Magazyn Divers 24 nr 7 Październik 2018 by DIVERS24

FRANKEN CE DLA REBREATHERA

nr 7

KUTER „TAUNUS” NAMIBIJSKIE UCHATKI

(03) 10. 2018

TATRZAŃSKIE STAW Y

cena: 29,00 zł (w tym 8% VAT)

1 Divers24 | nr 7 | (03) 10. 2018

DIVE WITH STYLE

SUUNTO D4i NOVO The Great All-Rounder

Suunto Diving

@suuntodive

www.suunto.com

INTRO

Tomasz Andrukajtis Redaktor Naczelny

Wraz z końcem lata i nadejściem jesieni, przyszła

Mimo wielu zmian, niezmienny pozostaje fakt cią-

pora na 3 w tym roku (a 7 w ogóle) numer nasze-

głego doskonalenia się DIVERS24. Z numeru na

go magazynu. Jesień oprócz wyraźnej zmiany po-

numer staramy się zarówno pod względem me-

gody, przyniesie ze sobą również więcej czasu na

rytorycznym, jak i czysto technicznym, wydawni-

lekturę, a ten mam nadzieję, że chociaż w części

czym, oferować naszym czytelnikom coraz więcej.

przeznaczycie na najnowsze wydanie DIVERS24.

Stale się rozwijamy i mam nadzieję, że efekty tych działań będą dostrzegalne z każdym następnym

Cyfra 7 to liczba niezwykła, uważana za mistycz-

numerem.

ną. Tak w kulturze, jak i w matematyce możemy mnożyć przykłady podkreślające jej wyjątkowość,

Na naszych łamach niezmiennie znajdziecie zróż-

którą człowiek dostrzegał od zarania naszej cywi-

nicowaną tematycznie całość. Liczymy, że nie

lizacji. W wielu mitologiach i religiach świata jest

zabraknie elementów, mogących zaspokoić naj-

symbolem całości, dopełnienia, symbolizuje zwią-

bardziej wymagających pośród naszych czytelni-

zek czasu i przestrzeni. Numer 7 naszego cza-

ków.

sopisma również jest wyjątkowy i stanowi nowy Nowości sprzętowe, porady czysto techniczne

początek i otwarcie kolejnego cyklu.

i ciekawa oferta szkoleniowa, doprawione szczypZ DIVERS24 pożegnał się dotychczasowy redak-

tą nurkowych wypraw w bajkowe zakątki naszej

tor naczelny Wojciech Zgoła, pod którego okiem

planety, jak i w głębiny Bałtyku, gdzie czekają za-

dojrzewało poprzednich 6 numerów, oddanych

topione wraki, przyprawiające każdego nurka

do Waszych rąk. Ostateczny wygląd każdego

o szybsze bicie serca. Nie zabraknie też nurkowa-

z nich, to w niemałym stopniu również jego zasłu-

nia w wydaniu zupełnie niezwykłym (tak, jakby

ga i za wysiłek włożony w ich powstanie chciałem

samo nurkowanie niezwykłe nie było), ale o tym

mu z tego miejsca serdecznie podziękować.

wszystkim najlepiej przekonajcie się sami, przewracając kolejne strony.

…

3 Divers24 | nr 7 | (03) 10. 2018

SPIS TREŚCI

SPRZĘT

TECHNIK A

Karabińczyki Xdeep NX Series, Mares Puck

Szpulka w nurkowaniu

Pro +, Szpulki MLINKE, Głowica SeaYa LED

Garmin Descent MKI

ZOOM, Nautica Sur fside

CE dla rebreathera

Bł yskacz

58 70

Szkolenia rescue

ŚRODOWISKO Nurkowanie na Mazurach Operacja MIL AGRO

76 122

WR AKI

PODRÓŻE Safaga

Kierunek Malta

FR ANKEN 116

Kuter „Taunus”

130

4 Divers24 | nr 1 | 3/2017

36 112

PRZYRODA

W YDAWCA Dive Media Sp. z o.o.

Namibijskie uchatki Niezw ykła krew r yb

128

ul. Szafarnia 11/F8, 80-755 Gdańsk, Polska info@divers24.pl

ISSN 0254-4156 REDAKTOR NACZELNY Tomasz Andrukajtis t. andrukajtis@divers24.pl DZIAŁ REKLAMY I MARKETINGU Marcin Pawełczyk +48 606 310 252, m.pawelczyk@divers24.pl PROJEKT GRAFICZNY I SKŁAD Paweł Gełesz Magazyn złożono krojami pisma LATO (Łukasz Dziedzic) MERRIWREATHER (Eben Sorkin) DRUK Pozkal, www.pozkal.pl DYSTRYBUCJA Centra nurkowe w Polsce

CUDZE CHWALICIE SWEGO NIE ZNACIE

PRENUMERATA prenumerata@divers24.pl

Tatrzańskie staw y

Redakcja nie zwraca materiałów nie zamówionych, nie odpowiada za treść ogłoszeń oraz zastrzega sobie prawo do skracania, redagowania, tytułowania nadesłanych tekstów oraz doboru materiałów ilustrujących. Przedruk artykułów i kopiowanie tylko za zgodą Redakcji. Redakcja nie ponosi odpowiedzialności za formę i treść reklam.

Fotografia na okładce: Michał Procajło Miejsce: Morze Bałtyckie, T/S „Franken”

HISTORIA Nurkowie Mar ynarki Wojennej RP Komputer y nurkowe

22 66

www.divers24.pl

PISZĄ DLA NAS

Tomasz Andrukajtis Redaktor naczelny magazynu i portalu Divers24.pl. Zajmuje się pozyskiwaniem i opracowywaniem treści. Pełni również nadzór nad wszystkimi publikacjami. Pierwsze uprawnienia – P1 CMAS, zdobył w 2000 roku. Jest absolwentem dziennikarstwa i komunikacji społecznej. Karierę w branży nurkowej rozpoczął w 2008 roku. W tym czasie zajmował się sprzedażą sprzętu do nurkowań rekreacyjnych i technicznych, a następnie do prac podwodnych i nurkowania zawodowego oraz dla jednostek straży pożarnej, wojska, marynarki i jednostek specjalnych.

Marcin Pawełczyk Marcin rozpoczął swoją przygodę z nurkowaniem w 2010 roku, zdobywając pierwsze szlify jako nurek rekreacyjny. Nowa pasja okazała się być niemal uzależnieniem i w ciągu kolejnych 6 lat, przekształciła się w styl życia. Po zdobyciu kolejnych doświadczeń jako nurek rekreacyjny, Marcin zauroczony przez Bałtyckie wraki przeszedł na ciemną stronę mocy kończąc kurs Adv. Nitrox. Ostatnio wyruszył na podbój jaskiń i rozwija się w tym kierunku. Od 2013 stoi za sterami Divers24 - lidera branży mediów nurkowych.

Mateusz Piechnik Kolekcjoner zegarków, ze szczególnym zamiłowaniem do starych diverów. Z wykształcenia historyk sztuki. Prowadzi kilka grup i stron tematycznych na portalu Facebook. Autor artykułów w języku polskim i angielskim. Współorganizator festiwalu „It’s all about watches”, Łódź 2017. Kiedy nie zajmuje się zegarkami, czas wypełnia mu dobra książka oraz sport.

Tomasz „Wieczny” Wciórka Instruktor nurkowania i pierwszej pomocy DAN w szkole nurkowej Born2Dive, Black Angel Divers. Założyciel grupy nurkowej Black Angel Divers i autor bloga poświęconego szeroko pojętej tematyce nurkowej. Zafascynowany światem nurkowań jaskiniowych i ich odmiennością. Swoją pasją dzieli się ze wszystkimi chętnymi. W wodzie czuje się jak w domu i tylko temperatura wygania go na powierzchnię.

Irena Kosowska-Gilwatowska Instruktor Nurkowania i Pierwszej Pomocy w Szkole Nurkowania Nitrox Divers. Długo szukałam swojego miejsca na ziemi, aby znaleźć je – pod wodą. Nurkuję wszędzie, gdzie się da. Fascynują mnie jaskinie i wraki, ale i buszowanie w litoralu polując z aparatem na ryby dostarcza dużo radości. Woda daje mi spokój i wytchnienie tak potrzebne w naszych dzisiejszych pędzących życiach.

Andrzej Górnicki Nurkuje od 2004 roku. Instruktor nurkowania rekreacyjnego i technicznego. Nurek i instruktor nurkowania na obiegach zamkniętych. Pasjonat nurkowania wrakowego. Od 2015 roku prowadzi centrum nurkowe NauticaVis na wyspie Vis w Chorwacji.

Agata Turowicz Od zawsze związana byłam z morzem. Od dziecka marzyłam żeby zostać biologiem morskim i udało mi się spełnić te marzenia. W zeszłym roku skończyłam studia na kierunku Oceanografia i rozpoczęłam doktorat. Nurkuję już 12 lat i uwielbiam obserwować, podwodne życie z bliska. Współpracuje z Centrum Nurkowym Gdynia Dive i staram się pokazać innym nurkom jak fascynujące są podwodne, bałtyckie stworzenia.

Sylwia Susicka Nurek z zamiłowania, instruktorka SSI (AOWI), divecon instruktor IANTD. Sklep nurkowy divezone.pl, szkoła nurkowania diveschool.pl

7 Divers24 | nr 7 | (03) 10. 2018

PISZĄ DLA NAS

Jarosław Andrukajtis Z wykształcenia historyk i muzealnik. Eksplorację podwodnego świata rozpoczął pod koniec lat 80. XX w. i od tamtej pory nie może przestać. Posiada uprawnienia CMAS P2. Aktywny członek Klubu Płetwonurków „Płetwal” w Giżycku. Z racji zainteresowań, posiada sporą wiedzę o historii nurkowania w Krainie Wielkich Jezior Mazurskich, które nieustannie przeczesuje. Uczestnik badań archeologicznych w wodach Morza Czarnego, prowadzonych w ramach Crimea Project.

dr hab. Mariusz Sapota, prof. UG Oceanograf, specjalista biologii ryb (Instytut Oceanografii Uniwersytetu Gdańskiego), od wielu lat nurkuje, przede wszystkim zawodowo (z dużą przyjemnością), uczestnik wypraw naukowych między innymi antarktycznych.

dr inż. Piotr Dynowski Pracownik naukowo-dydaktyczny Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego w Olsztynie w dyscyplinie naukowej biologia (w specjalności ekologia). Przewodniczacy podkomisji naukowej KDPCMAS, współautor programu specjalizacji Płetwonurek Ekolog w CMAS 1 i 2 stopnia oraz szkoleń instruktorskich. Współoraganizator badawczych wypraw nurkowych. Fotograf, nurkek, arborysta.

Cezary Barszczewski Zawodowo związany jest z Uniwersytetem Warmińsko-Mazurskim w Olsztynie. Umiejętność nurkowania wykorzystuje w pracy. W 2007 roku zaczęła się jego przygoda z nurkowaniem i Akademickim Klubem Płetwonurka „Skorpena”. Istruktor KDP CMAS M2. Członek AKP „Skorpena” w Olsztynie. Organizator wielu akcji o charakterze edukacyjnym i ekologicznym.

Marcin Bramson Nurek z blisko 20 letnim doświadczeniem. Od 2003 roku nurkuje technicznie, z czego 10 ostatnich lat z wykorzystaniem CCR. Zakochany w jaskiniach i wrakach. Nurkowanie jest jego pasją, którą dzięki zamiłowaniu do przekazywania wiedzy, udało mu się połączyć z pracą. Od 2012 prowadzi własną szkołę Deep Adventure specjalizującą się w szkoleniach rebreatherowych. Jest instruktorem rebreatherowym i szkoli na wszystkich poziomach CCR, w ramach których dzieli się z uczestnikami własną wiedzą i doświadczeniem zdobywanym podczas udziału w różnych projektach nurkowych. Wyznawca zasady, że prawdziwy nauczyciel powinien być zawsze najpilniejszym uczniem.

dr inż. Anna Źróbek-Sokolnik Płetwonurek z zamiłowania, pracownik naukowo-dydaktyczny Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego w Olsztynie w dyscyplinie naukowej biologia (specjalność biotechnologia roślin, fizjologia roślin). Współautorka programu specjalizacji Płetwonurek Ekolog w CMAS 1 i 2 stopnia oraz szkoleń instruktorskich. Organizator nurkowań w celach naukowych-badawczych.

Jakub Banasiak Płetwonurek od 2008 roku. Pasjonat Morza Czerwonego i pelagicznych oceanicznych drapieżników. Oddany idei ochrony delfinów, rekinów i wielorybów. Nurkuje głównie tam, gdzie można spotkać te zwierzęta i monitorować poziom ich dobrostanu. Członek Dolphinaria-Free Europe Coalition, wolontariusz Tethys Research Institute oraz Cetacean Research & Rescue Unit, współpracownik Marine Connection. Od 10 lat uczestniczy w badaniach nad dziko żyjącymi populacjami delfinów oraz audytuje delfinaria. Razem z zespołem „NIE! Dla Delfinarium” przeciwdziała trzymaniu delfinów w niewoli i popularyzuje wiedzę na temat delfinoterapii przemilczaną bądź ukrywaną przez ośrodki zarabiające na tej formie animaloterapii.

Piotr Karaś Nurek rebreatherowy z zamiłowania, ze szczególnym upodobaniem do wraków i ich historii, zwłaszcza tych, z II Wojny Światowej. Uwielbiam tajemniczą aurę historycznej tajemniczości kryjącą historę każdego zatopionego statku czy okrętu. Jestem też autorem kilku historycznych artykułów o wrakach Morza Bałtyckiego i Adriatyku, które powstały po przewertowaniu materiałów archiwalnych i osobistym „dotknięciu” każdego wraku.

9 Divers24 | nr 7 | (03) 10. 2018

WIADOMOŚCI

DeepSpot W Polsce powstaje najgłębszy basen na świecie!

Mszczonowie pod Warszawą realnych

Nic więc dziwnego, że w kraju leżącym w sercu

kształtów nabiera marzenie wielu płetwonur-

Europy, z dostępem do wspaniałego morza oraz

ków. Basen zbudowany z myślą o środowisku

nieprzebraną ilość zróżnicowanych akwenów,

nurkowym i freedivingowym, który nie tylko za-

gdzie funkcjonuje niezwykle liczna i prężna spo-

spokoi potrzeby lokalnych nurasów, ale również

łeczność nurkowa, ktoś w końcu postanowił wy-

stanie się atrakcją turystyczną w skali międzyna-

konać ten śmiały krok. Najgłębszy na świecie,

rodowej. Deepspot będzie jaśniejącym punktem

liczący sobie 45 metrów głębokości basen po-

na mapie, gdzie w okolicy próżno szukać podob-

wstanie w Polsce. Stworzony z rozmachem ce-

nych atrakcji. Nie tylko w Polsce, ale i w krajach

chującym przedsięwzięcia, które zapisują się na

sąsiednich. Najbliższe podobne obiekty znaj-

kartach historii, otworzy nowy rozdział w szere-

dują się w Belgii – basen Nemo33, będący pio-

gu dyscyplin związanych z wodą i nurkowaniem.

nierską inwestycją wśród głębokich basenów

nurkowych, czy we Włoszech – Y40, stanowiący

Wprawdzie do finalizacji przedsięwzięcia jeszcze

najnowszy tego typu obiekt oddany do użytku.

daleko, ale nic nie stoi na przeszkodzie, żebyśmy

porozmawiali o szczegółach. Oprócz wspomnia-

Żeby nie było tak kolorowo, to z dziennikarskiego

nych już 45 m głębokości, całość zostanie wypeł-

obowiązku muszę zaznaczyć, iż tytuł najgłębsze-

niona kolosalną wręcz ilością wody. 8000 m³ H2O

go basenu DeepSpot straci najpewniej pod ko-

wypełni DeepSpot po brzegi. Dla tych, którzy

niec 2019 roku, kiedy otwarty zostanie angielski

będą chcieli przejść przez jego zakamarki suchą

kolor Blue Abyss, liczący sobie 50 metrów głębo-

stopą, przewidziano podwodny tunel. Przez je-

kości. Kogo to jednak będzie interesowało, skoro

go przeźroczyste ściany goście będą mogli podzi-

w końcu w centrum Polskie będziemy mieć obiekt

wiać wszystko to, co dzieje się pod wodą. Obiekt

unikalny w skali świata?

ma również posiadać sale konferencyjne i inne pomieszczenia, przez których przeszklone ściany,

Za tym niezwykłym i śmiałym przedsięwzięciem

będzie można zajrzeć pod wodę.

stoi spółka AEROTUNEL, będąca właścicielem tuneli aerodynamicznych funkcjonujących w kra-

Czy basen DeepSpot okaże się sukcesem? Te-

ju pod nazwą FlySpot. Basen DeepSpot ma być

go nie wie nikt, jednak z dużą dozą prawdo-

kolejną niezwykłą atrakcją w ofercie spółki, tym

podobieństwa możemy powiedzieć, że całe

razem skierowaną do miłośników wszelkiej ma-

przedsięwzięcie skazane jest na sukces komer-

ści podwodnych dyscyplin. Obecnie trwają pra-

cyjny. Dlaczego? Wystarczy spojrzeć w prze-

ce budowlane prowadzone przez firmę Keller

szłość, jak wielkim zainteresowanie cieszyły się

Polska, które mają się zakończyć na przełomie

i nadal się cieszą podobne obiekty, których wciąż

sierpnia i września 2019 roku, a na październik

jest zaledwie kilka. DeepSpot tworzony jest z my-

zapowiadane jest oficjalne otwarcie obiektu.

ślą o szkoleniach nurkowych dla amatorów, ale i nurków zaawansowanych. Oprócz nurkowania w sprzęcie, swoje miejsce znajdą tu rów-

…

nież miłośnicy freedivingu. To właśnie dla nich będzie to jedyna tego typu arena w tej części Europy i idealne miejsce do doskonalenia umiejętności oraz rozgrywania zawodów. Nie bez znaczenia pozostaje również fakt, że zapotrzebowanie na podobny obiekt jest spore i od lat słychać nasilające się głosy o potrzebie powstania basenu nurkowego z prawdziwego zdarzenia. Warto dodać, że DeepSpot będzie posiadał niezwykle dogodną lokalizację, co na pewno odegra istotną rolę, zarówno dla odwiedzających z kraju, jak i z zagranicy.

11 Divers24 | nr 7 | (03) 10. 2018

SPRZĘT

Xdeep NX Series Karabińczyki Czasami żyjemy w przekonaniu, że w pewnych tematach wszystko zostało już powiedziane i nic nowego już nie uda się wymyślić. To właśnie wtedy najczęściej pojawia się ktoś, kto ku zaskoczeniu wszystkich wskazuje nowy kierunek, w którym nikt do tej pory nie spoglądał. Przecież nie od dziś wiadomo, że Polak potrafi… Powyższy wstęp idealnie pasuje do nowości, która pojawiła się na rynku akcesoriów nurkowych – karabińczykach produkowanych przez firmę Xdeep. Zestaw dwóch unikalnych i innowacyjnych karabińczyków NX Series jest już dostępny w katalogu producenta, a także u lokalnych dilerów firmy. Projektując nowe karabińczyki NX Series, w Xdeep postawiono sobie za cel maksymalnie łatwą obsługę nawet w bardzo grubych rękawicach i ułatwione ich wpinanie. Cele osiągnięto poprzez całkowicie nowy kształt główki, który daje podparcie palcom podczas otwierania. Ta zmiana w ogromnym stopniu ułatwia otwieranie, bo karabińczyk nie wyślizguje się z dłoni. Zastosowano również odpowiednio duży „spust” o zaokrąglonych krawędziach i kształcie uniemożliwiającym zahaczanie np. poręczówki. Warto zwrócić również uwagę na powiększone otwarcie, które

w nowym karabińczyku ma aż 14 mm. Zaś jednolity przekrój i poprawiony kształt haka, w ogromnym stopniu ułatwia wpinanie w małe otwory (np. w szpulkę). Karabińczyki dostępne są w dwóch wersjach: Dużej, z okrągłym uchem o średnicy i kształcie ułatwiającymi obsługę w grubych rękawicach, przeznaczonej do butli stage/SM Małej, ze zmniejszonym do minimum uchem, która idealnie sprawdzi się jako karabińczyk mocujący drugi stopień automatu.

