bezinning bezieling beweging
Uit het gastenboek We hebben wederom drie prachtige dagen gehad met onze studenten van de minor spirit. Wat een openheid, gastvrijheid en betrokkenheid hebben we ervaren. Erg genoten van de plek die jullie bieden, de gesprekken met de andere gasten, de gastvrijheid en de goede woorden in de vieringen. Enorm bedankt namens de deelnemers van de ouderenweek. Ik denk met een warm hart terug aan de mensen en hun verhalen, hun betrokkenheid bij elkaar, humor en plezier en soms verdriet. Fijn dat de ouderenweken bestaan. Het is een geweldig initiatief. De mensen van het Klooster zijn vriendelijk en geduldig en niets is hen te veel. Wat een fijne plek om te ontprikkelen. Bedankt voor de gastvrijheid. Zoveel moeders en kinderen bij elkaar. Mijn kinderen en ik hebben genoten. Nu afscheid van het leuke kleine kamertje, dat zo genadig en weldadig voor mij was. Nog even en dan is de stilte doorbroken, gelukkig niet in mezelf. Fijne plek om te mogen zijn. Dank je wel klooster voor de ruimte en de gastvrijheid. Want hier was de plek die ik nodig had om tot mijzelf te komen. Wat prachtig om in deze rustige inspirerende omgeving een training te volgen over compassie en meditatie. Helemaal opgeladen stap ik het dagelijkse leven weer in. We nemen wat oostelijke stilte mee naar Rotterdam. Bedankt voor de ongelofelijke goede en helende tijd die ik hier mocht ervaren tijdens mijn 5daags verblijf. Vooral de ochtendkoffie en warme maaltijden heb ik als zeer fijn ervaren. Ik voel mij als herboren. Broeder Paul en broeder Antoon hebben voor altijd een plekje in mijn hart. God’s zegen. Bedankt voor de gastvrijheid en het inkijkje in het leven van de Dominicanen. De stilte heeft veel gebracht. Hartelijk dank dat dat op deze bijzondere plek mogelijk was. Opladen, tot mezelf komen, inzichten en doorzichten hoe ik kan bijdragen aan een mooier en fijner leven voor mijzelf en voor anderen. Dank voor deze fijne plek. Wat een mooie ervaring om hier in het Klooster te zijn tijdens het kleurrijke jongerenweekend. Inspirerend en openend. Leeswijzer Dit verslag geeft aan welke activiteiten we in 2016 hebben verricht en waar we voor staan als Stichting Dominicanenklooster Huissen. In hoofdstuk 3 wordt ingegaan op Huissen als plek voor dominicaanse verkondiging. Vervolgens treft u een terugblik op de doelen in 2016 aan (hoofdstuk 4) en een schets van de gasten (6). In hoofdstuk 8 vindt u informatie over het gebouw in hoofdstuk 10 over de promotie. In hoofdstuk 12 een weergave van de organisatie en de medewerkers die zich weer krachtig hebben ingezet voor het klooster. Hoofdstuk 14 gaat in op de financiën. In hoofdstuk 16 treft u een weergave van de programma’s en in hoofdstuk 17 van de sociale projecten.
1
1
Woord vooraf
Het maken van het jaarverslag en het terugkijken op wat we als Dominicanenklooster Huissen hebben kunnen bijdragen, is altijd weer een prachtig moment. Terugkijken op welke groepen te gast zijn geweest; dat maakt ons trots. Lezen in het gastenboek; dat ontroert en doet ons realiseren hoe belangrijk ons klooster is voor velen. Al 49 jaar lang is ons huis een Klooster en een vormingshuis. Een plek om stil te staan, om je te bezinnen, je te ontwikkelen en je te laten inspireren om te leven in vrede, liefde en met gerechtigheid voor iedereen. In het begin was het een vormingshuis voor religieuzen. Nu een veelzijdig huis van bezinning, bezieling en beweging, voor allerlei zoekers naar zin en ziel, voor werkenden in zorg en onderwijs, voor vrijwilligers en mantelzorgers. Een open huis voor iedereen! Elk jaar zijn we dankbaar en blij wat we voor diverse groepen kwetsbaren hebben kunnen organiseren. Onze activiteiten voor allerlei kwetsbaren in de samenleving is een belangirjk onderdeel van onze missie. We vinden het belangrijk om onze beschikbare tijd en middelen voor in te zetten. Een klooster dat zich ook richt op kwetsbaren. Dat willen we zijn. Naast programma’s voor kwetsbaren, bieden we ook werk- en ervaringsplekken voor kwetsbaren en ook voor mensen een grote afstand hebben tot de arbeidsmarkt. We bieden hen een plek. Ze mogen er zijn en we bieden hen een plek om mee te doen en bij te dragen en samen te zorgen voor onze gasten. Het is enorm waardevol om (weer) van waarde te zijn. Sommigen blijven een korte of lange tijd bij ons. Sommigen krijgen begeleiding. Voor sommigen is het een fijne dagbesteding. Sommigen doen werkervaring op en vinden later elders een baan. Sommigen krijgen na verloop van tijd betaald werk in het klooster. We zijn trots dat we een warme en zinvolle plek zijn voor hen. Eind 2016 is ook de vernieuwbouw gestart, wat moet leiden tot een prachtig gebouw, een prachtige herberg. Een gebouw met 3 zalen en met slaapkamers die allemaal een douche en toilet hebben. In de loop van 2018 kunnen on ze gasten ervan genieten. 2016 was weer een mooi en druk jaar. In het gastenboek komt één woord veruit het vaakst voor: Gastvrijheid. Dat is het mooiste compliment dat gasten ons kunnen geven. Als gasten ervaren dat ze welkom zijn, dan kunnen we tevreden zijn. Dat is de belangrijke bijdrage die alle medewerkers, vrijwilligers en leden van de communiteit steeds weer bieden aan gasten. Welkom en gezien zijn, voor iedereen essentieel in zijn en haar leven. Mijn grote dank aan allen die hebben bijgedragen. Wij zijn met veel bezieling en plezier gastvrij geweest voor onze gasten. Ik wens u veel inspiratie bij het lezen van ons verslag hierover.
Aalt Bakker directeur 2
2 Waar staan we voor als Stichting Dominicanenklooster Huissen Het Dominicanenklooster Huissen is een open huis voor mensen en organisaties en in het bijzonder ook voor jongeren en kwetsbare groepen, om zich te bezinnen, bezield te raken en om bij te dragen aan een samenleving waarin menselijkheid en gerechtigheid centraal staat. We geloven in een menselijke samenleving waar iedereen tot zijn of haar recht kan komen. Het klooster staat midden in de samenleving en draagt bij aan menselijkheid en gerechtigheid. Het Dominicaans gedachtegoed, waarin echtheid en waarheid centraal staan en tevens het bijdragen aan het heil van mensen, is onze inspiratiebron. Het kloosterritme, de kloosterlijke gastvrijheid en de sfeer van rust en verstilling, bieden een inspirerende omgeving. Het klooster en de Stichting kunnen niet zonder elkaar. Samen met de communiteit zijn we voor de gasten het klooster. In het klooster is iedereen welkom, wie je ook bent, wat je ook meedraagt en welk geloof of levensovertuiging je hebt. We besteden speciale aandacht aan kwetsbare groepen die zich in de huidige maatschappij moeilijk staande kunnen houden, zoals minima, jongeren in de knel, psychiatrische patiënten, alleenstaande (tiener-) moeders, eenzame ouderen, daken thuislozen, (ex-) gedetineerden en hun kinderen en tevens vluchtelingen en statushouders. Voor deze groepen organiseren we vele inspiratieprogramma’s. Daarnaast bieden wij werk- en ervaringsplaatsen aan mensen die buiten de boot zijn gevallen en die in een warme omgeving weer ritme en ervaring kunnen opbouwen. Zij hervinden zo vertrouwen en levensvreugde. Onze activiteiten voor en door kwetsbaren vinden we een belangrijke invulling voor het klooster in deze tijd. Daarnaast richten we ons ook steeds meer op jongeren, studenten en docenten. Voor deze groepen organiseren we meerdaagse retraites, om op zoek te gaan naar eigenheid, waarheid en naar ieders bron van leven en liefde. Het klooster biedt met deze programma’s een bijzondere en waardevolle omgeving aan jongeren en studenten om met nieuwe ogen naar je leven te kijken en keuzes te maken. Groepen docenten zijn ook steeds vaker enkele dagen te gast voor retraites en identiteitsdagen. Ook zijn vrijwilligers en mantelzorgers speciale doelgroepen voor het klooster. We organiseren voor mensen die zich vrijwillig inzetten voor een betere samenleving en voor kwetsbaren en tevens voor mantelzorgers, ook inspiratieprogramma’s, om hen te inspireren en te versterken zodat zij hun belangrijke en waardevolle werk kunnen voortzetten. Het Dominicanenklooster Huissen wil een open huis zijn voor iedereen; een plek van bezinning, bezieling en beweging. Een plek waar mensen de stilte kunnen en mogen ontmoeten, tot bezinning komen, zich laten inspireren en zich te openen voor de dingen van hun hart en hun ziel.
3
3 Een Dominicaans project Stichting Dominicanenklooster Huissen is één van de Dominicaanse projecten in Nederland en wordt ondersteund door de Dominicaanse Provincie in Nederland via het Dominicaans Platform Nederland (DPN). In deze paragraaf wordt in gegaan op Huissen als plek voor dominicaanse verkondiging. Eerst wordt een profiel geschetst dat enige jaren geleden in samenspraak met de communiteit is opgesteld voor Huissen. Vervolgens wordt in gegaan op andere aspecten van het Dominicaans gedachtegoed. Het Dominicanenklooster Huissen is een plaats waar ervarings- en levensverhalen van mensen worden herkend en gehoord en waar religieuze en spirituele ervaring gezocht en beleefd wordt. Vanuit die persoonlijke verhalen ontstaat een gezamenlijk verhaal dat ons allen bindt. Voor Dominicanen is de Bijbel een vindplaats voor religieuze en spirituele beleving, om te komen tot levenskunst en een humane wereld. De gesprekken zijn een samenspraak van diverse vindplaatsen en levensovertuigingen en worden gevoerd vanuit de ervaring en beleving en niet vanuit geloofsuitspraken en dogma’s. We zijn met elkaar mensen van de weg. Dit vraagt een open, vragende, luisterende en eerlijke houding die niet op zoek is naar gelijk maar naar echtheid en naar wat er werkelijk toe doet, namelijk de kunst van het leven en een wereld in gerechtigheid. Er zijn vele wegen om de waarheid te vinden: het goede, het ware, het ene en het schone zijn onderling inwisselbaar. Daartoe dient er verbinding te komen tussen denken en beleven en tussen leven en doen, om werkelijk te komen tot een humane wereld en een menselijke samenleving. Te midden van de gefragmenteerde en individualistische maatschappij en de vanzelfsprekendheid van bezit en zekerheid, gaat het ons erom een roep om vermenselijking te laten klinken en hieraan bij te dragen. Samen met onze gasten proberen we gestalte te geven aan een humane wereld. Aandacht voor de kwetsbaren in de samenleving is daarbij vanzelfsprekend. Wij willen een huis zijn voor mensen en organisaties, die op zoek zijn naar een nieuwe oriëntatie en inspiratie. Een huis voor bezinning, bezieling en beweging. Op die manier draagt het klooster bij aan de Dominicaanse verkondiging in de huidige tijd, die in dienst staat van de samenleving, zonder aanzien des persoons.
Deze tekst is nog steeds passend bij onze activiteiten. Zoals ook uit bovenstaande tekst blijkt is de Dominicaanse traditie een blijvende stimulans en inspiratiebron. Deze inspiratie krijgt vorm in het zoeken naar waarheid en echtheid in ieders leven en in de samenleving en in onze ontvankelijkheid voor menselijk heil en geluk, onheil en ongeluk en in het zoeken naar een betekenisvolle verbinding daarvan met de boodschap van het Evangelie. Deze boodschap wijst ons de weg naar leven en samenleven in liefde en vrede voor iedereen en naar een menselijke samenleving. We leggen in onze programma’s zowel nadruk op bezinning, verstilling en inkeer als op actie, beweging en expressie. Deze twee-eenheid van contemplatie en actie zijn voor ons van belang en komt vaak terug in onze programma’s en activiteiten.
