DUIC krant NR. 039 augustus 2017 by DUIC

De krant die verder kijkt in de stad

AUGUSTUS 2017 | 3E JAARGANG NR. 39 | KIJK VOOR HET LAATSTE UTRECHTSE NIEUWS OP

DUIC.NL

De werkplek van

Een kijkje in het dierenasiel

Neem

GRAT

pagina 20

I mee! S

De Uithoflijn krijgt vorm pagina 6

Foto: Bas van Setten

De UIT: waarom kiezen studenten voor Utrecht?

Is het nieuwe Hoog Catharijne het winkelcentrum dat Utrecht verdient?

pagina 8

pagina 10 tekst en fotografi e Arjan den Boer vormgeving DDK, Nathan Roos

Advertenties

De prachtige foto’s van DUIC nu bij u aan de muur

Met in het hart van deze krant CAMPING GANSPOORT RESTAURANT, CAFÉ & WINKEL

duic.werkaandemuur.nl

WIJ ZIJN OPEN! CAMPINGGANSPOORT.NL

De panden van het K.F. Hein Fonds Monumenten Commerciële bijlage

Speciale bijlage augustus 2017

De panden van het K.F. Hein Fond s Monumenten

Rustenburch, Rozenhof

(midden) en Maliehuis

De schoonheid van de stad moet bewaard worden

Wie was K.F. Hein

Karl Friedrich Hein werd geboren in 1867 in Duitsland. Hij verhuisde eind 19e eeuw naar werken voor de Nederland en ging Steenkolen Handels K.F. Hein verdiende Vereniging (SHV). goed bij de SHV. trouwd en heeft Hij is nooit gegeen kinderen gekregen. In 1938 sloot hij daarom zijn bestichting, bestuurd vermogen onder te brengen in een door onder anderen John Wells van zijn vrienden Beuningen en Nicolaas Janssen. stichting had als doel familieleden De van zij in financiële K.F. te helpen als nood aan goede doelen. zouden verkeren en geld te geven Het K.F. Hein dankzij deze nalatenscha Fonds ondersteunt culturele, maatschapp p nu al bijna 80 jaar ontelbare elijke en natuurproje provincie Utrecht. cten in de Daarnaast helpt met een studiebeurs het vele studenten en mensen die met een gift. in nood verkeren

in 1900. Foto: Het Utrechts

Het K.F. Hein Fonds steunt sociale werden die activiteite en culturele projecten n van de stichting in de regio Utrecht. Dit fonds stelt In 1996 zich ten doel monumen uitgebreid met het K.F. Hein Fonds Monumen aan te kopen, ten en beeldbep te restaureren ten. alende panden en te verhuren aandachtsgebieden in de regio Utrecht aan instellinge van het fonds. n die werkzaam zijn op de

riane de Ranitz, voorblijven voor de zitter van het stad Utrecht?” K.F. Hein spronkelijk was “We willen heel Fonds Monumenten, het woners van Utrecht graag de beleen aan te kopen doel om alvertelt dat de en in stand te monumenten in de stad ken bij onze panden”,meer betrekhouden, maar in stand moedoor vervolgt De ten worden gehouden. Ranitz. “En bij staat van sommige de slechte monumenten “We kopen en beheren in het algemeen. gen we ook meer panden ginde monumente Tot nu toe waren restaureren.” n of beeldbepale onze panden De monumente nde panden. In redelijk gesloten, n komen onder de stad Utrecht, maar om te laten de aandacht van het maar theoretisch zien dat het fonds ook enigszins behoud van monumente netwerk, de gemeente door het erbuiten. Die laten n heel of monuwe restaureren belangrijk is zijn mentenorganisaties. en verhuren we alle panden nu “Soms komt vervolgens het voor een het pand op onze weg. eerst ook geopend liefst aan instelHet is niet tijlingen die vallen dens de Open zo dat we als Monumentendag.” onder de noeeen dolle probemer sociaal-maa ren panden aan De Ranitz vertelt tschappelijk.” te enthousiast kopen, maar over de schoonheid Als een mooi voorbeeld als we kunnen helpen doen we van de stad. haalt De Ranitz de Volgens haar lag het natuurlijk Paardenkathedraal twintig jaar gegraag. Zelf vind (zie pagina 6) leden het accent ik denk het mooiste aan. “Dat was vooral op het de Paardenkazelfs nog geen monument behoeden van thedraal, omdat monumenten toen we het we aankochten. Dat in Utrecht voor verval. nog eens een groot daarmee ook verhuren we Tegenwoortheatergezelnu aan het gezelschap dig gaat het meer schap hebben om het in stand helpen behouden Theater Utrecht. Of de houden van monumente voor de stad.” Sterrenwacht n en het die we verhuren huisvesten van aan het museum. sociaal-maatDat zijn toch schappelijke of Alle panden in prachtige culturele organibeheer van het menten die toegankelijk monusaties. “Wij proberen Fonds zijn open voor publiek moeten een beetje de schoonheid tijdens de Open te bewaren. OorMonumentendag op zaterdag 9 september.

Archief

RabobankLokaal Uitgave van Rabobank Utrecht – nr. 4 – 2017

Rabobank Utrecht staat midden in de samenleving en is betrokken bij veel maatschappelijke initiatieven in de regio. Met sponsoring, donaties, maar ook met kennis versterken we de samenleving.

Alle kinderen kunnen meedoen door Stichting Leergeld Nieuwegein de kans te bieden ook deel te nemen aan binnen- en buitenschoolse activiteiten. “Moet je je voorstellen dat jij het enige kind op de basisschool bent dat niet mee kan op schoolreisje, omdat je ouders het niet kunnen betalen”, vertelt Sterk. De stichting vergoedt een bedrag van €225,- per kind met ouders tot 120% van het minimuminkomen. Toch wordt er nog te weinig gebruikgemaakt van de steun van Leergeld, geeft Sterk toe.

Joost Sterk ontvangt vanuit de handen van Annemarie van den Berg een geldbedrag voor Stichting Leergeld Kinderen in Nieuwegein die om financiële redenen niet mee kunnen doen aan activiteiten die voor hun leeftijdsgenootjes heel normaal zijn, worden gesteund door Stichting Leergeld. Deze kinderen én jongvolwassenen staan vaak letterlijk aan de zijlijn. Leergeld komt op voor deze kinderen en wordt gesteund door Rabobank Utrecht. Met een bedrag van €7.500,worden ook dit jaar weer meer kinderen geholpen: “Al maak je maar voor een paar kinderen het verschil; het is zo belangrijk om te helpen.”

Met een lach en een stevige handdruk overhandigt Annemarie van den Berg, directievoorzitter bij Rabobank Utrecht, de cheque aan Joost Sterk, voorzitter van Stichting Leergeld Nieuwegein. Sterk neemt het bedrag dankbaar in ontvangst: “Die gaat mee naar het kantoor natuurlijk. We hebben alle steun nodig om de kinderen te kunnen helpen.” Rabobank Utrecht hecht groot belang aan het ondersteunen van maatschappelijke organisaties. Van den Berg zegt blij te zijn dit soort initiatieven met de Rabobank

te steunen: “En in het bijzonder ter ondersteuning van kinderen. Het bereiken van kinderen is heel belangrijk. Al maak je voor maar een paar kinderen het verschil, dan is dat het al waard.” Sterk vult aan: “Voor ons is het al normaal om bijvoorbeeld wat spulletjes voor het nieuwe schooljaar te kopen. Alle kinderen in ons bestand hebben dit jaar een tegoedbon gekregen van de BRUNA om bijvoorbeeld een etui, agenda en pennen te kunnen kopen.” De stichting werkt enkel met vrijwilligers om kinderen uit minimagezinnen

“We proberen zoveel mogelijk publiciteit te krijgen, maar we bereiken helaas niet elk kind dat ons nodig heeft. Dit kan komen door schaamte of een taalbarrière. We proberen op scholen zoveel mogelijk te flyeren en hebben ook een nieuwsbrief. Daarnaast werken we nauw samen met bijvoorbeeld de gemeente Nieuwegein.” Sterk vertelt dat een belangrijk onderdeel van de steun van Leergeld computers zijn. “Steeds vaker hebben kinderen in het basis- of middelbaar onderwijs een laptop nodig voor school. Dit kunnen wij, samen met de gemeente regelen.” Leergeld verstrekt geen geld, maar betaalt in natura. “Dan weten we zeker dat het gebruikt wordt door het kind waarvoor het bestemd is.” Jongvolwassenen Door met meerdere vrijwilligers te werken probeert Leergeld zoveel mogelijk kinderen te bereiken. “Zo doen we huisbezoeken en zijn er twee dagen in de week mensen op kantoor die alle aanvragen

behandelen. Op deze manier kunnen kinderen zwemles krijgen, sportkleding, een fiets, laptop, sportspullen of mee op schoolreisje. Daarnaast zetten wij ons ook in voor jongvolwassenen. Als je bijvoorbeeld kijkt naar opleidingen bij ROC’s, zie je dat er daar ook steeds meer aanvullende middelen nodig zijn. Denk aan veiligheidsbrillen of –schoenen. Dat moet je ook maar kunnen aanschaffen.” Sterk raakte zelf betrokken bij de stichting nadat hij werd gevraagd door een oud bestuurslid. Hij vertelt enthousiast dat het hem vooral om de kinderen te doen is: “Dat is wat mij drijft. Ik werk in een andere wereld, maar heb zelf ook kleine kinderen.” Annemarie van den Berg knikt instemmend en zegt: “Het begint allemaal met kinderen. Die zijn zo slim, maar je moet ze wel de kans geven.” Van den Berg vertelt over haar eigen ervaring met mogelijkheden bieden aan kinderen. “Toen ik nog naar school ging was het voor meisjes niet gebruikelijk om te gaan studeren. Door de campagne ‘Marie, word wijzer’ werd me duidelijk dat het wel mogelijk was. Ik dacht direct ‘oh, wauw! Dan kan ik toch meedoen.” Wilt u ook Stichting Leergeld steunen of kunt u wel een steuntje in de rug gebruiken? Kijk op www.leergeld.nl/nieuwegein voor meer informatie.

U.S.H.C. gaat voor de top met de hulp van Rabobank Utrecht de eerste plek ook op het veld dichtbij. Uiteindelijk haalden we de play-offs.” Al jaren was de studentenvereniging een vaste waarde in de Eerste Klasse. Toen de ploeg in een drieluik van Helmond won was het dus ook een groot feest.

De Heren 1 van USHC viert de promotie naar de Overgangsklasse

“Het was ongekend”, vertelt de vicevoorzitter van U.S.H.C. Hidde Mutters. Hij was natuurlijk aanwezig bij de play-offs van vorig seizoen. Die won de Heren 1 van de Utrechtse Studenten Hockey Club in drie spannende wedstrijden van Helmond. Komend seizoen speelt het team daarom in de Overgangsklasse, één niveau onder de hoogste divisie in het Nederlandse hockey. Rabobank Utrecht feliciteert, als hoofdsponsor van de hockeyvereniging, U.S.H.C met de bijzondere prestatie van vorig jaar. Er wordt dit jaar mede door de steun van de sponsor professioneel hockey gespeeld op de Uithof. De Rabobank sponsort de hockeyvereniging in het kader van één van de speerpunten, namelijk het on-

dersteunen van talentontwikkeling. Met de sponsorrelaties werkt de bank samen om sportieve ambities van verenigingen in Utrecht, Leidsche Rijn en Nieuwegein op een duurzame manier te versterken. “De samenwerking heeft U.S.H.C. ontzettend veel middelen en mogelijkheden geboden”, vertelt Mutters. Hij is tevens verantwoordelijk voor de sponsoring bij de club. “Rabobank Utrecht is niet alleen een partij die een x-bedrag stort en een bord langs het veld heeft staan. Ze hebben ons ook veel geholpen met advies voor onze financiële structuur.” Mutters vertelt daarnaast dat de club vanuit het Stimuleringsfonds een bijdrage heeft ontvangen om ook sociaal-maatschappelijk actief te zijn. “Dit najaar organi-

seren we Stout, een hockeytoernooi voor verstandelijk beperkte jongeren. Wij zijn toch wat geïsoleerd van de buitenwereld als studentenclub en juist daarom is dit heel belangrijk om te kunnen doen.” Naast advies en stimulans vanuit het fonds is Rabobank Utrecht ook nog kledingsponsor. Onder het mom van de campagne “Het Grote Meedoen”, versterkt de Rabobank zo met sponsoring en de lokale samenleving. Met die steun heeft U.S.H.C. een bijzondere prestatie weten neer te zetten. Mutters, die zelf in het vierde elftal speelt, vertelt nog graag over het kampioenschap van vorig seizoen: “Aan het begin van het seizoen waren er nieuwe coaches die geen doelstelling hadden, maar later in het jaar wilden kijken waar we stonden. Nadat we ook in de zaal kampioen werden, kwam

De selectie werd uitgenodigd op een receptie van de bond om het kampioenschap te vieren. “Dat was leuk, want wij hebben nog een studentencultuur die we ook echt bewaken. De man van de wedstrijd stond dus een biertje te atten (in een teug achterover slaan, red.) tussen allemaal mannen in pak. Die dachten: ‘Wat gebeurt ons hier?’” Mutters lacht en zegt dat de tradities van de club misschien anders zijn dan ‘burgerclubs’. “Maar met onze selectie spelen we wel echt topsport hoor. Dat kan ook niet anders op dit niveau.” Dit seizoen traint de selectie zes in plaats van vier uur in de week om het niveau in deze klasse bij te kunnen benen. “Daarbij krijgen we ook hulp van bijvoorbeeld Olympos die avondeten voor ons faciliteert tussen de trainingen. En we hebben bij onze grote broer Kampong aangeklopt om ballenjongens voor volgend seizoen te kunnen inzetten.” Dat is verplicht in de Overgangsklasse, maar als vanzelfsprekend heeft een studentenvereniging geen jeugdelftallen. Mutters geeft toe dat de club minder middelen heeft dan de andere ploegen in de klasse: “We hebben als club een heel open karakter

en organiseren veel activiteiten. Daarmee binden we nieuwe leden aan ons en we zijn natuurlijk afhankelijk van de steun van bijvoorbeeld Rabobank Utrecht. Daarmee kunnen we ons dit jaar vast handhaven in de Overgangsklasse!”

Contact Rabobank Utrecht Regel je bankzaken via: www.rabobank.nl/utrecht @RaboUtrecht Particulieren (030) 287 87 87 ma – vr 08.00 – 22.00 za – zo 09.00 – 17.00 Bedrijven (030) 287 80 00 ma – vr 08.00 – 18.00 Teksten en foto’s DUIC Eindredactie Afdeling Marketing & Communicatie, in samenwerking met DUIC

AUGUSTUS 2017 | NR. 39 Kijk voor het laatste Utrechtse nieuws op DUIC.nl

INHOUD

Nieuws 4 DUIC in beeld 72 jaar polonaise in de Zeven Steegjes

6 Achtergrondverhaal Uithoflijn Stand van zaken rond een groot project

Een lezenswaardig hoofdstuk Michaël Kroonbergs

8 UIT Een kennismaking met de nieuwe studenten

ling dat de organisatoren aanwezig waren bij de presentatie van het boek. Dat gaat niet gebeuren. Bunk Bessels komt de deur niet meer uit en Robert van Gemert geniet op zijn oude dag van een jointje. Overigens niet meer uit eigen tuin sinds de politie zijn wietplantage oprolde. Jaap van der Klomp heeft zich ontwikkeld tot een uitstekende fotograaf en is still going strong. Maar als jazzliefhebber zal hij in Biddinghuizen vermoedelijk weinig interessants vinden. Ook zo’n contrast met het Lowlands van deze tijd. De mannen uit Utrecht vonden het na twee edities wel mooi en gingen tamelijk anoniem verder met hun leven. Gaat de presentatie dan helemaal aan Utrecht voorbij? Nee, Tamara Bessels zal er met haar twee kinderen zijn om het boek in ontvangst te nemen. En dat is toch mooi.

ls Lowlands plaatsvindt is dat voor Utrechtse media (DUIC incluis) vaak reden om te wijzen op de Utrechtse roots van het festival. Enigszins gechargeerd is dat wel, want het Utrechtse festival Flight to Lowlands Paradise is slechts naamgever geweest. Toch heeft Lowlands dit jaar om die reden een Utrechts tintje. Op zondag wordt daar het boek Poppioniers van muziekjournalist Tom Steenbergen gepresenteerd. In een zeer lezenswaardig hoofdstuk wordt teruggeblikt op de Flight to Lowlands Paradise, een evenement dat in de jaren zestig veel indruk maakte. Natuurlijk komt ook mede-organisator Bunk Bessels aan het woord. Eigenlijk wilde hij niet meewerken, maar zijn dochter Tamara was bereid namens hem een aantal vragen te beantwoorden. Het was de bedoe-

Hoofdredacteur michael@duic.nl

10 Dat is de vraag Is het nieuwe Hoog Catharijne het winkelcentrum dat Utrecht verdient?

De week in quotes

UIT met DUIC 11 Utrecht volgens René de Kam Schrijver van onder andere: De Utrechtse Domtoren

12 Uittips Festival Strand, Showman’s Fair en meer

14 Klassieker Café Vredenburg Al 260 jaar een feest

15 Jette en Jildou drinken koffie 30ml bij Vredenburg

‘Gemeente Utrecht moet zorg van

Wat zijn de meest opmerkelijke quotes uit het Utrechtse nieuws van de afgelopen twee weken? Een overzicht.

‘Woningen van de SSH

iedereen garanderen’ SP-gemeenteraadslid Nicole van Gemert vindt dat ouderen en zieken zich geen zorgen hoeven te maken over de zorg die ze krijgen

‘We houden wel goede hoop en blijven ambitieus

zijn niet bedoeld om

over de invulling’

‘Jullie inspireerden, waren

geld mee te verdienen’

individueel en als team

Erik van der Struijs (manager marketing & communicatie bij Syntrus Achmea) over de verbouwing van De Planeet die keer op keer wordt uitgesteld

De SSH nadat bekend werd dat huurders hun kamers onderverhuurden via Airbnb

geweldig’ Gefeliciteerd.’

Burgemeester Jan van Zanen tijdens de huldiging van de voetbalvrouwen in Utrecht

‘Ik begin hier een

Stad/Leven

‘De auto is de

16 Terug in de tijd

fietsenwinkel’

baas in Utrecht’

A Flight to Lowlands

19 Utrechtse affiches Stationsreclame

20 Werkplek van Lindsey Reid

‘Ik werk niet meer voor een schijntje’

Eigenaar Marco Maring van erotiekwinkel Liefde & Lust op Oudegracht 322 start met iets nieuws

Milieudefensie deed onderzoek naar de ruimte van verschillende weggebruikers in Utrecht

‘Ze drinken goed door, maar Russen zijn vaak wel erg onbeleefd’

Vrijwilliger bij Dierenasiel Utrecht ‘Utrecht-fans liepen met

21 Geheime plekjes

planken met spijkers’

De Annastraat

De politie over de onrustige avond voor de wedstrijd FC Utrecht – Lech Poznan

23 Baasje van Moof

The Read Shop op de Oudegracht komt in verzet tegen de lage marges van PostNL

‘Petje af voor deze doorzetter!’

Marco Terlou, eigenaar van Grand Café Lebowski tegen de Telegraaf over de toename van Russische toeristen

Een medewerkster van FC Utrecht ging op bezoek bij oud-speler Mihai Nesu

Rebke Klokke uit de Lange Rozendaal

Colofon

KIJK VOOR HET LAATSTE UTRECHTSE NIEUWS OP DUIC.NL

REDACTIE Michaël Kroonbergs (hoofdredacteur), Jesse Holweg, Fenna Riethof (eindredacteur), Annabel van Heesbeen, en Robert Oosterbroek BEELDREDACTIE Robert Oosterbroek en Bas van Setten CONTACT REDACTIE 030 - 633 18 90 redactie@duic.nl

AAN DIT NUMMER WERKTEN MEE Yontie Helders, Jette Pellemans, Jildou Fabriek, Rebke Klokke en Arjan den Boer ART DIRECTION EN VORMGEVING ddk.nl, Nathan Roos UITGEVERS Joris Daalhuisen en Martijn Rademakers

PARTNERSHIPS & SALES Stefan Timmer via stefan@duic.nl ADVERTEREN 030 - 740 04 44 Helling 14, 3523 CC Utrecht adverteren@duic.nl VRAGEN OVER DISTRIBUTIE? Pierre Schoonhoven distributie@duic.nl 06 - 14 41 56 56

WEBSITE DUIC.nl

FACEBOOK DUIC

TWITTER @duicnl

INSTAGRAM duic.nl

4 Nieuws

NR. 39 | AUGUSTUS 2017 Kijk voor het laatste Utrechtse nieuws op DUIC.nl

DUIC IN BEELD

Fenna Riethof

Rebke Klokke

72 jaar polonaise

iemand die het 12 en 13 augustus een fock interesseerde of de Fockstraat nou niet of toch wél bij de Zeven Steegjes hoort (en de buurt dus ‘de Acht Steegjes’ had moeten heten). Of iemand die zich afvroeg of de Lange en Korte Rozendaal nou één straat is, of dat het er twee zijn. Over die vraagstukken wordt nog wel eens getwist. Nee hoor, hop, de polonaise in. Het 72ste buurtfeest van de Zeven

Steegjes vond plaats in de Kockstraat. In 1861 werd het karakteristieke volksbuurtje gebouwd op een terrein van bierbrouwerij De Boog. De huisjes, die geen eigen toilet hadden, waren voor gezinnen die lid waren van de kerk. In de Suikerstraat zou een 21-koppig gezin hebben gewoond. Na bijna een eeuw van armoede en besmettelijke ziekten is het tegenwoordig vooral erg gezellig in de Zeven Steegjes; bewoners relaxen op

een stoel voor hun deur, alleen of met de buren, of komen samen in buurthuis De Sjuut. Buurtvereniging Margriet organiseerde het traditionele feest, voor jong en oud. Het begon nog wat tam onder de partytenten, maar de klok tikte en verkleedkleren kwamen uit de kast, bier en limonade vloeiden, muziek schalde. Fijn voor de volwassen feestvierders: sinds de jaren vijftig heeft elk huis zijn eigen wc.

