het event klanten over de laatste trends en ontwikkelingen.

DCW DECEMBER EVENT

DCW DECEMBER ONDERZOEK

(VOORLOPIG) LAATSTE AFLEVERING IN EEN SERIE EXPERIMENTEN

WAT GEBEURT ER NU EIGENLIJK ECHT IN HET RACK? Hierbij het afsluitende deel van onze serie ‘verhalen’ over IT-hardware met haar warmte lees koeling. Natuurlijk geen laatste deel, maar wij zijn leeg. We hebben alles verteld wat we vandaag ‘snappen’. Hieronder de onderwerpen waar we nu mee bezig zijn. Het zal nog wel even duren voor we meer kennis hebben opgedaan, vandaar deze pauze.

Maar eerst iets anders. Onlangs waren we op de IT Room Infra-beurs in

ratuur - zo is ons gebleken. 2 graden Celsius verhoging van de koel-

Den Bosch. Daar mochten we onze demonstratie opstellen. De hele dag

luchttemperatuur door warme retourlucht die zich naar voren beweegt,

hebben we de server belast met 40 graden Celsius warme koellucht,

is niet bepalend. Geen game changer dus. Voor de efficiëntie van het

zonder uitval. Bezoekers kwamen langs om te kijken en voor een

totale koelsysteem wellicht wel van belang, maar dat is ons (nog) niet

praatje. Voor ons was het hartverwarmend. Waarom? Velen bleken

helemaal duidelijk (genoeg).

onze verhalen te hebben gelezen in DatacenterWorks. Wij kregen geen enkele reactie op onze verhalen en dat hoeft ook niet. Maar het deed

ZAAL VOL RACKS

ons heel goed te merken dat we worden gelezen.

Echter, we hebben natuurlijk alleen maar een rack of zelfs wellicht maar een deel daarvan onderzocht. Hoe zit het dan met de hele zaal met

LESSONS LEARNED

racks?

Wat hebben wij nu geleerd van al onze noeste arbeid? Vooralsnog iets simpels: geef een server koude lucht en geen warme.

Dat is onze volgende stap. Dat we u kunnen vertellen wat werkt en wat niet voor de hele zaal. Zo ver zijn we nog niet, maar we zijn er mee

Ons is gebleken dat de hoofdoorzaak van ‘slechte’ koeling of het

bezig. Bijzondere effecten zijn er zeker. Onverklaarbare opwarming van

ontstaan van temperatuuralarmen eenvoudig te herkennen en op te

de koellucht met 4 graden Celsius in een corridor. Die ook nog eens

lossen is. IT-hardware met zij-inlaten en/of gemonteerd aan de achter-

‘perfect’ afgedicht is. Of: zonder duidelijke oorzaak een oneerlijke

zijde van het rack in plaats van aan de voorzijde. Omdat u allen fysieke

verdeling van koellucht over de zaal naar de racks die het ‘nodig’

scheiding van warme en koude koellucht toepast, ligt de scheiding hier-

hebben. Het blijft bijzonder ‘spul’: lucht. Kan echt rare bewegingen

van aan de voorzijde van het rack. Voor de scheiding de koele koellucht

maken, ook in uw datacenter.

en achter de scheiding dus warme retourlucht, vaak 10 graden Celsius warmer.

We hebben gezien dat in - vaak kleinere - retourkanalen ten opzichte van de aanvoer hogere luchtsnelheden ontstaan die drukverschillen

FYSIEKE SCHEIDING

veroorzaken. Het ene rack heeft er geen last van, maar andere racks

Als je de apparatuur dus warme lucht laat aanzuigen, dan ‘starten’ deze

worden hierdoor duidelijk gehinderd in hun luchtafgifte. Is dat erg?

dus al warm. Dat is logisch. Oplossing? Zorg dat ze koele lucht krijgen,

We zijn het aan het uitzoeken.

door ze om te draaien. Of via zelfgefabriceerde kanalen vanaf de voorzijde. Temperatuurdaling verzekerd en definitief opgelost.

Ons doel was en is altijd: beter koelen met minder en warmere lucht. • Beter koelen hebben we u duidelijk uitgelegd.

Afdichting van de racks aan de voorzijde, het ‘dicht’ maken van de fysieke scheiding. Niet belangrijk voor correcte koeling van de IT-appa-

• Met minder lucht toch perfect koelen zijn we nog aan het uitzoeken. Dat volgt dus later.

DCW DECEMBER onderzoek

MEES LODDER EN WILLEM VAN SMAALEN WCOOLIT TEKST

DCW DECEMBER onderzoek

Twee werelden, verschillende grenzen. Het verschil tussen de operationeel gehanteerde grenzen van het datacenter en de technische grenzen van de hardware (groen, oranje) stelt gerust en biedt mogelijkheden.

• Warmere koellucht of gewoonweg de koelluchttemperatuur

als datacenterbemanning willen een goede job doen voor onze IT-klan-

omhoog. Niet naar de 40+ graden Celsius van onze demo, maar

ten. Maar de info die dat kan bevestigen, krijgen we niet beschikbaar.

vooralsnog naar 24+ graden Celsius. En dan nog niet eens altijd. In de

Om allerlei hele goede redenen.

winter brengt een hogere temperatuur niet veel op, maar wel als het buiten warm is. Zoals onze laatste zomer.

Om het anders te vertellen: ik ben (koel)chauffeur van mijn IT-klanten en heb beloofd niet te hard te rijden. Te hard rijden doet de klant name-

TEGENSTANDER

lijk pijn en dat mag dus niet. Ik zeg vlak voor we vertrekken: ik zal er

Wat blijkt? De bemanning van de datacenters is er niet voor. Elke verho-

echt op letten, maak je geen zorgen. We vertrekken en dan legt die

ging van de koelluchttemperatuur verhoogt het risico op temperatuur-

klant zijn hand ineens over de snelheidsmeter. Wat doe je nou, zeg ik

alarmen van hun klanten, zo is de gedachte. Ze hebben volkomen gelijk.

met enige stress in mijn stem! Ik kan je niet vertellen hoe hard we

Hun primaire taak is stabiliteit en continuïteit voor de klanten van het

rijden, zegt mijn klant! Wat nu te doen? Precies: langzaam aan. Zo ‘snel’

datacenter. En daar wordt geen enkel risico mee genomen.

als ik durf en vooral geen alarmen van mijn klanten krijgen.

Wat is de feitelijke situatie eigenlijk? Datacenters hebben veel tempera-

GEEN VERBINDING, WEL DATA

tuursensoren geïnstalleerd om de koellucht te meten en te bewaken.

We denken een oplossing gevonden te hebben. Die noemen we Cool

Daar wordt op gestuurd. Als er geen alarmen komen, is het dus goed.

Safe. Geen verbinding met de server, maar wel de data. We zijn het aan

Niets aan veranderen dus. Volkomen logisch en zou iedereen doen.

het testen in een live datacenter. Zal dus ook nog wel even duren.

INFO IT-HARDWARE

Wij willen dus graag twee verschillende werelden met elkaar verbin-

Dat is de ene kant. Nu de andere en dat is de IT-hardware. Wat melden

den: de wereld van de datacenterbemanning die de koeling verzorgt

die ons? ‘Ons’ als in de datacenterbemanning? Helemaal niets. Pas als

met die van de IT-klanten en hun IT-hardware. Figuur 1 laat de twee

de IT-hardware een alarm genereert, wordt ons door de IT-klant - vaak

werelden zien. Zit nu nog een dikke muur tussen, zo blijkt.

in niet mis te verstane bewoordingen - gezegd dat de koeling ‘niet correct’ is. De datacenterbemanning wordt pas geïnformeerd als het al

Elke datacenterbemanning wil graag optimaal koelen, maar ook maxi-

bijna mis is.

maal efficiënt zijn. En helemaal veilig, beheerst zonder enig risico, zoals het hoort. Wij zoeken naar allerlei technische verklaringen en rapporte-

In mijn onschuld vroeg ik dus aan een klant van een datacenter of hij

ren die aan u. Blijken wij elkaar, klant en DC bemanning (nog) niet te

niet even de temperatuur van de IT-hardware aan wilde ‘geven’. Of ik

kunnen helpen.

gek geworden was? ‘Jij komt niet op ons netwerk’, was zijn stellige commentaar op mijn voorstel. Wat is hier nu precies aan de hand? Wij

Wordt dus graag vervolgd. ■

DCW DECEMBER UPS

DANKZIJ DECENTRALE PARALLELLE ARCHITECTUUR

VAN DE REDACTIE TEKST

ABB INTRODUCEERT ‘ENERGIE-SLIMME’ UPS Met een efficiëntie van 97,6 procent biedt de nieuwe UPS (Uninterruptible Power Supply) DPA 250 S4 van ABB 30 procent minder vermogensverlies, een zeer hoge betrouwbaarheid, geen uitval en een lage cost of ownership.