4
Binnen onze samenleving is de christelijke traditie niet meer dominant aanwezig en is zij er één te midden van andere religies en levensbeschouwingen. Buiten de institutionele kaders vinden we in de huidige maatschappij vele vormen van religiositeit en spiritualiteit. Het Dominicanenklooster Huissen erkent deze realiteit en kiest ervoor om, naast onze programma’s en activiteiten vanuit de christelijke én Dominicaanse traditie, ook ruimte te bieden aan verschillende vormen van religiositeit en spiritualiteit. Gasten kunnen zich laten inspireren door die verschillende vormen van religiositeit en spiritualiteit, om te blijven zoeken naar leven en liefde voor iedereen en een menselijke samenleving. We willen ruimte geven aan persoonlijke religiositeit, verschillende levensovertuigingen, diverse godsbeelden en aan beleving van ieders eigen religie en die niet invullen of als iets exclusiefs stellen. Intussen proberen wij wel verbindingen te zoeken en te leggen. De bevrijdende boodschap van het evangelie dat liefde en vrede verkondigt, is er namelijk voor iedereen. De aanwezigheid van een Dominicaanse communiteit is voor het Dominicanenklooster Huissen belangrijk. Het dagelijks leven en ook de programma’s, worden bepaald door het kloosterritme, waarin de getijden en vieringen een belangrijke rol spelen. Naast de lauden en vespers is er een middagviering. In diverse programma’s en met name in die voor jongeren is kennismaking met het Dominicaans leven een onderdeel. We richten ons op allerlei zoekers in het algemeen en in het bijzonder op werkers en bestuurders in zorg en onderwijs, op pastores en geestelijk verzorgers, op vrijwilligers en mantelzorgers, op jongeren en kwetsbaren en op hen die onder druk staan en niet tot hun recht komen. Daarnaast trachten we voortdurend aandacht te besteden aan maatschappelijke thema’s om zo een bijdrage te leveren aan een menselijker maatschappij. Steeds weer zoeken we naar doelgroepen, thema’s en programma’s om een bijdrage te leveren aan de verkondiging met het oog op het heil en geluk van mensen in onze samenleving. Daarnaast dragen de verhuuractiviteiten ook bij aan onze missie, naast een belangrijke bijdrage aan onze exploitatie. De huurders bestaan namelijk grotendeels uit de sectoren die wij tot onze inhoudelijke doelgroep rekenen; zorg, welzijn en onderwijs. Hiermee bereiken wij jaarlijks een groot aantal mensen. Door dit bovenstaande zien wij het Dominicanenklooster Huissen als een belangrijk Dominicaans project en beschouwen wij onze inspanningen als een bijdrage aan de Dominicaanse zending. Dominicaanse pijlers Elk Dominicaans project dient bij te dragen aan het vergroten en verstevigen van tenminste één van de volgende Dominicaanse pijlers: verkondiging, studie, gebed en liturgie en aan gemeenschapsleven. Stichting Dominicanenklooster Huissen ziet haar bijdragen op deze gebieden als volgt: verkondiging De bevrijdende boodschap van het Evangelie, dat liefde en vrede predikt en ons de weg wijst naar een menselijke samenleving, is uitgangspunt voor de Dominicaanse verkondiging. Deze verkondiging krijgt in vele vormen gestalte. Zij begint daar waar mensen zich welkom weten en mogen zijn wie ze zijn. Gastvrijheid, in welke vorm dan ook, zien wij als een van de gezichten van de Dominicaanse verkondiging. 5
In onze programma’s en activiteiten ontmoeten mensen elkaar, er vinden gesprekken plaats. Mensen komen op verhaal, kunnen hun verhaal kwijt en zoeken naar begeleiding en sturing om richting te geven aan hun leven. Deze ruimte willen wij bieden en ook dat is een vorm van verkondiging. We richten ons ook op kwetsbare mensen en ouderen, mensen met psychische problemen, dak- en thuislozen, mensen met een beperking en mensen die door het leven getekend zijn. Door deze mensen niet alleen gastvrij te ontvangen, maar ook er te zijn voor ze, dragen wij bij aan de Dominicaanse verkondiging, gericht op het heil van alle mensen. studie De studie richt zich op het leren lezen en verstaan van de tekenen van de tijd, het zoeken naar waarheid en echtheid, het zich laten aanspreken door het Mysterie en zelfstandig vorm geven aan de eigen religiositeit. Wij proberen in onze programma’s en activiteiten het aspect van de studie voldoende aandacht te geven. Zo worden er jaarlijks de Bijspijkerdagen voor Theologie georganiseerd voor pastores, predikanten en theologen, vinden er leerhuizen plaats rondom een of meer Bijbelboeken, worden lezingen gegeven, vinden er boekpresentaties en kloostertafelgesprekken, en een jaarlijkse studieweek Gregoriaans plaats. Ook wordt de liturgie en de liturgische muziek onder de aandacht gebracht door lectorentrainingen, praktische liturgische toerusting en lieddagen. Specifiek Dominicaanse studiedagen waren er rondom Meister Eckhart en Thomas van Aquino. Ook de Dominicaanse Lekengemeenschap komt voor haar jaarlijkse retraite en vorming naar Huissen. In overleg met het DSTS worden programma´s georganiseerd om aandacht te schenken aan de uitkomsten van het onderzoek van het Dominicaans studiecentrum. We constateren wel dat een aantal programma´s, die het karakter van de (Dominicaanse) studie benadrukken, wegens te weinig belangstelling zijn geannuleerd. Het verhindert ons niet om aandacht te blijven schenken aan het aspect van de studie. gebed en liturgie In het Dominicanenklooster is er aandacht voor stilte, gebed, bezinning en vieren. De gasten van ons klooster en deelnemers aan diverse programma´s en activiteiten worden uitgenodigd om zich aan te sluiten bij het dagelijks getijdengebed. Twee maal per week en op zondag wordt de eucharistie gevierd, waarbij ook onze gasten van harte welkom zijn. Op weekdagen is er een korte middagmeditatie om 12.10 uur. Hiervan wordt veel gebruikt gemaakt. De programma´s zijn zo ingericht dat de deelnemers de gelegenheid krijgen om de dagelijkse vieringen mee te vieren. Ook wordt er vaak een aparte viering gehouden ter afsluiting van een programma of van het verblijf in het Klooster van een groep. Veel aandacht wordt er geschonken aan retraite- en stiltedagen. Hiervoor bestaat grote belangstelling. Tijdens deze dagen, die vooral in stilte plaatsvinden, worden er meditaties gegeven, is er ruimte voor persoonlijk gebed en stilte en ook wordt er gelegenheid geboden tot een persoonlijk gesprek met de begeleiding. Met studenten en scholieren die met regelmaat ons huis bezoeken, organiseren we altijd een meditatie. 6
Bezinning is één van de kernwoorden van Huissen. Dit staat voor ons voor het stilstaan bij vragen als ‘wie ben je, ben je gelukkig, draag je bij aan het heil van mensen in onze samenleving, leef en werk je vanuit liefde en vrede, voel je je verbonden met de bron van je leven?’ Stilte en bezinning vinden op verschillende manieren plaats, door middel van stilte, gesprekken en ook creatieve programma’s. gemeenschapsleven De vierde pijler is gericht op het leveren van een bijdrage aan vormen van gemeenschap in leven, werk en gebed; gericht op zuster- en broederschap en op het heil en geluk van mensen in onze samenleving. Het grote belang van projecten voor kwetsbaren in onze samenleving en voor vrijwilligers en mantelzorgers, onderstreept dat deze pijler voor ons ook van belang is. Door het grote aantal projecten voor diverse groepen die kwetsbaar of eenzaam zijn of die zich bevinden aan de onderkant van de samenleving, kunnen we stellen dat we aan deze pijler een grote bijdrage leveren. Overig Financiële zelfstandigheid en de samenwerking in Dominicaans verband zijn relevante punten voor Dominicaanse projecten. Stichting Dominicanenklooster Huissen streeft ernaar haar financiële zelfstandigheid te vergroten. Dit blijkt onder meer uit het lage aandeel (circa 20%) van de Dominicaanse subsidie in het totaal van inkomsten en tevens uit de verschillende andere inkomstenbronnen. Huissen zet zich al vele jaren actief in voor meer samenwerking met andere Dominicaanse projecten en neemt deel aan de diverse gezamenlijke bijeenkomsten. Door zoveel mogelijk in programma’s en uitingen, samen te werken en de verbinding te leggen met de Dominicaanse communiteit in Huissen en ook met andere Dominicanen, Dominicanessen en de Dominicaanse Lekengemeenschap, realiseren we een bijdrage aan de bekendheid van de Orde en het Dominicaans gedachtengoed en dragen we zo ook bij aan de voortgang van deze traditie.
4 Terugblik op doelen in 2016 De omvang van onze activiteiten is in 2016 ook wederom gestegen. We hebben meer deelnemers aan programma’s ontvangen en er waren meer overnachtingen dan in 2015 en de jaren daarvoor. Het aantal overnachtingen is verder gestegen, evenals het aantal maaltijden. Meer organisaties uit de sectoren zorg en welzijn waren te gast. Tevens hebben we via scholen, hogescholen en universiteiten meer studenten en jongeren ontvangen voor een meerdaags verblijf. In 2016 zijn we wederom gegroeid in onze activiteiten voor kwetsbaren en ook voor nieuwe groepen kwetsbaren zoals dak- en thuislozen en mensen met een beperking. We zijn enorm blij en dankbaar dat we deze activiteiten hebben kunnen vervullen, ook dankzij de ruimhartige steun van fondsen en congregaties. Tevens hebben we zo veel mogelijk onze eigen middelen hiervoor ingezet. Voor ons zijn deze programma’s een belangrijk onderdeel van onze activiteiten. 7
De verdere groei in vaste huurpartners en de groei in maatwerk en verhuur is in 2016 relatief beperkt geweest. Dit blijft voor de toekomst van belang. De laagdrempelige programma’s zoals de maandelijkse kloosterwandelingen en kloostertafelgesprekken zijn voortgezet. Hierdoor bereiken we nieuwe groepen en tevens bieden we de gelegenheid voor bekende gasten om vaker te gast te zijn. Er zijn stappen gezet om de profilering steviger te maken. Dit zetten we komende jaren voort. De gemiddelde leeftijd van de gasten is verder gezakt. Dat komt vooral door de studenten en ook door dertigers en veertigers, die meer aan stilteprogramma’s en aan ‘Op zoek naar…’ deelnemen. In het jaar zijn diverse nieuwe programma’s georganiseerd, die in het algemeen goed zijn aangeslagen. In 2016 is wederom hard gewerkt aan het onderhoud van het gebouw. Op diverse plekken in het klooster is apparatuur vervangen en zijn zaken opgeknapt. Hierdoor houden we het klooster mede in goede staat. In 2016 is veel door eigen mensen en door vrijwilligers verricht. Dit zal zich de komende jaren in intensieve mate voortzetten. De gastvrijheid is in 2016 weer positief beoordeeld door gasten. In het gastenboek staat vaak te lezen hoe prettig de gasten het hebben in het klooster en hoe weldadig zij de sfeer en de gastvrijheid van bewoners, medewerkers en vrijwilligers ervaren. Onze kloosterlijke gastvrijheid blijft van groot belang. In 2016 is de verbetering van de organisatie op het gebied van de facilitaire zaken voortgezet. De stijging van het aantal groepen maken duidelijker afspraken en aanpassing van de werkprocessen ook noodzakelijk. In 2016 zijn, na vele gesprekken, met de belastingdienst afspraken gemaakt over de BTW tarieven bij onze verschillende activiteiten. Dit heeft tot gevolg dat we op eendaagse programma’s 21 % dienen te heffen. Voor de meerdaagse programma’s en voor het een- en eerdaags verblijf zijn er beperkte veranderingen. In het verslagjaar is de Stichting Vrienden van het Dominicanenklooster opgericht. Deze stichting heeft een ANBI status verkregen.
5 Kloosterritme Het kloosterritme bepaalt het dagelijkse ritme in het klooster. Elke dag is er om 08.00 uur het ochtendgebed (lauden) en om 18.30 uur het avondgebed (vespers). Deze diensten waar ook veel gasten aan meedoen, worden gevierd door de communiteit. Op werkdagen is er voorafgaand aan de middagmaaltijd een meditatiemoment in de kapel voor gasten. Dit wordt verzorgd door medewerkers en vrijwilligers van de stichting. Hiermee is er voor gasten op 3 momenten per dag een meditatief moment. We organiseerden in 2016 ook regelmatig vieringen met groepen, als afsluiting van een retraite of een programma. Een viering met een lezing, stilte, gebed, zang en het aansteken van kaarsen is een krachtige afsluiting en wordt zeer gewaardeerd.