AUGUSTUS 2017 | NR. 39 Kijk voor het laatste Utrechtse nieuws op DUIC.nl

Nieuws 5

6 Nieuws

NR. 39 | AUGUSTUS 2017 Kijk voor het laatste Utrechtse nieuws op DUIC.nl

De tram in cijfers

8 9 1hrs

haltes

trams per uur overdag

minuten UCS - Uithof

27 62 67 70 216 €

km lang

427

tramstellen

zitplaatsen

meter lang km per uur maximaal

reizigers per tram

miljoen euro

De Uithoflijn komt dwars door de Uithof te liggen

Jesse Holweg Bas van Setten

ACHTERGRONDVERHAAL

‘De Uithoflijn komt tevoorschijn, wat is de stand van zaken?’ Een groot meerjarig project in Utrecht begint zichtbaar vorm te krijgen. Ook in de zomerperiode werken bouwvakkers door aan de aanleg van de Uithoflijn. Over een jaar zullen dagelijks duizenden reizigers van Station Utrecht Centraal met de tram naar De Uithof worden vervoerd.

n juni 2012 tekenden de gemeente en BRU (Bestuur Regio Utrecht, per 1 januari 2015: provincie Utrecht) de bestuursovereenkomst van de Uithoflijn. Na jaren van planning overleg (en uitstel) kon er zodoende worden gestart met de aanleg van een hele nieuwe infrastructuur. De Uithof, ook bekend als het Utrecht Science Park, is een belangrijk onderdeel van de Utrechtse economie en is van grote waarde voor de werkgelegenheid in de regio. De groei van de Uithof, onder meer door uitbreidingen van de Universiteit en de Hogeschool en de komst van het Prinses Máxima Centrum en het RIVM, maakte de komst van een trambaan noodzakelijk. Het aantal bezoekers van De Uithof vanuit Centraal Station groeit de komende jaren met 25 procent tot wel zestigduizend ov-reizigers per dag. Daarvan moeten er 45.000 met de tram en de rest met de bus. Het traject Utrecht Centraal – De Uithof was al het drukste busnetwerk in Nederland. Vele mensen zullen de overvolle bus 12 naar De Uithof kennen tijdens de spits. Het

aantal reizigers was volgens de gemeente niet meer met de bus op te vangen. In een tram passen vier tot vijf keer meer mensen en bovendien stelt de organisatie dat de tram stiller, schoner en zuiniger is dan de bus. In juli 2018 zal de tram in gebruik zijn. Testen Martijn Donders is ‘projectmanager voorbereiding exploitatie en beheer’ en daarom verantwoordelijk voor de eindfase van het project. In die fase wordt getest, proefgereden en de exploitatie afgerond. “De laatste fases van het project gaan in. We testen nu al op het bestaande traject met de nieuwe trams, maar ook moeten we de laatste stukken waar de infrastructuur komt testen met andere voertuigen.” De waarschuwingslichten worden bijvoorbeeld op de proef gesteld wanneer verkeer de trambaan kruist. De Uithoflijn – slechts een werknaam die verdwijnt bij het voltooien van het project – bestaat voor een deel uit gecombineerde tram-busbanen. Meerdere voertuigen zullen over de trambaan rijden vanaf de

eindhalte Jaarbeursplein tot Utrecht Centraal en vanaf de Padualaan tot de halte P+R Uithof. “Op andere plekken in Nederland gebeurt dat al, zoals in Amsterdam. Maar Utrecht kent dat nog bijna niet”, zegt Donders. “Ook dat moet je testen, omdat het voor tram- en busbestuurders een nieuwe situatie is.” In het najaar vinden ook vanaf Centraal Station op het nieuwe traject proeven plaats met de nieuwe voertuigen. Dat zal voornamelijk ’s nachts gebeuren om overlast te voorkomen. “De trams rijden namelijk langzaam tijdens de tests, overdag zou ander verkeer erachteraan moeten sjokken. Laatst vroeg iemand me wanneer we zouden beginnen met het testen van de nieuwe trams. Hij woonde langs de bestaande trambaan naar Nieuwegein en IJsselstein. Ik was blij dat hij het vroeg; we zijn er al maanden mee bezig, dus dat betekent dat hij er nooit wakker van heeft gelegen.” Doorgroei De Uithoflijn sluit straks aan op het bestaande tramnetwerk Utrecht Nieuwegein - IJsselstein (SUNIJ),

Stationsgebied Reizigers kunnen medio 2018 in- en uitstappen bij halte Utrecht Centraal Centrumzijde. Dat is een gecombineerd bus-en tramstation onder het nieuw te bouwen gebouw het Platform. Pas vanaf 2020 kunnen ze in- en uitstappen bij halte Utrecht Centraal Jaarbeurszijde.

Pas in 2020 is het mogelijk om vanuit Nieuwegein direct naar De Uithof te gaan. “Dat komt door het verschil tussen de perrons. De nieuwe trams hebben een lage instap. Als je die inzet op de bestaande lijn loop je tegen het perron aan.” Twee jaar na de oplevering is de ‘vervoerskundige koppeling’ ook op Utrecht Centraal. “Alle perrons op het traject naar Nieuwegein en IJsselstein moeten worden aangepast en er moeten meer nieuwe voertuigen komen.

Er wordt in het project bovendien rekening gehouden met de mogelijkheid door te groeien. Een tramverbinding vanaf Utrecht Centraal langs Smakkelaarsveld en Vredenburg richting De Uithof is al eens uitgetekend. “Daar is in ieder geval vast ruimte voor gemaakt bij het nieuwe onderstation van Utrecht Centraal. Dan hoeft dat niet helemaal gesloopt te worden als er in de toekomst behoefte is aan een noordelijke route. Het is nu niet aan de orde, maar wel slim om daar rekening mee te houden.”

Advertorial AUGUSTUS 2017 | NR. 39 Kijk voor het laatste Utrechtse nieuws op DUIC.nl

Nieuws 7 COLUMN STEEF SCHINKEL Sponsor: Schinkel Benelux STEFON BV

De Uithoflijn rijdt via een zuidelijke route richting de Uithof. Op het gedeelte langs het spoor maakt de tram snelheid en is er geen tussenhalte. Dat maakt de tram een stuk aantrekkelijker dan de bus. Vooralsnog zullen er zestien trams per uur per richting rijden. Dat aantal kan uitbreiden naar twintig. Ook de trams van 67 meter lengte kunnen worden vergroot tot 75 meter. Trams De trams die in 2018 in Utrecht beginnen te rijden, zijn niet dezelfde als de trams die we hier al kennen. Daarvan zijn er nu al zo’n vier stuks hier waarmee getest wordt. Uiteindelijk krijgt Utrecht er in totaal 27, vanuit Spanje. De Uithof-trams van de Spaanse leverancier van de CAF (Construcciones y Auxiliar de Ferrocarriles) worden volgens Donders gemaakt door een ‘betrouwbare partij’. In de Europese aanbesteding voldeden de Spanjaarden aan de scherpe specificaties. “CAF heeft ook al dezelfde trams geleverd aan onder andere Birmingham, Nantes, Zaragoza en Belgrado. Ze moeten stil en betaalbaar zijn en binnen de andere normen blijven. Vooralsnog ziet dat er heel goed uit.” Donders zegt dat het belangrijk was dat de Uithoflijn geen proefkonijn zou zijn voor nieuwe trams. “Ook vind ik dat deze trams een mooie uitstraling hebben.” In januari dit jaar kocht provincie Utrecht ook de trams voor de SUNIJ-lijn. Overlast Bij alle grote bouwprojecten ontstaat er in de omgeving overlast door de werkzaamheden. Bij de Uithoflijn is dat niet anders, hoewel de organisatie wel het geluk heeft dat de grote bedrijven in De Uithof de partijen zijn die straks het meest

profijt hebben van de aanleg. De projectorganisatie is zoveel mogelijk met de bewoners in gesprek gegaan. “Het leuke is dat de voornaamste kritiek over de komst van nieuw openbaar vervoer verdween toen bleek dat er een tram in plaats van bus zou komen. Daar is blijkbaar meer draagvlak voor”, zegt Donders. De bewoners blijven wel kritisch. “We hebben bijvoorbeeld in de omgeving van de begraafplaats Soestbergen en de Pelikaanstraat veel gecommuniceerd over wat er zou gebeuren. Daar zal de tram in een betonnen bak rijden, waardoor de overlast minimaal zal zijn.”

‘De trams rijden ook in Birmingham, Nantes, Zaragoza en Belgrado’

De afgelopen jaren waren er veel omleidingen en afzettingen om de bouw mogelijk te maken. Die zullen er ook de komende periode nog zijn. Volgens Donders was het belangrijk om zoveel mogelijk buiten de spits te werken. “Met de vele fietsers in Utrecht was dit soms net een fietsproject. In de spits met een vrachtwagen een fietspad op rijden en een grote opstopping veroorzaken, dat kan gewoonweg niet.”

Mijn opklapbed Het was eind jaren vijftig, toen ik de draaibrug vanaf de kant van de Amsterdamsestraatweg over liep. Al tientallen meters daarvoor hoorde je ‘n man tekeer gaan: “Riemen voor opklapbedden, riemen voor opklapbedden.” Veel Utrechters, geboren na de oorlog, kennen hem waarschijnlijk nog wel, deze man van de riemen voor opklapbedden. Elke week op de zaterdagmarkt stond hij daar, met zijn uittrekbare riemen op de hoek bij de draaibrug ‘De Molenbrug’ van het Paardenveld. Vergeten zal ik deze man nooit, want ik kocht daar op een zaterdagmorgen de riemen voor mijn opklapbed. Als je de markt naderde hoorde je een levendig marktgeraas. Er werd gepraat en geroezemoesd bij de kraampjes gevuld met schoenen, groente, fruit, ondergoed, kleren, potten en pannen. Altijd was het gezellig op de Utrechtse markt. Ik zie de opdringerige stromen kooplustigen zo voor me. Nadat ik die twee riemen voor mijn opklapbed gekocht had, liep ik naar de Lange Viestraat, richting radio- en technische onderdelenzaak van Aurora Kontakt. Zij hadden deze zaterdag een actiedag. Je kon die dag voor een paar duppies een heuse kristalontvanger in raketvorm kopen. Ik heb er die zaterdag nog ruim een uur voor in de rij moeten staan. Het was de laatste raket die zij verkochten in de kleuren rood en wit. Wie heeft ‘m nog? Ik monteerde hem thuis met een draad aan het ijzeren raam en had zo de beschikking over twee radiozenders, Hilversum 1 en 2. Deze zenders kon je, door middel van het draaien van het topje van de raket, vinden. Tot diep in de nacht luisterde ik naar deze krakerige kristalontvanger. Ontvangst van Radio Luxemburg lukte mij een aantal keren en dat was al heel bijzonder. Als beginnende radioamateur wist ik enkele weken later nog een eigen kristalontvanger te bouwen. De kristalontvanger was in die tijd toch een klein technisch wondertje. Het was ‘n heel simpel, maar vernuftig dingetje waar geen elektriciteit of batterij aan te pas kwam. Ik leende een soldeerbout en ik kon met een schema van Aurora dat ding zelf in elkaar knutselen. Ik moest er wel twee keer voor terug, aangezien het schema niet goed was getekend. De belangrijkste onderdelen waren een blokje kwartskristal en een op een garenklos gewonden spoel van dun koperdraad. Mijn metalen bedspiraal en stalen raam dienden als antenne. Met een flinterdun draadje tast je het

aanwezige kristal af en zo kon je de radiozenders ontvangen. Helaas had ik te weinig geld voor ‘n germaniumdiode, een afstemcondensator of een hoogohmige oortelefoon. Daardoor kon ik bijna geen buitenlandse zenders ontvangen. De eerder aangekochte raket verdween in een hooiberg tijdens onze vakantie in datzelfde jaar ergens tussen de dorpjes Lipovljani en Brestaca in Slavonië. Dat leuke ding heb ik helaas nooit meer terug gezien. Ik moest daar ook dit jaar weer aan denken toen ik deze dorpjes een paar weken geleden passeerde. Wederom vroeg ik mij af of deze raket daar nog ergens zou kunnen liggen? Wij waren thuis klein behuisd. Dat was in mijn tijd volkomen normaal. Veel van mijn vriendjes sliepen, volgens de hedendaagse begrippen, in een kleine behuizing. Zelf sliep ik toentertijd thuis op een eenpersoons opklapbed. Elke morgen klemde ik met de twee aangekochte riemen mijn kussen, matras en deken vast en klapte mijn bed omhoog tegen de muur. Op deze manier creëerde ik meer ruimte in mijn kamertje. Aan de ander kant van het opklapbed had ik een klapbureau gesitueerd. Het kamertje was 2,10m bij 2,2m. Via een stalen raam, met bovenin een klapraam, keek ik naar buiten met uitzicht op de Prins Bernhardlaan te Zuilen. Deze naoorlogse flat werd twintig jaar geleden afgebroken. Ik kan me nog voor de geest halen dat de bovenliggende balkons gestut moesten worden met witte stalen pijlers. Betonrot was er mede de oorzaak van. Van de twee bovenliggende galerijen gleden we via deze palen omlaag of we klauterden omhoog. Uiteraard was de eerste verdieping naar de straat de grootste uitdaging. Menige ouder of langslopende persoon werd terecht boos op ons, als we gesnapt werden!

ZONDAG 3 september Op het UITFEEST kunt u kennismaken met ons programma voor het seizoen 2017/18. Wij begroeten u graag!

8 Nieuws

NR. 39 | AUGUSTUS 2017 Kijk voor het laatste Utrechtse nieuws op DUIC.nl

UTRECHT LONKT

Annabel van Heesbeen Bas van Setten

De UIT: een nieuwe lichting eerstejaarsstudenten op pad in de Domstad Het zomerzonnetje scheen (eindelijk) toen ruim vierduizend aanstaande studenten in hun toekomstige studentenstad aankwamen. De Utrechtse Introductie Tijd (UIT) begon op maandagochtend 14 augustus in TivoliVredenburg, waarna de studenten in groepjes de stad in trokken voor een kennismaking met Utrecht. Wie komen er na de zomer in onze stad studeren? Waarom hebben ze voor Utrecht gekozen en wat verwachten ze van hun studententijd? DUIC ging op het Domplein op onderzoek uit.

Julia, 18 jaar Komt uit Alblasserdam Studie: Psychologie “De studie psychologie staat als beste aangeschreven van Nederland. Ook heeft mijn zus hier al gestudeerd, dus ken ik het gelukkig al een beetje. Ik vind het tot nu toe erg gezellig, maar ook een beetje groot. Gelukkig zitten de meeste dingen dicht bij elkaar en kun je dus alles fietsen. Ik wil direct op kamers, dan kun je doen en laten wat je wilt. Het wordt allemaal wel heel anders, denk ik. Als ik van de middelbare school thuiskwam ging ik huiswerken maken – na college zijn er cafés en vriendinnen in de buurt. Die levendigheid van de stad bevalt me wel. In Alblasserdam is het heel rustig, op de toeristen die voor de Kinderdijk komen na.” Hoe hoog denk je dat de Domtoren is? “320 meter?”

Bram, 18 jaar Anne, 21 jaar Komt uit Dronten Eva, 20 jaar Komt uit Leiden Studie: Culturele antropologie “Utrecht lijkt best op Leiden, alleen is alles veel groter. Gelukkig ken ik er al veel mensen. Ik vind het leuk dat de stad hier zo op studenten is gericht, er zijn hier bijvoorbeeld veel meer verenigingen dan in Leiden. Ik wil zelf ook wel bij een vereniging gaan, ik zit te denken aan Veritas. Het lijkt me heel gezellig en je leert gelijk veel nieuwe mensen kennen. De mensen in je jaarclub worden als het goed is vrienden voor het leven.” Hoe hoog denk je dat de Domtoren is? “Honderd meter.”

Studie: Pre-master onderwijswetenschappen “Ik heb eerst een opleiding in Zwolle afgerond. Nu ga ik het ouderlijk huis verlaten. Ik heb gelukkig al een kamer kunnen vinden in Tuindorp. Het is een appartement dat ik deel met twee andere meiden, ik ben blij dat het hospiteren gelukt is! Utrecht lijkt me een leuke stad, minder heftig dan Amsterdam maar groter dan bijvoorbeeld Groningen. Ook ligt het lekker centraal, dat vind ik ook fijn. En er wonen hier al wat vriendinnen van mij. Gelukkig. De verschillen met Dronten zijn enorm. Hier kan ik uitgaan, winkelen, sporten. In Dronten is niks te doen.” Hoe hoog denk je dat de Domtoren is? “112 meter!” Lacht: “Ik heb het gelukkig net gehoord.”

Komt uit Leiden Studie: Rechtsgeleerdheid - Utrecht Law College “Ik wist allang dat ik rechten wilde studeren, ergens anders dan in Leiden. Ik kwam uit bij het Utrecht Law College. Utrecht lijkt me een superleuke studentenstad. Het is groter dan Leiden, maar met dezelfde gezelligheid. Ik ben blij dat je hier veel meer uitgaansmogelijkheden hebt. Dit weekend ben ik voor het eerst in de Woolloomooloo geweest, het was wel grappig maar ook heel druk. Ik denk dat ik zelf niet bij een vereniging wil; ik slaap nu in een corpshuis. Het is vrijwel precies zoals je in de serie Feuten ziet, er heerst een enorme zuipcultuur. Ik houd ook wel van een biertje, maar niet in die kwantiteit. Het is er ook wel smerig, ze hebben niet eens een vaatwasser.” Hoe hoog denk je dat de Domtoren is? “Twintig meter?”

Nieuws 9

AUGUSTUS 2017 | NR. 39 Kijk voor het laatste Utrechtse nieuws op DUIC.nl

‘Het lijkt me heerlijk om geen ouders om me heen te hebben, maar ik ga mijn kat wel missen’

Niken, 21 jaar Komt uit Tilburg Studie: Geschiedenis Marlot, 20 jaar Komt uit Zelhem

“Ik ken Utrecht al doordat ik hier een half jaar heb stage gelopen voor mijn vorige studie. Nieuw is het dus niet meer allemaal voor mij. Ik ben heel blij dat ik nu hier ga studeren, Utrecht is geweldig! Het voelt niet heel stads aan, in Amsterdam krijg ik het gevoel alsof ik er niet thuishoor, dat is hier anders. Ik heb nog geen kamer, maar kan nu bij de vriendin van mijn broer slapen. Ik hoop zo snel mogelijk een kamer te vinden, want het is voor mij bijna twee uur heen- en dus ook twee uur terugreizen. Het lijkt me heerlijk om geen ouders om me heen te hebben en te doen wat ik wil. Het groen van Zelhem zal ik wel missen denk ik. En m’n kat.”

“Tot mijn twaalfde heb ik in Utrecht gewoond, toen ben ik verhuisd naar Tilburg. Ik ben al twee studies gestart, maar die waren het niet. Nu ga ik lekker terug naar mijn roots. Ik slaap deze week bij mensen die ik van vroeger ken, maar hoop er de komende tijd nog veel meer tegen te komen. Ik vind de stad niet zoveel veranderd, het is nog steeds mooi en sfeervol. Ik hoop hier snel te kunnen gaan wonen, ik ben al een tijdje aan het zoeken. Van alle advertenties is tweederde gericht op vrouwen, dat werkt niet echt mee. Ik wil op kamers om optimaal van het studentenleven te kunnen genieten. En ik hoop natuurlijk mijn diploma te halen. Ik hoef niet eens succesvol te worden, als ik maar iets kan doen waar ik blij van word.”

Hoe hoog denk je dat de Domtoren is?

“Tweehonderd meter?”

“Vier- of vijfhonderd meter?”

Studie: Journalistiek

Kosja, 18 jaar Komt uit Utrecht Studie: Logistiek en economie

Feiten & cijfers • De UIT bestaat sinds 1997 in Utrecht.

“Ik ben geboren en getogen in Wittevrouwen en blijf dus lekker dichtbij. Het is goedkoop om nog even bij m’n ouders te blijven wonen en ik vind Utrecht gewoon heel leuk. Aan de UIT wilde ik meedoen ondanks dat ik de stad al ken. Ik hoop nieuwe mensen te leren kennen en ga kijken bij de verschillende studentenverenigingen. Of ik ook echt lid word weet ik nog niet, maar ik sta ervoor open. Het uitgaansleven wordt vanaf nu gelukkig een stuk beter; ik mag eindelijk legaal stappen. Het studeren neem ik natuurlijk ook serieus, hoor.”

• Het wordt georganiseerd in opdracht van de Universiteit Utrecht en de Hogeschool Utrecht. • De organisatie ligt in handen van het UIT-bestuur dat bestaat uit zes studenten. • Dit jaar doen er 4.067 aankomende studenten mee. • Studenten die gaan studeren aan de Universiteit Utrecht, Hogeschool Utrecht, HKU, Universiteit voor de Humanistiek, Marnix Academie, Hogeschool Fysiotherapie Thim van der Laan, Schoevers Utrecht of TIO University of Applied Sciences mogen meedoen aan de UIT. • De UIT duurt dit jaar voor het eerst niet vier, maar vijf dagen en waarschijnlijk blijft dat de

Hoe hoog denk je dat de Domtoren is?

komende jaren zo.

“Als rasechte Utrechter weet ik gelukkig dat hij 112,5 meter is!”

Danny, 19 jaar Komt uit Bergen op Zoom Studie: Economie Janae, 18 jaar Komt uit Paramaribo Studie: Global Sustainability Science

Lily, 22 jaar Komt uit Almere Studie: Kunstmatige intelligentie

“Het ziet er allemaal wel leuk en gezellig uit hier. Vorig jaar heb ik een jaar in Rotterdam gestudeerd, die stad is veel commerciëler. Ik heb familie in de Meern wonen, dus ik ken het al een beetje. Sinds gisteren woon ik ook in Utrecht. Waar? De... Kanaleneilanden? Ik weet nog niet precies hoe het heet. Het is voor een studentenhuis netjes. Alleen de douche niet, daar zit veel schimmel in. Gelukkig hebben mijn ouders al een HG-schoonmaakfles meegegeven. Ik heb veel goede verhalen over studentenvereniging Unitas gehoord, daar wil ik me misschien wel bij aanmelden. Studeren is belangrijk, maar ik heb het liever gezellig. Dat hier een hoog percentage vrouwen studeert, is een mooie bijkomstigheid.”

“Utrecht is een leuke, veelzijdige stad met meer cultuur en historie dan Almere, dat 30 tot 35 jaar geleden uit de grond is gestampt. Ik zou graag op kamers willen, maar een rolstoeltoegankelijke kamer is lastig te vinden. Ik heb meer nodig dan alleen een lift, zoals een keukenaanrecht waar ik met mijn rolstoel onder kan rijden. Daarom zal ik zolang als nodig is met de trein op en naar Utrecht reizen. Ik moet dat inplannen bij de NS omdat ik assistentie nodig heb, maar dat is te doen. Naar de Uithof wordt een groot probleem. In de zomer kan ik er met mijn rolstoel naartoe rijden, maar ’s winters is dat te koud. Veel buschauffeurs zien me door de drukte niet staan of hebben geen zin om de rolstoelplank uit te klappen. Maar ik blijf positief, hoor. Vanochtend ging ook alles goed en vanavond ga ik gewoon mee stappen. Zolang er geen trap is, houdt niets me tegen.”

Hoe hoog denk je dat de Domtoren is?

“Echt geen idee, twaalfhonderd meter.”

“Dertig meter?”

“Honderd meter?”

Toekomstige studenten schatten de Domtoren tussen de 20 en 1200 meter. Het juiste antwoord is natuurlijk 112,32 meter.

