DUIC krant NR. 040 september 2017

De krant die verder kijkt in de stad

SEPTEMBER 2017 | 3E JAARGANG NR. 40 | KIJK VOOR HET LAATSTE UTRECHTSE NIEUWS OP

Bewoners Croeselaan moeten wijken voor nieuwbouw

DUIC.NL

Neem

GRAT

pagina 6

I mee! S

Een tweede kans voor mens en meubel Interview met Herman Punt van De Waarde pagina 8

Foto: Bas van Setten

Klassieker Café Weerdzicht: Sinds de jaren ‘50 in Wijk C pagina 14

Terug in de tijd met Rob Kok: Scholierenopstand in 1970 pagina 20 2017 - September king met DUIC Uitfeest. bijlage in samenwer van Utrechtse ter gelegenheid : Utrecht Marketing. nt verschijnt musea. Begeleiding Deze Museumkra deelnemende DUIC en alle Inhoud: redactie Roos.

DDK, Nathan Vormgeving:

MUSEUM htse musea, KRANT Utrec t wils voor ieder wa 2017 Commerciële

Advertenties

Kooijman Kooijman Utrecht

uw

ta Auris Hybrid

uw Toyota Dealer voor Utrecht

heel Utrecht en omstreken! uw Toyota Dealer voor heel Utrecht en omstreken!

Privé Lease www.autoweerd.nl

www.toyota-utrecht.nl Meijewetering 39, 3543 AA Utrecht

feliciteert

Met in het hart van deze krant

Open

Monumentendag OpenMo numente

Utrecht

Thema Boeren, burgers en buitenlui

Kleine Vleeshuis met St. Catharinaka thedraal

Open

In deze krant:

9 september

2017

- Alle open monumente n - Rietveld en tijdgenoten

Utrecht

Monumentendag

voorwoord

Museumkrant 2017

met hun 10 jarig bestaan!

9 september 2017

ndagUtrecht.nl

Utrechtse musea, voor ieder wat wils

Twee culturele bijlages

Marco Grob

erkende voorzitter Samenw (SUM) Utrechtse Musea

- Het Romeinse Schip

- Monumente

nlezingen - Wandel- en fietsroutes . Op de zijn voor iedereen dit doen.

- Villa Jongerius - Cultureel programma We willen er wij - Bezoek met gidsen over s leest u hoe - Monumentenmarkt volgende pagina’ waakt al eeuwen de De Domtoren en veel meer… inwoners, terwijl Utrecht, Utrecht en haar en gaan. Kunst en wat musea in passen.

Er zijn nogal dat in deze krant oud, bewoners komen tiepunten in een meer zelfs dan oriënta jong en cultuur zijn musea voor Het spoor, Utrecht heeft in een stad. wie van iteit, samenleving, fhebbers, voor univers ek. kunstlie de voor onderzo het Christendom,stuk pilaren van onze houdt, of van die geschiedenis voor geesten of mensen kunst: stuk ekende happij.

Onderzo belevenis. Steeds huidige maatsc zijn naar een en ver Ween nemen opuzoek mee naar het Utrecht stad, de regio n en koester mensen uit de van dekijken zeventiende ook en meer in daar musea beware gebouwen, zoals en achttiende ons bij talrijke eeuw. De de Kleine Vleeshal, De Utrechtse en een mozaïek ten komen torens vandaarbui met z’n karakteristie lige hovenierswo kerken en , geschiedenis kloosters ke koeienkop aan ning en houtzaagmo deze cultuur onderling boven een zijn de gelen De trots op. steken uit vel. Of in de parochiekerk Ster en aan de hoge we Romeinen stenen egoed. In aard andere kant de stadsomwalling, en van de stad, van gedacht Rijksmunt en die gezamelijk voorzien is van zoals de Buurkerk, Cereol zien hoe er zijn,waar het vee En nog steeds dijt poorten en bolwerken. maar met een musea het van oorsprong de de stad uit. De laatste dwars doorheen In de n aan verschillend, agrarische voorname leest u welke liep. Veel ere gebied door de grokrant straten te uitbreiding is getuigt willen bijdrage dat In deze industrialisatie veranderde de rijke architectuur, de bijzondmonumenten die u vandaag in Leidsche Rijn: ooit het doel. Alle musea de groenin en doen van het weelderige een stedelijk gebied. bieden hebben centrum tetuin van Utrecht, te van kunt bezoeken wij leven laten zien op welke van vandaag de welgestelde tijd. Hopelijk nu de grootse deze manier en Aan wat burgers. van vinexwijk en samenleving mensen de stad van Nederland. de anderestelling van functioneerde en kant heerst er grote met andere Boerderijen en ort in een waar de vertot in detentoon tuindersbeu binnenkschillende De Stijl en het Nieuwe het liefst samen stad. Van scholenarmoede drijven zijn nog groepen elkaar ontmoetten. smalle hofjes omenenwe op veel plaatsen Bouwen stegen aan ge stad. in de de rand tot van deverwelk tussen de prachti Met stand nieuwbouw terug organisaties de stad. onze tijd veranderde ook Buitenin de muren begint te vinden. Bij de zen, van midden meteen het de musea de opvattingen bouw van De veranderende over architectuur platteland. Dit is Leidsche Rijn verzorgingshui stad organisaties. en wonen. Nieuwe stuitten archeologen het land van de boeren en de buitenlui: toeristische strominVanaf de negentiende op de gen deden resten van culturele en

Boeren, burgers en een veranderende buitenlui in stad

het land van boerderijen, tuinderijen en molens, maar ook van deftige buitenplaats en waar de stedelijke elite zich in de zomer terugtrekt en de adel nog macht heeft.

Plaatsen van ontmoeting Boeren, burgers en buitenlui: allemaal hadden zij hun eigen leven en toch kwamen ze elkaar juist in de stad veelvuldig tegen. Bijvoorbeeld op de levendige markten, waar de veelhoekige pleinen en brede bruggen over de grachten met hun specifieke namen als Vismarkt en Ganzenmarkt nog altijd aan herinneren.

Maar

hun intrede en eeuw begint de moderne bouwstad snel te veranderen. materialen als beton De vier bastions en staal boden die vannieuwe daag te bezoeken mogelijkheden. zijn getuigen nog In het kader van van de de viering stadswallen, die van 100 jaar ‘De na 1830 werden Stijl’ zijn dit jaar ontmanteld, meerdere waarna de stad unieke monumenten zich naar alle windrichting te bezoeken van Rietveld en kon uitbreiden. en tijdgenoten.

Vandaag zijn dan Zo kunt u met gidsen ook veel een bemonumenten buiten zoek brengen aan het centrum te bezoeken twee bijzondere woonvildie karakteristie la’s aan de Breitnerlaan k zijn voor deze . Ook Rietvelds verandering.

Zo werd Het Hoogeland woningen aan de Erasmuslaan destijds aangelegd en de Robijnhof als buitenplaats terwijl zijn opengesteld het inmiddels door , net als het woonhuis de stad is opgeslokt. Het van Sybold van Ravesteijn, terrein van de veeartsenijde gerestaureer school, met de bijzondere de Villa Jongerius en de Stadsschouw Paardenkathedraal, burg van lag aanvankelijk Dudok. Deze monumente buiten de stad en n zijn niet alleen werd later omringd door de uniek door hun arbeiderswijk Wittevrouwe architectuur maar laten door n.

In het westen van hun plek in de stad de stad laten een ook zien hoezeer voormaUtrecht veranderde.

een Romeins fort, een weg, een wachttoren en een compleet schip!

Zo zien we dat het nieuwste deel van de stad tegelijk een van de oudst bewoonde plekken in Utrecht is! U kunt het allemaal zelf beleven op deze Open Monumenten dag.

Vechtsebanen zoekt nieuw talent

Ik heb nu een andere blik op armoede Aan U Centraal zijn zo’n 1200 vrijwilligers verbonden. Jill den Baars, net afgestudeerd sociaaljuridisch dienstverlener, is vrijwilliger Financiën, Informatie en Advies bij U Centraal. Ze helpt mensen hun huishoudboekje op orde te krijgen en draait mee in een sociaaljuridisch spreekuur.

“Clienten hebben vaak geen overzicht. Ik ben ervoor dat ze dat overzicht weer krijgen en behouden. En om ervoor te zorgen dat ze dat uiteindelijk zelf kunnen.

Het is leuk om te zien dat mensen zich ontwikkelen, ook al zijn het kleine stappen. Zo komen we samen steeds een stapje verder.”

In Utrecht komen zo’n 25.000 mensen rond van een minimum inkomen.

Jill: “Voordat ik dit werk ging doen, kon ik me ook niet inleven in hoe het is om elk centje te moeten omdraaien. Dat het niet vanzelfsprekend is om een rekening te kunnen betalen of een trui te kopen. Nu maak ik dat van dichtbij mee, waardoor ik meer empathie heb en mijn visie op de problematiek is veranderd. Wat dit werk mij als vrijwilliger brengt is de dankbaarheid die je krijgt en de hulp die ik zelf kan geven. Ik geef heel graag en hiermee kan ik geven.”

Openstaande vacatures: · Horecamedewerkers · Suppoosten & assistent ijsmeesters · Frontoffice medewerkers Natuurlijk behoort het schaatsen op de ijsbaan tot de secundaire arbeidsvoorwaarden.

Kijk voor meer informatie op www.vechtsebanen.nl Of mail je sollicitatie naar personeelszaken@oudvalkeveen.nl Wij zien jouw CV graag tegemoet!

Ook vrijwilliger worden?

Kijk op www.u-centraal.nl/ finan-admin of bel 06 10 78 111 54

www.vechtsebanen.nl

€46

feliciteert

WORD VRIEND VAN

Uitnodigingen vo or DUIC-activiteiten, denk daarbij aan exclus ieve voorstellingen, rondleidingen etc.

% 23x Een interessant welkomstgeschenk

met hun

10 jarig bestaan!

Exclusieve en aanbieding n van en kortinge rs onze partne

jaar de 23x per nt per ra K IC DU rgd zo e b st po

Ontvang iedere uitgave netjes thuis per post en ondersteun het journalistieke werk van DUIC. Het DUIC lidmaatschap biedt u verder nog tal van voordelen, waaronder een mooi welkomstgeschenk van Kinepolis Jaarbeurs. Als vriend van DUIC betaalt u een contributie van € 46 per jaar.

De eerste 250 Vrienden van DUIC ontvangen een welkomstgeschenk van Kinepolis Jaarbeurs en DUIC bestaande uit: 1 x 2 vrijkaartjes voor een film naar keuze én 4 x 2 vrijkaartjes voor een exclusieve filmvertoning voor relaties van DUIC. Voor aanmelden of meer informatie:

duic.nl/vriendenvanduic

3

SEPTEMBER 2017 | NR. 40 Kijk voor het laatste Utrechtse nieuws op DUIC.nl

INHOUD

I

Nieuws 4 DUIC in beeld Foute boel bij de Skate Parade

6 Achtergrondverhaal Croeselaan Bewoners over de sloop

Henk en Kees

8 Interview Herman Punt Eigenaar kringloopwinkel De Waarde

Michaël Kroonbergs

10 Waar ben jij nu mee bezig Carine van Santen over The Dead Society

Hoofdredacteur michael@duic.nl

het enorme pand van Eijrond in de Zuilenstraat. Later als tegenstanders. De aankoop van Eijrond van de Winkel van Sinkel (hij kocht het voor een habbekrats van de gemeente onder de voorwaarde dat het een cultuurpaleis zou worden) was één van de redenen om Leefbaar Utrecht op te richten.

Noem de naam Eijrond en Westbroek loopt leeg. Want de rol van Eijrond in Utrecht gaat volgens hem verder dan de aankoop van Winkel van Sinkel, dat uiteindelijk overigens gewoon een horecazaak is geworden. In zijn biografie die eind van dit jaar verschijnt gaat hij het allemaal vertellen. Het belooft een sappig verhaal te worden met een intrigerend kijkje in de wereld van Eijrond en de Utrechtse ambtenarij.

Op de vraag of er nog meer mensen zich zorgen moeten maken over zijn biografie is Westbroek duidelijk: “Welnee, ik vertel gewoon wat er gebeurd is.” Voor de zekerheid laat hij de biografie nog wel even langs een advocaat gaan. Ik voorspel een mooi boek voor Sinterklaas. Wie kent hem niet en natuurlijk Zwarte Piet.

n 1970 vroegen leerlingen van het Gemeentelijke Atheneum aan de Kruisstraat om een kantine. Geen heel vreemd verzoek, omdat zij hun boterhammen onder een afdakje van de fietsenstalling moesten eten. Geheel in de tijdgeest werd het verzoek gedaan met het dreigement van een bezetting. Ook geheel in de tijdgeest reageerde de schoolleiding volkomen verkrampt en waarschuwde leerlingen die over de kantine begonnen van school te sturen. Verkeerde reactie, want de bezetting kwam er, met een ontruiming door de politie. Provinciestad Utrecht had zijn eigen jaren zestig-rel te pakken. Voor de rubriek Terug in de tijd blikt Jesse Holweg terug op deze gebeurtenis met Rob Kok, een van de gangmakers van het protest. Samen met onder meer Henk Westbroek en Kees Eijrond. Met de kennis van nu is de combinatie Westbroek/Eijrond pikant te noemen.

De schoolkameraden van het Gemeentelijk Atheneum kwamen elkaar onder hele andere omstandigheden tegen. Eerst nog vriendelijk toen Westbroek en kamer huurde in

10 Dat is de vraag Verbeteren het aanbod en de kwaliteit in het middenhuursegment door het aangepaste ‘Actieplan Middenhuur’?

UIT met DUIC

De week in quotes ‘De eersten stonden

Wat zijn de meest opmerkelijke quotes uit het Utrechtse nieuws van de afgelopen twee weken? Een overzicht.

11 Utrecht volgens

hier al om half tien vanochtend’

Europees hockeykampioen Sander de Wijn

12 Uittips

‘Het is bizar, we zijn hier

Fortenfestival, Gaudeamus Muziekweek en meer

14 Klassieker

bijna een jaar mee bezig geweest en nu is het gelukt’

Alles mag in Café Weerdzicht

Eigenaar Henk Cirkel over de sluiting van zijn Café Zanzibar

15 Jette en Jildou drinken koffie In Camping Ganspoort op Rotsoord

Organisator Wim de Gier over de succesvolle deltavlucht van studentencomplex Johanna

Stad/Leven

‘Dit festival is

Drie films en diner voor de liefhebber

een begrip’

17 Utrechtse affiches Mercurius als Jaarbeurs-icoon

18 Geheime plekjes

basis nog niet solide is’

Het college van B&W in Utrecht over de zorginstelling Careyn ‘Wij vinden het gezien nodig om betonblokken

19 Werkplek van de ijscoman Op pad met De IJsfiets

Een woordvoerder van de Gemeente Utrecht

plek verwacht’

GroenLinks-raadslid Pepijn Zwanenberg over zijn plek op de conceptkandidatenlijst

Yvonne Schrofer

Manon Snel over de Domkaarsen die zij en haar tweelingzus Mandy maken na het overlijden van hun oom Ruud Snel

‘Had ik al gezegd dat we een beetje tegendraads ‘Er wordt pas

De scholierenbezetting van het Gemeentelijk Atheneum

23 Baasje van Timo

leuk gevonden’

Catharijne te zetten’

willen zijn?’

‘Ik had wel een hogere

20 Terug in de tijd met Rob Kok

‘Ruud had dit vast

voor de ingang van Hoog

Marco Terlou als nieuw bestuurslid over het Smartlappenfestival dat toch doorgaat

Bruntenhof en binnentuin

wat gedaan als het misgaat’

Bastiaan Phaff over de opening van Taco & Tequilabar Lucy Lou aan het Vredenburg

Een bewoner van de woontoren Casa Confetti, waar een steekincident plaatsvond

KIJK VOOR HET LAATSTE UTRECHTSE NIEUWS OP DUIC.NL

REDACTIE Michaël Kroonbergs (hoofdredacteur), Fenna Riethof (eindredacteur), Jesse Holweg, Annabel van Heesbeen, en Robert Oosterbroek BEELDREDACTIE Robert Oosterbroek en Bas van Setten CONTACT REDACTIE 030 - 633 18 90 redactie@duic.nl

‘Wij zien dat de financiële

het dreigingsniveau niet

16 DUIC Filmpremière Dag

Colofon

Een wijkbewoonster die spullen verkocht op de Rommelroute Lunetten

‘Ik heb in totaal al 46 jaar achter de bar gestaan’

AAN DIT NUMMER WERKTEN MEE Yontie Helders, Jette Pellemans, Jildou Fabriek, Arjan den Boer en Agnes Peijster ART DIRECTION EN VORMGEVING ddk.nl, Nathan Roos en Babette van Beek UITGEVERS Joris Daalhuisen en Martijn Rademakers

PARTNERSHIPS & SALES Stefan Timmer via stefan@duic.nl ADVERTEREN 030 - 740 04 44 Helling 14, 3523 CC Utrecht adverteren@duic.nl VRAGEN OVER DISTRIBUTIE? Pierre Schoonhoven distributie@duic.nl 06 - 14 41 56 56

WEBSITE DUIC.nl

FACEBOOK DUIC

TWITTER @duicnl

INSTAGRAM duic.nl

4 Nieuws

NR. 40 | SEPTEMBER 2017 Kijk voor het laatste Utrechtse nieuws op DUIC.nl

DUIC IN BEELD

Fenna Riethof

Bas van Setten

Foute boel

W

ie goed kijkt, ziet dat de EHBO’er dicht in de buurt blijft van meneer Oranje en meneer Geel. Niemand zal zich afvragen waarom. De Utrecht Skate Parade had 25 augustus een thema: ‘Foute Skate!’

De één deed fanatieker mee dan de ander; velen kozen voor een fluorescerend detail, een paar jongens verschenen in Tiroler klederdracht, anderen lapten het thema compleet aan hun skeeler

– maar alla, ook dát is fout. Zo’n driehonderd gevorderde skaters van (bijna) alle leeftijden paradeerden zoals elke vrijdagavond op een aardig tempo door Utrecht, netjes achter de dj-auto, schaterend en YMCA’end op foute muziek.

Zoals gewoonlijk leidden verkeersregelaars de stoet veilig vanaf het Lucasbolwerk 25 kilometer lang door de binnenstad en de wijken. Halverwege kwamen de foutgeklede skaters gelukzalig op

adem in het Wilhelminapark. Nu is de vraag: hebben meneer Geel en Oranje toen hun AA’tjes kunnen nuttigen?

De Utrecht Skate Parade is van mei tot en met september elke vrijdag van 20.00 tot ongeveer 22.15 uur. De organisatie ligt in handen van Stichting Utrecht Skate Parade. u-skateparade.nl

SEPTEMBER 2017 | NR. 40 Kijk voor het laatste Utrechtse nieuws op DUIC.nl

Nieuws 5

6 Nieuws

NR. 40 | SEPTEMBER 2017 Kijk voor het laatste Utrechtse nieuws op DUIC.nl

WONINGEN AAN DE CROESELAAN MOETEN VERDWIJNEN

Annabel van Heesbeen Bas van Setten

44 sociale huurwoningen verdwijnen Er worden in totaal 44 sociale huurwoningen aan de Croeselaan en de Van Zijstweg gesloopt. Daarvan zijn er op dit moment nog zeventien sociaal verhuurd. “Dit worden er telkens minder”, laat de gemeente weten, “omdat bij elke wisseling van bewoning de huren worden verhoogd en de woningen niet meer sociaal worden verhuurd.”

Vijf bewoners van de Croeselaan die moeten wijken voor nieuwbouw

‘Wij moeten opflikkeren voor een lullig parkie’ Utrecht is geliefd. Utrecht groeit. In 2030 zal de stad waarschijnlijk 400.000 inwoners hebben. Het historische centrum wordt daarom uitgebreid. Direct ten westen van het Centraal Station zal een nieuw woongebied verrijzen met 3.600 huur- en koopwoningen. Aan de Croeselaan zullen daarvoor wel bewoners moeten wijken; zo’n veertig huizen moeten tegen de grond.

PvdA tegen sloop woningen Croeselaan De PvdA is het niet eens met de plannen van het college van Utrecht om de woningen te gaan slopen. “Wij vinden onacceptabel om kwalitatief goede en relatief grote sociale huurwoningen te gaan slopen”, aldus Rick van der Zweth, commissielid van de partij. “Wij zijn blij dat er een nieuwe woonwijk komt, en dat het Jaarbeursterrein die ruimte biedt. Maar wij vinden dat de nieuwe hoogbouw moet aansluiten op de huidige bebouwing, en dat niet alles plat moet. Er is de afgelopen jaren al zoveel ouds verdwenen, waar we later altijd weer spijt van kregen. Daar komt bij dat wij niet het volledig vertrouwen hebben

dat het college net zulke mooie grote sociale huurwoningen ervoor in de plaats bouwt. Sociale huur is toch vaak het ondergeschoven kindje.”

De gemeente geeft aan dat er 600 sociale huurwoningen in het toekomstige Beurskwartier worden teruggebouwd.

Als de te slopen sociale huurwoningen blijven staan, dan kan er minder hoog gebouwd worden, waardoor er plek is voor zo’n 400 sociale huurwoningen.

Bovendien zijn de woningen volgens de gemeente toe aan een forse onderhoudsbeurt.

Het nieuwe woongebied beslaat drie deelgebieden: het Lombokplein, het Jaarbeursterrein en het nog nieuw te bouwen Beurskwartier. Dat moet autovrij, groen en klimaatbestendig worden. In het Beurskwartier komt veel hoogbouw en het moet af zijn rond 2023. Een deel van woningen uit 1936 aan de Croeselaan

wordt ‘ingepast’ in de hoogbouw, een ander deel moet wijken voor een nieuw stadspark. In dat blok voor het Jaarbeursterrein wonen generaties soms al jarenlang samen.

De bewoners begrijpen niet waarom ze moeten wijken voor de plannen van de gemeente en zijn een petitie gestart.

Nieuws 7

SEPTEMBER 2017 | NR. 40 Kijk voor het laatste Utrechtse nieuws op DUIC.nl

Is er definitief geen alternatieve plek voor het toekomstige park, zodat de woningen kunnen blijven bestaan?

Marina (59) en Frank Jansen (60) Wonen 35 jaar aan de Croeselaan “De Croeselaan was vroeger prachtig, een statige laan net zoals de Maliebaan. Er lagen grote klinkers, was één rijbaan en stonden veel bomen. Het woongenot was groot. Als je je auto op de stoep ging wassen, kostte het je een hele dag want iedereen kwam de hele tijd aanlopen voor een babbeltje. Iedereen hield elkaar in de gaten en was van elkaar op de hoogte. Oud en nieuw vierden we samen en de kinderen brachten we samen naar school. We hebben altijd honden gehad, die lieten we in het gras voor ons huis uit. Nu hebben we geen honden meer, want er is nergens plek om ze uit te laten.

Zelfs de middenberm met gras is bijna verdwenen. Het is niet de eerste keer dat de gemeente plannen heeft onze huizen te slopen. Nu lijkt het wel definitiever. We hebben er slapeloze nachten van gehad. Sommigen mensen zijn al weggegaan van de stress. Je weet niet eens of je je huis nog wel kunt opknappen. Wij hebben alles drie jaar geleden nog laten schilderen, ook hebben we een jacuzzi in de achtertuin geplaatst –

die hebben we met een hijskraan de tuin in laten tillen. Als we dit hadden geweten, hadden we die jacuzzi natuurlijk nooit laten komen. We zijn bang dat we hem straks niet eens meer weg krijgen.

De gemeente houdt te weinig rekening met de mensen die hier wonen, we zijn gewoon een nummertje. Op de informatieavond stonden we van tevoren de maquette te bekijken. Ineens zagen we onze huizen niet meer staan! Wij vroegen aan iemand van de gemeente wat dat betekende, waar gaan onze huizen heen? We kregen alleen maar te horen dat die weggaan, maar dat alles heel mooi wordt. We waren heel erg geschrokken. Hoe kun je het de bewoners op zo’n manier vertellen?

We mogen wel terugkomen, maar de nieuwe woningbouw is te duur voor ons en dan moeten we onze auto verkopen, want het wordt een autovrij gebeuren. Dat is toch van de zotte? En al die hoogbouw... wat er nu staat is ook al afschuwelijk.

Utereg gaat naar de klote! Gelukkig hebben we elkaar nog.”

Woordvoerder gemeente: “De omgevingsvisie voor het nieuwe Beurskwartier is een afgewogen plan op hoofdlijnen waarbij woondichtheden, plek van het park, bereikbaarheid, groen, parkeren, bezonning, woningcategorieën en meer aspecten evenwichtig zijn afgewogen.

Als de woningen blijven staan, moet voor het Beurskwartier een ander plan gemaakt worden.”

Pet van de Luijtgaarden (42) Woont 13 jaar aan de Croeselaan “Via een woningruil ben ik op deze plek terechtgekomen. Het is een superfijne en supercentrale plek.

Je hebt een lange woonkamer met schuifdeuren naar buiten, heerlijk. En je kunt je auto nog voor de deur parkeren, uniek in de binnenstad. Ik heb hier veel feesten voor mijn kunstenaarsvrienden gegeven; Remy van Kesteren heeft hier nog opgetreden in ruil voor wat foto’s.

Dat zou hij nu niet meer doen, denk ik. Ik kan me niet voorstellen dat ik ergens anders zou wonen, alles gaat op de automatische piloot. Ik hoop dus, als de sloop doorgaat, terug te komen in deze fijne buurt.

Toen de plannen gepresenteerd werden, dacht ik niet dat de gemeente deze karakteristieke woningen zou slopen voor een paar grassprietjes. Maar daar begint het nu wel op te lijken. Ik snap het ook niet, die 15 miljoen euro die het kost om deze huizen te slopen gooien ze

in feite weg: je maakt er je bewoners ongelukkig mee, de woningnood wordt nog groter en er zijn genoeg andere plekken te bedenken om groen te creëren. Je hebt het ontzettend grote dak van de Jaarbeurs, waarom maken ze daar geen park van? Een parkje bij de nieuwe bioscoop Kinepolis lijkt mij ook een goed idee. Dat is een centrale plek, dicht bij het station en het vertier.