8
6 Gasten Ruim 25.000 gasten hebben in 2016 het klooster bezocht voor een één- of meerdaags verblijf of -programma. Deze aantallen zijn exclusief de bezoekers van de kloostervieringen. Dit is wederom een stijging. De stijging in het aantal gasten is wat lager dan de groei in overnachtingen. De gasten en groepen zijn steeds meer afkomstig uit heel Nederland. In 2016 waren er circa 7.400 overnachtingen in het klooster (exclusief de jongerenaccom-modatie), wat een stijging van maar liefst 12 % is ten opzichte van 6.600 overnachters in het klooster in 2015. Gemiddeld overnachten er per dag ruim 20 personen, naast de bewoners uiteraard. De afgelopen jaren is dit aantal duidelijk gegroeid. De bezettingsgraad van de 58 bedden in het kloostergebouw is gestegen, met ruim 12 %, tot bijna 35 % in 2016 ten opzichte van 31 % in 2015. De bezettingsgraad van de 32 kamers is gestegen tot 63 %, wat een stijging is van 6 % ten opzichte van 2015. De belangstelling voor een één-persoonskamer stijgt al enige jaren. Hierin kunnen we niet altijd voorzien. Het aantal maaltijden is in 2016 ook verder gestegen. De warme maaltijden worden dagelijks vers bereid door onze eigen kloosterkeuken. Dat geldt eveneens voor de warme maaltijden voor de leden van de communiteit. In 2016 zijn door de keuken ruim 7000 warme maaltijden en diners verzorgd voor de gasten, een stijging van 4 % ten opzichte van 2015. Het merendeel van de verhuurgasten is afkomstig uit onderwijs, zorg en welzijn en betreft ook opleidingsinstituten gericht op persoonlijke ontwikkeling en instituten zoals Contextueel Pastoraat, Bibliodrama en Instituut Menz en instituut voor Haptonomie. Hiermee wordt steeds meer duidelijk dat nagenoeg al onze activiteiten op het gebied van bezinning, bezieling en beweging en ook op het gebied van spirituele en persoonlijke ontwikkeling liggen, wat meer dan passend is binnen onze doelstelling.
7 Tijdschrift In 2016 kende het tijdschrift Geloven Onderweg haar 134e jaargang. Het Dominicaanse tijdschrift voor Bezinning, Bezieling en Beweging wordt 4 keer per jaar uitgegeven. Vanuit de Dominicaanse traditie worden thema’s rondom religie, maatschappij en kerk belicht, in sterke verbinding met de activiteiten in het klooster. Het aantal abonnees is in de loop der jaren licht gedaald. Naast de verspreiding onder de abonnees is het tijdschrift intensief verspreid onder de gasten. De digitale beschikbaarheid van het tijdschrift op onze site leidde tot een sterke groei van het aantal lezers.
9
In 2016 bestond de redactie van het tijdschrift uit Ernst Marijnissen, Theo Menting, Henk Jongerius, Holkje van der Veer, Stef de Kroon (eindredacteur), Gitta Nieuwenburg (beeldredactrice) en Aalt Bakker (hoofdredacteur). Lekendominicaan en geestelijk verzorger Roy Clermons was ook in 2016 vaste columnist. De redactieleden verzorgen zelf ook regelmatig artikelen. Daarnaast zijn begeleiders van programma’s in het klooster vaak ook auteur. Vanwege het dalend aantal abonnees en de groei in verspreiding via internet is besloten om het tijdschrift eind 2016 voor de laatste keer in deze vorm te laten verschijnen. Dat is jammer na al die jaren, maar helaas onvermijdelijk. Er is gekozen om op een andere manier verdiepende artikelen te gaan verspreiden en een katern toe te voegen aan de bestaande kloosterkrant met verdiepende artikelen en een sterke link te leggen met onze internetsite.
8 Gebouw In 2016 is er wederom intensief gewerkt aan onderhoud van het gebouw en ook aan vervanging van apparatuur en uitrusting. Deze werkzaamheden vinden plaats door de conciĂŤrge en door onze schilder, met ondersteuning van enkele vrijwilligers. Zij hebben veel werk verricht. In dit jaar is ook weer hard gewerkt om de tuin aantrekkelijker te maken om in te wandelen, te zitten, te praten of te mediteren. Hierdoor kan de tuin steeds meer gebruikt worden door gasten voor rust en verstilling en is de kloostertuin meer en meer een onderdeel van het verblijf geworden. De plannen voor de vernieuwbouw zijn in 2016 uitgewerkt. De start van de werkzaamheden vond eind 2016 plaats. Een prachtige ontwikkeling die ons in de toekomst meer mogelijkheden biedt. De vertraagde start heeft wel enige omzetderving tot gevolg gehad.
9 Capella Phos Hilaron Muziekgezelschap Capella Phos is in 2008 opgericht en valt onder de Stichting. Het gezelschap staat sindsdien onder leiding van lekendominicaan Theo Menting. Phos Hilaron betekent Vriendelijk Licht, uit de Lichthymne die iedere avond in de Byzantijnse Vesper wordt gezonden. Vriendelijk Licht van de Eeuwige Glorie. Het gezelschap zingt mee in bijzondere vieringen en concerten in het Dominicanenklooster en zingt werk uit de grote liturgische tradities in Oost en West. 10 Promotie De activiteiten om het klooster nog meer te promoten zijn weer verder uitgebreid. De succesvolle lijn van de vorige jaren is voortgezet. De nadruk is nog meer op internet en social media komen te liggen. In combinatie met een goed en groot digitaal bestand is dit essentieel. Diverse succesvolle werkzaamheden zijn voortgezet, zoals de kloosterkrant die per kwartaal verschijnt in een oplage van 10.000 en elke keer aan circa 5.500 adressen wordt toegezonden per post. 10
De digitale nieuwsbrieven worden regelmatig verzonden. Steeds worden geselecteerde groepen heel gericht benaderd De kloosterkrant is in 2016 4 keer verschenen, met aandacht voor het klooster en voor de verschillende activiteiten. Het aantal bezoekers van de website is in 2016 verder gegroeid met ruim 6 % tot in totaal ruim 133.000, met weer meer unieke bezoekers dan vorig jaar. De activiteiten via Twitter en Facebook zijn sterk uitgebreid in 2016. In 2016 zijn niet alle stappen gezet om de marktbenadering uit te breiden. In het verslagjaar is wel extra geĂŻnvesteerd in het versterken van de relaties en de samenwerkingspartners.
11 Bestuur Het Bestuur van de Stichting Dominicanenklooster Huissen bestond in 2016 uit: - Gebert Janssen (voorzitter) ondernemer - Prof. dr. Wim de Kort (financiĂŤn) directeur Sanquin en hoogleraar donorgeneeskunde aan de UvA - Ari van Steenbergen (secretaris) gepensioneerd - Paola Peters (lid) Raad van Bestuur Liemerije - Rob Persoon (lid) oud-burgemeester - Antoon Boks op (lid) lid van de communiteit en econoom van de Dominicaanse provincie Paola Peters is lid op voordracht van het personeel. Antoon Boks is lid van het bestuur namens de communiteit te Huissen. Het Bestuur heeft 5 maal vergaderd in 2016. De bestuursleden hebben hun werkzaamheden voor de Stichting belangeloos verricht. Onze dank aan hen is groot. De heer Janssen heeft aangegeven begin 2017 zijn bestuursfunctie te willen neerleggen vanwege drukke werkzaamheden.
12 Medewerkers en organisatie In 2016 is de interne organisatie weer verder ontwikkeld. Vanwege het gestegen aantal groepen, overnachtingen en maaltijden was dit van belang. Vooral de facilitaire organisatie heeft diverse veranderingen doorgevoerd. Hierdoor hebben we onze dienstverlening voor de gasten verder kunnen verbeteren. Vertrouwenspersoon en ongewenst gedrag In 2016 is geen beroep gedaan op de vertrouwenspersoon. Er is geen beroep gedaan op de klachtenregeling noch op de regeling voor ongewenst gedrag. In 2016 zijn er geen ongevallen geweest, noch is het klooster aansprakelijk gesteld. Het ziekteverzuim bedroeg 5,6 % op jaarbasis. In 2016 waren er 13 Fte’s in dienst, verdeeld over 25 personen.
11
Hieronder een korte blik langs de verschillende afdelingen: Secretariaat Het secretariaat is het visitekaartje van het klooster. De medewerkers en vrijwilligers zijn het aanspreekpunt voor de gasten en ontvangen hen ook. Tevens wordt veel telefonische informatie verschaft aan gasten en aan (potentiële) deelnemers aan de programma’s. Huishouding De medewerksters zorgen voor de schoonmaak van zalen, slaapkamers, kamers, douches en toiletten en dergelijke. Tevens serveren zij de maaltijden. Zij zetten zich met veel enthousiasme in om de gasten te verzorgen. Gastvrijheid is een belangrijk onderdeel van het Klooster. Keuken De kloosterkeuken zorgt voor de vele maaltijden voor gasten en ook voor bewoners. Zij verzorgen ook workshops voor gasten en groepen en ook het succesvolle kloosterkoken. Administratie De afdeling administratie zorgt voor een juiste boekhouding, voor de facturering, de betalingen en de incasso van de gelden. Planning De afdeling planning zorgt voor een optimale planning van groepen en programma’s. Zij zorgt ook voor de goede interne afstemming en organisatie. Fondsenwerving De fondsenwerving zorgt voor de subsidies voor activiteiten voor kwetsbare groepen. Coördinatie Deze medewerkers organiseren en begeleiden programma’s en organiseren ook projecten voor kwetsbaren en vrijwilligers. PR en marketing De afdeling PR zorgt voor de promotie van onze programma’s en ook het leggen van contact met potentiële organisaties en samenwerkingspartners. Het benaderen van nieuwe organisaties en het onderhouden van contact met organisaties die al te gast zijn geweest in het klooster, is een belangrijke taak. Conciërge, onderhoud en tuin De conciërge is inmiddels een belangrijke persoon in het onderhoud en het gereedmaken van zalen en apparatuur. In 2016 hadden we in samenwerking met de Gemeente Lingewaard een schilder in dienst, die reeds enige jaren als vrijwilliger actief was in het klooster. Samen met enkele vrijwilligers wordt hard gewerkt aan het onderhoud en de tuin.
12
Gastvrouwen en -heren In 2016 is gewerkt met gastheren en gastvrouwen die gedurende diverse programma’s aanwezig zijn. Dit blijft goed bevallen. Externe begeleiders Een deel van de programma’s wordt verzorgd door externen. Deze externen zijn grotendeels sterk verbonden aan het klooster. Directie De directeur is verantwoordelijk voor het reilen en zeilen van de stichting. 2016 was een druk jaar en voor alle gasten is hard gewerkt om hen gastvrij te kunnen verwelkomen. Het was wederom fantastisch hoe de collega’s inclusief de vrijwilligers zich hiervoor hebben ingezet. Onze grote dank hiervoor. Hieronder enkele andere personeelszaken: Personeelsvertegenwoordiging De personeelsvertegenwoordiging heeft in 2016 wederom enkele keren periodiek overleg gevoerd. Tevens was er overleg met de directeur van de Stichting en met Paola Peters, het bestuurslid dat op voordracht van de medewerkers is benoemd. De PVT bestond in 2016 uit Jur Zwart (chef-kok), Romy van Swaay (receptie) Fransien Lentjes (hoofd Huishouding) en Theo Menting (coördinator). In 2016 is een personeelsbijeenkomst georganiseerd, waarin het personeel geïnformeerd werd over de gang van zaken. Tevens heeft de PVT tijdens die bijeenkomst verslag gedaan van haar werkzaamheden. BHV In 2016 is er weer uitgebreid aandacht besteed aan BHV. De noodzakelijke trainingen en oefeningen zijn uitgevoerd. ARBO De Arbo commissie heeft in 2016 tweemaal vergaderd. Tijdens dat overleg zijn de diverse Arbo-vraagstukken besproken en behandeld.
13 Dominicaanse samenwerking Het Dominicanenklooster wordt door de Nederlandse Dominicaanse orde financieel ondersteund, via het Dominicaans Platform Nederland (DPN). Deze subsidie dient om activiteiten vanuit het Dominicaans Gedachtegoed, die niet kostendekkend gemaakt kunnen worden, te blijven organiseren. De steun bedraagt minder dan 20 % van de totale inkomsten. Deze financiële steun geeft het klooster de mogelijkheid om inhoudelijke programma’s en activiteiten betaalbaar te houden en toegankelijk voor iedereen. De samenwerking met DPN verliep dit jaar prettig en collegiaal. We zijn erg blij en dankbaar voor deze ondersteuning.