“Het is allemaal even wennen. Ik woon sinds twee weken op de campus Diemen Zuid in Amsterdam. Het was lastig om een kamer te vinden in Utrecht, maar daar kan ik gelukkig één jaar wonen. Daarna hoop ik naar Utrecht te kunnen verhuizen. Ik houd van de unieke charme van de stad. Hij is intiem en karakteristiek. De mensen vind ik tot nu toe heel gezellig. Ik ga het warme weer en mijn familie natuurlijk erg missen. Ik heb nog niet eens een winterjas! Het is in mijn kringen normaal om vanuit Suriname naar Nederland te gaan om te studeren. Mijn neef en nichten doen dat hier ook en er zijn ook vriendinnen van me naar Nederland verhuisd. Van Amsterdam tot Maastricht. Dat vind ik fijn, iedereen houdt contact met elkaar.”

10 Nieuws

NR. 39 | AUGUSTUS 2017 Kijk voor het laatste Utrechtse nieuws op DUIC.nl

DAT IS DE VRAAG Arjan den Boer Publicist geschiedenis, monumenten en architectuur

Jesse Holweg

Is het nieuwe Hoog Catharijne het winkelcentrum dat Utrecht verdient?

Jan Bakers Eigenaar Bakers Architecten

“De Noord- en Zuid Passage gaan volgens mij mooi worden. Ik word blij van de allure van de Zuidpassage, die al af is. Op stedenbouwkun“Het nieuwe HC is natuurlijk een logistieke vooruitgang, de capacidig niveau is de wisselwerking tussen marktplein en winkelcentrum teit is veel beter toegerust op het grote aantal passanten. Het voelt een stuk verbeterd. Het oude Hoog Catharijne was een zogenaamde ruimer en hoger en de route is duidelijker. Maar qua architectuur people mover, nu heb je keuzes. Het is een vondst om de looprouen sfeer word ik er niet warm of koud van. Het is anoniem, het onte van bezoekers op verdieping één te maken. Daar krijg je de allure derscheidt zich niet van andere shopping malls waar ook ter wereld, mee van de winkels die dubbel hoog zijn. Door de vele bezoekers vanmet glas en natuursteen Ik had liever gezien dat het oude HC, dat in uit het station heeft het winkelcentrum iets bovenstedelijks, maar je z’n beginjaren echt allure had, mooi was gerenoveerd en in de trant moet ook de Utrechters bedienen. Dat komt daar goed bij elkaar. We daarvan uitgebreid, met een eigentijdse creatieve twist. Ik was pas in mogen ook blij zijn met de terugkeer van het water in de CatharijLonden bij The Barbican, geen winkelcentrum maar wel vergelijkbare nesingel. Dat heeft bij de Catharijnekade zelfs het politiebureau architectuur als het oude HC. Het ligt er mooi bij, zeer schoon en wat mooier gemaakt. Een minpunt zijn de steegjes rond Hoog goed onderhouden, en veel buitenruimte met prachtig openbaar Catharijne, TivoliVredenburg en de Hollandse Toren. Daar groen, zelfs een tropische kas. Zoiets zou goed bij Utrecht Een nieuw gedeelte van zie je dat alle aandacht op het overdekte winkelcentrum gepast hebben. Naast de gerestaureerde Radboudtraverse Hoog Catharijne is al even gericht is. Misschien is het te vroeg om te oordelen, bijvoorbeeld een openluchtbrug met park... en ook groen open. Met het Poortgebouw staat er maar het heeft niet meer dat valse optimisme van het tussen de bouwdelen. Dat was oorspronkelijk deels ook oude Hoog Catharijne. Er zit een soort degelijkheid zo, maar dat moet je dan wel heel goed onderhouden in ieder geval een opvallend gebouw en en duurzaamheid in. Ik hoor veel goede reacties. en toezicht op houden! Wat het poortgebouw betreft, is het ruimtelijke winkelcentrum verbonden Zolang de stegen aan de zijkant geen ‘achterkant’ ik ben er nog niet uit of ik het ontwerp mooi of lelijk met de binnenstad. De architectuur van Hoog worden, ben ik blij dat Utrecht dit heeft gedaan. vind, maar het had er niet moeten staan. Utrecht Het geeft een enorme impuls aan de binnenstad.” heeft gekozen voor de singel open en groen erCatharijne werd na de opening in de jaren langs, en daar moet je geen enorm gebouw opzetzeventig door velen gezien als tijdloos. Zo ten. Dat is enkel en alleen wegens commercieel tijdloos bleek het toch niet, na vele renovaties is belang. Die Stadskamer ziet er nu nog treurig uit, het zal wel beter worden, maar het doorzicht een groot gedeelte van het ooit bejubelde op het water is vrij minimaal en ik vrees dat je Sander van Waveren winkelcentrum gesloopt en herbouwd. In de eronder door een donkere tunnel zult varen en Fractievoorzitter CDA Utrecht Stadskamer komen drie plekken waar je in het lopen.” water kunt kijken en de bootjes onder je door “Zelf ga ik niet vaak shoppen, ik vermijd drukke winkelcentra liever, maar het nieuwe Hoog varen. Ook komt er veel horeca, iets wat ontbrak Catharijne is wel erg mooi geworden. Ik loop er in het oude Hoog Catharijne. Verder worden de doordeweeks graag doorheen als ik van het stadNoord Passage en de toekomstige Zuid huis naar het stadskantoor moet of omgekeerd. Jan Hagenouw Afgelopen jaren moesten we het op bouwtekePassage (opening eind 2018) met elkaar Belangenvereniging Hoog Catharijne ningen bekijken, het is altijd de vraag hoe het echt verbonden. Is het nieuwe Hoog wordt. Het licht, de ruimte én het zicht op de nieu“Wat er nu van Hoog Catharijne te zien is, is een tipje Catharijne het winkelcentrum dat we singel zijn geweldig. Utrecht is een stad met straks van de sluier. In het geopende deel zitten hoofdzakelijk vierhonderdduizend inwoners – de stad heeft bovendien winkels gericht op mode, zoals kleding- en schoenenwinUtrecht verdient? een regionale functie – dus moet je met allerlei wensen kels. Mode is er oververtegenwoordigd, maar dat klopt ook Dat is de vraag. rekening houden. De oude binnenstad is en blijft natuurwant dat is het modegedeelte van het winkelcentrum. Er kolijk het hart van Utrecht waar de meeste mensen voor komen. men veel meer verschillende concepten en veel horeca. Op het Maar voor al die mensen die ook in een groot winkelcentrum willen stationsplein met de grote overkapping komen mooie bedrijven met shoppen, was het oude Hoog Catharijne niet meer bij de tijd. Met deze horecaformules die nieuw zijn voor Utrecht. Denk aan Vapiano of Five opknapbeurt heeft Utrecht weer een modern winkelhart waar we trots op Guys. Je ziet dat Hoog Catharijne meegaat met de groei van Utrecht. De uitkunnen zijn. Ik vind het wel belangrijk dat de wandelroute door Hoog Cathastraling gaat van provinciaal naar mondiaal. Het is wat prematuur, maar als rijne een keuze moet worden: voor wie wil, in plaats van dat het de enige route ik hoor welke formules kans maken om zich er te vestigen, is er over een jaar naar de binnenstad is, zoals vroeger. Als het af is moet er ook over straat een of twee een heel ander Hoog Catharijne dan we kenden. Het oude HC werd fijne looproute zijn naar het Vredenburg en de Mariaplaats. Dat blijft voor mij een ‘lelijke betonnen puist’ genoemd, het nieuwe heeft een betere verbinéén van de belangrijkste opgaven voor het Stationsgebied.” ding met de historische binnenstad. Ondanks dat het modern is.”

Advertentie

ALLEMAAL UTRECHTERS – CARRY-ANN TJONG-AYONG

UIT MET DUIC

Fenna Riethof

Robert Oosterbroek

‘Ik heb twee nijntje-boekjes naar het Surinaams mogen vertalen’ Allemaal Utrechters is een reeks interviews met in het buitenland geboren Utrechters. We vragen ze naar hun achtergrond en hun ideeën over Utrecht en tonen zo de diversiteit van onze stad. We streven ernaar alle Utrechtse nationaliteiten te portretteren. Deze keer: Carry-Ann (76) uit Suriname.

Fenna Riethof Han van Bree

C UTRECHT VOLGENS

René de Kam René de Kam is coördinator Publieksbereik Erfgoed bij de Gemeente Utrecht en schreef onder andere het boek De Utrechtse Domtoren. In juni dit jaar verscheen van zijn hand Utrecht voor dummies: de Utrechtse geschiedenis van elfduizend jaar voor Christus tot nu – in een notendop. Waarom heb je dit boek geschreven? “BBNC Uitgevers heeft me benaderd met de vraag of ik dat wilde. Ik heb even getwijfeld vanwege mijn drukke agenda, maar vond het toch zó leuk dat ik er vervolgens een half jaar mijn weekenden en avonduren aan heb besteed.” Waarom jij? “Ik heb geschiedenis gestudeerd en al acht andere boeken geschreven. Die waren wel stuk uitgebreider, het was in dit geval een uitdaging om het kort te houden. Ook hebben ze me gevraagd omdat ik kennis heb van de vele mooie en nauwkeurige onderzoeken die de Utrechtse archeologen de afgelopen decennia hebben uitgevoerd.” Het boek is voor ‘dummies’, wie zijn dat dan? “Iedereen die op eenvoudige wijze wat meer te weten wil komen over Utrechters uit de prehistorie, de Romeinse tijd, de Middeleeuwen tot nu – wat gewone mensen aten, wat voor spullen ze hadden en hoe ze omgingen met tegenslag. Natuurlijk staat niet alles erin, maar dat is juist de kracht ervan.” Wat vind je zelf het leukste aan het boek? “Dat het ook gaat over hoe mensen keuzes maken: na teleurstelling weggaan, of toch maar weer iets nieuws opbouwen? Dat vind ik de mooiste verhalen uit de geschiedenis. Hoe iedereen altijd maar weer met vallen en opstaan verdergaat. Ik vind het belangrijk dat mensen beseffen wat voor keuzes er in hun eigen stad zijn gemaakt.” Ben je een geboren Utrechter? “Nee, ik ben in Amsterdam geboren en heb later op verschillende plaatsen gewoond. Sinds mijn studententijd woon ik hier.” Droomhuis “Dat staat een beetje verscholen aan de Kromme Nieuwegracht 11. Een prachtig dertiende-eeuws huis dat ooit is gebouwd door een geestelijke van het kapittel van Sint-Pieter. Na de reformatie van 1580 is het helemaal ingebouwd geraakt, nu kun je het vanaf de straat vrijwel niet meer zien. Er zit zo’n zevenhonderd jaar geschiedenis in de kamers, daken en muren. Heel bijzonder.” Favoriete Utrechter “Eén van de meest intrigerende personen uit de Utrechtse geschiedenis vind ik Adriaan van Utrecht, de latere paus Adrianus VI. Hij was de zoon van een redelijk bemiddelde timmerman aan

de Oudegracht, die door zijn slimheid zo hoog wist op te komen dat hij een belangrijke rol speelde in de grote wereldpolitiek. Eerst ontwikkelde hij zich tot een invloedrijke hoogleraar in Leuven om vervolgens de leermeester te worden van de toekomstige keizer Karel V. Als paus had hij het niet gemakkelijk, maar hij probeerde wel ergens voor te staan. Ik denk dat hij de Utrechter is geweest met het grootste en belangrijkste netwerk ooit.”

Eén van de leukste cafés in de stad vind ik DeRat Grootste ergernis aan de stad “Het kortetermijndenken. Mensen die vinden dat de geschiedenis van de stad niets betekent voor het heden. Alsof het heden zo maar uit het niets is opgepopt. Een mens bestaat bij de gratie van herinneringen en vaardigheden die hij of zij geleerd heeft. Zo is het natuurlijk ook met een samenleving, een cultuur en zeker ook een stad. Het huidige Utrecht is de optelsom van alle eerdere beslissingen en gebeurtenissen.” Utrecht mist… “Een goed, modern historisch museum. Een museum waar de verhalen en ontwikkelingen van alle Utrechters worden verteld. Gelukkig hebben we sinds kort Castellum Hoge Woerd waar de geschiedenis van Leidsche Rijn op een mooie manier verteld wordt en waar je natuurlijk dat prachtige Romeinse schip kan zien met alles erop en eraan. En verder wordt er natuurlijk op verschillende plekken van alles over de stadsgeschiedenis verteld, maar een mooi museum met het verhaal van prehistorie tot nu is er niet.” Culinair genieten “Utrecht heeft er in de afgelopen jaren veel leuke en lekkere restaurants bijgekregen. Een vaste tent heb ik niet, het is leuk om steeds nieuwe dingen te proberen. Leuk vind ik vooral de kleinschalige, meer persoonlijke restaurants die vaak wat meer in de buitenwijken liggen, zoals C’est Ça, Guusjes of Le Canard.” Lekkerste biertje of wijntje “Die gaan voor mij vooral samen met de drankgelegenheid. Eén van de leukste cafés in de stad vind ik DeRat. Ongedwongen, bijna als een Engels pub, waar alle leeftijden door elkaar heen te vinden zijn. Maar in good old Springhaver kom ik ook graag.”

arry-Ann houdt twee boekjes van nijntje met exotisch ogende titels omhoog: Miffy nanga Melanie (2007) en A Fesa fu Miffy (2011). Ze heeft deze nijntje-boekjes naar het Sranantongo mogen vertalen, de taal die in Suriname wordt gesproken. Ze ontmoette Dick Bruna zelf om het erover te hebben. Carry-Ann denkt er graag aan terug. “In zijn atelier was alles geordend, en hij was erg aardig en gepassioneerd.” In Suriname, haar eerste thuis, het land waar haar hart ligt, deelde ze nijntje-boekjes uit aan dorpskinderen. De print van een foto die ze daarvan maakte, bewaart ze voor altijd. “Ik heb die aan Dick Bruna laten zien, hij vond het bijzonder eens met eigen ogen te zien dat buitenlandse kinderen zijn boekjes lezen.” Carry-Ann emigreerde in 1955 op haar veertiende naar Nederland met haar twee broers en twee zussen. “Ik wilde natuurlijk niet verhuizen, we hadden een mooi huis in een prachtig land.” Maar ze bleek uitstekend te gedijen tussen de boerderijen. Ze leerde er zeilen en had jarenlang een Gronings accent. Haar tweede studie ging ze in Utrecht doen, waar ze in 1970 trouwde met een echte Utrechter, grafisch ontwerper Wim Verboven. De eerste dag in hun huis aan de Wittevrouwensingel, schuin tegenover gevangenis Wolvenplein, herinnert Carry-Ann zich heel goed. “Er was een ontsnapping die dag. Er werd een streng aan elkaar geknoopte lakens uit een van de raampjes gegooid.” Schaterend: “Zoals in een film! Tien gevangenen klommen naar beneden, terwijl de directeur zat te vissen. Vier van die criminelen hebben ze nooit teruggevonden.” Ze heeft meer herinneringen aan de voormalige gevangenis. “Er stond bijvoorbeeld wel eens een vrouw te schreeuwen vanaf de kade: ‘Willem, Willem, ik kom dit weekend langs!’” Lintje Je kunt Carry-Ann kennen van haar maatschappelijke en voorheen politieke activisme. In de jaren tachtig was ze

Naam Geboortedatum Land Plaats Levensmotto

Carry-Ann Tjong-Ayong 10-02-1941 Suriname Paramaribo ‘Een handicap kan een blessing in disguise zijn.’

Aantal mensen met een Surinaams paspoort in Utrecht in 2017: 132 (bron: Basisregistratie Personen/BRP)

voorzitter van het MEC, het Multicultureel Emancipatie Centrum. Ze gaf taalles aan immigranten en praatte en kookte met de vrouwen. Ook was Carry-Ann betrokken bij de oprichting en leiding van de toen progressieve kinderopvang Sesam in Wittevrouwen waar ouders konden betalen naar inkomen – daar is ze na een paar jaar weggegaan om een meningsverschil: “Ik vond dat er ook mannen mochten werken, de rest wilde dat niet. Daarna heb ik metsel- en timmerles genomen om te kunnen helpen bij jarenlange projecten in Nicaragua.” Welja. In de jaren negentig werd Carry-Ann namens GroenLinks actief in de lokale politiek – ze kwam vanuit de Provinciale Staten. “Ik heb een keer besloten een geldbonus die ik van de gemeente had gekregen aan Roma-zigeuners in Tsjechië te doneren, waarvan ze een muziekproject voor kinderen mochten betalen. Dat is een hele rel geworden, alleen Annie Brouwer vond het goed. Ik dacht: ik mag toch zelf weten wat ik met mijn geld doe?” In het jaar 2000 veranderde er een heleboel; Carry-Ann kreeg een herseninfarct en raakte halfzijdig verlamd. Aan haar politieke carrière kwam een einde en ze sloeg de kunstzinnige weg in. Het resultaat is onder meer een stapel boeken op de keukentafel. Niet alleen de nijntjes, ook een aantal dichtbundels. “Het jaar na mijn herseninfarct zat ik in revalidatiecentrum De Hoogstraat. Daar ben ik voor het eerst gedichten gaan schrijven.” Tussen de stapel zit ook het boek Woman on Wheels, ervaringen in een rolstoel en het fotoboek Zinkplaat en planken over bijzondere huizen in Paramaribo, van haar man. Ook is Carry-Ann zich gaan bezighouden met dans en theater en denkt ze mee over de rolstoelvriendelijkheid in Utrecht. En nog altijd houdt Carry-Ann zich bezig met projecten in ontwikkelingslanden. In 2002 lokten haar oud-collega’s uit de politiek haar met een smoes naar het gemeentehuis. Ze moest iets moois aantrekken maar vermoedde niets. “Ik werd benoemd tot Ridder in de Orde van Oranje Nassau. Een lintje voor veertig jaar werk voor de stad. Een bijzondere ervaring.” De reeks is een samenwerking van DUIC en Culturele Zondagen, mogelijk gemaakt door Stichting Dialoog en Gemeente Utrecht. Jezelf of iemand anders aanmelden voor deze rubriek? Dat kan! Mail naar redactie@duic.nl

ALLEMAAL UTRECH

TERS

HETZELFDE MAAR DAN ANDERS

UIT MET DUIC

5 x nieuwe kindvriendelijke horecazaken in en rond Utrecht Bier en Appelsap is een online magazine voor ouders in de regio Utrecht. Bier en Appelsap houdt van horeca, cultuur, natuur en geeft elke week weekendtips voor het gezin. We hebben er weer een aantal nieuwe horecazaken bij in Utrecht, waar je prima met je kinderen naartoe kunt. Speciaal voor DUIC hebben we ze op een rijtje gezet.

Camping Ganspoort campingganspoort.nl Op Rotsoord zijn onlangs veel leuke nieuwe horecazaken geopend. Eén daarvan is Camping Ganspoort. Dit is geen echte camping, maar het relaxte sfeertje hangt er wel! Bestel een bord goulash of lekkere gehaktballetjes en eet een chippie bij de borrel! Er is een kist met speelgoed voor de kids, een enorme stapel spelletjes en mocht je het water eng vinden, dan zijn er zwemvestjes beschikbaar. Een aanwinst voor Rotsoord.

Wil je meer tips om met je kids op pad te gaan? Kijk dan op bierenappelsap.nl

Fort de Batterijen fortdebatterijen.nl Even de stad uit waan je je op een plek midden in de natuur, waar de kinderen kunnen ravotten met elkaar en het speelgoed op het speelveld. Zelf kun je ondertussen genieten van een kop koffie, een borrel of een lekker hapje. Op zaterdag en zondag is Fort de Batterijen open voor families, doordeweeks voor zakelijke bijeenkomsten. Waar: Overeindseweg 25a, Nieuwegein

Waar: Helling 87, Utrecht

Café du Nord cafedunordutrecht.nl Aan de Draaiweg vind je het nieuwe café-restaurant van de ondernemers achter onder andere De Branding en Florent. Het pand is gezellig ingericht, je kunt hier lunchen of dineren. Of enkel een borrel drinken, natuurlijk. Trommel je vrienden met kinderen op, want achter het restaurant ligt een kleine speeltuin! Dus gooi die achterdeur maar open en je hebt geen kind meer aan ze.

Blik en Burgers blikenburgers.nl Je moet er even voor naar Zeist, maar dan maak je je kinderen wel erg blij! Blik en Burgers is een horecazaak en speeltuin in één. De kinderen kunnen los op de mooie houten speeltoestellen, glijbaan en trampoline. Kleintjes kunnen in het zand spelen, terwijl je zelf plaats neemt op het terras dat de sfeer van een strandpaviljoen heeft. Een aanwinst voor Zeist!

Da Portare Via daportarevia.nl Pizza is altijd een goed idee en zeker die van Da Portare Via. Met vestigingen op de Voorstraat en de Twijnstraat is de horecazaak geen onbekende in Utrecht. Je kunt de heerlijke pizza’s nu ook eten aan de Croeselaan (hoek Brederoplein). In het hoekpand kun je niet alleen pizza’s afhalen, blijf ook vooral zitten in het hippe interieur. Buiten ligt er een terras in de avondzon.

Waar: Draaiweg 22, Utrecht

Waar Filosofenlaantje 9, Zeist

Waar: Brederoplein 6, Utrecht

DANAE BOS

filmdeskundige

KENNERS TIPPEN

FILM

Atomic Blonde Wat De bioscoopfilm Atomic Blonde Waar Verschillende bioscopen in Utrecht Wanneer Vanaf 10 augustus 2017

Berlijn, 1989. De muur is nog niet gevallen. Atomic Blonde is de verfilming van een striproman, een thriller met verraad en geweld. Verschillende versies van het nummer 99 Luftballons komen voorbij. Charlize Theron als Lorraine Broughton is het stralende middelpunt in de historische setting. Dit hoofdpersonage voegt zich naar niemand en weet dat ze het soort werk doet waaraan ze uiteindelijk zal sterven. In de keiharde gevechtsscènes, op de muziek van Depeche Mode, is opgeven geen mogelijkheid. Een blik op de stad waar mensen ondanks alles nog steeds feesten – misschien wel alsof hun leven ervan afhangt.

MARCEL GIELING Kunstkenner

EXPOSITIE

Maria, Maria, Maria Het is zomer, pruimentijd voor galeries, maar hoogtijmaanden voor musea. Museum Catharijneconvent scoort met de boeiende tentoonstelling Maria. Maria, moeder aller moeders, symbool voor liefde en troost en nog zoveel meer. Het museum heeft een prachtige tentoonstelling gemaakt die Maria in al haar ‘verschijningen’ laat zien. Het Catharijneconvent toont er vele, vanaf de vroege Middeleeuwen tot de meest moderne uitingen. Je moet wel opschieten want de tentoonstelling, die een dikke voldoende verdient, duurt tot en met 20 augustus!