Cena: 42 PLN www.xdeep.eu

13 Divers24 | nr 7 | (03) 10. 2018

SPRZĘT

Mares Puck Pro + Dobrze znany komputer nurkowy Mares Puck

Układ eksponowanych parametrów pozwala na

Pro, doczekał się aktualizacji części funkcji i popa-

szybkie zorientowanie się w sytuacji i trzymanie

wienia kwestii wizualnych. Jednostka po liftingu

zanurzenia pod pełną kontrolą, w aspekcie głębo-

dostępna jest teraz pod nazwą Mares Puck Pro +.

kości, czasu, prędkości wynurzania i innych klu-

Na pierwszy rzut oka, niewiele uległo zmianie, nie

czowych wskazań.

dajmy się jednak zwieść pozorom. Mares Puck Pro jest łatwy w obsłudze i po menu Komputer dostępny jest na tę chwilę w trzech wa-

poruszamy się za pomocą tylko jednego przycisku.

riantach kolorystycznych: czarnym, czarno-bia-

Jedno kliknięcie przenosi nas do menu główne-

łym, czarnym i niebiesko-czarnym. Należy jednak

go i przeglądamy je, naciskając wspomniany przy-

pamiętać, że przy Puck Pro, paleta dostępnych

cisk. Jeśli chcemy wybrać którąś opcję, musimy po

kolorów, została z czasem powiększona. Na we-

prostu przytrzymać przycisk przez dwie sekun-

wnętrznym pierścieniu dodano opisy, ułatwiają-

dy. Całość jest bardzo czytelna i łatwa do znale-

ce odczytywanie poszczególnych wskazań – mała

zienia. Wadą takiego rozwiązania jest to, że jeżeli

rzecz, a cieszy. Pozostałe elementy zachowano

przeskoczymy interesującą nas opcję, musimy po-

podobnie jak w Puck Pro.

nownie przejść całą listę, gdyż nie możemy cofnąć kursora. Wszystko to jednak kwestia przyzwycza-

Jeżeli chodzi o wyświetlacz, który był jedną z naj-

jenia.

mocniejszych stron poprzedniej wersji, to niewie-

le dało by się tu poprawić. Duży, podświetlany,

Mares wprowadził nowy interfejs Bluetooth, nie-

czytelny niezależnie od warunków i chyba ogółem

stety nie jest on dostępny w zestawie i będziemy

najlepszy wśród komputerów z tej półki cenowej.

musieli go dokupić osobno. W tej półce cenowej

jest to jednak kwestia wybaczalna i należy wykazać się zrozumieniem względem producenta. Zwłaszcza, że nie każdy będzie potrzebował tej funkcji. Puck Pro + może być wykorzystywany w trybie nurkowym, freedivingowym oraz gauge. Nowością jest natomiast tryb pozwalający na stosowanie mieszanek, a także możliwość przełączania gazów pod wodą. Ponadto otrzymujemy zestaw typowych funkcji komputera nurkowego dla początkujących. Logbook pozwala zapisać do 35h nurkowania z częstotliwością próbkowania wynoszącą 5 sekund. Algorytm pozwala na deepstopy i nurkowanie n.p.m.. Bateria jest wymieniana z poziomu użytkownika a jej żywotność to około dwa lata. Cena: ~1000 PLN + 300PLN Interfejs www.oceania.pl

15 Divers24 | nr 7 | (03) 10. 2018

SPRZĘT

Szpulki MLINKE Szpulki mlinke to bardzo ciekawa alternatywa dla

sprzęt możemy wybrać szpulki w kolorze czarnym,

wszystkich, którzy stawiają przede wszystkim na

niebieskim, czerwonym, żółtym lub pomarańczo-

jakość. Wykonane zostały z polimeru - polichlor-

wym.

ku winylu PVC, a na ich niezwykłą wytrzymałość wpływa specjalnie dobrany skład procentowy

Szpulki idealnie nadają się do puszczania boj-

PVC i ilości dodanego plastyfikatora. Dzięki temu

ki deco, czy poręczowania. Tonąca linka pozwo-

udało się otrzymać produkt niezwykle trwały, któ-

li odnaleźć drogę powrotną nawet w przypadku

ry od wprowadzenia na rynek w 2012 roku, nigdy

zerwania, gdyż opadnie i pozostanie widoczna

nie doczekał się choćby jednej reklamacji!

na dnie. Jednak by ją zerwać, naprawdę będziemy musieli się postarać. Linka zbudowana jest bo-

Szpulki dostępne są w dwóch wariantach 30 i 50

wiem z oplotu, który jest spleciony z 8 osobnych

metrów. Dawno już minęły czasy, gdy w nurko-

linek, a każdy składa się z kilkudziesięciu wło-

waniu wszystko było dostępne w szerokiej pale-

sów. Z kolei rdzeń tworzą 4 skręcone ze sobą linki.

cie barw, o ile wybranym przez nas kolorem był

To wszystko przekłada się na wytrzymałość sięga-

czarny. Producenci wszelkiej maści sprzętu idąc

jącą około 30 kg.

za zmieniającymi się trendami, oferują różne warianty kolorystyczne i nie inaczej jest w przypad-

Cena: 18,90 PLN (na 30 m linki);

ku szpulek mlinke. Chcąc spersonalizować nasz

19,90 PLN (na 50 m linki). www.mlinke.eu

17 Divers24 | nr 7 | (03) 10. 2018

SPRZĘT

Głowica SeaYa LED ZOOM Szerokie spektrum możliwości Regulacja kąta skupienia światła w latarce LED? Tak! Teraz to możliwe dzięki nowej głowicy SeaYa LED ZOOM. Występuje ona w dwóch wersjach: ZOOM19 o maksymalnej mocy 19W (2000lm) oraz ZOOM32 o maksymalnej mocy 32W (4000lm). Dzięki zastosowaniu przesuwnego reflektora

Wbudowany w każdą głowicę dotykowy prze-

w głowicach SeaYa LED ZOOM, możemy w spo-

łącznik PIEZO umożliwia 3-stopniową regulację

sób płynny regulować kąt skupienia światła w za-

mocy (100%- 50%- 20%). Zapewnia to dostoso-

kresie od 6° do 35° dla ZOOM19 i od 7° do 35° dla

wanie ilości generowanego światła do panujących

głowicy ZOOM32. W obydwu przypadkach uzu-

pod wodą warunków. Opcjonalnie 3 tryby mocy

pełnieniem skupionej wiązki światła jest stała po-

mogą zostać rozszerzone o dodatkowy tryb OFF

świata 70°.

(100%-50%-20%-OFF),

dając

użytkownikowi

możliwość wyłączenia latarki bezpośrednio z poZaprojektowany specjalnie na potrzeby głowicy

ziomu głowicy.

SeaYa LED ZOOM aluminiowy odbłyśnik, w procesie produkcji poddawany był specjalistycznym

Lampy wyposażone są również w pasywny

obróbkom, dzięki czemu odporny jest na działanie

i aktywny system kontroli temperatury pracy dio-

warunków zewnętrznych.

dy LED, a także sygnalizację końca pracy latarki, w zależności od stopnia naładowania akumulatora. Cena detaliczna: od 4450PLN www.seaya.eu

foto Â© Jakub Koncytowicz 19 Divers24 | nr 7 | (03) 10. 2018

SPRZĘT

Zegarek Nautica Surfside Niezwykle ciekawy model divera, który wyróżnia się niezwykłą solidnością i wysoką jakością wykonania. Nie bez znaczenia jest tu również ciekawe wzornictwo, które przyciąga wzrok i wyróżnia ten model na tle innych zegarków. Jednak jak powszechnie wiadomo, sercem każdego zegarka jest jego mechanizm. Nic więc dziwnego, że twórcy modelu Surfside zadbali, by we wnętrzu divera umieścić wyjątkowo precyzyjny mechanizm kwarcowy. Mówiąc o wzornictwie i względach estetycznych, należy podkreślić wyraźny cyferblat w kolorze niebieskim, z datownikiem umiejscowionym na godzinie trzeciej. Całość z wierzchu wieńczy sprawdzone i dobrze wszystkim znane szkło mineralne, osadzone w stylowej granatowej kopercie. Kontrastujący z całością pasek w białym kolorze, wykonano z lekkiego i wygodnego tworzywa. Jeżeli zaś chodzi o wodoszczelność, to ustalono ją na poziomie 100 m. Z modelem Nautica Surfside można bez obaw wejść do wody, pływać i nurkować bez akwalungu. Ciekawym dodatkiem jest wbudowany głębokościomierz. Cena: ~ 400 PLN

foto © Arkadiusz Srebrnik

www.nauticawatches.com

ZAPROJEKTOWANY DLA DOGŁĘBNIE CIEKAWSKICH.

Divers24 | nr 7 | (03) 10. 2018

Dowรณdca motorรณwki Nurek chor. W. Tomasiewicz wsrรณd nurkow, 1934 22

HISTORIA

Nurkowie Marynarki Wojennej RP 1919–1939 w fotografii Tomasz Andrukajtis ilustracje: Muzeum Nukowania

Żeby wiedzieć kim się jest i dokąd się zmierza, trzeba zdawać sobie sprawę skąd się pochodzi. Te słowa idealnie wpisują się w działania podjęte przez dwójkę wspaniałych ludzi – Karinę Kowalską i Wiesława Wachowskiego, którzy na stulecie polskiej niepodległości, oddają do naszych rąk niezwykły album i unikaną publikację w jednym – „Nurkowie Marynarki Wojennej RP 1919-1939 w Fotografii”. Pozycja unikatowa, wydana w niewielkim nakładzie, ale przede wszystkim przygotowana z wielką starannością, zarówno jeżeli chodzi o dobór treści, materiałów, a także samo wykonanie.

23 Divers24 | nr 7 | (03) 10. 2018

HISTORIA

i jest o czym opowiadać! Zaczynając od nurkowego kalendarium dwudziestolecia międzywojennego, wraz z kolejnymi stronami, będziemy poznawać korzenie, twórców i pionierów nurkowania w niepodległej Rzeczpospolitej. Poznamy fakty, zdarzenia, daty, nazwiska, ale też dzięki olbrzymiej liczbie fotografii, twarze pierwszych polskich nurków. Dowiemy się o szkoleniach, warunkach, specjalizacjach, powstawaniu procedur i wzrastaniu polskiego nurkowania od podstaw. Nurkowie Marynarki Wojennej w przedwojennej Polsce, oprócz zadań wojskowych, realizowanych w ramach odbywanej służby, udzielali się również na innych polach. Wspierali akcje ratownicze, prowadzili prace podwodne przy odbudowie wałów, budowie nabrzeży i falochronów w portach w Gdyni i Władysławowie, a także portów wojennych na Oksywiu i Helu. Na śródlądziu brali aktywny udział w likwidowaniu skutków i zniszczeń niedawno zakończonej wojny. Szczególnie odbudowie mostów na rzekach Prypeć, Niemen czy Na-

Ten album, to prawdziwa perełka wśród publi-

rew. Dla wielu może być to zaskoczeniem, ale już przed wojną, nurkowie brali udział w podwodnych

kacji na temat nurkowania w Polsce. Szczególnie,

pracach archeologicznych na Bałtyku czy w Bisku-

że traktuje o temacie budzącym emocje i roz-

pinie!

palającym wyobraźnię, a tak naprawdę zna-

nym jedynie gronu pasjonatów. Bo co właściwie

Oprócz zdjęć ze szkoleń i codziennej pracy nur-

moglibyśmy powiedzieć, gdyby zapytano nas

ka w służbie Polskiej Marynarki Wojennej, album

o nurkowanie w Polsce, w dwudziestoleciu mię-

jest także pełen zdjęć dokumentów, okładek ga-

dzywojennym? Zapewne większość z nas nie

zet i materiałów prasowych, opisujących szcze-

potrafiła by przywołać nawet jednego faktu, na-

gólnie ważne wydarzenia, w które zaangażowani

zwiska czy historii. Ba! Pewnie sami zastanawiali-

byli pionierzy polskiego nurkowania. Każda foto-

byście się, czy w II Rzeczpospolitej w ogóle jakieś

grafia zawarta na 135 stronach tego wspaniałego

nurkowanie było! A możecie mi wierzyć, że było

albumu, jest opatrzona szczegółowym opisem,

Bosmanmat Igancy Sieja wśród kursantów I-szego kursu nurków, 1922

co w połączeniu daje nam niesamowity zastrzyk

wanie graficzne odpowiedzialny jest natomiast

wiedzy i wyobrażeń, o nurkowaniu przed wybu-

Janusz Pilecki. Album został wydany w twardej

chem II Wojny Światowej.

oprawie i ma wymiary 27×21 cm.

W tym miejscu wypada zwrócić uwagę, że po-

Pierwsza Kadrowa Nurkowa 1919-1939

wstanie opisywanej publikacji nie było by możli-

Przy okazji albumu Nurkowie Marynarki Wojennej

we, gdyby nie ogromna pasja autorów, ale również

RP 1919–1939 w fotografii, nie sposób nie wspo-

wszystkich osób, w tym rodzin nurków, a także in-

mnieć o wspaniałej wystawie, eksponowanej

stytucji, które udostępniły ogrom unikalnych ma-

w różnych muzeach w całym kraju. Pierwsza Ka-

teriałów dokumentujących początki nurkowania

drowa Nurkowa 1919–1939, to wspaniała okazja do

w niepodległej Polsce.

zgłębienia swojej wiedzy o pionierach nurkowania w Polsce i idealne dopełnienie i poszerzenie albu-

Publikacja autorstwa Kariny Kowalskiej i Wie-

mu. Wszystkich zainteresowanych odwiedzeniem

sława Wachowskiego, została wydana przez

wystawy odsyłamy do internetu, gdzie będziecie

Muzeum Nurkowania przy Stowarzyszeniu War-

mogli ustalić, gdzie i kiedy można wystawę odwie-

szawski Klub Płetwonurków. Za projekt i opraco-

dzić.

25 Divers24 | nr 7 | (03) 10. 2018

HISTORIA

Nurek mat Julian Kozowy przygotowuje się do zejścia pod wodę. W czasie wojny zginie na pokładzie ORP Orzeł, Gdynia, Awanport, 1928

Na tym jednak nie koniec. Z dostępnych mi informacji wiem, że w przygotowaniu jest kolejny album dokumentujący historię polskiego nurkowania. Tym razem autorzy zamierzają skupić się na tym, jak sytuacja wyglądała po zakończeniu II Wojny Światowej. Pozostaje nam tylko czekać, by móc ponownie zanurzyć się – tak dla odmiany – w lekturze. Album dostępny jest przez zamówienia mailowe pod adresem: office@muzeumnurkowania.pl oraz w sklepie www.sklep.divers24.pl. Cena: 35PLN + koszty wysyłki

27 Divers24 | nr 7 | (03) 10. 2018

TECHNIK A

Szpulka w nurkowaniu część

Tekst i zdjęcia: Tomasz Wciórka

Na pewno widziałeś na nurkowaniu różnego rodzaju szpulki, czy to połączone z bojką, czy to luźno pakowane do kieszeni przez innych nurków. Być może twoją uwagę zwróciły różnokolorowe linki rozciągające się pod wodą, często właśnie zakończone szpulką. A może zastanawiasz się jak położyć kawałek linki pod wodą? Nurtuje cię, czym się posłużyć, aby zrobić to dobrze i wygodnie? Jak sprawić, aby szpulka stała się twoim przyjacielem. Jeśli do tej pory nie miałeś styczności z tym tematem i zastanawiasz się do czego wykorzystuje się w nurkowaniu właśnie tą część ekwipunku, na co zwrócić uwagę podczas zakupu i przygotowania do nurkowania to ten artykuł jest przeznaczony dla ciebie.

29 Divers24 | nr 7 | (03) 10. 2018

TECHNIK A

Zastosowanie szpulki nurkowej

Zalety szpulki nurkowej

Szpulka jest niezbędnym elementem wyposażenia

Często pada pytanie czy kupić szpulkę nurkową

każdego nurka, nawet tego, będącego na począt-

czy kołowrotek. Szpulka nurkowa, w porównaniu

ku swojej drogi nurkowej. Jest to element sprzę-

z kołowrotkiem, jest dużo mniejsza. Dzięki temu

tu, który w połączeniu z bojką nurkową znacząco

bez problemu mieści się w kieszeni suchego ska-

podnosi bezpieczeństwo nurkowania. Dzięki bojce

fandra lub specjalnych kieszeniach jacketu razem

m.in. oznaczysz pozycję swojego wynurzenia, in-

z bojką. Niewielka waga niezależnie od materia-

formując innych użytkowników akwenu o tym, że

łu wykonania sprawia, że możemy ze sobą zabrać

pod wodą w tym miejscu znajduje się nurek i zmie-

kilka sztuk w podróż na drugi koniec świata. Szpul-

rza ku powierzchni. Linka rozciągnięta między boj-

ka nie posiada żadnych ruchomych elementów

ką, która znajduje się już na powierzchni a szpulką

w przeciwieństwie do kołowrotka gdzie mamy

trzymaną w ręku stanowi również referencje dla

wystające miejsca takie jak rączka, śruby, hamu-

twojego zespołu. Ułatwia to prowadzenie wy-

lec itp. Dzięki temu, nie ryzykujemy zacięcia czy

nurzenia w sposób kontrolowany i bezpieczny.

zaplątania wysnuwającej się linki, w trakcie prze-

Oczywiście możliwości zastosowanie szpulek jest

mieszczania się bojki w stronę powierzchni. Takie

znacznie więcej i wraz ze wzrostem doświadczenia

zdarzenie mogłoby poskutkować niekontrolowa-

będziesz się uczył nowych sposobów jej wykorzy-

nym wynurzeniem. W prostocie tkwi siła, więc na-

stania. W drugiej części artykułu, która opublikuję

wet niezbyt czule traktowana szpulka nie popsuje

niebawem, znajdziesz więcej informacji na ten te-

się w krytycznym momencie i nie zatnie. Zdoby-

mat.

cie doświadczenia w posługiwaniu się szpulką jest

nieodzowne jeśli chcesz w przyszłości wykony-

Kupujemy pierwszą szpulkę

wać bardziej złożone zadania pod wodą, do któ-

Ceny szpulek mogą być bardzo zróżnicowane,

rych lepiej sprawdzi się kołowrotek. Zacznij więc

w zależności od materiału wykonania, wielkości

od zakupu szpulki oraz oswajania się z jej użytko-

oraz producenta. Najprostsze modele można ku-

waniem.

pić już za 30–40 zł, droższe to nawet wydatek 250 zł. Materiały jakie możemy spotkać to róż-

Budowa szpulki nurkowej

ne rodzaje plastiku czy derlin. Na rynku znajdzie-

Szpulka nurkowa nie jest skomplikowanym urzą-

my również szpulki aluminiowe oraz wykonane

dzeniem. Składa się z pierścienia centralnego, oraz

z innych bardziej egzotycznych materiałów.

dwóch „skrzydełek” z nawierconymi otworami.

Otwory powinny być nawiercone jak najbliżej krawędzi szpulki, co umożliwi nawinięcie większej ilości linki przy mniejszym gabarycie samej szpulki, nie utrudniając jednocześnie wpinania karabinka zwanego doublenderem. Służy on do stabilizacji linki i zabezpiecza ja przed niekontrolowanym odwinięciem. Jest też nieodzownym elementem ze-

W związku z tym, że będzie to twoja pierwsza szpulka, wybierz najprostszy model, mieszczący do 40 m linki, która powinna być tonąca. Dzięki temu nie ma ryzyka zaplątania się w pływającą luźno linkę, która zawsze opadnie na dno, np. w przypadku zerwania.

stawu.

31 Divers24 | nr 7 | (03) 10. 2018

TECHNIK A

Nie zapomnij też o doublenderze, który będzie ko-

niesz ze szpulką w ręku, opadającą na głowę lin-

nieczny podczas użytkowania szpulki.

ką oraz bojką na powierzchni, z którą nie jesteś już

połączony. To niezbyt komfortowa oraz dosyć nie-

Przygotowanie szpulki do nurkowania

bezpieczna sytuacja.

Pierwszą czynnością jaką powinieneś wykonać po otrzymaniu pachnącej świeżością szpulki jest roz-

nawiniesz właściwą ilość linki. Zwróć uwagę

winięcie całej linki. Należy to zrobić z 3 powodów:

na fakt, jak ciasno maszyna nawinęła linkę na na-

szą szpulkę, prawie do samego rantu. Wygląda to

upewnisz się, że linka jest w sposób trwały zamo-

bardzo ładnie, ale jest kompletnie niepraktycz-

cowana do korpusu szpulki. Najlepszym sposobem

ne. Ręczne nawinięcie linki w ten sposób np. pod-

mocowania jest węzeł stosowany w kołowrotkach

czas wynurzenia nie jest możliwe, szczególnie

wędkarskich, taki jak na poniższym zdjęciu:

w grubych rękawicach, może się więc okazać, że nie jesteś w stanie nawinąć całej linki na

sprawdzisz ciągłość linki – może się zdarzyć, że

szpulkę. Dodatkowo, pod wpływem wody, lin-

linka jest przerwana w połowie lub ma wady pro-

ka zwiększa swoją objętość, może to skutecz-

dukcyjne. Pozostawienie takiego stanu rzeczy

nie zablokować swobodne jej odwijanie w trakcie

spowoduje, że podczas np. strzelania bojki zosta-

strzelania bojki i spowodować ich wspólny lot na

powierzchnię. Linkę warto nawijać zatem na mo-

Operowanie szpulką

kro, przez umieszczenie jej w wiadrze z wodą.