De DPA 250 S4 is opgebouwd rondom ABB’s

Dat heeft een positief effect op de total cost of

decentrale parallelle architectuur (DPA) en

ownership.

bestrijkt een vermogensrange van 50 tot 1.500 kW. De UPS is speciaal ontwikkeld voor

Met het afnemende aanbod aan geschoolde

kritische omgevingen met een hoge computer-

professionals en de dalende operationele mar-

dichtheid,

middelgrote

ges neemt het belang van energie-efficiëntie

datacenters. Eén DPA 250 S4 250 kW-kast biedt

zoals

kleine

in rap tempo toe. De DPA 250 S4 biedt klanten

ruimte voor maximaal zes 50 kW-modules voor

de mogelijkheid om aan al deze uitdagingen

250 kW N+1 redundant vermogen. Tot maxi-

tegemoet te komen, zonder afbreuk te doen

maal zes 250 kW-kasten (max. 30 modules)

aan kwaliteit of het risico te lopen dat de

kunnen

voeding van kritische toepassingen uitvalt.

vervolgens

nog

tot

parallel

worden

geschakeld voor 1.500 kW schoon, ononderbroken vermogen. Dankzij de veilige ringbus

GERINGE BELASTING

communicatie

Waar een traditionele UPS zeer inefficiënt is bij

worden

storingen

het

geringe belasting, schakelt ABB’s Xtra VFI-

systeem voorkomen.

mode de UPS over op ‘lean-power’. Het aantal POSITIEF EFFECT

gebruikte modules wordt daarbij geoptimali-

De DPA 250 S4 is een volledig schaalbaar en

seerd voor de last. Bij het inschakelen van

ieder functioneel niveau redundantie. Daarmee

eenvoudig te onderhouden UPS met minimale

meerdere lasten worden automatisch meerde-

biedt de DPA een hogere systeembetrouw-

downtime en ongekende energie-efficiëntie,

re modules ingeschakeld op online-mode. In

baarheid en -beschikbaarheid dan andere

zo stelt het bedrijf. Daarnaast zorgt de ‘dual

Xtra VFI-mode wisselt het aantal actieve modu-

modulaire UPS-oplossingen, claimt ABB. DPA

conversion mode’ voor een storings- en

les elkaar af zodat veroudering van de modules

leent zich volgens de fabrikant dan ook bij

schommelingsvrij vermogen voor kritische

zo gelijkmatig mogelijk verloopt. De DPA 250

uitstek voor bedrijven die een zero downtime

toepassingen.

IGBT-

S4 modules kunnen online en dus onder span-

willen combineren met een lage cost of owner-

Bipolare

ning worden bijgeplaatst en verwijderd. Ande-

ship. Omdat DPA-modules eenvoudig zijn toe

Transistor) met drielaags-topologie zorgen

re modules in het systeem nemen daarbij de

te voegen wanneer de vermogensbehoefte

voor een geringer gewicht, lagere koelvereis-

voeding voor de last over. Dat versnelt en

toeneemt, is overdimensionering van de confi-

ten en een energie-efficiënte werking.

vereenvoudigt het onderhoud.

guratie niet noodzakelijk. De initiële investering

converters

transformatorloze

(Insulated

Gate

blijft daardoor beperkt. De kabelinvoer aan de De DPA 250 S4 biedt een module-efficiëntie

FUNCTIONELE ONDERDELEN

voorzijde en onder- of bovenkant ondersteunt

van 97,6 procent en een systeemefficiëntie

Iedere DPA 250 S4 UPS-module is uitgevoerd

uiteenlopende installatieschema’s. Het nieuwe

van 97,4 procent. De vermogensverliezen

met alle functionele onderdelen die nodig zijn

systeem van ABB biedt verder verschillende

liggen volgens ABB ruim 30 procent lager dan

om onafhankelijk te kunnen functioneren. Hier-

opties voor back-up-vermogen en ruimte voor

die van vergelijkbare producten op de markt.

door bieden de verschillende UPS-modules op

lithium-ionbatterijen. n

DCW DECEMBER ONDERZOEK

NIEUW ONDERZOEK TOONT AAN:

IT-RUIMTE VOOR ONLINE KANALEN GROEIT ZEER SNEL

Nu retailers strijden om het bieden van de meest unieke en gepersonaliseerde klantervaring, neemt het gebruik van de cloud, IoT en big data toe in winkels, op online kanalen en in distributiecentra. Toch loopt een kwart van de retailers nog achter voor wat betreft de adoptie van nieuwe technologieën en de integratie ervan in de bedrijfsvoering voor een meer geïntegreerde klantervaring. Dat blijkt uit een nieuw rapport van Vertiv.

DCW DECEMBER Onderzoek

VAN DE REDACTIE TEKST

Leidinggevenden van vijftig van ’s werelds grootste retailers namen

Bedrijven passen hun digitale resources en vaardigheden aan om in te

deel aan het onderzoek. Gezamenlijk zetten zij in 2017 953 miljard dol-

spelen op veranderingen in klantgedrag. Naar verwachting neemt de

lar om. Het onderzoek, ‘Into Uncharted Territory: Retail Transformation

hoeveelheid ruimte die in het datacenter wordt toegewezen aan online

and its Impact on Digital Infrastructure’, gesponsord door Vertiv en

retail de komende twee jaar toe met 20 procent, zowel on-premise als

DatacenterDynamics, laat zien dat er een grotere focus is op online

op basis van co-locatie. Tegelijkertijd neemt cloud hosting voor de

retail.

ondersteuning van winkelapplicaties toe met 33 procent. DIGITALE (R)EVOLUTIE De enorme transformatie van distributiecentra maakt een belangrijk deel uit van de digitale evolutie in de retailbranche. Het onderzoek suggereert dat het aantal distributiecentra en magazijnen de komende twee jaar stijgt met 26 procent, omdat retailbedrijven hun bedrijfs voering steeds meer afstemmen op de klantbehoefte op het gebied van online winkelen. De hoeveelheid datacenterruimte die wordt toegewezen aan distributie en logistiek neemt naar verwachting toe met 10 procent. Daarnaast stijgt cloud hosting voor de ondersteuning van distributie met 87 procent. “Het is geen geheim dat online retail flink investeert in IT. Maar zoals dit onderzoek laat zien, draait digitale transformatie in de retailbranche om meer dan alleen e-commerce”, zegt Lucas Beran, analist op het gebied van datacenterinfrastructuur bij onderzoeksbureau IHS Markit. “Moderne retailers streven naar de verbetering van de IT-systemen in hun winkels en distributiecentra, met als doel het bewerkstelligen van een sterkere klantervaring. Meer bedrijfskritische online, distributie- en in-store-omgevingen vragen om een nieuwe aanpak van de fysieke infrastructuur voor een betere IT-betrouwbaarheid, snellere time-tomarket, beter kostenbeheer en verminderde beheercomplexiteit.” MEER COMPUTING NODIG Het onderzoek bevestigt dat er meer computing-kracht naar de winkels wordt gehaald ter ondersteuning van aan edge computing gerelateerde applicaties die meer interactie met de klant mogelijk maken. “Moderne retailers veranderen hun winkels als gevolg van veranderend consumentengedrag en technologische verbeteringen”, zegt Karsten Winther, vice president of sales bij Vertiv in Europa, het Midden-Oosten en Afrika. “Dit betekent dat ze investeren in een betere klantervaring en kopers op het juiste moment beïnvloeden door hun IT-voetafdruk in de winkel te vergroten. Onze voorspelling bevestigt dit, en laat zien dat de investering in winkels en distributie de komende jaren dubbel zo groot wordt als het bedrag dat aan het core datacenter wordt besteed.” Om hun transformatie te ondersteunen, omarmen retailers nieuwe fysieke-infrastructuuropties die meer betrouwbaarheid bieden en snel en eenvoudig zijn uit te rollen. Deze technologieën zijn gebaseerd op gestandaardiseerde, modulaire ontwerpen die naar behoefte schaalbaar zijn. Ook zijn de ontwerpen toekomstbestendig met het oog op next-generation technologische verbeteringen. ■