13
In 2016 hebben de verschillende Dominicaanse projecten in Nederland overleg met elkaar gevoerd en gekeken op welke vlakken samenwerking en uitwisseling mogelijk is. Met de betrokkenen van de Dominicaanse projecten in Zwolle (onder andere het Thomashuis), Rotterdam (AdemInn en Leerhuis), Amsterdam (Plein van Siena) en het Dominicaans Studiecentrum voor Theologie en Samenleving (DSTS) is overlegd in dit jaar. In 2016 was er geen sterke uitbreiding van de samenwerking. Samen met het DSTS is een aantal Dominicaanse programma’s georganiseerd. Tevens werden ten behoeve van het jubileumjaar met DSTS in 2016 gezamenlijke programma’s aangeboden, zoals een weekend rondom Eckhart, diverse lezingen en een bijeenkomst rondom een nieuw boek over het onderzoeksprogramma van DSTS.
14 Financiën De inkomsten zijn in 2016 met 6,5 % gestegen tot bijna 1,4 miljoen. Na de stijging van 5 % in 2015 weer een mooie ontwikkeling. De kosten zijn in 2016 ook gestegen, waardoor er in 2016 wederom een klein positief resultaat is gerealiseerd. Met het positieve resultaat zijn de negatieve reserves uit het verleden weer iets aangevuld. De stijging van de inkomsten in 2016 werd vooral veroorzaakt door de groei in meerdaagse programma’s voor open groepen en in meerdaags verhuur. De grootste stijging betrof de open programma’s, met maar liefst 17 %. De verhuur steeg met 7 % ten opzichte van 2015, wat hiermee wat achterbleef bij de verwachting. Ook het gastenverblijf is in 2016 flink gestegen. De fondswerving stond in 2016 enigszins onder druk, waardoor de inkomsten op dit vlak wat achterbleven. Desondanks hebben we meer projecten dan ooit voor kwetsbaren kunnen organiseren. Het was ongewenst om de projecten alsnog te annuleren vanwege de tegenvallende subsidies. Hiervoor zijn eigen middelen ingezet. Vanwege de vernieuwbouw was Onder De Pannen sinds de zomer 2016 niet meer beschikbaar. Mede daardoor daalde het jongerenwerk in odp met meer dan 30 %. Tevens daalde de abonnee-inkomsten uit het tijdschrift Geloven Onderweg. De kosten zijn in 2016 met een kleine 6% gestegen. De personeelskosten zijn in 2016 gestegen, evenals de voedingskosten, dit laatste uiteraard vanwege de stijging in de aantallen maaltijden. In 2016 vielen de energiekosten lager uit. In 2016 zijn meer programma’s door eigen mensen begeleid. Mede door de forse stijging in de open programma omzet is de post externe begeleiders weer gestegen. In 2016 is er fors geïnvesteerd in automatisering. Deze inspanningen zullen de komende jaren hun effect hebben. Het aandeel van de Dominicaanse subsidie is in 2016 wederom gedaald. Het aandeel bedroeg in 2016 19,1 % ten opzichte van 19,8 % in 2015. Dit percentage onderstreept het grote maatschappelijke draagvlak van de Stichting en de relatief beperkte afhankelijkheid van Dominicaanse subsidie. 14
Mede door de goede resultaten in de laatste jaren is de liquiditeitspositie van de Stichting ook in 2016 voldoende geweest. Het beleid om zoveel mogelijk voor te factureren, speelt daarbij ook een positieve rol. In 2016 is uitgebreid geïnvesteerd in het gebouw op diverse vlakken. Er is op vele plekken geschilderd. In 2016 is tevens nieuwe wifi in het gehele klooster aangelegd en hierdoor is de kwaliteit van de wifi verbinding voor de gasten uitstekend. Tevens zijn in de werkprocessen diverse zaken meer geautomatiseerd. Dit proces loopt nog door in 2017. De komende jaren blijft het beleid gericht op verdere versteviging van de exploitatie en de financiële positie. Alle middelen worden ook de komende jaren besteed om de activiteiten voor kwetsbaren voort te kunnen zetten en tevens het noodzakelijke onderhoud in het kloostergebouw te kunnen blijven uitvoeren. Vanaf 2018 wordt getracht om de inkomsten via donateurs te verhogen via de opgerichte Stichting Vrienden, die de ANBI status heeft verkregen via de collectieve regeling van de KNR.
15 Duurzaamheid Het klooster kiest voor duurzaamheid. In 2016 hebben we gewerkt aan het aandeel van duurzame, biologische en regionale voedingsmiddelen. Groenten, fruit en zuivel komen veelal uit de regio, wat de milieubelasting vermindert. De gasten herkennen en waarderen het sterk. De maaltijden worden dagelijks vers en ambachtelijk bereid. Met regelmaat maken we gebruik van producten uit eigen moes- en kruidentuin. Er wordt vaker vegetarisch en vedisch gekookt. Toevoegingen en kunstmatige smaakversterkers worden in de keuken niet gebruikt. De koffie en de thee is fairtrade. De wijnen die we schenken zijn ook fairtrade. We blijven ons inzetten om zoveel mogelijk bij te dragen aan een duurzaam klooster en aan vermindering van de milieubelasting.
16 Activiteiten In 2016 is het aantal gasten en het aantal activiteiten weer verder gestegen. De omzet steeg zoals gezegd met 6,5 %. De groei werd vooral veroorzaakt door de groei in meerdaags verblijf, meerdaagse programma’s en meerdaagse projecten. De ontwikkeling van het aantal gasten, programma’s en inkomsten is al meerdere jaren positief te noemen. In 2016 is het aandeel van het open programma gestegen tot 37,5 %. Dit was hoger dan begroot. Verhuur is in aandeel van de totale omzet beperkt gestegen van 29,9 % naar 30,7. Vanwege de vernieuwbouw is de omzet van de odp jongeren groepen 15
sterk gedaald. De omzet van de projecten daalde, vanwege verminderde fondstoezeggingen. Het gastenverblijf is in 2016 fors gestegen. Het open programma kende ook in 2016 een breed en afwisselend aanbod. Er blijft een grote behoefte aan meerdaagse programma’s. Onze inkomensafhankelijke tarieven blijven goed werken. Daarnaast is er in 2016 in grotere mate een beroep gedaan op de mogelijkheid voor extra korting. De verhuur is absoluut en relatief gestegen. De verhuurgasten zijn vooral afkomstig uit de sectoren zorg en onderwijs. Dit zijn de sectoren waar we ons intensief op richten en zij organiseren hier hun eigen activiteiten (verhuur) en tevens hun retraites die door ons worden begeleid (maatwerk). Daarnaast organiseren we voor zorgorganisaties ook inspiratiedagen voor hun vrijwilligers en voor hun cliÍnten en mantelzorgers (projecten). Dit toont aan dat de kruisbestuiving groot en sterk is. Hieronder gaan we in op de afzonderlijke activiteiten 16.1
Gastenverblijf
Individuele gasten kunnen enige tijd in het gastenverblijf verblijven. Zij zijn te gast bij de communiteit en gebruiken de warme maaltijd met de communiteit en drinken in de ochtend ook koffie met de bewoners en medewerkers. Daarnaast is er gelegenheid voor een gesprek en ontmoeting. Daarnaast vullen deze gasten hun dag zelf in en leven zij mee in het kloosterritme. Het aantal gasten voor het gastenverblijf is in 2016 fors gestegen. De belangstelling voor het gastenverblijf is groot. Opvallend dat zich veel jongeren aanmelden voor het gastenverblijf. De gasten hebben vooraf allemaal een telefonisch gesprek met de gastenbroeder en worden door een andere broeder enthousiast ontvangen en rondgeleid. Dit wordt door de gasten positief gewaardeerd. 16.2
Groepsverblijf en maatwerk
Het aantal groepen dat een meerdaags programma heeft gevolgd in het klooster is in 2016 nagenoeg gelijk gebleven, na de stijging van vorig jaar. Voor een aantal scholen hebben we voor docenten en ook studenten een meerdaagse retraite georganiseerd. De retraite wordt in overleg ingevuld en wordt grotendeels verzorgd en geleid door onze medewerkers. Veel van de verblijven stonden in het thema van identiteit van de scholen en inspiratie voor de docenten. Opvallend was dat vooral katholieke en gereformeerde scholen hier aandacht aan besteden. Naast scholen hebben we met sportorganisatie NOC NSF en ook met en postacademische leergang van de Universiteit Utrecht een retraite georganiseerd.
16
De groepsprogramma’s zijn gericht op het kloosterritme en bestaan uit activiteiten als meditatie, tekstreflectie, zingen, stilte, gesprekken en inleidingen en ontmoeting. Het klooster is voor deze activiteiten een uitgelezen plek.
17
16.3
Verhuur
De inkomsten uit verhuur in 2016 zijn gestegen met 7%. Een mooi percentage, maar we hadden wat meer beoogd. De stijging komt vooral uit meerdaags verblijf. Het aantal deelnemers dat een voor- of na overnachting heeft geboekt is weer verder gestegen. Het aandeel van verhuurinkomsten in het geheel bedroeg in 2016 ruim 30%. De verhuurgasten zijn in sterke mate afkomstig uit zorg en onderwijs. Enkele namen van onze verhuurgasten zijn: Opleidingsinstituten Instituut Menz Arnhem, Instituut voor Haptonomie, Stichting Contextueel Pastoraat, opleidingsinstituut Bibliodrama, Secure Base Coaching, EMI (mandala instituut). Onderwijs Gereformeerde Hogeschool Zwolle, Radboud Universiteit, Pabo Zeeland, Hogeschool Zeeland, Bisschop MĂśller Stichting te Friesland, CSG Groevenbeek, Saxion Hogeschool, Universiteit Utrecht, Hogeschool Arnhem Nijmegen, Rijn IJssel, Verus, Dendron College, Lorentz Lyceum, OBC Bemmel Zorg en Welzijn Liemerije, RIBW, Pro Persona, Parnassia Bavo Europoort, Yulius, VPTZ, Rijnstate, Stichting Welzijn Lingewaard, ‘s Heerenloo, Insula Dei, Master in Addiction Medicine, De Manteling, Siza, Mikado, IKNL, Coaching rondon Kanker, AA Werkgroep, Netwerk Palliatieve Zorg, Nederlands Jeugdinsituut Openbaar Bestuur Gemeente Arnhem, Gemeente Lingewaard, Rijkswaterstaat, Provincie Gelderland, Politie Oost Nederland, Regionaal Ambtelijk overleg Arnhem Doetinchem, PI Arnhem, Rechtbank Amsterdam, Gemeente Den Haag, Gemeente Westervoort Kerken en religieuze organisaties KNR, PKN gemeente Rheden, Oecumenische groep de Wingerd, PKN Gemeente Duiven, Gereformeerde kerk Almkerk, Keizersgrachtkerk Amsterdam, Kruiskerk Arnhem, Nederlandse Provincie van de Kerk van de Nazarener Overig Arcadis, SRF, Kansfonds, NOC-NSF, Berchmanianum, diverse Dominicaanse geledingen, Enexis BV, Dela, de Levensboom, Lava, Capella Arnhem, Edos Foundation, ING, KRO, Topline BV, ONS BV, UWV, Topresults, VBI, Scouting Nederland
18
16.4
Open programma’s
De inkomsten uit open programma’s is in 2016 met maar liefst 17 % gestegen. In dit jaar zijn 228 programma’s gepland en zijn er 177 doorgegaan. De overige programma’s zijn geannuleerd door onvoldoende deelnemers of door ziekte van de begeleiders of overige omstandigheden. Van de geplande programma’s is een kleine 78 % doorgegaan. Dat percentage is 3 % hoger dan in 2015. Het is een mooie score. Het aantal deelnemers aan de open programma’s is in 2016 gestegen tot 3200 deelnemers. Dat is een stijging van 16 % ten opzichte van 2015. De omzet steeg iets meer, wat aangeeft dat de gemiddelde duur van de programma’s wat hoger was. In 2016 hebben we meer meerdaagse programma’s gepland vooral ook op doordeweekse dagen. De gemiddelde besteding per deelnemer aan het open programma is, na een forse stijging in 2015, in 2016 slechts licht gestegen. De gemiddelde duur van een programma bedroeg in 2016 anderhalve dag. Het aandeel van open programma’s in de totale inkomsten is gestegen van 33 % naar 37 %. De kosten van het inhuren van externen ten behoeve van het open programma zijn absoluut en in relatie tot de omzet weer gestegen. In 2016 zijn weer diverse nieuwe programma’s geïntroduceerd. Het merendeel daarvan is goed aangeslagen. 16.4.1 Studie en verdieping Studieweekend Meister Eckhart In september van het jaar 2016 is weer een weekend georganiseerd omtrent de teksten van Meister Eckhart. Het weekend stond onder leiding van filosofe Welmoed Vlieger en Dominicaan Marcel Braekers en prof. André van de Braak van DSTS. De belangstelling voor dit weekend was wederom groot. Leerhuis In 2016 zijn twee leerhuisprogramma’s georganiseerd plus een zomerweekend. Deze leerhuizen worden sinds jaar en dag verzorgd door dominicaan Ernst Marijnissen. De belangstelling voor dit leerhuis is onverminderd groot. Bijspijkerdagen theologie en religie In 2016 zijn bijspijkerdagen voor de 7e keer in successie georganiseerd. De belangstelling was wederom positief met 23 deelnemers. De belangrijkste ontwikkelingen op gebied van theologie- en religiestudies zijn aan de orde gekomen via lezingen en workshops. Daarnaast was er ruimte voor collegiale uitwisseling. De dagen zijn samengesteld en geleid door Martina Heinrichs. Weekend Leven zonder waarom Er is gestart met een nieuw weekend over Leven Zonder Waarom, rondom onder andere Meister Eckhart. Het weekend bestaat uit het leven en bespreken van bronteksten, meditatie, muziek en film. Het programma wordt geleid door filosofe Welmoed Vlieger. Voor dit weekend was grote belangstelling. 19
