ZADBAJ O SWOJĄ MIKROBIOTĘ JELITOWĄ

Znaczenie probiotyków w diecie kobiet w ciąży

mgr Monika Zaremba dietetyk dziecięcy, diet4kids.pl Świat zdominowała moda na probiotyki. Probiotyk na kolki dziecka, na autyzm, na alergie, na wzdęcia, na otyłość, na odporność, na biegunki, po antybiotyku czy po cesarskim cięciu. Mamy oczywiście i takie specjalnie dla Ciebie. Nic, tylko brać garściami, skoro takie zdrowe, prawda? No właśnie niezupełnie. Reklamy są zawsze kolorowe, a niekoniecznie opisują szarą, prawdziwą rzeczywistość. To jaka ona jest? Spieszę z pomocą.

Czym jest mikrobiot jelitow ? W świecie niemal sterylnej higieny boimy się strasznie bakterii i wirusów. Ale każdy kij ma dwa końce. Bez niektórych bakterii i wirusów nasz organizm wywróciłby się do góry nogami. Mam na myśli mikrobiotę jelitową, czyli mniej więcej kilogramową (1–1,5 kg) społeczność bakterii, ale także wirusów czy grzybów, które wyściełają Twoje jelita. Może brzmieć przerażająco, gdy weźmiesz sobie do ręki kilogram ziemniaków i pomyślisz, że taki kilogram dorodnej społeczności bakterii siedzi sobie w Twoich wnętrznościach. Tym razem jednak nie ma czego się obawiać. A co najważniejsze, trzeba o nią zadbać! Ten zbiór mikroorganizmów traktowany jest jak supernarząd i znacząco wpływa na Twoją odporność, układ nerwowy (w tym aktywność mózgu, nastrój, a nawet zachowanie!), trawienie i przewód pokarmowy, przyswajanie składników mineralnych i elektrolitów (wapń, magnez, sód, potas), produkcję witamin (z grupy B czy K) czy przebieg procesów chorobotwórczych. Wpływa na działanie praktycznie całego organizmu. Nie tylko Twojego, ale i Twojego dziecka. Badania wskazują, że w okresie ciąży bakterie ciężarnej kolonizują jej dziecko, kształtując już na tym etapie jego odporność czy metabolizm.

Co z b urz st n mikrobioty jelitowej? Kobietom w ciąży, ale także każdej innej osobie, zaleca się dbanie o swój supernarząd oraz unikanie działań, które mogą na niego niekorzystnie wpłynąć. Jakie czynniki zaburzają stan mikroflory jelit? Nieprawidłowa dieta, w tym brak warzyw i owoców, niedobór błonnika, żywność wysoko przetworzona, obfitość cukrów prostych, niedobór produktów obfitujących w naturalne probiotyki, jak kefir, maślanka, jogurt, kiszonki (np. kiszone: kapusta, buraki, ogórki). Dodatkowo stosowanie antybiotyków czy niesteroidowych leków przeciwzapalnych (popularne leki z ibuprofenem czy kwasem salicylowym), przewlekły stres, używki (teraz to się Ciebie nie tyczy, ale może przed ciążą?), a także niektóre choroby. Dodatkowo na mikroflorę jelit Twojego dziecka prócz stanu Twojej mikrobioty ma wpływ Twoja dieta, BMI, rodzaj porodu (preferencja naturalnego), rodzaj karmienia (z korzyścią dla karmienia piersią) czy leki, jak np. antybiotyki w pierwszych latach życia dziecka. Na dużą część z wymienionych elementów możesz mieć wpływ. No dobrze – zapytasz – a co, jeśli nie dbałam o stan mikroflory swoich jelit? Czy jest jakaś magiczna piguł

CHROMA STOCK

ka, która może szybko załatać te dziury? W tym miejscu proponuje się nam tabletkę cud, czyli probiotyk. I faktycznie niektóre potrafią zdziałać cuda, ale...