DCW DECEMBER INNOVATIE

ONDERDEEL VAN EUROPEES CATALYST-PROJECT

NIEUWE TOOLKIT HELPT DATACENTERS MILIEU- IMPACT BEOORDELEN Het Europese innovatieproject CATALYST heeft een toolkit gelanceerd die datacenters helpt om hun milieu-impact zelf te beoordelen. De toolkit maakt gebruik van bestaande en bekende normen zoals EN 50600 en de EU Code of Conduct. Het helpt eigenaren en exploitanten om zich voor te bereiden op een toekomst waarin datacenters onderworpen zijn aan nieuwe en steeds strengere regels en voorschriften. Maar misschien wel het belangrijkste is, dat het hen kan helpen de kosten te verlagen en nieuwe inkomstenstromen te ontwikkelen door een integraal onderdeel te worden van slimme energienetwerken. De datacenterindustrie verandert snel. Uiter-

evaluatie van hun milieu-impact. De test geeft

beoordelen hoe een datacenter presteert ten

aard hebben we nog steeds datacenters nodig

een datacenterexploitant een nuttige classifi-

opzichte van bestaande standaarden. De kern

catie van de prestaties van zijn faciliteit ten

van de toolkit wordt gevormd door het

gewoon onze vakantiefoto’s te hosten. Maar

opzichte van een aantal bekende normen en

zogenaamde Value Added Plan dat - op basis

tegelijkertijd zien we een trend waarbij de toe-

een reeks nieuwe diensten die in de nabije

van een eerste beoordeling - een datacenter

nemende sociale druk vereist dat datacenters

toekomst door het CATALYST-project zullen

faciliteit helpt om de milieu-impact ervan te

groener worden. Met andere woorden: om het

worden geïntroduceerd.

verbeteren.

energie en water tot een minimum te beper-

De toolkit in deze eerste editie gaat in op vier

WORKFLOWS

ken. Maar hoe kan een datacentereigenaar of

thema’s:

De toolkit bestaat uit een aantal bouwstenen

-exploitant de milieu-impact van zijn facilitei-

• hernieuwbare energie

en workflows. De workflows begeleiden de

ten verlagen als we geen goed gedefinieerde

• hergebruik van warmte

gebruiker door een proces dat de prestaties

en gestructureerde methode hebben om hen

• energie-efficiëntie

van een faciliteit op basis van normen zoals

te helpen beoordelen hoe goed (of slecht) hun

• grondstoffenbeheer (energie, water en

EN 50600 helpt te beoordelen.

clouddiensten,

bedrijfsapplicaties

gebruik van natuurlijke hulpbronnen zoals

milieuprestaties zijn?

meer) De toolkit maakt ook gebruik van statistieken

CLASSIFICATIE

Het doel is geenszins om een nieuwe

die zijn ontwikkeld door The Green Grid en een

Daarom heeft het Europese innovatieproject

standaard te ontwikkelen. Het doel is om de

aantal onderzoeks- en innovatieprojecten zoals

CATALYST een toolkit ontwikkeld die een data-

datacenterindustrie, ingenieursbureaus, (loka-

All4Green, CoolEmAll, GreenDataNet, RenewIT,

center helpt bij het uitvoeren van een zelf

le) overheden en andere partijen te helpen

GENIC, DOLFIN, DC4CITIES en GEYSER.

DCW DECEMBER INNOVATIE

ROBBERT HOEFFNAGEL HOOFDREDACTEUR DATACENTERWORKS TEKST

Facebook’s datacenter in Lulea in Zweden.

‘STEEDS MEER ZIEN WE EEN TREND WAARBIJ

komende jaren zal doormaken. Steeds meer

DATACENTERS DEEL GAAN UITMAKEN VAN SLIMME

gaan uitmaken van slimme netwerken en

NETWERKEN EN WARMTENETWERKEN’

geschikt om energieknooppunten te worden

zien we een trend waarbij datacenters deel warmtenetwerken. Veel datacenters zijn zeer die helpen energie op te slaan en te leveren en ook helpen bij het stabiliseren van de steeds

Het assessment biedt een datacenter een een-

regelen te nemen die hen helpen om een

complexere netwerken van veel Europese

voudige methode om via de cijfers een score

hogere waardering voor een gekozen thema te

landen. Met de financiële voordelen die een

op hun prestaties bij te houden: brons, zilver en

bereiken. Hoewel de beoordeling niet bedoeld

dergelijke rol met zich mee kan brengen. Dus

goud. De toolkit produceert een aparte beoor-

is om datacenters te vergelijken - het is geen

door inzicht te krijgen in hun milieu-impact in

benchmark - geeft het wel een zeer goed

termen van energieverbruik, hergebruik van

deling per thema. Op die manier kunnen

inzicht in de milieuprestaties en impact van

warmte en andere variabelen kunnen ze

eigenaren of exploitanten van datacenters hun

individuele voorzieningen.

misschien zelfs nieuwe inkomstenstromen

eigen prioriteiten stellen en zelf bepalen welke

ontwikkelen. n

thema’s het meest relevant zijn voor hun

NIEUWE OMZETBRON

faciliteiten.

Het classificeren van hun milieu-impact zal de datacenters ook helpen om beter te begrijpen

Het eerder genoemde Value Added Plan maakt

en te communiceren over de rol die ze willen

het mogelijk voor een faciliteit om de maat

spelen in de energietransitie die Europa de

DCW DECEMBER MARKT

EEN SAMENWERKING VAN WESTFALENWIND GROUP EN UNIVERSITEIT VAN PADERBORN

WINDCORES BIEDT COMPUTERRUIMTES IN WINDMOLENS Wat is de beste locatie voor het plaatsen van datacentercapaciteit? Lange tijd leek die keuze vooral bepaald te worden door de nabijheid van een Internet Exchange. Inmiddels kijken we met een veel bredere blik naar deze uitdaging. Soms willen we vooral dicht bij specifieke locaties ‘zitten’, in andere gevallen speelt vooral de behoefte om met een gedistribueerd netwerk van faciliteiten te kunnen werken. Kennen we in Nederland al datacenters in voormalige zendmasten, in Duitsland is nu IT-capaciteit beschikbaar vanuit windmolens.

Het project luistert naar de naam ‘WindCores’

de beschikbare IT-capaciteit in de vorm van

en is een initiatief van de WestfalenWind

cloud-diensten.

Group. Deze firma exploiteert windmolens. Om

• ‘distributed WindCores’ waarbij één gebruiker de volledige capaciteit van meerdere windturbines benut

energieopwekking en energieafname dicht bij

GEBRUIKSOPTIES

elkaar te houden, heeft men al een jaar lang

Het project biedt een aantal mogelijkheden

DUBBELE AANSLUITING

een kleine opstelling in gebruik waarbij server-

voor het gebruik van het hoog gelegen data-

Per windturbine is plaats voor 62 19 inch racks.

en storage-capaciteit is ondergebracht in een

center:

De ruimte is verder voorzien van een koel

windturbine.

• gebruik van één WindCore ofwel één wind-

installatie en een oplossing voor branddetectie

turbine die meerdere racks van meerdere

en brandblussing. Standaard is - indien gewenst

gebruikers kan omvatten

- ook reeds een netwerkinfrastructuur aanwe-

Deze proef is kennelijk dusdanig goed bevallen, dat men nu besloten heeft dit experiment op

• toepassing van meerdere WindCores ofwel:

zig. Ook is het mogelijk om een eigen Wide

te schalen en tot een veel groter aantal

meerdere windturbines op locaties die aan-

Area Network op basis van mobiele communi-

datacenters-in-een-windmolen te komen. Het

sluiten bij de behoeften van de gebruiker en

catie toe te passen (wireless backhaul). De

gehele project wordt uitgevoerd als een

waarbij per windturbine meerdere racks

faciliteiten voldoen volgens de leverancier aan

samenwerkingsverband

van meerdere gebruikers staan opgesteld

Tier III.

waaraan

ook

Universiteit van Paderborn, Fujitsu, drm Group,

• het zogeheten ‘exclusive WindCore’ waarbij

InnoFactory en Green IT Systems deelnemen.

de volledige ruimte in een windturbine

Om te voorkomen dat bij zeer weinig wind of

De laatste firma richt zich op de exploitatie van

beschikbaar is voor één gebruiker

juist zware storm de IT-operatie verstoord kan

DCW DECEMBER MARKT

VAN DE REDACTIE TEKST

‘DE FACILITEITEN VOLDOEN VOLGENS DE LEVERANCIER AAN TIER III’

raken doordat de turbine moet worden uitgeschakeld, is standaard voorzien in een tweede aansluiting op het net. WestfalenWind positioneert de datacenters als zeer groen. Er kan immers voor 100 procent gebruik worden gemaakt van groene stroom. Daarnaast bieden de windmolens interessante kansen om een zeer gedistribueerde IT-capa citeit

ontwikkelen.