Rozwijanie oraz zwijanie linki warto poćwiczyć na

Dzięki temu prostemu trickowi ilość linki będzie

sucho w rękawicach w jakich nurkujesz. Dzięki te-

odpowiednia. Na szpulce pozostaw tyle miejsca,

mu nabierzesz pewności chwytu oraz prawidło-

aby swobodnie wpiąć karabinek stabilizujący.

wych nawyków. Szpulkę chwytamy przy pomocy

kciuka i palca wskazującego jednej ręki. Podczas

Drugim równie ważnym elementem przygoto-

rozwijania palcami trzymamy za krawędź pierście-

wania szpulki jest zakończenie jej pętelką, która

nia centralnego. Nie wkładamy palców do wnętrza

będzie ułatwiała operowanie szpulką pod wodą

gdyż obracająca się szpulka może zakleszczyć rę-

w mokrych rękawicach. Dzięki takiej pętelce

kawice. Skutkiem tego może być niekontrolowane

oczko nie będzie się sklejać. Na zdjęciu poniżej

wynurzenie w przypadku strzelania bojki lub wy-

zaprezentowałem sposób jej wykonani. Ostatnią

rwanie szpulki z twojej ręki.

czynnością jest personalizacja szpulki. Dzięki temu zawsze będziesz wiedział, która szpulka jest two-

Po takim przygotowaniu możesz swobodnie za-

ja. Wygodnym sposobem na bezproblemowe ukła-

cząć podwodne zabawy ze szpulką. Warto ćwiczyć

danie szpulki w kieszeni jest zaplecenie karabinka

rozwijanie, zwijanie oraz oczywiście strzelanie

przez samą linkę.

bojki na każdym nurkowaniu. Opanowanie tych

33 Divers24 | nr 7 | (03) 10. 2018

TECHNIK A

umiejętności znacząco wpłynie na bezpieczeń-

zarówno zastosowania szpulek w bardziej zaawan-

stwo zarówno twojego nurkowania jak i twoich

sowanych nurkowaniach. Przybliżę również wię-

partnerów.

cej szczegółów na temat materiału wykonania

i budowy poszczególnych modeli szpulek.

Podsumowanie W części pierwszej artykułu poświęconego szpulkom poruszyłem tylko podstawowe zagadnienia związane z tym elementem sprzętu nurkowego. Jeśli artykuł cię zainteresował to jego rozwinięcie znajdziesz w części 2, w której dokonam przeglądu szpulkowego rynku oraz znacznie poszerzę temat

…

skafandry | ocieplacze | akcesoria

www.nogravityworld.com Divers24 | nr 7 | (03) 10. 2018

WR AKI

FRANKEN w r a k nie z w y kły i nie z w y k le nieb e zpiec zn y!

Małgorzata Kosowska foto: Michał Procajło, Sławomir Paćko, Krystian Bielatowicz, Michał Czermiński

W czasie II wojny światowej tankowiec Franken dostarczał paliwo niemieckim okrętom walczącym w rejonie Zatoki Gdańskiej. W wyniku radzieckiego bombardowania poszedł na dno, jednak w tym wypadku zwycięstwo było chwilowe. Wraz ze statkiem zatonęło bowiem blisko 3 miliony litrów paliwa. Jeżeli jego pozostałości przedostaną się do wód Bałtyku, Polskę czeka katastrofa ekologiczna i ekonomiczna na nieznaną dotąd skalę.

37 Divers24 | nr 7 | (03) 10. 2018

WR AKI

Chociaż Franken to jeden z wielu zatopionych

gim Targu w Gdańsku. Istnieje niemal pewność,

statków w polskiej strefie Bałtyku (według ba-

że w momencie zatonięcia Frankena w jego zbior-

dań znajduje się tam około 20 tysięcy zidentyfi-

nikach było około 2 700 ton paliwa, nie licząc pa-

kowanych obiektów podwodnych, z czego 300 to

liwa okrętowego jakie było mu potrzebne do

zidentyfikowane wraki), to jest on bez wątpienia

pływania (ok. 300 ton). Wartości te są dobrze

jednym z największych i potencjalnie najbardziej

udokumentowane. Na podstawie badań przepro-

niebezpiecznym. Wszystko przez ogromny ładu-

wadzonych na wraku szacujemy, że około 40%

nek paliwa znajdujący się na jego pokładzie. O tym,

wszystkich zbiorników jest nadal szczelna i może

ile mógł pomieścić ten tankowiec niech świadczy

zawierać nawet do 1,5 miliona litrów różnych ro-

fakt, że po jego zatopieniu 8 kwietnia 1945 roku,

dzajów paliw. A sam stan zbiorników na skutek po-

wszystkie niemieckie pancerniki i krążowniki zo-

stępującej korozji jest coraz gorszy – pytanie które

stały odesłane z Zatoki Gdańskiej na Zachodni

zadajemy to nie czy wyciek nastąpi, ale kiedy?

Bałtyk. Powodem była obawa dowództwa przed

możliwym brakiem paliwa na statkach. Wrażenie

Przedsmak tego, co może zgotować bałtyc-

robi także wielkość zatopionej jednostki. Mierzący

kiemu ekosystemowi wrak tankowca mieliśmy

179 metrów statek ledwo zmieściłby się na Dłu-

w 2009 roku przy okazji odkrycia wycieku pali-

39 Divers24 | nr 7 | (03) 10. 2018

WR AKI

wa z wraku statku Stuttgart także zatopionego

Tragedii można jeszcze zapobiec, jednak jest na

w czasie II Wojny Światowej. Jak pokazują bada-

to coraz mniej czasu. By powstrzymać tę i podob-

nia prowadzone w latach 2009–2015 wyciek ten

ne katastrofy ekologiczne Fundacja MARE wraz

spowodował na Bałtyku lokalną katastrofę eko-

z Instytutem Morskim w Gdańsku wdrożyły pro-

logiczną. Naukowcy wykazali, że na skażonym

jekt mający zredukować negatywny wpływ wy-

obszarze śmiertelność organizmów wodnych wy-

cieków paliwa z wraku Frankena. W jego ramach

niosła 100%, a strefa skażenia w przeciągu pięciu

przeprowadzono kilkudniową ekspedycję badaw-

lat od momentu wycieku powiększyła się 15 krot-

czą wraku, w której udział wziął statek badawczy

nie i wynosi obecnie ok. 415 tysięcy metrów kwa-

Instytutu Morskiego– r/v IMOR oraz m/y Litoral

dratowych. Takie skutki miał wyciek „zaledwie”

z bałtyckiej bazy nurkowej z 5 nurkami na pokła-

około 300 ton paliwa, które statek miał w zbiorni-

dzie.

kach na swój własny użytek. Była to pierwsza i jednocześnie największa o jakiej Już te dane budzą grozę, jednak wciąż są zaledwie

słyszałem operacja badania wraku w Polsce pod

ułamkiem tego, co może nas spotkać w wyniku po-

kątem zebrania informacji niezbędnych do oszaco-

dobnego scenariusza z udziałem Frankena, gdzie

wania skali zagrożenia środowiskowego i podjęcia

ilość zalegającego paliwa jest nieporównywalnie

realnych działań zmierzających do oczyszczenia

większa. Do tego w porównaniu do paliwa ze Stut-

wraku i tym samym zapobieżenia katastrofie eko-

tgarta, w przypadku tankowca Franken mamy tu

logicznej - twierdzi dr inż. Benedykt Hac z Instytu-

do czynienia najprawdopodobniej także z tzw. pa-

tu Morskiego w Gdańsku.

liwem lekkim, które „pływa”. Zatem nie tylko dno jest w niebezpieczeństwie, ale cały akwen Zatoki

Niestety jej wyniki nie są zbyt optymistyczne.

Gdańskiej wraz z plażami.

W wyniku przeprowadzonej operacji ustalono, że około 40% objętości zbiorników paliwowych jest

Co więcej, Franken znajduje się w pobliżu licz-

szczelnie zamkniętych, potencjalnie mogą one

nych obszarów Natura 2000, rezerwatów przyro-

nadal zawierać około 1200 ton paliwa (z 2700

dy i kolonii chronionych fok szarych. W przypadku

w chwili zatonięcia). Stan wraku podlega drama-

spełnienia się tego czarnego scenariusza i nastą-

tycznym zmianom, wykryte uszkodzenia kadłu-

pienia niekontrolowanego wycieku do wód Zatoki,

ba wskazują na niebezpieczeństwo zawalenia się

może dojść do zanikania wyżej wymienionych cen-

wraku pod własnym ciężarem, a rozległe pęknię-

nych siedlisk oraz zmniejszenia liczebności gatun-

cie kadłuba wraz z niekorzystnym rozkładem cię-

ków chronionych. Wyciek paliwa może oznaczać

żarów w słabo podpartej części dziobowej, mogą

także katastrofę ekonomiczną dla lokalnych hote-

spowodować przewrócenie się dziobowej nad-

larzy i restauratorów oraz innych przedsiębiorców

budówki, a to z kolei rozszczelnienie zbiorników.

utrzymujących się z turystyki.

Efekt - rozlew paliwa.

41 Divers24 | nr 7 | (03) 10. 2018

WR AKI

43 Divers24 | nr 7 | (03) 10. 2018

WR AKI

Ponadto pobrane próby gruntu wskazują na rozle-

Postępująca korozja sprawia, że stal pokrywają-

gły wyciek paliwa ciężkiego w najbliższym sąsiedz-

ca kadłub i wnętrze statku robi się coraz cieńsza.

twie wraku. Rozmieszczenie skażonego gruntu

Rocznie – wskutek korozji stali - ubywa od 0,06

w polu bliskim (i niskie skażenie w polu dalekim)

do 0,14 mm stali z kadłuba wraku. Przy założeniu,

wskazują, że ostatni poważny wyciek paliwa cięż-

że na Frankenie jest to 0,1 mm (wartość typowa

kiego nastąpił długo po zatonięciu, w okresie gdy

dla tego obszaru Morza Bałtyckiego), po upływie

wokół wraku prądy wyżłobiły już wgłębienie,

73 lat zalegania na dnie ubyło już ok. 7 mm stali.

w którym zgromadziło się wylane paliwo. Naj-

Biorąc pod uwagę to ile wrak przebywa pod wo-

prawdopodobniej, sądząc po stanie uwodnienia

dą i jego obecne ułożenie, prawdopodobieństwo,

paliwa wydobytego z dna, nastąpiło to kilkadzie-

że wkrótce zawali się pod własnym ciężarem jest

siąt lat temu. Stan środowiska morskiego wo-

ogromne.

kół tankowca wskazuje na duże spustoszenie w ekosystemie. Jak podkreślają naukowcy tak za-

Efektem tego będzie niekontrolowany wyciek

nieczyszczonych próbek nie badali od czasów

paliw, oleju i innych trujących substancji. Nie są

Stuttgarta.

znane wszystkie możliwe scenariusze takiego rozlewu. Wiadomo jednak, że tankowiec znajduje się

Dla przykładu, wartości WWA (wielopierścienio-

w rejonie, który jest bardzo wrażliwy na skażenia,

wych węglowodorów aromatycznych, z których

a układ tamtejszych prądów najprawdopodobniej

wiele ma potwierdzone właściwości rakotwór-

spowoduje skierowanie rozlewu w stronę plaż le-

cze) są 225 i 100 razy większe od maksymalnie

żących w odległości od 10 do 25 km od miejsca za-

dopuszczalnych norm. Podobnie sytuacja wyglą-

legania statku. Położenie tankowca każe sądzić,

da w przypadku węgla organicznego, gdzie tak-

że może dojść do bardzo intensywnego skażenia

że stwierdzono ponad stukrotne przekroczenie

całego obszaru Zatoki Gdańskiej ze szczególnym

oczekiwanych wartości. Nie lepiej sprawa wy-

uwzględnieniem brzegu od Piasków do Portu Hel.

gląda w przypadku fenoli i węglowodorów ropo-

Będzie to nie tylko tragedia dla bałtyckiego eko-

pochodnych, gdzie normy zostały przekroczone

systemu, lecz także dla całej gospodarki opartej na

setki razy. Jak podkreśla doktor Hac wokół wra-

turystyce. Skażona woda i zamknięte plaże ozna-

ku z pewnością znajdują się jeszcze bardziej zanie-

czają utratę dochodu dla tysięcy mieszkańców

czyszczone miejsca. Przypomnijmy, że wszystko

nadmorskich miejscowości.

to dzieje się w momencie, gdy większość zbiorników z paliwem jest nadal szczelna. Trudno wyobra-

W trosce o los Bałtyku i przyszłych pokoleń,

zić sobie, co nastąpi po ich uszkodzeniu i wycieku

Fundacje MARE wraz z Instytutem Morskim

toksycznych substancji. A ten jest coraz bliżej, bo

w Gdańsku nie ustaje w wysiłkach, by dokład-

Franken jest w coraz gorszym stanie.

nie zbadać i oczyścić Frankena. Po ostatnich

45 Divers24 | nr 7 | (03) 10. 2018

WR AKI

badaniach wraku szacuje się, że na pokładzie tan-

sowanie problemem władz i zyskanie zaintere-

kowca wciąż może znajdować się około 1,5 mi-

sowania i poparcia opinii publicznej. Dlatego też

liona litrów paliwa. Głównym celem projektu jest

fundacja zbiera podpisy pod apelem o sfinanso-

zmniejszenie prawdopodobieństwa wystąpienia ka-

wanie oczyszczania wraku na stronie internetowej

tastrofy ekologicznej w Zatoce Gdańskiej na sku-

www.fundacjamare.pl.

tek niekontrolowanego wycieku tego paliwa z wraku tankowca Franken – mówi Olga Sarna z Funda-

Pamiętajmy, że koszty związane z oczyszczeniem

cji MARE. W wyniku przeprowadzonej ekspedy-

wraku to zaledwie ułamek tego, ile kosztować bę-

cji badawczej powstanie plan oczyszczenia dla

dzie usuwanie skutków ogromnej katastrofy eko-

Frankena. Dodatkowo projekt ma też charakter

logicznej. Wspólnie możemy uratować Bałtyk

pilotażowy – oprócz planu oczyszczania Franke-

i powstrzymać wyciek ropy. W innym wypad-

na stworzona zostanie także ogólna metodologia

ku już wkrótce wakacje nad polskim morzem mo-

oczyszczania wraków do zastosowania na in-

gą odejść do przeszłości, a kolejne pokolenia będą

nych wrakach Bałtyku. Metodologia stworzona

znać je jedynie z opowieści.

zostanie przy współpracy z międzynarodowym …

gronem naukowców i przedstawiać będzie różne techniki i zalecenia dotyczące ich stosowania w odpowiednich przypadkach w zależności od specyfiki wraku. Następnie metodologia zostanie udostępniona wszystkim zainteresowanym stronom, w szczególności instytucjom rządowym odpowiedzialnym za obszary morskie. Przygotowana metodologia postępowania w przypadku wykrycia niebezpiecznego wraku będzie mogła wejść w skład systemu wspomagania podejmowania decyzji w sytuacji zagrożenia zanieczyszczenia środowiska. Znacząco poprawi trafność i jakość decyzji podejmowanych przez administrację morską i służby odpowiedzialne za jakość środowiska. Celem głównym projektu Fundacji MARE jest pozyskanie finansowania na oczyszczenie wraku

i wypompowanie zalegającego paliwa. Cały pro-

Ratuj Bałtyk.

ces, chociaż niezbędny, wymaga dużych nakładów

Podpisz apel na stronie

finansowych. Dlatego tak ważne jest zaintere-

www. fundacjamare.pl

47 Divers24 | nr 7 | (03) 10. 2018

TECHNIK A

Stare (Nie) dobre małżeństwo Zeg a r ek … Ko m p u t er … S m a r t watch … G a r m i n D e s c e n t MKI Andrzej Górnicki foto: Marcin Pawełczyk, Arkadiusz Srebrnik

Dzięki uprzejmości GARMIN Polska, przez ponad 4 miesiące miałem przyjemność intensywnie testować i używać pierwszego na rynku smartwatcha z funkcjami komputera nurkowego. Pierwszy raz usłyszałem o GARMIN DESCENT MK1 jeszcze w 2017 roku. Produkt zapowiadał się bardzo ciekawie, ale jak wielu moich nurkujących kolegów, uważałem że, nie da się dobrze połączyć zegarka i rozsądnego komputera nurkowego. Dotychczasowe urządzenia, z którymi miałem do czynienia, były delikatnie mówiąc, nie najszczęśliwszym kompromisem takiego mariażu. Urządzenia te, albo były wyjątkowo słabymi komputerami nurkowymi, lub w kilku przypadkach, całkiem rozsądnymi komputerami, ale z zegarkiem, poza funkcją wyświetlania godziny, nie miały wiele wspólnego.

49 Divers24 | nr 7 | (03) 10. 2018

TECHNIK A

Jako komputery nurkowe, zazwyczaj ich funk-

czujnik głębokości, Bluetooth, Wi-fi, możliwość

cje były bardzo ograniczone, do nurkowań re-

łączenia się z urządzeniami zewnętrznymi za po-

kreacyjnych, bez dekompresyjnych, w wodach

mocą ANT+ oraz Bluetooth Smart. Na pokładzie

ciepłych i o wysokiej przejrzystości. Te o lepszych

znalazło się wszystko to co w urządzeniach serii

parametrach i zaawansowanych funkcjach nur-

GARMIN Fenix 5 oraz dużo więcej. Dodatkowo

kowych, wyposażone w niewielkie monochroma-

wzbogacono go o funkcje nurkowe, w sposób nie

tyczne wyświetlacze o niskiej rozdzielczości, są

spotykany do tej pory w żadnym zegarku ani smar-

mało czytelne a obsługa nie intuicyjna. W środowi-

twatchu. Trzydziesto-milimetrowy wyświetlacz

sku nurkowym panuje opinia że, albo zegarek, albo

komputer nurkowy, a połączenie tych funkcji wią-

240×240 pikseli w technologi MIP zapewnia czy-

że się z poważnymi kompromisami.

telny i jasny obraz, zarówno w jasnym słońcu jak

szafirowym

szkłem

oraz

rozdzielczością

i mętnej wodzie zatoki Gdańskiej. Urządzenie poW ostatnich latach, dzięki rozwojowi wszech do-

siada wszystkie opcje jakich oczekiwalibyśmy od

stępnych multimediów, internetu i telefonów ko-

sportowego smartwatcha z górnej półki, przezna-

mórkowych, pełniącymi często rolę, osobistych

czonego dla aktywnych użytkowników.

centrów dowodzenia wszechświatem, pojawiły się urządzenia, nazywane smartwatchami – zegar-

Liczne funkcje nawigacji korzystające z ko-

ki inteligentne. Zegarki z funkcjami przenośnych

lorowych map, zarówno morskich jak i lądo-

komputerów, z licznymi czujnikami, oraz pamięcią

wych. Przesyłanie informacji z telefonu za

i możliwością instalowania aplikacji. Wyposażone

pomocą Bluetooth lub Wifi. Informacje o nad-

w kolorowe wyświetlacze o wysokiej rozdzielczo-

chodzących połączeniach telefonicznych i sms,

ści, z możliwością wyświetlania informacji w spo-

informacje z portali takich jak Facebook, komu-

sób czytelny w każdych warunkach.

nikatory czy email. Serwis z licznymi aplikacjami i przydatnymi widgetami (jak na przykład odnale-

Produkty firmy GARMIN od dawna mają swoją

zienie samochodu na parkingu supermarketu, lub

ugruntowaną pozycję na tym rynku. Serie smar-

odszukanie zapodzianego telefonu, informacje do-

twatchy dedykowane do treningów biegowych,

tyczące pływów czy faz księżyca oraz wshodów

biegów terenowych, wycieczek górskich czy ro-

i zachodów). Śledzenie tętna i zachowywanie da-

werowych, sportów wodnych czy nawet sportów

nych na bieżąco, liczenie kroków oraz wysiłku na

szybowcowych i skoków na spadochronie.

podstawie, nie tylko dystansu przebytego za pomocą GPS, ale również zmian wysokości i czujnika

Garmin Descent MK1 to pierwsze zetknięcie tej

tętna. Do tego w połączeniu z aplikacją na smat-

firmy z rynkiem typowo nurkowym. Zegarek zo-

phone, liczne raporty i podsumowania. Nie chcę

stał wyposażony w czujnik tętna, barometr, sys-

się jednak skupiać na funkcjach sportowego inte-

tem GPS i GLONASS, trzy osiowy kompas,

ligentnego zegarka, te pozostawiam specjalistom

i entuzjastom, mnie bardziej interesują funkcje

tem USB). Ładnie wykonana korpus z silikonowym

nurkowe.

paskiem. Wyświetlacz wydawał się mały. W zestawie znajdował się długi pasek, do zastosowań

PIERWSZE WRAŻENIE

nurkowych. Producent przewidział korzystanie

Byłem bardzo sceptycznie nastawiony do De-

z urządzenia ze skafandrami nurkowymi. Pasek do

scent MK1. Jak już wcześniej pisałem, połączenie

nurkowania, jest dostatecznie długi aby korzystać

zegarka i komputera nurkowego nigdy nie by-

z niego w piane lub w suchym skafandrze z gru-

ło zbyt szczęśliwe i w mojej ocenie nie zbyt prak-

bym ocieplaczem. Garmin zastosował system Qu-

tyczne. Po wyjęciu z kartonowego pudełka, moja

ickfit, pozwalający w kilka sekund zmienić pasek

ocena nie poprawiła się. Pudełko kartonowe, na

z krótkiego silikonowego sportowego na przedłu-

wyposażeniu brak ładowarki, a jedynie przystaw-

żony do zastosowań nurkowych. W pudełku, wraz

ka do zegarka (można korzystać z dowolnej z por-

z zestawem dwu silikonowych pasków, jest jeszcze

51 Divers24 | nr 7 | (03) 10. 2018

TECHNIK A

elegancka tytanowa bransoleta, komponująca się

kto na co dzień posługuje się smartphonem lub

z tytanowym korpusem urządzenia. Dzięki, dwóm

komputerem. Producent pozwala na bardzo szcze-

szybkim klik można dokonać przemiany z zegar-

gółową i wielopoziomową konfiguraję zaróno

ka typowo sportowego w stylowy, który z powo-

czujników jak i warstwy aplikacyjnej. Dzięki tamu

dzeniem można założyć do koszuli czy marynarki.

użytkownik ma poczucie lepszego dopasowania

(Setki dostępnych do pobrania z serwisu typów

urządzenia do siebie i swoich potrzeb. Nie jestem

tarczy zegarka, pomogą dostosować jego wygląd

znawcą tematyki zegarków sportowych, ani urzą-

do każdej kreacji.) Jak na sportowy smartwatch,

dzeń typu smartwatch, więc mogę tylko powie-

przekształcenie w styl i szyk jest całkiem proste

dzieć że, funkcjonalność, bardzo pozytywnie mnie

i łatwe.

zaskoczyła.