Culturele reis Byzantijnse kunst naar Griekenland. Een reis met verblijf in diverse kloosters in Griekenland, gericht op Byzantijnse kunst en cultuur en traditie. De reis stond onder leiding van Martina Heinrichs. Er waren 14 reisgenoten. Weekend in samenwerking met DSTS Samen met het Dominicaans Studiecentrum voor Theologie en Samenleving is een studieweekend georganiseerd over multireligieus leven en multireligieuze rituelen en tevens een boekpresentatie. Kloostertafelgesprek In 2015 is gestart met de opzet van een kloostertafelgesprek, bestaande uit een meditatie, een lezing, uitwisseling, deelname aan de vespers en een diner met voortzetting van het gesprek. In 2016 zijn 2 kloostertafelgesprekken georganiseerd, geleid door DSTS college Manuela Kalsky en filosofe Welmoed Vlieger. Dominicaanse lezingen Door DSTS college Andre van de Braak zijn in het jubileum jaar 2 lezingen georganiseerd, met goede belangstelling 16.4.2 Symposia In 2016 is ter gelegenheid van het verschijnen van het boek Leven met de dood van een kind een symposium georganiseerd met medewerking van Marinus van den Berg, Daan Westering en Leo Fijen. Vanwege het verschijnen van het boek Tussen waarheid en wijsheid is in samenwerking met DSTS een middagsymposium georganiseerd. Met de KRO- NCRV is een goed bezochte ledendag georganiseerd. Aan de middag nam Wilfred Kemp deel en tevens Capella Phos Hilaron. 16.4.3 Muziek Lieddagen In 2016 zijn drie lieddagen georganiseerd. Er was een voldoende belangstelling voor de dagen, die onder leiding stonden van Theo Menting, waarvan een dag in samenwerking met De Nieuwe Liefde uit Amsterdam. De deelnemers studeren en zingen nieuwe en bestaande liturgische liederen, aangevuld met een toelichting op het gebruik van de liederen in de liturgie. De dagen worden afgesloten met een vesperviering. De belangstelling voor deze dagen lijkt, net als elders in Nederland wat te dalen. Een nieuwe lieddag onder de titel Geloof, Hoop en Liefde, onder leiding van Paula Vos, had redelijke belangstelling. Zangavond Tweemaal is in 2016 een zangavond georganiseerd. Dit was een onderdeel van een dagprogramma. Dit sloeg goed aan. 20
Zangweekenden Er zijn 3 zangweekenden georganiseerd door diverse externe begeleiders. We blijven werken aan uitbreiding van de zangweekenden. Gregoriaanse week Jubilate Deo We waren erg blij dat de Gregoriaanse week in 2016 weer doorgang kon vinden. Weekend Engelse Choral Evensong Maar liefst 36 deelnemers deden mee aan het weekend, met als afsluiting een evensong onder leiding van Peter Leech, met ruim 100 aanwezigen Mantrazingen Driemaal is een avond mantrazingen georganiseerd. Deze avonden worden geleid door Jan Kortie. Het zijn indrukwekkende en inspirerende avonden waar veel belangstelling voor is. Er worden mantra’s vanuit verschillende tradities en religies gezongen en beleefd. Kerstconcert O Magnum Mysterium Het Kerstconcert werd dit jaar verzorgd door Capella Phos Hilaron. Het was een hoogtepunt met 200 deelnemers. 16.4.4 Retraites en bezinningsdagen De Goede Week Tijdens de Goede Week is er traditiegetrouw een groep in het klooster die de week en de vieringen meeleeft. De vele vieringen zijn deze dagen de leidraad voor de groep. Gezamenlijke bezinning van de week staat centraal. Kerstmis in het klooster Tijdens de kerstdagen was er weer een grote groep gedurende de kerstdagen in het klooster. De ontmoetingen, de gezelligheid, de vieringen en de gezamenlijke activiteiten zijn voor de ruim 20 gasten weldadig. Oud en nieuw In de periode tussen kerst en oud en nieuw was het klooster vol met mensen die deze dagen meededen aan een retraite. De gasten konden deelnemen aan workshops en activiteiten gericht op bezinning en bezieling. Er waren ruim 40 deelnemers. Vrijdagretraites herademen In 2016 is 8 keer een vrijdagretraite georganiseerd. Voor de dagen was weer een goede belangstelling. Een dag onder leiding van Henk Jongerius, met het kloosterritme als inspiratiebron. De dagen bestaan uit meditaties, tekstreflectie, stilte, uitwisseling, heerlijke maaltijden en deelname aan de vieringen. Retraites dienend leiderschap Voor het 14e jaar is de jaarretraite Noveen omtrent dienend leiderschap georganiseerd. Het aantal vaste deelnemers is in 2016 gedaald. In december is de jaarlijkse reßnie met oud deelnemers georganiseerd. 21
Op zoek naar‌. Het programma dat in 2014 is gestart is ook in 2016 goed aangeslagen. De deelnemers zijn te gast in het klooster. Met behulp van stilte, meditaties, een gesprek en creativiteit bezinnen de gasten zich op wat echt en waar is in hun leven. Het programma is 5 keer georganiseerd met goede belangstelling. Opvallend is de lage leeftijd van de deelnemers. Individuele retraite Viermaal is het programma Individuele retraite georganiseerd. De gasten volgen een individuele retraite die gebaseerd is op het ritme in het klooster. De dagen worden in stilte doorgebracht, met de mogelijkheid voor gesprekken. Retraites op het gebied van rouw In 2016 zijn in totaal meer dan tien dag- en weekendworkshops georganiseerd op het gebied van rouw, verzorgd door meerdere begeleiders. Deze programma’s voorzien in een grote behoefte. Retraite geestelijk verzorgers In 2016 is op initiatief van Martina Heinrichs een nieuw retraiteprogramma voor geestelijk verzorgers georganiseerd. De formule was sterk en zorgde voor goede belangstelling, waardoor het programma in 2016 tweemaal doorgang kon vinden. Vrouwenkloosterdagen In 2016 is een weekend vrouwenkloosterdagen georganiseerd. Het weekend kende een goede belangstelling. Schrijfretraites Er zijn meerdere schrijfretraites georganiseerd. Er was driemaal een schrijfweekend in combinatie met yoga, tweemaal een contemplatieve schrijfweek in stilte en tweemaal een schrijf-retraite week innerlijk pelgrimeren. Deze programma’s hebben goede belangstelling. Overig Daarnaast zijn er diverse retraites georganiseerd, verzorgd door medewerkers en ook externe begeleiders. 16.4.5 Stilte en mindfulness Stiltedagen Ontmoet jezelf in de stilte In 2016 zijn maar liefs zeven maal stiltedagen georganiseerd, bestaande uit 3 of 4 dagen, om te ervaren wat zich in je aandient. De dagen worden in stilte doorgebracht en er is gelegenheid tot gesprekken met de begeleidster. De belangstelling voor deze dagen is onverminderd groot. Aan dit programma nemen gasten van alle leeftijden deel en steeds meer dertigers en veertigers. Yogadagen Tweemaal is er een yogaweekend georganiseerd in 2016, om met yoga, stem en aandachtig leven bewust te worden van jezelf en je lichaam. 22
Mindfulness In 2016 is met de grondlegger van mindfulness in de Benelux, de Belgische psychiater Edel Maex wederom een bijzondere dag georganiseerd, met medewerking van Mieke Ankersmid. De belangstelling was groot te noemen. Stilteweek In 2016 is een stilteweek in de zomer georganiseerd. Met behulp van verschillende vormen, zoals meditaties, klank en wandelen is de kracht van de stilte ervaren. Meditatie avonden Wekelijks is er een meditatieavond in het klooster. Aan de avond doen vooral mensen uit Huissen enkele leden van de kapelgemeenschap en enkele gasten deel. Zendagen In 2016 is gestart met zendagen. Deze zijn in 2016 driemaal georganiseerd. 16.4.6 Creativiteit Schilderen en iconen Tweemaal is er een iconenweek georganiseerd. Tijdens de dagen maken de deelnemers een icon, die aan het eind van de week wordt ingezegend. In 2016 zijn er ook enkele dagen intuïtief schilderen georganiseerd. Dit is een succes zowel qua belangstelling als qua tevredenheid Mandala In 2016 zijn 3 programma’s rondom mandalatekenen georganiseerd. Creativiteit De programma’s om met diverse creatieve vormen je inspiratie te herontdekken en in contact te komen met je bron, waren weer populair. Deze programma’s worden begeleid door externen en vrijwilligers. Stemexpressie In 2016 zijn wederom enkele bijzondere stemexpressie dagen georganiseerd, gericht op het stem geven aan je ziel. Deze dagen zijn voor de deelnemers indrukwekkend. Stembevrijding In 2016 waren er twee workshops stembevrijding, gericht op het zingen van binnenuit. De belangstelling voor deze dagen is groot. Speel je vrij Onder de titel speel je vrij is wederom een week improvisatietheater georganiseerd, plus enkele losse dagen. Theatervormen blijken een krachtige manier om los te komen en jezelf te vinden en te laten zien. Intuïtief bewegen De zondag met intuïtief bewegen en soms met intuïtief schilderen zijn in 2016 weer diverse keren met succes georganiseerd. 23
16.4.7 Workshops Door onze eigen keuken onder leiding van chef-kok Jur Zwart zijn 5 kloosterkookdagen verzorgd. Met name ayurvedisch koken en kerstkoken zijn zeer populair. De kookdagen bestaan uit een rondleiding, deelname aan de vespers en het koken en uiteraard het genieten van de zelf gemaakte maaltijd. Er waren diverse programma’s met wandelen en pelgrimeren. De programma’s zijn een mooie aanvulling op het aanbod. Er is 10 maal een kloosterwandeling georganiseerd en driemaal een weekend. In samenwerking met het tijdschrift Het Vermoeden en de hoofdredactrice van het blad Annemiek Schrijver is in 2016 driemaal een middagprogramma voor lezers georganiseerd rondom het thema van het blad. Nieuw in het aanbod waren twee weekenden rondom Passie en Talent. Opvallend hierbij was dat er veel dertigers en veertigers deelnamen die voor keuzes stonden of die overbelast waren. In 2016 zijn diverse workshops gegeven rondom diverse thema’s en met verschillende vormen, zoals compassie, adem en imperfectie. 16.5 Activiteiten voor jongeren en jongvolwassenen De activiteiten voor jongeren, jongvolwassenen en studenten zijn al vele jaren een belangrijk onderdeel in het klooster. Onze programma’s voor deze groepen bestaan uit: - Jongeren via voortgezet onderwijs, kerken en parochies (16.5.1) - Studenten en alumni via universiteiten en hogescholen (16.5.2) - Jongvolwassenen op zoek naar Spiritualiteit (16.5.3) - Jongeren in de knel (17.9) - Kinderen van gedetineerden (17.10) - Kinderen in armoede (17.4) - Kinderen van eenouder gezinnen (17.4) - Kinderen via het basis onderwijs (16.5.4) We bieden jongeren graag de mogelijkheid om het kloosterleven te ervaren en hiermee kennis te maken en op zoek te gaan naar stilte, naar eigenheid en naar de bron van leven en liefde. Het klooster biedt jongeren een plek om met nieuwe ogen te kijken naar hun leven en naar wat belangrijk is in hun leven. We zijn enorm blij dat we voor zoveel jongeren activiteiten kunnen organiseren en dat we steeds nieuwe groepen kunnen bereiken.