In de zomer kun je er mooie festivals houden. Ze willen hier grote torenflats neer gaan zetten. De plint met zogenaamd gezellige cafés verdwijnt in die massiviteit. En de gezellige sfeer die hier nu nog hangt, ebt weg. Kijk maar naar het City Campus Max-complex, dat was ook zo pretentieus, maar er heerst altijd een gevoel van leegte. Ik hoop dat we hier kunnen blijven, dat de politiek een keer luistert naar de Utrechtse bevolking en niet voor het grote geld gaat.”

Welke regeling treft de gemeente voor de bewoners die uit hun sociale huurwoning moeten?

John Wiesse (52) Woont samen met zijn ouders 48 jaar aan de Croeselaan “Mijn jeugd was perfect. Je kwam hier wonen en werd gelijk geaccepteerd. We konden altijd aan de overkant spelen: rolschaatsen, vlotten bouwen, vissen. Op het Veemarktplein, dat nu niet meer bestaat, konden we ook altijd heerlijk voetballen.

We gingen met z’n allen naar school aan de Vondellaan. Maar er is veel veranderd. Dat begon met het slopen van de Hojelkazerne en later de Knoopkazerne. Het gebouw van de Rabobank vond ik vanaf begin af aan al niet mooi. We hebben ook veel last van de schittering van de zon.

De bank heeft wel zonweringen aan ons gegeven, maar die zijn al verweerd. Ook is er extreme valwind in de straat gekomen. Ik vind de huizen waar we wonen nog steeds heel mooi. De bogen in de portieken vind ik het mooist, die zie je niet vaak. Dan de locatie: we zijn lekker dicht bij de stad, je bent er in vier minuten lopen.

En het uitzicht vanuit huis verveelt nooit. Als ik op het balkon sta, zwaai-

en de portiers van de Jaarbeurs naar me. Die kennen mij allemaal, hoor.

Vaak loop ik naar beneden voor een praatje. Aan de voorkant gebeurt natuurlijk ook van alles. Ik herken veel mensen op straat die op vaste tijden naar het werk gaan. Mij herkennen ze ook, dan bellen ze met de fietsbel of zwaaien ze. Minder leuk: ik zag dit jaar de vrouw voor de Rabobank neergestoken worden.

De grote vraag is waar je straks terechtkomt. In Overvecht of Kanaleneiland hoef ik niet te zitten, ik ben een echte Rivierenwijker. Ik maak me niet zo druk, maar vraag me af hoe het zal gaan. Ik pas me wel aan, ik ben een sociale jongen, maar voor mijn moeder of pa zal het lastiger worden.

Ik zet me nog wel in voor het behoud van de woningen, maar het gaat zoals het gaat. Die nieuwe plannen vind ik overigens waardeloos. Wij moeten opflikkeren voor een lullig parkie.

Waarom kan dat niet opschuiven?”

Woordvoerder gemeente: “Wij maken samen met de eigenaar van de woningen (Portaal) en de bewoners afspraken over hoe het traject van aankoop en sloop wordt aangepakt. Zo krijgen de huidige sociale huurders bijvoorbeeld een urgentieverklaring. Het is zeker een denkbaar alternatief om de bewoners een sociale huurwoning in het Beurskwartier aan te bieden, maar dat kan ook elders. De praktijk leert dat dit vaak maatwerk is.”

Yasemin Altiparmak (47) Woont 17 jaar aan de Croeselaan “Ik wil nergens anders heen. Ik ben hier veilig. Na de bouw van de Rabobank is het rustig geworden in de straat, nu zijn er alleen nog maar fietsers. Mijn zoon is hier opgegroeid, na mijn scheiding ben ik hier gelukkig geworden. Er is geen diefstal. Ik kan de deur van de fietsenstalling achter onze huizen altijd open laten. Als ik mijn sleutel in de voordeur vergeet, belt direct iemand aan om hem terug te geven. Als mijn zoon buiten is, let iedereen op hem. Mijn familie woont in Turkije, dus mijn buren zijn nu mijn familie. Als iemand jarig is, worden alle buren uitgenodigd. Als iemand een feestje geeft met harde muziek tot twee uur ’s nachts, dat weten we dat en vinden het niet erg. Er is ook een WhatsApp-groep, daarin spreken we vaak af om nog even gezellig wat te drinken. Mijn favoriete plek in huis is mijn slaapkamer. Daar heb ik een groot dakraam,

als ik in mijn bed lig, zie ik de sterren. Fantastisch gewoon. Het is in de huizen wel gehorig, maar iedereen houdt daar rekening mee en ik heb nooit last van slaapproblemen gehad.

Voorheen woonde ik in een flat in Kanaleneiland. Dat was vreselijk.

De voordeur deelde je met alle bewoners, die stond daardoor vaak open. Er werd veel gestolen en soms stonden er onbekende mensen aan mijn deur. Ik was vaak bang. Een vriendin van me woont in Overvecht.

Als ik daar kom, krijg ik moeite met ademhalen; iedereen woont zo dicht op elkaar.

Waarom moet ik weg? De huur betaal ik altijd netjes. Ik wilde een nieuwe bank en een nieuwe tap aanschaffen, maar dat durf ik niet meer.

Ik moet er niet aan denken te verhuizen. Hier wil ik oud worden en sterven.”

8 Nieuws

NR. 40 | SEPTEMBER 2017 Kijk voor het laatste Utrechtse nieuws op DUIC.nl

INTERVIEW

Annabel van Heesbeen Bas van Setten Herman Punt in zijn kringloopwinkel De Waarde

‘Ik ben ervaringsdeskundige van het leven’ Achter station Vaartsche Rijn zit kringloopwinkel De Waarde.

Een plek waar iedereen terechtkan, van mensen in een rolstoel tot mensen met een enkelband. Eigenaar Herman Punt (56) weet hoe het leven kan lopen en geeft iedereen een kans.

H

et is vol bij De Waarde, niet alleen met spullen maar ook met mensen. En dat is geen uitzondering.

Dagelijks lopen er ruim vijfhonderd mensen naar binnen, op zoek naar verrijking van hun huisraad.

De winkelvoorraad wordt dagelijks aangevuld door vrijwilligers die niet vies zijn van een beetje sjouwen.

Er komt er eentje aanlopen terwijl hij een tafel op zijn hoofd houdt.

“Herman, waar moet deze?”, roept hij door de winkel. Zet daar maar neer, wijst Herman. Drie mannen zijn in de hoek binnengebrachte apparatuur aan het testen. “Herman is een gouden kerel met een goud hart, maar wel ongeduldig”, zegt iemand lachend. “Alles moet snel.”

Tijd voor een foto is dan ook nog niet zo makkelijk gevonden. Eerst even iemand aftekenen in een grote multomap – een ‘taakstraffer’, zegt Herman later. Eenmaal achter de balie roept Herman: “Sorry, maar ik moet eerst effe deze meneer helpen. Dan kan je wel een actiefotoo tje maken toch?” Drie dames zitten naast de balie, midden in de zaak, hun lunch op te eten. “Wel lachen hè, Herman!” Herman: “Dat doe ik alleen naar jullie.” De winkel is groot, zo’n 1.700 vierkante meter. Toch lijkt er geen vrije vierkante meter meer over te zijn, met het magazijn als toppunt. Dat is één grote stapel van een ratjetoe aan spullen. Maar die levert Herman geen stress op, integendeel. “Ik weet precies wat hier staat. Binnen twee weken staan er weer nieuwe spullen. Kijk, deze kast

heb ik vanochtend opgehaald en net even gelijmd.” Uiteindelijk loopt Herman naar zijn ‘kantoor’, de enige plek waar hij even niet gestoord wordt. Achter in het magazijn leidt een deur naar buiten, waar langs de Vaartsche Rijn drie stoeltjes staan.

“Ga lekker zitten.”

‘Toen ik een hersenbloeding kreeg, dacht ik: ik ga dood, beetje jammer’ “Ik moest net dus een taakstraffer aftekenen”, zegt Herman. Bij De Waarde werken veel mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt.

Mensen die al lang thuis zaten omdat ze geen werk konden vinden, hun plek in de maatschappij kwijt waren, in de gevangenis hebben gezeten of dakloos zijn geweest. Hij probeert hen een duwtje in de goede richting te geven en uiteindelijk te re-integreren in de maatschappij. “Ik heb er nu ook eentje rondlopen met een enkelband.” Herman krijgt er geen subsidie voor van de gemeente of van andere instanties zoals het Legers des Heils of de reclassering, maar toch weten veel hem te vinden. “Dan bellen ze op: ‘Herman ik heb een jochie voor je,

zou die niet een tijdje bij jou kunnen rondlopen?’ Ik vind dat geen probleem. Die jongens moeten érgens weer opnieuw kunnen beginnen toch?” Waarom ze zo graag bij hem komen? “Omdat ik ervaringsdeskundige van het leven ben”, zegt hij lachend. “Ik weet wat die jongens en meiden doormaken.” Zodra iemand bij hem binnenkomt, moet diegene open zijn. “Ik vraag rechtstreeks waarvoor iemand heeft gezeten.

Ik kan het ook via zo’n instantie te weten komen, maar dat wil ik niet.

Ze moeten het zelf, recht in m’n gezicht, vertellen.” De meeste mensen die bij Herman terechtkomen, hebben volgens hem voor ‘onschuldige dingetjes’ vastgezeten. “Diefstal, een vechtpartijtje . Maar ik heb ook wel eens iemand gehad die achttien jaar binnen had gezeten voor moord.”

Een sociaal vangnet Herman vindt het belangrijk dat de vrijwilligers hun eigen werk kiezen.

“Het zijn geen kleine kinderen.” Hij zegt elke ochtend wat er moet gebeuren, zij mogen kiezen welke taak ze gaan vervullen. Het doel van Herman: de vrijwilligers zo snel en sterk als mogelijk weer weg krijgen. De meesten die binnenkomen, hebben geen sociaal netwerk. “Hier maken ze vrienden. Na werk gaan ze samen eten, dat is fantastisch.” Zijn ogen stralen. Herman weet hoe het is om geen sociaal vangnet meer te hebben. Op zijn zesde verhuisde hij samen met zijn ouders van Zeeland naar Rotterdam. “Ik had een huis, maar geen thuis. Mijn ouders wa-

ren allebei getraumatiseerd uit de oorlog gekomen; mijn vader is half Indisch en heeft in een jappenkamp gezeten, en mijn moeder heeft tijdens de oorlog dingen meegemaakt in Zeeland.” Ze konden na de oorlog niet meer aarden en er werd vaak naar de fles gegrepen. “Mijn vader was altijd boos op het koningshuis en de regering. Er waren hem dingen beloofd die nooit zijn gebeurd.”

Thuis werd er ‘geen woord’ over de oorlog gesproken. Onlangs las Herman het boek De tolk van Java, over een man die zijn wrede, in Nederlands-Indië opgegroeide vader probeert beter te leren kennen. “Dat boek heeft veel raakvlakken met mijn jeugd. Vooral de streng- en striktheid, maar ook het afdwingen van respect herken ik. Voor het eerst begreep ik mijn vader een beetje.” Zijn vader vertrok op zakenreis en kwam nooit meer terug.

Herman was toen tien en bleef met zijn moeder en twee zusjes achter in Rotterdam. De uitkering was een bedrag waar ze aanvankelijk wekelijks van leefden – nu moest het maandelijks. Uiteindelijk begon Herman met stelen om wat geld te hebben voor thuis. “Dan jatte ik een leeg kratje bier uit het magazijn van de Albert Heijn, bracht ik hem aan de voorkant naar binnen en kreeg ik het statiegeld.” Later stal hij geld van de tennisclub om te kunnen eten.

“Ik was aan het overleven.” Op zijn

elfde werd hij uit huis geplaatst en kwam hij in pleeggezinnen terecht.

“Daar moest ik niets van hebben.

Ze claimden een relatie die er voor mijn gevoel niet was. Dan moest ik zogenaamd bij ‘ome Karel’ gaan wonen, flikker op. Achteraf denk ik, wat deed ik nou moeilijk.” Herman belandde bij het paviljoen van de Rudolphstichting in Barneveld, wat nu jeugddorp De Glind heet. Daar worden kinderen opgevangen die in de samenleving buiten de boot vallen. Herman woonde er met twaalf andere jongens en één begeleider in een huis. Als hij er nu op terugkijkt, was hij er nog te jong voor. Maar in pleeggezinnen wilde hij ook niet meer wonen. Hij hield het er uiteindelijk vijf jaar uit.

Wat hield hem al die jaren op de been? Herman valt voor het eerst stil. Dan zegt hij, met een trillende stem: “Tineke.” Tineke was vroeger een lerares binnen De Glind, met wie hij nog steeds contact heeft. “Ik had geen les van haar, maar mocht wel met haar mee op vakantie naar Texel omdat ze wist dat ik verder niemand had”, zegt hij, duidelijk emotioneel.

Herman kwam op zijn zeventiende in Utrecht terecht. “Ik vond het wel leuk, een beetje dorps.” Hij was kort daarvoor vanuit jeugddorp De Glind naar België gevlucht.

“Ik wilde onder justitie uitkomen, ik was klaar met die tehuizen.” In

Advertorial SEPTEMBER 2017 | NR. 40 Kijk voor het laatste Utrechtse nieuws op DUIC.nl

Nieuws 9 COLUMN STEEF SCHINKEL Sponsor: Schinkel Benelux STEFON BV

OPEN DAG

in Schiller Theater

De kringloopiwinkel op Rotsoord in de oude garage van Citroën Utrecht trok hij in bij zijn zus die in een studentenkamer woonde. Na jarenlang in de tweede klas te hebben gezeten, rondde hij op zijn negentiende school af. In 2008 dreigde De Tweedehands aan de Amsterdamsestraatweg failliet te gaan, Herman sprong bij. Uiteindelijk botste het met zijn compagnon. “Hij zag de spullen als doel en de mensen als middel. Voor mij geldt het andersom.” In 2012 startte hij met De Waarde in Overvecht. Via de meubelboulevard belandde hij in de oude Boll-garage op de Helling. In januari bestaat De Waarde zes jaar.

‘Mijn juffrouw nam me mee op vakantie omdat ze wist dat ik verder niemand had’ Doorgaan Hermans emoties over Tineke tonen aan dat het belangrijk is iemand te hebben die je welkom doet voelen. Het liefst besteedt hij dan ook al zijn tijd aan het begeleiden van de vrijwilligers. “Maar”, zegt hij, “ik zit constant in het spanningsveld tussen mensen en commercie.” Dat wordt vanaf september nog lastiger, als hij afscheid moet nemen van Gerrie: de enige persoon die hij in dienst had – nu kan hij haar niet meer betalen. Herman hoopt dat de vrijwilligers niet te veel onder haar vertrek zullen lijden.

Het verschil met andere instanties is dat Herman aan één woord genoeg heeft. “Ik weet wanneer die gasten eerlijk zijn en wanneer ze grapjes maken. Dat verschil zien anderen vaak niet.” Hij spreekt hun ‘taal’, krijgt respect. “Van mij pikken ze veel meer dan van die instanties.

Ik kan alles tegen ze zeggen.” Bijvoorbeeld wanneer iemand heeft een sterke lichaamsgeur heeft. “Dat zeg ik gewoon, want dat kan niet als je naar een klant gaat.” In een hoekje staat een aantal deodorantbussen. “Deo spuiten is eigenlijk alleen maar symptoombestrijding, ze moeten gewoon douchen. Maar dat kan niet iedereen.” Er lopen vrijwilligers rond die bijna dakloos zijn. Zij krijg lunch op kosten van Herman. Soms gaat het mis. Dan raken ze

echt dakloos en moeten ze op straat leven.

Slapen lukt dan vaak niet goed meer, waardoor ze niet uitgerust genoeg zijn om te werken. “Ik probeer dan nog een aantal instanties te bellen of ze een plekkie hebben, maar het is altijd hetzelfde verhaal. ‘We zijn vol en kunnen niets doen.’ Ja, dan houdt het op en zie ik die jongens niet meer.” Het beetje geld dat De Waarde opbrengt, al is het niet veel, doneert Herman aan de Make-A-Wish Foundation en Stichting Destino.

Volgend jaar moet De Waarde weer verhuizen. Het pand is verkocht aan vastgoedorganisatie Vastint, die er een hotel van wil maken. Het wordt lastig voor Herman om opnieuw zo’n pand van 1.700 vierkante meter op een A-locatie te vinden. Maar Herman laat zich niet makkelijk uit het veld slaan. Vorig jaar kreeg hij ’s nachts een herseninfarct.

“Toen ging ik opeens dood, beetje jammer. Ik heb acht weken in de Hoogstraat gezeten. Ze zeiden dat ik nooit meer kon werken”, zegt hij.

“Nou, dan kennen ze mij en De Waarde nog niet.” Hij lacht. Na drie maanden liep hij weer rond bij De Waarde. Aan zijn linkerkant nog duidelijk verlamd, maar dat kon hem niets schelen. “Als ik ’s ochtends mijn bed uitkom, kan ik niet eens lopen. Na mijn oefeningen gaat het wel weer, ik doe elke dag 150 sit-ups.”

Hij is dus nu ook druk bezig een nieuwe locatie te vinden voor de tweedehands winkel.

Hij heeft een groot pand nodig met een oppervlakte van duizend tot tweeduizend vierkante meter. En dat in de stad. “Ik wil niet op de gemeente leunen, maar verwacht ergens ook wel dat die mij helpt. Ik help de gemeente ook enorm; de dagopvang van al die vrijwilligers kost de gemeente, maar ook de reclassering, Exodus en instanties als het Leger des Heils niets.”

Mocht Herman geen ander pand vinden, dan houdt hij een grote uitverkoop en begint hij ergens anders opnieuw. “Ik hoop dat ik een aantal jongens zal kunnen meenemen.” Alles om hen uit die diepe put te helpen waarin hij zelf ooit zat. Iemand weer een teamgevoel geven is het hoogste wat Herman kan bieden. Hij legt uit: “Dat die gasten naar huis gaan met het gevoel die dag sámen iets te hebben gedaan.

Als ik wegrijd en zie dat ze allemaal op een rijtje voor de zaak nog een peukie staan te roken – wetende dat ze nog samen gaan eten – geeft dat me energie. Dan zijn ze niet alleen.”

Herinneringen. Komen die zondag 3 september bij mij weer boven? Zie ik dan in de verte weer dat bekende echtpaar uit mijn Lopikse tijd op het Utrechtse Uitfeest, komend vanuit de Willibrordkerk richting ons theater stiefelen? Het ging hen een aantal jaren geleden nog goed. Het deed mij deugd dat zij mijn richting op kwamen. Elk jaar staat er in de Minrebroederstraat tijdens het Uitfeest een rij met enkele honderden bezoekers voor ons Rijksmonument van het Schiller Theater “Place Royale” te wachten om bij ons naar binnen te mogen. Zal het zondag weer zo’n prachtige dag worden? Let u wel op, want ditmaal is er wel verkeer in deze straat. Komt u ook?

Mijn gedachten gaan terug naar die tijd dat wij nog woonden in het lintbebouwde dorp Lopik, aan de mooie Lek. De beroemde streekromanschrijver Herman de Man woonde in Polsbroekerdam en Benschop. Hij schreef veelvuldig over het mooie Lopikerwaard: “Het groene hart van Nederland.” Wij woonden in een eengezinswoning aan de Meeuwenlaan. Het was 1971. Ik was nog jong, 24 jaar, we waren pas getrouwd en nog kinderloos. Bij onze overburen zie ik een eenzame zilverberk staan. Ik sla de berk vanaf de eerste verdieping voor ons huis gade. Ben hem nu voor het eerst echt aan het observeren. Wat is hij hoog en wat is het toch een slanke boom. Hij staat daar fier en groeit prachtig. Wat kan zo’n boom zich mooi ontwikkelen onder de wolken van onze hemel. Er staat een lichte bries, de takken zie ik heen en weer gaan. Mijn boom is wit mede door haar schors en takken. Hij is bezaaid als met vers gevallen sneeuw.

De zomer is bijna voorbij en de herfst komt er weer aan. Er valt de laatste jaren niet zo veel sneeuw meer. Hoe

zal dat de komende winter zijn? Enkele bladeren vallen. Het schouwspel neem ik tot mij. Zo’n boom moet zich elk jaar weer voorbereiden op de komende winter. Zou zo’n boom misschien straks weg gaan zinken en in een diepe winterslaap keren? “Hé Steef”, hoor ik onze bekende uit Lopik zeggen. “Wij gaan over twee weken verhuizen naar Zeeland. We komen vandaag afscheid nemen van ons Utrecht.“ Ik denk aan die berkenboom in Lopik. Zou hij daar nog staan in de tuin van onze buren? Het is straks toch alweer 46 jaar geleden dat wij er gingen wonen. Hoe hoog zou die berk nu zijn? Zien wij komende zondagmiddag onze vrienden, ooit wonend met ons in Lopik, en u als bezoeker in ons theater?

Wij begroeten u graag vanaf 12:30 uur tijdens ons OPEN HUIS. Ons programma is wegens externe omstandigheden a.s. zondag aangepast.

Optredens kunt u dan verwachten van o.m.: Janneke Jager, Caroline in ’t Veld, Marlon Kicken en “good old” Utrechter Arie van Viegen.

Meer info zie www.schillertheater.nl

Zaterdag 9 september 20:30 uur Janneke Jager: Decorum In ‘Decorum’ worstelt Janneke Jager met de Tijd. Ze staat met één been in haar verleden en met haar andere been probeert ze de toekomst weg te duwen, bang voor verval. In de spagaat van ouders die zorg nodig hebben en de 40 die alarmerend aan de horizon staat, voelt ze de druk om, nu het nog kan, groots en meeslepend te leven. Maar hoe doe je dat?

En waarom noemt men haar ineens mevrouw? En dan is er ook nog die herinnering aan de naturistencamping. ’Decorum’ is een dapper muzikaal pleidooi voor eigenheid en het lef om lang gekoesterde dromen niet langer uit te stellen. Regie: Minou BosuaWij begroeten u graag!

Zaterdag 23 september 20:30 uur Mylou Frencken en muzikanten: Leven in het Lied Hoe schrijf je een lied? Hoe maak je een mooie voorstelling?

Voor cabaretière en zangeres Mylou Frencken is en blijft het een onweerstaanbaar mysterie. Zij kan het weten: in 2017 zit ze 25 jaar in het vak. Tijd dus voor een jubileumvoorstelling. Haar theaterprogramma Leven in het lied is een ode aan het kleinkunstlied, waarin grote pijn en klein leed, verterende passie en ijzingwekkende afstandelijkheid worden bezongen en besproken. Maar Mylou is ook een cabaretière die met haarfijne humor het leven tegemoet treedt. Een feest vier je niet in je eentje. Daarom neemt Mylou niet alleen een band mee, maar op elke avond ook één van de door haar bewonderde liedjesschrijvers. Samen gaan ze op zoek naar het geheim van succesnummers van Paul van Vliet, Brigitte Kaandorp, Hans Dorrestijn en Kiki Schippers en anderen.

Hoe houden zíj zich staande? Welke kracht kun je daaruit putten voor de volgende 25 jaar? Leven in het lied is een openhartig zelfportret van een charmante twijfelaarster en een kordate overleefster. Regie: Mike Boddé

10 Nieuws

NR. 40 | SEPTEMBER 2017 Kijk voor het laatste Utrechtse nieuws op DUIC.nl

WAAR BEN JIJ NU MEE BEZIG Bekende en minder bekende Utrechters zijn in de luwte vaak bezig met bijzondere projecten.

DUIC zoekt deze mensen op en vraagt waar ze precies mee bezig zijn. In deze aflevering: Carine van Santen.

Jesse Holweg

Wie ben je en wat doe je?

“Ik werk bij de publieke omroep, als redacteur bij Kunststof Radio om precies te zijn. Elke werkdag zenden we van 19.00 tot 20.00 uur een persoonlijk gesprek uit met prominenten over cultuur en media. Daar ben ik als regisseur en redacteur bij betrokken. Daarnaast heb ik ook voor DUIC radioprogramma’s gemaakt met een liveprogramma op vrijdagmiddag. Voor DUIC in de Stad vanuit het Louis Hartlooper Complex sprak ik met interessante Utrechters over de stand van zaken in de stad. Het was heel zichtbaar voor publiek en voor mij heel leuk. Het is een ongewoon soort aandacht dat je voelt tijdens een interview, dat maakt me scherper. Het geeft een extra dimensie en vraagt om humor – altijd een fijn smeermiddel voor een gesprek.”

Waar ben je nu mee bezig?

“Met het maken van een serie podcastverhalen. De serie heet The Dead Society en gaat over de begraafplaats Soestbergen. Ik wandelde over de begraafplaats – een aanrader!

– en stond voor het graf van Dirkje Kuik, een van de eerste transseksuelen in de stad. In de zesdelige serie zoek ik naar herinneringen van overledenen en geef ik hun een stem. Zelf ben ik heel nieuwsgierig naar hoe ik herinnerd zal worden. Ik ga een fictieve dialoog aan met twee ervaren theatermakers, Noël van Santen en Audrey Bolder. Zij, de doden dus, willen weten hoe ze herinnerd worden nu ze dood zijn. Ik ga die herinneringen delen..”

DAT IS DE VRAAG

Jesse Holweg

Frank van Blokland IVBN, de vereniging van institutionele vastgoedbeleggers

Bas van Setten

Waarom vind je documentaires zo leuk om te maken?

“Mijn eerste radiodocumentaire was Het rapportboekje. Ik vond in mijn ouderlijk huis, na het overlijden van mijn ouders, een rapportboekje uit 1972. Mijn vader was directeur van een basisschool en verzamelaar. Dat betekent dat je heel veel materiaal hebt. Ik ging op zoek naar het jongetje van wie het rapport was en vond Gert Drentje. Inmiddels vijftig jaar oud. Hij had geen herinneringen aan zijn jeugd in de vorm van foto’s. Ik heb de herinneringen kunnen teruggeven in ruil voor een documentaire. Dat was heel bijzonder.”

Met welke aflevering begin je?

“Gerrit Rietveld. Hij is in eerste instantie begraven in De Bilt, maar dertig jaar na zijn dood zou hij worden herenigd met zijn eerste vrouw op Soestbergen. Dat was de bedoeling, maar zijn graf was al geruimd. De kleinkinderen van Gerrit Rietveld helpen ons die herinneringen op te halen. Ik ben ook nieuwsgierig wat ik naar boven krijg in de aflevering over een vader en zoon die lid waren van de NSB. Robert en Frits van Genechten liggen daar in één graf. Uiteindelijk maak ik zes afleveringen het komende jaar en hoop ik eind oktober de eerste aflevering af te hebben.”