Wat Tentoonstelling Maria Waar Catharijneconvent, Lange Nieuwstraat 38 Wanneer Di - vrij: 10.00 tot 17.00 za - zo: 11.00 tot 17.00 Online catharijneconvent.nl

Advertenties

Volksuniversiteit Utrecht Cursussen ook in Nieuwegein

Open Dag: zat. 2 sept. 12:00 – 16:00 uur NT2 cursussen nu mogelijk voor slechts € 50,- ! 230 cursussen: 18 talen van beginners tot (ver) gevorderden, Bedrijfsgericht, Creatief, Kunst & Cultuur, Culinair, Filosofie en Body & Mind. Ook les- of vergaderruimtes te huur op een fantastische locatie!

www.volksuniversiteitutrecht.nl

UIT MET DUIC

Uittips

13 Fenna Riethof

De Showman’s Fair Vr 18 t/m 26 augustus Berlijnplein Lokale artiesten mogen hun artistieke en muzikale kwaliteiten laten zien en horen; daartoe nodigt het festival Showman’s Fair hen uit. Het festival trekt met een aantal opvallende tenten door het land en is bijzonder omdat het geen programmering heeft en er ‘alles kan’. Deze week is het de eer aan Utrechtse muzikanten, dj’s, acteurs, kunstenaars en andere creatievelingen het programma te vullen. Inschrijven kan via de website. Entree is gratis, een voorstelling drie euro.

Tussen je oren Romy de Weert

Marlot van den Berg

showmansfair.nl

WIE BEN JE? Brian Ouwerkerk (38), maatschappelijk werker WAT LUISTER JE? The Man Who Sold The World

van Nirvana

Utrecht Made Zomerfestival

Festival Strand

Za 19 augustus - Colour Kitchen Zuilen

Vr 25 en za 26 augustus - Haarrijnseplas

Een goeie zaak: Utrechtse producten en hun makers staan deze dag in het augustuszonnetje. De makers verkopen hun waar op de ‘Utrechtse markt’, keer dus aan het eind van de middag huiswaarts met lokaal lekkers en moois. Schuifel ook langs de kraampjes op de kleinere ‘Markt om de hoek’. Live muziek zwengelt de sfeer nog meer aan. Voor kinderen is er een springkussen en ze kunnen koekjes bakken.

Een vijfjarig jubileum voor festival Strand aan de Haarrijnseplas. Het is misschien wel een van de meest zomerse festivals van Utrecht, met vrolijke hangmatten, zomerhapjes en drie festivalgebieden: ‘De STRAND stage’, ‘De STRANDtent’ en de ‘STRANDwachtershut’. Een stranddag in kapitalen, dus. De artiestprogrammering is top: vrijdag treden nineties-legenden zoals de Vengaboys en DJ Paul Elstak op en zaterdag is het de beurt aan de poprockers zoals Chef’s Special en Racoon.

utrechtmade.com

“Of ik fan van Nirvana ben? Ik ben gitarist, natuurlijk! Het album MTV Unplugged in New York is een klassieker, ik luister het best vaak. Mijn doel is dat ik het hele album kan meespelen op de gitaar. Gitaarspelen is mijn grootste hobby, ik ben een ‘Koningsdaggitaarspeler’; ik probeer er een zakcentje mee te verdienen.”

festivalstrand.nl

Bierfestival TAPT Za 26 en zo 27 augustus - Julianapark

WIE BEN JE? Luc Vleugel (24), student ruimtelijk vormgeving WAT LUISTER JE? Who’s Laughing Now van Jessie J. “Laatst heb ik mijn examen ingeleverd, in die afstudeertijd hechtte ik veel waarde aan dit nummer van Jessie J. Ik studeerde ruimtelijke vormgeving aan Unimeto en ben voor negentig procent geslaagd. In het algemeen houd ik van top 40-muziek. En binnenkort ga ik naar een concert van Céline Dion, waar ik veel zin in heb.”

Een nieuw bierfestival in Utrecht! Het Julianapark vormt het decor van Utrecht TAPT. In het vat zitten meer dan honderd speciaalbieren uit binnen- en buitenland. Daar gaan de heupen automatisch van schommelen, dus treden er artiesten op om dat er niet te gek uit te laten zien. Welke artiesten? Da’s een verrassing. Verder kun je ook eten op het festival. De zaterdageditie is 18+, op zondag is de hele familie welkom. Bestel kaarten online (zaterdag 8,- en zondag 7,50 euro).

taptevents.nl

Uitfeest Zo 3 september - diverse locaties in de stad Eerst tien kilometer rennen langs en dwars door Utrechts mooiste plekjes – of ga langs de kant staan kijken. Dan snel douchen – of direct door naar het dansplein op het Janskerkhof. Wie liever zit kan zich in een stoel laten zakken in één van de Utrechts theaters, die vertonen previews van het komende seizoen. Verder zijn er tijdens deze twintigste editie van het Uitfeest leuke culturele evenementen in de openbare bieb, in Castellum Hogewoerd en op het Stadhuisplein. Ook voor kinderen. Zo begint het culturele seizoen goed – en voor sommigen sportief. Zie de website voor het programma.

culturelezondagen.nl

UIT MET DUIC

DE KLASSIEKER – CAFÉ VREDENBURG Fenna Riethof Bas van Setten

In 2001 kocht Gacho Osmanoski het café, sinds anderhalf jaar is bij barman

Buitenlandse studenten houden van tequila

‘Mensen kiezen ons terras juist voor de hectiek’ Café Vredenburg bestaat ongeveer 260 jaar. Voornamelijk het uitzicht is veranderd; waar ooit de veemarkt lag, bevinden zich nu TivoliVredenburg en Nederlands drukste fietspad. Tijdens de verbouwingen voor de deur was het een paar jaar lang watertrappelen voor ondernemer Gacho Osmanoski. Maar die ellende is voorbij. Nu is zijn werk één groot feest.

“Z

et maar in het artikel dat de gemeente iets aan de veiligheidssituatie moet doen”, zegt Gacho Osmanoski en hij wijst naar buiten. De eigenaar van café Vredenburg vindt maar één ding minder leuk aan zijn baan en dat is het getoeter van de bussen. “Ze toeteren niet af en toe een beetje, nee, wel vijftig keer per dag keihard. Zoals het nu is ingedeeld daar, met die brug en die vreemde bocht, werkt het niet; fietsers kunnen de verkeersstromen niet overzien. Levensgevaarlijk. Volgens mij moet er eerst iets akeligs gebeuren voor er wat verandert.” Prompt klinkt buiten een oorverdovende claxon. “Dát bedoel ik nou! Ik schrik daarvan.” Het terras van café Vredenburg kreeg in de grote DUIC-terrassentest punten aftrek voor een ‘teveel aan bussen’. “Daardoor staan we op plek 22 van de vijftig”, zegt Osmanoski, “maar die 7,4 vind ik alsnog een mooi cijfer. De journalist die getest heeft, houdt blijkbaar niet van drukte. De mensen die op ons terras komen zitten, komen speciaal voor de hectiek. Om vier uur ontstaan er voor hun neus files en is er van alles te zien. Sommige gasten hopen volgens mij stiekem iets spannends te zien.” Als om 14.00 uur de gordijnen opengaan, verandert het café van een donker hol in een gezellige bruine kroeg. Wie niet naar buiten kijkt, kan zich best voorstellen dat hier meer dan tweeënhalve eeuw geleden al bier werd geschonken. Vooral marktkooplui wisten deze plek te vinden. “Het is toch mooi om dat te bedenken?” Osmanoski glimlacht. Zoals gezegd is er

ongeveer niets wat hij níet mooi vindt aan zijn werk. In 2001 kocht hij het café en sinds anderhalf jaar staat hij zelf achter de bar. “Een geweldige keuze. Nu is mijn werk mijn hobby. Ik geniet er elk moment van.”

‘Met de komst van TivoliVredenburg en het fietspad begonnen onze beste jaren’

‘De hekken’ Het was niet altijd koek en ei. Terug naar de zwarte bladzijde uit de recente geschiedenis van het café. Osmanoski: “In 2007 kwamen de hekken op het Vredenburg. Niemand kwam hier meer langs, omdat het doodliep. Mensen moesten vanaf de C&A helemaal doorlopen naar het eind om bij ons te komen. In 2009 waren we bijna failliet, ik was al bezig een

koper te zoeken.” Maar in 2010 gingen de fietspaden open. “En toen dat jaar het WK begon, kwam er weer echt beweging. Het begin van onze beste jaren.” Osmanoski ging zich meer richten op het publiek van TivoliVredenburg, en dan vooral studenten en toeristen. “De stamgasten die ik voorheen had, vonden dat niet allemaal even leuk. Dat hebben ze soms ook wel laten merken, door erover te klagen. Langzaam is het grootste deel afgedropen – dat was heus niet mijn bedoeling.” Hij haalt zijn schouders op. “Ik vind het vervelend voor ze, maar ik kon niet van ze leven. Je moet met de tijd mee.” Nu rolt het kroegpubliek vaak uit TivoliVredenburg bij Vredenburg naar binnen. “Of ze komen eerst wat drinken en steken dan over. De gemeente geeft hier maandelijks een borrel en ook bedrijven en jarige feestvierders weten ons te vinden.” Binnenkort opent pal naast café Vredenburg brasserie De Utrechter. “Nóg meer levendigheid.” En even verderop komen woningen voor buitenlandse studenten in Hoog Catharijne. “Dat wordt tequila inslaan”, grapt Osmanoski. “Daar houden ze van.” Manus van alles Niet alleen binnen- en buitenlandse studenten, ook bekende artiesten weten de kroeg te vinden. “De Staat en Kensington zijn er vaak. Alleen herken ik ze nooit, anderen moeten me vertellen wie ze zijn. Eén keer kwam een wereldberoemde Canadese zangeres binnen met een schare fans. Angel, heette ze. Nooit van gehoord. Maar ze was heel gezellig en vroeg of ik mee ging stappen in Am-

sterdam. Natuurlijk zei ik nee, ik had het veel te druk. Ik stond hier in mijn eentje.” Op zaterdagavonden schakelt Osmanoski soms een oproepkracht in, maar verder doet hij alles alleen. “Dat is prima te doen. En als het rustig is, kan ik extra service bieden.” Dat feit heeft café Vredenburg in de terrassentest een dik pluspunt opgeleverd: ‘De barman zit – wanneer zijn werk het toelaat – ook gezellig op het terras om een praatje te maken met de gasten. Hoffelijk serveert hij glaasjes water als de zon erg heet wordt.’ Osmanoski, trots: “Daarom maakt die ene kritische noot over het terras me niets uit.” Osmanoski is niet alleen ondernemer, barman en serveerder, hij regelt ‘s nachts ook het deurbeleid. Doodleuk tijdens het tappen; hij heeft een handig schakelaartje laten installeren. Als er buiten iemand aan komt lopen die hij niet in z’n café wil, gaat met één vingerbeweging de voordeur op slot. “Wie ik niet binnenlaat? Een eenling om twee uur ‘s nachts. Met mijn ervaring weet ik: dat deugt niet. Ook laat ik soms een groep dronken jongens buiten staan als het erg druk is of er veel vrouwen zijn. Ik wil geen gelazer.” Van binnenuit kan iedereen altijd gewoon naar buiten met een druk op de knop naast de deur. Dit handige systeem heeft ook wel eens gênante situaties opgeleverd. “Zoals op een avond dat er weer een bekende zangeres was”, zegt Osmanoski. Welke het was, weet hij niet meer. “Een junk wilde rond middernacht naar binnen, maar ik dacht: mooi niet. Toen heb ik de schakelaar gebruikt. Een inschattingsfout. Hij bleek het vriendje van de artiest te zijn.”

UIT MET DUIC

JETTE & JILDOU DRINKEN KOFFIE - 30 ML

Jette Pellemans & Jildou Fabriek

De keuze is een reuze Ze klusten, verbouwden en waren een maandlang dicht, maar nu zijn ze terug op een nieuwe locatie. De koffiemensen van 30ml openden hun nieuwe, driedubbel zo grote stek aan het Vredenburg, waar het in de toekomst ook een roastery zal zijn.

n een ver verleden – vier jaar geleden alweer, potverdorie – schreven we een stukje over 30ml, dat toen nèt drie dagen zijn deuren had geopend op de Mariastraat. Als kersverse koffietesters waren we onder de indruk van de ‘industriële stijl, die wel meer koffietentjes tegenwoordig hanteren’ (Haha! Dat kunnen we een understatement noemen ondertussen) en deelden we complimentjes uit over de latte macchiato en cappuccino. Nu zitten we er weer, en weer nadat 30ml net is geopend. Sinds de zomer zit de zaak op het Vredenburg.

daar een grote print van kunstige koffiebessen aan de muur. Dit was en is nog steeds één van de betere koffie specialty-bars van Utrecht. In 2014 en 2016 eindigde het bovenaan in de AD Koffietest. De mensen van 30ml roosterden altijd al zelf hun bonen, maar dat hoeft binnenkort niet meer op een externe locatie; achterin de zaak staat al een grote machine klaar om ter plekke de koffie te kunnen branden. Wanneer het luchtafvoersysteem er klaar voor is, vertelt een medewerkster, kan het roosteren beginnen.

Pijpenla En halló zeg, wat een kennismaking. 30ml was altijd een kleine huiskamer waar het met een man of vijftien goed vol zat, maar in het nieuwe pand past met gemak het driedubbele! Het is wel mooi geworden. Het pand is lang, een pijpenla, met rechts achterin de lange bar en tegen de muren allerhande zitjes. De sfeer is niet meer echt industrieel, meer clean en simpel. Veel wit en onbehandeld hout, met hier en

Fluweelzacht schuim Over de koffiekaart kunnen we kort zijn: de keuze is reuze. Alleen al in de categorie iced coffee kun je kiezen uit acht varianten. We gaan voor een brede steekproef: een cappuccino, een flat white, een kleine filterkoffie van Ethiopische bonen en een gewone americano. En net als vier jaar geleden kunnen we zeggen dat ze het uitstekend voor elkaar hebben. Het melkschuim op de cappuccino en flat white

is fluweelzacht, maar niet te dun. Daaronder zit een kloeke espresso die het geheel niet té melkig maakt. De americano kickt lekker in en de filterkoffie is mild, maar fruitig en smaakvol. Het geheel wordt geserveerd op mooie houten plankjes met een glaasje water. De keuze in zoetigheden is nog steeds niet ontzettend uitgebreid: in het vitrinetje op de bar staan een carrotcake, een abrikozen-pecannotencake en glutenvrij bananenbrood. Wel allemaal zelfgemaakt en vers. De lading die net uit de oven komt, ruik je door de hele zaak. Dat 30ml een blijvertje is, voorspelden we vier jaar geleden al. Tof dat de koffiezaak is blijven innoveren en steeds nieuwe uitdagingen zoekt, maar ondertussen wel onverminderd goede koffie blijft serveren. Daar houden we van. Volg Jette & Jildou drinken koffie ook op Facebook en Instagram! Like en wees als eerste op de hoogte van waar Jette & Jildou deze keer koffie gaan drinken.

30ml Unique Selling Point Altijd uitstekende koffie. Geen uitzonderingen. Afknapmomentje Het is achterin vrij donker door de pijpenlaconstructie en het terras ligt pal voor de drukke busbaan van het Vredenburg. Rustgevend is anders.

KIDS/FILM

THEATER

MUSICAL, SHOW, CIRCUS

Vanaf 24 aug

Doorlopend

Do 31 aug t/m za 2 sept

FILMTHEATER ‘T HOOGT

KASTEEL DE HAAR

hoogt.nl

kasteeldehaar.nl

STADSSCHOUWBURG UTRECHT [20.00]

Hugo (6+)

Groene Weelde

De Marathon

Festival Oude Muziek

Van 25 augustus tot en met 3 september presenteert Festival Oude Muziek haar 36ste editie met het thema ‘Zing, vecht, huil, bid – Muziek van de reformaties’. Op meer dan dertig verschillende, veelal historische, locaties in de binnenstad van Utrecht treden internationale topensembles op met muziek voortkomend uit 500 jaar reformaties. Artist in residence Lorenzo Ghielmi wijdt op 25 augustus het nieuwe barokorgel van TivoliVredenburg in. Verder speelt Benjamin Alard Bachs complete Clavier-Übung en brengt de Spaanse groep Kamchàtka in de interactieve straattheatervoorstelling Musica Fugit een warme hommage aan vluchtelingen. Het Franse Doulce Mémoire neemt het publiek in de Stadsschouwburg mee naar het zestiende-eeuwse hof van koning François I. En op 1 en 2 september klinken, naar een initiatief van het Nederlands Kamerkoor en het Festival Oude Muziek, alle 150 psalmen uitgevoerd door vier koren in twaalf concerten. Voor wie op een laagdrempelige manier kennis wil maken met oude muziek zijn er dagelijks verschillende gratis toegankelijke fringeconcerten waarin jong talent zich presenteert.

Vr 25 aug t/m zo 3 sept

Festival Oude Muziek DIVERSE LOCATIES

oudemuziek.nl

Voor de fantasievolle familiefilm Hugo nam Martin Scorsese het getekende jeugdboek ‘The Invention of Hugo Cabret’ als uitgangspunt en schetste het levensverhaal van het weesjongetje Hugo. Hij woont in een Parijs’ treinstation en probeert meer te weten te komen over zijn overleden vader. Wat hem op het spoor brengt van de beroemde filmpionier Georges Méliès, illusionist en ‘vader van de special effects’.

Bij Kasteel de Haar kun je je onderdompelen in groene rijkdom in de romantische kasteeltuin en het uitgestrekte landschapspark. Groene Weelde omvat een gevarieerd binnen- en buitenprogramma voor zowel volwassenen als kinderen. Dit programma is tot stand gekomen in samenwerking met onder andere kunstenaar en florist Denise Collignon en landschapsarchitect Adriaan Geuze.

Na het succes van de film uit 2012 is De Marathon nu in de theaters te zien als een tragikomische oer-Hollandse musical over de vriendschap en sores van vier underdogs met het hart, en tong, op de juiste plek. Naast onder andere John Buijsman, Kees Boot, Gürkan Küçüksentürk en Jelka van Houten, zie je de Utrechter Noël van Santen als één van de automonteurs die de marathon van Rotterdam gaan lopen.

A.J. Croce

Utrecht is een stad vol muziek. Je kunt onder andere naar deze concerten en optredens:

Zo 20 aug

A Lazy Sunday Afternoon PARK LEPELENBURG + CASTELLUM HOGE WOERD [13.00]

Wo 23 aug

A.J. Croce Amerikaanse singer-songwriter speelt een een mix van blues, pop en country. TIVOLIVREDENBURG [19.45]

DIVERSEN

Zo 3 sept

Uitfeest DIVERSE LOCATIES

culturelezondagen.nl

Op zondag 3 september vindt de twintigste editie van het Uitfeest plaats. Dé feestelijke opening van het culturele seizoen in Utrecht. Op vele binnen- en buitenlocaties geven de culturele instellingen en gezelschappen in alle genres previews van wat komen gaat in het komend seizoen. Het Uitfeest wordt traditiegetrouw afgesloten met de NFF Openluchtbios.

Do 24 + 31 aug

Hofman Live

UITACTIE

Win 3 X 2 vrijkaarten voor Casino Nonstop

CAFÉ HOFMAN [21.30]

Za 26 aug + za 2 sept

Zaterdagmiddagmuziek DOMERKERK [15.30]

Donderdag 14 t/m zaterdag 16 september staat Theater Utrecht met een nieuwe voorstelling in De Paardenkathedraal, Casino Nonstop. Een muzikale rollercoaster over de dromer, ondernemer, kunstenaar en vluchteling Max Lefko, gespeeld door Sanne den Hartogh. De jonge regisseur Espen Hjort baseert zich voor deze voorstelling op een legendarisch familieverhaal over zijn verre familielid ‘Oom Max’, die als muzikant en impresario in de jaren dertig vanuit Wenen naar Noorwegen vluchtte en daar de Casino Non Stop Show oprichtte. Jij kan erbij zijn. We geven kaarten weg!

Foto: Geert Goiris

FESTIVALS

Foto: Le Concert Spirituel / Foppe Schut

ssbu.nl

Di 29 aug

Pieces of Tomorrow: Monteverdi TIVOLIVREDENBURG [21.00]

Vr 1 sept

Bij de Steef! lunchpauzeconcert Latinjazz kwartet Brisa speelt fijne Braziliaanse ritmes. ZIMIHC THEATER STEFANUS [13.00]

Vr 1 sept

Amsterdam Klezmer Band TIVOLIVREDENBURG [19.45]

Kijk nu op uitagendautrecht.nl/acties

Meer tips? Neem het magazine UITagenda Utrecht o.a. bij

mee of kijk op

16 Stad / Leven

NR. 39 | AUGUSTUS 2017 Kijk voor het laatste Utrechtse nieuws op DUIC.nl

TERUG IN DE TIJD

De Utrechtse roots van festival Flight to Lowlands Paradise Vijftig jaar na het allereerste Nederlandse popfestival wordt het verhaal verteld van Flight to Lowlands Paradise. Deze maand verscheen het mooie boek Poppioniers met een hoofdstuk over dit festival uit Utrecht en hoe het tot stand kwam. Terug in de tijd met auteur Tom Steenbergen.

edereen kent tegenwoordig het festival Lowlands dat sinds 1993 in de huidige vorm wordt georganiseerd, maar weinig mensen weten dat de eerste editie ooit in de Domstad was. Twee Utrechtse kunstenaars, Bunk Bessels en Dolf Hartsuiker, raakten onder de indruk van het muzikale evenement 14 Hour Technicolor Dream in Londen. In het vliegtuig terug ontstond het idee om ook in Utrecht een festival te organiseren. De eerste editie van Lowlands was geboren. Ook bedachten ze direct een naam. “The Flight to Paradise. Later in de kroeg hoorden ze Bob Dylans nummer Sad Eyed Lady of the Lowlands. De naam voor het festival was geboren”, aldus Steenbergen. Bessels richtte samen met Dolf Hartsuiker, Rob van Gemert en Jaap van de Klomp van de tegencultuur in Utrecht de groep ‘Volte’ opgericht. In het gelijknamige blad van de groep schreef Bessels over de entourage en schaalgrootte van 14 Hour Technicolor Dream. Op 24 november 1967 was het aan de Utrechters om aan de hoge verwachtingen te voldoen, in de Margriethal van de Jaarbeurs. Het festival voldeed en al snel viel de beslissing een tweede editie te orga-

Lees hier een voorpublicatie uit het boek.

niseren, opnieuw in Utrecht. Die werd echter geen succes. De tweede ‘Flight’ op zaterdag 28 december 1968 trok duizenden bezoekers naar Utrecht. Steenbergen schrijft in zijn boek: ‘Ikzelf heb zelden zulke benauwde momenten gehad. Je werd door de menigte in elkaar gedrukt en tegen de pui van de zaal geplet. Het duurde anderhalf uur in deze benauwde positie voor ik binnen was. De chaos binnen was misschien nog groter. Er bleken geen voorzieningen te zijn, zoals garderobes of plaatsen waar je kon zitten. Een paar jongens organiseerden clandestien een garderobe, inden geld voor de jassen en zijn er uiteindelijk met jassen en al vandoor gegaan.’ De afmeldingen van Jeff Beck, Jethro Tull en uiteindelijk Jimi Hendrix bracht het geheel tot een fiasco. “Berry Visser en Leon Ramakers, die jarenlang MOJO Concerts hebben gerund, organiseerden in 1993 voor het eerst het huidige Lowlands. Ze hebben Bunk Bessels gevraagd of ze de naam van het Utrechtse Flight to Lowlands Paradise-festival mochten gebruiken. Als een soort eerbetoon aan het allereerste popfestival in Nederland.”