Cz ym są probiotyki i n co wpływ ją? Według definicji FAO/WHO „probiotyki są żywymi mikroorganizmami, które po zastosowaniu kolonizują przewód pokarmowy i działają prozdrowotnie”. Jeśli twoja mikrobiota miewa się słabo, to niektóre ze szczepów probiotyków mogą pomóc Ci ją wyratować. Prowadzonych jest więc wiele badań dotyczących wpływu stosowania poszczególnych szczepów probiotyków u kobiet w ciąży m.in. w celu zapobiegania lub zmniejszenia występowania: • alergii i atopowego zapalenia skóry u noworodków i dzieci, • cukrzycy ciążowej, • martwiczego zapalenia jelit u noworodków, • bakteryjnego zapalenia pochwy u kobiet ciężarnych, • przedwczesnego porodu, • kolki niemowlęcej, • zaburzeń depresyjnych o kobiet ciężarnych i wielu innych. Pomimo wielu badań wskazujących kliniczne korzyści stosowania określonych szczepów probiotyków w okresie ciąży i okołoporodowym jedyne potwierdzone zalecenia do stosowania dotyczą kobiet w ciąży oraz niemowląt o wysokim ryzyku wystąpienia alergii. Wykazano bowiem, że stosowanie określonych szczepów z gatunków Lactobacillus i Bifidobacterium, zarówno w ostatnich tygodniach ciąży, jak i w pierwszych miesiącach życia dziecka, zmniejszało występowanie AZS czy wyprysku skórnego u dzieci. WAO, czyli Światowa Organizacja Alergologiczna, zaleciła więc probiotyczną suplementację u: kobiet w ciąży z wysokim ryzykiem alergii u ich dzieci, kobiet karmiących piersią niemowlęta z wysokim ryzykiem alergii, niemowląt z wysokim ryzykiem wystąpienia alergii.

Czy mo ę profil ktycznie stosow ć probiotyki? Załóżmy, że Twoja dieta i styl życia odbiegają od normy. Może któraś choroba z listy powyżej jest Twoim udziałem. Czy możesz iść do apteki, kupić dany produkt, brać tydzień czy dwa i już? Odpowiedź jest prosta – nie. Po pierwsze każde działanie probiotyków jest tzw. szczepozależne i dawkozależne. Czyli np. by zminimalizować ryzyko wystąpienia alergii u Twojego dziecka, musisz wiedzieć, jaki dokładnie probiotyk (rodzaj danej bakterii – Lactobacillus, gatunek – rhamnosus, i szczep – GG), w jakiej dawce i kiedy masz je zastosować. Myślisz, że znajdziesz tę informację na opakowaniu? Obecnie rynek, w tym probiotyczny, zdominowały preparaty zakwalifikowane jako suplementy diety lub dietetyczne środki spożywcze specjalnego przeznaczenia medycznego.

Jeśli twoja mikrobiota miewa się słabo, to niektóre ze szczepów probiotyków mogą pomóc Ci ją wyratować.

Oznacza to nic innego, jak fakt, że to, co jest napisane na opakowaniu, wcale nie musi równać się temu, co masz w danej tabletce. Nie jest to bowiem ściśle kontrolowane. Ba! Badania NIK (Najwyższa Izba Kontroli) z 2017 roku pokazały że 89% przebadanych probiotyków nie zawierało wskazanej na opakowaniu ilości bakterii! „Na 56 badanych próbek – stabilności liczby żywych bakterii nie posiadało aż 50 próbek (89 proc.). Wraz z upływem czasu, jeszcze w okresie przydatności do spożycia, następował dynamiczny spadek liczby żywych komórek bakterii. (…) Ponadto jeden z probiotycznych suplementów diety zakażony był grzybami.” – NIK.

Czyli idziesz do apteki, wydajesz pieniądze, chcąc uzyskać efekt wynikający z badań naukowych, a efektu nie masz żadnego, bo producent dodał za mało bakterii albo w innym składzie, niż było wskazane w badaniu, albo w ogóle jakichś nie dodał, albo zginęły śmiercią naturalną gdzieś po drodze, bo za długo stały na półce, zamiast w lodówce. I oczywiście – wśród suplementów znajdziesz perełki. Ale ich znalezienie nie jest łatwe, a i tak nigdy nie masz 100% pewności bo… są to suplementy diety.

probiotyk Le k vs probiotyk suplement Pewność natomiast masz w przypadku leków probiotycznych, również dostępnych w aptekach. Te są szczegółowo przebadane, bezpieczeństwo i działanie lecznicze są potwierdzone, ale niestety wprowadzenie ich na rynek jest zdecydowanie droższe i trudniejsze. Dlatego dostępnych jest pełno niewiadomej jakości probiotyków suplementów, a raptem kilka sprawdzonych probiotyków leków bez recepty działających na konkretne dolegliwości, jak biegunki poantybiotykowe lub stany zapalne dróg rodnych. Można się w tym pogubić, tym bardziej że rynek wciąż się rozrasta. Nad wyborem ewentualnego probiotyku nie powinnaś zastanawiać się sama. To pytania do Twojego lekarza czy dietetyka którzy znają Ciebie, przebieg twojej ciąży i jednostkowo, a nie hurtowo określą, czego Ci potrzeba najbardziej.