Verbeteren het aanbod en de kwaliteit in het middenhuursegment door het aangepaste ‘Actieplan Middenhuur’?

“Strikte regulering van nieuwbouw in Utrecht gaat niet tot méér middenhuurwoningen leiden. Alleen zoveel mogelijk nieuwbouw leidt tot vermindering van de druk op de woningmarkt. IVBN-leden beleggen voor pensioenfondsen en die hebben een Tim Schipper ‘Het college zo hoog mogelijk rendement tegen weinig risico nodig om hun maatschappelijke fractievoorzitter SP Utrecht taak te kunnen vervullen. Onze leden hebben al voor enkele duizenden nieuwe blijft onduidelijk middenhuurwoningen in Utrecht gezorgd en ze hebben een omvangrijke pijpde maatregel van Rutte II om de huren voor kleine nieuwbouwwoningen over de grote financiële “Sinds lijn. Onze leden zijn bereid om in overleg met de gemeente maatwerkafsprain Amsterdam en Utrecht extra te verhogen, zie je dat de grote vastgoedboeren consequenties van ken te maken die wél voor beide partijen acceptabel zijn. De strikte regulering daar gretig op ingaan. Maximaal cashen over de ruggen van de vele woningzoedie het college voorstaat in de vrije sector-huur tussen 711 en 950 euro zal de kenden die geen sociale huurwoning kunnen krijgen, en ook niet kunnen kopen. regulering’ lokale woningmarkt verder verstoren. Marktpartijen zullen noodgedwongen moeStartende huurders en doorstromers. Compleet onnodig, want ook zonder deze ten afhaken, omdat ze alleen tegen een marktconform rendement kunnen (blijven) kunstmatige huurexplosie was er volop belangstelling om te bouwen in de middeninvesteren in middenhuur. Dat rendement komt zwaar onder druk te staan door huur. In 2016 waren er in Utrecht bijna vierduizend van deze woningen in aangedurende twintig jaar vaste lage aanvangshuurprijzen te willen hanteren bouw of in de planning. Nooit eerder vertoond. Ook in Amsterdam was er en een gelijk blijvende huurprijs. Dat gebeurt immers als de huurprijs geen centje pijn wat dat betreft. Niet voor niets hebben de wethouders De alleen aan de geldontwaarding wordt aangepast. Het is de vraag ‘wonen’ van deze twee steden steeds aan de minister verteld dat hij gemeente Utrecht was welke partijen nog in de stad Utrecht kunnen investeren. De aan het spookrijden was. Het is keihard nodig een drempel op te de eerste gemeente met een kwaliteit en diversiteit van de Utrechtse nieuwbouw zal sterk werpen tegen de graaimentaliteit van ‘de markt’. Een maandafnemen. Het college blijft onduidelijk over de grote finanhuur tussen de 750 en 900 euro is sowieso al stevig aan de ‘Actieplan Middenhuur’ in 2014. Het plan ciële consequenties van regulering, zowel op nog uit te maat. Daar mag je dan wel een huis voor krijgen met een is gericht op het verbeteren van het aanbod en geven gemeentelijke gronden als op gronden die al van fatsoenlijk woonoppervlak. Dat is precies wat het stadsde kwaliteit van het middenhuursegment. Met een marktpartijen zijn. Dergelijke maatwerkafspraken zijn bestuur nu voorstelt, ook met wethouders van de VVD groeiend inwonersaantal en aanhoudende populariteit immers alleen mogelijk als er verlaging van de geen D66 aan boord. Dat de vastgoedcowboys nu ach van wonen in de stad is er ondanks het plan nog steeds meentelijke grondprijs plaatsvindt, of compensatie en wee roepen is eigenlijk een groot compliment.” schaarste op de woningmarkt in dit segment. Het aantal wordt gegeven voor de daling van de waarde van woningen is er wel vergroot, maar de kwaliteit laat vaak te gronden die al in bezit zijn van investeerders. Door wensen over. Het gaat dan om de grootte en de prijsvoor beide partijen acceptabele maatwerkafsprakwaliteitverhouding. Het college van B&W stelt nu zowel qua ken te maken voor maximaal tien jaar, kunnen er Erik Maassen oppervlakte als maximale huurprijs regels voor om de stad ‘duurzaam ieder jaar weer op verschillende locaties in de en gezond’ te houden. Middenhuur is een categorie die van belang is senior Beleidsmedewerker stad nieuwbouwcomplexen tot stand komen met voor de volgende doelgroepen: afgestudeerden, jonge huishoudens die Belangenbehartiging van de Woonbond daarin meer middenhuur.” instromen in sociale huur maar vervolgens niet kunnen doorstromen en “Tot een paar jaar geleden konden mensen daardoor in feite scheefwonen, en gezinnen met een middeninkomen. Het met een (laag) middeninkomen terecht in een college in Utrecht wil nieuwbouw in een deel van de vrije sector tussen sociale huurwoning. Dat wordt nu ‘scheefwo710 en 950 euro strikt gaan reguleren door de aanvangshuur te nen’ genoemd. De sociale sector is niet langer Bernard Tomlow beperken en de huurstijging vast te leggen op inflatie. Ook bij een toegankelijk voor deze groepen. Hierdoor is de nieuwe huurder moet het huurniveau hetzelfde blijven. De afspraken Tomlow Advocaten vraag naar huurwoningen met een prijs tussen zouden voor twintig jaar gelden. De stijging van de huurprijzen 750 en 950 euro enorm toegenomen. Eigenlijk is “Utrecht wil de middenhuurders ook in de stad lamoet zo een halt toe worden geroepen en scheefwonen moet dat te duur voor lage middeninkomens, ze betalen ten wonen. Een prima streven, maar dan moet het worden tegengegaan, maar er is ook kritiek op de plannen van al snel 40 procent van hun inkomen aan huur, maar wel in de juiste volgorde. Voor die groep is het steeds wethouder Paulus Jansen. Zo zou de doorstroming juist op een sociale huurwoning met een huur tot 710 euro moeilijker om in Utrecht te gaan of blijven wonen. Op verminderen en onduidelijkheid bestaan over de mogen zij geen aanspraak meer maken. Deze mid31 augustus 2017 gaat de Raad besluiten over het Actiefinanciële consequenties. Verbeteren het aanbod deninkomens zijn aangewezen op een geliberaliseerde plan Middenhuur. Dat plan houdt in dat huurders tegen en de kwaliteit in het middenhuursegment huurwoning. Het probleem daarmee is dat nergens is vasteen aanmerkelijk lagere dan de markthuur in de stad kundoor het aangepaste ‘Actieplan gelegd hoeveel huur voor die woning mag worden gevraagd. nen blijven huren. De gemeente gaat daar allerlei regels voor Middenhuur’? Dat is de vraag.

De woning kan voor 750 euro worden verhuurd, maar ook voor opstellen. De vraag is dan: wie zorgt voor die woningen? Dat doet 1.250 euro of meer. In tijden van schaarste is dat laatste bedrag hede gemeente niet. De bedoeling is dat de private markt voor deze laas niet overdreven. De afgelopen jaren hebben ontwikkelaars en becategorie gaat bouwen. De investeerders gaan pas bouwen als er renleggers alle ruimte gehad om het aantal woningen in het ‘middenhuursegdement te verwachten is. De gemeente laat in het plan een maximale huurment’ (wij spreken liever van dure huur) te laten toenemen. Ze mochten de huur prijs van 11,88 euro per vierkante meter toe. In de binnenstad geldt een gemiddelde vragen die ze wilden. Dat heeft echter niet tot een investeringsimpuls geleid. Die huurprijs van twintig euro per vierkante meter. Wil de gemeente slagen met haar komt er nu pas, nu de gemeente de bouw gaat aanjagen. De gemeente wil natuurlijk actieplan, dan heeft zij de medewerking nodig van grote partijen als IVBN (pensiwel dat haar inspanningen het probleem van de middengroepen oplossen. Dat doet oenfondsen en verzekeraars). Iedereen begrijpt dat met zo’n gereduceerde huur je ze door de huurprijzen voor langere tijd te reguleren. Doet de gemeente dat niet, geen rendement maakt en er dus geen investeerder in stapt. In Amsterdam heeft dan zeggen ontwikkelaars dankjewel en bieden ze de woningen aan voor een de gemeente dat opgelost door de grondprijs te verlagen. Utrecht heeft het weliswaar over gereduceerde grondprijzen, maar heeft zelf geen grond, nie‘De gemeente Utrecht prijs boven 950 euro. Zonder regulering hebben ze die vrijheid. Dat dit geen spookverhalen zijn, werd onlangs zichtbaar in Amsterdam-Noord. Woningen mand weet wat de gemeente bedoelt. Alle partijen die er verstand van hebben heeft groot gelijk’ die als studentenappartementen waren gepland, werden voor 1.350 euro in de en woningen kunnen bouwen willen meedoen met het plan, maar dan in de markt gezet omdat ontwikkelaars handig gebruikmaakten van een gaatje in de juiste volgorde. Eerst overleggen en dan afspraken maken. Zij vragen een paar wet. De gemeente Utrecht heeft groot gelijk dat ze wil vastleggen dat de woningen maanden het besluit op te schorten. Wethouder Jansen negeert deze uitnodiginvoor het ‘middenhuursegment’ ook een ‘middenhuur’ krijgen en houden. Het is de gen. Dat belooft vuurwerk, maar niet de jubel waarop de wethouder hoopt. Dus enige manier om de schaarste te bestrijden.” beter ten halve gekeerd (lees: opgeschort), dan ten hele gedwaald.”

UIT MET DUIC

Agnes Peijster Gerrit van Keulen

ALLEMAAL UTRECHTERS – OCIMAR FERREIRA Fenna Riethof

11

Bas van Setten

‘Het moeilijkste aan het Nederlands, vond ik het Utrechts’ Allemaal Utrechters is een reeks interviews met in het buitenland geboren Utrechters. We vragen ze naar hun achtergrond en hun ideeën over Utrecht en tonen zo de diversiteit van onze stad.

We streven ernaar alle Utrechtse nationaliteiten te portretteren.

Deze keer: Ocimar Ferreira (46) uit Brazilië.

“T

UTRECHT VOLGENS

Sander de Wijn tophockeyer Sander de Wijn won afgelopen zondag met het Nederlands hockeyelftal goud op het EK in eigen land. De verdediger hoopt ook dit seizoen weer landskampioen te worden met zijn club Kampong.

Hoe heb je het EK beleefd?

“Waanzinnig! Het was fantastisch om in de finale voor eigen publiek van de Belgen te winnen. Ruim tienduizend man zat in het Wagener stadion in Amstelveen. Even leek het scenario van onze poulewedstrijd tegen België, die we met 5-0 verloren, zich te herhalen.

Gelukkig is dat niet gebeurd. Na de finale hebben we de winst goed gevierd. Eerst met familie en vrienden bij het stadion en ’s avonds zijn we de stad in gegaan.”

Afgelopen jaar ben je landskampioen geworden met Kampong. Kijk je uit naar komend seizoen?

“We hebben de afgelopen drie jaar heel veel succes gehad. Zo stonden we in de finale van de Euro Hockey League en zijn we landskampioen geworden.

Ik verwacht dat we komend jaar ook weer in de play-offs zullen strijden.

Twee teamleden zijn weggegaan, dus we hebben helaas iets aan kwaliteit moeten inleveren. Maar er zitten veel Nederlandse talenten in het team en we hopen met deze groep veel te bereiken.”

Wat vind je van het hockeyklimaat in Utrecht?

“Dat is erg goed. Er zijn veel clubs in de regio, wat ik heel leuk vind. Het is alleen zo jammer dat er nog veel wachtlijsten zijn waardoor niet iedereen in de gelegenheid is om te hockeyen. Ik speel inmiddels al negen jaar bij Kampong, de grootste club van Nederland. Die voelt als thuis.”

Wat zou je graag nog bereiken in het hockey?

“Landskampioen worden stond bovenaan mijn lijstje, maar ik zou graag nog Olympisch Kampioen worden met het Nederlands elftal. In 2012 hebben we in Londen Olympisch zilver gewonnen.

Het was een waanzinnig evenement in Europa. Rio is helaas uitgelopen op een grote teleurstelling. Ik heb zeker de ambitie om door te gaan tot en met 2020 en te schitteren tijdens de Olympische Spelen in Tokyo.”

De eerste keer in Utrecht “Toen was ik een jaar of zeventien.

Samen met mijn moeder liep ik door de stad. Ik had besloten dat ik in Utrecht wilde gaan studeren, hockeyen en wonen. Ik wilde graag uit mijn comfortzone stappen en in het diepe springen. Utrecht leuk me een ontzettend leuke stad. Het voelde goed. Er woonde veel familie in de regio en als kind kwam ik vaak op Kampong.”

Beste optreden in de stad “Een jaar of vijf geleden zag ik een heel bijzonder optreden in Utrecht. Het was een koude winter en er lag veel sneeuw.

Rupert Blackman (Causes, red.) stond toen met een eigen muziekinstallatie bij de Winkel van Sinkel allemaal liedjes te zingen. Hij creëerde sfeer, het had iets heel moois. Ik heb meteen een cd van hem gekocht.”

Favoriet weekend “Op zaterdag ontbijt ik vaak bij De keuken van Thijs, in de Biltstraat. Daarna loop ik meestal door de stad om vervolgens ’s avonds bij Spaghetteria te eten. Ik kies meestal de pasta pappardelle en neem tiramisu als toetje – een goede maaltijd als voorbereiding op de hockeywedstrijd de dag erna. Op zondagochtend doe ik rustig aan en na de wedstrijd drink ik graag een biertje op de club. Onderweg terug nog even langs Bastacosi om een lekkere pizza te halen.”

Utrecht mist…

“Ik zou het leuk vinden als er meer bandjes of DJ’s zouden optreden in de binnenstad. Utrecht heeft veel mooie pleinen, maar veel entertainment is er meestal niet. Zeker in de zomerperiode kan het onwijs gezellig zijn als er bijvoorbeeld op het Janskerkhof en Neude iets georganiseerd wordt. Zoals dat grote scherm op de Neude tijdens het EK Vrouwenvoetbal, dat is ontzettend leuk.”

‘Ik zou graag nog Olympisch Kampioen worden met het Nederlands elftal’

Droomhuis “Ik ben blij met het huis waar ik woon, maar mijn droomhuis is een mooi huis aan het Wilhelminapark, denk ik. Wat trouwens leuk is, is dat ik momenteel in het geboortehuis van Gerrit Rietveld woon. Hij was natuurlijk een bekende Utrechter en heeft een grote rol gespeeld in de architectenwereld. Er zijn regelmatig mensen die via een ANWB-fietsroute langs mijn huis komen en een foto maken van het bordje met zijn naam erop.”

oen ik de mail van DUIC las met de vraag of ik in ‘Allemaal Utrechters’ wilde verschijnen, was ik in stadion Galgenwaard, toevallig de plek waar ik min of meer ben ingeburgerd.

Mijn man is degene die van voetbal houdt, niet ik, maar we gaan vaak met vrienden naar de thuiswedstrijden van FC Utrecht.

Altijd gezellig.”

Met hen gaan Ocimar en haar man soms ook op vakantie. Bijvoorbeeld een keer naar haar thuisstad Fortaleza in Brazilië. Ocimars vriendin vond het zo leuk, dat ze zei er wel te willen wonen. “Zij zag natuurlijk alle dansende mensen en het bruisende Zuid-Amerikaanse buitenleven. ‘s Avonds was het druk in elk restaurant en klonk op straat de samba. Dat is het beeld dat je als toerist krijgt, maar in de realiteit is ’t niet altijd feest.”

Ook Ocimars man houdt van Brazilië, hij is er een paar keer geweest voordat de twee elkaar ontmoetten. “Een paar jaar voor de ontmoeting hadden we contact gelegd via een datingsite en plotseling kreeg ik een berichtje dat hij in Fortaleza was”, vertelt de Braziliaanse. De liefde bloeide op. Wel werd gauw duidelijk dat dansen, één van Ocimars lievelingsbezigheden, met deze leuke Nederlander niet kon. “Zuid-Amerikanen zijn geboren met een gevoel voor ritme. Jullie… niet.”

In twee jaar tijd kwam hij nog vier keer langs en in 2010 maakte Ocimar de overtocht naar Utrecht om bij hem in te trekken.

Nu wonen ze in Leidsche Rijn.

ERS ALLEMAAL UTRECHT Naam Geboortedatum Land Plaats Levensmotto

Ocimar Ferreira 27-06-1971 Brazilië Fortaleza ‘Je kunt alles doen wat je echt wilt.’

Alles opnieuw “Mijn man wilde zijn Portugees met mij oefenen, maar ik wilde Nederlands leren.

Dat zei ik dan tegen hem. Als-ie me toch iets in het Portugees vroeg, antwoordde ik héél snel zodat hij het niet kon verstaan.” Eén van de moeilijkste dingen aan het Nederlands: “Het Utrechts. Mijn man zegt altijd ‘ik ken niet’ als hij niet kán.

Ik begreep daar in het begin niets van.”

Na een half jaar solliciteerde ze, met haar man als tolk, naar een baan als schoonmaakster in het Apollo Hotel. Let wel: Ocimar heeft geschiedenis gestudeerd en was in Brazilië financieel administrator. “Ik wilde allesbehalve thuiszitten.”

Een half jaar later ging ze schoonmaken in een bejaardentehuis. “Dat wilde ik graag; ik heb ouderen altijd leuk gevonden, maar in Brazilië heb je geen bejaardentehuizen.”

Later kreeg ze het voor elkaar dat ze een interne opleiding voor verzorgende mocht volgen. De taal maakte het leren moeilijker, maar ze slaagde. Tegenwoordig is Ocimar ‘helpende plus’ in een villa voor onder andere dementerenden, in Zeist. “Ik vind het fijn ze aandacht te geven en overal bij te helpen. Volgend jaar wil ik opleidings­ niveau 3 doen.”

Ocimar: “In Nederland heb ik alles opnieuw moeten doen. Ook autorijlessen.

De instructeur zei dat het onmogelijk was om met mijn taalachterstand het theorie-examen in één keer te halen, maar het is me toch gelukt. Bijna al mijn Neder­la ­ ndse groepsgenoten waren gezakt, sommige voor de vijfde keer.”

Haar man schept tegen iedereen over haar op en haar zwager zegt vaak: ‘Jij hebt je zó goed aangepast!’ Dan antwoordt Ocimar: ‘Tja, ik moet wel’. Ze glimlacht.

“Ik bereik wat ik wil, want ik kom uit Brazilië. Brazilianen geven nooit op.”

De reeks is een samenwerking van DUIC en Culturele Zondagen, mogelijk gemaakt door Stichting Dialoog en Gemeente Utrecht.

Jezelf of iemand anders aanmelden voor deze rubriek? Dat kan!

Mail naar redactie@duic.nl

12

UIT MET DUIC

HETZELFDE MAAR DAN ANDERS

5x cursussen en workshops Bier en Appelsap is een online magazine voor ouders in de regio Utrecht dat wekelijks weekendtips geeft voor het gezin. We houden van horeca, cultuur en natuur. Zo na de zomervakantie starten de cursussen, sportlessen en workshops weer. Vaak niet alleen voor kinderen – doe zelf ook mee! Voor DUIC heeft Bier en Appelsap vijf leuke cursussen en lessen uitgezocht.

Labtechniek professorloep.nl Club Kunstlab is een cursus van Professor Loep vol kunst, techniek en natuur voor kinderen vanaf 6 jaar, waarin in blokken van vier weken elke keer nieuw materiaal, een nieuw onderwerp of een nieuwe maker centraal staat. Kinderen kunnen na een paar lessen hun kennis toepassen bij het maken van een eigen ontwerp. Tandwielen, recycling en papierkunst staan centraal. Aan het einde van de reeks is er een eindpresentatie!

Duik een college in universiteitsmuseum.nl Heb je nieuwsgierige kinderen tussen de 8 en 12 jaar? Opgelet! In het najaar van 2017 duikt het Universiteitsmuseum Utrecht in de wereld van water. Tijdens de vier MuseumJeugdUniversiteitcolleges ontdekken kinderen wat dode zones in de zee zijn en of je kunt verdrinken op Mars. Maar dat is nog niet alles. Ze komen ook van alles te weten over overstromingen en de goede eigenschappen van schimmels. Je kunt je kinderen opgeven voor de hele reeks.

YONTIE HELDERS Kwestie van Smaak

Waar Helling 11, Utrecht Online kwestievansmaak.nl

Op de lange latten skipistenieuwegein.nl Bij Skipiste Nieuwegein starten de skilessen weer. Dus ga je op wintersport en wil je je kids al in Nederland kennis laten maken met de lange latten, dan kun je ze opgeven voor de skilessen.

Elke week een les, een snelcursus in de herfstvakantie, het is allemaal mogelijk. Op 3, 9 en 10 september zijn er proeflessen tijdens de Open Dagen.

KENNERS TIPPEN

WIJN- EN WHISKYHANDEL

Wat Wijn- en whiskyhandel Kwestie van Smaak

Kunstenaars to be devrijstaat.nl Op De Vrijstaat KunstAcademie maken kinderen en jongeren van 9 tot 15 kennis met verschillende kunstvormen, materialen, technieken, ideeën en makers. In de werkplaats werken ze intensief samen met verschillende kunstenaars. Zo leren ze hoe zij werken, wat zij belangrijk vinden en wat hun inspiratiebronnen zijn. Elk blok is anders en kinderen ontwikkelen lang­zamerhand hun eigen kunstenaarschap.

Op 9 september is er een proefles.

Clownspraktijken diedom.nl Eind september starten de circus­cursussen weer bij Circus Diedom. Altijd al willen bal­ lopen, balanceren op het slappe koord of fietsen met een eenwieler? Jongleren met ballen of knotsen? Gooien met de diabolo?

Acrobaat zijn in de trapeze? Bij Circus Diedom kun je het allemaal leren. Voor kinderen vanaf 6 jaar, maar ook voor volwassenen! Er wordt op 9 plekken in de stad les gegeven, dus altijd wel bij jou in de buurt!

vinoloog

Kwestie van Smaak is een modern ogende wijnzaak op de Helling. Alexander van der Linden, vinoloog en liquorist, vertelt dat ze hun concept hebben getest: laagdrempelig met goed advies, veel open flessen en proefavonden. “Wijn beslaat nog steeds het grootste gedeelte van de zaak, maar de klant kan ook whisky ervaren, we hebben tachtig open flessen.” Alexander importeert veel van de wijnen zelf. Hij levert aan de horeca, maar de nieuwe bewoners van Rotsoord, fietsers en wandelaars weten deze sympathieke wijnhandel ook te vinden. Zijn favoriet is een Riesling spätlese of auslese trocken, ‘de koning onder de druiven’, van Weingut Karl Erbes. Ik neem een fles auslese mee en de wijn stuift mijn glas uit: citrus, appel, lychee maar ook een mooie minerale ondertoon. Zo, dat is een wijn die het omfietsen meer dan waard is!

Wil je meer tips om met je kids op pad te gaan? Kijk dan op bierenappelsap.nl

DAVID ACHTER DE MOLEN muzikant

COLLEGE

Jihad-kennis Behalve pop-, klassiek- en dance-programmeurs heeft Tivoli sinds kort ook een programmeur ‘kennis & debat’.

Die organiseert vaak in samenwerking met de Universiteit Utrecht avonden waar ruimte is voor debat. Wat mij aanspreekt is dat controversiële onderwerpen niet uit de weg worden gegaan. De eerstvolgende avond is een college over de Jihad, met als interessant vraagstuk: wat drijft Nederlandse jongeren in de armen van IS? Het levert relevante kennis waarmee je je oom op dat feestje net even stil weet te krijgen.

Wat Het Grote Jihad College Waar TivoliVredenburg, Vredenburgkade 11 Wanneer Maandag 4 september, 19.30 uur Online tivolivredenburg.nl

Advertenties

Volksuniversiteit Utrecht Cursussen ook in Nieuwegein

Cursusprogramma najaar 2017 NT2 cursussen nu mogelijk voor slechts € 50,- !

230 cursussen: 18 talen van beginners tot (ver) gevorderden, Bedrijfsgericht, Creatief, Kunst & Cultuur, Culinair, Filosofie en Body & Mind.

Ook les- of vergaderruimtes te huur op een fantastische locatie!

www.volksuniversiteitutrecht.nl

UIT MET DUIC

Uittips

13 Fenna Riethof

Fortenfestival Vr 1 t/m zo 10 september diverse forten Tijdens het tiendaagse Fortenfestival gaat de aandacht naar de mooie forten die de Nederlandse Waterlinie rijk is. Utrecht heeft er ook een paar van. Het uitgelezen moment om ze te gaan bekijken, dus. Fiets naar Fort aan de Klop voor een Zomeravond Barbecue – reserveren is handig – of naar het prachtige Fort Vechten voor een rondleiding. Ook worden er culturele activiteiten georganiseerd.

Tussen je oren Agnes Peijster

forten.nl

WIE BEN JE? Rein Wennekes (19), student International Business and Management WAT LUISTER JE? One van Swedish House Mafia

Gaudeamus Muziekweek

Smeerboel Festival

Wo 6 t/m zo 10 september - TivoliVredenburg

Za 9 september - Papendorp Utrecht

Ontdek tijdens het oudste muziekfestival van Nederland de jonge ‘muziekpioniers’. Wie dat zijn?

Bijvoorbeeld Ivan Vukisavljevic, bij zijn nummer The Atlas Slave draait het om het geluid dat een gitaar maakt wanneer je met een strijkstok de hals bespeelt.

Je moet houden van experimentele, expressieve muziek. Vooraanstaande ensembles zoals Kluster5 en Insomnio voeren de stukken uit. Sinds 2011 vindt de muziekweek plaats in Utrecht.