Op zoek naar Bunk Bessels Om het verhaal uit de eerste hand te horen, ging ik op zoek naar Bunk. Na de tweede Flight was hij uit de spotlights verdwenen. Geen van mijn gesprekpartners wist wat er van hem geworden was of waar hij woonde. Berry Visser stuurde me een aantal plakboeken van Bunk en vroeg me die aan zijn dochter te geven. Maanden heb ik internet afgespeurd naar Bunk Bessels tot ik de naam tegenkwam van Jaap van de Klomp, die aan de Flight II had meegewerkt. Ik spoorde hem op en hij vertelde me het bovenvermelde verhaal over de chartervlucht naar Londen en zijn verhaal over de tweede Flight. Na het interview vroeg hij of ik Bunk wilde zien. Bunk bleek vlakbij zijn atelier te hebben, om de hoek van de Oudegracht in Utrecht waar ik Jaap interviewde. Na een aantal keren aanbellen, stak Bunk plotseling zijn hoofd om de deur en stond me even korzelig te woord. ‘Het is laat geworden vannacht, ik heb de hele nacht geschilderd en ik heb niet veel meer met deze wereld. Mijn kop staat er niet naar je te woord te staan.’ Maar hij vond het onderwerp ‘Flight’ toch nog wel interessant genoeg om er een paar korte zinnen aan te wagen. Hij bevestigde dat de naam The Flight to Lowlands Paradise in het vliegtuig terug uit Londen na de 14 Hour Technicolor Dream was geboren en verzonnen door hem en Dolf Hartsuiker. Hij vertelde ook dat Mojo inderdaad over de brug was gekomen met een bedrag voor het afstaan van de naam Lowlands, maar pas nadat het eerste festival (in 1993) had plaatsgevonden. ‘Mojo heeft de naam gewoon gebruikt zonder mijn toestemming, dus heb ik ze verboden het nog verder te gebruiken. Ze boden me uiteindelijk aan de naam te kopen en het bedrag dat ik vroeg heb ik geschonken aan Amnesty In-

Bunk Bessels

Geboren: 23 juli 1944 in Deventer Studie: ulo en opleiding tot boekverkoper Bedenker en oprichter van o.a. Volte, The Flight To Lowlands Paradise, bekend van Bessels Lightshows op o.a. beide Flights, Fantasio, Kasieno, Boekenbal, en beeldend kunstenaar met exposities in o.a. Utrecht, Amsterdam, Hengelo

ternational. Bedankt en tot ziens!’ Ik kon hem nog net mijn kaartje geven voor hij de deur dichtdeed. Weken later werd ik opgebeld door Bunks oudste dochter, Tamara. Bunk had haar gevraagd me te bellen. Tamara bleek, net als Bunk, in de jaren zeventig tbc te hebben opgelopen. Haar gezichtsvermogen is hierdoor aanzienlijk beperkt. Ze is bijna blind en loopt met een blindengeleidehond. Tamara heeft mijn vragen voorgelegd aan Bunk. Hij heeft ze schriftelijk beantwoord. Zo komt Bunk toch aan het woord. Bunk Bessels Bunk Bessels: ‘Ik kom uit een arbeidersgezin uit Deventer, als oudste zoon met drie zusters. Mijn vader

Ikzelf heb zelden zulke benauwde momenten gehad. Je werd door de menigte in elkaar gedrukt en tegen de pui van de zaal geplet

was oorspronkelijk fabrieksarbeider maar begon zich later te bekwamen in het grimeren. Daarin werd hij heel succesvol: hij won zelfs een Europees grimeursconcours en begon zijn eigen bedrijf: G.P. Bessels en zoon, grimeurs. Een van mijn zussen nam het bedrijf over. Het bestaat nog steeds. Ook mijn andere zussen werken er. Bessels is nog steeds een begrip in de grimeurswereld. Mijn vader zag mij echter liever in de boekhandel werken, waardoor

ik na de ulo een opleiding als boekverkoper ging volgen. Zo kwam ik in Utrecht terecht bij boekhandel Van der Galie. Algauw zat ik midden in het Utrechtse kunstenaarsleven, dat zich onder andere afspeelde in café De Tregter. Daar ontmoette ik mijn latere vrouw Gelske die in het alternatieve hippiecircuit zat en mij met mensen in aanraking bracht als Thijs van Leer, Herman Brood, Harry Muskee en Bert Ruiter, die later in Earth & Fire en Focus zat en een goede vriend werd. Mijn naam Bunk dank ik aan een vakantie op Terschelling. Met Gelske en een aantal vrienden en vriendinnen kampeerden we op een camping waar de meisjes niet in de jongenstenten mochten slapen en omgekeerd. Ik zorgde toen voor onderdak in een leegstaande Duitse bunker en vanaf die tijd noemden ze mij “Bunkie van de Hunkerbunker”. Mijn eigenlijke naam is Gerard.’ Bunk Bessels en affiche van de tweede Flight ‘Hitweek was mijn lijfblad. Ik schreef er ook voor. Zo kwam ik in contact met de top van de provobeweging en de alternatieve jeugd. Hitweek heeft ons ook altijd gesteund met berichtgeving over onze activiteiten in Utrecht. We waren actief in de jongerencentra de Kargadoor en Kasieno. Mijn vriend Dolf Hartsuiker en ik waren toevallig in Londen in het weekend dat de 14 Hour Technicolor Dream werd georganiseerd en we vonden het fantastisch. Zoiets wilden wij ook organiseren in Nederland. Terug in Utrecht zijn we meteen begonnen. Dolf Hartsuiker, Rob van Gemert en ik. We dienden subsidieaanvragen in bij de gemeente en huurden de Margriethal in de Jaarbeurs. Er waren veel Nederlandse groepen en er kwamen artiesten die niet eens waren uitgenodigd. The Exploding Galaxy was er en droeg bij aan het succes van het festival. Het

AUGUSTUS 2017 | NR. 39 Kijk voor het laatste Utrechtse nieuws op DUIC.nl

Jesse Holweg

werd een groot succes met meer dan tienduizend man. De gemeente en de politie gaven alle medewerking. Met de toenmalige burgemeester De Ranitz was er veel contact. Hij is er zelf ook geweest met zijn vrouw. Hij vond het prachtig en goed voor de stad. We kregen subsidies in de vorm van bankgaranties, die we echter nooit nodig hebben gehad. Er kwam genoeg geld binnen via de kaartverkoop. De garanties waren om de risico’s van de contracten met de artiesten te dekken. Het ging er allemaal tamelijk anarchistisch aan toe. Zowel de eerste Flight als de Dream daarna. Iedereen kon meedoen en met ideeën komen. In mijn huis aan de Javastraat was het een zoete inval, een plek waar iedereen in en uit liep, een gekkenhuis. Positief anarchisme. Geen revolutie met rookbommen, maar je kreeg de ruimte te laten zien wie je was. We hadden een fantastische band met de politie, hoe gek dat ook klinkt. Terwijl in Amsterdam de jeugd slaags raakte met de politie, kregen wij hier gemakkelijk een vergunning om popfestivals te organiseren. Er gebeurden ook wel rare dingen. We hadden bijvoorbeeld een geluidsinstallatie geleend die aan het eind van het festival gestolen bleek te zijn. Nooit meer teruggevonden. Voor de tweede Flight hebben we inderdaad Jimi Hendrix gecontracteerd. We hadden een contract met Hendrix voor twintigduizend gulden, tienduizend gulden was als voorschot betaald aan Jimi’s agency. Rob van Gemert heeft dat bedrag teruggekregen van het management, na een reis naar Londen. Er werd gezegd dat hij een gebroken been had en in New York zat, maar later begreep ik dat hij geen zin had en een telegram stuurde met deze smoes. De rompslomp rondom de tweede Flight was zo stressvol, dat ik geen zin had in een derde. Gelske dreigde met een scheiding en we hadden toen net onze eerste dochter, Tamara.’

Poppioniers is vanaf 14 augustus overal verkrijgbaar voor € 29,99

De plek waarvan je wist dat ‘ie moest bestaan maar die je nooit kon vinden, is ontdekt! Camping Ganspoort is het gloednieuwe café/restaurant aan de Vaartsche Rijn en het hoofdgebouw van Rotsoord! Camping Ganspoort is open van vroeg tot laat voor ontbijt, lunch, borrel en diner. Steeds met gewone gerechten, altijd buitengewoon goed gekozen, klaargemaakt en geserveerd. En het leukste is: je kunt er niet alleen fantastisch eten, drinken en relaxen, je kan er ook werken… bijvoorbeeld als je zelfstandig werkend kok bent, of sous-chef, of bedieningsmedewerker! Wees er snel bij want Camping Ganspoort zoekt:

SOUS-CHEF ZELFSTANDIG WERKENDE KOK BEDIENINGSMEDEWERKERS Doe mee en stuur je reactie naar:

robbin@ganspoort.nl Of kijk voor meer informatie op: CAMPINGGANSPOORT.NL

Festivals & Evenementen in Utrecht

Augustus

MUSEA & EXPOSITIES

Vr 25 aug t/m zo 10 sep

UtrechtDownUnder

Kikker Kiest

Actuele beeldende kunst in de historische werfkelders van Utrecht. Drie weekenden kan je genieten van werk van verschillende kunstenaars op bijzondere locaties.

De favoriete voorstellingen van het afgelopen seizoen, gekozen door medewerkers van Theater Kikker, passeren nog eenmaal de revue.

DIVERSE LOCATIES

THEATER KIKKER

UTRECHTDOWNUNDER.NL MUZIEK

T/m zo 24 sep

A Lazy Sunday Afternoon

THEATERKIKKER.NL DIVERSEN

Vr 15 sep t/m zo 17 sep

Voodoo To Go Festival

Minifestival op zondagen met muzikale optredens in diverse parken in Utrecht. Kijk voor data en locaties op zimihc.nl.

Cultureel festival die de minder bekende kant van de voodoocultuur belicht met hiphop, funk en fashion.

DIVERSE LOCATIES

TIVOLIVREDENBURG

ZIMIHC.NL KLASSIEKE MUZIEK

T/m za 26 aug

Hortus Festival Muziekfestival in de Oude Hortus met dit jaar de kroonjuwelen van de afgelopen edities. OUDE HORTUS

HORTUSFESTIVAL.NL FILM

T/m di 29 aug

Film Zomer Festival Tijdens de zomermaanden worden de tien best bezochte ﬁ lms van het afgelopen jaar teruggebracht naar het grote doek. LOUIS HARTLOOPER COMPLEX & SPRINGHAVER HARTLOOPER.NL & SPRINGHAVER.NL MUZIEK

Vr 25 aug t/m zo 3 sep

Festival Oude Muziek DIVERSE LOCATIES

OUDEMUZIEK.NL KIDS

Zo 27 aug

Leidsche Rijn Festival: Beestenboel Cultuurfestival met verschillende optredens voor kinderen vanaf 2 jaar. Deze editie staat in het teken van dieren. CASTELLUM HOGE WOERD LEIDSCHERIJNFESTIVAL.NL

Mother’s Finest Craft Beer Festival Bierfestival met livemuziek, mobiele keukens en meer dan dertig verschillende soorten ‘craft beer’. MOTHERS-FINEST.NL DIVERSEN

Za 16 sep

Waanzin Festival Filosoﬁefestival waarop je tijdens lezingen en workshops ontdekt waarom er meer ruimte moet zijn voor het afwijkende. TIVOLIVREDENBURG

FILOSOFIE.NL/WAANZIN LITERATUUR

Nacht van de Poëzie De 35ste editie van het grootste poëziefestival van Nederland met o.a. Abdelkader Benali, Dimitri Verhulst en Alexis de Roode. TIVOLIVREDENBURG

NACHTVANDEPOEZIE.NL

Nederlands Film Festival Tien dagen lang is Utrecht weer de ﬁ lmhoofdstad van Nederland met ﬁ lms van kort tot lang, van arthouse tot mainstream en van analoog tot digitaal.

Beleef het Domplein Ofﬁciële opening van het vernieuwde Domplein met verschillende activiteiten en rondleidingen voor de hele familie. DOMPLEIN

UTRECHT.NL/DOMPLEIN

Za 2 sep

Lief Festival

DE SNORFABRIEK

DEWERELDVANSNOR.NL DIVERSEN

Betweter Festival

STRIJKVIERTEL

TIVOLIVREDENBURG DIVERSEN

Culturele Zondag: Uitfeest DIVERSE LOCATIES

CULTURELEZONDAGEN.NL DIVERSEN

Zo 3 sep

Bucketlist Festival BUCKETLIST-FESTIVAL.NL

Tijdens de Muziekweek worden de laatste muzikale ontwikkelingen getoond, met werk van de jongste generatie muziekpioniers. GAUDEAMUS.NL

Za 9 sep

DIVERSEN

Open Monumentendag Met het thema ‘Boeren, burgers en buitenlui’ ligt de nadruk dit jaar op mensen en hun onderlinge economische en culturele relaties. DIVERSE LOCATIES OPENMONUMENTENDAGUTRECHT.NL

Kijk op sipr.online/freelancers of mail je cv naar martijn@sipr.online

MUZIEK

In deze 11e editie zullen veertien deelnemers in drie rondes spelen zonder eliminatie. TIVOLIVREDENBURG

LISZT.NL MUZIEK

Popronde Onbekende bands met verschillende muziekstijlen presenteren zichzelf in Utrecht. POPRONDE.NL

MUZIEK

Gaudeamus Muziekweek DIVERSE LOCATIES

Jong en gedreven op het gebied videoproductie, social media of tekstschrijven?

Internationaal Franz Liszt Pianoconcours

DIVERSE LOCATIES

Wo 6 sep t/m zo 10 sep

FREELANCERS GEZOCHT

Oktober

Do 12 okt

Tweede editie van het festival waarbij je wordt geprikkeld om dingen te beleven, ervaren, zien, horen en te voelen. METAAL KATHEDRAAL

BETWETERFESTIVAL.NL

Zo 8 okt t/m za 21 okt

De jaarlijkse start van het Utrechtse culturele seizoen. Ruim 100 instellingen in de binnenstad en daarbuiten openen hun deuren.

DIVERSEN

Zo 15 okt

Culturele Zondag: Alles Kids Na het succes van 2015 komt Alles Kids terug met een programma voor jong én oud, met voorstellingen, optredens, proefjes en meer. DIVERSE LOCATIES

CULTURELEZONDAGEN.NL

Wo 25 okt t/m zo 29 okt

DIVERSEN

Impakt Festival Jaarlijks multimediafestival wat dit jaar binnen het thema ‘Haunted Machines & Wicked Problems’ op zoek gaat naar de relatie tussen technologie, religie, magie en het occulte. DIVERSE LOCATIES

IMPAKT.NL

DUBFIRE • Enrico Sangiuliano

Jay Hardway • Klaudia Gawlas Lucas & Steve • Johannes Heil • ROD Woo York

•

Zonderling • Haeken

Mike MAGO • Egbert Live • MIGHTYFOOLS EN MEER...

Meer tips?

DAG & NACHT

Contentmarketing en social media

In deze laatste editie van het jaar gaat het festival een samenwerking aan met de vintage markt van Le Bazarre.

Tweede editie van het festival van Universiteit Utrecht wat het beste biedt uit de kunst en de wetenschap en waar denkers en dromers elkaar ontmoeten.

Zo 3 sep

2 3 00 4 00

030

Snorfestival

Muziekfestival met de nadruk op techno en house. Daarnaast ook speelse verrassingen. LIEFFESTIVAL.NL

Utrecht > Schiphol Airport € 59.00 Utrecht > Rotterdam Airport € 90.00 Utrecht > Eindhoven Airport € 125.00

DIVERSEN

Vr 29 sep MUZIEK

Kijk voor overige plaatsen en voordelige actietarieven op WWW.UTC.NL

FILMFESTIVAL.NL

Za 23 sep DIVERSEN

Op elk gewenst moment brengt de UTC u snel en zeer voordelig naar alle luchthavens

FILM

Wo 20 sep t/m vr 29 sep

DIVERSE LOCATIES

September Za 2 sep

DIVERSEN

Vr 15 sep t/m zo 17 sep

JANSKERKHOF

MET DE UTC BEGINT UW VAKANTIE BIJ DE VOORDEUR!

VOODOOFESTIVAL.NL

Za 16 sep

Muziekfestival met ruim 150 concerten. Met dit jaar muziek van de reformaties n.a.v. de 500ste verjaardag van Luther.

alle info onder voorbehoud

THEATER

Di 12 sep t/m za 23 sep

Stad / Leven 19

AUGUSTUS 2017 | NR. 39 Kijk voor het laatste Utrechtse nieuws op DUIC.nl

UTRECHTSE AFFICHES

Arjan den Boer

Reclame voor

stationsreclame Affiches uit het verleden vertellen meerdere verhalen. In de eerste plaats over het bedrijf, product of evenement waar reclame voor werd gemaakt. Maar ook over de ontwerper, of het nu een bekende kunstenaar was of een anonieme graficus. Daarnaast laten affiches zien welke stijlen in de mode waren. Affiche Stationsreclame door Wladimir Flem, 1949 (Spoorwegmuseum)

ecennialang werden alle reclame-affiches voor op Nederlandse stations verspreid vanuit het centrum van Utrecht. De NV Spoorwegreclame, een dochterbedrijf van de NS, was gevestigd aan de Nobelstraat 2a in het Piëtas-pand op de hoek met de Drift (nu TrainMore en Ludwig Coffeebar). Wie goed kijkt kan aan de zijgevel nog zien waar tot 1982 de letters ‘NV Spoorwegreclame’ zaten. In het souterrain werden de aangeleverde posters op hardboard geplakt en tweemaal per maand naar de stations verzonden.

In 1949 bracht de NV Spoorwegreclame zelf een affiche uit om meer adverteerders binnen te halen

De dochteronderneming werd in 1946 opgericht naar voorbeeld van het Zwitserse Bahnhof-Reklame-Büro. Doel was de reclame op stations te uniformeren en centraliseren. Voorheen was daarvan geen sprake: ‘Als we de [oude] toestand willen kenschetsen, worden wij gedwongen adjectieven als slordig, rommelig, chaotisch, in sommige

gevallen zelfs haveloos, te gebruiken. Veelal droegen de op de meest willekeurige plaatsen aangebrachte reclames ook allerminst bij tot verfraaiing van de stations,’ zo schreef het blad Spoor- en Tramwegen in 1950 onder de titel ‘De stationsreclame is in het nieuw gestoken’. Het vervolgde: ‘Er zijn 359 stations, waar reclamebiljetten kunnen worden opgehangen. Deze werden vroeger aan de stationschefs toegezonden, die dan zelf maar moesten zien, waar en hoe zij ze bevestigden. Maar zo’n chef heeft meer dingen aan zijn hoofd… Misschien gebeurde het zelfs wel eens, dat ze in zijn lade bleven liggen.’ Reclamecampagnes Begonnen met enkele medewerkers op een bescheiden etage aan het Janskerkhof, bestond de NV Spoorwegreclame al snel uit dertig personen en verhuisde het naar de Nobelstraat. Daar werkte men aan genormaliseerde borden waarvan de plaatsing op de stations zorgvuldig werd gekozen. Een ingenieus administratief systeem met genummerde stationsplattegronden en bijbehorende plankaarten voor periodes van twee weken maakte het mogelijk reclamecampagnes al maanden vooraf in te plannen. In 1949 bracht de NV Spoorwegreclame zélf een affiche uit om meer adverteerders binnen te halen. Het werd ontworpen door Wladimir Flem uit Den Haag. Zijn affiches voor Van Houten Chocolade, Zwanenberg’s Rookworst en kruidenier Vivo hingen op de stations en die kenden ze bij Spoorwegreclame dus goed. Flem was in 1910 geboren in het Russische Sint-Petersburg en studeerde grafische vormgeving in Hamburg. Vanaf 1932 werkte hij bij de Rotterdamse uitgeverij Nijgh & Van Ditmar. Na de oorlog hield Flem zich ook bezig met industriële vormgeving: naaimachines en ventilatoren naar Amerikaans voorbeeld. Het ontwerpen van affiches, brochures en boekomslagen bleef echter zijn hoofdbezigheid,

waarin hij ook les gaf aan de Rotterdamse Academie voor Beeldende Kunsten. In 1949 won hij de vijfde prijs bij een Europese wedstrijd voor een affiche-ontwerp over het Marshall-plan. In 1950 kreeg Wladimir Flem de Nederlandse nationaliteit. Keurig ingelijst Flems stationsreclame-affiche toonde een grafiek met stijgende omzet en een aktetas als zakelijk symbool. Centraal stond de zwarte houten lijst die bij de vernieuwing van de stationsreclame een hoofdrol speelde. Deze had een nieuw standaardformaat: A0 (84x119 centimeter). Alle reclame-uitingen kwamen voortaan uitsluitend binnen deze lijsten, als het affiche kleiner dan A0 was tegen een neutrale achtergrond. ‘De reiziger loopt dus als het ware langs een soort van tentoonstelling van keurig ingelijste reclameplaten.’ Dat het

nieuwe systeem én het eigen affiche aansloegen bij adverteerders blijkt uit het feit dat in de zomermaanden van 1949 en 1950 alle twaalfduizend lijsten op de stations ‘uitverkocht’ waren. ‘Het verzorgde uiterlijk, het zorgvuldige onderhoud en de tijdige verwisseling hebben hiertoe ongetwijfeld bijgedragen,’ aldus Spoor- en Tramwegen. De volgende decennia groeide het aantal borden verder, aangevuld met neonreclames en reclame op treinen. Bij het 25-jarig jubileum kon Spoorwegreclame terugblikken op anderhalf miljoen affiches. In 1982 verhuisde het bedrijf naar Bunnik en veranderde kort daarna van naam: Alrecon (Algemene Reclame Onderneming). In 2000 heeft de NS de dochteronderneming verkocht. Sindsdien zijn er zoveel overnames, fusies en naamswijzigingen geweest dat het niet meer valt bij te houden.