Hierdoor

komen

edge-achtige toepassingen in beeld, maar kan bijvoorbeeld ook een grote mate van redundantie worden ontwikkeld. Op https://windcores.de is meer informatie te vinden. n

DCW DECEMBER MARKT

ALL IT ROOMS WERKT VOOR HTM, PRORAIL EN RAILCENTER

DATACENTERS ONMISBAAR VOOR OPENBAAR VERVOER De Rijswijkse datacenterspecialist All IT Rooms bestaat tien jaar. In het kader van deze mijlpaal gaan we in gesprek met een drietal klanten en vragen HTM, ProRail en Railcenter naar hun ervaringen.

“HTM moest in 2010 vertrekken uit een data-

Rail vernieuwd. Een opvallend project was de

land”, legt John van de Langkruis, Ketenbeheer-

center dat wij huurden bij KPN. Daarom is toen

verbouwing van ons 900 vierkante meter grote

der Housing bij ProRail, uit.

besloten een eigen serverruimte te laten bou-

kantoorpand in Den Haag. Alle bouwkundige,

wen om onze ICT-voorzieningen te huisvesten.

elektrotechnische en klimaattechnische werk-

“Deze serverruimten zijn flink op de schop

Hiervoor hebben we All IT Rooms ingeschakeld.

zaamheden zijn uitgevoerd door All IT Rooms.

gegaan. Zo is een koude straat aangebracht, is

Het bedrijf heeft dit jaar een tweede datacen-

Ondanks dat dergelijke projecten niet tot de

een nieuwe verhoogde vloer geplaatst en zijn

ter voor ons gerealiseerd, dat als back-up

kernactiviteiten van het bedrijf behoren, is ook

de elektrotechnische voorzieningen en de kli-

dienst doet”, zegt Hans Rosenmuller, ICT Mana-

dit project zeer goed verlopen.”

maatbeheersing volledig vernieuwd. Eigenlijk is er in de bestaande situatie een volledig

ger bij HTM Personenvervoer. BLUSSYSTEEM BEWIJST ZICH

nieuw datacenter gerealiseerd. Dit was een

“All IT Rooms heeft voor ons daarnaast allerlei

Richard van Son, projectleider bij All IT Rooms:

flinke uitdaging, vooral omdat de serverruim-

andere projecten uitgevoerd. Zo heeft het

“Onlangs hebben we het tweede datacenter

ten apparatuur bevatten die van cruciaal belang

bedrijf verschillende technische ruimtes gerea-

(de back-up) van HTM in Den Haag opgeleverd.

zijn voor de aansturing van treinen. Downtime

liseerd en de UPS-systemen van de Randstad

Het datacenter is uitgerust met een brand

van de apparatuur was daarom geen optie. Het

detectie en automatisch gasblussysteem. Een

treinverkeer mocht absoluut niet verstoord

dergelijk systeem is in feite een verzekering: je

worden. Dit bracht uiteraard allerlei technische

hoopt hem nooit nodig te hebben, maar je kan

en logistieke uitdagingen met zich mee.”

ook niet zonder en dat bleek maar weer eens. Het blussysteem heeft zich korte tijd later al

“Niet alle werkzaamheden kunnen zonder

moeten bewijzen, toen brand ontstond in een

overlast worden uitgevoerd. Aangezien de con-

oude switch in het datacenter.”

centratie van onze verkeersleiders van groot belang is voor de veiligheid op het spoor, kon-

Rosenmuller voegt toe: “Deze switch was al

den werkzaamheden die hinder veroor zaken

langer niet meer in gebruik, maar was door

alleen worden uitgevoerd als er geen treinver-

één van onze partners niet uit het datacenter

keer was. Aangezien deze momenten door de

verwijderd. Zonder het blussysteem had deze

grote drukte op het Nederlandse spoor zeer

brand al snel kunnen uitmonden in een groot-

beperkt zijn, leverde ook dit uitdagingen op.”

schalig incident, terwijl de schade nu beperkt bleef tot slechts één stukje hardware.”

RANGEERTERREIN KIJFHOEK “In 2015 is een dertiende datacenter aan dit

De serverruimte op rangeerterrein Kijfhoek.

TWAALF DATACENTERS MODERNISEREN

rijtje toegevoegd: de serverruimte op rangeer-

ProRail is eveneens al jaren klant. “Wij zijn sinds

terrein Kijfhoek tussen Barendrecht en Dor-

2008 klant bij All IT Rooms, dat toen een aan-

drecht. Nadat we met een aantal ICT-storingen

besteding heeft gewonnen voor het moderni-

werden geconfronteerd, heeft onderzoeks

seren van twaalf bestaande datacenters voor

bureau Gartner onderzoek gedaan naar de

verkeersleidingsposten verspreid over Neder-

betrouwbaarheid van onze ICT-voorzieningen.

DCW DECEMBER MARKT

WOUTER HOEFFNAGEL JOURNALIST TEKST

‘ZONDER HET BLUSSYSTEEM HAD DE BRAND AL SNEL KUNNEN UITMONDEN IN EEN GROOTSCHALIG INCIDENT’

Kijkje in het datacenter van Railcenter.

Alle datacenters bleken op orde, met uitzon

“In het testcentrum wordt apparatuur die in

heeft de partij direct geschakeld om dit inci-

dering van het datacenter op rangeerterrein

treinen wordt geplaatst getest om de werking

dent op te lossen. Zo is onder andere tijdelijke

Kijfhoek. Dit was geen verrassing, aangezien

noodkoeling geplaatst om de temperatuur in

met uitzondering van Kijfhoek sinds 2008 alle

van het ERTMS te simuleren en de compati

het datacenter ondanks de storing op peil te

datacenters van ProRail waren gerenoveerd.”

biliteit van de apparatuur met dit systeem te

kunnen houden. Pas in een later stadium zijn

testen. Deze apparatuur wordt door de fabri-

we om de tafel gaan zitten om dit financieel af

“All IT Rooms heeft binnen dit project niet

kanten aangeleverd in dezelfde kasten die uit-

te handelen.”

alleen het datacenter vernieuwd, maar ook in

eindelijk in treinen zullen worden geplaatst.

belangrijke mate een adviesrol vervuld. Erg

Om de systemen te testen in de configuratie

CONTINUÏTEIT LEVEREN

prettig hierbij was dat het bedrijf door zijn uit-

en opstelling die ook in de praktijk wordt inge-

Ronald Kok, directeur van All IT Rooms, voegt

gebreide ervaring met onze organisatie goed

zet, worden deze kasten in zijn geheel in ons

toe: “Bij dergelijke incidenten moet een klant

bekend is met onze strenge voorschriften,

datacenter geplaatst. De serverruimte is daar-

gewoon geholpen worden, ook als dit niet con-

waardoor we snel tot een concreet plan kon-

om voorzien van extra grote 19” racks die dit

tractueel is vastgelegd. De impact van dergelij-

den komen om de problemen aan te pakken”,

mogelijk maken.”

ke problemen kan enorm zijn, waardoor het

zegt Van der Langkruis. “Ondanks de vele uit-

van belang is direct te handelen. Wij leveren

dagingen, zijn de projecten altijd goed verlo-

EXTRA KOUDE STRAAT

niet zo zeer een faciliteit op, maar juist continu-

pen. Geen enkele trein heeft hinder onder

Het datacenter wordt de komende tijd uitge-

ïteit. Hiervoor is het van belang klanten direct

vonden van de uitgevoerde werkzaamheden.”

breid, waarbij het testcentrum wordt voorbe-

te hulp te schieten, juist in onverwachte situa-

reid om ook de inzet van ERTMS op de Hoge-

ties.”

TESTCENTRUM VOOR ERTMS

snelheidslijn (HSL) te kunnen simuleren en kennis

testen. All IT Rooms plaatst hierbij een extra

Om de continuïteit van de datacenters te

centrum en testen simulatiecentrum van de

rack in een koude straat opstelling in het data-

garanderen, maken HTM, ProRail en binnenkort

railinfra, is eveneens klant bij All IT Rooms. “In

center, waarvoor alle benodigde voorzieningen

ook Railcenter gebruik van All-BaaS, een ser-

ons nieuwe pand in Amersfoort is een data

tijdens de initiële bouw al zijn gerealiseerd.

vice en monitoringsdienst van All IT Rooms.