Zgodnie z zasadą że prawdziwy mężczyzna in-

To co mnie najbardziej interesowało, to przete-

strukcji nie czyta, zacząłem zagłębiać się w menu

stowanie strony nurkowej urządzenia. Jako smar-

urządzenia. Pomimo złożoności wielu systemów

twatch Garmin MK1 zaspokaja potrzeby nawet

i aplikacji, jest ono intuicyjne i opanowanie nawiga-

najbardziej wymagających użytkowników. Czas na

cji i obsługi nie powinno sprawić problemu nikomu,

test przydatności urządzenia jako komputera nur-

kowego. Pośród licznych dyscyplin sportowych,

do tych w trybie głębokościomierza. Czas od za-

które urządzenie wspiera bez potrzeby instalowa-

nurzenia jest jako główna informacja wyświetla-

nia dodatkowych aplikacji, bez trudu odnalazłem

na pod wodą, a po osiągnięciu powierzchni czas od

te związane z nurkowaniem. Dostępne programy

ostatniego wynurzenia. Ma to ułatwić wykonywa-

dla nurkowania są wyświetlane w formie listy.

nie i planowanie kolejnych nurkowań.

Do wyboru mamy następujące:

Polowanie na bezdechu, to program bardzo po-

Tryb Głębokościomierza. informacje wyświe-

dobny do nurkowań na zatrzymanym oddechu, ale

tlane to głębokość i aktualny czas oraz namiar

wszystkie alarmy są w trybie wyciszonym.

kompasowy, prędkość zanurzania i wynurzania, temperatura wody. Komputer po uruchomieniu

Nurkowanie z jedną mieszaniną, program dla ty-

tego tryby pozostanie w nim przez kolejne 24h.

powych nurkowań rekreacyjnych, jednak bez limitu głębokości na poziomie 40 m i czasu bez

Nurkowanie bezdechowe. Tryb nurkowania za-

dekompresyjnego. Z możliwością zdefiniowania

projektowany z myślą o nurkowaniu swobod-

mieszaniny nurkowej (dowolnej), ustawienia kon-

nym. Większość dostępnych informacji podobna

serwatyzmu, (do wyboru są trzy poziomy Słaby,

53 Divers24 | nr 7 | (03) 10. 2018

TECHNIK A

Średni lub Wysoki oraz Własny, pozwalający zdefi-

tru o ile pozostał włączony, oraz informacje spe-

niować własne wartości Gradient Factors)

cyficzne dla danego trybu. Przed rozpoczęciem nurkowania możemy, zapisać pozycję GPS i ozna-

Nurkowanie z mieszankami. To rozbudowana

czyć ją na dostępnej mapie. Po zakończeniu nurko-

wersja poprzedniego menu, z możliwością zdefi-

wania, również zapisywana jest pozycja GPS.

niowania dodatkowych gazów dekompresyjnych i zmiany mieszaniny pod wodą. W obu trybach

Projektanci wzięli pod uwagę, że część nurków,

nurkowych wyświetlane jest wysycenie tkanek ga-

może obsługiwać urządzenie korzystając z gru-

zami obojętnymi, aktualna mieszanina oddecho-

bych rękawic suchego skafandra. Zmiany ko-

wa, czas od zanurzenia, limit NDL oraz głębokości.

lejnych ekranów w trybie nurkowania, zamiast

Spora część informacji wyświetlana na kompute-

naciskając przyciski, można dokonać dwu krotnie

rze podczas różnych programów jest taka sama.

uderzając w wyświetlacz. Podczas nurkowań tech-

Są one jednak inaczej wyświetlane, z naciskiem na

nicznych, sama procedura zmiany gazu jest dosyć

najważniejsze dla danego typu nurkowania. W try-

intuicyjna i obsługa urządzenia nawet w suchych

bie nurkowania, większość funkcji nie nurkowych

rękawicach nie sprawia kłopotów.

urządzenia jest wyłączona i zablokowana. Ma to przede wszystkim zapobiec, zabłądzeniu użyt-

Tryby nurkowania pozwalają na zdefiniowanie

kownika w zawiłych ekranach czy ustawieniach

wielu funkcji i alarmów. Maksymalna głębokość,

w trakcie pobytu pod wodą. Co ciekawe, podczas

czas nurkowania, prędkość zanurzania i wynurza-

nurkowania, możemy cały czas korzystać z nad-

nia. Przedłużenie czasu nurkowania, maksymalna

garstkowego czujnika pulsu. Ma to mały sens, pod-

wartość ciśnienia parcjalnego tlenu, zdefiniowa-

czas nurkowania w piance lub suchym skafandrze,

nie zawartości tlenu w mieszaninie oddechowej

ale w trybie nurkowań na zatrzymanym oddechu,

(od 5% do 100%) odpowiedniej zawartości He-

o ile możemy zapewnić kontakt pulsometru z nad-

lu, dla mieszanin dennych oraz do 5 gazów po-

garstkiem, może dostarczyć przydatnych informa-

dróżnych i dekompresyjnych. Alarmy dotyczące

cji. Jeżeli nurek korzysta z czujnika piersiowego,

przystanku bezpieczeństwa trzy lub pięciominu-

dane zebrane przez taki pulsometr będą dostępne

towego. Zaawansowane opcje pozwalają na wyłą-

dopiero po zakończeniu nurkowania, ponieważ za-

czenie blokady komputera przy złamaniu limitów

równo transmisja Wi-fi jak i Bluetooth nie jest włą-

dekompresyjnych. Dodatkowo można włączyć po-

czona pod wodą.

wiadomienie o osiągniętej planowanej przerwie powierzchniowej.

W trybie nurkowania mamy dostępne kolejne

ekrany zawierające istotne dla nurka informacje,

W zależności od wybranego trybu, pojawiają się

głębokość, czas, namiar kompasu, aktualny czas na

specyficzne informacje dla danego nurkowania,

powierzchni, temperaturę wody, dane z pulsome-

jak wejście w fazę nurkowania dekompresyjne-

Nurkowanie na Malcie i Gozo

Kompleksowe kursy nurkowe Kursy nurkowe (od OWD(rekreacyjne do technicznych)* i techniczne)*

Nurkowania techniczne

(Advanced Nitrox, Full Trimix)

Polskie centrum nurkowe na Malcie

Idealna lokalizacja • Sprzęt najwyższej jakości • Obsługa nurków rekreacyjnych i technicznych rebreaderowych, sidemontowych, trimixowych • Doświadczeni przewodnicy www.diveonmalta.com

Malta Tourism Authority Licence: Dive/100 Divers24 | nr 7 | (03) 10. 2018

*nie robimy kursów podlodowych – sorry, taki mamy klimat…

TECHNIK A

go, odpowiednia sugerowana głębokość dla zmia-

założyli że szafirowe szkło stanowi wystarczającą

ny gazu, wartość PO2 oraz wiele innych. Nurek

ochronę, co u mnie skończyło się, zarysowaniem

jest informowany o nowej informacji za pomo-

ekranu podczas jednego z pierwszych nurkowań.

cą alarmu dźwiękowego, świetlnego oraz wibracji

Nie jest to poważne uszkodzenie, ale łatwo moż-

komputera. Alarmy są na tyle wyraźne, że trudno

na by mu zapobiec. Kolejnym minusem jest brak

je przeoczyć, z drugiej strony nie jest to nachalne,

przenośnego pokrowca czy futerału, odczuwalne

utrudnianie życia użytkownikowi.

szczególnie gdy korzystamy z urządzenia jako zegarka, na co dzień, a od czasu do czasu, zamienia-

Wykonałem z Garminem kilkadziesiąt nurkowań.

my go w komputer nurkowy. Odpowiedni sposób

Kilka naście zanurzeń na zatrzymanym oddechu,

na przechowywanie pozostałych pasków i łado-

ponad 20 nurkowań rekreacyjnych do głębokości

warki był by bardzo praktyczny. Ja zastosowałem,

40m z wykorzystaniem powietrza i nitroxu. Oraz

przenośne opakowanie, konkurencyjnego produk-

ponad 40 nurkowań dekompresyjnych do maksy-

tu...wcześniej jednak, zgubiłem jeden z pasków. Ze

malnej głębokości 70 metrów, z wykorzystaniem

strony technicznej, nie dosyt stanowi ograniczona

mieszanin trimiksowych i gazów dekompresyj-

funkcjonalność WiFi. Komunikacja z urządzeniem

nych. Moje testy jako komputera nurkowego wy-

tylko za pomocą oprogramowania Connect IQ,

padły pomyślnie, byłem zaskoczony jak czytelny

które z kolei działa tylko na systemach Windows

i wyraźny jest wyświetlacz, a wysoka rozdziel-

oraz Mac. Nie ma też możliwości eksportu lub im-

czość zapewnia czytelność ekranu. Funkcje kom-

portu logów nurkowych z innych systemów.

putera nurkowego są dopracowane, Garmin

odrobił pracę domową. MK1 jako komputer re-

Descent MKI to bardzo poważny smartwatch

kreacyjny czy do nurkowań technicznych speł-

i w pełnoprawny komputer nurkowy. Jako smar-

nia moje wymagania. Zarówno jako backup czy

twatch do pomiaru aktywności sportowych i co-

jako podstawowe urządzenie pomiarowe. Szuka-

dziennych zadań, po kilku tygodniach stał się dla

ją dziury w całym, można zarzucić, brak możliwo-

mnie niezwykle wygodnym i przydatnym narzę-

ści dodania mieszanin gazowych pod wodą, czy

dziem. Obawa związana z przydatnością do nur-

nurkowania ze stałym PO2, ale przydatność tych

kowania, jakość wyświetlacza, nie stanowiła

funkcji szczególnie w urządzeniu w formie zegar-

przeszkody podczas nurkowań w różnych warun-

ka, jest dyskusyjna.

kach.

Zdecydowanym niedopatrzeniem w kompute-

Trzydziestomilimetrowy kolorowy wyświetlacz

rze MK1 jest brak ochrony ekranu od fizycznych

o wysokiej rozdzielczości i kontraście pozwa-

uszkodzeń, czy to w formie odpowiedniej foli lub

la na czytelne wyświetlenia potrzebnych w trak-

zewnętrznej osłony którą można by stosować

cie nurkowania informacji. Komputer trimiksowy,

w trakcie nurkowań. Prawdopodobnie projektanci

pozwala na dużą swobodę konfiguracji, oferując

wiele ułatwień, nie narzucając jednak użytkowni-

gdybyśmy przegapili wcześniej konieczność nała-

kowi ‘jedynie słusznych’ rozwiązań, co często by-

dowania. System szybkiej zmiany pasków jest wy-

ło spotykane w produktach konkurencyjnych.

godny i mimo moich usilnych prób nie psuje się.

Bateria w trybie zegarka/smartwatcha przy wykorzystaniu urządzenia do pomiaru i rejestracji

Moje osobiste doświadczenia i testy przekonały

aktywności sportowych z wykorzystaniem GPS,

mnie do zmiany zdania. Możliwe jest połączenie

wystarcza na 4 dni. Korzystanie z Komputera nur-

komputera nurkowego z nowoczesnym smartwat-

kowego i smartwatcha, w trybie mieszanym, przy

chem. I to połączenia udanego. Dzięki temu już

aktywnym wykonywaniu nurkowań 2–3 dzien-

stare małżeństwo, stało się dobrym małżeń-

nie, oraz korzystaniu z GPS to 3 dni. Dostarczona

stwem.

ładowarka, pozwala naładować urządzenie z 1% do 20% w ciągu półgodziny, co jest wystarczające na wykonanie dwóch nurkowań rekreacyjnych,

…

57 Divers24 | nr 7 | (03) 10. 2018

TECHNIK A

dla rebreathera. Czyli co ja z tego mam? Tekst i zdjęcia: Marcin Bramson

Rebreathery stają się coraz bardziej popularne. I nie chodzi tylko o liczbę użytkowników, ale również ilość dostępnych modeli oraz instruktorów szkolących na danych jednostkach. Jak to na konkurencyjnym rynku zwykle bywa i tu padają różne argumenty, mające przekonać do wyboru konkretnej jednostki. Jednym ze sztandarowych jest „legendarne” CE. Przyjrzyjmy się więc bliżej temu tajemniczemu oznaczeniu. Wbrew pozorom nie chodzi tu o produkty z popularnego sklepu internetowego AliExpress, sygnowane znakiem China Export, tylko o coś, co w języku Napoleona zapisujemy Conformite Eurpeenne, a po przekładzie na nasz język ojczysty, oznacza zgodność europejską. O co chodzi z tą zgodnością europejską? Umieszczenie znaku CE na danym wyrobie, jest deklaracją producenta, że produkt spełnia wymagania wszystkich odnoszących się do niego dyrektyw tzw. „Nowego Podejścia” Unii Europejskiej.

Dyrektywy te dotyczą zagadnień związanych

rebreatherów, stosowanych podczas nurkowania

z bezpieczeństwem użytkowania, ochroną zdro-

i zapewniające minimalny poziom bezpieczeń-

wia i środowiska, określają zagrożenia, które pro-

stwa ich działania. Tu pojawia się kolejne słowo-za-

ducent powinien wykryć i wyeliminować. W wielu

gadka, czyli „minimalne”. Określenie te może mieć

przypadkach (zależy od rodzaju wyrobu) procedu-

znaczenie pozytywne jak i negatywne. Chciałbym

ra oceny zgodności wymaga udziału tzw. jednost-

w wielkim skrócie pokazać, jak wykorzystać „te mi-

ki notyfikowanej. Jest to organizacja wyznaczona

nimalne” wymagania, do własnych potrzeb oce-

przez władze krajowe do wykonywania zadań wy-

ny różnych rebreatherów. Artykuł ten nie ma być

nikających z dyrektyw. Producent ma swobodę

pracą naukową o badaniach na potrzeby CE, ani

wyboru jednostki z całego obszaru UE. Tak się

tym bardziej szczegółowym opisem całego proce-

akurat składa, że rebreathery należą do tej gru-

su weryfikacji zgodności z normą. Celem jest przy-

py wyrobów, które wymagają udziału takiej wyżej

bliżenie tego zagadnienia i pokazanie drogi, w jaki

wymienionej.

sposób można to wykorzystać dla siebie. Zwłaszcza stojąc przed decyzją o rozpoczęciu przygody

Pod tajemniczym numerem EN 14143:2013

z rebreatherami.

i pod nazwą „sprzęt do oddychania – autonomiczne aparaty do nurkowania z obiegiem zamknię-

Bez względu na to, jak podejdziemy do tych „mi-

tym”, określono minimalne wymagania dotyczące

nimów”, to wymagań wobec producentów rebre-

59 Divers24 | nr 7 | (03) 10. 2018

TECHNIK A

atherów jest sporo. I jak to w ustawodawstwie

miały znaczenia. Jak taki test wygląda? Bardzo

unijnym często bywa, jedne mają więcej sen-

prosto: kompletną jednostkę wkłada się do komo-

su, inne mniej. A jeszcze inne mogą się wyda-

ry pieca i podgrzewa do temperatury +70°C przez

wać całkiem tego sensu pozbawione, jak już

okres nie krótszy niż 3 godziny. Po wyjęciu i dopro-

kultowe rozporządzenie KE nr 2257/94, usta-

wadzeniu do temperatury otoczenia, sprawdza

nawiające normy jakości bananów, znane ja-

się, czy urządzenie działa prawidłowo. Identycz-

ko „rozporządzenie o krzywiźnie bananów”. Tak

ną procedurę powtarza się w komorze chłodniczej

czy inaczej, wszystko to jest po to, aby przecięt-

w temperaturze -30°C.

ny obywatel UE niekoniecznie musiał być fachowcem od bananów, w sensie od rebreatherów i nie

Dzięki temu śmiało możemy z takim rebrerathe-

musiał liczyć na uczciwość sprzedawcy, że ofero-

rem pojechać zimą na nurkowanie, zostawić go na

wany przez niego produkt nie jest tworem szaleń-

noc w nieogrzewanym samochodzie (praktycz-

ca, a jednak przemyślaną konstrukcją spełniającą

nie bez względu na panujące warunki pogodowe)

przynajmniej w minimalny sposób określone wy-

i jedyne czym się martwić, to aby nam go nie ukra-

magania, związane z jakością i bezpieczeństwem.

dli, gdyż sam sposób magazynowania nie powinien

Chciałbym tutaj przybliżyć kilka tych bardziej sen-

mieć wpływu na jego działanie. W przeciwnym ra-

sownych i przydatnych wymagań oraz testów, ja-

zie, dla pewności musielibyśmy zabierać naszą jed-

kie musi przejść rebreather ze znakiem CE.

nostkę na noc do pokoju hotelowego.

ODPORNOŚĆ NA TEMPRERATURĘ

PRE-DIVE OPERATION

Jako użytkownik rebreathera chciałbym mieć

Jak bardzo nazwa tego testu nie wydawałaby się

pewność, że różne warunki klimatyczne nie wpły-

dziwaczna, to sama procedura jest z życia wzięta.

ną negatywnie na działanie mojej jednostki. I na to

Kompletną jednostkę wygrzewa się w temperatu-

UE wymyśliła dwa naprawdę życiowe testy:

rze +55°C przez okres nie krótszy niż 3 godziny i po tym czasie, bez uprzedniego jej ochłodzenia,

TEST MAGAZYNOWANIA

powinna być sprawna i gotowa do użycia. Test po-

Często zdarza mi się podróżować z moim rebre-

wtarza się w temperaturze -20°C i po jego zakoń-

atherem w różne dziwne miejsca i przechowy-

czeniu też musi działać.

wać go w zróżnicowanych warunkach. Nie zawsze jest to ogrzewane lub klimatyzowane pomieszcze-

Taki typowo „dahabski” przypadek, gdzie paku-

nie, które zapewni idealne warunki dla mojej „za-

je się w bazie sprzęt na pickupy, a następnie jedzie

bawki”. A tu proszę, Unia Europejska zadbała o to,

na miejsce nurkowe. Tam często czeka nas jeszcze

abym nie musiał się tym martwić, zmuszając pro-

„beduin tea” i omówienie nurkowania, a sprzęt ca-

ducentów do takiego przygotowania swoich pro-

ły czas leży na słońcu.

duktów, aby warunki ich przechowywania nie

61 Divers24 | nr 7 | (03) 10. 2018

TECHNIK A

CZYSZCZENIE I DEZYNFEKCJA

na 16 godzin w temperaturze powietrza 15–25°C

Test w szczególności przydatny dla czyściochów,

i wilgotności nie większej niż 75%. Przeprowa-

lubiących dezynfekować swoje jednostki po każ-

dza się cztery takie pełne cykle. Po czwartym cy-

dym dniu nurkowym. Polega on na przeprowa-

klu rebreather powinien być gotów do użycia.

dzeniu 30 cykli dezynfekcji, środkiem zalecanym

Dzięki temu, będąc w Egipcie (czy też innym miej-

przez producenta o dwukrotnie większym stęże-

scu z dużym zasoleniem wody) nie muszę po każ-

niu niż mowa w instrukcji. Oczywiście rebreather

dym nurkowaniu płukać mojego rebreathera

po tym teście powinien być nadal w pełni sprawny.

i mam pewność, że następnego dnia moja jednostka będzie działać.

ODPORNOŚĆ NA SŁONĄ WODĘ

Jeden z moich ulubionych testów, który sam wie-

ZDOLNOŚĆ POCHŁANIANIA CO2

lokrotnie przeprowadzałem na moich rebre-

Jedna z ważniejszych informacji jakiej potrzebu-

atherach. Kompletną jednostkę zanurza się na 8

je każdy nurek rebreatherowy czyli jak długo mój

godzin w słonej wodzie o temperaturze pomiędzy

rebreather (a dokładnie jego pochłaniacz) zapewni

15–25°C. Po wyjęciu, bez uprzedniego płukania

mi efektywne oczyszczanie gazu z dwutlenku wę-

w słodkiej wodzie, pozostawia się rebreather

gla?