24
16.5.1 Jongeren via voortgezet onderwijs, kerken en parochies In 2016 waren er weer diverse groepen die via onderwijs, kerken of parochies het klooster enkele dagen bezocht hebben. Het aantal groepen daalde vanwege de beperkte beschikbaarheid van het jongerengebouw. In overleg met de begeleiders worden de dagen ingevuld. Vaste onderdelen zijn een rondleiding, gesprekken met de bewoners of met medewerkers en meditaties. De groepen nemen veelal ook deel aan de vieringen. 16.5.2 Studenten en alumni via universiteiten en hogescholen Het aantal studenten via universiteiten en hogescholen is wederom gestegen. De kloosterdagen zijn een onderdeel van hun studieprogramma of hun minor. De studenten zijn afkomstig van verschillende universiteiten en hogescholen uit heel Nederland. De studenten volgen onder meer sociale studies en ook bijvoorbeeld een minor leiderschap. 16.5.3 Jongvolwassenen op zoek naar spiritualiteit in kloosters In 2016 is een kleurrijk weekend voor jongvolwassenen georganiseerd, een nieuw programma. Een weekend in het Klooster voor jongeren met verschillende levensovertuigingen. Het was een inspirerend weekend. 16.5.4 Kinderen via het basisonderwijs Voor leerlingen van diverse basisscholen uit de omgeving van Huissen zijn kloostermiddagen georganiseerd, bestaande uit rondleidingen, meditaties en diverse werkvormen, gericht op het leren kennen van het kloosterleven.
25
17 Projecten voor kwetsbaren, vrijwilligers en mantelzorgers In 2016 hebben we weer vele projecten kunnen organiseren voor minima, kwetsbaren en anderen die zich aan de onderkant van de samenleving bevinden en voor vrijwilligers en voor mantelzorgers, mensen die bijdragen aan een menselijker samenleving. De projecten waren prachtig en zeer waardevol en hebben wederom duidelijk gemaakt dat velen het enorm zwaar hebben. De behoefte aan dit soort activiteiten is erg groot. We zijn enorm blij en dankbaar dat we voor zoveel mensen deze projecten hebben kunnen organiseren. We hebben in 2016 de volgende projecten gerealiseerd: 1 Inspiratiedagen voor dak- en thuislozen; 2 Inspiratiedagen voor mantelzorgers en mantelzorggezinnen; 3 Inspiratiedagen voor vrijwilligers; 4 Moeder- en kindweken voor minima en alleenstaande (tiener)moeders; 5 Inspiratieweken voor (eenzame) minima; 6 Kloosterdagen voor GGZ – patiÍnten; 7 Inspiratieweken voor eenzame ouderen met een minimum; 8 Herstelweken voor mensen uit de GGZ; 9 Training voor jongeren in de knel; 10 Zingevings- en ontmoetingsweken voor (ex-) gedetineerden en hun kinderen; 11 Inspiratiedagen voor statushouders en vluchtelingen; 12 Inspiratieweekenden voor mensen met een beperking. We zien het realiseren van deze projecten als een belangrijke invulling van klooster zijn in deze tijden. We spannen ons maximaal in en besteden uit onze eigen middelen zoveel mogelijk om zelf bij te dragen aan de activiteiten voor mensen die kwetsbaar zijn en die zich inzetten voor een menselijker samenleving. Vele organisaties, fondsen, ordes en congregaties en donateurs hebben ons in 2016 ondersteund bij het realiseren van de projecten. Veel partijen hebben met ons samengewerkt. Onze dank aan al deze mensen en organisaties is enorm. Hieronder, in willekeurige volgorde, enkele namen weer van de organisaties die de projecten mede mogelijk gemaakt hebben. Kansfonds KNR/PIN Stichting RC Maagdenhuis Maria Stroot Fonds Kath. St. ter Bevordering Welzijnswerk Kerk en Wereld Johannes Stichting Nationaal Ouderenfonds Parnassia Bavo Stichting Boshhuysen Stichting De Carolusgelden COC Asylumseekers Support Group Vluchtelingenwerk Oost Nederland Stichting Welzijn Lingewaard
Gemeente Lingewaard Gerrit Jeurissen Fonds Menzis VPTZ Liemerije, Zevenaar Yulius, Rotterdam Pierre Fourier Stichting Stichting Brentano Dom. van St. Catharina Apostolaat Stichting Kruispunt Arnhem Stichting Benevolentia Fonds Cor van de Craats Insinger Stichting Dr. C.J. Vaillant fonds 26
17.1 Bezinningsdagen voor dak- en thuislozen en mensen aan de rand van de samenleving De doelstelling van het programma was op adem en tot rust komen, bezinning rondom een thema, uitwisseling met lotgenoten, genieten van de verzorging, het goede eten en de fijne accommodatie in het klooster. De deelnemers zijn drie dagen en twee overnachtingen. In 2016 zijn 2 maal driedaagse bezinningsdagen georganiseerd voor dak- en thuislozen, in samenwerking met Stichting Kruispunt uit Arnhem. In totaal hebben 16 mannen en vrouwen meegedaan. Wederom vielen op het laatste moment enkele deelnemers af, vanwege diverse omstandigheden. Bij de bezinningsdagen waren steeds twee begeleiders aanwezig van de organisatie, plus een begeleider van het klooster, met daarnaast de workshopleiders. Van Stichting Kruispunt waren steeds twee pastores aanwezig. Terugkijkend kan worden gesteld dat de doelstellingen zijn bereikt, zoals blijkt uit de evaluatie. Het thema van de dagen was Bevrijding, met vragen als wat bevrijding voor jou betekent, welke bevrijdende momenten er in jouw leven zijn geweest, wat ervaar je nu als bevrijdend?. Het dagelijkse kloosterrimte met de vieringen en maaltijden vormde de rode draad. De programma onderdelen waren de volgende: Workshop bezinnen met schilderen Workshop stembevrijding en zingen Meditatie Oases in de woestijn – gesprek Creatieve workshop Workshop talenten en kwaliteiten - spelenderwijs ontdekken en elkaar versterken Film met nagesprek Wandeling in tweetallen en terugkijken op deze bezinningsdagen: wat neem je mee? Wat laat je achter? Afronding, afscheid en vertrek en aansluitend bijeenkomst in het inloophuis. Enkele reacties van deelnemers • • • •
17.2
De loopmeditatie was fijn om de geest leeg te maken en van de stress af te komen. Het zingen was erg leuk, ik word daar van binnen schoon van en krijg weer energie. Ik laat mijn verleden en de stress hier achter en maak thuis weer een nieuw begin. Ik heb nu duidelijk wat ik moet doen: eerst van mijn verslaving (methadon) af komen, dan weer aan een opleiding beginnen.
Inspiratiedagen voor mantelzorgers 27
De belasting voor de mantelzorgers is fors. De inspiratieprogramma’s voor deze groepen voorzien in een grote behoefte en bieden de deelnemers een krachtige ervaring van rust, ruimte en aandacht. De waardering voor de dagen is zeer hoog. Vanuit het Dominicanenklooster vinden we het belangrijk om bij te dragen aan het welzijn, de inspiratie en de ondersteuning van mantelzorgers in Nederland. Het doel is om de mantelzorgers zich zelf te laten zijn en rust te bieden in een inspirerende omgeving. Ontmoeting met andere mantelzorgers bieden inspiratie en nieuwe kracht. In 2016 zijn de volgende activiteiten georganiseerd voor mantelzorgers Inspiratietweedaagse voor 18 mantelzorgers uit Zeeland, met Stichting de Manteling; Inspiratieweek voor gezinnen, met een chronisch of levensbedreigend ziek kind; (29 deelnemers, met Stichting Tante Lenie MantelzorgcafÊ voor mensen met Stichting Welzijn Lingewaard., In samenwerking met Stichting de Manteling is in 2016 een inspiratiemeerdaagse georganiseerd. De deelnemers bestonden uit mantelzorgers die voor hun partner, kind, broer of zus of voor een van hun ouders zorgden. Opvallend was dat wederom sommige mantelzorgers soms ook voor anderen in hun omgeving nog als vrijwilliger zorg verleenden. De dankbaarheid voor deze dagen was enorm groot. In samenwerking met Stichting Tante Lenie is in mei 2016 een week georganiseerd voor gezinnen met een ernstig of langdurig ziek kind, ten gevolge van een ongeval, chronische of levensbedreigende ziekte. Het gehele gezin, met de ouders en de overige kinderen, kon in een ontspannende omgeving ervaringen uitwisselen, van elkaar leren en hier kracht uit putten. Het doel van deze gezinsweek was om de gezinnen en vooral de kinderen te verwennen en inspireren. Tijdens deze dagen was er veel aandacht voor iedereen, zodat het gezin de dagelijkse zorg rondom de ziekte van het kind kan doorbreken. Ouders en kinderen konden weer even in saamhorigheid leven en samen een gezin zijn. Samen met andere gezinnen die in de zelfde situatie zitten. 7 gezinnen namen deel, in totaal 17 kinderen, waarvan 7 kinderen ernstig of levensbedreigend ziek en 12 moeders en vaders. Daarnaast waren er 7 begeleiders aanwezig, plus de medewerkers van het klooster. Elk gezin had een vaste begeleider. Met de Stichting Welzijn Lingewaard (SWL) organiseerden we in het klooster ochtenden voor ontmoeting en uitwisseling voor mantelzorgers. De ochtenden bestonden uit het drinken van koffie en het uitwisselen van ervaringen. De programma’s van de dagen bestaan uit verschillende onderdelen, zoals inspiratie- en bezinnende workshops, creatieve workshops, meditaties, ontspanning en inhoudelijke workshops. De deelnemers maken kennis met het kloosterleven en het kloosterritme en ervaren de rust en inspiratie in het klooster. Tevens is van belang dat mantelzorgers onderling ervaringen uitwisselen en elkaar ontmoeten. Tijdens de dagen genieten de deelnemers van de rust en regelmaat in het klooster en van de heerlijke kloostermaaltijden. 28
17.3
Inspiratiedagen voor vrijwilligers voor zieken en kwetsbaren
Vrijwilligers zetten zich belangeloos in en leveren een belangrijke bijdrage aan een menselijke samenleving. De vrijwilligers bieden aandacht en zorg die voor de betrokkenen enorm van belang is en die door betaalde krachten niet altijd voldoende kan worden ingevuld. Het vrijwilligerswerk is in veel gevallen intensief. Het is zinvol werk, maar vaak ook intensief. Dat geldt voor allerlei vrijwilligerswerk, zoals bijvoorbeeld zorg voor terminale patiënten, vluchtelingen, (ex-) gedetineerden en psychiatrische patiënten. Het is van groot belang dat de vrijwilligers hun rol voor de maatschappij blijven vervullen. Wij willen de vrijwilligers graag ondersteunen en inspireren om hun belangrijke werk vol te houden, door middel van het organiseren van inspiratiedagen. We vinden het zeer waardevol om de vrijwilligers de gelegenheid te bieden om zich te bezinnen en inspiratie op te doen en zetten ons er graag voor in. De doelstelling van de inspiratiedagen is de vrijwilligers te bemoedigen, kracht en inspiratie te laten opdoen, gelegenheid te geven om elkaar te ontmoeten en ervaringen te delen. Tevens is van belang om drijfveren en inspiratiebronnen voor dit werk te benoemen. Daarnaast komen specifieke thema’s aan bod zoals zingeving, ethiek, en spiritualiteit. Deze thema’s worden in samenwerking met de diverse organisaties ingevuld. In 2016 zijn negen één- en tweedaagse programma’s georganiseerd voor in totaal 375 vrijwilligers in samenwerking met Stichting Exodus, VPTZ Nijmegen, Stichting de Manteling, Stichting Reliëf, Vrijwillige Thuiszorg Gelderland, Pleyade, Stichting Welzijn Lingewaard en Vluchtelingenwerk Nederland. Vanwege het feit dat vrijwilligers een zo belangrijk rol spelen bij het realiseren van meer menselijkheid in de maatschappij en vanwege het besef dat het werk van de vrijwilligers, mede door bezuinigingen, heel hard nodig is, zijn we enorm blij dat onze activiteiten voor vrijwilligers zo aanslaan en dat er zo’n grote behoefte is. 17.4 Moeder– en kindweken Kinderen met hun alleenstaande moeders, tienermoeders, minimamoeders en gezinnen die met geweld te maken hebben gehad, worden vaak geconfronteerd met een openstapeling van dagelijkse problemen op het gebied van opvoeding, huisvesting, voeding en participatie. Daarnaast spelen ook, zowel bij kinderen als de moeders, diverse sociale als psychologische problemen. Deze zaken nemen de moeders vaak helemaal in beslag en leiden tot een sociaal isolement en richten schade aan bij de moeders en ook bij de kinderen. Zij komen onvoldoende toe aan zichzelf en aan hun eigen ontwikkeling. De doelstelling van het project is deze groep de gelegenheid te bieden om in een veilige en inspirerende omgeving met kinderen tot zichzelf en tot rust te komen en stil te staan bij hun eigen kracht en mogelijkheden en tevens de onderlinge band tussen moeder en kind te versterken. Terwijl de kinderen een apart programma krijgen aangeboden, kunnen de vrouwen aan zichzelf toekomen en aan zichzelf werken.
