Vršačke legende: Kafana u kojoj je Karađorđe račun platio sa dve kubure
V
ršac je grad dobro poznat po njegovim slavnim stanovnicima, Paji Jovanoviću, Jovanu Steriji Popoviću, Vasku Popi, operskoj divi Sulatniji Cijuk, šahisti Bori Kostiću. Međutim malo je onih koji znaju da je i ime Karađorđa vezano za ovaj grad, o čemu postoji, kako neki kažu, istinita legenda. Priča o pištoljima kojima je vođa Prvog srpskog ustanka Karađorđe Petrović navodno platio konačište u gostionici Štenger (nosila je, jedno vreme, naziv Kod labuda) u Vršcu, već dva veka se prenosi sa kolena na koleno. Legenda kaže da je Karađorđe u Vršcu boravio u ovoj gostionici, u kojoj je danas smeštena veterinarska stanica, nakon čega je put nastavio prema Beloj Crkvi i dalje preko Dunava. Otišavši u žurbi, jer su se glasine o neznancu koji sa slugama boravi u gostioni brzo proširile varošicom i stigle do policije, Karađorđe je na stolu sobe u kojoj je boravio ostavio dve kubure, kao nadoknadu za račun koji u žurbi nije stigao da plati. Kazuje se da je vlasnik gostionice, kada je saznao da je čuveni srpski vožd ubijen samo tri nedelje posle misterioznog boravka u Vršcu, svoj ugostiteljski objekat nazvao Dva pištolja i
22
tako odao počast svom najvažnijem gostu. Došli smo do podataka koji govore da je Karađorđe sa svojom svitom u Vršcu proveo sedam dana, nakon čega je otišo za Belu Crkvu, pa u Staru Palanku gde je skelom prešao u Srbiju. To su realni podaci, koji se mogu proveriti u Letopisu Matice srpske iz 1935 godine, gde zaista stoji kao verodostojna priča i činjenice o Karađorđevom boravku u Vršcu. On je boravio u zgradi današnje veterinarske stanice, gde je nekada bila gostionica. Tu je boravio u zatvorenoj kočiji u dvorištu i u izveštaju piše da je malo šetao po gradu kako ne bi bio primećen, dok su njegovi saradnici pokušavali da nađu ljude od poverenja koji će im pomoći da pređu u Srbiju. Da li je zaista račun u gostionici platio pištoljima, nismo mogli da utvrdimo, ali Vrščani vole ovu legendu i prenose je mlađim generacijama, kao istinitu. Zbog Karađorđeve posete, zgrada se nalazi pod zaštitom države kao spomenik kulture od izuzetnog značaja. Dugo je, međutim, prepuštena propadanju. Tragom ove legende došli smo i do validnih istorijskih činjenica, koje se mogu potvrditi iz dokumenata bečkog ratnog saveta. Karađorđe je u Vršac stigao po no-
vom kalendaru 4. jula 1817. godine, kada se vraćao iz Rusije u Srbiju, kako bi po dogovoru sa grčkim heteristima, zajednički podigli istovremeni ustanak za oslobođenje hrišćanskih naroda od Turaka. Boravak Karađorđa u Vršcu, osim po legendi o dva pištolja, ostaće upamćen i po još nekim istorijskim činjenicama. Iako iz dvorišta gostionice nije izlazio, kako bi ostao neprimećen, Karđorđe kao veliki hrišćanin i vernik nije izdržao i u nedelju, 7. jula po novom kalendaru, tačnije na Ivandan došao je u vršački Saborni hram Svetog Oca Nikolaja, i prisustvovao svetoj liturgiji. To je ujedno bila i jedna od poslednjih liturgija Karađorđa, jer je smo tri nedelje posle toga ubijen. Tako vršački Saborni hram ima jednu istorijsku težinu-kao mesto na kome je srpski vožd Karađorđe slušao jednu od poslednjih liturgija i molio se Bogu za slobodu srpskog naroda. I to nisu jedine veze Vršca i Karađorđa. Prva srpska škola u Vršcu, osnovana sredinom osamnaestog veka, od 1929.g do 1946.g zvala se Državna narodna škola Karađorđe. Autor/izvor: www.vrsaconline.com