Do określenia czasu ochronnego przeprowadza

w gazie wydechowym na poziomie 1,6 l/min do

się dwa testy:

połowy czasu ochronnego wyznaczonego przez producenta. Następnie symuluje się oddychanie

TEST PODSTAWOWY

ze wzrostem wentylacji do poziomu 75 l/min i CO2

Symuluje się, że nurek oddychający z rebreathera

w wydychanym gazie o wartości 3 l/min przez

ma wentylację na poziomie 40 l/min oraz w gazie

okres 5 minut. Podczas tego czasu ciśnienie par-

wydechowym pojawia się 1,6 l/min CO2. Oczywi-

cjalne dwutlenku węgla po stronie wdechowej nie

ście wszystko odbywa się w specjalnym urządze-

powinno być większe niż 5 mbar.

niu. Podczas testu sprawdza się kiedy ciśnienie parcjalne CO2 po stronie wdechowej (czyli za po-

Dzięki temu mamy sprawdzoną wiedzę, jak dłu-

chłaniaczem) osiągnie 5 mbar i 10 mbar.

go nasz rebreather jest wstanie pochłaniać dwutlenek węgla, nawet w przypadku wystąpienia

TEST POGŁĘBIONY

nagłego zdarzenia, powodującego wzrost naszej

Na głębokości 6 metrów symuluje się od-

wentylacji i produkcji CO2 np. pojawienie się silne-

dychanie z wentylacją 40 l/min i ilością CO2

go prądu, zaplątanie się w sieci etc.

63 Divers24 | nr 7 | (03) 10. 2018

TECHNIK A

WORK OF BREATHING

nie było w reklamie Ery. Fizyka jest nieubłagana

No i w końcu on – sławetny WOB, czyli praca od-

i w przypadku rebreatherów, trzeba się zdecy-

dechowa, zwana potocznie oporami oddecho-

dować na czym bardziej nam zależy. Na wielkości

wymi. Jeden z parametrów, którym producenci

i wadze, czy czasie ochronnym. Wydłużanie czasu

potrafią manipulować i czasem jest to trudne do

ochronnego, z zachowaniem minimalnego WOB,

bezpośredniego porównania. Producenci często

wymaga większych rozmiarów niż podobny WOB

podają wyniki testów WOB dla różnych RMV (róż-

z małym czasem ochronnym. Tu mamy pełną ana-

nych wentylacji). Podczas testów stosowane są

logię z obiegiem otwartym. Czym chcemy być dłu-

różne gazy, a dokładnie rzecz biorąc gazy o różnej

żej pod wodą, tym bardziej musimy akceptować

gęstości. Jedni używają trymiksów – mieszaniny

wzrost wielkości i wagi używanego sprzętu. Cięż-

tlenu, azotu i helu, inni helioksów, czyli mieszaniny

ko jest porównywać pojedynczą butlę 12-litrową

tlenu i helu. A wiadomo, czym „rzadszy” gaz, tym

z twinsetem 2x12, czy większym, bez kontekstu

mniejsza praca oddechowa. Do potrzeb wylicze-

ich użycia.

nia maksymalnej dopuszczalnej pracy oddechowej stosowany jest poniższy wzór:

Podsumowując – znak CE w przypadku rebreatherów, może wiele powiedzieć, zwłaszcza oso-

WOB = 0,5 + 0,03 x RMV

bie, która dopiero ma zacząć swoją przygodę z tymi urządzeniami. W połączeniu z wiedzą na

Zakres RMV od 15 l/min do 75 l/min

temat o co chodzi z testami CE, zdecydowanie ułatwia weryfikację słów sprzedawcy oraz oddzie-

Wyliczony w ten sposób WOB jest uważany za

lenie marketingowego bełkotu od przydatnych in-

najwyższy fizjologiczny poziom, a producenci po-

formacji. Pamiętajmy, że znak CE to są minimalne

winni dołożyć starań, aby utrzymać WOB na jak

wymagania i nie bójmy się dopytać o szczegóły.

najniższym poziomie.

To, że jakiś rebreather ma znak CE, nie oznacza, że sam znak czyni go dobrym. Nie każdego też mini-

Warto więc przy porównywaniu WOB poszcze-

mum zadowala. To troszkę jak z certyfikatami nur-

gólnych jednostek, brać pod uwagę nie tylko głę-

kowymi. To nie certyfikat nurkuje i nie każdy nurek

bokość na jakiej był robiony test, ale również przy

z takim samym poziomem certyfikacji, ma takie sa-

jakim RMV i przy użyciu jakiego gazu.

me umiejętności. Oczywiście na poziomie minimów zaliczeniowych powinien mieć, ale dobrze

Z WOB pojawia się jeszcze jeden problem. Rebre-

wiemy, że teoria to jedno, a praktyka swoją drogą.

ather idealny to taki, który jest jak najmniejszy, jak

najlżejszy, ma jak najdłuższy czas ochronny (zdol-

Rynek rebreatherów jest cały czas na etapie roz-

ność pochłaniania dwutlenku węgla) i jak najmniej-

woju. Istnieje wiele jednostek, które są „niszowe”

sze opory oddechowe. Niestety, tak to nawet

przeznaczone do bardzo specyficznych nurkowań,

dla bardzo zaawansowanych nurków i sprzedawane w niewielkiej ilości. Przeprowadzenie dla nich całej procedury związanej z CE, jest najzwyczajniej w świecie nieopłacalne. Czasem nawet niemożliwe, ze względu na rozbieżność pomiędzy niektórymi wymogami normy, a potrzebami zaawansowanych nurkowań eksploracyjnych. Zachęcam do korzystania z tych narzędzi, które daje nam CE z głową. Znak CE, a dokładnie część wymaganych do niego testów, jest bardzo przydatna przy porównywaniu różnych jednostek. Zwłaszcza, aby oddzielić marketing od naprawdę ważnych danych. Chociaż ja osobiście uważam, że i tak najważniejsze jest to, abyśmy my sami byli zadowoleni z tego czego używamy, a nasze nurkowe hobby, dawało nam dużo przyjemności i radości. …

65 Divers24 | nr 7 | (03) 10. 2018

HISTORIA

Komputery nurkowe. Od prehistorii do czasów współczesnych Tekst i zdjęcia: Mateusz Piechnik

Czym jest komputer nurkowy? Według definicji, to elektroniczne urządzenie wspomagające nurkowanie, mierzące podstawowe parametry jak np. czas nurkowania, głębokość oraz wyposażone w specjalne algorytmy, obliczające stopień saturacji organizmu nurka. Może być noszony na przedramieniu, tak jak zegarek, bądź mocowany na wężu wysokiego ciśnienia jako zamiennik konsoli. Ich rozwój był możliwy dzięki pojawieniu się technologii kwarcowej i jako takie kojarzone są zazwyczaj z przełomem lat 80. i 90. Jednak początki tego typu urządzeń pomiarowych sięgają znacznie wcześniejszych czasów. Pierwsze urządzenia, jakie otrzymały nazwę „komputerów” dla nurków, były analogowymi miernikami i powstały w latach 50. XX wieku.

67 Divers24 | nr 7 | (03) 10. 2018

HISTORIA

W 1951 roku, w Kalifornii, członkowie Komite-

TRACOR z wyświetlaczem analogowym. Urzą-

tu Marynarki Wojennej USA ds. Wojny Podwodnej

dzenie działało na dwie baterie, ale wysokie zuży-

i Nurków Bojowych, omawiali kwestie ulepszenia

cie energii powodowało jego krótką żywotność

sprzętu do nurkowania. Priorytetem było opra-

i wysoką awaryjność. Kolejnym projektem był za-

cowanie sposobów skutecznego monitorowania

projektowany dla wojska Mark V.

nasycenia organizmu nurka azotem. Na podstawie ustalonych wytycznych, rozpoczęto pracę

Pod koniec lat 70. na rynek trafiły pierwsze cyfro-

nad skonstruowaniem odpowiedniego urządzenia.

we komputery nurkowe. Było to urządzenie XDC-

W 1955 roku amerykańska firma Foxboro opra-

1 i jego późniejsze, zminiaturyzowane wersje.

cowała Decomputer Mark I. Miernik miał ostrze-

W 1983 roku zadebiutowała Orka Edge, pierw-

gać o zbyt szybkim tempie wynurzania, jednak

szy komercyjny, powszechnie dostępny kompu-

przeprowadzone testy wykazały, że był niewy-

ter nurkowy. Do jego pamięci wprowadzono dane

starczająco precyzyjny i zdecydowanie ustępował

z tabel dekompresyjnych US Navy. Młodszy o rok

tabelom dekompresyjnym.

Decobrain posiadał wiele funkcji przydatnych w nurkowaniu rekreacyjnym, w tym obliczanie

W 1963 roku wprowadzono SOS Poseidon 5, któ-

czasu wynurzenia i alarm ostrzegający przed zbyt

ry automatycznie obliczył przystanki dekompre-

szybkim wynurzeniem. Stało się to podstawą jego

syjne na danych głębokościach. Był jednak tak

popularności wśród nurków rekreacyjnych.

niedokładny, że zyskał niechlubny przydomek

„Bends-o-Matic”, a eksperci z US Navy odradza-

Za „pra” komputer nurkowy można także uznać

li jego używanie przy nurkowaniu rekreacyjnym.

zegarek Citizen, model Aqualand z 1986 roku, któ-

Jeszcze w tym samym roku powstał elektryczny

ry dzięki wbudowaniu wielu dodatkowych funkcji,

m.in. głębokościomierza, wykroczył daleko po-

wego i rekreacyjnego. Podobny los spotkał tabele

za klasycznie pojmowany zegarek do nurkowania.

nurkowe, głębokościomierze i kompasy. Czy ozna-

W 1986 roku fińska firma Suunto zaprezentowa-

czało to, że dla zegarków nurkowych pozostało już

ła model SME-ML. Pozwalał on na przechowy-

miejsce tylko w muzeum? Niekoniecznie...

wanie do 10 godzin historii nurkowania. W 1987 roku Szwajcarzy z firmy UWATEC wprowadzi-

Powyższy artykuł stanowi fragment książki Czas

li na rynek model Aladin, który cieszył się dużą

na głębokości – historia i rozwój zegarków do nurko-

popularnościąii. Komputery nurkowe w 1990 ro-

wania. Książkę można zamówić mailowo pisząc na

ku zaczęło produkować również Seiko. Były to

adres autora: czasnaglebokosci@wp.pl

modele Scuba Master M725 i M726. Te wczesne konstrukcje otworzyły drogę do opracowania nowoczesnych, wielofunkcyjnych komputerów nurkowych. Rozpowszechnienie się komputerów znacznie uprościło proces nurkowania. Konstrukcje z końca lat 80. były już zdecydowanie wygodniejsze w użyciu, niż tabele dekompresyjne stosowane razem

źródła:

z zegarkiem do nurkowania. Dając tak duże moż-

pl.wikipedia.org/wiki/Komputer_nurkowy

liwości, przy jednoczesnej wygodzie użytkowania, komputery elektroniczne w znacznym stopniu

divemagazine.co.uk/kit/6597-history-of-the-di-

wyparły tradycyjne divery z nurkowania sporto-

ve-computer

69 Divers24 | nr 7 | (03) 10. 2018

TECHNIK A

Błyskacz w nurkowaniu wrakowym Piotr Karaś foto: Piotr Bałazy i Marcin Pawełczyk

Gościłem ostatnio w szanowanej włoskiej bazie GUE w ramach trwających kilka dni nurkowań wrakowych na pięknym wybrzeżu Ligurii i okolic Genui. Na odprawie przed nurkowaniem na olbrzymim wraku tankowca Haven usłyszeliśmy: „uważajcie na to, która lina opustowa jest wasza, bo do wraku przywiązane są trzy albo cztery”, na co ktoś odpowiedział: „nie ma problemu, Piotr zawsze mocuje błyskacz do liny opustowej, więc będzie wiadomo!”. Właściciel bazy skomentował: „yeah, hang the strobe and switch off your brain” („tak, powieś błyskacz i wyłącz mózg”). Zastanawiałem się chwilę nad jego podejściem, dlaczego niby uważa, że używanie błyskacza zwalnia nas z obowiązku myślenia i doszedłem do jednej konkluzji: koledzy nurkowie z tej bazy nurkujący w jasnych, ciepłych i przejrzystych wodach Morza Tyrreńskiego nigdy prawdopodobnie nie mieli do czynienia z zimnymi i ciemnymi morzami północy.

71 Divers24 | nr 7 | (03) 10. 2018

TECHNIK A

Dla nich naturalne jest to, że na głębokości 60

W nurkowaniach wrakowych błyskacz pełni kil-

metrów widoczność nawet bez latarki może sięgać

ka ról, które postaram się tutaj przybliżyć. Do-

20 m i lina opustowa jest łatwo dostrzegalna.

dam tylko, że nie jestem instruktorem nurkowania i nie jest to oficjalne stanowisko żadnej z organiza-

Czy warto więc używać błyskacza czy nie? Czy

cji szkoleniowych, a tylko i wyłącznie wnioski pły-

jego używanie nie rozleniwia nas i zwalnia z my-

nące z mojej (ograniczonej) praktyki nurkowania

ślenia? Otóż zacznijmy od tego, że warto używać

wrakowego.

KAŻDEGO elementu wyposażenia, który czy-

ni nasze nurkowanie bardziej bezpiecznym i ab-

Pierwszą rolą błyskacza jest oczywiście oznacze-

solutnie NIGDY nie można wyłączyć myślenia,

nie liny opustowej, czyli miejsca gdzie powinniśmy

wyobraźni i zdrowego rozsądku. Nurkowania wra-

rozpocząć nasze wynurzanie z wraku, zwłaszcza

kowe niosą za sobą większe ryzyko, więc dlaczego

w ciemnych wodach Bałtyku. Mocując błyskacz za

mielibyśmy rezygnować z czegoś, co pozwoli nam

pomocą elastycznej linki z karabińczykiem do li-

to ryzyko obniżyć? Przecież jeżeli mamy w samo-

ny opustowej kilka metrów nad wrakiem oznacza-

chodzie ABS i kontrolę trakcji, to nie wyłączamy

my jej położenie i możemy łatwo zorientować się,

ich świadomie, bo zwalniają nas od myślenia…

w którym kierunku od nas się znajduje. Gdy bę-

dąc nad wrakiem skierujemy światło latarki do ty-

nym informację że jest na wraku, a zdejmując go

łu, tak aby nie przeszkadzało widzieć w ciemności,

– że rozpoczyna wynurzanie. W naszych bałtyc-

to poświata rozbłysków porządnego błyskacza

kich warunkach często mamy do czynienia z silnym

powinna być widoczna nawet w przypadku kiep-

prądem i prawie na żadnym z wraków nie ma sta-

skiej widoczności. I znów, nie zwalnia nas to z obo-

łej opustówki. Łódź nurkowa po prostu rzuca „pro-

wiązku mapowania w pamięci kształtu i położenia

siaka” (ciężar z przywiązaną liną opustową) nad

wraku, nawigowania i używania kołowrotka lub

wrakiem. Może się zdarzyć, że sam prosiak spad-

szpulek do zabezpieczenia naszej trasy powrotnej,

nie gdzieś obok wraku, wtedy konieczne jest po-

gdy zaistnieje taka konieczność. Nawet najlepszy

łożenie przez pierwszy zespół „jumpa”, czyli liny

błyskacz nie będzie widoczny, gdy zostanie zasło-

poręczowej łączącej wrak z opustówką. Również

nięty przez nadbudówkę lub gdy odpłyniemy na

w przypadku silnego prądu konieczne jest dowią-

drugi koniec wraku przy kiepskiej widoczności.

zanie opustówki do wraku przez pierwszy zespół, gdyż podczas schodzenia następnych zespo-

Drugim, mniej oczywistym zastosowaniem jest

łów prąd przesunąłby prosiaka z daleka od wra-

oznaczanie pobytu zespołów nurkowych na wra-

ku. Dodatkowo zespoły nurkowe mają różne czasy

ku. Zespół nurkowy wieszając błyskacz daje in-

pobytu na samym wraku i nie zawsze zespół, któ-

73 Divers24 | nr 7 | (03) 10. 2018

TECHNIK A

ry ostatni schodzi na wrak jest tym, który ostat-

W każdym z tych przypadków widzimy jednak,

ni rozpoczyna wynurzenie. W tym przypadku gdy

że aby wykonać nurkowanie wrakowe w sposób

widać, że na linie opustowej pozostał tylko nasz

bezpieczny, musimy cały czas pamiętać o techni-

błyskacz możemy potwierdzić, że jesteśmy ostat-

kach, których nauczyliśmy się na kursie wrako-

nim zespołem opuszczającym wrak i powinniśmy

wym, wykorzystywać myślenie i zdrowy rozsądek.

uwolnić linę opustową, aby możliwe było jej póź-

Błyskacz nie zwalnia nas z tego, ale powoduje że

niejsze wyciągnięcie na pokład.

nurkowanie wrakowe w ciemnych wodach Bałtyku (i nie tylko) jest bezpieczniejsze i łatwiej znaleźć

Trzecim zastosowaniem błyskacza może być uży-

przysłowiową drogę do domu.

cie go jako pomocy nawigacyjnej na samym wraku do oznaczenia charakterystycznego miejsca, np gdy jedna część kadłuba oddzielona jest od drugiej - ten sposób zostawiam do przemyślenia w ramach każdego zespołu nurkowego.

…

19–21 Października PRELEKCJE WYSTAWY POKAZY SPRZETU

75 www.diveshowpoland.pl Divers24 | nr 7 | (03) 10. 2018

ŚRODOWISKO

Nurkowanie na Mazurach i podwodne łupy tekst i zdjęcia: Jarosław Andrukajtis

Każdego z nas pod wodę ciągnie coś innego. Jedni szukają wdzięcznych obiektów do fotografii podwodnej, drudzy pragną zwiększać swoje limity, by osiągać coraz to większą głębokość, a jeszcze inni lubią obcować z mieszkańcami podwodnego świata. Wiele osób fascynuje nurkowanie wrakowe czy jaskiniowe, ale nie brakuje też takich, którzy pragną podziwiać podwodne widoki. Niestety dla nurków mieszkających na Mazurach, mimo wielu akwenów dostępny wokół, wszystkie te przyjemności są nieco utrudnione.

77 Divers24 | nr 7 | (03) 10. 2018

ŚRODOWISKO

Jaskiń brak. Wraków prawie nie ma, a jeżeli są to

miejsca do składowania różnych niedo końca po-

małe – barki, jachty, łódki wiosłowe. Widoczność

trzebnych mi gratów, zawaliłem piwnicę, strych,

dobra jest z reguły od jesieni do wiosny. Bieżą-

garaż i część podwórka różnymi zabytkami na któ-

cy 2018 rok, do tej pory przejrzystością wody mi-

re ciągle trafiam. Z reguły przedmioty te nie mają

le zaskakiwał, zobaczymy jaka będzie jesienią. Nie

dużej wartości materialnej, jednak często są nie-

będąc fanem bicia rekordów głębokości, nie jara-

zwykle cenne kulturowo. Stanowią kawałek histo-

jąc się robieniem zdjęć pod wodą i nie posiadając

rii miasta i regionu w którym mieszkam. Ponieważ

dostatecznie dużo gotówki, żeby jeździć nurkować

w mieście od ponad 70 lat nie ma muzeum, ma-

do ciepłych krajów, cóż nam pozostaje? Moczyć się

niacy tacy jak ja, zagracają swoje posesje różnym

w zimnej wodzie i oglądać pustkę na dnie jezior?

złomem, wierząc że trafi on kiedyś do muzeum.

Tam przecież z reguły nic nie ma, gdyż poniżej kil-

Oczywiście jeżeli wpada mi w ręce coś, co poten-

ku metrów robi się jak na księżycu – ciemno, zim-

cjalnie może mi być potrzebne w najbliższej pięcio-

no i pusto.

latce, również zagracam tym swoje terytorium.