Railcenter,

het

opleidingsinstituut,

center gerealiseerd, dat wordt ingezet als test-

Vanuit het hoofdkantoor van All IT Rooms in

centrum voor het European Rail Traffic Manage-

Holtrust: “De flexibiliteit van All IT Rooms is erg

Rijswijk worden de serverruimten 24x7 in de

ment System (ERTMS). Dit nieuwe Europees

fijn. Zo zijn wij kort na de realisatie van ons

gaten gehouden, zodat signalen die kunnen

veiligheidssysteem voor het spoor zorgt dat

datacenter geconfronteerd met een storing in

duiden op problemen vroegtijdig worden

treinen binnen de Europese Unie van land naar

het koelsysteem, waardoor de temperatuur in

opgemerkt. Dit maakt het mogelijk direct in te

land kunnen rijden zonder van veiligheidssys-

het datacenter te hoog opliep. Ondanks dat wij

grijpen en storingen zo snel mogelijk te verhel-

teem te hoeven wisselen”, legt Albert Holtrust,

toen nog geen onderhouds- of monitorings

pen of zelfs te voorkomen. n

manager bij Railcenter, uit.

contract hadden gesloten met All IT Rooms,

DCW DECEMBER TREND

BENG-MOTIE NEEMT BELANGRIJKE DREMPEL WEG

TWEEDE KAMER ERKENT POTENTIE DATACENTER-RESTWARMTE De Tweede Kamer heeft de BENG-motie aangenomen om de restwarmte van datacenters te laten meetellen als ‘hernieuwbare energie’. Gebruik van datacenter-restwarmte kan de gebouwde omgeving helpen verduurzamen en de energietransitie versnellen. Eerder onderzoek van de Dutch Data Center Association (DDA) wijst uit dat het potentieel aan restwarmte van de gehele industrie kan leiden tot een CO2-reductie van 600 kiloton, ofwel 17,5% van de opgave van 3,4 megaton van de Klimaattafel Gebouwde Omgeving. Een nieuwe analyse in opdracht van de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland (RVO) en met inbreng van de DDA en Nederland ICT, bevestigt dit potentieel.

Stijn Grove, directeur van de DDA, voorziet dat restwarmte van datacenters een belangrijke rol gaat spelen in de toekomst. “Het is belangrijk dat de komende jaren wordt ingezet op meer grootschalige pilots en wordt onderzocht hoe bestaande bottlenecks kunnen worden opgelost. We zien onder onze deelnemers grote bereidwilligheid om te participeren en ook vanuit overheid en politiek wordt het initiatief breed gesteund.” Dit wordt mede bevestigd door de recente motie van Matthijs Sienot (D66) met het voorstel om restwarmte te laten meetellen als ‘hernieuwbare energie’. “Nu deze motie is aangenomen, kan dit een enorm verschil maken om de doelstellingen van de BENG (Bijna Energie Neutrale Gebouwen)-normering te realiseren”, aldus Grove. NIEUWE ANALYSE In een nieuwe analyse, uitgevoerd door Berenschot en IF Technology, werden 114 commerciële datacenters meegenomen. De restwarmte van deze datacenters kan leiden tot een totale potentiële CO2-reductie van 410 kton. Bij het inventariseren van het realistisch potentieel van restwarmte uit datacenters keken de onderzoekers naar vier sectoren, te weten: • bestaande woningen utiliteitsbouw • nieuwbouw • glastuinbouw • zwembaden Figuur 1: Nederland is een datacenter rijk land met daardoor een enorm potentieel aan ‘groene warmte (bron: Greenvis)

DCW DECEMBER TREND

VAN DE REDACTIE TEKST

‘EEN AANZIENLIJK DEEL VAN DE BESCHIKBARE RESTWARMTE VAN DATACENTERS BEHOORT TOT HET REALISTISCH OFTEWEL ECONOMISCH RENDABEL POTENTIEEL’

Een aanzienlijk deel van de beschikbare restwarmte van datacenters

WIN-WIN SITUATIE

behoort tot het realistisch oftewel economisch rendabel potentieel. De

Digitalisering en energietransitie gaan hand in hand. “Het gebruik van

reden hiervan is dat commerciële datacenters doorgaans in de buurt

restwarmte uit datacenters kan de energietransitie versnellen. De

staan van de gebouwde omgeving. Dit beperkt de kosten van de

steeds verdergaande digitalisering zorgt voor een continue groei van de

warmtenet-infrastructuur. Verdere toelichting en uitwerking van dit

datacenter sector en dus het warmtepotentieel. Als één van de groot-

potentieel kan worden teruggevonden in de Datacenter Kansenkaart

ste datahubs ter wereld kan Nederland daarom ook internationaal een

(zie figuur 1).

leidende rol op zich nemen”, zegt Grove.

Eerder onderzoek van de Dutch Data Center Association (DDA) naar het

“Datacenters voorzien inmiddels in een groot gedeelte van hun

gehele Nederlandse potentieel van datacenter restwarmte wees op

energiebehoefte door middel van duurzame elektriciteit. Door gebruik

een CO2-reductie van 600 kiloton, ofwel 17,5% van de opgave van

van restwarmte wordt deze duurzame energie dan twee keer benut. En

3,4 mton van de Klimaattafel Gebouwde Omgeving.

daarnaast kan het datacenter ook van de retourkoude uit de gebouwde omgeving profiteren. ■

DCW DECEMBER BLOG MEES LODDER WCooliT

SCHRIKKEN VAN JE EIGEN VERHAAL In april van dit jaar mocht ik als laatste spreken op de door Datacenter-

slecht rendement? 0,1% rendement of lager - dat is zoiets als een fles

Works georganiseerde UPS-Day. Als laatste te spreken vond ik fijn. Mijn

wijn openmaken, een bodempje inschenken en dan de rest weggooien.

voorgangers hebben alles dan al over UPS’en verteld, zodat ik mijn

Of een flinke houten balk gebruiken om 1 lucifer te maken. De rest tot

onderwerpen lekker zelf kan kiezen. Zolang er maar ‘een vleugje UPS’

zaagsel. Hmmm… bedacht ik mij: zit ik een groot deel van mijn leven na

in zit, zeg maar.

te denken over de PUE, blijkt het allemaal eigenlijk niet significant te zijn. Waarom heb ik dit niet eerder gezien, dacht ik ook nog.

Zelf onderwerpen bedenken, ik heb het geweten. De dag na mijn presentatie ging de inhoud van mijn betoog nog vol door mijn hoofd.

Ik was geschokt door mijn eigen verhaal. Wel was ik er al lange tijd

Had een vijftal onderwerpen genomen en bij drie daarvan ben ik me

dichtbij volgens mij. Begreep nooit waarom het stroomverbruik van alle

eigenlijk kapot geschrokken. Vandaag de eerste schok.

IT-hardware van een datazaal zo stabiel was. Geen variatie of hooguit 5%. Het kan toch niet kloppen dat als er in de nacht bijna geen IT nodig

Ergens introduceerde ik het onderwerp via: ‘Iedereen van u kent

is, de stroomvraag praktisch gelijk blijft? Dat is toch raar? Je parkeert je

natuurlijk allemaal de eerste hoofdwet van de thermodynamica’. Als

auto ’s avonds thuis en de volgende dag is de tank een stuk leger. Het

blikken konden doden! ‘Waarom maak jij het zo moeilijk in plaats van

lijkt wel of het aanzetten van de hardware betekent dat je altijd maxi-

makkelijk Mees’, zag je het publiek denken. Ik bedoelde de wet die

maal stroom verbruikt.

zegt: energie gaat nooit verloren. ‘Oh ja - die!’, opluchting in de zaal. In november op de IT Room Infra kwam ik een echte IT’er tegen. Ik ben ‘Ik heb deze eens op een datacenter toegepast’, ging ik door. Een data-

zelf natuurlijk helemaal niet van de IT. Laten we hem Harry noemen.

center heeft 1000 kWatt energie nodig om de IT-hardware te voeden.

Harry vertelde me gepassioneerd over ‘zijn’ project om IT-hardware

Dat gaat er in. De grens van dit systeem ligt om het datacenter heen.

minder stroom te laten verbruiken als er niets gebeurde. Was wel erg

Er komen 100 fibers uit van elk 10 Watt, zo ging ik verder. Totaal dus:

complex om te realiseren, vertelde hij, maar was goed op weg. Ik ga

10 maal 100 is 1 kWatt. Wat is nu de efficiëntie van dit systeem? Juist ja,

zeker met Harry afspreken. Machtig interessant om van hem te horen

1 gedeeld door 1000. Dat is 0,1%! Nu was dit datacenter niet goed

en beter te begrijpen.

gemanaged en ontworpen en had een PUE van 2. Het gebruikte dus 1000 kWatt extra voor koeling en UPS-verliezen. ‘Wat is de echte

Bovenstaande lijkt een gigantisch probleem, maar dat zie ik helemaal

efficiëntie dus’?, vroeg ik de zaal weer: 1 gedeeld door 2000 dus. Ofwel

niet zo. Aan de ene kant doen we het allemaal zo - van China, Amerika

0,05%!

tot Delfzijl. Maar wat ik vooral ‘zie’, is de enorme kans die het biedt. Laten we veronderstellen dat we het rendement over een paar jaar

Weet u dat we net de gloeilamp hebben afgeschaft? Deze had een

naar 10% hebben gebracht. Op gloeilampniveau dus. Hebben we het

rendement van 10% en dat vonden we blijkbaar niet genoeg. Want we

aandeel van IT in het wereldstroomverbruik van 3% nu naar 0,03%

gaan nu allemaal aan de LED-lampen met rendementen van boven de

gebracht.