Op het terrein in Papendorp is dit jaar weer het leukste ‘smerige’ festival Smeerboel, met technoartiesten als Gary Back en Juan Sanchez, artiesten van studentenfeest Nachtcollege en de vrolijke rakkers van Singlefeestje, voor wie meer naar hitjes neigt. Na een elfurige dansdag kun je gewoon doorgaan: er komt een afterparty. Kruip ’s nachts blij en bevlekt je bedje in.

smeerboel.com

gaudeamus.nl

“Toen dit nummer net uitkwam, luisterde ik het vaak. Ik heb het een hele tijd niet afgespeeld, tot ik het laatst tegenkwam in Spotify. Nu luister ik het weer regelmatig. Ik krijg er energie van. Als ik haast heb, ga ik er sneller van lopen. Ik ben geen echte fan meer van de Swedish House Mafia, maar dit nummer is nog steeds goed.”

foto: Michiel Ton

Mother’s Finest Craft Beer Festival Vr 15 t/m zo 17 september - Janskerkhof

WIE BEN JE? Leontien Boogaard (22), werkt bij EKKO

Moeders mooiste bierfestival en het stoere broertje van Fonteyn Festival: dat is Mother’s Finest. Wandel van mobiele eetkeukens naar live-artiesten of naar uiteraard één van de vele stands van microbrouwerijen als Maximus en De Leckere. Zij gieten hun lekkerste craft beer – bier dat kleinschalig gebrouwen is – maar al te graag in jouw glas. Lever dat, als alles te veel begint te draaien, weer in bij de hoofdbar.

mothers-finest.nl foto: Bart van Eijden

WAT LUISTER JE? Drunk in Love van Beyoncé

Nacht van de Poëzie (35e editie)

“Ik vind Beyoncé heel gaaf.

Ze is een voorbeeld voor mij.

Als sterke, onafhankelijke vrouw komt ze op voor vrouwenrechten en dit nummer doet me daaraan denken. Die power hoor je terug in haar muziek. Ik vind het een heerlijk nummer om te luisteren terwijl ik rondloop in de stad. Het geeft me zelfvertrouwen.”

Za 16 september - TivoliVredenburg Negentien dichters volgen elkaar op in de 35e editie van de jaarlijkse poëzienacht. In de Grote Zaal – waar publiek voortdurend in en uit kan lopen – dragen zij hun werk voor. Tussendoor zijn muzikale acts, zoals van Brigitte Kaandorp.

Enkele dichters zijn Abdelkader Benali, Cees Nooteboom en de Utrechtse Alexis de Roode. De afsluiter van de Nacht is traditioneel een nieuw dichttalent, dit jaar Simone Atangana Bekono.

nachtvandepoezie.nl foto: Michael Koren

14 DE KLASSIEKER – CAFÉ WEERDZICHT

Fenna Riethof

Bas van Setten

John (voorgrond) en Hans Wierkx (achtergrond) lopen van kinds af aan in Weerdzicht

UIT MET DUIC

Het terras van Weerdzicht aan de andere kant van de straat

Waait met alle winden mee Hans en John Wierkx, oom en neef, werken al lang in Café Weerdzicht. Hans wandelde er op zijn derde al rond. In de jaren vijftig, toen het nog van zijn ouders was en de Bunkerbar heette. Hans zwelt een beetje op als hij grapt: “Niets meegemaakt! Helemaal niets!”

C

afé Weerdzicht heeft huisnummer 1 en trapt daarmee de Oudegracht af. Vaak, vertellen de heren, blijven mensen verrukt stilstaan bij het terras, om vervolgens neer te ploffen. Meestal zijn dit winkelaars die ‘te ver’ zijn doorgelopen vanuit het winkelcentrum. Daar worden ze voor beloond: het terras ligt in de zon en biedt uitzicht op de sluis en de bootjes.

Het gebeurt nooit dat iemand toevallig de geopende voordeur van het pand ziet en naar binnen loopt. Dat zijn uitgestorven taferelen, zegt Hans. Zijn ouders kochten het café, dat in 1823 al een café was, in 1953. “Op 11 december, om precies te zijn”, zegt hij. “Ze hadden al een viszaak die beroemd was hier in Wijk C. Viszaak Bals, waar ze trouwens ook varkenspoten en -staarten verkochten.” Vader Wierkx was dol op biljarten. Het café was in het begin dan ook een plek om te biljarten. “Met een glaasje melk erbij.”

Hans herinnert ons eraan dat het nog niet de tijd was van internet, social media en keuzestress. “Je had Hilversum 1, 2 en 3. Als je daar ’s avonds klaar mee was, ging je een blokje om. Als je dan langs het café liep en het koud had, ging je gezellig naar binnen. Aan de bar zitten, met wie daar ook was. Niks geen afspraken maken.”

Nu moeten Wierkx-mannen hun best doen om mensen te trekken. Hans: “Je hebt nu wel twintig tv-zenders. Gelukkig heeft mijn neef een gevoel voor trends, John weet wat mensen leuk vinden.”

John kwam bijvoorbeeld met het idee om sportwedstrijden uit te zenden op groot scherm. Voetbal, of een andere sport waar vraag naar is. “We zenden wel eens waterpolo uit”, zegt John. “Naar Formule 1 is veel vraag ‘sinds Max’.” En als er vraag is naar schoonspringen? Hans: “Dan zenden we schoonspringen uit. We waaien met alle winden mee.” John organiseert verder veel activiteiten. Zoals de puzzelrit, met Pasen. “Een groep gasten

gaat vanaf het café in een paar auto’s een route rijden rond de stad. Onderweg moeten ze opdrachten doen en afstempelen bij tussenposten. Ik sta dan bij zo’n tussenpost.”

John is wat dat betreft een kind van zijn vader Jan, die inmiddels is overleden.

Ook aan Jan heeft Weerdzicht een paar traditionele activiteiten te danken. Een darttoernooi in september, bijvoorbeeld.

En de jaarlijkse roeiwedstrijd op Eerste Pinksterdag, die begon als een grapje

Op drukke avonden schieten cafégangers te hulp door gebruikte bierglazen te verzamelen en af te wassen maar nu al 37 jaar wordt gehouden.

Teams leggen zo snel mogelijk honderd meter af. Elk jaar wordt het feest (want dat is het, eigenlijk) populairder.

Jan Wierkx wordt gemist. Er zijn veel mooie herinneringen aan hem en die hangen ingelijst aan een muur in het café. Naast de biljarttafel. Bij alle foto’s – overigens ook van andere ‘Wierkxen’ en gasten – hoort een verhaal. Op één ervan staat Jan, breed lachend en van top tot teen onder de witte slagroom.

“Dit was op Koninginnedag”, zegt zoon John. “Hij kwam met het idee om oranje tompoucen te verkopen. Wij waren er niet enthousiast over, maar hij zei: ‘Als we niet alles verkopen, mogen jullie mij bekogelen met wat er overblijft’. Dus toen heb ik stiekem één doos achtergehouden.”

Alles mag John: “Dit is mijn tweede thuis, misschien wel mijn eerste. Op mijn vijftiende werkte ik hier al, na school ging ik op het terras huiswerk zitten maken. En als er mensen kwamen, stond ik op om ze te bedienen.” Vanaf zijn achttiende ging hij ‘echt’ werken. Om zes uur ’s avonds de keuken in, die boven het café zit. “Ging ik tv kijken tot het belletje klonk. Dan moest ik iets klaarmaken. Als er iets leuks op tv was, vond ik dat wat minder.”

De keuken wordt nu niet meer gebruikt vanwege een gebrek aan personeel. Alleen Hans en John werken in het café, af en toe springt iemand bij. Er is te weinig geld om iemand in te huren. Daar moet ooit weer verandering in komen, maar nu is het de tijd van bitterballen en tosti’s.

“Mensen mogen hier ook een pizza bestellen”, zegt Hans schouderophalend.

“Waarom niet? Alles mag. Ook de muziek bepalen, bijvoorbeeld. Ik wil dat mensen het gezellig hebben. Eén ding mag niet: de lampen heen en weer slingeren.” Hij wijst naar de plafondlampen. “Laatst was de maandelijkse karaoke-avond. Studenten waren hard aan het blèren – dat mag – en zelfs in de vensterbank geklommen – ook dat mag –, maar toen iemand aan de lamp zat en die op de grond viel, heb ik daar wat van gezegd. Verder mag alles.”

Het publiek bestaat uit darters, verenigingsleden, mensen van de kaartclub en vele anderen. “Jong en oud vinden het hier fijn omdat ze stoom kunnen afblazen”, zegt Hans. Niet alleen door mee te blèren met smartlappen of de zelfgekozen muziek, pijltjes te gooien of veel bier te drinken. “Ze komen aan de bar zitten en kunnen hun verhaal aan me doen. Even ontspannen met een drankje.

Dat vinden niet alleen de oudere stamgasten, maar ook studenten heerlijk.” Voor dat luiste-

rend oor krijgen de Wierkxen veel terug. Op drukke avonden schiet er vaak een cafégast te hulp door gebruikte bierglazen te verzamelen en af te wassen.

“Goeiesmiddags, Hans, Sjon.” Een meneer met een buikje komt het bruine café in.

“Mag ik een tosti, alsjeblieft?” Hans springt direct op. John: “Eén van onze stamgasten.

Ik weet niet precies hoe lang hij al in Weerdzicht komt, maar lang. Volgens mij komt de oudste stamgast die we hebben hier sinds al zestig jaar. Da’s Henkie – of nee, of toch Jopie. In elk geval is-ie tachtig. Vroeger kwam hij vier á vijf keer per week. Nu woont hij verder weg, in een bejaardentehuis, maar komt hij nog elke zondag een kaartje leggen.” Hans heeft de tosti afgeleverd, gaat zitten en zegt een beetje weemoedig: “Met het klimmen van de jaren zien we de stamgasten komen en gaan.”

Hans houdt binnenkort op met werken, hij zit al rond de pensioengerechtigde leeftijd.

In zijn initiatiefrijke neef heeft hij alle vertrouwen. Die heeft bijvoorbeeld een nieuw plan om mensen warm te maken voor Weerdzicht: “We hebben een historische bunker beneden die we momenteel gebruiken als opslagplaats. Het lijkt me leuk die leeg te halen zodat mensen hem kunnen bezichtigen onder leiding van een gids.”

De stamgast heeft zijn tosti op en wil er nog één. Hans gaat aan het werk. John vraagt de stamgast waarom hij hier zo graag z’n tosti’tje eet. Een verbaasde blik. “Omdat het hier zo gezellig is, natuurlijk. Er is nooit ruzie, de sfeer is goed, iedereen heeft respect voor elkaar. Dat komt door hen”, hij knikt naar Hans en John. “Hoe lang ik hier over de vloer kom? Al 67 jaar.” Hans roept vanachter de bar: “Maar niets meegemaakt, toch jongen?”

“Nee hoor! Helemaal niets!”

UIT MET DUIC

15

JETTE & JILDOU DRINKEN KOFFIE BIJ CAMPING GANSPOORT

Jette Pellemans & Jildou Fabriek

Kamperen op Rotsoord In het staartje van de zomer pikken wij nog wat laatste vakantie­sferen mee in eigen stad.

We gaan op de koffie bij Camping Ganspoort, de nieuwste horecatelg van Rotsoord.

B

ootjes varen voorbij, je kunt er een potje tafelvoetbal spelen en in de koelkast staan de flesjes Kronenbourg koud. Nee, we zitten niet op een idyllisch Frans dorpsplein, maar bij Camping Ganspoort – gewoon in Utereg. Op de begane grond van één van de nieuwe appartementencomplexen van De Trip in Rotsoord, gebouw De Kade om precies te zijn, neemt de camping de halve verdieping in beslag.

Het is een café-restaurant dat de hele dag geopend is, van ontbijt tot late borrel. En ze hebben koffie, daar komen wij natuurlijk voor.

Eerst bestellen we een cappuccino, die helaas niet helemaal aan onze verwachtingen voldoet. Er zit te veel lucht in het melkschuim waardoor het grote belletjes heeft, en de koffie eronder is niet sterk genoeg. Wat overblijft is een bakkie dat eigenlijk nergens naar smaakt. Beter is de espresso, die misschien niet barst van de smaak, maar wel warm en sterk genoeg is. De gewone koffie krijgt van ons een zesje: tikje waterig, maar oké.

Bootjes kijken Ondertussen genieten we wel van een vijfsterrenuitzicht. Het pand van de camping beslaat zoals gezegd een halve verdieping en is aan alle kanten omringd door glas. Ook aan de achterzijde is een XXL-glaswand, waardoor je uitkijkt op de Vaartsche Rijn. Op een zondagmiddag als deze is het ongegeneerd staren naar grote en kleine sloepjes, kanovaarders en roeiers. Met lekker weer kun je buiten zitten op het terras aan het water.

Bij de koffie laten we twee taartjes aanrukken. Koffie zonder taart is immers als bier zonder bitterballen: niet helemaal compleet.

De taartjes worden bijna geserveerd als desserts, op een groot bord met bijpassende garnering. Over de banoffeetaart valt van alles te melden: dat het er op het eerste gezicht niet erg smakelijk uitziet, maar toch wel erg lekker is. Dat we niet zoveel toffee proeven, maar wel bastognekoek en mokkamousse. En dat hagelslag als garnering een beetje armoedig aandoet. Over de citroentaart kunnen we

Foto: Michael Kooren

Nacht van de Poëzie

In 2017 beleeft het grootste poëziefestival van Nederland, de Nacht van de Poëzie, haar 35ste editie. De twintig beste Nederlandstalige dichters, zowel de veteranen als de nieuwe sterren in de poëzie-wereld, verzorgen deze nachtelijke poëzie-estafette.

Veteranen als Cees Nooteboom, Neeltje Maria Min en Antjie Krog keren terug op het podium van de Grote Zaal in TivoliVredenburg.

Ze geven het stokje door aan aanstormend dichttalent als Vicky Francken, Simone Atangana Bekono en Carmien Michels. Ook Dimitri Verhulst, vooral bekend vanwege zijn romans, draagt tijdens de Nacht van de Poëzie voor uit zijn eerste dichtbundel in 15 jaar; Stoppen met roken in 87 gedichten.

Tussen alle gedichten door brengt een aantal muzikale en theatrale acts afwisseling in het programma, waaronder de cabaretière Brigitte Kaandorp. Kaandorp keert speciaal voor deze jubileumeditie terug op het podium van de Nacht. Ook vindt ter gelegenheid van het jubileum op de middag voor de Nacht, vanaf 15.00 uur, een KinderNacht van de Poëzie plaats voor poëziefans vanaf 6 jaar.

Za 16 sept

35ste Nacht van de Poëzie TIVOLIVREDEBURG [20.00]

nachtvandepoezie.nl / tivolivredenburg.nl

Volg Jette & Jildou drinken koffie ook op Facebook en Instagram! Like en wees als eerste op de hoogte van waar Jette & Jildou deze keer koffie gaan drinken.

Camping Ganspoort Unique Selling Point Groot licht pand met veel glas en een vijfsterrenuitzicht.

Afknapmomentje De (nog) niet zo lekkere cappuccino met te luchtig schuim.

DIVERSEN

THEATER

THEATER

Wo 6 + wo 13 sept

Di 12 t/m za 23 sept

Do 14 t/m za 16 sept

ACADEMIEGEBOUW [20.00]

THEATER KIKKER

DE PAARDENKATHEDRAAL [20.00]

sg.uu.nl

theaterkikker.nl

Theaterutrecht.nl

Gaudeamus Muziekweek

De roep om maatschappelijke verandering is groot. In een serie lezingen van Studium Generale gaan wetenschappers, experts en opiniemakers op zoek naar alternatieven. Op 6 september vergelijkt prof. Jan Willem Duyvendak de ingrediënten van maatschappelijke verandering vroeger en nu, en op 13 september praten prof. Maaike Meijer en Justine van de Beek over Feminisme 3.0.

Theater Kikker start het theaterseizoen, voor de vijfde keer op rij, met festival Kikker Kiest. Met reprises van de meest favoriete voorstellingen viert Theater Kikker de variëteit van het theater. Van dinsdag 12 t/m zaterdag 23 september zijn acht bijzondere voorstellingen (nogmaals) te zien. Met o.a. Zohre, een Afghaans Nederlandse soap, Troje Trilogie, Volpone, Untitled, 2017 en Bambie Nul.

Casino Nonstop is een muzikale rollercoaster over de dromer, kunstenaar en vluchteling Max Lefko, gespeeld door Sanne den Hartogh. Met een nachtclubdanseres, gespeeld door Mees Borgman, aan zijn zijde reist hij door Europa. Op zoek naar een thuis, al is het maar voor even, ontmoeten ze mensen uit allerlei lagen van politiek en maatschappij, allen gespeeld door Bram Van der Kelen.

Utrecht is een stad vol muziek.

Je kunt onder andere naar deze concerten en optredens:

Tegen de stroom in

LITERATUUR

korter zijn: behalve de niet-knapperige bodem is die prima, fris en met veel citroensmaak.

Het campingthema is prima doorgevoerd bij Ganspoort. Als je naar de toiletten loopt, passeer je een halletje met een tafelvoetbaltafel en opblaasbeesten. En de kaart vermeldt behalve Orangina’s (in dat typische bolle flesje – we werden er bijkans nostalgisch van) ook Frans Kronenbourg-bier en Vikingbrod uit Zweden.

Al met al is de ‘camping’ een origineel concept dat, gezien de drukte op deze zondagmiddag, duidelijk in een behoefte voorziet. Wat ons betreft komen we terug voor een Orangina met uitzicht op het water – dat is ook waar campings voor zijn.

Kikker Kiest

Casino Nonstop

MUSEA & EXPOSITIES

HET UTRECHTS ARCHIEF

hetutrechtsarchief.nl

Honderd jaar geleden vond de eerste Jaarbeurs in Utrecht plaats: dé ontmoetingsplek voor de Nederlandse handel en industrie. De Jaarbeurs zette vanaf het begin fors in op reclame: op stations in het hele land hingen kleurrijke affiches.

Het Utrechts Archief toont de mooiste affiches uit de periode 1917-2017. Waaronder die van de vaste afficheontwerper Henri Pieck.

Cincinnati Symphony Orchestra TIVOLIVREDENBURG [20.15]

Wo 6 t/m zo 10 sept

Gaudeamus Muziekweek DIVERSE LOCATIES

Wo 6 sept

And Friends Concerts: Daniel Cane HOFMAN CAFÉ [21.00]

Doorlopend (di t/m zo)

De mooiste affiches van de Jaarbeurs

Ma 4 sept

UITACTIE

Vr 8 sept

Win 2 X 2 vrijkaarten voor het Nederlands Film Festival

Yentl en de Boer in Concert

Vanaf 20 september staat Utrecht weer tien dagen in teken van film tijdens het Nederlands Film Festival.

Zie en beleef de nieuwste en beste Nederlandse films, televisieseries én interactieve projecten. In het Festivalpaviljoen op de Neude kun je elke dag een hapje of een drankje nemen mét live Foto: Ramon Mangold muziek. Daarnaast is hier de dagelijkse NFF Talkshow waar Art Rooijakkers in gesprek gaat met filmmakers, BN’ers en bijzondere gasten. We geven vrijkaarten weg voor een film naar keuze (m.u.v. premières)!

Zo 10 sept

STADSSCHOUWBURG UTRECHT [20.00]

Utrechtse Bachcantatedienst GEERTEKERK [19.30]

Do 14 sept

Tori Amos TIVOLIVREDENBURG [19.45]

Vr 15 sept

Vrijdagmiddagconcert Murat Ali Cengiz CENTRALE BIBLIOTHEEK [15.00]

Vr 15 sept

Maria João Pires & Ashot Khachatourian TIVOLIVREDENBURG [20.15]

Kijk nu op uitagendautrecht.nl/acties

Meer tips?

Neem het magazine UITagenda Utrecht o.a. bij

mee of kijk op

16 Stad / Leven

NR. 40 | SEPTEMBER 2017 Kijk voor het laatste Utrechtse nieuws op DUIC.nl

BIOSCOOPFILMS

Programma DUIC Filmpremière Dag

Wat Wanneer Waar Passe-partout

DUIC Filmpremière Dag Zondag 10 september Louis Hartlooper Complex Utrecht, zaal 2 €36,- (3 voorpremières, diner, 2 consumpties) of €21,- (3 voorpremières) Diner €15,- (diner, 2 consumpties) Prijs per film €9,50 (Cineville / 10-rittenkaart geldig) Meer info www.duic.nl | www.hartlooper.nl

Tijdens de 2e editie van de DUIC Filmpremière Dag op zondag 10 september staan er drie bijzondere voorpremières op het programma.

De films zijn exclusief te zien in het Louis Hartlooper Complex in Utrecht. Voor slechts €36,- geniet je van alle films en een heerlijk diner inclusief twee drankjes op vertoon van deze DUIC krant. Mocht je alleen de films willen zien, dan kan dat natuurlijk ook! Met deze DUIC krant betaal je €21,- voor drie voorpremières.

Louis Hartlooper Complex Het Louis Hartlooper Complex is een bruisend filmhuis in het centrum van Utrecht. Het staat bekend om de eigenzinnige filmprogrammering, de vele evenementen en festivals, de gezellige sfeer én het terras waar je de laatste zonnestralen meepikt. Naast een groot aanbod van filmzalen en meerdere (horeca-)ruimtes, is het filmhuis een bijzondere plek om te genieten van biologische gerechten en een breed assortiment speciaalbier.

Victoria and Abdul

Maudie

120 BPM

Regisseur: Stephen Frears Cast: Judi Dench, Ali Fazal, Michael Gambon Lengte: 112 minuten Taal: Engels Land: Verenigd Koninkrijk, VS Genre: drama Kijkwijzer: 3d Release: 21-09-2017

Regisseur: Aisling Walsh Cast: Sally Hawkins, Ethan Hawke Lengte: 115 minuten Taal: Engels Land: Ierland, Canada Genre: romantiek, drama, biografisch Kijkwijzer: 3gd Release: 14-09-2017

Regisseur: Robin Campillo Cast: Adèle Haenel, Nahuel Pérez Biscayart, Arnaud Valois Lengte: 140 minuten Taal: Frans gesproken, Nederlands ondertiteld Land: Frankrijk Genre: drama Kijkwijzer: 3st Release: 28-09-2017

15.45

Victoria and Abdul is een boekverfilming en (losjes) gebaseerd op een onwaarschijnlijk, maar waargebeurd verhaal over een onverwachte vriendschap tussen een jonge klerk, Abdul Karim, en koningin Victoria, gedurende haar laatste regeerperiode. Het tweetal leert elkaar kennen in 1887 en gedurende bijna vijftien jaar (tot Victoria’s dood in 1901) werkt Abdul als haar leraar (ze noemt hem haar Munchi) en later zelfs als haar secretaris. De film beleeft haar wereldpremière op het filmfestival in Toronto (7 t/m 17 september 2017). Je kan de film op 10 september dus als een van de eersten in Nederland zien. Koningin Victoria wordt gespeeld door Judi Dench (Oscarwinnaar Shakespeare in Love) en geregisseerd door Stephen Frears (The Queen, Dangerous Liaisons). De film is een derde samenwerking tussen Dench en Frears.

19.00

Een ontroerend waargebeurd verhaal over kunstenares Maud Lewis (1903-1970), haar ongewone leven, haar huwelijk met de Canadese marskramer Everett (Ethan Hawke) en haar verrassende ontwikkeling tot bekende volksschilder. Met kromgebogen, hese, schokkende stem en zwaar vervormde handen geeft Sally Hawkins (Happy-Go-Lucky en Blue Jasmine) gestalte aan deze Canadese volkskunstenares. Speciaal voor deze film werd het huisje waar Maudie en Everett samen in woonden helemaal nagebouwd. Het echte huis is bewaard gebleven en wordt permanent tentoongesteld in de Art Gallery van Nova Scotia. Inmiddels is Maud Lewis een bekende volkskunstenares waarvan werk te zien is in de Art Gallery van Nova Scotia in Canada.

Maudie won tijdens het Vancouver International Film Festival de Super Channel People’s Choice Award, de hoogste publieksprijs die tijdens het festival wordt uitgereikt.

21.15

120 BPM (Beats per Minute) is een must-see film over passie, politiek en verlies. Het verhaal speelt zich af in Parijs aan het begin van de jaren negentig. Een groep jonge activisten wil koste wat het kost een remedie vinden tegen een tot dan toe onbekende dodelijke ziekte die al jaren slachtoffers maakt. Hun doelwit: de farmaceutische labs die mogelijke remedies bewust tegenhouden. Indien ze hun eigen levens én die van toekomstige generaties willen redden, zullen ze hun acties moeten opschroeven. De film is op het filmfestival van Cannes met een staande ovatie ontvangen en bekroond met de Grand Prix. Als het aan jurylid Pedro Almodóvar had gelegen had 120 BPM de hoofdprijs – De Gouden Palm – gewonnen en de film werd in plaats daarvan gedoopt tot Palm de Coeur (Palm van het hart). De film, met onder andere actrice Adèle Haenel (La Fille Inconnue), won tevens de Fipresci prijs en de Queer Palm. Regisseur Robin Campillo maakte eerder Eastern Boys en is de schrijver van Entre Les Mur uit 2008.

Stad / Leven 17

SEPTEMBER 2017 | NR. 40 Kijk voor het laatste Utrechtse nieuws op DUIC.nl

UTRECHTSE AFFICHES

Arjan den Boer

Mercurius als Jaarbeurs-icoon Affiches uit het verleden vertellen meerdere verhalen. In de eerste plaats over het bedrijf, product of evenement waar reclame voor werd gemaakt. Maar ook over de ontwerper, of het nu een bekende kunstenaar was of een anonieme graficus. Daarnaast laten affiches zien welke stijlen in de mode waren.

Affiche Jaarbeurs, Henri Pieck, 1934 (Het Utrechts Archief)

V

anaf 5 september toont Het Utrechts Archief deel twee van de tentoonstelling De mooiste affiches van de Jaarbeurs. Een in het oog springend affiche uit de nieuwe selectie is in 1934 gemaakt door Henri Pieck (1895-1972), de tweelingbroer van Anton. Eerder ontwierp hij al het Jaarbeurs-logo – nog altijd in gebruik – dat ook op subtiele wijze op het affiche is afgebeeld.

Henri Pieck was een interessante figuur die enigszins in de schaduw bleef van zijn broer Anton

Dagblad Het Vaderland schreef in september 1934: ‘In zijn affiche voor de 21ste Kon. Nederl. Jaarbeurs is Henri Pieck coloristisch heel gelukkig geweest. Qua teekening is het ontwerp minder te waardeeren.

Mercurius richt een brandglas op de industrie en dat heeft hem een wat vreemde pose gegeven. Maar het scherpe blauw, geel en rood, omgeven door vale tinten, doen het heel goed.’