Życie jednak nie znosi próżni. Z biegiem lat, zna-

Ten sposób bycia przeniosłem pod wodę. Zbieram.

lazłem jedna dla siebie coś, co wciąż ciągnie mnie

Wszystko to, co można wykorzystać i często też

pod wodę i z ciekawością pozwala zanurzać się

to, co nie do końca wiadomo czy kiedyś się przy-

w mazurskich jeziorach. Z racji swoich historycz-

da. Najlepsze miejsca do prowadzenia zbieractwa

nych zainteresowań oraz posiadania sporej ilości

to wszelkiej maści porty. Bez konfliktu z właścicie-

lami i dla własnego bezpieczeństwa najlepiej za-

Talerze, kubki, sztućce, noże i scyzoryki, patelnie,

glądać tam po sezonie. Czyli od jesieni do wiosny.

garnki, ręczniki, polary, konserwy, dżemy, soki,

Porty są pełne wszelkich skarbów i śmiecia. Tam

napoje. Oczywiście podnosząc cokolwiek z dna,

nigdy nie jest nudno. Nurkując ciągle na coś się na-

co chcielibyśmy skonsumować, zwracamy uwagę

tykam. Ilość znajdywanych fantów i śmieci zależy

na stan i wiek opakowania. Na brak narzędzi zgu-

oczywiście od specyfiki portu. Duży czy mały, na

bionych w przez żeglarską brać również nie można

szlaku czy poza nim, keja rezydencka czy ogólnie

narzekać. Młotki, siekiery, sapereki, śrubokręty,

dostępna. To wszystko ma znaczenie. Ważne jest

różnego rodzaju klucze, kombinerki, szczypce,

tez czy i jak zmieniła się od 1945 roku linia brze-

na portowym dnie wszystkiego jest pod dostat-

gowa. Jeśli nie, to szanse na znalezienie starych

kiem. Nie zapominajmy też o tym, co tygrysy lu-

niemieckich butelek po piwie, czy innych przedwo-

bią najbardziej – alkohol. Podwodny barek oferuje

jennych przedmiotów znacząco wzrastają.

wszystko to, co żeglarz utopi, a płetwonurek znajdzie. Zaczynając od piwa i podnąsząc woltaż po

Pomijając poniemieckie skarby, to co jeszcze może

przez wina, wódki i inne mocne alkohole. W tym

leżeć w porcie? Oczywiście wszystko co wypada

miejscu zaznaczyć trzeba, że nie są to wcale rzad-

nieuważnym żeglarzom za burtę. Przede wszyst-

kie znaleziska. W końcu pod żaglami nie tylko się

kim wyposażenie jachtów: sztorc klapy i suw kla-

pływa... Zdarza się, że nieuważni bywacy jachtów

py, kotwice wszelkiego rodzaju, liny, kabestany,

szukają możliwości odzyskania utopionych przed-

knagi, listwy od żagli, bosaki, wiadra i… silniki!

miotów. Oczywiście, żeby skorzystać z usług płe-

79 Divers24 | nr 7 | (03) 10. 2018

ŚRODOWISKO

twonurka, który zejdzie pod wodę, przedmiot

łówce. Wyobraźcie sobie sytuacje, że jest niedziela

musi być wystarczająco cenny. Płetwonurek nie

w południe, zaraz trzeba wracać do Krakowa, a do

pracuje przecież za darmo. Na odzyskanie ja-

wody wpadły wam kluczyki. Wezwanie fachowca

kich utopionych przedmiotów turyści liczą? Z mo-

który otworzy samochód i wstawi nowa stacyjkę,

jej perspektywy w czołówce są telefony. Wydaje

w niedzielę kosztuje dużo. Dużo więcej niż sko-

się to dziwne bo przecież mało który po kontakcie

rzystanie z usług płetwonurka, a w zależności od

z wodą działa. Są i takie, ale większość to telefo-

szczęścia, może uda się chociaż zaoszczędzić cza-

ny służbowe, lepiej oddać w firmie uszkodzony niż

su? Do wody wpadają też portfele, karty banko-

płacić za zagubienie. Duży procent stanowią też

matowe, biżuteria i wiele innych cennych rzeczy.

telefony biznesmenów. Ci z reguły mają już z nowy

Część z nich jest warta dużo mniej niż zatrudnie-

aparat w ręku i czekają na włożenie odnalezionej

nie kogoś, kto je odnajdzie, jednak tutaj prioryte-

karty SIM i powrót do świata interesów.

tem jest często wartość sentymentalna.

Kolejny często poszukiwany przedmiot to oku-

Na Mazurach pod wodą nigdy nie jest nudno!

lary, najczęściej drogich marek albo korekcyjne. Jakby nie było, jedne i drugie o znacznej wartości. Klucze od samochodów również plasują się w czo-

…

81 Divers24 | nr 7 | (03) 10. 2018

TECHNIK A

Szkolenia RESCUE Irena Kosowska Manager Regionalny DAN Europe - Polska foto: uczestnicy szkolenia

W czerwcu 2018 roku w Poznaniu odbyło się szkolenie prowadzone przez European Training Coordinator DAN - Jacopo Guarino. Jacopo poprowadził pierwsze w Polsce po długiej przerwie, tak duże szkolenie dla instruktorów DAN. Wzięli w nim udział instruktorzy nurkowania różnych federacji, ale wspólny i nadrzędny cel był jeden – ugruntować i odświeżyć wiedzę na temat zaawansowanych technik pomocy w wypadkach nurkowych i nienurkowych, aby móc dalej nauczać nurków i podnosić ogólny poziom świadomości i bezpieczeństwa.

83 Divers24 | nr 7 | (03) 10. 2018

TECHNIK A

Pomysł

na zorganizowanie takiego szkolenia

Celem szkolenia było przede wszystkim zazna-

kiełkował od jakiegoś czasu. Standardowo in-

jomienie instruktorów z wizją, standardami oraz

struktorzy nurkowania w Polsce nauczają swoich

metodologią działania DAN. Przez kilkadziesiąt

kursantów pierwszej pomocy oraz pierwszej po-

godzin intensywnych wykładów, warsztatów i se-

mocy tlenowej – w różnych federacjach pod róż-

sji praktycznych, odgrywaliśmy bardzo różne ro-

nymi nazwami, ale programy te do tego właśnie się

le w zakresie różnych programów szkoleniowych.

sprowadzają. Programy, które proponuje DAN, są

Wszystko po to, aby jak najlepiej przygotować się

dużo bogatsze jeśli chodzi o zawartość meryto-

do rozpowszechniania najnowszej wiedzy, którą

ryczną. Bardzo zależy nam, aby nurkowie w Pol-

tak naprawdę powinien posiadać – niezależnie od

sce mieli dostęp do takiej wiedzy, jak na przykład

tego, czy nurkuje, czy nie – każdy z nas.

ocena neurologiczna po wypadku, czy wiedza z za-

kresu urazów związanych z niebezpiecznymi zwie-

Wszystkie zajęcia, warsztaty i sesje praktyczne,

rzętami pod wodą.

były poprzedzane i przeplatane teorią. Pracowa-

liśmy po kilkanaście godzin dziennie rozwiewając

w Polsce nie ma (niestety – jeszcze) zbyt wielu.

wszystkie pojawiające się wątpliwości, zarówno

Wystosowując zaproszenie do bardzo wąskiego

te od strony wiedzy jak i umiejętności. Doskona-

grona osób (ograniczenia logistyczne) kierowali-

łe przygotowanie trenera, zarówno merytorycz-

śmy się przede wszystkim ich doświadczeniem, hi-

ne jak i sprzętowe, pozwoliło nam zrealizować

storią nauczania, otwartością na nowe idee oraz

najbardziej wymagające programy oraz poszerzyć

życzliwością w stosunku do innych. Były to bardzo

wiedzę, znacząco wykraczając ponad wymagany

ważne kryteria, gdyż zależało nam na zaproszeniu

poziom szkoleniowy DAN.

reprezentantów możliwie dużej ilości organizacji nurkowych. Przyjęcie takiego zaproszenia niewąt-

Celem nadrzędnym szkolenia, wpisującym się

pliwie wymagało od każdego z uczestników bar-

w wizję rozwoju DAN w Polsce, było oczywiście

dzo otwartego umysłu oraz silnego nastawienia na

budowanie silnej, świetnie przygotowanej ka-

współpracę ponad wszelkimi podziałami – bo nur-

dry instruktorów DAN, których na chwilę obecną

kują nurkowie, a nie organizacje. Mimo początko-

85 Divers24 | nr 7 | (03) 10. 2018

W TY ED CAHR N Z IEKNAI A

wych obaw, dzisiaj jestem niesamowicie dumna

Kurs przygotowany dla wszystkich, którzy chcą

z tego, jaki zespół udało nam się stworzyć przez te

udzielać pomocy w razie zaistnienia taiej potrzeby.

kilka dni, a wszystko w imię idei szerzenia wiedzy o pierwszej pomocy i bezpiecznym nurkowaniu.

Oxygen First Aid for Scuba Diving Injuries – naucz się identyfikować wypadki nurkowe i bądź

Dlaczego warto wybrać kurs DAN?

w stanie udzielić pierwszej pomocy w razie niebez-

• Kursy są przygotowane przez zespół specjali-

pieczeństwa. Szczególnie podawania tlenu. Kur-

stów w zakresie medycyny i edukacji

sanci po tym szkoleniu mogą otrzymać certyfikat

• Każdy wyspecjalizowany kurs uczy konkretnego

ratownika tlenowego „DAN Oxygen Provider”.

obszaru pierwszej pomocy • Kursy są uznawane na całym świecie i przyję-

Advanced Oxygen First Aid – kurs na pozio-

te przez instytucje naukowe, formacje policyjne,

mie zaawansowanym, który uczy ratowników

zespoły ratownicze i profesjonalistów z zakresu

tlenowych DAN udzielania pomocy nieoddycha-

opieki zdrowotnej

jącemu nurkowi z użyciem manualnego resuscy-

• DAN Europe ma uprawnienia do prowadzenia

tatora MTV-100 i worka samorozprężalnego Bag

kursów obsługi Automatycznych Defibrylatorów

Valve Mask.

Zewnętrznych (Automated External Defibrillators- AEDs)

On-Site Neurological Assessment for Divers – naucz się prowadzić badanie neurologiczne,

Basic Life Support, Automated External Defibril-

potrzebne aby ocenić stan potencjalnie poszkodo-

lation - przygotowany dla wszystkich, którzy chcą

wanego nurka. Informacje uzyskane dzięki temu

nauczyć się technik Podstawowych Zabiegów Re-

badaniu mogą pomóc przekonać nurka o potrzebie

suscytacyjnych, takich jak udrażnianie dróg od-

udzielenia mu pierwszej pomocy tlenowej, a także

dechowych, pozycji bezpiecznej, resuscytacji

pomoże lekarzowi określić potrzebne leczenie.

krążeniowo-oddechowej, jak również dodatko-

wych umiejętności potrzebnych w razie zakrztu-

First Aid for Hazardous Marine Life Injuries – na-

szenia, krwotoku i wstrząsu. Naucz się również

ucz się identyfikować niebezpieczne formy życia

udzielać pomocy w razie nagłego zatrzymania krą-

morskiego, rozpoznawać i unikać zranień powo-

żenia, w tym jak użyć Automatyczny Zewnętrzny

dowanych przez te zwierzęta, oraz jak udzielać po-

Defibrylator (AED).

trzebnej pierwszej pomocy.

First Aid - naucz się podstawowych technik udzie-

Dive Medicine for Divers - medycyna nurkowa dla

lania pierwszej pomocy. Ten kurs nauczy cię, jak

nurków to modularny program, który daje lepsze

wykonać ocenę choroby i urazu, zabandażować

zrozumienie nurkowania, fizjologii i kwestii zwią-

ranę, unieruchomić kończynę i innych procedur.

zanych z bezpieczeństwem nurkowania.

Diver Medical Technician (DMT) – technik me-

Weź udział w naszych kursach i bądź gotowy przy-

dycyny nurkowej DMT będzie przeszkolony do

stąpić do działania, gdy będzie taka potrzeba!

udzielania zaawansowanej pierwszej pomocy (odbarczenie odmy prężnej, zakładanie szwów itp.)

Znajdź kurs lub instruktora w twojej okolicy!

i do asystowania w komorze hiperbarycznej, pod

Odwiedź naszą stronę internetową:

nadzorem personelu medycznego. Ten kurs DAN

www.daneurope.org

jest uznawany przez IMCA (International Marine Contractors Association) dla nurków zawodo-

Wyślij e-mail na adres:

wych.

training@daneurope.org

87 Divers24 | nr 7 | (03) 10. 2018

KONKURS

Konkurs z okazji 35-lecia DAN+ Wasza aktywność i zainteresowanie naszym cyklem wspólnych konkursów DAN Europe i DIVERS24, przerasta nasze wszelkie oczekiwania. Serdecznie dziękujemy za wszystkie odpowiedzi nadesłane w związku z II etapem opublikowanym w 6 numerze naszego magazynu. Z laureatami skontaktujemy się drogą mailową!

Nie mniej cieszy nas również liczba pytań pojawia-

Na stronie internetowej DAN znajdują się szcze-

jących się z waszej strony, a dotyczących wszelkich

gółowe informacje dotyczące produktów ubez-

niuansów związanych z wykupem czy posiada-

pieczeniowych. Lepsze zrozumienie, w jaki sposób

niem ubezpieczenia w Divers Alert Network.

działa ubezpieczenie nurkowe oraz co obejmują

Te najciekawsze i najczęściej pojawiające się, jak

poszczególne rodzaje polis, zmniejszy ryzyko od-

zwykle zamieszczamy poniżej wraz z odpowie-

rzucenia roszczenia.

dziami. Liczymy też, że wspólnymi siłami zwiększymy świadomość w temacie

ubezpieczeń

Przypominamy, że centrum alarmowe DAN jest

nurkowych oraz ułatwimy wybór tego, najbardziej

gotowe pomóc każdemu nurkowi w udzieleniu

adekwatnego do waszych potrzeb.

specjalistycznej pomocy medycznej, niezależnie od statusu członkostwa. Jesteśmy nurkami poma-

Pytanie: Czy DAN płaci za roszczenia ubezpiecze-

gającymi nurkom.

niowe? Odpowiedź: Tak. Jest to bardzo częste pytanie, dlatego chcemy podzielić się z Wami kilkoma

Oczywiście, tylko aktywni członkowie będą ko-

kluczowymi informacjami.

rzystać z ochrony ubezpieczeniowej.

W latach 2008–2017 DAN Europe zaakcepto-

PYTANIA KONKURSOWE

wał większość wniosków dotyczących incyden-

tów związanych z nurkowaniem, a współczynnik

Pytanie 1:

akceptacji wyniósł 96%. Oznacza to, że tylko 4%

Z połączenia jakich organizacji, i w którym roku

wszystkich

zgłoszonych

wypadków

nurkowych,

powstał DAN International?

z ważnych powodów, nie

Pytanie 2:

zostało objętych świadcze-

Jakie odziały poza DAN Europe tworzą obecnie

niem ubezpieczeniowym.

DAN International?

89 Divers24 | nr 7 | (03) 10. 2018

PRZYRODA

Namibijskie uchatki Tekst i zdjęcia: Jakub Banasiak

W Namibii jest 2,5 mln uchatek i 2,2 mln ludzi. Gdyby uchatki miały prawa wyborcze, kto inny rządziłby tym krajem. I może skończyłby się ich dramat na namibijskim wybrzeżu... Nurkowanie z uchatkami to wspaniała przygoda. Wiedzą o tym ci, którzy nurkowali z uchatkami kalifornijskimi w Morzu Corteza czy z kotikami galapagoskimi w Ekwadorze. Uchatki z Namibii są równie ciekawskie i nie boją się ludzi. Nurkowanie rekreacyjne w Namibii jest jednak bardzo mało popularne i raczej nie pobawimy się tam pod wodą z uchatkami karłowatymi, tak licznie zamieszkującymi ten kraj. Za to tysiące a czasem dziesiątki tysięcy tych zwierząt spotkamy w licznych koloniach na piaszczystym i skalistym wybrzeżu. Ogrom tej populacji naprawdę robi wrażenie i jednocześnie maskuje horror, który od lat ma miejsce w tym kraju.

91 Divers24 | nr 7 | (03) 10. 2018

PRZYRODA

Wydawałoby się, że uchatka karłowata (zwa-

Z tego, co mówią rybacy i operatorzy łodzi tury-

na też kotikiem afrykańskim) nie ma tu zbyt wie-

stycznych z Walvis Bay, bardzo rzadko w wodzie

lu wrogów. Jedzenia mają pod dostatkiem. Zimny

pojawiają się tu orki i żarłacze. Zresztą ukształto-

Prąd Benguelski zapewnia regularną dostawę ob-

wanie dna morskiego i płycizny przy takich kolo-

fitych ławic. W wielu miejscach sprzyja im także

niach jak ta największa w Cape Cross czy Pelican

ukształtowanie terenu. Wysokie wydmy piaskowe

Point nieopodal Walvis Bay raczej uniemożliwia-

stanowią naturalną barierę, oddzielającą wybrze-

łyby skuteczne ataki na uchatki tym morskim dra-

że od reszty drapieżników. Wprawdzie częstymi

pieżnikom.

gośćmi, a nawet rezydentami w koloniach ucha-

tek są szakale, ale te nie atakują zdrowych zwie-

Skąd w takim razie pochodzi zagrożenie? Śmierć

rząt. Pożywienie szakali stanowią martwe i chore

przychodzi z powietrza. I jest to śmierć zaskaku-

młode foki. Szakale odgrywają więc ważną rolę

jąca i przerażająca, niczym z filmu Alfreda Hitch-

w utrzymaniu porządku biologicznego, zapobiega-

cocka. Okazuje się, że w ostatnich kilkunastu

jąc w ten sposób chorobom w stadzie.

latach mewy południowe nauczyły się tutaj nie-

zwykłej taktyki polowania. Atakują młode kotiki

tecznościw w yjadaniugałekocznychmłodychuchatek.

i wydziobują im gałki oczne. W nadmorskim Par-

Coraz więcej ptaków uczy się tu tego „procederu”.

ku Narodowym Dorob w Namibii naukowcy udokumentowali już ponad 500 takich przypadków.

Jednak ta przerażająca mewia praktyka jest ni-

Szczenięta uchatek są w takich sytuacjach bez-

czym w porównaniu z tym, co robi w Namibii naj-

bronne. Inne osobniki nie są w stanie im pomóc, a

groźniejszy i najokrutniejszy drapieżnik - człowiek.

pozbawione oczu stają się obiektami dalszych ata-

W Namibii ma miejsce jeden z największych i naj-

ków. Niewidoma młoda uchatka nie zdobędzie

bardziej makabrycznych aktów przemocy prze-

jedzenia, bo nie znajdzie matki. Będzie też atako-

ciwko

wana przez inne mewy, wydziobujące podbrzusze

młode uchatki są zaganiane, oddzielane od matek

czy genitalia. Jak pokazują badania Austina Galla-

i tłuczone pałkami na śmierć.

zwierzętom

świecie.

Przerażone

ghera z Uniwersytetu Carleton w Ottawie oraz Michelle Jewell z holenderskiego Królewskie-

W okresie od czerwca do listopada do 85 000

go Instytutu Badań Morza, mewy miały 50% sku-

uchatek zostanie zarżniętych w ramach corocznej

93 Divers24 | nr 7 | (03) 10. 2018

PODRÓŻE

redukcji populacji morskiej fauny, głównie na przy-

foka nie jest zwierzęciem. Z tego powodu wniosek

lądku Cape Cross i w Atlas Bay.

namibijskiej SPCA (Society For The Prevention of Cruelty to Animals), aby zakończyć coroczną rzeź

Namibia jest jedynym krajem na świecie, gdzie do-

dziesiątek tysięcy fok został odrzucony przez sąd.

puszcza się zabijanie osesków, rzeź ta więc jest uznawana za najokrutniejszą na świecie. Oprócz

Zarzuty organizacji prozwierzęcych władze Nami-

szczeniąt około 6000 dorosłych byków mordowa-

bii odpierają argumentem, że coroczne trzebienie

nych jest dla ich genitaliów.

fok jest konieczne dla uratowania rybołówstwa. Rząd szermuje argumentem, że uchatki zjadają

Groteskowe i makabryczne przy tym jest to, że

rocznie 700 tysięcy ton ryb – więcej niż obejmu-

Cape Cross, gdzie odbywają się te tzw. „żniwa”,

ją roczne możliwości całego rybołówstwa w tym

jest również rezerwatem uchatek, utworzonym

kraju. Fakty pokazują jednak, że nie chodzi o rybo-

w celu zapewnienia im ochrony. Cape Cross to

łówstwo.

przecież jedna z turystycznych ikon Namibii. Jednak każdego roku na 5 miesięcy rezerwat zmienia

Uchatki to potężne źródło zysku. Na świecie zna-

się w pola śmierci, na które dziennikarze nie mają

na jest marka „Namibian Sunshine”. Jest to olej

wstępu. A wszystko to w majestacie prawa.

pochodzący z tłuszczu kotików afrykańskich, reklamowany online jako bogaty w kwasy tłuszczo-

Według namibijskiego prawa zabijanie fok pałka-

we Omega-3 i rzekomo łatwiej wchłaniany przez

mi nie kwalifikuje się jako akt przemocy przeciw-

ludzkie ciało niż olej rybny, bo przecież pochodzi

ko zwierzętom, ponieważ w świetle tegoż prawa

od ssaków.

Namibia jest również jednym z największych eks-

niędzy nie udało się oczywiście zebrać, a popyt na

porterów genitaliów uchatek na te rynki, gdzie

focze skóry jeszcze wzrósł. Związki Yavuza z Na-

uważa się je za afrodyzjak. W Azji uważa się, że

mibią pogłębiły się. Pomógł sfinansować zakład

narządy płciowe zwierząt mogą wyleczyć im-

przetwórstwa fok w Zatoce Henties, a w 2010 zo-

potencję i zwiększyć sprawność seksualną męż-

stał mianowany Konsulem Honorowym Namibii

czyzn. Penisy mogą być sprzedawane nawet za

w Turcji.