60%! Hebben we dan ook 50% minder IT-hardware nodig om hetzelfde te Ik ging verder naar een volgend verhaal, nadat ik had ‘gevraagd’ aan de

doen? Geen idee, maar klinkt allemaal heel goed. Ik ga het uitzoeken en

zaal: wat doen we er mee, met die datacenters? Afschaffen? Vanwege

proberen te begrijpen. En dan meld ik mij weer bij u. n

DCW DECEMBER MARKT

WEBAPPLICATIE VOOR GEBRUIK MET ENERGIEMONITORINGSYSTEMEN

DRANETZ INTRODUCEERT PQVIEW DE-TOOL PQView DE vervangt de Encore Series-software als webapplicatie voor gebruik met de vaste monitoringsystemen van Dranetz. PQView DE heeft een responsief webdesign dat gebruikers in staat stelt om te communiceren met hun monitoringsysteem vanaf vrijwel elk platform, inclusief desktopcomputers, laptops, tablets en smartphones.

van Global Power Technology (moederbedrijf). “We zijn ervan overtuigd dat onze klanten het nieuwe moderne ontwerp en de responsieve webinterface zullen waarderen. Degenen die Dranetz overwegen, zullen direct de voordelen inzien van het werken met een informatierijk schaalbaar platform dat hen zal helpen om goed geïnformeerd te blijven, naarmate hun behoeften groeien of complexer worden. PQView DE biedt een naadloos upgrade pad van het oudere Encore Series softwareproduct dat het vervangt.” MONITORING Dranetz speelt wereldwijd een belangrijke rol op het gebied van permanent geïnstalleerde of Dranetz Technologies introduceert PQView DE

Dranetz producten die door ESS werden onder-

vaste

als de vervanging van zijn Encore Series

steund, inclusief de 61000 serie, ES-meters en

Het toonaangevende permanente monito-

Software (ESS) voor toepassing met zijn

oudere 55xx series DataNodes. PQView DE is

ringsysteem omvat de Dranetz HDPQ Power

stroomkwaliteit-, vraag- en energiemonito-

gebaseerd op het bedrijfssoftwareplatform

Quality DataNodes, de 61000 serie van Power

ringsystemen. ESS werkte met Java plug-ins,

PQView, dat is ontwikkeld en ondersteund door

Quality instrumenten en de ES serie van vraag-

die in de nieuwste webbrowsers niet meer

zusterbedrijf Electrotek Concepts, waar het

en energiemeters. Alle apparaten zijn volledig

worden ondersteund. PQView DE biedt met

wereldwijd wordt gebruikt door afnemers van

compatibel met de nieuwe PQView DE

een nieuwe en moderne vormgeving de com-

datacenters en nutsbedrijven. Hierdoor krijgen

(vervangt ESS) en PQView web-compatibele

plete functieset waarmee Dranetz software

PQView DE gebruikers een naadloos migratie-

systeemsoftware. n

gebruikers al langer vertrouwd zijn, maar die

pad naar het meer schaalbare en veelzijdige

nu gebruikmaakt van door een moderne

PQView bedrijfssoftwareplatform, naarmate

cross-browser ondersteunde functies en een

hun behoeften groeien.

responsief ontwerp. “We zijn verheugd dat we dit nieuwe product MIGRATIEPAD

aan bestaande klanten van Dranetz kunnen

PQView DE is volledig compatibel met alle

aanbieden”, aldus David Ellis, President & CEO

stroomkwaliteitsmonitoringsystemen.

DCW DECEMBER MARKT

AANGEPASTE VERSIE VAN CZ-RTC5B

VAN DE REDACTIE TEKST

PANASONIC LANCEERT NIEUWE AANSTURING VOOR SERVERRUIMTEKOELING Panasonic introduceert een nieuwe oplossing voor het aansturen van klimaatsystemen in server ruimten. Het gaat om een aangepaste versie van het CZ-RTC5B bedieningspaneel die specifiek is toegespitst op gebruik in kritieke installaties zoals serverruimten en datacenters. Nieuw zijn onder meer de uitgebreide supportfuncties, instellingen die helpen een 24/7 efficiënte werking te waarborgen en verbeterde functies voor temperatuurbeheer.

In een serverruimte is veel apparatuur aanwezig die warmte genereert. Om de betrouwbaarheid van een dergelijke faciliteit te waarborgen, is het noodzakelijk een serverruimte te koelen. Een te hoge temperatuur kan niet alleen leiden tot oververhitting van servers en switches, maar kan ook de levensduur van onder meer de accu’s van Uninterruptable Power Supplies (UPS’en) aantasten. Z-TKEA SERVERRUIMTEKOELING Panasonic lanceerde eerder dit jaar al de Z-TKEA koeloplossing voor serverruimten. Deze oplossing bestaat uit twee redundante koelsystemen die zowel elkaars werking kunnen overnemen als elkaar kunnen aanvullen om de continuïteit van de koeling te waarborgen. Opvallend

wordt dit direct door de CZ-RTC5B gedetecteerd. De functie schakelt

aan de oplossing is onder andere het gebruik van het koudemiddel R32,

automatisch het redundante koelsysteem in om zeker te stellen dat de

dat milieuvriendelijker is dan het veelgebruikte R410A. Het systeem

temperatuur in de serverruimte op peil blijft. Daarnaast is de CZ-RTC5B

behoudt zijn volledige capaciteit bij buitentemperaturen tot -20°C. Om

voorzien van een rotatiefunctie waarmee de twee redundante koelsys-

de Z-TKEA aan te sturen en te optimaliseren, heeft Panasonic haar

temen afwisselend van elkaar worden ingezet. Deze functie zorgt dat

CZ-RTC5B vernieuwd. De CZ-RTC5B is een bedieningspaneel dat

beide systemen evenveel draaiuren maken en maximaliseert hierdoor

oorspronkelijk is ontwikkeld voor PACi split airconditioning systemen.

de levensduur van de units.

De nieuwe versie is voorzien van verschillende aanvullende functies die het bedieningspaneel geschikt maken voor kritieke installaties.

LUCHTSTROOM EN TEMPERATUUR AANPASSEN OP WORKLOAD Daarnaast zijn nieuwe supportfuncties toegevoegd aan het bedie-

SMART BACK-UP

ningspaneel om een consistente en betrouwbare werking van het

Nieuw zijn onder andere een smart back-up-functie die het mogelijk

Z-TKEA systeem te waarborgen. De CZ-RTC5B monitort continu de work-

maakt de werking van een Z-TKEA systeem over te laten nemen door

load in de serverruimte en past zowel de luchtstroom als temperatuur

een redundant systeem. Indien de werking van één van de koelsyste-

hierop aan om een consistente temperatuur te garanderen. Indien

men wordt verstoord of de koeling met prestatieproblemen kampt,

nodig kunnen beide koelsystemen gelijktijdig worden ingezet. ■

DCW DECEMBER DDA STIJN GROVE DIRECTEUR DUTCH DATA CENTER ASSOCIATION

BRANCHE GROEIT MET DUBBELE CIJFERS Het einde van het jaar nadert en dat betekent

voorgedaan is dat Matthijs Sienot (D66)

economie en onze positie als Digital Gateway

dat ook kan worden teruggeblikt op een

onlangs een motie heeft ingediend om data-

to Europe. Het team van de DDA en Digital

wederom succesvol jaar voor de branche. Een

center restwarmte als hernieuwbaar te catego-

Gateway to Europe is inmiddels 5 man sterk(!)

jaar waarin de Nederlandse datacenter sector

riseren ten behoeve van de BENG-regulering,

en we zijn er trots op om ook in 2019, als we

weer fors is gegroeid met dubbele cijfers. Met

en dat deze motie vlak daarna is goedgekeurd.

ook 5 jaar bestaan, deze mooie branche weer

daarbij meerdere overnames van onder andere

te representeren. Wij gaan ervoor!

Dataplace en The Datacenter Group op diverse

Daarnaast moeten we ons als branche beter

plekken in het land en Iron Mountain (voorma-

positioneren als aantrekkelijke werkgever om

Met vriendelijke groeten,

lige EvoSwitch) in Haarlem. Maar ook uitbrei-

zo voldoende technisch en IT talent aan te trek-

Stijn Grove

dingen van Interxion, EdgeConnex en Equinix in

ken om het groeiende aantal vacatures in te

Amsterdam, Bytesnet in Groningen, Alticom in

vullen. Groei van onze branche is fundamen-

PS En tot ziens op KickStart Europe op 14 en 15

diverse regio’s en Google en Cyrus-One in de

teel voor de ontwikkeling van onze digitale

januari!