Het affiche telt zes kleuren en dat betekende met het lithografische

procédé zes aparte inkten en drukgangen. De primaire kleuren geel, blauw en rood werden aangevuld met zwart en bronsgroen, en een speciale ‘metallic’ goudkleurige inkt voor accenten op het brons. Pieck wilde daarmee zoveel mogelijk een bronzen Mercurius-beeld benaderen.

Handelsgod Zoals Het Vaderland al opmerkte heeft Mercurius een brandglas beet, waarmee je zonnestralen kunt bundelen om een vuurtje te stoken. Het zonlicht komt terecht op in rood en geel weergegeven fabrieken, de industrie wordt dus letterlijk in het zonnetje gezet door de Jaarbeurs.

Het brandglas is immers voorzien van het Jaarbeurs-logo: de hoofdletter U (van Utrecht) met een helmpje op: de gevleugelde helm van… Mercurius. Henri Pieck had dit beeldmerk in 1926 ontworpen en het zou, in allerlei varianten, tot op heden in gebruik blijven.

Waarom speelde Mercurius zo’n belangrijk rol in de reclame van de Jaarbeurs? Het eerste affiche met deze godheid werd in 1922 door Leo Gestel gemaakt en er zouden er vele volgen, in 1951 bijvoorbeeld door Eppo Doeve. De Romeinse god van koopmannen en reizigers gold als een internationaal symbool voor handel, handelsbeurzen in andere landen gebruikten het eveneens. Maar er was ook een specifiek Nederlandse versie die terugging op de Gouden Eeuw, toen de Hollandse Mercurius op schilderijen werd afgebeeld als zinnebeeld van de jonge zeevarende handelsnatie. Pieck verwees hiernaar door de vleugels aan Mercurius’ helm rood-wit-blauw te kleuren.

Dekmantel Henri Pieck was een interessante figuur die enigszins in de schaduw bleef van zijn broer Anton, bekend van diens nostalgische prenten en het Sprookjesbos van de Efteling. Ze waren als jongens onafscheidelijk en volgden dezelfde tekenopleiding

in hun woonplaats Den Haag. Henri bleek echter een avonturier, Anton een burgerman. Uit deze karaktereigenschappen vloeiden Antons romantische hang naar het verleden voort en Henri’s interesse voor het modernisme. Na 1922 maakte Henri vooral toegepaste kunst zoals affiches, boekillustraties en kalenders.

Henri Pieck ontwierp veel affiches voor de Jaarbeurs. Dat begon in 1925 met een kleurrijke heraut te paard, op zijn borst het wapen van Utrecht. In 1926 verbeeldde Pieck een fabriekscomplex op het affiche dat ook het logo met de U introduceerde. In 1930 volgde een geabstraheerde versie van het Jaarbeursgebouw met rechthoeken en kleuren die aan De Stijl deden denken. Daarmee vergeleken was het Mercurius-affiche van 1934 maar traditioneel. Waarom kreeg Pieck zoveel opdrachten van de Jaarbeurs? (‘De beurt was blijkbaar weer aan Henri Pieck’, schreef Het Vaderland in 1930 verveeld.) Een

mogelijke verklaring is dat hij – anders dan andere kunstenaars – makkelijk meeging met de wensen van de directie, omdat hij geen uitgesproken eigen stijl had.

Henri Pieck was een overtuigd communist en bewonderde de jonge Sovjet-Unie. Zijn overtuiging en avontuurlijke aanleg brachten hem ertoe zich als spion aan te melden.

De Sovjets betaalden hem voor specifieke opdrachten. In 1930 vertrok Pieck naar Genève om de leden van de Volkenbond te bespioneren.

Zijn kunstenaarschap fungeerde als dekmantel; hij portretteerde de vertegenwoordigers en hun familie en hoorde hen ondertussen uit. In 1934 werd hij naar Londen overgeplaatst. Misschien maakte Pieck het Jaarbeurs-affiche in Genève of Londen, of was hij korte periodes in Nederland. Waren de ontwerpen voor de nogal kapitalistische Jaarbeurs ook onderdeel van zijn dekmantel?

Promotiewagen met Jaarbeurs-logo’s, 1935 (collectie Jaarbeurs)

18

NR. 40 | SEPTEMBER 2017 Kijk voor het laatste Utrechtse nieuws op DUIC.nl

GEHEIME PLEKJES

De plek waarvan je wist dat ‘ie moest bestaan maar die je nooit kon vinden, is ontdekt!

Bert Aanstoot Bas van Setten

De cameren van meneer Brunt

Camping Ganspoort is het gloednieuwe café/restaurant aan de Vaartsche Rijn en het hoofdgebouw van Rotsoord!

Camping Ganspoort is open van vroeg tot laat voor ontbijt, lunch, borrel en diner. Steeds met gewone gerechten, altijd buitengewoon goed gekozen, klaargemaakt en geserveerd.

En het leukste is: je kunt er niet alleen fantastisch eten, drinken en relaxen, je kan er ook werken… bijvoorbeeld als je zelfstandig werkend kok bent, of sous-chef, of bedieningsmedewerker!

Wees er snel bij want Camping Ganspoort zoekt:

SOUS-CHEF ZELFSTANDIG WERKENDE KOK BEDIENINGSMEDEWERKERS Doe mee en stuur je reactie naar:

robbin@ganspoort.nl Of kijk voor meer informatie op: CAMPINGGANSPOORT.NL

Een rijke advocaat liet in 1621 zestien ‘cameren’ bouwen voor arme weduwen: de Bruntenhof. Deze huisjes staan er nog steeds en zijn leuk om vanaf de straatkant te bewonderen.

Maar neem vooral ook een kijkje in de verscholen, gemeenschappelijke binnentuin.

W

ie wel eens met een stadsgids is meegelopen langs de groene singel heeft natuurlijk even stilgestaan bij het huisje Bruntenhof 14, direct achter het park Lepelenburg en het huis Lievendaal. De in steen uitgehakte en rood geschilderde vier van huisnummer veertien is gespiegeld. De gids vertelt dan meestal dat de steenhouwer/ schilder in 1621, toen de huisjes gebouwd werden, dronken was en niet meer wist hoe je een vier moest maken. Bert Aanstoot, auteur van ‘De Bruntenhof’ (publicatie in Steengoed nummer 60, december 2016: uitgave van het Utrechts Monumenten Fonds. Prijs: € 2,50), geeft een andere verklaring. Namelijk de linkshandigheid van de ambachtsman; hij zou van rechts naar links gewerkt hebben. Maar dan zou hij toch 41 met een gespiegelde vier geschreven hebben? Hoe het ook zij, een wandeling langs de Bruntenhof en een bezoek aan de achtergelegen tuin, die overdag open is, is meer dan de moeite waard.

Frederik Brunt (1530-1622), een rijke vrijgezelle advocaat met veel bezittingen in Utrecht, liet de zestien huisjes of ‘cameren’ bouwen voor arme weduwen, van onbesproken gedrag, bij voorkeur rooms-katholiek zoals Frederik zelf. Zo’n huisje bestond inderdaad uit één kamer (en een niet-geïsoleerde zolder erboven), waarin zich een bedstee bevond en achterin een ‘secreet’ (een droge wc) dat op een beerput uitkwam.

Huis nummer vijf is het hoofdgebouw, een opvallende verschijning in de overigens vrij uniforme gevelwand, met een mooie gebeeldhouwde ingangspoort. Dit huis, waar de regentenkamer van de Bruntenhof werd gevestigd, is veel ouder en stamt uit circa 1400. Frederik zelf woonde in het naburige huis Groot Lepelenburg.

Eén gulden Na de dood van Brunt beheerde een stichting of ‘fundatie’ de cameren en het bestuur bestond lange tijd uit nakomelingen van Frederiks zusters en na 1756 uit anderen.

Tot 1976 is er in de woningen en het type bewoonsters weinig veranderd. Restauratie en modernisering was echter dringend nodig en dit kon niet door de stichting betaald worden. Het Utrechts Monumentenfonds heeft de Bruntenhof toen voor het symbolische bedrag van één gulden overgenomen

en de restauratie bekostigd. Sindsdien betalen de bewoonsters een bescheiden huur, en komt het onderhoud uit de rente van het overgebleven stichtingskapitaal.

De huisjes zijn aan de tuinzijde uitgebouwd, wat duidelijk zichtbaar is aan de knik in de dakhelling. Zo konden een douche, wc en eenvoudige keuken worden aangelegd. De bedsteden zijn gehandhaafd!

Op de zolder is nu een slaapkamer en uiteraard is het dak geïsoleerd.

Ga na bezichtiging van de straatkant (Bruntensteeg 1-4 en Bruntenhof 5-16) vooral even de gemeenschappelijke tuin in, bereikbaar door het hek om de hoek in de Schalkwijkstraat, schuin tegenover het pand de Leeuwenbergh. Het is een formele tuin met een border direct achter de huisjes, vol met historisch verantwoorde vaste planten, en in het midden grasperken en wandelpaden, met een bronzen beeldje van de Utrechtse schrijver C.C.S. Crone (1914-1951) gemaakt door Hans Bayens. Met daarbij natuurlijk het bekende citaat ‘…en hoe verder hij ging, des te langer was zijn terugweg’. Loop even naar achteren – bedenk wel: daar komt ook nog de terugweg bij – waar bij het tuinhuisje twee bijzondere exotische bomen staan: de Judasboom links, die vroeg in de lente roze bloeit op het naakte hout, en de Amerikaanse doodsbeenderenboom, die zijn naam vooral in de winter eer aandoet als de knokige takken en twijgen zichtbaar zijn.

www.gildeutrecht.nl

Stad / Leven 19

SEPTEMBER 2017 | NR. 40 Kijk voor het laatste Utrechtse nieuws op DUIC.nl

DE WERKPLEK VAN - THIJS LEST VAN DE IJSFIETS

Fenna Riethof Bas van Setten

Daar komt de Thijscoman Thijs Lest fiets de stad rond bij mooi weer

Wat als je snakt naar een ijsje maar niet uit het park wilt komen? Thijs Lest van De IJsfiets helpt je uit de brand.

Z

e noemen hem ook wel de Thijscoman. Sinds 2015, sinds hij ijs rondbrengt. Thijs Lest zegt schouderophalend: “De grap is niet níet te maken”, en kan erom lachen.

Het is zo’n 24 graden, in park Lepelenburg knipperen tientallen groepjes jongeren tegen de zon. Veel rode shirts; de UIT-week is aan de gang. De afgelopen weken waren de weersomstandigheden matig. Dan zitten Lest en zijn collega’s niet op de ijsfiets. Als depot manager werkt Lest die dagen vanuit huis aan boekingen en roosters.

“Ons werk is compleet afhankelijk van het weer. Vóór acht uur ‘s avonds laat ik degenen die de volgende dag staan ingeroosterd via een whatsappje weten of hun dienst doorgaat. In sommige gevallen geef ik uiterlijk tien uur ‘s ochtends uitsluitsel.” Lest begon in Utrecht als coördinator en is tegenwoordig depot manager, wat betekent

dat hij moet zorgen dat aan het eind van de werkdag alle ijsfietsen veilig in de opslag in Nieuwegein terechtkomen.

Dat moet elke ijsfietser zelf doen. Voor een dagdienst halen ze hem om 12.00 uur op, dan vullen ze de bak met biologisch schepijs. Er wordt afgesproken wie welk deel van de stad gaat bestieren en vervolgens rijdt ieder in twintig minuten naar de stad. Om 17.00 uur keren ze terug naar het depot, waar de fiets gepoetst en bijgevuld moet worden. Er zijn ook vaak avonddiensten.

In het Utrechtse depot staan vijf ijsfietsen, in Amsterdam tien en in Den Haag zeven. Die laatste stad is er dit jaar bijgekomen. Maar het begon allemaal in Utrecht. Met Achmed Sadat, toen die in Wilhelminapark zat te chillen. “Hij had zin in ijs maar geen zin om naar de ijssalon te lopen en vroeg zich af: waarom komt het niet naar me toe?” Wederom blijkt: de beste ideeën komen voort

uit een simpele gedachte. Dachten de gebroeders Wright immers niet ook: ‘Waarom kunnen we niet vliegen?’

Achmed timmerde zelf een instabiele ijsfiets in elkaar. Toen de verkoop een succes bleek, vond hij een sponsor om een ijsfiets te laten fabriceren. Het is deze elektrische driewieler met flitsende ijsbak geworden. “Een vooruitgang: de vorige viel soms om.”

Zien eten, doet eten Lest gaat aan het werk. In Lepelenburg loopt hij vaak door het gras met de fiets aan de hand, vlak langs de mensen. Kling kling kling. “Goedemiddag! Zin in een ijsje?” Tien piepjonge UIT-studenten in het gras wenden hun blik af. Zo’n situatie komt Lest vaak tegen. “Als één van hen ja had gezegd”, zegt hij later, “hadden een paar anderen ook gewild. Zien eten, doet eten.”

Verderop wordt hij aangeklampt door een olijk drietal. “Kun je pinnen?”

De gebruikelijke openingsvraag waarop Lest tegenwoordig triomfantelijk ‘ja’ kan zeggen. “Cool, wat heb je?” David (20) steekt zijn neus bijna in de ijsbakken.

“Doe maar een hoorntje met één bolle-

‘Deze biceps heb ik dankzij het ijsscheppen’ tje chocola.” Lest schept, David pint 1,80 euro. “Wat voor sport doe je?”, vraagt hij, wijzend op Lests bovenarmen. “Geen”, antwoordt de Thijscoman. “Die heb ik door het ijsscheppen.” Cathy (20): “Holy shit, echt? Leip.”

David snuift aan zijn bolletje en merkt op dat het naar ‘la vache qui rit’ ruikt, maar vriendin Bente (20) helpt hem uit zijn droom: “Dat is het ijs niet, maar je hand.” David knikt. “Je hebt gelijk.”

Het schepijs wordt ambachtelijk gemaakt in Friesland en is biologisch. Alle ijsfietsers uit de drie steden gaan elk voorjaar samen naar de boerderij om te zien hoe het gemaakt wordt. De smaken: chocolade, vanille, yoghurt-bosvruchten en aardbei en citroen (beide sorbet en veganistisch). Er is ook altijd een tijdelijke smaak, elke maand een nieuwe. Onder andere gin-tonic met 2,8 procent alcohol en kokos zijn de revue gepasseerd.

David houdt plotseling een flyer in zijn vrije hand die Lest hem heeft gegeven. “Ik ga overwegen dit als bijbaan te nemen”, zegt hij. “Het lijkt me leuk en je verdient extra als je een grote omzet draait.” Of waren het toch de biceps die zijn interesse hebben gewekt?

“Als ijsfietser moet je zelfverzekerd zijn en durven”, zegt Lest. “Maar ieder z’n eigen stijl. Ik geef een lel aan de bel en als mensen opkijken vraag ik of ze een ijsje willen. Voor mij hoef je niet overeind te komen als je in het gras ligt. Eén van mijn beste ijsfietsers, Lucas, is altijd actief aan het roepen en geinen.” Die buigt zich bijvoorbeeld over het stuur en smiespelt ‘ey, ijsje, ijsje’, een speling op de bekende opdringerige flirt ‘ey, meisje, meisje’.

“Echt een goeie.”

‘Onze Thijs’ De Thijscoman weet precies wanneer hij waar moet zijn. Als het rustig is in het Wilhelminapark wijkt hij uit naar de Voorveldse polder. Een goudmijntje.

“Daar staat een klimrek in het water, op warme dagen krioelt het er van de kinderen mét ouders. Ik draaide laatst een lage omzet maar toen ik daar de heuvel over kwam, zag ik: dit wordt een goeie dag.”

Lests favoriete onderdeel van zijn werk is scheppen voor bedrijven. Vaak krijgt De IJsfiets boekingen voor feestjes en gelegenheden. En bij sommige bedrijven is Lest kind aan huis, ook buiten Utrecht. Bijvoorbeeld op het Mediapark in Hilversum en het Amstel Business park. Daar ‘klingelde’ hij eens zomaar langs een gebouw toen een receptioniste een buiten snelde en hem mee naar binnen trok. Ze trommelde alle kantoorlui op: ‘IJs, ijs!’ “Ik heb eindeloos staan scheppen en sindsdien stond ik er elke donderdagmiddag. ‘Onze Thijs is er weer’ riep de receptioniste dan om.”

‘Onze Thijs’, de ‘Thijscoman’ – een baan als ijsfietser maakt geliefd. Op straat wordt Lest soms herkend en toegeroepen (‘daar heb je Thijs met z’n ijs’), ook als hij zijn blauwe ijsfietsshirt niet draagt. “Alleen maar leuk. Vaak betrap ik mezelf erop dat ik na het werk doorga; als ik vanaf het depot naar huis fiets, moet ik me bedwingen voorbijgangers te vragen of ze een ijsje willen. Ik heb me vooralsnog kunnen inhouden.”

Kling, kling. Het piekuur rond 15.00 uur is voorbij, ondanks de hitte is er weinig animo voor Lests ijs. “Het is bijna etenstijd. Bovendien zijn al die UIT-studenten allang aan het bier. En de ervaring leert: bier en ijs… geen succesvolle combinatie.” Tip: bier en citroenijs smaken wél samen. “Denk maar aan alle bieren met vleugjes citroen of limoen.”

20 Stad / Leven

NR. 40 | SEPTEMBER 2017 Kijk voor het laatste Utrechtse nieuws op DUIC.nl

TERUG IN DE TIJD MET ROB KOK

Jesse Holweg Het Utrechts Archief

Hoe baldadigheid uitmondde in de

eerste scholierenopstand van Nederland

Eind jaren zestig ontstond in Nederland een strijd tussen studenten en autoritaire onderwijsinstituten. De Parijse studentenrevolte in 1968 kreeg navolging in Amsterdam waar het Maagdenhuis in 1969 werd bezet. In Utrecht werd de opstand een jaar later geleid door een jongere groep. Het waren de scholieren van het Gemeentelijk Atheneum die in verzet kwamen.

“H

‘Het begon als een grapje, uiteindelijk beseften we dat we niets te vertellen hadden op school’

et was wel een bijzondere groep als ik er zo op terugkijk”, begint Rob Kok. Hij werd later in Utrecht bekend als gemeenteraadslid van Leef baar Utrecht, waar hij tussen 1998 en 2006 actief voor was. De ‘groep’ bestond uit scholieren die ook later in Utrecht nog wel wat teweeg zouden brengen. zoals politicus en muzikant Henk Westbroek, eigenaar van de Winkel van Sinkel Kees Eijrond, NOS-redacteur Harmen Roeland en Rob Kok. Twee scholen in Utrecht waren kort voor het tumult samengegaan tot één school. De Rijks H.B.S. en de MMS werden samen het Gemeentelijk Atheneum. “Ik denk dat het vooral ook te maken had met de tijd. De protesten in Amsterdam en Parijs hebben ongetwijfeld een rol gespeeld. In het begin waren we vooral baldadig. Daar is uiteindelijk door een spastische houding van de schoolleiding een protest uit ontstaan”, vertelt Kok. De onvrede ontstond door de afwezigheid van een kantine in het schoolgebouw.

“We stonden tijdens de lunchpauze onder afdakjes van de fietsenstalling ons boterhammetje te eten en hadden alleen van die gore koffie uit zo’n ouderwetse koffiemachine. Het was scholierenflauwekul, maar we riepen dat we de school zouden bezetten als we geen kantine zouden krijgen.” Hoewel de vraag voor een kantine niet vreemd klinkt, werd er door de school gereageerd als door een wesp gestoken. Er werd gedreigd leerlingen van school te sturen als de vraag naar een kantine niet zou stoppen.

Aksiegroep 52 Zes leerlingen, waaronder Kok en Westbroek, richtten dat schooljaar een actiecomité op genaamd Aksiegroep 52. “Ik bedenk

nu pas dat die naam wel eens van Henks geboortejaar zou kunnen komen.” De sfeer was destijds al langere tijd slecht door het Bulletje, de schoolkrant van het Gemeentelijk Atheneum. “Dat blaadje stond vol met onzin, maar elke uitgave zorgde voor een nieuwe negatieve reactie van de schoolleiding. Zo werd er steeds minder serieus gesproken over een kantine.”

Uiteindelijk gebruikten leerlingen het blaadje als de schriftelijke spreekbuis voor de Aksiegroep en werd het uiteindelijk door de schoolleiding verboden. “Het was een volkomen ouderwetse schoolleiding die niet begreep wat er in de hoofden van 18-jarigen omging in die tijd. We gingen het krantje uiteindelijk zelf produceren.” De scholieren werd ondersteund door mensen bij de Kargadoor, RASA en linkse politici als Rob van Gemert van de PSP (Pacifistisch Socialistische Partij). Daarnaast stonden er verschillende docenten aan de kant van de opstandige leerlingen. “Ik weet nog wel dat ik nachtenlang in de Kargadoor het Bulletje stond te stencilen”, zegt Kok lachend.

“Het werd steeds serieuzer en ernstiger. Ook wij vonden het te belachelijk voor woorden”, zegt Kok. “Maar er speelde van alles in die tijd. Het begon als een grapje maar uiteindelijk kwam het besef dat we niets te vertellen hadden op school. Toen kwamen woorden als ‘medezeggenschap’ opzetten en zijn wij steeds serieuzer geworden in ons verzet.”

Doekje voor het bloeden In maart 1970 kwam de situatie tot een uitbarsting toen de leerlingen overgingen tot de bezetting van het schoolgebouw. “Ik weet nog dat Henk op de trap stond in het gebouw

van de oude hbs. Dat had een prachtig trappenhuis. De leerlingen hadden zich daar verzameld en Henk sprak iedereen toe. We zouden eisen dat we aan de gesprekken mochten meedoen. Natuurlijk werden niet toegelaten, maar klommen door een raam naar binnen.”

Een aantal leraren luisterde kort naar de binnengedrongen leerlingen, maar die waren niet van plan te vertrekken. De politie werd gebeld en een paar leerlingen werden met harde hand naar buiten gewerkt. Het tafereel had inmiddels de aandacht van lokale en nationale pers getrokken en na de ontruiming werd de situatie ook in de Utrechtse politiek een belangrijk onderwerp van gesprek.

Een onderzoekscommissie werd aangesteld om inzicht te geven in de situatie en hoe die uit de hand heeft kunnen lopen. “Uiteindelijk zijn de rector en conrector overgeplaatst en kwam er een leerlingenraad. Een doekje voor het bloeden. Het stelde geen fuck voor. Maar wij waren inmiddels al geslaagd voor het examen. Ik meen me te herinneren dat iedereen geslaagd was dat jaar.

Misschien hebben we daar wel wat hulp bij gehad”, zegt Kok lachend.

Terugkijkend noemt Kok het een bijzondere periode. “Dat jaar heeft voor veel mensen een hoop betekend. Misschien was het geen startpunt, maar er waren veel mensen bij betrokken die ook later nog bijzondere dingen hebben gedaan. Voor mij was het niet alleen een tijd van nieuwe vriendschappen, maar ook van de ontwikkeling van mijn politieke bewustzijn. Het heeft absoluut invloed gehad op mijn leven.”

Kok: “Ook op docenten hebben de gebeurtenissen effect gehad. Daar rommelde het ook. Met de hulp van een aantal docenten hebben we onze strijd vol kunnen houden.”

Stad / Leven 21

SEPTEMBER 2017 | NR. 40 Kijk voor het laatste Utrechtse nieuws op DUIC.nl

Beeldmateriaal uit collectie Rob Kok / Het Utrechts Archief

Twee pamfletten van de staking

Fragment uit het Bulletje

22 Stad / Leven

NR. 40 | SEPTEMBER 2017 Kijk voor het laatste Utrechtse nieuws op DUIC.nl

ONDER DE MENSEN

‘Ik was praktisch failliet’

Jesse Holweg Bas van Setten

‘Vanaf het moment dat Brouwer bij het buurtteam in Kanaleneiland binnenstapte heeft ze het gevoel dat het weer goed zal komen’

Onder de Mensen is een serie verhalen van DUIC waarin we zoeken naar voorbeelden van hulp, ondersteuning en initiatieven in Utrecht. Bij wie kun je terecht voor een steuntje in de rug om je leven weer op de rit krijgen?

Hoe ondersteunen en helpen mensen elkaar om een stapje verder te komen? Wie zijn de enthousiaste initiatiefnemers die opstaan voor hun buurt? Deze keer deel 21: de schulden van mevrouw Kramer.

Het ging al een tijdje niet goed met het bedrijf van Kramer.

De inkomsten vielen tegen en bovendien werd ze ziek. Met een longontsteking en zonder verzekering werd de situatie al snel penibel. Toen er een blauwe envelop op de mat viel wist ze het: “Dit gaat me niet meer lukken.”

M

evrouw Kramer had al bijna dertig jaar een eigen bedrijf en genoeg inkomsten om behoorlijk rond te komen. Een aantal tegenslagen en een mindere periode brachten haar aan het wankelen. Gelukkig, zegt ze nu, kreeg ze op tijd de juiste hulp en is ze nu op de goede weg.

Ze kan kalm vertellen over de lastige periode waar ze nog altijd middenin zit. “Dat komt vooral doordat ik het verhaal nu al een aantal keer heb verteld.” Voor haar ligt de papierstapel van haar administratie. “Als het er nu niet op zou lijken dat het goed komt, had ik dit waarschijnlijk huilend moeten vertellen.”

Kramer: “Ik had een flinke spaarpot opgebouwd en elke keer als ik iets nodig had, hevelde ik het over. De

spaarpot begon leeg te raken. Toen die belastingaanslag binnenkwam, kreeg ik het direct benauwd. Ik moest zo’n drieduizend euro betalen binnen tien dagen. Dat had ik niet. Ik zag er enorm tegenop om een uitkering aan te vragen. Je bent de hele dag aan het rekenen om het zelf te kunnen oplossen, maar na die aanslag was er geen rekenen meer aan. Ik was praktisch failliet.”

Ze besloot hulp te zoeken en ging naar de huisarts. Die verwees haar door naar het buurtteam. “Ik wist niet eens echt wat dat was. Daar werd ik weer doorgestuurd, naar andere organisaties, maar daar was ik niet blij mee. Het leek goed georganiseerd, maar ik was nooit aan het goede adres. Het kostte veel energie.” Kramer besloot om terug te keren naar

haar huisarts en de hulpverleenster in hetzelfde pand, zij stuurde Kramer weer door. De oplossing moest liggen bij een sociale raadsvrouw met veel ervaring. Dat bleek een schot in de roos te zijn.