220 funtów w restauracjach dla smakoszy w Pekinie. Azjatyccy konsumenci, szczególnie sportowcy,

Foczy przemysł kwitnie. W sierpniu 2017 w Lüde-

spożywają również napój o nazwie Dalishen Oral

ritz w Namibii otwarto Uukumwe Youth Seal Pro-

Liquid, który jest wytwarzany z penisa i jąder, i re-

cessing Factory - fabrykę przetwórstwa uchatek.

klamowany jako specyfik zwiększający wydajność

Fabryka kosztowała 17 milionów dolarów. Mini-

organizmu.

ster Rybołówstwa i Zasobów Morskich, Bernard Esau, podczas oficjalnego otwarcia zakładu pod-

Turcja z kolei jest głównym importerem skór z na-

kreślał, że „zbiór fok odbywa się w sposób bardzo

mibijskich uchatek, gdzie produkuje się z nich

odpowiedzialny, staranny i selektywny, co zapew-

płaszcze, kurtki, buty, szaliki i czapki. Prym wiedzie

nia uzupełnianie istniejących zasobów, a jedno-

tu potentat mody Hatem Yavuz. Według Seven

cześnie przyczynia się do równowagi ekosystemu

Network, jednej z głównych australijskich komer-

i rozwoju gospodarczego sektora rybołówstwa”.

cyjnych sieci telewizyjnych, Yavuz kontroluje 60 procent światowego rynku produktów z fok. Jak

A co pokazują raporty i dokumentacja zgroma-

sam twierdzi – „wełna jagnięca jest toyotą rynku,

dzona przez naukowców i obrońców zwierząt?

norka jest mercedesem, a szynszyle i foki to ben-

Zaaprobowany i rekomendowany przez służby

tley”.

weterynaryjne Namibii sposób zabijania uchatek nie jest ani humanitarny, ani odpowiedzialny.

Yavuz jest głównym koncesjonariuszem polowania na foki w Namibii, co oznacza, że płaci tantiemy

Zwyczajowym sposobem zabijania szczeniąt jest

rządowi za przydzieloną mu część rocznego limitu

pozbawienie ich przytomności poprzez uderzenie

połowowego. Kilka lat temu w kręgach obrońców

ciężkim drewnianym kijem, a następnie przebicie

fok głośno było o jego propozycji, kiedy to zaofe-

nożem ich serca, aby je zabić. Ale kotiki są trudnym

rował odstąpienie od połowu uchatek na okres

celem. Jak na płetwonogie, są dość zwinne na lą-

roku za kilkanaście milionów dolarów. Liczył, że

dzie, a gdy człowiek robi zamach kijem, one robią

obrońcy zwierząt zjawią się z taką sumą. Gdy me-

uniki. Bardzo trudno jest je ogłuszyć jednym ude-

dia podchwyciły temat i nagłośniły całą akcję, je-

rzeniem pałki. Oznacza to, że zwykle okładane są

go żądania wzrosły z 14,2 miliona dolarów do 27,3

kijami i doznają rozlicznych urazów głowy i pyska,

miliona euro. Efekt był dla zwierząt tragiczny. Pie-

zanim stracą przytomność. Niektórzy polujący, dla

95 Divers24 | nr 7 | (03) 10. 2018

PRZYRODA

ułatwienia sobie pracy, atakują głównie szczenięta

Sposób selekcji szczeniąt też jest daleki od tego,

karmione właśnie przez matki. Jest to podwójnie

co dobre byłoby dla populacji zwierząt i całego

okrutne i stresujące.

ekosystemu. Polujący celują w większe szczenięta i pozwalają uciec tym mniejszym, mniej dorodnym,

Humanitarny i profesjonalny sposób pozbawiania

wychudzonym czy chorym. Taka selekcja osłabia

życia kotików jest też o tyle fikcją, że do procede-

tylko pulę genetyczną populacji uchatek. Ale prze-

ru tego zatrudnia się głównie najtańszą siłę robo-

cież foczy przemysł ma swoje wymagania. Biznes

czą - ludność napływową. Są to pracownicy z nizin

to biznes. Liczy się zysk.

społecznych, mieszkają w prowizorycznych chałupach, często rotujący. Jest mało prawdopodobne,

Tyle że, jak to powiedział jeden z indiańskich wo-

by byli odpowiednio przeszkoleni w zakresie me-

dzów, „kiedy wycięte zostanie ostatnie drzewo,

tod humanitarnego zabijania, by potrafili spraw-

ostatnia rzeka zostanie zatruta i zginie ostatnia ryba –

dzić, czy uchatka została skutecznie oszołomiona

odkryjemy, że nie można jeść pieniędzy”...

i zadać jeden precyzyjny, śmiertelny cios nożem w serce.

…

ÂŠAnna Kassolik

a Kassolik

Morza i oceany. Kochamy. Chronimy.

www.fundacjamare.pl facebook.com/fundacjamare

CUDZE CHWALICIE SWEGO NIE ZNACIE

Podwodne życie tatrzańskich stawów Piotr Dynowski, Anna Źróbek, Cezary Barszczewski foto: Irena Stangierska

Celem podwodnych badań w Tatrach było poznanie składu gatunkowego ichtiofauny, behawior dobowy oraz inwentaryzacja hydromakrofitów (roślin zanurzonych) wybranych stawów. Pomysł zrodził się jeszcze w 2011 roku, kiedy realizowany był projekt dotyczący zasięgu występowania ichtiofauny potoków Tatrzańskiego Parku Narodowego. Z piśmiennictwa wynikało, że w tatrzańskich jeziorach występuje kilka gatunków ryb oraz obserwowano pojawienie się roślin zanurzonych, co może świadczyć o dopływie zanieczyszczeń organicznych do wody.

99 Divers24 | nr 7 | (03) 10. 2018

CUDZE CHWALICIE SWEGO NIE ZNACIE

Przedsięwzięcie początkowo wydawało się dość

społu stanowiły jednak, w głównej mierze osoby

karkołomne ze względu na mnogość dokumentów

z AKP Skorpena z Olsztyna.

i zezwoleń, które należało otrzymać oraz logisty-

100

kę związaną z wniesieniem ciężkiego sprzętu na

Przygotowania, logistyka, transport

duże wysokości. Badania realizowane były przez

Po uzyskaniu niezbędnych pozwoleń, badania za-

pracowników Uniwersytetu Warmińsko Mazur-

planowano na kilka lat i objęto nimi Morskie Oko,

skiego w Olsztynie, przy współpracy z Podkomi-

Czarny Staw pod Rysami, Zielony Staw, Przedni

sją Naukową KDP CMAS. Aplikując o pozwolenie

Staw Polski, Mały Staw, Wielki Staw Polski, Czar-

na badania wykazaliśmy, że dysponujemy zespo-

ny Staw Polski, Zadni Staw (Pod Kotłem) i efeme-

łem doskonale wyszkolonych płetwonurków, po-

ryczne Wole Oko. Logistyka była bardzo trudna,

siadających uprawnienia Płetwonurek Ekolog

począwszy od odległości noclegów od miejsca ba-

pierwszego i drugiego stopnia. Gwarantowało to,

dań, przez transport i wykonanie bezpiecznych

że osoby wykonujące obserwacje i notatki pod wo-

nurkowań po forsownym marszu, na dużej wyso-

dą nie zniszczą rodzimej fauny i flory, a ingerencja

kości. Dzięki pomocy Pracowników Tatrzańskiego

w ekosystem będzie minimalna. Zespół płetwo-

Parku Narodowego otrzymaliśmy wsparcie w za-

nurków składał się z osób wywodzących się

kresie przewodnictwa, „ochrony” przed turystami

z różnych centrów i klubów z całej Polski. Trzon ze-

oraz transportu części sprzętu.

Inwentaryzacja podwodna prowadzona była na

Właścicielom i Pracownikom schroniska. Nocleg

przestrzeni kilku lat. Pierwsze nurkowania wyko-

zapewniono nam w pokojach schroniska, co nie by-

nywane były w czerwcu i wrześniu 2013 roku, ko-

ło zbyt proste zważywszy na liczbę turystów.

lejne we wrześniu 2015, sierpniu i wrześniu 2016 oraz we wrześniu 2017.

Najbardziej karkołomny i kosztowny okazał się transport całego ekwipunku dla ponad dwudzie-

Najtrudniejszą wyprawą był ostatni wyjazd. W ce-

stu osób. Specjalnym, terenowym ciągnikiem wy-

lu jak największej liczby obserwacji behawioru ryb

wieziono nasze wyposażenie do windy, którą pod

w stawach Doliny Pięciu Stawów Polskich, musie-

samo schronisko został wciągnięty na specjalnej

liśmy stworzyć kilkuosobowe zespoły płetwonur-

towarowej windzie. Ku zdziwieniu większości eki-

ków. Obserwacje wykonywane były na różnych

py, w czasie transportu praktycznie nic nie uległo

głębokościach i w różnych porach doby. Wiązało

uszkodzeniu poza moim ulubionym manometrem,

się to z dużym zapleczem sprzętowym, które zo-

którego tarcza doskonale funkcjonowała przez ca-

stało założone przy Schronisku Górskim PTTK

łe badania z pomocą „gumy do żucia”.

w Dolinie Pięciu Stawów Polskich. Udostępniono nam część pomieszczeń gospodarczych na drobny

Obecność „wędkarzy i rybaków” nad stawami – bo

sprzęt oraz sprężarkę – za co bardzo dziękujemy

tak pozyskiwaliśmy materiał do badań genetycz-

101 Divers24 | nr 7 | (03) 10. 2018

CUDZE CHWALICIE SWEGO NIE ZNACIE

102

103 Divers24 | nr 7 | (03) 10. 2018

CUDZE CHWALICIE SWEGO NIE ZNACIE

104

105 Divers24 | nr 7 | (03) 10. 2018

CUDZE CHWALICIE SWEGO NIE ZNACIE

nych - bardzo często wzbudzała wśród turystów niechęć, wręcz agresję. Nauczeni tym niezbyt sympatycznym doświadczeniem, oplakatowaliśmy cały zespół badaczy koszulkami i bannerem z podaniem celu badań i instytucji prowadzącej badania. Raptem, z agresji, kontakty z urlopowiczami przerodziły się w pytania i krótkie wykłady nt. życia w tatrzańskich jeziorach, ryb, roślin i wyników naszych badań. Niektórzy z zespołu zostali wręcz zaangażowani, jako wykładowcy przyrody dla zorganizowanych wycieczek szkolnych. Już na „górze” (w Dolinie Pięciu Stawów), udało nam się dość dobrze dopracować logistykę. Kilkudziesięcioosobowy zespół podzieliśmy na dwa turnusy ze względu na brak miejsc noclegowych. Każdy z turnusów został podzielony na zespo-

106

ły dwuosobowe, które wykonywały inwentary-

Zadniego Stawu i Wolego Oka, gdzie podczas mgli-

zację botaniczną na potrzeby map rozmieszczenie

stej pogody kilkudziesięciometrowa widzialność

roślinności zanurzonej, periodyczne obserwacje

pod wodą była o wiele lepsza niż na powierzch-

ichtiofauny w wybranych stawach oraz na zespół,

ni. Ogólnie rzecz biorąc, tatrzańskie jeziora moż-

który transportował, tym razem na własnych ple-

na zaliczyć do typu alpejskiego, których jedną

cach, sprzęt do dalej położonych stawów, tj, Zadni

z cech jest oligotrofia i duża przeźroczystość, któ-

Staw, Wole Oko i Czarny Staw Polski.

ra wiąże się oczywiście z dobrą widzialnością. Pod względem widzialności pod wodą, stawy można

Warunki nad i pod wodą (temperatura, widocz-

sklasyfikować od najgorszej (okresowo do około

ność)

3 m) do najlepszej (do 30 i więcej metrów): Zielo-

Warunki pogodowe, jak to w górach, były zmien-

ny Staw, Mały Staw, Czarny Staw Polski, Morskie

ne. W miesiącach letnich, czasami doświadczali-

Oko, Przedni Staw Polski, Wielki Staw Polski, Wo-

śmy deszczu i mgły, jednak zdarzały się również

le Oko, Czarny Staw pod Rysami, Zadni Staw (Pod

dni pogodne, które rekompensowały nieprzychyl-

Kotłem).

ną pogodę. W miesiącach jesiennych kilkakrotnie zaskoczył nas śnieg i niska temperatura. Cieka-

W najcieplejszych miesiącach temperatura wody

we zjawisko dało się obserwować na wysokości

nie przekraczał kilkunastu stopni w powierzchnio-

107 Divers24 | nr 7 | (03) 10. 2018

CUDZE CHWALICIE SWEGO NIE ZNACIE

108

wych warstwach Morskiego Oka. W większości

gdzie: A oznacza wysokość nad poziomem morza

stawów mieliśmy do czynienia z temperaturą poni-

podaną w [m].

żej 10 stopni Celsjusza. Korzystając z tabel, wysokość akwenu nad pozioCiśnienie na tej wysokości - profil nurkowania

mem morza zaokrąglano w celu zwiększenia bez-

Przed nurkowaniami zawsze przeprowadzano

pieczeństwa do wyższej wartości (dla Morskiego

odprawę, na której omawiano plany nurkowań.

Oka, do określenia crossa przyjmowano wysokość

Sprawdzane były ustawienia komputerów oraz

1500 m n.p.m. – co daje nam wsp. Cross’a 1,2074).

przypomniane zasady bezpieczeństwa podczas nurkowań wysokogórskich, tj. wolniejsze wynu-

Reasumując, dla przykładu nurkując na głębokość

rzanie (V/cross), płytsze przystanki dekompresyj-

30 m w Morskim Oku, jeżeli nasze komputery nie

ne (G/cross) i teoretyczna głębokość oceaniczna,

przestawią się automatycznie na nurkowanie gór-

która jest wyższa niż głębokość rzeczywista

skie, powinniśmy użyć tabel i potraktować to nur-

(TOD= D*cross).

kowanie jak nurkowanie na 36 m, z maksymalną prędkością wynurzania około 8 m/minutę.

Dla przypomnienia obliczano współczynnik Crossa: cross = Po/Ph cross > 1 gdzie:

Profil nurkowy praktycznie we wszystkich stawach wyglądał podobnie. Grupy płetwonurków

Po - ciśnienie atmosferyczne w [1at] [1013hPa]

podzielono zgodnie z uprawnieniami i starano się

[760 mmHg], ważne aby ciśnienie było podane

unikać gwałtownych zmian głębokości, co przy

w tych samych jednostkach jak Ph

wykonywaniu inwentaryzacji przyrodniczych jest trudne. Każdy z zespołów planował najgłębsze

Ph - ciśnienie w górach (na wysokości akwenu)

nurkowania jako pierwsze. Podczas badań starano

w [at] [Pa] [mmHg], można ja odczytać z barome-

się utrzymywać stałą głębokość. Maksymalne głę-

tru, wyliczyć lub odczytać z tabel.

bokości to około 20–30 m, w zależności od stawu. Były one limitowane widzialnością i potencjalnym

cross - współczynnik Cross’a, dla poziomu morza

zasięgiem występowania roślinności zanurzonej.

a=1, wraz ze wzrostem wysokości nad poziomem

Przyroda, co żyje pod wodą

morza rośnie.

Najwięcej życia pod wodą dało się zaobserwować w stawach o najsłabszej widzialności – co jest zrozumiałe i oczywiste – im więcej biogenów, tym

Do obliczenia ciśnienia na danej wysokości wyko-

więcej życia roślinnego (w tym glonów i ich zakwi-

rzystywano następujący wzór:

tów) oraz zwierzęcego. Ku naszemu zdziwieniu,

Ph=Po*exp(-0,000125*A)

w Morskim Oku i Małym Stawie znaleźliśmy

109 Divers24 | nr 7 | (03) 10. 2018

CUDZE CHWALICIE SWEGO NIE ZNACIE

110

znaczne powierzchnie dna zajęte praktycznie tylko przez dwa gatunki makrofitów (dane są obecnie w trakcie publikacji). Spośród zwierząt zaobserwowaliśmy larwy chruścików domkowych i bezdomkowych, widelnic i innych owadów wodnych. Część z nich prowadziła osiadły tryb życia, krocząc po głazach i zatopionych skałach, a część swobodnie unosiła się w toni (Czarny Staw pod Rysami, Wielki Staw Polski). W jeziorach, gdzie obserwowaliśmy ryby (mieszańce pstrąga), bezkręgowców praktycznie nie było. Ekologia - stan wody i otoczenia Dało się również zauważyć pewną tendencję związaną z jakością wody – w stawach położonych na uboczu, oddalonych od szlaków turystycznych i na większej wysokości woda miała lepszą przejrzystość. Jest wielce prawdopodobne, że ogromna liczba turystów i niewłaściwe zachowanie (mycie rąk, karmienie ryb, wrzucanie resztek jedzenia) prowadzi do wzrostu trofii wody i spadku widzialności. …

111 Divers24 | nr 7 | (03) 10. 2018

WR AKI

Kuter „Taunus” now y wr ak zident yfikowany w wodach

Ba łt y ku

Piotr Karaś foto: Michał Procajło

W czerwcu 2018 roku, w wodach Morza Bałtyckiego, udało się zlokalizować i zidentyfikować pozostałości kolejnej niemieckiej jednostki, zatopionej podczas II Wojny Światowej. Tym razem nurkowie podczas wypłynięcia jednostką „M/Y Litoral”, odkryli miejsce ostatniego spoczynku niemieckiego kutra parowego „Taunus”.

112

113 Divers24 | nr 7 | (03) 10. 2018

WR AKI

Odnaleziony wrak rozpoczął swoją przygodę

Według dziennika działań bojowych, o godzinie

pod nazwą „Geo Plate”. Jednostka została zbudo-

2.33 rano, załoga trałowca „M 3619” zauważy-

wana pod numerem 111, w stoczni Unterwesser

ła eksplozję ze strony prawej burty, na pozycji 55

AG w Wesermünde, w roku 1916 „Taunus” po-

07,5 N 18 03,0 E.

wstał jako jeden z wielu kutrów parowych typu Blücher. Całość konstrukcji mierzyła 39 metrów

O godzinie 2:40 wyłowiono z wody jednego ma-

długości i 6,9 metra szerokości, przy zanurzeniu

rynarza, a po dryfujących w okolicy szczątkach,

wynoszącym 2,8 metra. Jednostkę napędową ku-

zidentyfikowano zatopioną jednostkę jako ku-

tra stanowił silnik parowy potrójnej ekspansji.

ter „Taunus”. Następnie nadano komunikat do dowództwa Marynarki Wojennej obszaru Bałtyk

Kuter w 1919 roku pełnił służbę jako trałowiec

Wschodni, informujący o uratowaniu rozbitka oraz

w 4. Flotylli Trałowców. W roku 1922 został prze-

powiadomiono, że konieczna jest szybka pomoc

mianowany na „Hans Joachim”, a w 1936 roku na

lekarska. O godzinie 6:30 odnotowano w dzienni-

„Taunus”. W 1940 roku jednostka została (wraz

ku, że uratowany marynarz zmarł.

z dziesiątkami innymi) przeznaczona do udziału

114

w operacji „Lew Morski”, jednak ostatecznie

Fakt obecności na odnalezionym wraku talerzy

nie doszła ona do skutku. „Taunus” został zato-

z nadrukami zarówno Reichsmarine z 1935 roku

piony 12 października 1944 roku, po ataku tor-

oraz Kriegsmarine z 1942 roku, świadczy o tym,

pedowym, do którego doszło na północ od

że jednostka przez większość czasu pozostawa-

Władysławowa.

ła pod zarządem niemieckiej marynarki wojennej.

Na wraku widoczne są poważne zniszczenia. Sam kadłub zapadł się, a urwany dziób leży w pozycji pionowej, w odległości kilkunastu metrów od reszty kadłuba. Wszytko tuż obok przewróconego masztu, co może sugerować zatonięcie w wyniku eksplozji miny lub trafienia torpedą. Erich Groener jako przyczynę zatonięcia podaje storpedowanie przez radziecki okręt podwodny „Lembit” (podobnie jak w przypadku „Terry” – mylnie), lecz bardziej prawdopodobne jest przypisanie tego zatopienia okrętowi S-4, temu samemu, który dobę później zatopił „Terrę”. …

Pozycja nurkowa wraku „Taunus” dostępna jest z jednostki M/Y Litroal.

115 Divers24 | nr 7 | (03) 10. 2018

PODRÓŻE

SAFAGA ci ek awa a lt er n at y wa d l a o d w i e dz a j ą c yc h

Egipt

tekst i ilustracje: Sylwia Susicka

Safaga, to niewielka mieścina w poblizu Hurgady. Do niedawna niedoceniana i pomijana przez większość turystów. Charakteryzuje się mniejszą iloscią hoteli, niż bardziej znane miejscowości w tym regionie. Odnajdziemy w niej spokój, jednak na pewno nie będziemy narzekać na nudę i każdy znajdzie dla siebie repertuar odpowiednich rozrywek.

