De wereld in je klas , een klas vol wereldburgers
ZIJN WIJ ALLEMAAL WERELDBURGERS OF WAT BETEKENT WERELDBURGERSCHAP?
Juf, waarom eten we eigenlijk altijd veggie op donderdag? Ik vind het soms niet lekker. Meester, A. zegt ik niet mag meejwerk omdat hij begrijpt mij niet. Kunnen we geen speciale dag voor stiefouders of plusouders organiseren? Sorry, ik ben te laat want tijdens de storm was er een boom in onze straat omgevallen. De wereld is al lang niet meer elders of ver weg, de wereld is elke dag hier, heel nabij. Ons dagdagelijkse leven is doordrongen van de wereld. We zijn onvrijwillig allemaal wereld-burgers: onze levens zijn door onze consumptiepatronen, toerisme, voedselketens, … alsook op vlak van communicatie mondiaal verweven. Wereldwijde vraagstukken zoals de klimaatwijziging, een pandemie, migratiestromen, de impact van consumptie op mens en natuur wereldwijd, … die onderwerpen zijn tastbaar aanwezig in ons dagelijks leven. De wereld komt dan ook zonder aankloppen je klas binnen.
Laat ons de term wereldburgerschap ontleden - wereld en burger(schap) - en daarbij eerst de loep leggen op burgerschap. Als burger ben je bij wet en juridisch lid van meerdere gemeenschappen: een gemeente, provincie, land. Dat lidmaatschap geeft je rechten maar ook plichten. Bv. je hebt het recht op bijstand in moeilijke tijden, maar je hebt de plicht om belastingen te betalen. Als mens kan je ook aanspraak maken op ‘universele mensenrechten’ die internationaal werden goedgekeurd en bekrachtigd. Burgerschap gaat over de wijze waarop je deel uitmaakt van en deelneemt aan de samenleving. Er bestaat geen definitie noch een codex van een goede burger. Wel spreken we over burgerzin, dat wil zeggen, het besef dat je deel uitmaakt van een gemeenschap/de samenleving en de bereidheid om je voor je medemens en het belang van de gemeenschap in te zetten. Zijn we dan officieel lid of burger van de wereld? We hebben immers geen paspoort van een wereldstaat? Klopt, maar we zijn wel allemaal mens, deel van de mensheid. De wereld is de afgelopen decennia sterk
veranderd en geglobaliseerd, net als onze samenleving. Het antwoord luidt dus: we zijn allemaal op een bepaalde manier wereldburgers. Tonen we dan ook allemaal wereldburgerzin of wereldburgerschap? We kunnen stellen dat wereldburgerschap betekent dat je je bewust bent van je verbondenheid met anderen en van de wederzijdse afhankelijkheid van elkaar. Bijgevolg vertrek je vanuit gelijkwaardigheid van mensen en toon je je bereid om je te engageren voor het belang van de gemeenschap op welke schaal dan ook – buurt, stad, land, continent en bij uitbreiding de wereld. Je toont interesse voor en je voelt je betrokken bij lokale en globale vraagstukken en reflecteert over je rol hierin. Zo kan je als individuele burger je engageren voor een klimaatvriendelijke omgeving maar evengoed kan je in je taalgebruik rekening houden met gevoeligheden. Hoe dan ook
verwijst wereldburgerschap naar de manier waarop we als burger deel (willen) uitmaken van onze eigen samenleving en hoe we als mensen in de wereld staan. Duurzame ontwikkeling is bijgevolg onlosmakelijk verbonden met het concept van wereldburgerschap. Een betrokken (wereld) burger is zich ervan bewust dat individuele handelingen of keuzes, in welke vorm dan ook een impact hebben op de omgeving. Net omwille van onze betrokkenheid bij wereldwijde vraagstukken, is het in ieders belang om voldoende mondiale burgerzin aan de dag te leggen. Om dit te oefenen en hierin te groeien, is een cruciale rol voor het onderwijs weggelegd. De school is immers een unieke context in het socialisatieproces1 van leerlingen waarbij de leerkracht en de school een belangrijke impact hebben op de ontwikkeling van hun kennis, vaardigheden én attitudes.
There are different interpretations of the notion ‘global citizenship’. A common understanding is that it means a sense of belonging to a broader community, beyond national boundaries, that emphasizes our common humanity and draws on the interconnectedness between peoples as well as between the local and the global. Global citizenship is based on the universal values of human rights, democracy, non-discrimination and diversity. It is about civic actions that promote a better world and future. (UNESCO, 2014, p. 6)
1 Socialisatieproces naar pedagoog Gert Biesta. Het socialiseren van leerlingen betekent leerlingen waarden, gedrag, normen en wereldbeelden meegeven van de overheersende sociaal, culturele en politieke orde of groep.
3