“Je moet met de billen bloot. Dat vond ik toen lastig, maar ook nu, nu ik er weer over vertel. De vrouw kwam bij mij thuis en zei: ‘gooi je administratie maar op tafel’.” Het belangrijkste bleek de hoofd- en bijzaken van elkaar te scheiden. Wat moet er nu direct betaald worden en wat kan later? Ze stuurde Kramer ook door naar het buurtteam Kanaleneiland dat een inloopspreekuur heeft voor ondernemers. “Daar zaten iemand van het

buurtteam, de gemeente, Menzing & Partners en van Over Rood (een adviesbureau voor ondernemers met schulden, red.) aan tafel. Alle expertise was aanwezig om de vragen die ik had beantwoord te krijgen. Daar had ik echt wat aan, ik kan het elke ondernemer in zwaar weer aanbevelen.”

Vanaf het moment dat Kramer bij het buurtteam in Kanaleneiland binnenstapte heeft ze het gevoel dat het weer goed zal komen. Omdat Kramer boven de 55 is en al zo lang een eigen bedrijf had, komt ze in aanmerking voor een aanvullende (Bbz-)uitkering.

“En dan is het een kwestie van de regels volgen. Alle informatie die ze nodig hebben, moet je insturen. Dat

was veel werk en het kost veel energie, maar je moet er wat voor over hebben. Het is natuurlijk een enorme luxe dat je zo wordt geholpen in Nederland als het even niet gaat zoals je zou willen.”

Ben jij ondernemer en zit je in de financiële problemen? Kijk op www.ondernemenmettegenwind.nl of ga naar de bijeenkomsten van het Buurtteam Kanaleneiland-Zuid.

Elke laatste maandag van de maand tussen 15.30 – 17.00 uur op de Marco Pololaan 71.

Vanwege privacyredenen is de naam in dit artikel gefingeerd.

Zet jij je in voor je buurt, wijk of de stad? Gebruik het Initiatievenfonds!

Vraag geld aan om je plan uit te voeren. Bekijk utrecht.nl/initiatievenfonds

Floris van Bodegraven

Geluk zit in een klein hoekje Heb je een idee voor uw buurt, wijk of de stad? En zijn meer mensen enthousiast? Denk dan eens aan het Initiatievenfonds van de gemeente. Honderden initiatieven zijn al ondersteund met een bijdrage. Deze uitgave aandacht voor ‘het hoekje van Lombok’. De hechtheid van de gemeenschap verdween na het ter ziele gaan van de buurtvereniging. Bewoners besloten de buurt op te fleuren.

T

wee bruine gft-containers staan op het pleintje van de J. de Kinkerstraat in Lombok. Het onkruid puilt eruit, maar er moet nog meer bij. Op het pleintje werken buurtbewoners Nanette, Jos, Carin en sociaal makelaar Mustafa hard om de pas gerenoveerde bloembakken onkruidvrij te maken.

“Ik heb geen idee wat het is, maar het was er anderhalve week geleden nog niet”, zegt Nanette terwijl ze hardnekkige takken onkruid tussen de bloemen vandaan trekt.

Samen met Jos, Carin en Mustafa beheert ze de bloembakken, die tot voor kort er nogal verwaarloosd bij lagen.

Dit deel van Lombok, het buurtje tussen de Vleutenseweg, het Wolff en Dekenplein, de Daalsetunnel en het spoor, vormde jarenlang een hechte gemeenschap.

Op het pleintje werden buurtfeesten en -barbecues gehouden, Sinterklaas bezocht de gezinnen met jonge kinderen en tijdens voetbalkampioenschappen veranderde de buurt in een zee van oranje vlaggetjes. Sinds de buurtvereniging zo’n twee jaar geleden ter ziele ging, verdween dat. Alleen de zware metalen constructie van de uitvouwbare tent herinnert nog aan die tijd.

De bloembakken rond het pleintje werden jarenlang bijgehouden door de omwonenden, maar de laatste twee jaar niet meer. “Mensen werden te oud om het nog te doen, of zijn

verhuisd”, vertelt bewoner van het eerste uur Carin. “In sommige gevallen hadden ze er gewoon geen zin meer in.” Carin is in de wijk geboren en woont er al haar hele leven.

Ook haar kinderen zijn echte Lombokkers.

Ze zag hoe het buurtje langzamerhand uit elkaar groeide. Er ontstonden kloven tussen oude bewoners als zijzelf en nieuwkomers als Nanette en Jos, maar ook tussen autochtone en allochtone families. “Ik had nooit geen problemen met ze”, zegt Carin, “Maar iedereen raakte een beetje in zichzelf gekeerd.”

Van dumpafval naar blauwe bloemetjes Ook het pleintje leed daaronder. Pizza­dozen en bierflesjes slingerden achteloos rond, afval werd in de bloembakken gegooid, het groen verwilderde.

Sociaal makelaar Mustafa van stichting Me’kaar bracht een groep bewoners uit de buurt bij elkaar, om na te denken over hoe het ‘hoekje van Lombok’ weer een gezellige buurt kan worden. “We wilden de buurt weer laten participeren, verbinden”, zegt hij.

Eén van de voorstellen was het opknappen van de bloembakken. Na een aanvraag bij het Initiatieven­fonds kwam er geld voor nieuwe planten en konden de betonnen bakken worden gerepareerd.

Groenbeheerder Martijn Wolters van de gemeente Utrecht adviseerde welke planten het beste groeien in plantenbakken. Inmiddels staan de grote

Carin, Mustafa, Nanette en Jos bloembakken er dankzij de zorg van de buurtbewoners weer goed bij. Kleine blauwe bloemetjes richten hun koppen vanuit het groen naar de zon.

Het project an sich is niet zo groot. Toch zorgt het volgens Nanette voor verbetering.

“Als je samen op pad gaat om handtekeningen te verzamelen, merk je dat je wat krediet krijgt van de buurt”, zegt ze. “In eerste instantie reageerden de mensen wat gesloten, maar later hielpen ze ons met tuinslangen als we die nodig hadden.” Zelf heeft ze ook beter contact met haar buren gekregen. Ze komen regelmatig bij elkaar over de vloer en Nanette en Jos kregen tijdens de Ramadan lekkere gerechten.

Dat is wat sociaal makelaar Mustafa met de samenwerking wil bereiken: de onderlinge drempel verlagen. De bewoners hopen met dit soort projecten de buurt weer een beetje een eenheid te maken. Carin: “We proberen het wijkje van vroeger terug te halen.”

Dit artikel komt tot stand in samenwerking met de gemeente.

Initiatievenfonds ondersteunt plannen voor buurt, wijk of stad Het Initiatievenfonds is een gemeentelijke fonds voor grote en kleine initiatieven in Utrecht. Samen koken met buurtbewoners, het groenperk in de straat opknappen of een hardloopwedstrijd organiseren in de wijk. Dit zijn voorbeelden van hoe mensen zich inzetten voor en met elkaar, in de buurt, wijk of stad. De gemeente Utrecht waardeert dit soort initiatieven met een bijdrage uit het Initiatievenfonds. Kijk op utrecht.nl/initiatievenfonds voor de voorwaarden en het aanvraagformulier.

Meer weten?

Neem dan contact op met een sociaal makelaar in jouw wijk of een medewerker van het wijkbureau (telefoon: 14030).

Stad / Leven 23

SEPTEMBER 2017 | NR. 40 Kijk voor het laatste Utrechtse nieuws op DUIC.nl

YONNE SCHROFER, BAASJE VAN TIMO

Yontie Helders

‘Ik werd uitgezonden naar Mali, een land waar ik nog nooit van gehoord had’ Elke dag komen mijn briard Crosby en ik tijdens onze rondjes door het Zocherpark dezelfde mensen tegen met hun hond. Je kent de verhalen over de hond, maar wie zijn toch de ‘baasjes van’? In deze rubriek hun verhaal.

Y

vonne Schrofer en haar enthou­ siaste markies Timo laten mij binnen in hun lichte appar­ tement in het voormalige AZU aan de Catharijnesingel. Direct springt de appelgroene keuken in het oog. Een kleur die terugkomt in een grote fauteuil in de woonkamer en in de zorgvuldig uitgekozen accessoires. De muren van het vijf meter hoge appartement hangen vol kleurrijke schilderijen van haar vader en moeder.

Yvonne werd geboren in een echt Haags kunstenaarsgezin. Vader Willem Schrofer gaf les aan de Koninklijke Academie voor Beeldende Kunsten in Den Haag samen met zijn vriend Paul Citroen. Daar ontmoette hij ook zijn vrouw Hannie Bal, die zijn leerling was. Eenmaal afgestudeerd trouwde Hannie met de 23 jaar oudere Willem en ze kregen vier kinderen. “Eigenlijk was het drukke gezin te veel voor mijn vader, die toen ik geboren werd 55 was. Ik herinner mij hem dan ook als een lastige man die zijn stempel op het gezin en zijn huwelijk drukte.”

Toen Yvonne in de derde klas van de middelbare school zat overleed hij.

“Mijn moeder die tijdens haar huwelijk nauwelijks getekend of geschilderd had, nam na zijn dood zijn atelier in Voor­ schoten over en stortte zich weer op haar werk. Het leek wel alsof haar leven toen pas echt begon. Ze maakte abstract werk waarin het leek of ze met iets af moest rekenen. Later ging ze weer terug naar de inkt en aquarellen die ze in het begin op de Academie maakte. Ze tekende veel stations over de hele wereld. We hebben ProRail tien tekeningen cadeau gedaan die

nu mooi ingelijst in de ‘inktpot’ hangen.”

Yvonne: “Mijn twee broers en mijn zus erfden allemaal het talent van mijn ouders, maar bij mij ontbrak ieder spoor van creativiteit. Op de lagere school werd tijdens de tekenles duidelijk dat ik de genen van mijn oma van moederskant had. Ik had een vakantiebaantje gehad in de keuken van een ziekenhuis en bedacht dat de verpleging misschien iets voor mij zou zijn.

Ik volgde een opleiding in Arnhem, trouwde heel jong met een collega en na een kort en teleurstellend huwelijk ging ik terug naar Den Haag.”

Multicultureel “De strikte hiërarchie van het zieken­huis beu, besloot ik maat­schappelijke gezond­­ heidszorg te gaan studeren aan de sociale academie. Ik leerde daar wat emancipatie van de vrouw betekende: vrouwen­­huizen, praatgroepen, abortus. Het was die periode die mij bewuster gemaakt heeft. Ik had als voorbeeld alleen mijn moeder die een ondergeschikte rol had gespeeld in haar leven met mijn vader. En ik leerde keuzes te maken. Tijdens mijn stageperiode had ik kennisgemaakt met ontwikkelingswerk.

Ik besloot te solliciteren bij de Stichting Nederlandse Vrijwilligers en werd uitgezonden naar Mali. Een land waar ik nog nooit van had gehoord – tot mijn ontzetting ook nog eens Franstalig. Een regelrechte ramp voor een meisje dat op school nooit Frans heeft gehad. Ter voorbereiding op het Afrikaanse leven, het Frans en de heersende religie het animisme moesten we eerst naar Opper Volta (nu Burkina Faso). Eenmaal in

Bas van Setten

‘Door mijn hond Timo praat iedereen in het park met mij’

Mali bleken alleen de ambtenaren en de mensen die iets van een opleiding hadden gevolgd Frans te spreken. De bevolking die grotendeels analfabeet was, sprak het Bambara. Ik leefde twee jaar op het platteland in Mali waar ik preventieve zorg verleende. Ik heb me daar altijd zo ontzettend blank gevoeld en zo opvallend.

De mensen willen aan je en naast je zitten.

Vooral de privileges die je als blanke genoot vond ik ongemakkelijk.”

Yvonne ging terug naar Den Haag en de wijkverpleging in de Schilderswijk in. Een multiculturele samenleving. “De allochtonen waren vooral mensen uit Marokko en Turkije die ik voorlichting en zuigelingen­zorg moest geven. Ondanks dat het welkom erg hartelijk was, verliep de communicatie moeizaam; mensen spraken niet of nauwelijks Nederlands. De autoch­ tonen waren mensen die al jaren een hechte gemeenschap vormden. De koffie stond de hele dag te pruttelen in een volle rokerige keuken en ik liep met een emmertje water naar de woonkamer om vader of moeder te wassen.”

Allerlaatste levensfases Na zeven jaar in de thuiszorg, waarvan vijf in een managementfunctie, nam ze een sabbatical. “In een kloosterdorp in Stel bij Venlo ging ik praktisch werk doen bij Levensschool de Woorden. Ik werkte in de keuken, in de tuin en maakte kennis met het Soefisme en Inayat Khan. Ik leerde wat de mensen daar inspireerde, waarom ze iemand iets wilden leren en ik kreeg feedback op mijn functioneren. Ik

ging begrijpen dat ik niet meer weg moest duiken en opener moest zijn. In 1990 waren woorden zoals mindfulness en time management nog niet in zwang maar die zouden daar nu op van toepassing zijn.”

Na 9 maanden in Stel ging Yvonne werken in Anthonis Hove, een groot regio Ziekenhuis in Leidschendam. Daar voelde ze zich niet op haar plaats. Zo herinnert ze zich een afstandelijke oncoloog die zijn patiënten niet aankeek, zich ‘een God’ leek te voelen en euthanasie veroordeelde. “In zo’n sfeer kon ik niet functioneren. Ik vertrok naar de Daniel den Hoed kliniek in Rotterdam en volgde een opleiding tot oncologisch verpleegkundige. Daar in die kleine, weinig hiërarchische omgeving werkte ik op de palliatieve unit. De eerste dergelijke unit in een academisch ziekenhuis. We probeerden de klachten, pijn en het lijden van terminale patiënten te verzachten.

Mensen weer kwaliteit van leven te geven, om weer naar huis te kunnen, of naar een hospice. Ik heb daar zoveel geleerd van en over mensen die binnenkort zullen sterven: over verzet, acceptatie en afscheid nemen.

Ik heb mensen gezien die zich vastklampen aan het leven. Die het idee willen hebben dat ze er alles aan hebben gedaan om te overleven. Ze volgen diëten, wenden zich tot alternatieve genezers en gaan zelfs naar Amerika om daar een laatste behandeling te kunnen ondergaan. Wat ik leerde? Om te accepteren dat het leven eindig is en vooral dat het goed is om de rust te vinden.”

Met pensioen “Na mijn pensionering besloot ik naar Utrecht te verhuizen”, zegt Yvonne, “en vond ik een appartement in dit voormalige ziekenhuis! Ik maakte een fietstocht van 2.700 kilometer naar Santiago de Compostela en vond dat ik me als vrijwilligster nuttig kon maken in Acade­ misch Hospice Demeter in De Bilt. Ik help nu mee. Niet in de zorg; ik maak het ontbijt.

Demeter is precies het soort omgeving waar mensen in de allerlaatste fase van hun leven zich veilig voelen en waar ze makkelijker dingen kunnen loslaten. Geen stress, geen chemokuren en het lijkt op een thuis.”

Bij pensionering hoorde ook een hond, beredeneerde Yvonne. Het zou haar eerste worden. “Ik las over rassen, karakters en opvoeding. Als je geen kinderen hebt opgevoed moet je wel. Het werd een markies. Ik heb gelet op het formaat van het ras – hij moest mee kunnen in een mandje op de fiets. En op het karakter – ik wilde een vriendelijke, niet erg waakse hond. Ik vond een markies op Marktplaats. Later zou ik begrijpen dat je daar nooit een hond moet zoeken, maar de eigenaar van het nestje had ook geen idee en had de pups op internet gezet. Ik moest op gesprek komen en werd goed bevonden. Een week nadat mijn pensioen inging, mocht ik Timo halen.

Hij was acht weken oud. We gingen op cursus en samen leerden we de basisregels: niet trekken, niet bedelen en sociaal zijn naar mens en hond. In het park is Timo zeer welkom. En een leuke bijkomstigheid: iedereen praat met me!”

Open

r 9 septembe

2017

Utrecht

Monumentendag OpenMonumentendagUtrecht.nl

Thema Boeren, burgers en buitenlui

Kleine Vleeshuis met St. Catharinakathedraal

In deze krant: - Alle open monumenten

- Het Romeinse Schip

- Monumentenlezingen

- Rietveld en tijdgenoten

- Wandel- en fietsroutes

- Cultureel programma

- Villa Jongerius

- Bezoek met gidsen

- Monumentenmarkt

r… en veel mee

Boeren, burgers en buitenlui in een veranderende stad We nemen u mee naar het Utrecht van de zeventiende en achttiende eeuw. De talrijke torens van kerken en kloosters steken uit boven een hoge stenen stadsomwalling, die voorzien is van poorten en bolwerken. In de voorname straten getuigt de rijke architectuur van het weelderige leven van de welgestelde burgers. Aan de andere kant heerst er grote armoede in de smalle hofjes en stegen aan de rand van de stad. Buiten de muren begint meteen het platteland. Dit is het land van de boeren en de buitenlui: het land van boerderijen, tuinderijen en molens, maar ook van deftige buitenplaatsen waar de stedelijke elite zich in de zomer terugtrekt en de adel nog macht heeft.

Plaatsen van ontmoeting Boeren, burgers en buitenlui: allemaal hadden zij hun eigen leven en toch kwamen ze elkaar juist in de stad veelvuldig tegen. Bijvoorbeeld op de levendige markten, waar de veelhoekige pleinen en brede bruggen over de grachten met hun specifieke namen als Vismarkt en Ganzenmarkt nog altijd aan herinneren. Maar

ook in gebouwen, zoals de Kleine Vleeshal, met z’n karakteristieke koeienkop aan de gevel. Of in de parochiekerken van de stad, zoals de Buurkerk, waar het vee dwars doorheen liep. Veel monumenten die u vandaag in het centrum kunt bezoeken laten zien op welke manier de stad functioneerde en waar de verschillende groepen elkaar ontmoetten.

De veranderende stad Vanaf de negentiende eeuw begint de stad snel te veranderen. De vier bastions die vandaag te bezoeken zijn getuigen nog van de stadswallen, die na 1830 werden ontmanteld, waarna de stad zich naar alle windrichtingen kon uitbreiden. Vandaag zijn dan ook veel monumenten buiten het centrum te bezoeken die karakteristiek zijn voor deze verandering.

Zo werd Het Hoogeland destijds aangelegd als buitenplaats terwijl het inmiddels door de stad is opgeslokt. Het terrein van de veeartsenijschool, met de bijzondere Paardenkathedraal, lag aanvankelijk buiten de stad en werd later omringd door de arbeiderswijk Wittevrouwen.

In het westen van de stad laten een voorma-

lige hovenierswoning en houtzaagmolen De Ster en aan de andere kant de Rijksmunt en Cereol zien hoe het van oorsprong agrarische gebied door de industrialisatie veranderde in een stedelijk gebied.

De Stijl en het Nieuwe Bouwen Met de tijd veranderde ook de opvattingen over architectuur en wonen. Nieuwe stromingen deden hun intrede en moderne bouwmaterialen als beton en staal boden nieuwe mogelijkheden. In het kader van de viering van 100 jaar ‘De Stijl’ zijn dit jaar meerdere unieke monumenten te bezoeken van Rietveld en tijdgenoten. Zo kunt u met gidsen een bezoek brengen aan twee bijzondere woonvilla’s aan de Breitnerlaan. Ook Rietvelds woningen aan de Erasmuslaan en de Robijnhof zijn opengesteld, net als het woonhuis van Sybold van Ravesteijn, de gerestaureerde Villa Jongerius en de Stadsschouwburg van Dudok. Deze monumenten zijn niet alleen uniek door hun architectuur maar laten door hun plek in de stad ook zien hoezeer Utrecht veranderde.

Romeinen En nog steeds dijt de stad uit. De laatste grote uitbreiding is Leidsche Rijn: ooit de groentetuin van Utrecht, nu de grootse vinexwijk van Nederland. Boerderijen en tuindersbedrijven zijn nog op veel plaatsen tussen de nieuwbouw terug te vinden. Bij de bouw van Leidsche Rijn stuitten archeologen op de resten van een Romeins fort, een weg, een wachttoren en een compleet schip! Zo zien we dat het nieuwste deel van de stad tegelijk een van de oudst bewoonde plekken in Utrecht is! U kunt het allemaal zelf beleven op deze Open Monumentendag.

Open

r 9 septembe

2017

Monumentendag

2

In de stijl van De Stijl

Domplein: rondleidingen DOMunder

Expositie in Rietveldwoning Erasmuslaan

jaar geleden is ontstaan: een plek met

In de jaren ’30 van de vorige eeuw werden door Gerrit Rietveld twee huizenblokken gebouwd tegenover het Rietveld-Schröderhuis.

Met zijn ontwerpen wilde Rietveld de principes van het Nieuwe Bouwen (licht, lucht en ruimte) toepassen op de volkswoningbouw. De witgepleisterde muren van de huizenblokken contrasteren sterk met het kleurgebruik in het Schröderhuis.

Helaas werden de huizenblokken begin jaren ’60 gescheiden van het Schröder-huis door verhoging van rijksweg 22, de huidige Waterleidingweg. Rietveld was hier zo verbolgen over dat hij verzuchtte: ‘Laten ze het huis dan maar weer afbreken.’

Het Domplein is de plek waar Utrecht 2000 veel verhalen. Op Open Monumentendag

Op Open Monumentendag zijn twee woningen op de Erasmuslaan opengesteld: Erasmuslaan 9 en Erasmuslaan 5. In 2002 verwierf het K.F. Hein Fonds het pand Erasmuslaan 5, dat momenteel is ingericht als expositieruimte. Stichting Vierplus toont hier onder de titel ‘Essentie’ abstract werk van voornamelijk Utrechtse hedendaagse kunstenaars: ‘Essentie is wat blijft als alle franje, alle verhulling weg is. Deze kunst toont de kracht van het weglaten’. Hé, lijkt dat niet erg veel op de denkbeelden van Het Nieuwe Bouwen en De Stijl? Kijk zelf hoe de eenvoud en helderheid van de kunstwerken en de luchtige, lichte structuur van de woning samenwerken: een mooie combinatie!

kun je met een gids van DOMunder de bovengrondse verhalen uit het verleden herbeleven. Verzamelpunt is de infocontainer van DOMunder. Het programma: 11.30 Kruiwagenrondleiding Domplein 12.30 Domplein toen en nu met foto’s 13.00 Presentatie Utrecht en de cholera 13.30 Kruiwagenrondleiding Domplein 14.00 Domplein: historie en opgravingen 14.30 Domplein toen en nu met foto’s 15.00 Presentatie Utrecht en de cholera 15.30 Kruiwagenrondleiding Domplein 16.00 Domplein: historie en opgravingen 16.30 Domplein toen en nu met foto’s

Rietveld-fietstocht Utrecht Zuid: Buitenkans voor Rietveld-liefhebbers Als Rietveldstad kan Utrecht bogen op heel wat Rietveld-erfgoed. Het grootste deel daarvan is normaal gesproken niet toegankelijk voor bezoekers. Gelukkig is er Open Monumentendag om buitenkansjes te benutten! Zo was vorig jaar de Chauffeurswoning van Rietveld te bezoeken als onderdeel van een begeleide fietstocht. De fietsroute met gids voert dit jaar naar Utrecht Zuid, waar de Breitnerlaan wordt bezocht. Hier staan twee Rietveldhuizen uit de wederopbouwperiode (nr 9 en nr 11), waarvan nr 11 is opengesteld. De villa Breitnerlaan 1, van tijdgenoot P. Bloemsma, wordt eveneens bezocht (dus alleen voor deelnemers fietstocht!).

De fietsroute komt ook door Hoograven, waar Rietveld enkele bouwblokken heeft ontworpen.

Wil je zeker zijn van een plek dan van tevoren opgeven via rondleiding@domplein2013.nl.

Geef daarbij aan voor welk onderdeel en met hoeveel personen. Er is beperkt plaats.

Hierbij komen we ook langs de modelwoning aan de Robijnhof. Als afsluiting wordt Pastoe aangedaan, de bekende fabriek van designmeubelen, waar de Zagerij en het Ketelhuis worden bezocht. Robijnhof (alleen ’s ochtends van 11.00 - 13.00 uur) en Pastoe zijn ook zonder de fietstocht te bezoeken.

De fietsroutes worden begeleid door studenten kunstgeschiedenis en bouwhistorie en starten op het Ledig Erf (zie aanduiding aldaar). Het aantal deelnemers is maximaal 15 per fietstocht. De tochten vertrekken iedere drie kwartier vanaf 10.30 uur; start van de laatste tocht om 15.45 uur. Duur: een 1,5 uur. Verplicht van tevoren kaartjes afhalen bij de informatietent op het Domplein!

Kijk ook op domunder.nl/omd.

Langs grachten en werven met Het Gilde De populaire wandelingen met Gilde-gidsen voeren dit jaar langs de ontmoetingsplekken van boeren, burgers en buitenlui. Welke mensen kon je vroeger tegenkomen in de stad? En waar kwam je ze tegen? Waar kwamen zij vandaan en waar woonden en werkten zij? Wanneer werd Utrecht een stad en wat betekende dat voor de mensen die daar woonden of op bezoek kwamen? De gildewandeling van 2017 neemt u mee langs de geschiedenis van de ontmoetingsplekken: kerken, markten, winkels en herbergen.

Themalezingen in het stadhuis:

De rondleidingen zijn gratis, maar u moet

Burgers, buitenlui en de voedselvoorziening

op het Domplein. De wandelingen

De populaire themalezingen zullen dit jaar worden gegeven door René de Kam en Bettina van Santen, erfgoedspecialisten bij de gemeente Utrecht. Beiden gaan in op de relatie tussen burgers en buitenlui en de voedselvoorziening in de stad. Een relatie die letterlijk van levensbelang was.

René de Kam trapt af. In Eten wat de pot schaft? gaat hij na hoe de vroegere Utrechters aan hun voedsel kwamen en hoe dat in de loop der tijd veranderde. Daarbij bestrijkt hij de periode van de oude steentijd, toen hier al mensen

rondliepen, tot de 19e eeuw. Hoe kwamen die vroegere Utrechters aan eten? Was er toen al een verschil tussen boeren, burgers en buitenlui, of zorgde iedereen voor zijn eigen voedsel? Hoe veranderde dat in het middeleeuwse Utrecht, dat in 1122 stadsrechten kreeg?

Bettina van Santen richt zich in Buitenlui worden burgers op de periode na 1850, toen de stad zich sterk begon uit te breiden in de buitengebieden.