North Amsterdam campus in Middenmeer. Daarnaast hebben we ook e-shelter en maincubes

als

nieuwe

intreders

mogen

verwelkomen. Dat betekent overigens niet dat die forse, positieve groei zonder slag of stoot plaatsvindt. Als steeds belangrijker wordende branche, waarbij 90% inmiddels is aangesloten bij de DDA, moeten we ons blijvend inzetten om ervoor te zorgen dat datacenters voldoende - groene stroom tot hun beschikking hebben, zowel in hubs als daarbuiten. En om ervoor te zorgen dat de warmte die wordt geproduceerd kan worden ingezet om de energietransitie te faciliteren dan wel te versnellen. Een mooi (tussen)resultaat dat zich inmiddels heeft

MOTIE OM RESTWARMTE TE LATEN MEETELLEN Een jaar geleden hebben de Nederlandse

Kamerlid Matthijs Sienot van de D66 een

datacenters, verenigd in de Dutch Data Center

motie heeft ingediend om restwarmte te

Association, hun restwarmte gratis aange

laten meetellen als ‘hernieuwbare energie’.

boden in een brief aan de regering. Sindsdien

Deze motie is inmiddels aangenomen door de

zijn er diverse restwarmte projecten gestart,

Tweede Kamer en concrete opvolging zal een

waarvan vele zijn gepresenteerd aan over

enorm verschil maken om de doelstellingen

heden en andere stakeholders tijdens onze

van de BENG-normeren te realiseren. We zijn

restwarmte congressen in het najaar van 2017

dankbaar voor de steun vanuit overheid en

en 2018. Inmiddels is een prachtig (tussen)

politiek en kijken ten zeerste uit naar vervolg-

resultaat kenbaar gemaakt, waarbij Tweede

acties op dit thema. n

DCW DECEMBER DDA

ARBEIDSMARKTONDERZOEK DATACENTER SECTOR

POWER SESSION Een ding is zeker: aan energie ontbrak het niet tijdens de DDA Power Session

Er bestaat een nationaal, nijpend tekort aan ge-

laten groeien. Maar welke functieprofielen

op donderdag 6 december. Deze Ron-

schikte digitale en technische arbeidskrachten.

worden nu eigenlijk het meest gezocht? Welke

de Tafel stond - zoals de naam al ver-

In het laatste kwartaal van 2018 waren er naar

vaardigheden horen daarbij en om welke aan-

klapt - volledig in het teken van stroom,

schatting van het UWV al 13.300 openstaande

tallen gaat het? Om meer inzicht te krijgen in

waarbij diverse experts aanschoven om

vacatures voor ICT beroepen en 60.800 voor de

deze vragen is de DDA gestart met een onder-

visie en kennis te bundelen. Energie, ze-

technische beroepen en dit nijpende tekort

zoek naar de huidige en toekomstige arbeids-

ker met de energietransitie die gaande

neemt elke dag toe. Dit geldt niet het minst

markt van de datacenter branche. De eerste

is, is een thema dat zowel nationaal als

voor de datacenter sector, die gestaag met

resultaten volgen begin 2019, updates hierover

internationaal hoog op de agenda staat.

dubbele cijfers blijft doorgroeien. We moeten

volgen op LinkedIn, Twitter en onze nieuws-

Want ook in andere datacenter hubs als

onmiddellijk actie ondernemen om de digitale

brieven. n

Londen, Dublin en Frankfurt is de stroom-

sector van Nederland ongestoord verder te

voorziening een stevige uitdaging.

DDA PUBLICATIES

Vragen die ter sprake kwamen waren onder andere: hoe zorgen we voor voldoende capaciteit op het publieke net? Hoe kunnen we als sector handig stroom

• Datacenter Restwarmte & Innovatie 2018

inkopen en hoe zorgen we ervoor dat

• State of the Dutch Data Center Hub 2018

deze stroom grotendeels en daadwer-

• Vanaf januari 2019 downloadbaar: DDA

kelijk groen is? Output van de sessie en

Datacenter Gids 2019

verdere kennis zullen in het nieuwe jaar worden gebundeld in een publicatie die

Een volledig overzicht van onze publicaties treft

gratis ter beschikking zal worden gesteld

u op www.dutchdatacenters.nl/publicaties n

aan de sector. n

AGENDA 15 JANUARI 2019 KickStart Europe 2019 25 MAART 2019 Dutch Night @CloudFest 31 MAART 2019 Datacenter Restwarmte Awards

DCW DECEMBER AGENDA

EVENEMENTENKALENDER DATACENTERWORKS Blijf op de hoogte van de evenementen op datacenter-gebied. Kijk ook op de website www.datacenterworks.nl onder ‘agenda’. Zelf een evenement aankondigen? Stuur een mailtje naar info@datacenterworks.nl

evenement

datum

plaats

land

KickStart Europe

15 januari 2019

Amsterdam

Nederland

BICSI Winter Conference & Exhibition

20-24 januari 2019

Orlando

Verenigde Staten

Data Center World

19-22 maart 2019

Phoenix

Verenigde Staten

CloudFest

23-29 maart 2019

Rust

Duitsland

EuroHPC Summit

13-17 mei 2019

Poznan

Polen

CEBIT

24-28 juni 2019

Hannover

Duitsland

DCW DECEMBER IT ROOM INFRA

DIMITRI REIJERMAN FHI TEKST

IT ROOM INFRA 2018:

DATACENTERS ZETTEN IN OP VERDUURZAMING Servers verstoken een forse hoeveelheid energie in moderne datacenters. Daarmee heeft de sector een aanzienlijke milieu-impact. Maar tijdens IT Room Infra werd duidelijk dat de datacenterwereld in toenemende mate inspeelt op verdere verduurzaming en daarmee zijn verantwoordelijkheid oppakt.

De openingskeynote van Jon Summers van

Een vraag die naar boven komt bij de ontwik-

energiebesparingen haalbaar zijn met het toe-

RISE North dook direct in de materie. Met be-

keling van dergelijke warmtenetten is nog wel

passen van EC-ventilatoren. Bij EC-ventilatoren

hulp van open source-software en -hardware

wie de eigenaar wordt. Dat kan interessante

wordt een permanente magneet toegepast.

blijkt het heel goed mogelijk om tot in detail in

discussies opleveren. Ook is per project de

Gemiddeld zijn EC-motoren 30 procent efficiën-

kaart te brengen wat een datacenter verbruikt.

vraag of er een open warmtenet moet komen,

ter dan reguliere AC-motoren. Daarnaast zijn

Daarbij gaat het van actieve monitoring van de

waarin verschillende aanbieders actief zijn, of

EC-ventilatoren makkelijker aan te sturen en

koelingsinstallaties tot het meten van het

dat een gesloten systeem de voorkeur heeft.

bieden naast een langere levensduur een

stroomverbruik van de IT-hardware. Want voor-

groter koelend vermogen. Ook adiabatische

dat een datacenter verdere stappen zet op

Bij de verduurzaming van datacenters komt er

koeling, een natuurlijk koelsysteem op basis

weg naar verduurzaming, is het een must om

ook meer sturing van bovenaf. Zo gaf Mark

van directe verdamping, is in bepaalde geval-

eerst alles goed in kaart te brengen.

Acton van CBRE Data Centre Solutions een

len een interessante business case.

lezing waarin hij de stand van zaken schetste Het thema ‘duurzaamheid’ sijpelde door in vrij-

op het gebied van Europese standaarden en

Jeroen van der Tang van Nederland ICT/ICT

wel het gehele programma van de 2019-editie

ISO-certificering. Duidelijk werd dat er met een

Milieu en Harry Stevens van Hewlett Packard

van IT Room Infra. Zo vertelde Martijn Kolk van

verhoogde urgentie gewerkt wordt aan stren-

Enterprise vertelden tijdens IT Room Infra ook

APAC Airconditioning over hoe restwarmte, dat

gere normen en dat datacenters zich focussen

hoe datacenters momenteel met verouderde

vaak nog wordt afgefakkeld, nuttig is te gebrui-

op het toepassen van best practices. Acton

of afgedankte servers omgaan en de mogelijk-

ken voor de verduurzaming van Nederland.

sprak bovendien de verwachting uit dat de

heden om deze hardware een tweede leven te

Datacenter Previder PDC1 levert bijvoorbeeld

regelgeving die datacenters dwingt tot bespa-

geven. Want re-use van datacenterapparatuur

verwarming en koeling van het nabijgelegen

ringen de komende jaren nog strenger zal

is wel degelijk mogelijk.

kantoorpand. In Aalsmeer staat een warmte-

worden. Over het gehele event gekeken werd duidelijk

uitwisselingsproject op stapel waarbij het NLDC datacenter warmte levert aan nabijgelegen

ENERGIEOPSLAG

dat verduurzaming in de datacenter wereld

woningen, een school en een zwembad.