29
Er is gelegenheid om ervaringen uit te wisselen en een netwerk op te bouwen. Ze krijgen de mogelijkheid om positieve perspec-tieven en vertrouwen te ontwikkelen, talenten te ontdekken en hun kracht te versterken. Tijdens de programma’s wordt aandacht besteed aan opvoedingsproblemen, omgaan met conflicten thuis, aandacht voor het kind, spelen en andere activiteiten in het gezin, vormen van sociale netwerken, om het isolement te verkleinen en het vergroten van zelfregie. Het gaat om leren, een netwerk opbouwen, tot rust komen en samen plezier hebben In 2016 zijn twee moeder/kind weken georganiseerd voor de doelgroep. Een week met minimamoeders en hun kinderen en een week met tienermoeders en moeders met kinderen die geconfronteerd zijn met geweld. Aan de weken namen ook enkele uitgeprocedeerde vluchtelingen deel. De weken werden georganiseerd met het Kansfonds en diverse Nijmeegse hulpverleningsorganisaties, zoals NIM, Inter-Lokaal en Stichting Gast (voor uitgeprocedeerde vluchtelingen) en tevens met een Blijf van mijn Lijf huis Amsterdam. Aan de beide weken namen in totaal 27 moeders en 47 kinderen mee. Quotes:
“Ik heb mijn eigen ik van vóór het gewelddadig huwelijk teruggevonden en voel me niet meer slachtoffer.” “Het was goed voor mijn rouwproces dat ik tijd voor mezelf had en met anderen erover kon praten.” “Ik ben mezelf tegen gekomen en heb naar mezelf kunnen kijken, ik had er de tijd voor; voor mijn kind werd goed gezorgd.” “Ik heb mijn doorzettingsvermogen terug gevonden en door de verhalen van andere vrouwen in de groep herkenning gevoeld van wat ik ook heb meegemaakt”
17.5 Inspiratie voor vrouwen met een smalle beurs Naast financiële problemen worstelen minima veelal met diverse andere problemen, zoals geweld, verwaarlozing, eenzaamheid en psychische klachten. Vaak ontbreekt het aan sociale contacten en steun om volwaardig aan de samenleving deel te nemen. In 2016 is een inspiratieweek met 14 deelnemers en een driedaags terugkomprogramma met 13 deelnemers georganiseerd voor vrouwen met een minimum inkomen. Voor gezinnen met kinderen die in armoede leven en voor alleenstaande (tiener-) moeders en hun kinderen zijn 2 weken georganiseerd. Over de weken met kinderen wordt in paragraaf 4 gerapporteerd. Tevens is voor minima in Lingewaard enkele malen een maaltijd georganiseerd en was er wekelijke het eetcafé voor minima uit de regio.
30
De doelstelling voor de programma’s voor deze doelgroep waren: - In een veilige en inspirerende omgeving tot zichzelf en tot rust komen en stil staan bij hun eigen kracht en mogelijkheden. - Uit de isolatie komen en banden aan gaan met lotgenotes, netwerkvorming - Afstand nemen van hun dagelijks leven, vakantie kunnen vieren en van de rustige natuurrijke omgeving kunnen genieten. - Vergroten van zelfvertrouwen en geloof in eigen krachten en talenten Terugblik op de inspiratieweek De 14 vrouwen waren afkomstig uit heel Nederland. Participatie van eenzame mensen is voor deze groep en deze week in ieder geval gelukt. Zij zijn uit hun isolement gekomen, hebben zich kunnen ontspannen en vermaken, hebben veel geleerd en ervaringen met andere lotgenoten uitgewisseld. Ze hebben mogelijkheden aangereikt gekregen om ook na deze week met anderen in contact te blijven, via eigen initiatieven en digitale communicatie. Hieronder enkele quotes van deelnemers in 2016: * Ik heb meer inzicht gekregen in mezelf en de verbinding met de ander. * Ik heb veel geleerd en kan thuis de oefeningen toepassen. * De dagen hebben mij rust en kracht gegeven in het proces waar ik nu in zit. 17.6
Kloosterdagen voor (ex-) psychiatrische patiënten
In overleg met geestelijke verzorgers of medewerkers levensbeschouwelijke zorg van diverse GGZ instellingen zijn in de afgelopen jaren diverse kloosterdagen georganiseerd voor (ex-) psychiatrische patiënten. De deelnemers zijn soms nog onder behandeling, soms wonen zij onder begeleiding. De afgelopen jaren zijn er meerdere kloosterdagen georganiseerd met diverse GGZ organisaties, zoals Lentis, Yulius, Arkin en de Parnassia Bavo Groep. De doelstelling van de dagen is om de deelnemers een gevoel van veiligheid en warmte te bieden. In de maatschappij voelen zij zich vaak een buitenstaander en onbegrepen. In de gestructureerde bedding van het kloosterritme en onder goed begeleiding vinden zij rust, acceptatie en inspiratie. In de ontmoeting met lotgenoten ontstaat rust, herkenning en begrip. De kloosterdagen duren veelal 3 dagen met 2 overnachtingen. Tijdens de dagen leven de bezoekers mee in het kloosterritme. Ze wonen de dagelijkse diensten bij. Tijdens de middagviering is er gelegenheid om zelf een actieve bijdrage te leveren aan de dienst, door een tekst uit te spreken, een wens, een naam of een gebed voor te dragen of mogelijk een andere bijdrage te leveren aan de viering door voor te lezen of een muzikale bijdrage. Verder is er een programma dat bestaat uit een rondleiding, gesprekken met kloosterlingen en medewerkers, onderlinge ontmoeting en uitwisseling. Daarnaast zijn er workshops, bijvoorbeeld met muziek of schilderen. Tevens is er voldoende ruimte voor ontspanning. In 2016 zijn er 3 groepen geweest met psychiatrische patiënten. Er waren in totaal 29 patiënten die deelnamen. De dagen bestonden uit een rondleiding, een meditatie, 31
gesprek met religieuzen, een film en nabespreking en creatieve workshops, zoals zingen of schilderen. Enkele citaten van deelnemers:
“De kloosterdagen waren voor mij heel bijzonder en heel stimulerend. Door anderen beeld van mijn toekomst en inzicht in mezelf. Van anderen geleerd dat ik de lat soms te hoog leg.” “Mijn ogen en mijn hart, die door pijn en verdriet gesloten waren, zijn weer geopend.” “Bij thuiskomst voelde ik me een heel dun blaadje, lekker licht; ik had een rugzak afgedaan.” “Stilte is hartstikke goed, dan kun je in dialoog gaan met god (extra dimensie). Goed gevoel over mezelf. Vreugdevol. Ik had nieuwe energie om bij terugkomst s avonds meteen aan het werk te gaan.” “Meer opening: dichter bij mezelf en bij anderen gekomen, mezelf accepteren wie ik ben.”
17.7
Inspiratieweken voor eenzame ouderen met een minimum inkomen
Reeds een groot aantal jaren worden inspiratieweken voor eenzame ouderen georganiseerd die met een minimum inkomen moeten leven. De doelstelling van de ouderenweken is om de senioren een gezellige, leerzame en inspirerende week te bezorgen. Daarnaast wordt gewerkt aan specifieke thema’s als weerbaarheid, bezinning en activering. Hierbij is het de bedoeling dat eenzaamheid wordt doorbroken en dat er voorwaarden worden geschapen voor contacten en vriendschappen die doorgaan in de thuissituatie. Het programma voor de weken bestond uit ontspanning, onderling contact en educatie. De dagen werden bepaald door het kloosterritme. Enige weken na thuiskomst is een reünie georganiseerd met beide groepen. In 2016 vond in Huissen tweemaal een ouderenweek plaats. Een week werd georganiseerd met stichting Damiaancentrum Uit Sint Oedenrode en de tweede week met Stichting Solidez uit Wageningen. De deelnemers zijn geselecteerd op aspecten als sociaal isolement, weinig inkomen en eenzaamheid. Medewerkers en vrijwilligers van het klooster en van beide organisaties hebben de organisatie en uitvoering van de weken voor hun rekening genomen. Aan de beiden weken hebben in totaal 30 ouderen deelgenomen, plus 12 begeleiders. Enkele reacties van deelnemers:
“Nooit heb ik zo ervaren dat een dergelijke week voor kwetsbare ouderen van levensbelang is. Dat klinkt hoogdravend, maar als je weet hoeveel kracht de ouderen uit deze week putten dan zouden jullie allemaal heel blij worden (begeleidster) “ “Het is zo fijn dat ik hier onder de mensen kom. Mijn kringetje thuis is zo klein Nu heb ik mensen leren kennen die ook alleen zijn en bij mij in de buurt wonen. Dat is zo fijn!.”
32
17.8
Herstelweken voor mensen met psychische of verslavingsproblemen
De deelnemers aan dit project zijn om wat voor reden dan ook in het circuit van de psychiatrie terecht gekomen. Ze worden geconfronteerd met een wereld waarvoor ze niet hebben gekozen. Ze proberen, voor zover in hun vermogen ligt, een weg te vinden die op een of andere manier weer enig uitzicht kan geven. Ze beseffen meer en meer dat ze met hun psychische aandoening ‘moeten zien te leren leven’. Tegelijkertijd worden ze bewust dat er grenzen zijn, dat het denken overuren maakt, dat aansluiting met anderen vaak moeizaam verloopt. Ze ontdekken dat ze door anderen in een hokje worden gestopt, tot een ‘geval’ veroordeeld en veelal met moeite gezien en gehoord worden in de huidige maatschappij. Tot hun ontzetting bemerken ze dat hun verhaal telkens weer omgebogen wordt tot datgene wie ze ten diepste niet zijn. Het vertellen en vorm geven van je eigen werkelijke verhaal kan je op vele manieren helpen op de weg naar herstel. Tal van gelijkgezinden, mensen met een psychische aandoening, hebben van de mogelijkheid om aan hun ervaringsverhalen uiting te geven gebruik gemaakt. Vanuit de praktijk is gebleken dat het hen zonder uitzondering goed heeft gedaan en hen heeft geholpen bij het individuele herstelproces. Stem geven aan je ervaringen en aan dat wat in je leeft, en het leren aan te raken wat pijn doet zonder er in te blijven zitten draagt hoe dan ook bij in het leren omgaan met grenzen en met dat wat niet te genezen is. Essentieel tijdens dit proces is dat hun verhaal zonder enig oordeel aan het licht mag komen. Het doel is om mensen met een psychische aandoening een stem te geven en hen in hun kracht te zetten. Vooral de open benadering en het gebruik van creatieve en expressieve werkvormen geven de mogelijkheid om essentiële stukken van hun levensverhaal naar buiten te brengen, zichtbaar te maken en te delen met groepsgenoten. Om zo te mogen zijn wie je ten diepste wel bent. Waar het in de kern om gaat is dat de week een steun in de rug is, en de deelnemers sterker maakt en vertrouwen kan schenken. In 2016 zijn vier weken georganiseerd voor in totaal 29 deelnemers.
33
Ik wil benadrukken dat aandacht voor een week als deze heel erg nodig is binnen de psychiatrie. Zoiets als dit, daar is naar mijn weten (bijna) geen plaats voor in de reguliere psychiatrie. Ik ben zeg maar als “herboren”. ik voel dat ik nieuwe energie heb... en een gevoel van soort zelfvertrouwen... mede met de gedachte dat me nog zekere moeilijkheden te wachten staan, en dan met name met betrekking tot mijn moeder / op dit moment in mindere mate mijn vader. Mijn vader trekt de kar nu voor zichzelf en mijn moeder. En ook met de gedachte dat velen van mijn leeftijd zorgbehoevende ouders hebben, of ouders die al overleden zijn. Door de ademoefening hoop ik me in de toekomst steeds tot bedaren te kunnen brengen en me steeds weer te kunnen aarden’. 'Ik ben blij dat ik aan deze dagen heb meegedaan. Het allerfijnst vond ik het er volledig mogen zijn, met mijn hele ik en met mijn hele geschiedenis tot nu aan toe, zonder ergens omheen te hoeven draaien. Ook alle moeilijke jaren van mijn ziekteperiode mochten er zijn. Ik hoefde niets weg te stoppen of stil aan de kant te blijven zitten. Mijn eigen verhaal is voor mij ook een bron van wijsheid (of inzicht) en de ruimte krijgen om dit verhaal te delen is voor mij enorm waardevol. Hier mocht ik er helemaal zijn. Ik hoop dat ik dit op nog veel meer momenten in de toekomst zal mogen. Niet op alle plekken en op elk moment kan het namelijk, zo is mijn ervaring.