Deze gebieden waren tot dan in gebruik bij hoveniers en boeren, die de stad eeuwenlang van voedsel hadden voorzien. Nu moesten zij

wel een kaartje afhalen bij de informatietent vertrekken hier ieder uur: de eerste om

plaats maken voor stedelijke uitbreidingen.

Wat voor impact had dat op deze mensen, op de omgeving, en op de voedselvoorziening in de stad? Sommige tuinders veranderden van beroep, zoals Jan Jongerius, die automobielen ging verkopen. Anderen werden groenteboer of melkman in de nieuwe wijken. Uiteindelijk zouden de hoveniers en de boeren uit het stedelijk leven verdwijnen.

10:30 en de laatste om 15:30 uur.

Dit jaar in het Stadhuis: Juniorgidsen zijn er weer klaar voor!

Onze juniorgidsen hebben zich inmiddels dubbel en dwars bewezen. Dit jaar zullen ze aanwezig zijn in het Stadhuis, gevestigd aan de Oudegracht op de Stadhuisbrug.

Juniorgidsen zijn leerlingen van de

De lezingen duren ongeveer 30 minuten en beginnen om resp. 14.00 en 15.00 uur in de hal van het Stadhuis.

Kathedrale Koorschool in Utrecht, jongens en meiden uit groep 7 en 8. Vergis u niet: zij zijn goed voorbereid op hun bijzondere taak! Vanaf 1343 kwam het stadsbestuur

De Constructieve: Geschiedenis ter plekke!

Historische plekken zitten vol verhalen. Leden van Sociëteit de Constructieve vinden het leuk om die verhalen te vertellen. Vorig jaar deden ze dat op Open Monumentendag voor het eerst. De verhalen bleken echt iets toe te voegen, zo bleek uit de enthousiaste reacties.

Dit jaar zijn er negen locaties waar u verhalen over het monument kunt beluisteren. In Paushuize gaat Wybo Heere in op de bijzondere geschiedenis van het complex; in de Nicolaaskerk vertelt Jan Jansen

de geheimen van het kerkhof; Frits Broeyer legt in de Janskerk uit waarom het Janskerkhof zo’n mooi plein is en in het Eloyengasthuis komt u van Wim Smit meer te weten over het Utrechtse Smedengildt en andere ambachtsgilden. In het Bartholomeusgasthuis vertelt Arie Noordermeer over de 650-jarige geschiedenis en in het Kleine Vleeshuis gaat Casper Staal in op de geheimen achter de ossekop die de gevel siert. Wist u overigens dat Sonnenborgh niet alleen een militaire functie had, maar ook een plek van verleidingen was? Peter

Ruys vertelt er ter plekke meer over. De bewogen historie van het huis Drift 15 tenslotte wordt verteld door Guus Schrijvers.

op de Stadhuisbrug bijeen. Oorspronkelijk waren het verschillende panden, maar in de 16e eeuw werden deze onder keizer Karel V samen gevoegd tot een nieuw geheel. In 1824 kreeg het complex een neoclassicistische voorgevel. In 2000 werd het Stadhuis deels in postmoderne stijl

In het Academiegebouw zijn drie verhalen te beluisteren: in de Aula vertelt Rendel de Jong over de symboliek van de gobelins; in de Senaatszaal gaat Joost van Sonsbeeck in op de portretten van professoren en Louis Akkermans stelt de Utrechtse Nobelprijswinnaars aan u voor. Zie voor tijdstippen bij de betreffende monumenten.

verbouwd door architect Miralles.

Kortom, een complex met een hele rijke historie en architectuur. De juniorgidsen zijn er klaar voor! + Rondleidingen ieder half uur van 10.30 - 16.30 uur.

Open

r 9 septembe

2017

Monumentendag

3

Villa Jongerius: ‘Een huis als een auto’ Een van de meest verrassende huizen in Utrecht is ongetwijfeld Villa Jongerius. Het opvallende pand aan het Merwedekanaal werd in 1937 gebouwd in opdracht van Ford-dealer Jan Jongerius. Kleindochter Bernadette Jongerius en kleinzoon Willem ter Steege vertellen graag meer over dit bijzondere woonhuis.

Jan Jongerius was hovenier. Hij leverde onder meer groente en fruit aan de Utrechtse kazernes, maar zag ook brood in de nieuwe olie- en benzinehandel. Hij bouwde relaties op met oliemaatschappijen in Amerika en exploiteerde de eerste Texaco benzinestations in Utrecht. Van benzine was het een kleine stap naar automobielen en zo werd Jongerius ook Ford Dealer. Achter de hovenierswoning verrezen productiehallen en in de jaren 1936-37 liet hij een nieuw kantoor en een villa bouwen in, tja, wat voor stijl eigenlijk?

‘In ieder geval een unieke stijl’, lacht Bernadette Jongerius. ‘Van buiten oogt het modern, doet het denken aan het functionalisme, maar ook een beetje Frank Lloyd Wright, met die uitkragende balkons en het grote dak overstekken. Het interieur is daarentegen juist heel traditioneel’.

De centrale hal - met de levensgrote portretten van het hele gezin (Jongerius had als goed katholiek tien kinderen, waarvan er vier priester of non zijn geworden) oogt inderdaad meer als een 19e-eeuws landhuis. Dat contrast

Domplein: dé ontmoetingsplaats van Utrecht!

Het Domplein is niet alleen het centrale punt van de Open Monumentendag, het is altijd een verzamelplaats geweest voor de burgerij, een plek die van alles heeft meegemaakt: kerkbouw, stormen, opstanden, ziektes, opgravingen, verkeer, etc. Op Open Monumentendag kunt u met een gids van DOMunder de bovengrondse verhalen uit het verleden herbeleven. Er zijn ‘kruiwagen’- en ‘foto’-rondleidingen en presentaties over de opgravingen op het Domplein en de cholera-epidemie die Utrecht in de 19e eeuw teisterde. Voor deze rondleidingen moet je je van tevoren opgeven via rondleiding@domplein2013. nl. Voor het volledige programma zie de activiteitenbalk elders in deze krant.

Op het Domplein staat zoals altijd de centrale tent met informatie over alle activiteiten. Ook kunt u hier een extra monumentenkrant ophalen en de (gratis) kaartjes bestellen voor de Gildewandelingen en de fietstocht o.l.v. studenten door Utrecht Zuid (zie elders in deze krant). Domplein is ook het vertrekpunt van de Gildewandelingen en het beginpunt van de wandelroutes in deze krant. In de aangrenzende Pandhof vindt weer de Monumentenmarkt plaats.

‘Vive le Vin’ is aanwezig met drankjes en een terras.

was kenmerkend voor Jan Jongerius, die naar buiten toe de moderne ondernemer uitstraalde, maar binnen de voorkeur gaf aan warme huiselijkheid.

Droomhuis ‘Het is puur eclectisch’, beaamt Willem ter Steege, ‘een mix van stijlen. Er is ook geen architect aan te pas gekomen, het was een eigen ontwerp van Jan Jongerius: zíjn droomhuis’.

‘Jongerius bouwde een huis als een auto’, concludeerde restauratie-architect Antoni Folkers al. Zo werden allerlei materialen gebruikt die al voorhanden waren in zijn carrosseriefabriek. Willem wijst op enkele leuke details: ‘Die ijzeren gevelkolommen werden ook in zijn autobussen toegepast, en die raamscharnieren en die deurvangers voor de openslaande deur werden gebruikt bij vrachtwagens. De rondlopende ramen kwamen toen ook veel voor in autobussen en de grote luifels waren afgekeken van Amerikaanse benzinestations’.

In 1955 kwam het Jongerius-complex in handen van Defensie. Toen de Staat het in 2006 aan de gemeente Utrecht wilde verkopen, richtte de familie met architect Folkers de stichting ‘Vrienden van het Jongerius Complex’ op. ‘Doel was allereerst om de villa en het kantoor te behouden door het te beschermen.’, vertelt Willem, sindsdien directeur van de stichting.

‘Daarna hebben wij de villa verkregen en gerestaureerd, wat met hulp van allerlei subsidies en fondsen is gelukt’.

Tijdens de restauratie dreigde het mis te gaan. Bij het opkrikken van de doorgezakte dakoverstekken begon alles te scheuren en raakten de muren los van de vloer. ‘We moesten het pand hals over kop verlaten’, herinnert Willem zich. Hier wreekte zich het ontbreken

Bernadette Jongerius en Willem ter Steege in de centrale hal van Villa Jongerius

van een architect. Jan Jongerius had zelf binnen zijn bedrijf genoeg technische kennis in huis, dacht hij, om zijn droomhuis te verwezenlijken; hij liet het door zijn eigen medewerkers bouwen.

‘Het was gebouwd als een kaartenhuis’.

De restauratie bleek een megaklus, maar slaagde. De villa heeft nu een representatieve functie: zij is te huur voor vergaderingen, bijeenkomsten en je kunt er zelfs trouwen.

Bernadette, Willem en een aantal andere kleinkinderen zullen op Open Monumentendag persoonlijk aanwezig zijn om de bezoekers te ontvangen en vragen te beantwoorden.

Bernadette: ‘Het huis heeft zo veel verhalen; maar het mooiste vind ik toch het karakter van het huis: helemaal de signatuur van mijn opa.’

Momenteel is ook de restauratie van het kantoorpand, inclusief monumentale voorgevel, trappenhuis en het grote glas-in-loodvenster van Willem Mengelberg, in volle gang.

Het voormalige hoofdkantoor moet begin 2018 gereed zijn. Er komen een grand-café in en zalen voor bijeenkomsten en congressen.

Open

Alle monumenten op een rij

* nieuw in 2017 + extra activiteit

Route 1 De noordelijke binnenstad START: DOMPLEIN EEUWENLANG WAS DE PLEK VAN HET HUIDIGE DOMPLEIN EEN PLAATS VOOR DE GEESTELIJKEN EN DE ELITE. HET WAS EEN IMMUNITEIT: BOEREN EN BURGERS MOCHTEN ER NIET KOMEN. HIER KWAM EIND 16E EEUW VERANDERING IN MET DE OPHEFFING VAN DE IMMUNITEITEN. IN DE ZUIDOOSTHOEK VINDEN WE:

1. Domplein 29, Academiegebouw In 1891 was er veel discussie over het ontwerp van het Academiegebouw. Uiteindelijk werd het neogotische ontwerp van Pierre Cuypers afgewezen en gekozen voor het neorenaissance ontwerp van E.H. Gugel en F.J. Nieuwenhuis.

Deze humanistische stijl zou beter passen bij een universiteitsgebouw. De fraaie 15e-eeuwse aula van het Academiegebouw is de voormalige kapittelzaal van de Domkerk. + rondleidingen + ‘Geschiedenis ter plekke’: korte lezingen over de gobelins in de aula, de Utrechtse Nobelprijswinnaars en de Senaatszaal en haar professoren om 13.00, 14.00 en 15.00 uur

9. Janskerkhof 3, Universiteit Utrecht

Deze huizen, ook wel godskameren genoemd, waren woningen voor armlastigen. De bewoners hoefden geen huur te betalen en kregen turf en aalmoezen. De panden zijn aan het eind van de negentiende eeuw in verval geraakt, waarna ze in beheer kwamen van het Utrechts Monumentenfonds. Let op het gemeenschappelijke secreet (buitentoilet) op de binnenplaats. Het hofje is een oase van rust, verscholen in de binnenstad.

Achter de natuurstenen poort uit 1643 is het Law College te vinden. In 1247 werd op deze plek een Minrebroederklooster gebouwd. In 1581, na de reformatie, werd de kapel afgebroken, maar de refter in gebruik genomen als Statenkamer van Utrecht. Boven de ingang is nog het provinciewapen te zien. In 1816 betrok de Universiteit het pand.

In 2013-2015 werden middeleeuwse beschilderde grafkelders aangetroffen, die met glazen wanden zichtbaar zijn gemaakt. + tussen 11.30 en 16.30 uur rondleidingen

TERUG NAAR BUSBAAN EN RECHTSAF. BUSBAAN VOLGEN TOT AAN DE OUDEGRACHT. HIER RECHTSAF. NEEM EERSTE BRUG LINKS EN STEEK DOOR NAAR JACOBSKERKHOF.

6. St. Jacobsstraat 171, Jacobikerk en -toren Utrechts grootste parochiekerk werd gesticht rond 1170. De huidige kerk en toren zijn voornamelijk 14e/15e-eeuws. Onder de stuclaag zijn 15e-eeuwse schilderingen teruggevonden, waaronder de oudste afbeelding van de stad (alleen in omtrek zichtbaar). Naast de Andreaskapel zien we de kluis van kluizenares Alyt Ponciaens, die hier een groot deel van haar leven woonde. + gidsen Kerken Kijken aanwezig + 14.15 -14.45 uur: concert door Gerrit Christiaan de Gier met tenor Rob Sturkenboom en sopraan Yuko Yagistha ihkv noordelijke orgelvoettocht + rondleidingen Utrechts Klokkenluiders Gilde LOOP VANUIT DE KERK RECHTS VIA DE ST. JACOBSTRAAT TOT AAN DE SINGEL EN STEEK HET WATER OVER. SLA DIRECT NA DE BRUG RECHTSAF EN VOLG HET WATER TOT AAN:

7. Bemuurde Weerd, Weerdsluis*

3. Oudegracht 158, Winkel van Sinkel De Winkel van Sinkel werd vanaf 1837 gebouwd als warenhuis. De kenmerkende kariatiden (pilaren in de vorm van bronzen vrouwenbeelden) werden met de stadskraan vanaf het water naar boven gehesen, maar de kraan brak onder het gewicht van de dames. De kraan kon niet meer gerepareerd kon worden en is toen weggehaald. + 12.00, 14.00 en 15.00 uur: rondleiding door directeur Maryse François, verzamelen in Anton’s Bar. Max. 25 personen per rondleiding

STEEK DE STRAAT WEER OVER NAAR:

10. Janskerkhof 26, Janskerk Van de oorspronkelijk 11e-eeuwse Janskerk zijn de 13e-eeuwse kap en het beschilderde houten tongewelf nog aanwezig. Bij de orkaan van 1674 werden de torens en het westkoor ernstig beschadigd en vervangen door een nieuwe voorgevel.

De kapittelkamer heeft een stucplafond uit 1755 en is bekleed met goudleerbehang. De immuniteit van St. Jan was tot de Reformatie een autonoom gebied, ontoegankelijk voor burgers en buitenlui. + gidsen Kerken Kijken aanwezig + 11.15 – 11.45 uur: dubbelconcert door Laurens de Man en mandolinespeler Ferdinand Binnendijk ihkv noordelijke orgelvoettocht + ‘Geschiedenis ter plekke’: korte lezingen over “De Janskerk: waarom het Janskerkhof zo’n mooi plein is” om 13.00, 14.00 en 15.00 uur

De sluis werd aangelegd om het hoogteverschil te overwinnen tussen het waterpeil in de stad en de Vecht. De huidige sluis is uit 1824. Het was de toegang tot de stad om handel te drijven.

Veel kleine bedrijven vestigden zich rond de sluis. De omgeving werd een ontmoetingsplek, waar veel mensen (ook vrouwen en kinderen) zich beschikbaar stelden om de schepen door de grachten en singels te trekken. Het was verboden om trekpaarden te gebruiken in de stad.

STEEK VIA DE LOOPBRUG DE SLUIS OVER EN SLA RECHTSAF, TOT AAN:

8. Bemuurde Weerd Oostzijde 3,

De Gruyterpand*

erfgoedpartijen: Vereniging Oud-Utrecht Heeft als doel de geschiedenis van stad en provincie Utrecht levend te houden en ons cultureel erfgoed te bewaken. Dit doet ze door uitgave van een tijdschrift en jaarboek, het organiseren van lezingen etc.

Sint Maartensberaad Utrecht Wil de rol van Sint Maarten in het verleden en heden van de Stad Utrecht onder de aandacht brengen. Extra aandacht voor het Kroonjaar 2016, toen Sint Maarten 1700 jaar geleden (in 316) werd geboren in Szombathely in Hongarije.

Provinciaal Utrechts Genootschap van Kunsten en Wetenschappen (PUG) Richt zich op uitingen van wetenschap en kunst die van belang zijn voor de provincie Utrecht, met name door geldelijke ondersteuning en toekennen van prijzen.

Broer en De Bruyn - doen onderzoek naar en publiceren over de middeleeuwse (monastieke) geschiedenis van Utrecht

Stichting De Plantage Geeft boeken uit over geschiedenis en cultuur van de stad Utrecht.

Universiteitsbibliotheek Binnenstad

Gilde Utrecht Stichting van ruim 200 vrijwilligers voor

12. Drift 23, Universiteit Utrecht

fotografie.

In de 19e eeuw werd dit middeleeuwse huis grondig verbouwd, waarbij de voorgevel bleef staan en een bouwlaag werd toegevoegd. Het pand geeft toegang tot een ruime binnenstadstuin.

De panden aan de Drift behoorden oorspronkelijk tot het kapittel van St. Jan, allen toegankelijk voor geestelijken. Het pand is in de 20e eeuw kantoor van het Utrechts Nieuwsblad geweest. maar sinds 2003 eigendom van de Universiteit. + tussen 11.30 en 16.30 uur rondleidingen

13. Drift 21, Universiteit Utrecht

het verlenen van allerlei soorten diensten in en rondom de stad Utrecht. Richt zich in het bijzonder om personen van vijftig jaar en ouder, die hun kennis, kundigheid en ervaring willen overdragen.

Dienst StadsOntwikkeling, Afdeling Erfgoed Voert het gemeentelijk erfgoedbeleid uit, zoals monumentenzorg, archeologie, bouw- en architectuurhistorie en historische

Monumentenwacht Utrecht Zet zich in voor de instandhouding van cultuurhistorisch waardevolle bouwwerken door het uitvoeren van inspecties en het uitbrengen van adviezen. Zo helpen wij eigenaren op tijd preventieve maatregelen te nemen en hoge herstelkosten te voorkomen.

Stichting Voorbereiding Herbouw Schip Domkerk Streeft naar herbouw van het schip van de Domkerk.

Utrechts Klokkenluiders Gilde Luidt de klokken van de Domtoren en andere oude binnenstadtorens en vraagt

4. Korte Minrebroederstraat 2, Stadhuis

TERUG NAAR PLEINTJE EN OVERSTEKEN NAAR TELINGSTRAAT. DEZE UITLOPEN, BUSBAAN OVERSTEKEN EN STRAAT JANSVELD IN LOPEN. DIRECT LINKS:

de volgende verenigingen, stichtingen en

In 1807 liet koning Lodewijk Napoleon een reeks panden aan de Drift en Wittevrouwenstraat ombouwen tot paleis, waarvan Drift 27, nu Universiteitsbibliotheek, deel uitmaakte. Dit project werd uitgevoerd door architect J.D. Zocher sr., wiens zoon later het Utrechtse Zocherpark zou ontwerpen.

De indrukwekkende hofkapel met haar galerijen en gietijzeren zuilen werd in 1858 verbouwd tot boekenmagazijn en leeszaal met een glazen dak voor de lichtinval. (Geopend tot 16.00 uur) + rondleidingen op verzoek; zelf rondlopen met hand-out mogelijk

BIJ HET VERLATEN, LINKS DE GANZENMARKT OP. DAARNA RECHTS PLEIN OP, MET AAN ONZE RECHTERHAND:

Tot ver in de 19e eeuw vormden de grachten, werven en werfkelders het handelscentrum van Utrecht. Het stadhuis was de spil hiervan. Op de hoek van de Oudegracht en de Ganzenmarkt bevond zich de Waag. Daar waren handelaren verplicht hun goederen te laten wegen. De Waag was ook een bron van inkomsten voor de stad door het waaggeld: een accijns op het wegen. + 14.00 uur: lezing stadshistoricus René de Kam: ‘Eten wat de pot schaft?’ + 15.00 uur: lezing architectuurhistoricus Bettina van Santen: ‘Buitenlui worden burgers’ + rondleidingen door Juniorgidsen: ieder half uur van 10.30-16.30 uur

In de Pandhof kunt u kennis maken met

(bisdom en stad).

NA HET VERLATEN VAN DE JANSKERK RECHTSAF EN SCHUIN OVERSTEKEN NAAR DE BOOTHSTRAAT. DEZE UITLOPEN TOT DE VOORSTRAAT. HIER RECHTS TOT HET WATER EN DAAR WEER RECHTS DE DRIFT OP.

11. Drift 27,

2. Domplein 9, VVV

LOOP ONDER DE DOM DOOR EN GA VIA DE SERVETSTRAAT NAAR DE VISMARKT. HIER RECHTSAF TOT:

Monumentenmarkt in de Pandhof

5. Jansveld 4-20, Margarethenhof

AAN DE NOORDELIJKE KANT VAN HET DOMPLEIN VINDEN WE:

Dit pand staat op de fundamenten van een kanunnikenhuis van het Domkapittel. De resten zijn te zien zijn door een glazen plaat in de vloer.

In 1909 is het huidige pand gebouwd als pakhuis met bovenwoningen.

2017

Monumentendag

4

Utrecht was een belangrijke stad en bij uitstek een ontmoetingsplaats voor boeren, burgers en buitenlui.

Twee wandelroutes brengen u langs de ontmoetingsplaatsen van toen: een door de noordelijke en een door de zuidelijke binnenstad.

r 9 septembe

aandacht voor het handmatig luiden van de De Gruyter was een winkelketen die eind negentiende eeuw werd opgericht en tot 1976 bestond. Op het hoogtepunt had de keten meer dan 550 winkels. Deze waren te herkennen aan opvallende, luxueuze in- en exterieurs, met veel koper, kristallen kroonluchters en tegeltableaus. In Utrecht waren twintig De Gruyter-winkels, waarvan dit pand er één was. De Jugendstil letters op de voorgevel zijn gereconstrueerd, binnen zijn nog de originele tegeltableaus te zien. + rondleidingen VERDER LANGS HET WATER, STEEK DE BRUG OVER EN LOOP OVER DE OUDEGRACHT TOT WE WEER BIJ DE BUSBAAN ZIJN (POTTERSTRAAT). HIER LINKS EN PARALLEL AAN BUSBAAN TERUG NAAR LANGE JANSSTRAAT TOT AAN HET JANSKERKHOF. RECHTS AAN DE OVERZIJDE ZIEN WE:

klokken.

Oorspronkelijk middeleeuws huis met sobere voorgevel en majestueus interieur. Dit werd in 1907 gemoderniseerd door P.J. Houtzagers, leermeester van Gerrit Rietveld. Bij deze verbouwing kreeg het woonhuis een imposante zuilengalerij, een glas-inloodplafond met Art Nouveau motieven, maar ook spoeltoilet en centrale verwarming! Opvallend is het radicale verschil met de wijze waarop Rietveld later zelf zou gaan ontwerpen. + tussen 11.30 en 16.30 uur rondleidingen + 16.00 uur: optreden van Het Nieuw Vocaal Ensemble

14. Drift 15, Universiteit Utrecht Oorspronkelijk een claustraal huis van het kapittel van de Janskerk. Vanaf 1898 betrok de befaamde Utrechtse edelsmid Jan Hendrik Brom het huis; de

Martin Minjon (fotograaf) Presenteert zijn fietsposters en foto’s. Martin exposeerde al in het Stadskantoor, het Utrechts Archief en het Provinciehuis. Een landelijk dagblad noemde de posters een ‘wereldhit’.

Hogeschool Utrecht Centrum voor Natuur & Techniek Praktijkgerichte cursussen op (post-)bachelor niveau op het gebied van bouwhistorie & restauratie, monumentenzorg en de omgang met erfgoed bij ruimtelijke ontwikkelingen.

Open

r 9 septembe

2017

Monumentendag

door Pieter d’Hont gemaakte gedenksteen op de gevel herinnert hier nog aan. Het bijbehorende koetshuis (Keizerstraat 10, met schoorsteenpijp) was in gebruik als smederij. In de jaren ’30 liet Leo Brom het huis verbouwen door Gerrit Rietveld. + tussen 11.30 en 16.30 uur rondleidingen + ‘Geschiedenis ter plekke’: korte lezingen over “Drift 15: van claustraal huis via woonhuis en edelsmidse naar de Universiteit” om 13.00, 14.00 en 15.00 uur LOOP IETS TERUG EN STEEK LINKS BRUGGETJE OVER. HET TWEEDE PAND RECHTS IS:

15. Janskerkhof 13a, Universiteit Utrecht In het huis uit 1648 is veel van het 18e-eeuwse interieur behouden, zoals stucwerk, trappenhuis en stijlkamers met Lodewijk XV-elementen als damasten behang en plafondschilderingen. Rond 1800 woonde hier Willem Jan Both Hendriksen, de rijkste Utrechter uit zijn tijd. Na 1911 werd het pand gebruikt als advocatenkantoor, belastingkantoor en museum. Nu is hier het departement Filosofie en Religiewetenschap van de Universiteit Utrecht gevestigd. + tussen 11.30 en 16.30 uur rondleidingen LOOP LANGS HET WATER WEER NAAR DE BUSBAAN, HIER OVERSTEKEN EN DAN RECHTS. DAARNA EERSTE STRAAT LINKS (KORTE JANSSTRAAT) EN METEEN WEER RECHTS OVERSTEKEN (MINREBROEDERSTRAAT).

5 Route 2 De zuidelijke binnenstad START: DOMPLEIN

19. Domplein 31, Domkerk In 1253 verwoestte een brand de toenmalige romaanse kathedrale kerk. Tussen 1254 en 1517 werd een nieuwe kerk gebouwd in gotische stijl.

De indrukwekkende Domtoren kwam al in 1382 gereed. Tijdens de Reformatie (beeldenstorm) is een groot deel van het interieur van de kerk verwoest of beschadigd. Bij de grafkapel van Jan van Arkel is nog goed te zien hoe gezichten zijn afgehakt. Het middenschip is ingestort bij de orkaan van 1674. Hier is nu het Domplein. + 10.30, 11.00 en 11.30 uur rondleidingen + 15.30 - 16.30 uur: concert door studenten van het Kon. Conservatorium Den Haag ihkv de zuidelijke orgelvoettocht AAN OVERZIJDE LINKS VAN INGANG DOMTOREN STEEGJE INLOPEN NAAR

20. Servetstraat tussen 5 en 7: Flora’s Hof en Restauratieatelier Museum Speelklok

16. Minrebroederstraat 21, St. Willibrordkerk

De St. Willibrordkerk (1895) is een neogotisch ontwerp van Alfred Tepe. De sobere buitenkant vormt een groot contrast met het zeer rijke interieur. Verschillende kunstenaars van het St. Bernulphusgilde werkten samen en creëerden hier een waar Gesamtkunstwerk: een geheel van verschillende kunstvormen, waaronder kleurrijke beschilderingen, fraai houtsnijwerk en glas-inloodramen over het leven van St. Willibrord. + gidsen aanwezig LOOP TERUG NAAR DE KORTE JANSSTRAAT, DEZE OVERSTEKEN EN DE JANSDAM IN LOPEN. BIJ KRUISING RECHTDOOR (KROMME NIEUWEGRACHT) TOT EERSTE STRAAT RECHTS (PIETERSTRAAT), DEZE UITLOPEN TOT:

17.