Een andere slag in de verduurzaming van de

niet alleen een hot topic is, maar dat het thema

sector zal plaatsvinden op het gebied van

ook veel verschillende aspecten kent. Door de

COMPLETE WARMTENETTEN

energieopslag. Lukas van der Zijden van ABB

juiste stappen op het juiste moment te zetten,

Kolk schetste ook een toekomstbeeld waarin

schetste een toekomst waarin energieopslag

kunnen datacenterbeheerders een belangrijke

datacenters, veelal gelegen in de regio Amster-

in een datacenter een interessante business

rol vervullen in het verduurzamen van de

dam, hun restwarmte benutten voor de

case wordt. Het zal niet langer vanzelfsprekend

Nederlandse economie richting 2030 en

ontwikkeling van complete warmtenetten in

zijn dat dieselaggregaten de systemen in de

verder. De verwachting is dan ook dat dit

de gebouwde omgeving. Er zijn met de

lucht moet houden tijdens een stroomuitval.

thema ook bij het IT Room Infra event 2019 een belangrijke rol zal gaan spelen. n

verduurzaming immers gemeenschappelijke belangen. Het komt dan ook steeds vaker voor

Maar datacenters kunnen ook met het ver-

dat energieleveranciers aankloppen bij eige

duurzamen van de bestaande koelinstallaties

naren van datacenters om te bekijken of zij

een duurzaamheidsslag maken. Peter Scharis,

samen projecten kunnen realiseren.

werkzaam bij AQ Group, legde uit welke

DCW DECEMBER BICSI

advancing information technology systems

WINTERCONFERENTIE IN ORLANDO BICSI start elk jaar traditioneel met de winterconferentie en -beurs in het zonnige Orlando. Dat is al decennia het grootste verenigingsevenement, met diepgaande presentaties over de technische ontwikkelingen en innovaties op het gebied van communicatie-infrastructuren, trainingen, workshops en de jaarlijkse cabling skills challenge. In deze BICSI-bijdrage een vooruitblik op de belangrijkste topics, keynotes en het programma van die conferentie.

SLIMME DATACENTERS, GEBOUWEN EN STEDEN

conferentie zijn visie en toekomstperspectief

Het Internet of things (IoT) en Artificial Intelli-

over de trends en ontwikkelingen op het

gence (AI) gaan er de komende jaren voor

gebied van communicatie-infrastructuren. De

• Wifi installatie-uitdagingen

zorgen dat datacenters, gebouwen en zelfs

2019 BICSI-winterconferentie wordt afgesloten

• Volgende generatie gebouwnetwerken

complete steden steeds slimmer worden. Voor

met een keynote van Mike McCabe, voormalig

• Verschillende testmethoden en -standaar-

het verwerken van alle data die IoT-sensoren

admiraal van de U.S. Navy en CEO/President

en -apparaten verzamelen, zijn betrouwbare

van een luchtvaartmaatschappij, die tegen-

en snelle netwerkverbindingen onontbeerlijk.

woordig managers traint om het potentieel

Daarom moeten de BICSI RCDD’s hun kennis en

van hun teams optimaal te benutten. Hij is een

ervaring voortdurend blijven actualiseren.

gastspreker die de toegevoegde waarde van

Dat kan begin 2019 allereerst tijdens de BICSI

het menselijk kapitaal op inspirerende wijze

Het volledige programma van de Orlando-

Winter Conference & Exhibition van 20 tot en

inzichtelijk maakt.

conferentie is uiteraard te vinden op www.

met 24 januari in Orlando. Zondag 20 januari

• Trends in het testen van datacenterinfrastructuren

den • Specificeren van gestructureerde bekabeling voor internationale markten • Millennial RCDD voor de evolutie van ICT

bicsi.org, terwijl BICSI tot het begin van de

worden er al diverse seminars gehouden over

CONFERENTIEPROGRAMMA

conferentie ook regelmatig updates communi-

passieve optische LAN’s, het HDBaseT installer

Tijdens BICSI’s 2019 winterconferentie staan

ceert via de verenigingskanalen op social

expertprogramma en de feiten, fictie en toe-

onder andere de volgende presentaties op het

media. Wie eerst meer te weten wil komen

komst van glasvezelverbindingen. Ook maan-

programma:

over deze vereniging voor en door professio-

dag zijn er nog enkele pre-conference semi-

nals op het gebied van communicatie-

nars over onder andere de trends, technologie

• Implementatie van digitale gebouwstrate-

infrastructuren kan in Nederland contact opne-

en ontwerpaspecten van AV-systemen, Power

gieën en -applicaties in de hospitalitymarkt

men met Robbert Hoeffnagel, onder andere

over Ethernet, de toekomst van glasvezel

• Bekabelinginfrastructuren voor communi

connectoren en koeling van datacenters.

catie met IoT en IBS-apparatuur en hun stroomvoorziening

KEYNOTE PRESENTATIES Dinsdag 22 januari begint het officiële conferentieprogramma met een keynote van Shelly Palmer, CEO van de Palmer Group. Hij is een regelmatig geraadpleegde digitale mediaexpert en tevens commentator voor CNBC en CNN, spreker tijdens technische events als de Consumer Electronics Show (CES) en schrijver van boeken. Palmer deelt tijdens de BICSI-

• TIA’s certificatieprogramma voor slimme gebouwen • Moderne intelligente gebouwen en hun rol in de netwerkeconomie • Impact van high-power PoE op het IPnetwerk • Video:

transmissiekeuzes

impacts • Edge datacenters

netwerk

hoofdredacteur van DatacenterWorks. n

DATA CENTER POWER SHOP ALLES ONDER ÉÉN DAK VOOR MODULAIR BOUWEN EN GEGARANDEERDE UPTIME. MET LAGE STARTUP-KOSTEN EN OOG VOOR VLOEROPPERVLAKTE-BESPARING.

Hot-swappable spannend? Met de hot-swappable EiPDU van Elektro Internationaal kunnen distributieracks onder spanning worden geplaatst naarmate de behoefte aan datacentercapaciteit groeit.

Hot-swappable spannend? Volledig modulair bouwen, met lage startup-kosten, vloeroppervlakte-

Met de hot-swappable EiPDU van Elektro en zonder enige downtime. Internationaal kunnenbesparing distributieracks Hoe spannend wil je het hebben? onder spanning worden geplaatst naarmate de behoefte aan datacentercapaciteit groeit. Volledig modulair bouwen, met lage startup-kosten, vloeroppervlakteElektro Internationaal levert hoogwaardige besparing en zonder enige downtime. maatwerkoplossingen voor een betrouwbare Hoe spannend wil je het hebben? en meetbare power distributie: • Schakel- en verdeelsystemen • Economical & Intelligent PDU (EiPDU) • Besturingstechniek Elektro Internationaal levert •hoogwaardige Railkokersystemen maatwerkoplossingen voor een betrouwbare • Energy Management Solutions en meetbare power distributie: • Noodstroomsystemen • Schakel- en verdeelsystemen • Economical & Intelligent PDU (EiPDU) Met doordachte engineering, specialistische • Besturingstechniek • Railkokersystemen warmteberekening, vakkundige montage en • Energy Management Solutions uitstekende 24/7 service bent u verzekerd van • Noodstroomsystemen

Door integratie van techniek levert Elektro Internationaal vanuit haar one-stop-power-shop hoogwaardige maatwerkoplossingen voor een betrouwbare power distributie: een continue elektriciteitsvoorziening. Met doordachte engineering, specialistische Bezoek elektro-internationaal.com warmteberekening, vakkundige montage en uitstekende 24/7 service bent u verzekerd van een continue elektriciteitsvoorziening.

• Schakel- en verdeelsystemen • Economical & Intelligent PDU (EiPDU – hot swappable) elektro-internationaal.com •BezoekBesturingstechniek

• Railkokersystemen • Energy Management Solutions • Noodstroomsystemen

Bezoek elektrointernationaal.com of bel 0348 420 540

Hot-swappable spannend?

Elektro Internationaal Elektro Internationaal Pompmolenlaan 17, Woerden The Netherlands t e

+31 (0)348 420 540 info@ei-woerden.nl

elektro-internationaal.com

Pompmolenlaan 17, Woerden The Netherlands t e

+31 (0)348 420 540 info@ei-woerden.nl

elektro-internationaal.com