116

117 Divers24 | nr 7 | (03) 10. 2018

PODRÓŻE

Najczęściej odwiedzana jest przez nurków, lub

lokacji. Tobia Kebir i Abu Soma Garden idealnie

osoby niewymagające wielu atrakcji i spedzają-

sprawdzą się dla osób rozpoczynających swoją

ce urlop w hotelu. Dzieki temu, że miejscowość ta

podwodna przygodę. Ci, którzy czują się pewniej

uchowała się przed wzrokiem turystów, posiada

i są bardziej opływani, w poszukiwaniu wrażeń na

piękne, niezniszczone i tętniące życiem rafy ko-

pewno powinni odwiedzić , znaną na całym świe-

ralowe. Przemysł nurkowy nie jest tak rozwinię-

cie Panorama Reef. Zbocze rafy sięga tu kilkuset

ty, przez co łodzie nie są przepełnione, co z kolei

metrów w głąb morza. Można spotkać tam wyjąt-

zapewnia nam komfort i większe poczucie bez-

kowe okazy zwierząt morskich, m.in. żółwie, del-

pieczenstwa.

finy, rekiny i tysiące gatunków wielobarwnych ryb.

W okolicy Safagi znajdziemy wspaniałe rafy, de-

118

dykowane dla osób o bardzo różnym stopniu

Niewątpliwie największą atrakcją Safagi jest bli-

zaawansowania nurkowego. Odnajdą się tutaj za-

sko położony wrak „Salem Express“ – jeden

równo osoby początkujące, jak i zaawansowane,

z najsłynniejszych wraków Morza Czerwone-

dla których nie zabraknie badziej wymagających

go. Olbrzymi prom pasażerski wybudowany we

Francji w 1964 roku. Wrak mierzy 115 metrów

tana, który chcąc skrócić trasę z powodu złych

długosci i 18 metrów szerokości! Zatonął w no-

warunków pogodowych, doprowadził do kolizji

cy 15 grudnia 1991 roku, pokonując trasę Jeddah

z rafą. Wrak „Salem Express“ osiadł na głęboko-

- Safaga. W całym zdarzeniu uznano winę kapi-

ści 32 metrów i spoczywa przechylony na pra-

119 Divers24 | nr 7 | (03) 10. 2018

PODRÓŻE

wą burtę. Chętni i doświadczeni nurkowie mogą wpłynać do jego wnętrza, ale nawet pozostając na zewnątrz, ogladanie Salem Express jest wspaniałym i niezapomnianym doświadczeniem. Osobiscie bardzo cenię sobie Safagę i odwiedzam ją kilka razy w roku, z różnymi grupami nurków i ich rodzinami. Wysoki standard hoteli i ciekawa oferta dostępnych atrakcji sprawia, że mogą bez obaw wyruszyć na nurkowanie, zostawiając najbliższych w dobrych rękach. W czasie, w którym eksplorujemy podwodną stronę Safagi osoby pozostające w hotelu mogą bezpieznie dać się porwać masie rozrywek zapewnianych czekających na miejscu ( odkryte baseny, dostep do plaży, zabawy z animatorami, salony spa i siłownie) lub relaksować się na łodzi. Osobiście moim ulubionym hotelem jest Amwaj Blue Beach Resort and Spa. Jest to bardzo spokojny ośrodek, bez nadmiaru krzykliwych i nadmiernie imrezujących gości, coraz częściej widywanych w wielu innych hotelach. Ma również śliczne molo oświetlane nocą, umożliwiajace dostęp do wody w czasie odpływu. Poza atrakcjami dostępnymi w hotelach, miejscowi organizują również przejażdżki na wielbłądach, wyprawy na quadach oraz pływanie na windsurfingu i kitesurfingu. Jako istrukor z jedenstoletnim stażem, po kilkunastu wizytach w Safadze, mogę spokojnie polecić to miejsce dla samodzielnych nurków, jak i zorganizowanych grup. …

120

ECN SYTEMY NURKOWE www.nurkowanie-ecn.pl 121 Divers24 | nr 7 | (03) 10. 2018

122

ŚRODOWISKO

Operacja MILAGRO b ata li a

Sea Shepherd

Morzu Korteza

Marcin Pawełczyk foto: Sea Shepherd Conservation Society

Sea Shepherd Conservation Society jest międzynarodową organizacją non-profit, której misję stanowi powstrzymanie rzezi morskich stworzeń i niszczenia środowiska mórz i oceanów. Organizacja zajmuje się ochroną wszystkich gatunków morskich, zaczynając od najmniejszego planktonu, a kończąc na największych wielorybach.

123 Divers24 | nr 7 | (03) 10. 2018

ŚRODOWISKO

swoich działaniach przedstawiciele Sea

Meksyku, by chronić pozostałe przy życiu vaquita

Shepherd używają innowacyjnej taktyki, opar-

porpoises w ich naturalnym środowisku. Zwierzę-

tej na bezpośrednich akcjach i braku przemocy,

ta te, występują bowiem jedynie na terenie Zatoki

by badać, dokumentować i jeśli to potrzebne – po-

Meksykańskiej, a ich populacja w ostatnich latach

dejmować akcje mające na celu ujawnianie niele-

drastycznie zmalała.

galnych działań na wodach międzynarodowych. Wszystko by chronić bioróżnorodność delikat-

Wszystko dlatego, że kłusownicy obrali sobie za

nych morskich ekosystemów i pomóc w ich prze-

cel okoniokształtną rybę totoaba, której pęcherz

trwaniu dla przyszłych pokoleń. Założyciel Sea

pławny, jest niezwykle wysoko cenionym przy-

Shepherd, kapitan Paul Watson zwykł mawiać:

smakiem w Hong Kongu i południowych Chinach.

„Jeżeli oceany umrą, my umrzemy!”.

Ceny jakie osiąga sprawiły, że jego slangowa nazwa to „wodna kokaina”. Na czarnym rynku 1 kg

124

Sea Shepherd wraz z innymi organizacjami non-

ryb z których pozyskuje się pęcherze pławne, mo-

-profit oraz naukowcami, działa wspólnie z rządem

że osiągać zawrotną cenę 33 000 PLN!

Natomiast morświn kalifornijski jest tutaj przy-

patrolowania powierzchni oceanu. Załoga jed-

padkową ofiarą. Do połowu totoaba wykorzystuje

nostki M/V „John Paul DeJoria” w ramach opera-

się sieci skrzelowe tzw. pławnice, w które zaplątu-

cji Milagro IV wypłynęła na patrol w poszukiwaniu

ją się również morświny. Sytuacja tych ssaków jest

kłusowników. O godzinie 21:30 członkowie zało-

dramatyczna. Gatunek odkryty zaledwie w 1958

gi Sea Shepherd dostrzegli na radarze podejrza-

roku, znajduje się na skraju wyginięcia, a jego po-

ną aktywność. W związku z tym kapitan Benoit

pulacja w obecnej chwili wynosi około 60 sztuk.

Sandjian zadecydował o wysłaniu drona, przystosowanego do prowadzenia nocnych patroli.

Co gorsza, ochrona wspomnianych gatunków

Po przebyciu niespełna 3 Mm dron znalazł się nad

wcale nie należy do najłatwiejszych zadań. Pod-

podejrzaną niewielką jednostką (tzw. skiff), któ-

czas patrolu prowadzonego w wigilijny wieczór,

rej załoga po chwili ostrzelała urządzenie z bro-

24 grudnia 2107 roku, przedstawiciele Sea She-

ni palnej, uszkadzając je. Po raz drugi kłusownicy

pherd zostali zaskoczeni przez kłusowników, któ-

ostrzelali dron zwiadowczy niespełna tydzień póź-

rzy ostrzelali z broni palnej drona używanego do

niej 30 grudnia 2017 roku. Na szczęście tym ra-

125 Divers24 | nr 7 | (03) 10. 2018

ŚRODOWISKO

126

zem strzały okazały się chybione i połączone siły

na kalifornijskiego i totoaba wśród istniejących ga-

Sea Shepherd i Mexican Navy poradziły sobie z

tunków.

kłusownikami. Warto wspomnieć, że tym razem całe zdarzenie miało miejsce w blasku dnia. Do-

Od pięciu lat w ramach kolejnych odsłon operacji

datkowo członkom stowarzyszenia udało się ura-

Milagro, Sea Shepherd wspólnie z władzami Mek-

tować rybę z zagrożonego gatunku totoaba, którą

syku i meksykańską marynarką, walczą o urato-

pochwycili w sieci kłusownicy.

wanie zagrożonych gatunków na terenie Zatoki Kalifornijskiej. Wszyscy liczą, że cud (po hiszpań-

Z uwagi na powyższe zdarzenia Sea Shepherd

sku milagro) nastąpi i uda się zachować oba zagro-

zwiększyło swoje siły w rejonie Zatoki Kalifor-

żone gatunki.

nijskiej i teraz dysponuje na tym akwenie trzema …

statkami, wspieranymi przez meksykańską marynarkę. Dzięki pracy wykonywanej przy pomocy dronów, członkowie Sea Shepherd są w stanie zlokalizować sieci rozstawione przez kłusowników

By dowiedzieć się więcej jak możesz wspomóc

i likwidować je. W obecnej chwili to największa

ochronę zagrożonych gatunków, odwiedź stronę

broń organizacji w walce o zachowanie morświ-

www.seashepherd.org.

127 Divers24 | nr 7 | (03) 10. 2018

ŚRODOWISKO

Niezwykła krew ryb Agata Turowicz, dr hab. Mariusz Sapota, prof. UG ilustracje: www.wikipedia.org

W organizmie ryby krąży krew i tak jak u wszystkich innych kręgowców jej podstawową funkcją jest dostarczanie tlenu do komórek i tkanek w całym ciele. Krew zbudowana jest z osocza, w którym znajdują się erytrocyty, leukocyty i trombocyty.

To właśnie erytrocyty zwane czerwonymi krwinkami, odpowiedzialne są za kolor krwi. W jednej czwartej zbudowane są z hemoglobiny – barwnika oddechowego, który przyłącza tlen w skrzelach i uwalnia go we wszystkich tkankach w organizmie ryby. Ale krew nie wszystkich ryb ma czerwony kolor.

128

Wyjątek stanowią ryby białokrwiste, które na drodze ewolucji pozbyły się erytrocytów i teraz ich krew jest właściwie przezroczysta. Ryby białokrwiste występują jedynie w rejonie antarktycznym i to właśnie miejsce ich występowania pozwoliło na taką zmianę. Pamiętajmy, że ryby to zwierzęta zmiennocieplne. Oznacza to, że temperatura ich organizmu (i wszystkich płynów, które się w nim znajdują – w tym krwi) ma taką samą temperaturę jak otaczające je środowisko. Woda, w której żyją ryby białokrwiste jest bardzo zimna. Im niższa temperatura, tym większa gęstość krwi. Mimo znacznie większego serca, pompowanie tak gęstej, pełnej erytrocytów krwi jest bardzo trudne i wymaga ogromnych nakładów energii. Brak czerwonych krwinek sprawia, że krew staje się mniej gęsta i dzięki temu jej krążenie w organizmie jest dużo prostsze. Należy jednak pamiętać, że większość gatunków ryb występujących w tym rejonie ma normalną czerwoną krew. Białokrwistość nawet u ryb antarktycznych jest czymś wyjątkowym. Jeśli ryby białokrwiste nie posiadają czerwonych krwinek ani hemoglobiny to jak oddychają? Natura zadbała o to żeby ryby te mogły przenosić tlen, który rozpuszczony jest w osoczu. Cienkie naczynia krwionośne tworzą gęstą sieć na powierzchni płetw i skóry, która nie ma łusek oraz jamy gębowej co sprawia, że ryba może oddychać całą po-

Wytrwali nurkowie mogą szukać ryb białokrwistych w zimnych wodach wokół Antarktydy. Niektóre gatunki jak na przykład kegulena (Champsocephalus gunnari) są częstym gościem w nadbałtyckich restauracjach.

wierzchnią ciała – nie tylko skrzelami. Dodatkowo woda, w której żyją jest bardzo bogata w tlen, co również ułatwia im oddychanie.

…

129 Divers24 | nr 7 | (03) 10. 2018

PODRÓŻE

W pogoni za pomarańczowym rekinem kierunek

M a lta

Marcin Pawełczyk foto: Ivana Orlović Kranjc, Janez Kranjc, Marco Daturi

Na Malcie byłem wielokrotnie i kiedy trzeba zwięźle podsumować tę lokację, bez wahania stwierdzam, że jest to idealny kierunek pod względem nurkowym. Nie ma tu znaczenia czy lecimy sami, czy większą grupą, nieistotne są nasze podwodne upodobania, wyszkolenie i umiejętności, gdyż Malta, to miejsce, gdzie każdy znajdzie coś dla siebie. W połączeniu z sąsiednimi wyspami Comino i Gozo, oferują wszystko o czym nurek rekreacyjny i techniczny mogą zamarzyć.

130

131 Divers24 | nr 7 | (03) 10. 2018

PODRÓŻE

Począwszy od położonych płytko wraków, jak

Dla naprawdę wytrawnych nurków, lubiących głę-

trałowiec P31 u wybrzeży Comino, który nie tyl-

bokie wody i posiadających odpowiednie prze-

ko jest wdzięcznym obiektem do podziwiania dla

szkolenie oraz niezbędne doświadczenie, Malta

początkujących nurków, ale też wspaniałą lokacją

oferuje nurkowania wrakowe na głębokości +50

i miejscem częstych odwiedzin freediverów i foto-

m. Nie sposób tu nie wspomnieć o HMS „Stub-

grafów. Na nieco bardziej zaawansowanych płe-

born” (P238), wraku 66-metrowego okrętu, który

twonurków, lecz ciągle w limitach rekreacyjnych

spoczywa na dnie uzbrojony w 6 wyrzutni 21 ca-

czekają niezwykłe zanurzenia na łodzi patrolowej

lowych torped oraz cztery karabiny maszynowe.

P29 i wraku potężnego tankowca „Um el farud”,

W czasach swojej świetności obsługiwany był

którego nadbudówka zaczyna się już na głęboko-

przez 48 osób załogi i pływał po wodach Morza

ści 20 metrów. Najgłębsze miejsce na wraku, to

Północnego , Bałtyku oraz na Dalekim Wschodzie.

głębokość rzędu 38 metrów, a jedną z głównych

132

atrakcji jest olbrzymia siłownia, do której możemy

Mając już pewne doświadczenie w nurkowaniach

wpłynąć dokonując jej eksploracji.

na Malcie wiem, że czasu zawsze będzie mniej, niż

byśmy potrzebowali by zrealizować nawet okro-

niezależnie od tego, jakie nurkowanie chcieliby-

jony program podwodnych atrakcji. Na szczęście

śmy przeprowadzić. Warto zaznaczyć, użytkow-

z dobrze zorganizowanymi ludźmi, którzy mają

nicy rebreatherów również mogą liczyć na pełen

doświadczenie, możemy wycisnąć tę cytrynę do

asortyment usług. A gdyby coś w naszym sprzę-

maksimum. Dlatego warto podążać za pomarań-

cie zawiodło i chciało zepsuć cudownie zapowia-

czowym rekinem… Ekipa Orange Shark Malta, to

dający się pobyt na Malcie, świetnie przygotowany

profesjonaliści w każdym calu. Znają teren i ma-

serwis pod bacznym okiem Tadeo, na pewno roz-

ją wspaniałe zaplecze, oferujące wszystko czego

wiąże lwią część usterek w mgnieniu oka.

nurkowa dusza może zapragnąć. Jednostki pływające, wypożyczalnia sprzętu – w tym skutery DPV,

Mówiłem o różnorodności i tym, jak uniwersal-

sprężarkownia z opcją bicia mieszanek i zestawem

nym miejscem pod kątem nurkowym jest Mal-

opakowań jakie możemy tylko sobie wymyślić –

ta, ale oczywiście moje zamiłowanie do wraków

butle pojedyncze wszystkich pojemności, twiny

wzięło górę. Nie zapominajmy jednak, że miło-

2×12 i 2×18, butle stage… po prostu full service

śnicy fauny i flory, znajdą dla siebie prawdziwy raj

133 Divers24 | nr 7 | (03) 10. 2018

PODRÓŻE

134

135 Divers24 | nr 7 | (03) 10. 2018

PODRÓŻE

u wybrzeży wyspy Gozo. To właśnie w tym rejonie

ze stosunkowo dużym wejściem, liczącym sobie

znajdziemy najwięcej lasów podwodnych, tętnią-

ok. 50 metrów szerokości. Ciągnie się ona w głąb

cych życiem i tworzących wspaniałe i zróżnicowa-

wyspy na odległość około 400 metrów. Jest więc

ne ekosystemy. Nurkując w pobliżu legendarnych

co zwiedzać i co podziwiać. Całości dopełnia nie-

miejsc, jak „Middle finger” czy „Arch”, musimy być

zliczona ilość kominów, z których te położone naj-

gotowi na spotkanie z gęstymi ławicami drapież-

płycej, zaczynają się już na głębokości 20 metrów

nych barakud czy wielkich tuńczyków. Jeżeli nam

i schodzą na głębokość 50 metrów, gdzie kończą

się poszczęści, to wcale nie do najrzadszych nale-

się pięknym piaszczystym dnem.

żą spotkania z gigantami Mola-mola, czy też… delfinami, które w ostatnim czasie upodobały sobie

Temperatura wody na początku Lipca wyno-

wspomniany wcześniej wrak P29.

si 25°C i do głębokości 50 metrów schodzi do 15°C, czyli jest relatywnie ciepło. Dlatego zda-

136

Zaprawieni w bojach i nie lękający się zamknię-

łem się całkowicie na przewodnictwo Tadeo, który

tych przestrzeni nurkowie jaskiniowi, również po-

w Orange Shark pracuje już 5 lat i tyle samo miesz-

winni być ukontentowani. Malta to wprawdzie

ka na Malcie. Można powiedzieć, że się zadomowił

nie Meksyk czy Skandynawia, których jaskinie

i jest dość rozpoznawalny na wyspie. Przyjedzcie,

stanowią ścisłą światową czołówkę, jednak i tu-

a sami się przekonacie dlaczego, a przynajmniej nie

taj czekają atrakcję z kategorii overhead. Na Go-

róbcie dużych oczu, gdyby ktoś się was zapytał,

zoznajdziemyoporęczowanąjaskinię,łatwodostępną,

czy widzieliście może Vikinga pod wodą?

Niewątpliwym plusem wypadów na Maltę jest ilość dogodnych połączeń. W sezonie, z Polski dostaniemy się tam praktycznie z każdego większego lotniska. Linie lotnicze oferują przeloty we wszystkie dni tygodnia, przez co planując wypoczynek, możemy być bardzo elastyczni. Mnie z podjęła osobiście żona właściciela Orange Shark Malta – Paola. Przesympatyczna kobieta, która to w drodze do bazy, odpowiedziała historię stojącą za tak niezwykłą nazwą dla centrum nurkowego. Otóż jak się okazuje, Paola i jej mąż Max mają syna, który jest rudy i od dzieciństwa uwielbiał spędzać czas w wodzie. Dość często pływał z zanurzoną głową, tak, że tylko jego charakterystyczna czupryna wystawała na powierzchnię. Stąd wziął się jego pseudonim „Orange Shark”, od którego zrodziła się nazwa centrum nurkowego Orange Shark Malta.

137 Divers24 | nr 7 | (03) 10. 2018

PODRÓŻE

Mój pobyt na Malcie pozwolił na poświęcenie

Więcej o moim pobycie w siedzibie pomarańczo-

5 dni na nurkowania. Nawet gdybym chciał odwie-

wego rekina przeczytacie w grudniowym nume-

dzić główne atrakcje i tylko bardzo pobieżnie, to

rze, bo to jeszcze nie koniec naszych przygód na

i tak nie starczyło by mi czasu. Dlatego każdy wy-

Malcie! Wracamy już niebawem, by kontynuować

bierający się po raz pierwszy na Maltę, powinien

naszą przygodę z wrakami, zwłaszcza tymi trochę

uświadomić sobie, że wszystkiego i tak nie uda

mniej znanymi, bo wyspa wciąż odkrywa przed na-

się zobaczyć, ale to co zobaczyć się uda i tak każe

mi swoje uroki!

wrócić mu tu ponownie. Wychodząc z takiego założenia, możemy w pełni delektować się pobytem i kawałek po kawałku poznawać maltańską układankę. A są to naprawdę fascynujące puzzle, składające się z więcej niż 1000 elementów…

138

…

139 Divers24 | nr 7 | (03) 10. 2018

prenumerata@divers24.pl www.sklep.divers24.pl

Numery archiwalne magazynu Divers24 dostępne są w aplikacjach: Android TM oraz iOS.

DIVING SAFETY SINCE 1983

Wyłączny dostęp do nurkowych planόw ubezpieczeniowych

Ogólnoświatowe Assistance w razie wypadku, działające 24/7

Assistance w podróży i pomoc prawna

Udział w programach badawczych z zakresu medycyny nurkowej

PHOTO BY KURT ARRIGO

DANEUROPE.ORG

Porady medyczne i zalecenia specjalistów

Magazyn Divers 24 nr 7 Październik 2018

Articles inside

Nurkowie Marynarki Wojennej RP