Reclame-affiches op Utrecht CS, ca. 1960 (Spoorwegmuseum)

20 Stad / Leven

NR. 39 | AUGUSTUS 2017 Kijk voor het laatste Utrechtse nieuws op DUIC.nl

DE WERKPLEK VAN ASIELVRIJWILLIGSTER LINDSEY REID

Fenna Riethof Robert Oosterbroek

‘Uiteindelijk is er voor elk dier wel een baasje’ Elk jaar worden er in Dierenasiel Utrecht zo’n duizend katten en driehonderd honden geadopteerd. Af en toe is het stiekem jammer dat ze weg moeten – voor asielmedewerker én dier. DUIC neemt een kijkje op de werkplek van vrijwilligster Lindsey Reid.

oe heeft dikke wangen. Dat komt door het eelt dat zich vormt bij niet of laat gecastreerde katers, zegt Lindsey Reid. Ze aait de wangen liefdevol. Het enorme zwarte dier hangt in haar armen. “Joe is mijn favoriet. Hij is chill en charmant, zoals veel gepensioneerde katers van de straat. Ik heb hem vernoemd naar Joe DiMaggio, de honkbalspeler met wie Marilyn Monroe getrouwd was.” Een Marilyn is er nog niet, dus tot die tijd heeft hij het met Lindsey te doen. Lindsey is een van de ruim veertig vrijwilligers die in het dierenasiel aan de Koningsweg werkt. Dat doet ze al ruim tien jaar. Tegenwoordig probeert ze er één keer per week te zijn. Vaak op een zaterdag, de drukste dag. Als er mensen binnenkomen die een kat zoeken, gaat ze met hen om tafel voor een intakegesprek. Dan zet ze alles op een rij: wat voor kat hebben ze in gedachten (een jonkie of een oudje?), hoe ziet de thuissituatie eruit (zijn er kinderen of andere huisdieren?), waar wonen ze (is er een buitenruimte)? Vervolgens leidt ze de gasten langs de kattenverblijven. Een dier mag alleen mee naar huis als het hele gezin is langsgeweest. “Stel”, zegt Lindsey, “dat een kat goed klikt met de vrouw des huizes, maar niet met haar kleine kinderen. Dan moeten we dat op tijd weten.” In de entree van het gebouw trekken de kittens direct de aandacht in hun gla-

zen verblijf. Vandaag zitten er twee die gisteren vanuit een nestje hierheen zijn gebracht. “Spelen mag, maar laat ze je niet bijten”, zegt Lindsey. “Nu is dat nog schattig, maar als ze groot zijn niet meer. Daarom moeten ze het nu al afleren.” In de ruimte staan een paar kattenbakken en de speeltjes zijn niet op twee handen te tellen. Vanmiddag worden de beestjes al door iemand opgehaald, zegt Lindsey. “Kittens zijn hier nooit lang. Die vinden mensen natuurlijk het leukst.” Ze ver-

‘Ah, volgens Pims baasje ‘slaat hij alle buurkatten helemaal in elkaar’. Een terrorist’ telt dat niet iedereen geschikt is om zo’n kleintje mee naar huis te nemen. “Veel mensen beseffen niet hoeveel werk een kitten is; ze moeten drie keer per dag gevoerd worden en hebben veel aandacht nodig, anders klimmen ze in de gordijnen. Daarom hebben ze een baasje nodig dat vaak thuis is. Als we inschatten dat iemand ze niet genoeg aandacht of ruimte kan geven, of de juiste verzorging, dan zeggen we dat eerlijk. Is iemand veel van

Adoptiekosten • Het adopteren van een kat kost 95 euro, een kitten is 135 euro. Je krijgt een ingeënt, ontwormd en gesteriliseerd dier. Dat is een stuk goedkoper dan een kat van Marktplaats met alle behandelingen er los bij. • Een hond adopteren kost 130 euro.

Lindsey bekijkt in een multomap de details over een kat huis? Dan is een volwassen kat die veel slaapt meer wat diegene. We zoeken altijd naar de juiste match.” Zwervers en vondelingen Elke kat en hond heeft een ander karakter. Dat blijkt wel op de afdeling waar Joe zit. Volwassen poezen en katers zijn hier in groepjes van ongeveer twaalf verdeeld over verschillende units. Die bestaan uit een afgesloten keukentje, een soort woonkamer en een buitenkennel. Alle dieren worden bij aankomst in het asiel eerst twee weken in quarantaine gehouden en ontwormd, ingeënt en gesteriliseerd. Een deel van hen is om de één of andere reden afgestaan door hun baasje. Zoals de dikke Yousouf, zijn obsessie voor eten werd zijn baasje te veel. En de dove Pim. Lindsey tikt zacht op zijn koppie; de witte kater ligt te slapen. Suffig kijkt hij op – dan is hij direct in voor een aaipartij. “Pim is een lieverd voor mensen”, zegt Lindsey. Ze pakt er een dikke multomap bij. “Op formulieren vullen we alles in wat we van een dier weten. Even kijken. Ah, volgens Pims baasje ‘slaat hij alle buurkatten helemaal in elkaar’. Een terrorist. Dat krijg je tussen al die katten in de stad; de kleine achtertuinen zijn hun territoria en die moeten verdedigd worden.” Pim vlijt zich langs een gitzwarte kamergenoot – samen zijn ze net een yin-yang symbool. “Bezoekers vragen altijd waarom vechtkatten in deze kleine ruimte zo vredig met elkaar omgaan. Simpel: dit is neutraal gebied, niemand is de baas.” De zwarte kat blijkt Johnny te heten. “Maar dan plat uitgesproken: ‘Sjonnie’. Een echte Utrechtse kattennaam”, zegt Lindsey. Begin juni werd Lindseys grote vriend Joe gevangen en hier afgezet – een vondeling dus. Vaak brengt het Huisdierenmeldpunt Utrecht rondzwervende katten binnen; mensen zien er eentje en bellen het meldpunt. Of ze brengen het dier zelf langs. Als het vermiste huisdieren zijn, kunnen ze binnen twee weken door hun baasjes worden opgehaald. Meestal gebeurt dat niet. Waarschijnlijk is een klein gedeelte gedumpt, vertelt Lindsey: buitengezet en nooit meer binnengelaten. Maar liefst 80 tot 90 procent van de vondelingen komt van de straat. Straatkatten? In Utrecht?

“Je ziet ze inderdaad nooit, dat komt doordat ze alleen ‘s nachts de straat op gaan. Utrecht heeft een paar kolonies, zo noemen we groepen zwerfkatten. De meeste zitten langs de spoorwegen. Grote stoere katers.” Er gaat een liefdevolle blik naar Joe. Ook Lindsey krijgt blikken, vanuit een kooienflat tegen de muur. De bange, zwarte ogen behoren tot minst goed gesocialiseerde logés van het asiel. Een poes drukt zich tegen de achterwand en blaast als Lindsey het deurtje openmaakt. De vrijwilligster steekt haar arm uit – waar de rode krassen nog op staan – en laat het dier aan haar vingertop ruiken. “Dit doen we elke dag een paar keer, zodat ze mensen gaat vertrouwen. Deze zit er nu tweeënhalve maand. Ik zal je vertellen: we hebben ze nog veel schuwer.” Een paar ruimtes verderop zit een nestje kittens in quarantaine. De pluizenbolletjes deinzen achteruit als je een vinger door de tralies steekt. “Als je katten de eerste acht weken van hun leven niet socialiseert, blijven ze waakzaam en moeilijk. Deze zijn nog maar vier weken, dus met hen komt het goed.” Daar voegt ze aan toe: “Ook met de oudere dieren, hoor; uiteindelijk is er voor iedereen wel een baasje.” Blaffers en keffers Het asiel is een stichting en krijgt geen subsidie. Vrijwilligers houden de boel draaiende. Iedereen doet in elk geval één ding als ze een dag of dagdeel komen werken: schoonmaken. De units moeten hygiënisch blijven. Drollen scheppen dus, en bakjes en doekjes vervangen. Daarnaast mag iedereen doen wat hij of zij leuk vindt of goed in is. Er zijn mensen die met de kittens spelen, of eindeloos geduld opbrengen om de schuwe volwassen dieren vooruit te helpen. Een vrouw traint wekelijks honden op de parkeerplaats van het asiel. Want ja, ook die zitten hier. Kasper, een van de vijf vaste medewerkers, is ‘de Lindsey’ van de blaffers en keffers. “Maak kennis met Noortje.” In zijn kielzog, aan een riem, volgt een flinke hond. Een Anatolische herder, een ras uit Turkije. “Ze is gebruikt om te fokken en anderhalf jaar geleden in het Gagelbos

Stad / Leven 21

AUGUSTUS 2017 | NR. 39 Kijk voor het laatste Utrechtse nieuws op DUIC.nl

GEHEIME PLEKJES

Tips van Lindsey • “Laat je dier steriliseren of castreren, dat voorkomt niet alleen voortplanting maar ook dierenleed.” • “Als je een populatie zwerfkatten ziet, of een zwerfkat alleen, neem dan contact op met Huisdierenmeldpunt Utrecht.” • “Is je huisdier agressief of bang? Dat zijn gedragsproblemen die verholpen kunnen worden. Laat je informeren hoe je dat kunt doen, voordat je afstand doet van het dier.”

Penswijven in de Annastraat

Bijna anoniem, tussen de Ganzenmarkt met zijn terrassen, het stadhuis, het sjieke Oudkerkhof, de levendige Domstraat en de minzame Minrebroederstraat, ligt de Annastraat verborgen.

O ‘Steek voor de zekerheid nooit je hand door de tralies’, waarschuwt Lindsey gedumpt. Vastgebonden aan een boom. Ze was broodmager. Nog niemand heeft haar geadopteerd, terwijl ze zo’n lieverd is.” Misschien heeft het te maken met haar omvang; Noortje heeft de bouw van een kalf. Wel heeft ze een klein hartje; als Kasper haar loslaat in een van de hondenveldjes, vlucht ze het natte gras af – daar houdt ze niet van, zegt hij. Ze zoekt haar toevlucht in de hondenspeeltuin. Wat Noortje niet weet, is dat een groot deel van Nederland haar al gezien heeft. Ze verscheen namelijk in een SBS-programma en op RTL5 in de zoektocht naar een nieuw thuis. Dat heeft zich helaas nog niet aangediend.

Aandacht krijgt Noortje hier in elk geval in overvloed. Net als de andere dieren. In de trimsalon wordt de eenogige maltezer Bobby getrimd door Emma Uffing. Hij trilt van enthousiasme; tot drie maanden geleden woonde hij in het asiel, totdat een jong stel hem adopteerde. Hij herkent Emma, Kasper en een paar andere medewerkers. Kasper: “De dieren hechten zich aan ons, maar andersom ook. Gelukkig krijgen we van de baasjes vaak vanzelf een update, via mail of social media.” Eén vooroordeel over asielen wil Lindsey uit de wereld helpen. “Het asiel is géén verdrietige plek.” Dat is ook wel te zien aan Bobby, zijn bijgeknipte staart maakt overuren.

‘Nog niemand heeft haar geadopteerd, terwijl ze zo’n lieverd is’

De dove Pim sloeg alle buurtkatten in elkaar, maar is dol op mensen

ndanks het feit dat de straat veertien monumenten rijk is, doet hij saai aan. Misschien wel omdat hij vrij smal is en de achterkant van de Sint Willibrordkerk prominent aanwezig. Midden in de straat bevindt zich een vrij grote open plek. Deze herinnert aan de late Middeleeuwen, toen daar het Vleeshuis was gevestigd. Uiteraard met de bijbehorende slagers. Slagers waren over het algemeen heel zuinig op hun mes. Dagelijks werd het geslepen en ’s avonds namen ze het mee naar huis. Voor het naar huis gaan gingen ze ook nog wel eens naar de kroeg. Bij de eerste de beste ruzie kwam het mes tevoorschijn, met alle gevolgen van dien. Dit was een bekend gegeven; in de plaats Oss, waar zich veel slachterijen bevonden, kregen de bewoners al gauw de scheldnaam ‘messentrekkers’. De naam evolueerde in de loop van de jaren van scheldnaam naar een soort geuzennaam voor de Ossenaar. En om de naam helemaal een positieve wending te geven, heeft men recent de naam aan een biersoort gegeven. In 1425 liep het mis in Utrecht. Er brak een opstand uit, waarbij de emoties hoog opliepen. De toenmalige burgemeester Beernt Proys probeerde de boel een beetje te bedaren, maar werd doodgestoken door een slager uit de Vleeshal. Het gemeentebestuur besloot daarop de Vleeshal te splitsen. In de Voorstraat kwam ‘het Grote Vleeshuis’ en vlakbij de Catharijnekerk in de Lange Nieuwstraat ‘de Kleine Vleeshal’. Het oude vleeshuis werd omgebouwd tot een gevangenis. Wanneer die buiten gebruik is gesteld en afgebroken, is niet precies bekend. Maar er bevindt zich nog steeds de open plek in het midden van de straat en de bekende architect Alfred Tepe had er in 1875 de ruimte om er zijn Sint Willibrordkerk te bouwen. Pas halverwege de negentiende eeuw ging de gemeente de straten officieel namen geven. Al sinds 1836 wordt de naam ‘Annastraat’ gebruikt, maar de naamsafleiding is onbekend. De straat zelf bestond mogelijk al rond 1300. Door de aanwezigheid van het slachthuis waren in deze straat vrouwen die ‘penswijven’ werden genoemd, omdat zij de ingewanden verwerkten. De straat werd dan ook wel de ‘Vuilsteeg’ genoemd. Een vernoeming naar ofwel herberg ‘De Vuyl’ (de uil), ofwel de stank en het afval. In 1359 kwam er een verbod op de penswijven maar de bijnaam voor de straat werd nog tot in de negentiende eeuw gebruikt. Misschien heette één van de penswijven wel Anna.

www.gildeutrecht.nl

22 Stad / Leven

NR. 39 | AUGUSTUS 2017 Kijk voor het laatste Utrechtse nieuws op DUIC.nl

ONDER DE MENSEN – MAKHAN BASDEW BIJ BUURTCENTRUM OASE

Jesse Holweg

‘Ik vind het gezellig om te babbelen, maar voel me vaak alleen’ In Buurtcentrum Oase is het een drukte van belang. Veel ouderen uit de buurt zijn bij elkaar gekomen voor een conferentie over eenzaamheid onder ouderen. Ouderen vertellen tijdens een wekelijkse middag aan professionals uit de stad wat eenzaamheid voor hen, in hun cultuur, betekent. En wat er nodig is om die te doorbreken. Ook Makhan Basdew (74) is van de partij.

lke donderdag is Makhan Basdew bij het centrum en verzorgt hij de karaoke. Maar voor hem persoonlijk is de middag over eenzaamheid ook een belangrijk moment. “Anders zit ik elke dag naar de muur te kijken.” De 74-jarige heeft zijn mooiste pak uit de kast getrokken en zit al even te wachten. Zachtjes zegt hij hopelijk niet te veel in de war te raken tijdens het interview. “Dat gebeurt de laatste tijd wel eens”, zegt hij met een verlegen glimlach. Hij voelt zich echter al gauw op zijn gemak en vertelt uitgebreid over zijn leven. “Ik vind het zó gezellig om te babbelen”. En dat laat hij merken. Basdew is een Hindoestaanse Surinamer die graag vertelt hoe hij in Nederland terecht is gekomen. “In Suriname hield ik erg van worstelen en karate. Ik ben er een school begonnen waar ik jongeren lesgaf. Uiteindelijk kwam ik bij een pater terecht na een zoektocht naar nieuwe ruimte. De school werd groter en groter en op een gegeven moment kwamen er wel vierhonderd jongens en meisjes voor karateles.” Na de onafhankelijkheid van Suriname in 1975 vertrokken veel van die kinde-

ren naar Nederland en kreeg Basdew steeds minder werk. Diversiteit Na een conflict met zijn ex vertrok ook Basdew met zijn zoon naar Nederland en kwam hij in Utrecht terecht. Hij straalt als hij vertelt over die periode. “Tien jaar lang bleef mijn zoon bij mij. Het was heel gezellig met z’n tweeën, maar toen hij volwassen werd ging hij natuurlijk weg. Dat was jammer, maar begrijpelijk. Ik moest op zoek naar nieuwe gezelligheid.” Hij houdt zich veel bezig met muziek en speelt onder andere viool, harmonica, dwarsfluit en de mandoline. Dat was thuis. Maar muziek maken bleek hij ook te kunnen doen in buurtcentrum Oase, dus dat doet hij nu ook vaak. “Dan ben ik niet elke dag alleen thuis.” Vooral de diversiteit onder de bezoekers vindt Basdew leuk om te zien. “Alles loopt hier door elkaar. Iedereen is vriendelijk tegen elkaar en gastvrij.” Hij werd gevraagd om Hindi-les te geven aan een groep vrouwen en deed dat met plezier. Hij begon zelfs met karaoke. “Dat is geweldig. Om de beurt zingen de ouderen hier vooral filmliederen of romantische liederen.

Onder de Mensen is een serie verhalen van DUIC waarin we zoeken naar voorbeelden van hulp, ondersteuning en initiatieven in Utrecht. Bij wie kun je terecht voor een steuntje in de rug om je leven weer op de rit krijgen? Hoe ondersteunen en helpen mensen elkaar om een stapje verder te komen? Wie zijn de enthousiaste initiatiefnemers die opstaan voor hun buurt? Deze keer in deel 20: Makhan Basdew bij buurtcentrum Oase.

‘Toen mijn zoon volwassen werd, ging hij natuurlijk weg’ De mensen worden steeds opener en aardiger. We komen op een rustige manier bij elkaar, omdat iedereen het graag gezellig wil hebben. Bij Oase laten we zien dat als iedereen in Nederland elkaar wat beter zou leren kennen, we veel beter zouden kunnen samenleven.” Basdew is een gezelschapsmens. Misschien is vandaar zijn meest gebruikte woord ‘gezellig’, steevast vergezeld door een grote glimlach.

“Sinds de jaren negentig ben ik alleen. Ik heb drie kinderen, maar die wonen ver weg. In de Oase kan ik met anderen praten en verschillende mensen ontmoeten. Ik hou ervan tegen mensen te praten, maar mis soms iemand in mijn leven om mee te babbelen en knuffelen.” Of Basdew wel eens heeft gedacht aan een terugkeer naar Suriname? “Ja, maar ik ben te oud. Wat moet ik nu daar? Zeker op mijn leef-

tijd is het moeilijk om nog contact te krijgen. Dan ben ik helemaal alleen. Wat ik wel echt mis zijn de feestdagen in Suriname. Dan was het dagenlang feest met muziek en lekker eten”, zegt Basdew terwijl hij wegdroomt. Dan serieus: “Het is moeilijk voor ons hier hoor! Het is zo koud in Nederland.” De glimlach verschijnt weer. “Maar vandaag is het lekker weer en heel gezellig!”

Zet jij je in voor je buurt, wijk of de stad? Gebruik het Initiatievenfonds! Vraag geld aan om je plan uit te voeren. Bekijk utrecht.nl/initiatievenfonds

VAN VIES VELDJE NAAR FLEURIGE BUURTHUISKAMER Floris van Bodegraven

De Otterstraat bloeit op Heeft u een idee voor uw buurt, wijk of de stad? En zijn meer mensen enthousiast? Denk dan eens aan het Initiatievenfonds van de gemeente. Honderden initiatieven zijn al ondersteund met een bijdrage. In deze uitgave aandacht voor een mooi initiatief in de Otterstraat. Over singles, katten en geveltuintjes: buren fleuren samen straat op.

e Otterstraat is een typische straat uit Pijlsweerd: smal, met hoge klassieke arbeiderswoningen uit het begin van de twintigste eeuw, verborgen tussen de Amsterdamsestraatweg en de Weerdsingel Westzijde. Het straatbeeld wordt gedomineerd door veel geparkeerde auto’s en amper groen. Bij één rijtje huizen is dat anders. Aan een uiteinde van de Otterstraat is de stoep opgesierd met een bloembak, de voortuintjes met kleurige bloemen en er zijn meer fietsenrekken. Met dank aan buurtbewoners Moniek, Zoë, Anouk, Gerard en Annefleur, die een jaar geleden een aanvraag deden bij het Initiatievenfonds voor geveltuintjes. Een poes kauwt tevreden op één van de planten. “Dat is toch niet de bedoeling, Gerard”, merkt Annefleur op, terwijl Gerard wat onkruid bij de gevel van zijn huis weghaalt. Deze vijf bewoners van de Otterstraat kennen elkaar goed. Ze letten op elkaars poezelige huisgenoten tijdens vakanties en organiseren een paar keer per jaar een buurt-etentje.

Vaker een praatje De vergroening van het straatje begon bij ‘veteraan’ Zoë. Ze woont al sinds haar studententijd, inmiddels achttien jaar geleden, in de straat en raakte gaandeweg nauwer betrokken bij de buurt. Het begon ermee dat ze de grond bij het boompje voor haar huis volplantte met bloemen, maar die werden steeds meegenomen. Ze besloot contact op te nemen met de gemeente om te bekijken of daar wat aan te doen was. Een ambtenaar van de gemeente kwam op bezoek en raadde aan een plan te maken om de straat een groenere uitstraling te geven. Tijdens een van de buurt-etentjes stelde Zoë met de rest de groenwensen op, waarna de vijf langs de deuren gingen om de benodigde handtekeningen binnen te halen. De reacties uit de buurt waren enthousiast en buurtbewoners kwamen meteen met nog meer wensen: vuilnisbakken, meer fietsenrekken en tegeltjes. In april legde de gemeente een zestal geveltuinen aan: per ongeluk één meer dan gepland. In juni stond alles in volle bloei. “Door

Otterstraatbewoners Moniek, Zoë, Anouk, Gerard en Annefleur uit de Otterstraat. “Wij zijn blij met de geveltuintjes in onze straat. Met het initiatievenfonds hebben we de kans gekregen er iets moois van te maken”. de tuintjes is de straat opgefleurd en wat gezelliger geworden”, vindt Annefleur. Bovendien straalt het straatje meer betrokkenheid van de buren uit. “Het voelt rustiger.” Ze worden vaker door buurtbewoners aangesproken voor een praatje als ze in de tuin bezig zijn. De tuintjes zorgen er ook voor dat het wat opgeruimder oogt op straat, vinden Anouk en Zoë, al gebeurt dat niet helemaal op de manier zoals de bedoeling was. “Mensen gooien minder afval op straat, maar gooien het in plaats daarvan in onze geveltuintjes”, zegt Anouk. “Wij ruimen dat nu zelf op.”Desondanks oogt dit kleine stukje Otterstraat al wat zomerser. Zoë hoopt dat andere straatbewoners ook geveltuintjes gaan aanleggen, zodat de hele straat opfleurt. “In mijn ideale buurt worden mensen een beetje uit de anonimiteit gehaald.” Dit artikel komt tot stand in samenwerking met de gemeente.

Initiatievenfonds ondersteunt plannen voor buurt, wijk of stad Het Initiatievenfonds is een gemeentelijke fonds voor grote en kleine initiatieven in Utrecht. Samen koken met buurtbewoners, het groenperk in de straat opknappen of een hardloopwedstrijd organiseren in de wijk. Dit zijn voorbeelden van hoe mensen zich inzetten voor en met elkaar, in de buurt, wijk of stad. De gemeente Utrecht waardeert dit soort initiatieven met een bijdrage uit het Initiatievenfonds. Kijk op utrecht.nl/initiatievenfonds voor de voorwaarden en het aanvraagformulier. Meer weten? Neem dan contact op met een sociaal makelaar in jouw wijk of een medewerker van het wijkbureau (telefoon: 14030).