17.9 je?
Trainingen voor jongeren in de knel. Wie ben je, wat wil je en wat doe
Dit project gericht op jongeren in de leeftijd van 16 tot 22 jaar, die uit de boot dreigen te vallen en jongeren die niet goed in hun vel zitten is daarvan een belangrijk onderdeel. In 2009 is dit project opgezet voor jongeren die het moeilijk hebben in hun leven en die dreigen uit de boot te vallen en jongeren die niet goed in hun vel zitten, die (te) vaak ruzie hebben op school, jongeren die weinig vertrouwen hebben en die het nauwelijks redden op school of thuis. Ook jongeren met beperkingen, zoals adhd, autisme, leerhandicaps, of juist hoge intelligentie behoren tot de doelgroep. De doelstelling van het project is om een bijdrage te leveren aan het voorkomen van problemen en uitval van deze jongeren. We willen hen in de trainingsweek concrete gereedschappen aanreiken, laten oefenen en laten ervaren hoe ze duidelijker kunnen krijgen wie ze zijn en wat ze willen. Op die manier kunnen ze hun zelfvertrouwen vergroten, leren effectiever te communiceren, en te weten komen hoe ze om kunnen gaan met allerlei (lastige) gebeurtenissen in hun leven. Het doel van de terugkombijeenkomsten is om de ervaringen van de jongeren te bespreken en hen aanvullende tools in handen te geven en daarnaast hun vertrouwen te versterken om op de gekozen weg voort te gaan. Aan de week hebben 18 jongeren uit de doelgroep deelgenomen en aan het terugkomweekend ook 18. De problemen waren in lijn met die van de vorige jaren: - Gedragsproblemen, leerstoornissen, (faal-) angsten en communicatieproblemen; - Psychische problemen, zoals depressiviteit; - Gedragsproblemen veroorzaakt door lastige thuissituaties, zoals verslaving bij ouders, onveilige thuissituatie en problemen in (voormalige) pleeggezinnen; - Drank- en voormalig drugsgebruik en omgang in ‘’verkeerde’’ circuits. 34
Het was wederom schrijnend om te horen in welke onveilige omgeving de jongeren soms leven en tevens ook welke eisen ze aan zich zelf stellen. Er waren jongeren bij die met verslaving, geweld en intimidatie van volwassenen of soms van leeftijdsgenoten te maken hebben gehad. Schrijnend ook om te zien hoe lastig het is om hun problemen in hun omgeving kwijt te kunnen. De jongeren hebben vaak het gevoel hun verhaal en hun problemen thuis of op school niet te kunnen of durven delen. Door problemen thuis hebben de overige gezinsleden hun handen al vol, waardoor de drempel voor de jongeren om het te uiten nog hoger is. Een reactie van een deelnemer:
Ik heb een hele mooie en bizarre week meegemaakt. Ik heb heel veel geleerd over communicatie en hoe mensen in elkaar zitten. Niet alleen de groep was heel bijzonder maar ook de mensen die de training hebben gegeven. Ik ben heel erg dankbaar voor wat zij mij hebben meegegeven en gebracht. Het was intens, emotioneel, soms ook moeilijk maar vooral heel erg bijzonder en gaaf om op terug te kijken.’s Avonds waren er verschillende activiteiten die draaide om samen werken en je persoonlijke grenzen verleggen. De maaltijden die geserveerd werden waren ook goed verzorgd. Het eten gebeurde samen aan ÊÊn tafel. Dit was gezellig en fijn. Ik denk nog vaak terug over wat mij de week heeft gebracht en dan herinner ik mij de mooie en intense momenten die ik heb beleefd met iedereen die erbij was. Het was een week om nooit te vergeten!
17.10 Activiteiten voor (ex-) gedetineerden en kinderen van gedetineerden Het begeleiden van gedetineerden en ex-gedetineerden in de laatste fase van hun straf en bij terugkeer in de samenleving is van groot belang. Terugval in de criminaliteit na een gevangenisstraf is namelijk eerder regel dan uitzondering. Exgedetineerden hebben vaak schulden, geen woonruimte, geen werk en geen goed sociaal netwerk. Zonder een begeleidingsprogramma is het risico om na detentie opnieuw in de criminaliteit te belanden erg groot. De financiering van deze reintegratie-activiteiten staat fors onder druk. De detentie legt een grote last op de gezinnen en vooral ook op de kinderen in het gezin. Kinderen ervaren een groot taboe op de detentie van een van hun ouders. Ze kunnen hun verhaal vaak niet delen. Tegelijkertijd missen ze hun ouder. In de praktijk blijkt het lastig om de band tussen de gedetineerde ouder en de kinderen te onderhouden. Na de detentie periode is de band tussen ouder en kind soms fors verstoord. Het project van het Dominicanenklooster Huissen heeft als doel om activiteiten te organiseren voor (ex-) gedetineerden en hun kinderen, met als doel om de terugkeer te ondersteunen en de band tussen ouder en kind te versterken en zoveel mogelijk te behouden. De activiteiten bestaan uit een zingevingsweek voor (ex-) gedetineerde moeders en vaders en hun kinderen en tevens uit ontmoetingsdagen voor kinderen van gedetineerden.
35
In 2016 is een ontmoetingsdag georganiseerd voor 9 kinderen. Aan zingevingsweek namen 8 vrouwen en 11 kinderen (in de leeftijd van 3 tot 10 jaar) deel. Het thema zingeving en religie bleek wederom belangrijk in het leven van de deelneemsters en hun kinderen, de belangstelling hiervoor was bij kinderen én de vrouwen groot. De warme belangstelling voor religie bleek ook te maken te hebben met de geborgenheid en veiligheid in hun jeugd. Soms zongen de vrouwen en de kinderen religieuze en spirituele liederen uit hun eigen cultuur en danste men daarbij. Prachtig om te zien hoe de verschillende culturen en religies als groep beleefd werden in het klooster. Het project is opgezet met de volgende doelstellingen: De vrouwen inspireren in hun hersteltraject; De vrouwen en kinderen een impuls geven op het gebied van zingeving en de waarde van religie en zingeving laten ervaren; Moeder en kind samen positieve ervaringen op laten doen en de band te versterken; Moeders en kinderen de gelegenheid bieden om samen gezellige en ontspannen dingen te doen die normaal niet mogelijk zijn; Ontmoeting met lotgenoten en op speelse wijze bezig zijn met de detentie van een ouder en vrijheid in je leven. 17.11 Inspiratiedagen voor statushouders In 2016 was er een weekend empowerment voor vluchtelingen en asielzoekers, in samenwerking met COC Nijmegen. Het weekend werd georganiseerd voor mannelijke en vrouwelijke vluchtelingen en asielzoekers uit de noodopvang en AZC’s in Nederland; les-bische vrouwen en homoseksuele mannen, transgenders en biseksuele mannen en vrouwen. De doelstelling van het project was om de mensen de gelegenheid te bieden om in een veilige omgeving op adem en tot rust te komen, open met lotgenoten over hun ervaringen te kunnen praten, een sociaal netwerk op te bouwen, inspiratie op te doen en gesterkt en bemoedigd te worden. Een aanvulling op de maandelijkse bijeenkomsten. Aan het weekend hebben 24 mensen deelgenomen. De deelnemers waren afkomstig uit Ivoorkust, Nigeria, Oeganda, Sierra Leone, Iran, Afghanistan, Albanië, Syrië en Libanon. De deelnemers zijn geworven door het COC.
36
Hieronder een indrukwekkend verslag van het weekend, dat is geplaatst in de kloosterkrant. “Jij bent mijn zoon niet meer”. Dit zijn de woorden van een Albanese vader die zijn zoon verstoot nadat hij erachter gekomen is dat hij van mannen houdt. Acht jaar heeft de jonge man van 28 zijn familie niet meer gezien. Ook zijn broers en zussen niet, want vader is de baas en zij durven zijn contactverbod niet te overtreden. Twee Afghaanse geliefden van hetzelfde geslacht worden op een geheime plek bij het vrijen betrapt en in brand gestoken door de broer van een van hen. Terwijl de een kan vluchten, wordt de ander twee dagen later door een eigen familielid vermoord. Daar staan geen sancties op. Homoseksuele mannen en lesbische vrouwen zijn vogelvrij in dit land. Zelfs in hun nieuwe omgeving, in de opvangcentra, zijn ze niet altijd zeker voor homohaat en pesterijen die hen door medebewoners worden aangedaan. En zo zijn de verhalen talrijk van de vrouwen en mannen, allemaal vluchtelingen en asielzoekers uit AZC’s en noodopvanginrichtingen door heel Nederland die bij prachtig zomerweer begin mei een inspiratieweekend in het dominicanenklooster doorbrengen. Voor zover mogelijk kunnen ze hier even alle zorgen omtrent de asielprocedure vergeten en de trauma’s en herinneringen aan vreselijke gebeurtenissen uit het verleden achter zich laten. Hoe meer kunnen ze genieten van de vrije en warme sfeer in het klooster, van de kloostertuin waar ze in de schaduw van de rode beuk een schilderworkshop volgen, en van de omgeving tijdens een wandeling naar de oevers van de Rijn. Onder het gezamenlijke koffiedrinken na de zondagse viering met de kapelgemeenschap en de paters dominicanen ervaren ze veel belangstelling en acceptatie. In de groep zijn Moslims en Christenen. Van de geloofsgemeenschappen in hun landen van herkomst hoeven ze een dergelijke bejegening niet te verwachten. Ook daar – dus niet alleen in de gezinnen – is homoseksualiteit een taboe, ja des duivels. Op de disco-avond worden de spanningen uit het lijf gedanst, met muziek uit hun landen van herkomst: Ivoorkust, Nigeria, Oeganda, Sierra Leone, Iran, Afghanistan, Albanië, Syrië en Libanon. En heerlijk gegeten werd er ook, pittig gekruide spijzen door hen zelf bereid. In de meeste opvangcentra mogen ze niet zelf koken, hier konden ze dus helemaal hun gang gaan.Capella Phos, het koor van de kloosterkapel, trakteerde het gezelschap spontaan op een privé miniconcert. De groep kon het erg waarderen. Wat is het toch fijn om weer eens van de mooie dingen des levens te mogen genieten. Dit weekend is tot stand gekomen in samenwerking met de COC Asylum Seekers Support Group die in Nijmegen en op andere plekken in Nederland ontmoetingen en gespreksgroepen buiten de opvangcentra om aanbieden. Voor het eerst dus een heel weekend, voor herhaling vatbaar.
37
17.12 Inspiratiedagen voor mensen met een beperking In 2016 is een weekend voor mensen met een beperking georganiseerd, rondom het thema op zoek naar de schat in je; talenten opgraven en ontmoeten. Het weekend is georganiseerd met Stichting ReliĂŤf en de commissie 'Inclusie' van de Landelijke Werkgroep Pastoraat en Zorg. Deze werkgroep bestaat uit mensen die betrokken zijn bij het wel en wee van mensen met een verstandelijke beperking en die hebben ontdekt dat samen het leven vieren de beste manier is om het te delen. Het leven vieren betekent elkaars dromen van zin en geluk horen, maar het betekent ook zien wat er gedeeld kan worden wanneer de werkelijkheid tegenvalt Mensen vieren het leven juist omdat ze ervaren dat het niet volmaakt is. Het is die ervaring die hen maakt tot mensen met zindromen. thema Op zoek naar de schat in je; talenten opgaven en ontmoeten. Aan het weekend hebben 22 personen deelgenomen. Er waren 7 begeleiders aanwezig Hieronder een reactie van een van de deelnemers: Het is een fijne en een nuttige bijeenkomst geweest voor alle deelnemers en we gingen dan ook met bloedend hart huiswaarts maar ook allemaal veel wijzer over onze schat in ons, en om die brandend te houden kregen wij een kaars mee..
38
Stadsdam 1
Postbus 59, 6850 AB Huissen
t: 026 326 44 22
www.kloosterhuissen.nl