CHROMA STOCK

Co możesz ter z zrobić? Po pierwsze nie ma rekomendacji co do rutynowego stosowania probiotyków u ciężarnych. Najsilniejszym dowodem na stosowanie terapii probiotycznej u kobiet w ciąży jest ten dotyczący kobiet z wysokim prawdopodobieństwem urodzenia dziecka z alergią. Po drugie zapamiętaj, że każdy szczep jest jak specjalista – działa na konkretny problem.

Jeśli złą dietą czy stresem „wycięłaś” połowę swojego wewnętrznego ekosystemu, jakim jest mikroflora jelitowa, to jedną tabletką nie usuniesz wszystkich problemów.

Jeśli złą dietą czy stresem „wycięłaś” połowę swojego wewnętrznego ekosystemu, jakim jest mikroflora jelitowa, to jedną tabletką nie usuniesz wszystkich problemów. Twoja mikrobiota jelitowa to niepoznane miliardy bakterii, grzybów czy wirusów. My znamy niewielki odsetek, który przecież nie wypełni wielkiej wykoszonej dziury. To tak, jakbyś w ramach odbudowy lasów sadziła krzewy borówek. Może są ładne i smaczne, ale lasem nie są i nie dają niezbędnej Ci różnorodności. Długo jeszcze nie będziemy znać większości szczepów zasiedlających jelita, a tym bardziej wiedzieć, który probiotyk i na co będzie działał najlepiej. Wiemy natomiast, i to po trzecie, że stan Twojego odżywienia jest jednym z ważniejszych determinantów wzrastania i rozwoju dziecka. Wskazuje się także, że już Twoja mikroflora jelitowa w trakcie ciąży wpływa np. na odporność dziecka w przyszłości. Zatem to, co powinnaś zrobić, to zadbać o te aspekty. Jak? Zadaj sobie pytanie: jak wygląda Twoja dieta, czy dbasz w niej o swoją mikroflorę jelitową czy unikasz stresów lub czy cierpisz na choroby przewlekłe? Wzbogać swoją dietę w produkty naturalnie probiotyczne, jak kiszonki czy fermentowane napoje mleczne. Dodaj świeże warzywa, unikaj cukru czy żywności wysoko przetworzonej – choć ufam że już to robisz, szczególnie w tym niezwykłym okresie. Zadbaj o ograniczenie stresu lub naucz się radzić sobie z nim. Poczytaj książkę, idź na spacer, basen, pomedytuj. Znajdź swój sposób na zachowanie wewnętrznej równowagi. Jeśli jednak długo zaniedbywałaś te aspekty, nie wiesz jak się zabrać za naprawę, jesteś obciążona dodatkowymi chorobami czy po prostu czujesz, że probiotyki w jakimś aspekcie mogą Ci bardzo pomóc – skonsultuj ich stosowanie z Twoim lekarzem lub dietetykiem. Przebadane probiotyki, dobrane w odpowiednim celu, potrafią zdziałać cuda. Nie jest jednak tak, że pójdziesz do apteki, poprosisz o jakiś probiotyk i odniesiesz korzyści. Wiesz już, że konkretne szczepy działają na poszczególne funkcje. Wiesz też, że nie każdy produkt w aptece jest dobry i dobrze przebadany. A dodatkowo każda ciąża jest inna. Nie możemy więc uogólniać, szczególnie w tak ważnym dla Was okresie. A teraz przyznaj się – co robisz, by zadbać o mikroflorę swoich jelit?

UWAGA!

Nie traktuj zamiennie naturalnych produktów probiotycznych z probiotykiem. Probiotyk to wyselekcjonowany drobnoustrój o potwierdzonym działaniu klinicznym mający działać na konkretną jednostkę chorobową. Produkty probiotyczne mają natomiast wspierać Twoją mikroflorę jelitową.