Stad / Leven 23

AUGUSTUS 2017 | NR. 39 Kijk voor het laatste Utrechtse nieuws op DUIC.nl

REBKE KLOKKE, HET BAASJE VAN MOOF

Yontie Helders

Steeds weer terug naar Afrika Elke dag komen mijn briard Crosby en ik tijdens onze rondjes door het Zocherpark dezelfde mensen tegen met hun hond. Je kent de verhalen over de hond, maar wie zijn toch de ‘baasjes van’? In deze rubriek hun verhaal.

n haar piepkleine huisje met twee voordeuren (één aan de Lange Rozendaal, de andere aan de Kockstraat), begroeten Rebke en haar schapendoes Moof mij hartelijk. ”Het is nu een bee tje donker binnen, dat komt door de oranje zeilen die worden opgehangen boven mijn raam in de Kockstraat. Dat gebeurt in verband met het buurtfeest hier. Het driedaagse feest is een jarenlange buurttraditie en als nieuwe bewoner doe ik natuurlijk mee. Ik woonde hier nog maar net toen twee leden van buurtvereniging Margriet bij me op de koffie kwamen en vertelden over de boxen die aan mijn muur bevestigd zouden worden, de zeilen en het Dixie-toilet naast mijn huisje. Dat is namelijk altijd zo. Ach, ik kan misschien nog wat mooie sfeerfoto’s maken.” Rebke Klokke is een blonde, opgewekte vrouw, geboren in Utrecht. Toen ze amper twee maanden oud was, vertrok het gezin naar Congo. Rebke’s vader had dienst geweigerd en zijn argument dat Nederland uit de NAVO moest, werd niet geaccepteerd. Hij kon kiezen: S5 of drie jaar Nederlands grondgebied verlaten. Hij koos voor het laatste en vertrok met zijn vrouw en twee jonge kinderen naar Kisangani in Congo, waar hij als biochemicus een baan had gevonden. Ze laat een fotootje zien van een peuter in een wit katoenen jurkje. “Als ik

naar die foto kijk voel ik weer hoe gelukkig ik daar was: de zon, de sfeer, altijd buiten zijn.” Tijdens de vier jaar dat het gezin in Congo woonde, maakten ze een reis van

Toen ik verhuisde naar de Lange Rozendaal leek hij in dit kleine huis wel een olifant

drie maanden in een Renault 4 van Kisangani naar Pretoria in Zuid-Afrika. Daar woonden de grootouders van Rebke in het door apartheid verscheurde land. Deze reis maakte een diepe indruk op het klei-

Robert Oosterbroek

Ik kon mijn geluk niet op toen ik terug was. Wie eenmaal Afrika heeft geroken, vergeet die geur nooit meer

ne meisje en tot op heden is het haar diep gekoesterde wens de reis nog een keer te maken, aan de hand van de kleine zwart-wit foto’s die haar vader onderweg maakte. Heen en weer Het gezin Klokke keerde terug naar Nederland, naar wollen truien en lange broeken en de lagere school. Toen Rebke twaalf was, vertrok het gezin opnieuw naar Afrika. Nu naar Tanzania waar haar vader ging werken in het ziekenhuis van Moshi. Terug naar het gevoel van geluk uit haar jongste jaren. Nadat Rebke en haar zusje de middelbare school in Tanzania hadden afgemaakt, gingen ze samen voor hun vervolgopleidingen terug naar Nederland. Maar de contacten in Afrika bleven. Rebke schreef talloze brieven aan haar Afrikaanse vriendinnen. Ze deed Nederlands en Geschiedenis aan de lerarenopleiding van de SOL in Utrecht, haalde haar onderwijsbevoegdheid Geschiedenis en vond een baan aan een school in Voorburg. Het werd geen succes; na een half jaar werd de jonge docente weggepest door de leerlingen die maar een paar jaar jonger waren dan zijzelf. Het onderwijs bleek niet haar roeping en ze besloot de Academie voor Fotografie in Amsterdam te volgen. Ze ontmoette haar toenmalige man en wederom was Afrika de bestemming, ditmaal Zimbabwe.

“Ik kon mijn geluk niet op toen ik terug was. Wie eenmaal Afrika heeft geroken, vergeet die geur nooit meer, net zomin als de mensen, de natuur en het klimaat.” Na twee jaar begon de strijd van de War Veterans – intimidatie en geweld en voedseltekorten namen met de dag toe en ze besloten terug te gaan naar Utrecht. Maar, natuurlijk niet voor lang. Afrika bleef trekken en ditmaal kozen ze voor Kampala in Uganda. Daar kon Rebke naar hartelust haar beroep van fotografe uitoefenen. In eigen beheer bracht ze een boek uit. The Colors of Kampala verscheen in een oplage van drieduizend exemplaren en was buiten verwachting binnen een half jaar uitverkocht. Hond of olifant Inmiddels had Rebke drie kinderen gekregen en ze wilde dat die hun middelbare schooltijd in Nederland zouden doorbrengen. ”Lekker op de fiets naar school.” Ze gingen terug naar Utrecht, de kinderen gingen naar de Werkplaats in Bilthoven. Rebke’s jongste dochter heeft dit jaar eindexamen gedaan en vertrekt binnenkort naar Maastricht. De kinderen zouden allemaal de deur uitgaan, dus besloot Rebke kleiner te gaan wonen. Een huis op het erf van Molen de Ster in Lombok, waar ze samen met twee andere mensen erfbeheerder van was, verruilde ze voor het huisje aan de Lange Rozendaal. “Na tweeëntwintig jaar moederschap heb ik, nu de kinderen op eigen benen staan, de mogelijkheid om weg te gaan en de reis van Congo naar Pretoria opnieuw te maken. Ik wil de plaatsen fotograferen die mijn vader ruim veertig jaar geleden heeft gefotografeerd. Wie weet maak ik daar dan weer een boek van. Afrika wil ik weer betrekken in mijn leven, want je raakt het nooit meer kwijt. En Moof gaat natuurlijk mee! Ik laat nooit meer een hond achter. Dat heb ik één keer gedaan; een hond die ik had in Uganda heb ik aan de eigenaren van een lodge gegeven – toen ik een jaar later terugkwam herkende het dier mij nog steeds en was het niet bij me weg te slaan.” De tranen schieten in haar ogen als ze daaraan terugdenkt. “We hebben altijd honden gehad”, zegt ze. “In Uganda hadden we twee labradors en in Zimbabwe een herder en een labrador. Moof is een drie jaar oude schapendoes die ik kocht van een fokker in Nijmegen. Ik wilde nu per se een schapendoes, het is een ‘jeugdding’. Toen ik verhuisde naar de Lange Rozendaal leek hij in dit kleine huis wel een olifant. Moof is een echte hoeder en altijd bij ons in de buurt. Als ik terugkom van boodschappen doen, begroet hij me alsof ik jaren ben weggeweest. Laatst kwam ik terug uit Tanzania waar ik was om de verjaardag van een vriendin te vieren. In de aankomsthal van Schiphol werd ik ook afgehaald door Moof. Ze werd helemaal gek, draaide pirouettes en sprong een meter in de lucht toen ze mij weer zag. De mensen om ons heen wisten niet wat ze zagen. Tja, dan is het jammer dat het programma Hello Goodbye geen opnames aan het maken is”, zegt Rebke lachend.

OPERA, BALLET EN MOOIE FILMS ALLEMAAL BIJ KINEPOLIS JAARBEURS IN UTRECHT

Dat je bij Kinepolis Jaarbeurs in Utrecht terecht kunt voor de beste films, dat hoeven we niemand te vertellen. Maar wat misschien níet iedereen weet, is dat de bioscoop ook bijzondere events organiseert. We lichten er graag twee uit die je dit jaar regelmatig kunt bezoeken:

ITE

olis.n

kinep

FIL

ROYAL OPERA HOUSE Van september 2017 t/m juni 2018 vertoont Kinepolis Jaarbeurs twaalf prachtige opera- en balletvoorstellingen van The Royal Opera House, live vanuit het theater in Londen. Een unieke kans om geliefde klassiekers zoals La Bohème, The Nutcracker en Swan Lake te beleven op groot scherm!

FILMTITEL kinepolis.nl

Meer informatie: kinepolis.nl

CINE+ Een heerlijke bioscoopmiddag voor filmliefhebbers van (bijna) 50 jaar en ouder; dat is Cine+. Kinepolis Jaarbeurs organiseert deze speciale vertoningen van hooggewaardeerde films op een aantal donderdagen en vrijdagen in het jaar. Een filmticket kost slechts € 7,- p.p., inclusief kopje koffie én wat lekkers.

tekst en fotografie Arjan den Boer vormgeving DDK, Nathan Roos

Speciale bijlage augustus 2017

De panden van het K.F. Hein Fonds Monumenten

Rustenburch, Rozenhof (midden) en Maliehuis in 1900. Foto: Het Utrechts Archief

De schoonheid van de stad moet bewaard worden Het K.F. Hein Fonds steunt sociale en culturele projecten in de regio Utrecht. In 1996 werden die activiteiten van de stichting uitgebreid met het K.F. Hein Fonds Monumenten. Dit fonds stelt zich ten doel monumenten en beeldbepalende panden in de regio Utrecht aan te kopen, te restaureren en te verhuren aan instellingen die werkzaam zijn op de aandachtsgebieden van het fonds.

Wie was K.F. Hein Karl Friedrich Hein werd geboren in 1867 in Duitsland. Hij verhuisde eind 19e eeuw naar Nederland en ging werken voor de Steenkolen Handels Vereniging (SHV). K.F. Hein verdiende goed bij de SHV. Hij is nooit getrouwd en heeft geen kinderen gekregen. In 1938 besloot hij daarom zijn vermogen onder te brengen in een stichting, bestuurd door onder anderen zijn vrienden John Wells van Beuningen en Nicolaas Janssen. De stichting had als doel familieleden van K.F. te helpen als zij in financiële nood zouden verkeren en geld te geven aan goede doelen. Het K.F. Hein Fonds ondersteunt dankzij deze nalatenschap nu al bijna 80 jaar ontelbare culturele, maatschappelijke en natuurprojecten in de provincie Utrecht. Daarnaast helpt het vele studenten met een studiebeurs en mensen die in nood verkeren met een gift.

riane de Ranitz, voorzitter van het K.F. Hein Fonds Monumenten, vertelt dat de monumenten in de stad in stand moeten worden gehouden. “We kopen en beheren de monumenten of beeldbepalende panden. In de stad Utrecht, maar theoretisch ook enigszins erbuiten. Die laten we restaureren en verhuren we vervolgens het liefst aan instellingen die vallen onder de noemer sociaal-maatschappelijk.” Als een mooi voorbeeld haalt De Ranitz de Paardenkathedraal (zie pagina 6) aan. “Dat was zelfs nog geen monument toen we het aankochten. Dat verhuren we nu aan het gezelschap Theater Utrecht. Of de Sterrenwacht die we verhuren aan het museum. Dat zijn toch prachtige monumenten die toegankelijk moeten

blijven voor de stad Utrecht?” “We willen heel graag de bewoners van Utrecht meer betrekken bij onze panden”, vervolgt De Ranitz. “En bij monumenten in het algemeen. Tot nu toe waren onze panden redelijk gesloten, maar om te laten zien dat het behoud van monumenten heel belangrijk is zijn alle panden nu voor het eerst ook geopend tijdens de Open Monumentendag.” De Ranitz vertelt enthousiast over de schoonheid van de stad. Volgens haar lag twintig jaar geleden het accent vooral op het behoeden van monumenten in Utrecht voor verval. Tegenwoordig gaat het meer om het in stand houden van monumenten en het huisvesten van sociaal-maatschappelijke of culturele organisaties. “Wij proberen een beetje de schoonheid te bewaren. Oor-

spronkelijk was het doel om alleen aan te kopen en in stand te houden, maar door de slechte staat van sommige panden gingen we ook meer restaureren.” De monumenten komen onder de aandacht van het fonds door het netwerk, de gemeente of monumentenorganisaties. “Soms komt een pand op onze weg. Het is niet zo dat we als een dolle proberen panden aan te kopen, maar als we kunnen helpen doen we het natuurlijk graag. Zelf vind ik denk het mooiste de Paardenkathedraal, omdat we daarmee ook nog eens een groot theatergezelschap hebben helpen behouden voor de stad.” Alle panden in beheer van het Fonds zijn open voor publiek tijdens de Open Monumentendag op zaterdag 9 september.

DE PANDEN VAN HET K.F. HEIN FONDS MONUMENTEN

ACHTER DE DOM 14

Arjan den Boer

Hackers en designers waar draaiorgels stonden ‘Waar eens post werd gesorteerd, worden nu miljoenen mails gescand op phishing, spam en malware.’ Dat zei burgemeester Van Zanen op 19 juli bij de opening van computerbeveiligingsbedrijf DutchSec in het pand Achter de Dom 14. Ooit was hier namelijk het Utrechtse postkantoor gevestigd, voordat het naar de Neude verhuisde. Later zat Museum Speelklok er, gevolgd door architectuurcentrum Aorta. In 2000 kwam het benedengedeelte in handen van het K.F. Hein Fonds Monumenten, dat het nu verhuurt aan twee maatschappelijk relevante bedrijven.

et deels middeleeuwse pand, waar ooit kanunniken woonden, is in de 18e eeuw vernieuwd. Het kreeg toen een kostbare hardstenen gevel in rococo-stijl, één van de drie in Utrecht. Sindsdien was het een woonhuis voor notabelen, zoals Jan Frederik van Beeck Calkoen (17721811), hoogleraar en rector magnificus van de universiteit. In 1867 werd de patriciërswoning verbouwd tot postkantoor. In het midden kwam een grote hal (‘wachtkamer’). In de geblokt marmeren vloer zijn tegen-

In de geblokt marmeren vloer zijn, na het verwijderen van de vloerbedekking, de uitgesleten paden zichtbaar van de wachtrijen voor de loketten

woordig, na het verwijderen van een laag vloerbedekking, de uitgesleten paden weer zichtbaar van de wachtrijen voor de loketten. Ook zijn er nog balkconsoles, gedecoreerd met een posthoorn, poststempel en het gevleugelde wiel van de spoorwegen (belangrijk voor het postvervoer). De gietijzeren zuilen in de zaal aan de straatkant dateren ook uit de postale periode. Die ruimte diende als kantoor, naast een aparte bestellerskamer, directeurskamer en pak-

Bas Eikelenboom en Remco Verhoef

ketpostruimte. Na een verbouwing in 1886 was er ook een kantoortje voor de Rijkspostspaarbank. Twee musea Met de groei van het briefverkeer en de komst van telefonie en giro verhuisden de posterijen naar de Neude. Het pand Achter de Dom werd in 1925 gekocht door de coöperatieve apothekersvereniging De Onderlinge Pharmaceutische Groothandel. Het voorhuis van buurpand nr. 12 werd er toen bij getrokken. In 1971 kwam het Nationaal Museum van Speelklok tot Pierement vanuit een vleugel van het Catharijneconvent naar Achter de Dom 12-14, terwijl het nieuwe Museum voor Hedendaagse Kunst zich op de bovenverdiepingen vestigde. Erg druk was het daar nooit, terwijl beneden de indrukwekkende draaiorgels en ingenieuze speeldozen drommen bezoekers trokken, zoals schoolreisjes en familie-uitjes. In 1984 vertrokken de draaiorgels in een feestelijke optocht naar de Buurkerk. Het Museum voor Hedendaagse Kunst nam toen het hele gebouw in gebruik, in combinatie met een lunchcafé. Bij bezuinigingen ging dit museum op in het Centraal Museum. In 1992 werden de bovenverdiepingen van Achter de Dom 14 verbouwd tot particuliere appartementen en de begane grond tot een bedrijfsruimte. Enkele jaren later vestigde zich daar het nieuwe Utrechtse architectuurcentrum Aorta. Omdat het centrum de huur moeilijk kon opbrengen, terwijl het wel erg ruim behuisd was, kocht het K.F. Hein Fonds Monumenten

de begane grond aan en verdeelde deze in tweeën. Maatschappelijk ondernemen In 2015 verhuisde Aorta naar het Stadhuis. In de ruimte met de gietijzeren zuilen is nu ontwerpbureau Kummer & Herrman gevestigd, dat werkt voor culturele opdrachtgevers als het Centraal Museum en uitgeverij Thames & Hudson. ‘We genieten er nog elke dag van’, vertelt senior-ontwerper Robin Sluijs. ‘We zaten eerst in een pijpenla aan de Nieuwegracht, maar hier kunnen we hele groepen ontvangen, zoals klanten of studenten.’ De achterste helft rond de voormalige lokettenhal wordt sinds kort gehuurd door DutchSec. Deze maatschappelijk verantwoorde onderneming werkt met mensen van hoog niveau die elders moeilijk plaatsbaar zijn, zoals autisten, hoogbegaafden en schooluitvallers. Ze worden goed begeleid, waar nodig ook bij privé-zaken. Oprichters Bas Eike-

lenboom en Remco Verhoef — zelf afkomstig van de digitale recherche en uit de hackerscene — kozen bewust een bijzonder pand. Niet alleen omdat veel medewerkers per OV reizen, en ze graag midden in een studentenstad zitten, maar ook om de uitstraling. ‘Wij zijn apart, anders dan andere security-bedrijven en dat willen we zichtbaar maken.’ Ze organiseren ook workshops in de hal en begeleiden andere start-ups. DutchSec doet veel met kunstmatige intelligentie en begon als ‘oefenproject’ de Dutch Artificial Art Gallery. Op Open Monumentendag (9 september) laten zij in de hal Utrechtse kunst zien die met algoritmes is gemaakt. •

Posthoorn op balkconsole Achter de Dom als postkantoor, 1905 Foto: Het Utrechts Archief

Links Nationaal Museum van Speelklok tot Pierement, 1981 Foto: Het Utrechts Archief Midden Ontwerpbureau Kummer & Herrman

DE PANDEN VAN HET K.F. HEIN FONDS MONUMENTEN

DOMPLEIN 9-10 EN MAARTENSHOF

Arjan den Boer

Domplein 8-10 in 1924. Foto: E.A. van Blitz en Zn / Het Utrechts Archief

Domplein 9-10 in 2017

Drommen toeristen naast stille oase Het K.F. Hein Fonds Monumenten begon op het Domplein met het aankopen van historische panden. Toen het in 1996 werd opgericht had men nog geen concreet gebouw in gedachten, maar al snel bleek het net geopende bezoekerscentrum RonDom op Domplein 9 ondersteuning te zoeken voor een herinrichting. K.F. Hein Fonds Monumenten besloot het gebouw toen samen met het naastgelegen Domplein 10 te kopen, en in 1998 kon het vernieuwde RonDom worden geopend. Kort daarna werden twee buurpanden gekocht in de toen nog vervallen Maartenshof.

n de Middeleeuwen stond het Domplein vol met kerken (Dom, Sint-Salvator en Heilig Kruiskapel) en bij elke kerk hoorde een immuniteit: een ommuurd terrein waar (invloed)rijke geestelijken woonden, kanunniken genoemd. De huizen op Domplein 9-12 vinden hun oorsprong in deze zogenaamde claustrale huizen. Sommige fundamenten en muurdelen dateren uit de 13e eeuw. Er zijn zelfs nog oudere muurresten aanwezig: uit de Romeinse tijd. De voorste gedeeltes van de huizen zijn nieuwer; zo kreeg het ondiepe pand Domplein 10 eind zeventiende eeuw z’n huidige vorm. Dat gebeurde waarschijnlijk na de verwoesting die de storm van 1674 op het Domplein had aangericht. Utrecht Informatie Centrum Domplein 9, de entree van wat nu VVV Utrecht Informatie Centrum heet, is nog maar een eeuw oud. Samen met Domplein 8 werd het in 1909 door architect J.J. Lambeek ontworpen als dubbel pakhuis met bovenwoningen en plat dak. In de twintigste eeuw was het pand onder meer in het bezit van letterzetterij W. Groot, die ook de bovenwoningen verhuurde. Nog steeds worden deze particulier bewoond. Het gebouw loopt links door achter Domplein 10. Na de aankoop door K.F. Hein werden beide panden binnendoor verbonden. In de

Maartenshof met kunstwerk Erica van Seeters zo ontstane ruime ‘winkel’ koopt men nu kaartjes voor de Domtoren, krijgt toeristische informatie of vindt er typisch Utrechtse souvenirs. Het kan er soms flink druk zijn, net als op de terrassen op het Domplein, terwijl letterlijk om de hoek een kleine stille oase ligt. De blinde zijmuur van Domplein 10 grenst aan de Maartenshof, waar de panden Domplein 11-15 staan. Dit goedverstopte pleintje was oorspronkelijk het voorerf van de claustrale huizen van de Domkanunniken, die er tot in de zeventiende eeuw woonden. Deze stenen huizen waren deels gebouwd op de plek van het keizerlijk paleis Lofen, dat bij een grote stadsbrand in 1253 verloren ging. De in 1512 voor het eerst genoemde steeg naar de Vismarkt, die er nog steeds is, diende om vanaf het kapittelterrein in de burgerlijke stad te komen.

Maartenshof De huizen in het hofje stonden er eind twintigste eeuw sterk vervallen bij. ‘Een rotte kies’, aldus H.J. Jurriens, toenmalig voorzitter van het K.F. Hein Fonds Monumenten. ‘Wij hebben in 1999 samen met de Utrechtse Maatschappij tot Stadsherstel de vijf panden annex atelierruimte verworven. De nummers 11 en 12 zijn eigendom van K.F. Hein, de overige drie van de Utrechtse

VVV Utrecht Informatie Centrum

Sommige fundamenten en muurdelen dateren uit de 13e eeuw. Er zijn zelfs nog oudere muurresten aanwezig: uit de Romeinse tijd.

Maatschappij tot Stadsherstel (UMS). Er zitten vooral particuliere huurders in. Op zich paste dit niet zo bij onze doelstelling, maar we vonden het belangrijk voor het Domplein. Als je nu het pleintje opwandelt, waar sinds 2002 ook nog een prachtig beeldhouwwerk staat, dan is het echt een mooie plek geworden.’ Het kunstwerk Een plek om te delen van Erica van Seeters is gemaakt in opdracht van het K.F. Hein

Fonds en vertelt het verhaal van Sint Maarten, Utrechts beschermheilige. De grillige vormen van zijn afgescheurde mantel — die hij met een bedelaar deelde — vormden het uitgangspunt. De drie elementen in drie soorten graniet zijn van boven glanzend gepolijst, zodat de Domtoren erin weerspiegelt. Dat is althans zichtbaar op de twee laagste, die ook als zitelement kunnen dienen. De hoge witte zuil wijst naar de hemel. •

DE PANDEN VAN HET K.F. HEIN FONDS MONUMENTEN

ERASMUSLAAN 5

Arjan den Boer Erasmuslaan 5-11 in 1931 Foto: W.F. de Wildt / Het Utrechts Archief

Groot enthousiasme voor Gerrit Rietveld Tegenover het befaamde Rietveld-Schröderhuis, oorspronkelijk niet gescheiden door de Waterlinieweg, staan twee andere huizenblokken van Gerrit Rietveld. Hij ontwierp ze begin jaren dertig toen hij de vormen en kleuren van De Stijl achter zich had gelaten. Het ene blok bestaat uit vier ruime woningen, het andere uit vijf appartementen. Het K.F. Hein Fonds Monumenten bezit één van de hoekwoningen. Het is het ‘jongste’ en meest moderne pand van het fonds. De nieuwe gebruiker is een architect die veel extra’s in het pand wil gaan organiseren.

ietveld raakte rond 1930 geïnteresseerd in functionalisme, prefab-elementen en volkswoningbouw, maar had nog geen opdrachten op dat gebied. Truus Schröder kocht daarom bouwgrond aan naast het Rietveld-Schröderhuis, zodat Rietveld daar kon experimenteren. De woningen werden opgetrokken uit baksteen, maar door de muren wit te pleisteren leken ze moderner. Onder de titel ‘Hypermoderne woningbouw in Utrecht’ schreef dagblad De Standaard in 1931: ‘Het witgepleisterde geheel geeft een zonnige, blijden, blanken indruk.’ De woningen kregen drie bouwlagen en een souterrain. Rond een kern van trappenhuis en ‘natte ruimtes’ hadden de L-vormige woonkamers op de begane grond flexibele vouwwanden. De keukens werden voorzien van slimmigheden als een boodschappenraampje, een vuilnisluikje en een dienluik naar de woonkamer.

Interieur Erasmuslaan 5, ca. 1935. Foto: Rietveld Schröderarchief, Centraal Museum

Ronald Willemsen bij de entree en onder het ‘glazen plafond’

Onder de titel ‘Hypermoderne woningbouw in Utrecht’ schreef dagblad De Standaard in 1931: ‘Het witgepleisterde geheel geeft een zonnige, blijden, blanken indruk.’

‘Moderne bouwtrant’ Rietveld en Schröder richtten een moderne modelwoning in op Erasmuslaan 9 (later gereconstrueerd door het Centraal Museum) met stalen buismeubelen en pastelkleurige wanden. De Standaard schreef echter: ‘Toch valt niet te ontkennen dat deze bouw zich ook leent voor een minder modern interieur, waarvan wij bij ons bezoek aan dit huizencomplex de aangename ervaring opdeden, en eveneens een frappant geheel verkregen werd, dat zich heel goed aanpast aan dezen modernen bouwtrant.’ Een foto van het toenmalige interieur van Erasmuslaan 5 laat zien dat dit klopte. Zeventig jaar later verwierf het K.F. Hein Fonds Monumenten Erasmuslaan 5 om het Centraal Museum te helpen daar het bezoekerscentrum te vestigen voor het inmiddels drukbezochte Rietveld-Schröderhuis. Toen dit enkele jaren geleden om praktische redenen verhuisde naar de Prins Hendriklaan volgde huiswerkinstituut HIP, dat deze zomer echter is vertrokken.

Enthousiaste plannen De nieuwe huurder wordt Ronald Willemsen van architectenbureau Asnova. Hij heeft een bijzondere relatie met Rietveld en diens woningen aan de Erasmuslaan. Willemsen woont sinds enkele jaren op de eerste verdieping van Erasmuslaan 9, het pand dat deels een museumwoning is. Ook verzamelt hij zelf Rietveldmeubelen. Hij heeft het hoekpand op nummer 5 al jaren op het oog om er zijn architectenbureau te vestigen. ‘Het is een droom die uitkomt,’ vertelt hij met veel enthousiasme. ‘Dit hoort echt bij mij. Ik wil 20% van mijn tijd maatschappelijk bezig zijn en zal het pand daarom zo veel mogelijk openstellen, het gat vullen dat andere instellingen laten vallen’. Hij doelt daarmee bijvoorbeeld op het Centraal Museum dat de modelwoning, wellicht uit tijd- en geldgebrek, maar zelden openstelt. Behalve zijn eigen bureau en collega’s wil Willemsen een architectuurbibliotheek en een Rietveld-stijlkamer onderbrengen op Erasmuslaan 5. Ook heeft hij plannen om regelmatig kunstexposities, rondleidingen en huisconcerten te organiseren. De bovenverdieping wil Willemsen bovendien verhuren aan ‘artists in residence’. De muren krijgen weer hun oorspronkelijk kleuren en her en der komen Rietveldmeubels te staan. Op de hoek van de begane grond, goed zichtbaar van buitenaf, komt een glazen vergadertafel onder het ‘glazen plafond’, een soort grote lichtbak die Rietveld ontwierp op speciaal verzoek van de eerste eigenaar in 1932. ‘Wellicht naar voorbeeld van collega-architect Sybold van Ravesteyn in diens eigen woonhuis hier vlakbij aan de Prins Hendriklaan,’ denkt Willemsen. In september, onder andere op Open Monumentendag, wordt het hele pand een tijdelijke expositieruimte. Onder de titel essentie toont de Stichting Vierplus dan geometrisch-abstract werk van vooral Utrechtse hedendaagse kunstenaars. •

DE PANDEN VAN HET K.F. HEIN FONDS MONUMENTEN

ROZENHOF (MALIESINGEL 28)

Arjan den Boer Rustenburch, Rozenhof (midden) en Maliehuis in 1900 Foto: Het Utrechts Archief

Ingang Rozenhof met portret K.F. Hein

Statig woonhuis als cultureel zenuwcentrum De Rozenhof aan de Maliesingel 28 is niet alleen het kantoor van het K.F. Hein Fonds, maar ook een verzamelplaats van Utrechtse kunst en sinds kort een onderkomen voor maatschappelijke organisaties. Bovendien heeft het 19e-eeuwse pand aan de statige singel een rijke historie als woonhuis van fabrikanten en professoren.

Madelein van der Ploeg van Stichting Move

e Rozenhof werd in 1862 gebouwd in een sobere neoclassicistische stijl. De naam, uitgesneden in het houtwerk boven de voordeur, verwees naar de tuin waarin het pand verrees. Oorspronkelijk hoorde deze tuin bij het naastgelegen Maliehuis, een herberg en sociëteit op de hoek van Maliesingel en Maliebaan uit 1636. Ook in het huis Rustenburch aan de andere kant van de — latere — Rozenhof was in de 18e eeuw een herberg gevestigd. Tussen beide etablissementen woedde een hevige concurrentiestrijd, waarbij zelfs wulpse dames als troef werden ingezet.

Bloemisten en baronnen In 1845 werd het geheel verkocht aan Christiaan de Winter, een bloemist die aan de Springweg woonde. Als tuinder rond de Maliebaan bezat hij grote stukken grond, die hij als een soort projectontwikkelaar te gelde maakte toen wonen hier populair werd onder welgestelden. Hij was het die de Rozenhof liet bouwen tussen het Maliehuis en Rustenburch in. De Winter was in 1862 zelf de eerste bewoner, samen met zijn echtgenote en schoonmoeder, maar al na een paar maanden verhuisden ze naar het Maliehuis. De Rozenhof kreeg vervolgens wisselende bewoners. Bijvoorbeeld Jacob Duyvis,

telg uit de bekende Zaanse fabrikantenfamilie, en zijn vrouw, een dochter Verkade. Als oud-burgemeester van Koog a/d Zaan en Tweede Kamerlid was Duyvis in Utrecht eigenaar van een stijfselfabriek en bestuurslid van het Museum van Kunstnijverheid. Tussen 1887 en 1930 was de jurist en hoogleraar economie Johan baron d’Aulnis de Bourouill de langst zittende bewoner. Nadat de Rozenhof nog door twee rijke weduwes was bewoond kreeg het huis in de jaren zestig een zakelijke bestemming. Vanaf 1970 was het een verzekeringskantoor van Delta Lloyd. In 1992 betrok de K.F. Hein Stichting — tot dan ondergebracht bij de Crediet- en Effectenbank — de benedenverdieping en verhuurde de eerste etage aan een advocatenkantoor. Toen deze verdieping in 2000

Tussen beide etablissementen woedde een hevige concurrentiestrijd, waarbij zelfs wulpse dames als troef werden ingezet.

vrijkwam besloot het bestuur deze te verbouwen tot een grote vergaderzaal met bibliotheek. De Rozenhof werd zowel binnen als buiten rijkelijk voorzien van hedendaagse kunst van Utrechtse kunstenaars. Open monument De laatste tijd stelt het K.F. Hein Fonds het voorheen besloten pand meer open, bijvoorbeeld op Open Tuinendag en Open Monumentendag. Maar ook door een kunstenaarsatelier in de fraaie grote tuin, en de bovenverdiepingen te verhuren aan maatschappelijke organisaties. Op de zolderverdieping is bijvoorbeeld Stichting Move gevestigd, die kinderen uit minderbedeelde wijken koppelt aan studenten. Samen organiseren ze spelmiddagen of activiteiten voor ouderen, of maken muurschilderingen of speeltoestellen. Move is in 2009 voortgekomen uit roeivereniging Orca die in Hoograven actief werd met buurtkinderen, en heeft inmiddels acht vestigingen in grote studentensteden. Projectcoördinator Madelein van der Ploeg is blij met het onderkomen aan de Maliesingel, dat als landelijk zenuwcentrum dient. ‘Eerst zaten we op de Uithof, maar hier zitten we veel centraler en toch dicht op het studentenleven.’ De nieuwe gebruikers zorgen voor een levendige vibe in en om het statige pand — er wordt alleen nog een oplossing gezocht voor de vele fietsen! •

Tuin met beelden en atelier (links)

DE PANDEN VAN HET K.F. HEIN FONDS MONUMENTEN

PAARDENKATHEDRAAL (VEEARTSENIJSTRAAT 155)

Arjan den Boer

De Paardenkathedraal in 2017

Interieur De Paardenkathedraal in 1992. Foto: Marco Borggreve

Met z’n torentjes, kantelen en gotische vensters vormt de Paardenkathedraal een soort klein Kasteel De Haar in Utrecht-Oost. Gebouwd als manage voor zieke paarden is het tegenwoordig een theater, door het K.F. Hein Fonds Monumenten verhuurd aan het gezelschap Theater Utrecht. Net als andere panden op het Veeartsenijterrein is het onlangs aangewezen als gemeentelijk monument. Om het gebouw breder bruikbaar te maken gaan binnenkort de geblindeerde ramen weer open.

anaf 1821 werden in Utrecht dierenartsen opgeleid aan de Rijks Veeartsenijschool, ondergebracht in het landhuis Gildestein aan de Biltstraat. In de loop der jaren ontstond in de ‘achtertuin’ langs de Biltsche Grift een honderden meters lang lint van onderwijsgebouwen, klinieken en stallen, het Veeartsenijterrein. In 1925 werd de opleiding als faculteit Diergeneeskunde onderdeel van de Utrechtse Universiteit. Behalve de Paardenkathedraal zijn onder andere de Snijzaal, het Anatomiegebouw, de Kliniek voor kleine huisdieren en de hondenstallen bewaard gebleven. Neogotische manege Het markante gebouw, dat met de achterzijde aan de Biltsche Grift staat, werd rond 1904 ontworpen door rijksbouwmeester Cornelis Hendrik Peters (1847-1932). De Paardenkathedraal — zoals het in de volksmond ging heten — was een manege waar paarden konden revalideren van een operatie of andere behandeling. Aan de voorzijde heeft het twee kasteelachtige traptorens, terwijl aan de zij- en achterkanten de gotische vensters opvallen. Binnen zijn de gebogen balken van het hoge houten plafondgewelf

deels decoratief beschilderd. Ook andere gebouwen die Peters begin twintigste eeuw op het veeartsenijterrein bouwde hebben een neogotische stijl, zoals de tegenovergelegen eenpaardsstallen (nu kleine woningen) en het Chirurgiegebouw (nu appartementen). In 1988 verhuisden de laatste onderdelen van de faculteit Diergeneeskunde naar de Uithof, maar de Paardenkathedraal was toen al niet meer als manege in gebruik. Tussen 1954 en 1972 was USR Hippeia er gevestigd, een ruitersportvereniging voor studenten, toen nog onderdeel van Veritas. Daarna fungeerde het gebouw als opslagplaats voor universitaire proefschriften. Na een hoognodige renovatie eind jaren tachtig kreeg het gebouw een sociaal-culturele bestemming. Vanaf 1993 fungeerde het als theater voor toneelgezelschap De Paardenkathedraal. De komst van een theater op het terrein waar de meeste gebouwen waren omgevormd tot woningen, zorgde voor de nodige overlast. Behalve parkeerwachten en fietsenrekken bleek ook een grondige isolatie van het dak nodig om geluidsoverlast te voorkomen. Bij dezelfde renovatie in 1995 werden de ramen van binnenuit dichtgemaakt, de muren

Jacques van Veen toont het ‘proefraam’

Theater Utrecht gooit de luiken open De Paardenkathedraal — zoals het pand in de volksmond ging heten — was een manege waar paarden konden revalideren van een operatie of andere behandeling.

zwartgeverfd en voorzieningen aangebracht zoals kleedkamers. De oorspronkelijke ambiance bleef deels behouden, maar het gebouw werd wel erg donker van binnen. Theater Utrecht De Utrechtse Spelen — zoals het theatergezelschap inmiddels heette — raakte rond 2012 in zwaar weer door tegenvallende resultaten. Het K.F. Hein Fonds Monumenten heeft toen de Paardenkathedraal aangekocht en sindsdien huurt het gezelschap het theater. In 2015 werd de naam veranderd in Theater Utrecht als symbool van de nieuwe koers onder artistiek leider Thibaud Delpeut en zakelijk directeur Jacques van Veen.

Nu het gezelschap weer goed draait is Van Veen bezig met verbeteringen in het gebouw. Vooraan, oftewel achter de tribune, is een foyer-achtig gedeelte in de maak. De muren zijn hier al witgeverfd en onder de tribune komt een professionele bar en een garderobe, voorzieningen die nu nog ontbreken. Een ander plan is om de geblindeerde ramen weer open te maken, zodat er daglicht kan toetreden en het gebouw eventueel ook overdag verhuurd kan worden. Momenteel wordt onderzocht hoe dit het beste kan, bijvoorbeeld met geluidsisolerend driedubbel glas en verduisterend materiaal dat open en dicht kan. Jacques van Veen heeft een ‘proefraam’ open laten maken, met tijdelijke luiken, en het resultaat is veelbelovend. Aan de buitenzijde van het gebouw zal niets veranderen, want het is sinds kort een gemeentelijk monument. Dat vormt voor Van Veen een extra aanleiding om het gebouw ook aan de binnenzijde z’n oude kathedraal-achtige allure terug te geven, waarvoor hij overigens nog financiering moet vinden. Ook wil Van Veen er meer voorstellingen gaan programmeren, zo’n 100 per jaar, ook van andere toneelgezelschappen. •

Detail buitenzijde

Gedecoreerde balken

DE PANDEN VAN HET K.F. HEIN FONDS MONUMENTEN

SONNENBORGH (ZONNENBURG 2)

Arjan den Boer

Bolwerk van wetenschap is nu museum

Sonnenborgh is het oudste en grootse monument van het K.F. Hein Fonds Monumenten. Markant gelegen op de zuidoosthoek van de singel, zijn het eigenlijk drie monumenten in één. Bovenop het 16e-eeuwse verdedigingswerk verrezen in de 19e eeuw een sterrenwacht en meteorologisch instituut. Het geheel kwam in handen van het K.F. Hein Fonds Monumenten toen de gemeente geen mogelijkheid zag de hoognodige restauratie te financieren. Na een ingrijpende renovatie, met als opvallendste element de overdekte binnenplaats, is Sonnenborgh sinds 2002 een museum.

Links Fragment Panorama van Utrecht door J. Bos, 1859 Afbeelding: Het Utrechts Archief Rechts Astronoom Kees de Jager met Merzkijker, 1953 Foto: coll. museum Sonnenborgh

onnenborgh is één van de vier bastions die stadsbouwmeester Willem van Noort rond 1550 bouwde voor keizer Karel V. Ze moesten Utrecht beschermen tegen een nieuw gevaar: verrijdbare kanonnen. Als antwoord hierop bedacht Van Noort driehoekige aarden uitstulpingen in de stadsmuur, met daarachter een zware keermuur. Zo ontstond een binnenplein met aan weerszijden twee verdiepingen met kazematten (kanonskelders). Via het open binnenplein konden de kruitdampen vervliegen zodat de soldaten de kanonnen snel opnieuw konden laden. Met de aanleg van de Waterlinie verloren de bastions hun functie en werden voor van alles en nog wat gebruikt. Het noordelijke bolwerk Morgenster werd afgebroken. De drie overgebleven Utrechtse bolwerken Manenburg, Sterrenburg en Sonnenborgh behoren tot de best bewaarde bastions van Noord-Europa. Sterrenburg wordt particulier bewoond; Manenburg

is een kunstenaarsatelier en Sonnenborgh een museum. In de 19e eeuw was het echter een bolwerk van wetenschap. KNMI en Sterrenwacht Op initiatief van de natuur- en wiskundige Buys Ballot werd Sonnenborgh omgevormd tot een sterrenwacht en weerkundig instituut. De oude universitaire sterrenwacht op de Smeetoren — ook al een voormalig verdedigingswerk — was in slechte staat. In 1853 legde koning Willem III de eerste steen en een jaar later ging op Sonnenborgh het Koninklijk Nederlands Meteorologisch Instituut (KNMI) van start met Buys Ballot als directeur. De meteorologen deden metingen en voorspellingen en gaven via een hoge seinpaal weerwaarschuwingen door. Ook initieerde Buys Ballot een netwerk van Europese weermetingen. In 1897 vertrok het KNMI naar De Bilt omdat men buiten de stad betere waarnemingen kon doen. Sterrenkunde beschikte sindsdien over heel Sonnenborgh. Naast de

Tijdens de oorlog zat de latere hoogleraardirecteur Kees de Jager ondergedoken in de gewelven en deed ‘s nachts waarnemingen.

Aline Harkink licht de tuinplannen toe Vitrine met archeologische vondsten in het bastion

De 19e-eeuwse Sterrenwacht

twee oorspronkelijke koepels verrees een derde toren, later met de andere verbonden door een bibliotheek. Ook kwam er een collegezaaltje en hoogleraarswoning. In de 20e eeuw deden de Utrechtse sterrenkundigen vooral onderzoek naar de zon, waarvoor op het dak een verrijdbaar huisje kwam. Tijdens de oorlog zat de latere hoogleraar-directeur Kees de Jager ondergedoken in de gewelven en deed ‘s nachts waarnemingen. Nadat de faculteit Sterrenkunde naar de Uithof verhuisde richtten amateur-astronomen eind jaren tachtig een publiekssterrenwacht op. Sinds de restauratie is het bastion toegankelijk als museum. In de voormalige hoogleraarswoning huizen enkele kleine bedrijven. Herinrichting en tuin Het museum is momenteel bezig met een herinrichting, mede mogelijk gemaakt door het K.F. Hein Fonds. In juni is het eerste gedeelte over weerkunde en Buys Ballot geopend. In de Meridiaanzaal over tijdmeting is de ‘sleuf’ voor waarne-

mingen van glas voorzien en zijn de luiken open gezet. Hoofd bedrijfsvoering Aline Harkink: ‘Zalen die nu nog geblindeerd zijn en eigenlijk te veel informatie geven, nemen we het komende jaar onder handen. We willen onze voornaamste attractie, het gebouw met al z’n gekke ruimtes, niet langer verstoppen. We zullen veel meer de werksfeer laten zien van toen de Sterrenwacht nog in gebruik was. We gaan zelfs grijze stalen kasten terugzetten die hier in de jaren zestig stonden.’ Tekstborden en infopanelen zullen grotendeels verdwijnen, in plaats daarvan krijgen bezoekers een tablet uitgereikt. ‘Je kunt dan kiezen of je info wilt over het gebouw, of over sterrenkunde, en op welk niveau.’ Ook vertelt Harkink enthousiast over de plannen om de eerste hortus botanicus van Utrecht te reconstrueren, die van 1639 tot 1723 op het bastion lag. Voor zover er inmiddels geen gebouwen staan zullen de vakken met geneeskrachtige kruiden worden teruggebracht, waarvan een plattegrond bewaard bleef. •

MR .T

P SB

IS S

STR.

MUS

ACHTER DE DOM 14

AN BA

Park

N-

W facebook.com/kfhein EL

LAAN

EG LIN IE W

WA TE R

HERCULES

AAN RUBENS L

CO RE L JA

AL WEG

v. S

N G EL

TO LST E

LE N

BA TR OS

ST R

ERASMUSLAAN 5

OSTADE

BOSB OOM STR. BURG.F. ANDREAELN

DIERINA BOU LN BAKKER

TWIJN. S TR

N RIJ CATHA

v. R. AD

AN BA

ER F GA ST NS R.

G EL IN

LA L DE

EN LN OM B TE

LEDIG

Wilhelmina

JUL I LN ANA

. TR

MA TE EL

. W E DO

Ã«ronymus

S UW

OU DW

NIE

IJK

MINAPARK WILHEL

GE LAN

L S GE LEM SIN WIL PLS E IJN AR TH CA

DW AR

. . EN NICRKH IET E N K AG

G THA

M EC LA KL AN EN B

DERS

HOMERUS

www.kfhein.nl

HOU

SONNENBORGH

AAT

G WE

TE KOR WSTR. NIEU

J. W. FRISO STR. STAD

O W UD IJK

STR

AA L

BU RG ROZENHOF (MALIESINGEL 28)

VET . SER STR

EUM

INIE

DOMPLEIN 9-10 EN MAARTENSHOF

EL RIA S ZADR. A M AT ST LA P SE

J. v. GA LE N

PEL SEW EG

SG L

NA C ST HT EG R.

BILT

BEREKUIL T AA STR

BILT STRAAT

NOBEL S TR.

JANS. STR

E LANGTR. S VIE

Fort De Bilt

PAARDENKATHEDRAAL

RL WATE

JANSLANGE KERKH. STR.JANSTR .

OTTER

EL SING

VO O

STR.

polder

PRINSESSE LN

LUCAS. BOLW

T RS

W. VROUWEN

ING

RT O . PO TR STR S AAT

GRIFT

E KLEIN

RAD

Voorveldse-

WEG

KA DE

WIT T E VRO U WE N

EWITTWEN U VRO SGL

NUMA ANDER N ALEX

BLAUWKA

Griftpark

SE BILT

DE JONG WEG

SARTRE

KARDINAAL ALFRINK PLEIN

KAR DINAA L

v. ASCH v. WIJCK

KM LA M LA A

PLEIN

O N v. . R M LE ST

TROOSTERLN

JUL IUS STR .

EVERDINGEN LN

S LN OBBINK Tijdens de Open op 9 september CH Monumentendag U LN F L. . zijn alleROFmonumenten van het K.F. Hein Fonds JON P G WE Monumenten en het K.F. Hein Fonds te bezoeken. G U vindt de locaties op deze kaart. EYKMAN INGENR. HOUSZST

LA DE

RT AA

KA PTE YN

MA N L N

AAL

PR . TR M. E LN UB

EYK

KARDIN

EIN

KA PL

RIP

SA L AL VADO LEN R DE

De Lichtkring

CH O

G W. DE ZWIJ PLS

HERCULES PLEIN

twitter.com/kfhein