Pieterskerkhof 5, Pieterskerk

De romaanse Pieterskerk uit 1048 is de oudste kerk van Utrecht met een bijzonder interieur van rode zandstenen zuilen met kenmerkende dobbelsteenkapitelen. De ondergrondse crypte heeft gebeeldhouwde zuilen onder het hoogkoor en 12e-eeuwse reliëfs. Het is de meest compleet bewaarde romaanse kerk in Utrecht. Bij de rampzalige tornado van 1674 zijn de meest westelijke travee en de twee torens verloren gegaan. De barokke kapittelzaal stamt uit 1649. + gidsen Kerken Kijken aanwezig + 15.00 en 15.30 uur: optreden Capella con Sensus SLA LINKSAF BIJ HET VERLATEN VAN DE KERK EN NEEM DAN DE TWEEDE STRAAT LINKS (ACHTER DE DOM).

18. Achter de Dom 14*

In de oude tuin van het bisschoppelijk paleis begon tuinarchitect Hendrik van Lunteren in 1803 een kwekerij. Het hofje is door de Stichting Vrienden van Flora’s Hof omgetoverd tot een 19e-eeuwse showtuin. In de tuin staan (afgekeurde) sculpturen van P.J.H. Cuypers, afkomstig uit de Pandhof van de Dom, met scenes uit het leven van Sint Maarten. In Flora’s Hof staat ook een oud veilinggebouw, waar nu het restauratieatelier van Museum Speelklok is gevestigd. + vanaf 12.00 uur: restauratieatelier opengesteld voor bezoekers TERUG NAAR DOMPLEIN. STEEK RECHTS VAN DE DOMKERK DE PANDHOF DOOR (MET MONUMENTENMARKT) EN DAARNA RECHTSAF TOT PAUSDAM. SCHUIN LINKS OVERSTEKEN NAAR:

21. Kromme Nieuwegracht 49, Paushuize

+ 11.00, 13.00 en 15.00 uur: lezing over Paus Adrianus door biograaf Twan Geurts + ‘Geschiedenis ter plekke’: korte lezingen over “De geschiedenis van Paushuize van 1360 tot 1996” om 12.00, 14.00 en 16.00 uur + koffie en muziek op binnenplaats

OVERSTEKEN EN POORTJE INLOPEN NAAR DE PANDHOF VAN DE DOM. OP DE OMLOOP VAN DE BINNENTUIN STAAN DE KRAMEN VAN DE MONUMENTENMARKT. STEEK DE PANDHOF DOOR NAAR DOMPLEIN. EINDE WANDELING.

In 1517 - dit jaar 500 jaar geleden - gaf kardinaal Adriaan Florisz. vanuit Spanje opdracht tot de bouw van dit huis in laatgotische stijl. In 1522 werd Adrianus tot paus verkozen, hij stierf echter kort daarop in 1523 in Rome zonder het huis ooit gezien te hebben. De poort en de brug zijn uit 1633. Bij de recente restauratie kwamen 19e-eeuwse ‘Pompeiiaanse’ muurschilderingen tevoorschijn: uniek in Nederland. In 2015 is een standbeeld van Paus Adrianus geplaatst van de hand van Anno Dijkstra. + elke 15 minuten rondleiding door salon en balzaal (laatste om 16.15 uur)

10:00 - 17:00 uur Paushuize Koffie en muziek op de binnenplaats

11.00 - 12.00 uur

TERUG NAAR PAUSDAM EN AAN OVERZIJDE DE TRANS IN LOPEN. AAN HET EINDE LINKS (KORTE NIEUWSTRAAT).

Geertekerkhof 23, Geertekerk Optreden van Trio Sorelli (strijktrio)

22. Korte Nieuwstraat 6, Huize Molenaar

Vleuten, Torenplein, Torenpleinkerk Beiaardbespeling

Na de afbraak van de Pauluskerk, onderdeel van de Paulusabdij, werd in 1707 dit huis gebouwd.

De schilderachtige tuin ligt gedeeltelijk op de plaats van de voormalige abdij: een deel van de noordelijke zijbeukmuur is als tuinmuur bewaard gebleven en hersteld. + rondleidingen + koffie, thee en iets lekkers (tegen betaling)

13.30 en 14.15

13.00 - 14.00 uur

Hambugerstraat 28, Het Utrechts Archief Optreden door Capella con Sensus

14.00 uur Hamburgerstraat 9, Lutherse kerk Optreden door Het Nieuw Vocaal Ensemble met werken van o.a. Sweelinck en Debussy

15.00 - 17.30 uur

KORTE NIEUWSTRAAT VERVOLGEN, EERSTE STRAAT LINKS PLEIN OP LOPEN

Geertekerkhof 23, Geertekerk Repetitie pop-up koor

23. Hamburgerstraat 28,

15.00 en 15.30 uur

Na de Reformatie werd de 11e-eeuwse Paulusabdij gebruikt als gerechtsgebouw. In 1838 verdwenen de sporen van de abdij achter een neoclassicistische gevel. Bij de verbouwing tot Utrechts Archief zijn de gotische spitsboog naar de kapittelzaal en gewelfaanzetten in de gangen weer zichtbaar gemaakt. In de kelder zijn cellen te zien van het gerechtshof. Het monumentale trappenhuis met muurtekeningen van Jan Goeting is uit de jaren ‘50. + 11.00, 13.00 en 15.00 uur rondleidingen + expositie jaarmarkten in Utrecht + om 13.30 en om 14.15 uur is er een muzikaal optreden door Capella con Sensus + 11.30 - 12.00 uur: lezing ‘De Jaarbeurs avant la lettre, jaarmarkten in Utrecht 1122-1917’ door Kaj van Vliet, Rijksarchivaris Het Utrechts Archief

16.00 uur

Het Utrechts Archief

VERLAAT HET PLEIN EN SLA RECHTS AF HAMBURGERSTRAAT IN. STEEK OVER EN LINKS ZIEN WE:

24. Hamburgerstraat 9, Lutherse kerk In 1745 werd de middeleeuwse St. Ursulakapel van het Abraham Doleklooster verbouwd tot Lutherse kerk. Het tongewelf is aangebracht onder het nog bewaarde middeleeuwse gewelf. Kansel, doophek en orgel zijn 19e-eeuws. De heilige Ursula was een Engelse die op pelgrimstocht naar Rome vertrok, maar op de terugweg jammerlijk aan haar einde kwam. Zij zou geweigerd hebben om met Atilla, de aanvoerder van de Hunnen, te trouwen, waarna ze werd doorboord door een pijl. + gidsen Kerken Kijken aanwezig + 14.00 uur: optreden Het Nieuw Vocaal Ensemble

Pieterskerkhof 5, Pieterskerk Optreden door Capella con Sensus Drift 21, Universiteit Utrecht Optreden door Het Nieuw Vocaal Ensemble met werken van o.a. Sweelinck en Debussy

17.15 uur Springweg 162, Broodhuis Pianorecital door Karel Asberg met werken van o.a. D. Scarlatti, W.A. Mozart, F. Chopin, C. Franck

Orgelvoettocht Zuid Vanaf 10.00 uur Servaasbolwerk 1, Leeuwenbergh Korte orgelbespelingen door Dick van Dijk

11.00 - 11.45 uur Oudegracht 270, Doopsgezinde kerk Concert door Anton Visser

12.00 - 12.45 uur Geertekerkhof 23, Geertekerk Concert door Maarten van der Bijl

13.00 - 13.45 uur Nicolaaskerkhof 9, Nicolaikerk Concert Berry van Berkum en Ko Zwanenburg

14.00 - 14.45 uur Lange Nieuwstraat 36, Catharinakathedraal Concert door Wouter van Belle

15.30 - 16.30 uur Domplein 31, Domkerk Concert door studenten Kon. Conservatorium Den Haag: Jan Pieter Lanooy, Iddo van der Giessen en Floris van Gils

Orgelvoettocht Noord

VERVOLG HAMBURGERSTRAAT TOT OUDEGRACHT. HIER LINKSAF TOT:

11.15 - 11.45 uur

25. Oudegracht 270, Doopsgezinde kerk

Janskerkhof 26, Janskerk Dubbelconcert door Laurens de Man en mandolinespeler Ferdinand Binnendijk

Tot 1740 was op deze plek een bierbrouwerij gevestigd: ‘De Witte Leeuw’. Aan de overkant, op nummer 249, is nog een gevelsteen zichtbaar met een witte leeuw. In 1772 kocht de Doopsgezinde gemeente de panden om er een schuilkerk te bouwen. Net als de katholieken werden doopsgezinden gedoogd, maar mochten ze hun geloof niet openlijk belijden. Door de gevel op deze wijze te ontwerpen is de suggestie van een statig herenhuis gewekt. + gidsen Kerken Kijken aanwezig + 11.00 - 11.45 uur: concert door Anton Visser ihkv zuidelijke orgelvoettocht Tot de Reformatie was dit een claustraal huis, bewoond door kanunniken van het Domkapittel.

In de 19e eeuw was het in gebruik als hoofdpostkantoor. Daarna heeft het pand nog dienstgedaan als groothandel en hebben het Nationaal Museum Speelklok tot Pierement, het Nederlands Goud-, Zilver- en Klokkenmuseum en het Museum voor Hedendaagse kunst er gezeten. Nu opgedeeld in appartementen en bedrijfsruimtes.

Muziek in monumenten

VERLAAT DE KERK EN DAN RECHTSAF EERSTE STEEGJE IN, REGULIERSTEEG. DE STEEG KOMT UIT OP DE LANGE NIEUWSTRAAT. HIER VINDT U DICHT BIJ ELKAAR:

26. Lange Nieuwstraat 41, slagerij* Op dit adres, tegenover de Vleeshal, zijn van oudsher slagerijen gevestigd geweest. Delen van het winkelinterieur zijn nog aanwezig, zoals de betegeling. In de keuken bevindt zich een schouw uit circa 1640 en een 17e-eeuwse natuurstenen vloer. In het voormalige winkelgedeelte zien we 17e-eeuwse sleutelstukken (die de balken ondersteunen) en een 18e-eeuwse steektrap, die overgaat in een 17e-eeuwse spiltrap.

12.45 - 13.15 uur Steenweg 6, Buurkerk (Museum Speelklok) Dubbelconcert door Gerrit Christiaan de Gier en Paul van der Woude (niet gratis toegankelijk)

14.15 - 14.45 uur St. Jacobsstraat 171, Jacobikerk en -toren Concert door Gerrit Christiaan de Gier met tenor Rob Sturkenboom en sopraan Yuko Yagistha.

Klinkend Erfgoed in Leeuwenbergh In de Leeuwenbergh (zie Open Monument nr 31) vindt tussen 11.00 en 13.00 een mini-symposium plaats over ‘klinkend erfgoed’. Door het wegvallen van kerken en verwaarlozing van kerkinterieurs wordt namelijk ook ons klinkend erfgoed bedreigd. Denk aan orgels, beiaarden, torenuurwerken, etc. Met dit symposium wil de Stichting Klinkend Erfgoed Nederland meer aandacht vragen voor dit probleem. Deelname aan het symposium is gratis, maar wel van tevoren aanmelden via http://registratie.klinkenderfgoed.nl.

Open

r 9 septembe

2017

Monumentendag

6

S

Legenda S

Start wandelroutes en Centraal Informatiepunt

FO

Start fietsroute Utrecht Oost

FZ Start fietsroute Utrecht Zuid Route 1: De noordelijke binnenstad Route 2: De zuidelijke binnenstad Fietsroute Utrecht Oost (zie ook routekaart pag 10)

Fietsroute Utrecht West

FO

FZ

Open

r 9 septembe

2017

Monumentendag 27. Lange Nieuwstraat 34, Kleine Vleeshal*

7 gediend als gasthuis, kazerne, universiteitsgebouw, laboratorium en tehuis voor apothekers. In 1930 nam de Nederlandse Protestantenbond het gebouw als kerk in gebruik waarna er glas-inloodramen en een orgel in kwamen. Vanaf 2004 is het gebouw eigendom van de Stichting Vrienden van Leeuwenbergh, die het in 2007 heeft laten restaureren. (Geopend tot 15.00 uur) + vanaf 10.00 uur: korte orgelbespelingen door Dick van Dijk ihkv zuidelijke orgelvoettocht + 11.00 - 13.00 uur: symposium over Klinkend Erfgoed (orgels, beiaarden, luidklokken en uurwerken) door Stichting Klinkend Erfgoed Nederland en Stichting Utrecht Orgelland.

VERVOLG SERVAASBOLWERK TOT 2E STRAAT RECHTS (MAGDALENASTRAAT). AAN HET EINDE DE NIEUWEGRACHT OVERSTEKEN EN RECHTDOOR DE ABC-STRAAT IN. UITLOPEN TOT LANGE NIEUWSTRAAT. HIER LINKS TOT:

32. Lange Nieuwstraat 106, Museumtuin Oude Hortus

Dit 15e-eeuwse gebouw van het Utrechtse slagersgilde valt op door de ossenkop op de gevel. Het gebouw was in gebruik als slachthuis en verkooplocatie voor vleeswaren. Aan het begin van de 15e eeuw hadden de gilden in Utrecht aanzienlijke macht en eigen regels. Zo was bepaald dat leden van het slagersgilde als enigen met lange messen door de stad mochten.

Naast de Kleine was er ook een Grote Vleeshal, nu Voorstraat 19. + toelichting door gids + ‘Geschiedenis ter plekke’: korte lezingen over “Het vleeshuis De Ossenkop en haar geschiedenis” om 13.00, 14.00 en 15.00 uur

28. Lange Nieuwstraat 36, Catharinakathedraal

Sinds 1853 is dit de kathedrale kerk van het Rooms-Katholieke aartsbisdom Utrecht. De voormalige kloosterkerk van het Catharijneklooster was rond 1550 gereed, maar stond na de Reformatie lang leeg. In 2002 is vanuit de kerk sinds eeuwen weer een processie gehouden, waarbij de reliek van St. Willibrord werd rondgedragen. De schrijn is in de kerk te bezichtigen. (Geopend vanaf 13.00 uur) + gidsen Kerken Kijken aanwezig + 14.00 - 14.45 uur: orgelconcert door Wouter van Belle ihkv zuidelijke orgelvoettocht

29. Lange Nieuwstraat 38, Museum Catharijneconvent

Het Museum bestond oorspronkelijk uit een kerk, klooster en gasthuis. Deze waren eerst in het bezit van de Karmelieten, daarna van de Johannieters. Toen de stad het gasthuis na de Reformatie als hospitaal ging gebruiken, kreeg het gebouw een functie voor burgers.

Tot 1811 was het een Academisch Ziekenhuis, tegenwoordig is het een museum voor christelijke kunst. In het trappenhuis is een glas-in-loodraam uit 2006 van kunstenaar Marc Mulders te zien.

(Geopend vanaf 11.00 uur) + gratis toegang tot museum + 14.00 - 15.00 uur: rondleiding over de historie van het christendom in Nederland en het gebouw LOOP VIA DE CATHARIJNESTEEG (TUSSEN LANGE NIEUWSTRAAT 36 EN 38) NAAR DE NIEUWEGRACHT. HIER RECHTDOOR DE GRACHT OVER EN DE BRIGITTENSTRAAT IN. OP HET EINDE RECHTSAF SMAL KEIENSTRAATJE IN:

30. Bruntenhof

Het Universiteitsmuseum is gevestigd in de gebouwen van het Botanisch Laboratorium (19021920) met een nieuwe glazen pui van Koen van Velzen (1995). Aan de achterzijde bevindt zicht de Oude Hortus, de oude botanische tuin van de Universiteit Utrecht, die hier in 1723 werd ingericht.

In de Hortus staan diverse bijzondere bomen en planten, alsmede een Oranjerie (1726) en het Zaadhuis (1768, nu museumcafé). (Tuin gratis toegankelijk, museum tegen betaling) + rondleidingen over architectuur in de Hortus VERVOLG DE LANGE NIEUWSTRAAT TOT T-SPLITSING. HIER RECHTS TOT NICOLAASKERKHOF:

boeren en burgers. Na de Reformatie werd de kerk gebruikt door protestanten. In de Franse tijd diende de kerk als paardenstal en kazerne. Het gebouw raakte in verval, tot de remonstrantse Broederschap het aankocht en restaureerde. De drie glas-in-loodramen met Bijbelse thema’s zijn van Johan Dijkstra, lid van de Groninger Kunstkring de Ploeg. + gidsen Kerken Kijken aanwezig + 11.00 - 12.00 uur: optreden Trio Sorelli (strijktrio) + 12.00 - 12.45 uur: concert door Maarten van der Bijl ihkv zuidelijke orgelvoettocht + 15.00 - 17.30 uur: repetitie pop-up koor (rondleidingen gaan gewoon door) + koffie en thee VERLAAT GEERTEKERKHOF VIA DE SPRINGWEG. U KOMT LANGS:

37. Springweg 162, Broodhuis Sinds 1793 maakte de joodse gemeenschap op deze plek gebruik van een oude schuilkerk, maar in 1849 mocht een ‘echte’ synagoge worden gebouwd. Deze is ingrijpend verbouwd in 1926 met een art deco interieur van architect H. Elte.

Sinds 1983 is het gebouw eigendom van een evangelische gemeente. Bij restauratie is het oorspronkelijke interieur met de originele lampen en glas-in-loodvensters behouden gebleven.

(Geopend van 12.30 tot 16.15 uur) + 17.15 uur: pianorecital door Karel Asberg VERDER OVER DE SPRINGWEG. BIJ KRUISING LANGE SMEESTRAAT LINKSAF. LINKS KOMEN WE BIJ:

38. Lange Smeestraat 40, Bartholomeus Gasthuis

33. Nicolaaskerkhof 9, Nicolaikerk De kerk werd begin 12e eeuw gebouwd als de tweede parochiekerk in Utrecht (de eerste was de Buurkerk). Parochiekerken waren bedoeld voor het gewone volk. In de 15e eeuw volgde ingrijpende verbouwingen, waarbij oudere sporen als de 13e-eeuwse gewelfschildering, bewaard zijn gebleven. De zuidtoren met geschilderde strepen is uit 1586. + gidsen Kerken Kijken aanwezig + 13.00 - 13.45 uur: concert door Berry van Berkum en Ko Zwanenburg ihkv zuidelijke orgelvoettocht + ‘Geschiedenis ter plekke’: korte lezingen over “De verborgen geschiedenis van het kerkhof ” om 14.00 en 15.00 uur BIJ VERLATEN VAN DE NICOLAIKERK LINKSAF EN NOGMAALS LINKS DE NICOLAASDWARSSTRAAT IN. HIER EERSTE STRAAT RECHTS, DE DOELENSTRAAT IN.

34. Doelenstraat 12-46, Doelenhuis In 1337 woonden hier begijnen: religieuze vrouwen zonder kloostergelofte. Later werd het een klooster, een gevangenis en een oude mannenhuis.

Nu zijn er bedrijven en appartementen gevestigd.

De 15e-eeuwse gang met bogen over het binnenterrein, was oorspronkelijk langer en verbond het klooster met de kapel aan de overzijde van de straat, zodat de nonnen niet over straat hoefden. De classicistische toegangspoort hoort bij de oude gevangenis.

VERVOLG DOELENSTRAAT EN SLA OP HET EINDE RECHTSAF (TWIJNSTRAAT). DEZE GAAT OVER IN OUDEGRACHT. WATER BLIJVEN VOLGEN TOT AAN VROUWJUTTENSTRAAT. HIER LINKS BRUG OVER EN ONDER OUDEGRACHT 319 VINDEN WE:

35. Oudegracht aan de Werf 319, Werfkelder Grijsesteijn*

In 1621 stichtte advocaat Frederik Brunt deze kameren op het erf van zijn huis Klein Lepelenburg. De rijk gebeeldhouwde ingangspoort van de regentenkamer van de Bruntenhof wordt geflankeerd door Toscaanse zuilen.

Katholieke armen konden hier vrij wonen en ontvingen voedsel en brandstof. Het Utrechtse Monumentenfonds restaureerde het complex tussen 1979 en 1981. Achter de Bruntenhof bevindt zich een fraaie binnentuin (toegankelijk).

Grijsesteijn wordt al in 1544 genoemd en ontleent de naam vermoedelijk aan de grauwe natuursteen die vroeger in de gevel was verwerkt. Het pand heeft verschillende functies gehad, waaronder een smederij, een textielververij en een bakkerij.

Uiteindelijk aangekocht door het Utrechts Monumentenfonds en gerestaureerd. Alleen de werfkelder is te bezoeken. + in de werfkelder is keramiste van atelier Grijsesteijn aan het werk

LOOP HET HOFJE UIT. DAAR TEGENOVER STUIT U OP:

LOOP VIA BELENDENDE GEERTESTRAAT NAAR GEERTEKERKHOF.

Al in de 14e eeuw werden hier zieken verpleegd.

De regentenzaal is uit 1632. Zij is ingericht met blauwe gobelins met natuurvoorstellingen. Ze zijn in 1642-1648 gemaakt door de vermaarde wandtapijtenmaker Maximilliaan van der Gucht.

Het hondje van Van der Gucht, onderaan het tapijt, werd in al zijn tapijten afgebeeld. Dit jaar bestaat het Bartholomeus Gasthuis 650 jaar. Het is het oudste als zodanig functionerende gasthuis in Nederland. + tentoonstelling 650 jaar Bartholomeus Gasthuis + ‘Geschiedenis ter plekke’: korte lezingen over “Het Bartholomeus Gasthuis, 650 jaar onderdak & zorg” om 13.00, 14.00 en 15.00 uur

Leeuwenbergh*

36. Geertekerkhof 23, Geertekerk

In 1567 werd dit pesthuis gebouwd met geld uit de nalatenschap van Agnes van Leeuwenberch. De tweebeukige ruimte met bijgebouwen heeft ook

De 13e-eeuwse Geertekerk was een parochiekerk, in tegenstelling tot de vele kapittel- en kloosterkerken in Utrecht toegankelijk voor

SLA BIJ VERLATEN VAN DE KERK RECHTSAF. BIJ MARIAPLAATS RECHTS. LINKS AAN DE OVERZIJDE ZIEN WE:

41. Mariaplaats 14, Herensociëteit de Vereeniging*

Op de plek van de Herensociëteit stond eerst een middeleeuws huis van de kapittelkerk van St. Marie. In het pand bevinden zich nog tufstenen resten uit de 12e eeuw, maar het meeste stamt uit de 14e-eeuw. In 1530 was de schilder en tevens kanunnik Jan van Scorel een van de bewoners. In 1859 werd hier een herensociëteit opgericht. Het pand heeft nu een horecafunctie. + doorlopend rondleidingen + wandelingen met gids door omgeving (immuniteit Sint Marie, Mariaplaats, Rijnkade en Moreelsepark, 40 min.)

VERDER OVER DE MARIAPLAATS DIE NAAR RECHTS BUIGT. BIJ HET PLEINTJE LINKSAF EN DAN SCHUIN RECHTS OVERSTEKEN NAAR DE BOTERSTRAAT. DAAR VINDEN WE:

42. Boterstraat 22, St. Eloyen Gasthuis Het Utrechtse Smedengilde, gewijd aan St. Eloyen, betrok in 1440 dit pand om er behoeftige gildebroeders te verzorgen. Het gilde was befaamd om de productie van wapens. Vanaf 1730 beschikte het gilde over een eigen kolfbaan. Deze bijzonder fraaie baan is nog steeds in gebruik. Let ook op de vergulde gekroonde hamer boven de voordeur, het symbool van het smedengilde. De stenen poort werd vervaardigd door steenhouwer Peter Franszoon in 1644. + ‘Geschiedenis ter plekke’: korte lezingen over “De Utrechtse Ambachtsgilden, met name het Utrechtse Smedengildt, om 13.00, 14.00 en 15.00 uur LOOP TEGENOVER HET PAND RECHTUIT DE KUIPERSTEEG DOOR EN RECHTDOOR DE DONKERSTRAAT IN. VIA HET EERSTE STRAATJE RECHTS (3E BUURKERKSTEEG) KOMEN WE OP HET BUURKERKHOF.

43. Buurkerkhof 10, Buurtoren De 55 meter hoge toren stamt uit 1388. De Buurkerk is de oudste parochiekerk in Utrecht.

Zij is diverse malen door brand getroffen en herbouwd. In de toren hangen twee bijzondere ‘ongewijde’ klokken: de banklok, die de bevolking bijeen riep voor de bekendmaking van vonnissen en raadsbesluiten, en de waakklok, die aangaf wanneer de stadspoorten gesloten werden. + rondleidingen door het Utrechts Klokkenluiders Gilde met bezoek aan de klokken

TERUG NAAR DE KRUISING MET DE SPRINGWEG EN LINKSAF SLAAN. VERDEROP VIA EEN POORT RECHTS EEN BINNENTERREIN OP LOPEN EN RECHTS AANHOUDEN. LINKS KOMEN WE BIJ:

TOREN UITLOPEN EN NAAR RECHTS TOT STEENWEG. HIER WEER RECHTS TOT WE RECHTS DE ZIJ-INGANG VAN DE BUURKERK ZIEN. HIER VINDEN WE:

39. Springweg 102c, Regentenzaal

44. Steenweg 6, Buurkerk

Burgerweeshuis (NV-huis)

(Museum Speelklok)*

Na de Reformatie werden delen van het Regulierenklooster in gebruik genomen door het weeshuis St. Elisabeth, later Burgerweeshuis. De 18e-eeuwse Regentenzaal van het weeshuis is in 1925 in gebruik genomen door de NV Spooren Tramwegpersoneel. De nieuwe gebruikers besloten van het verdwenen 18e-eeuwse goudleerbehang op de wanden een remake aan te brengen. Inmiddels is dit behang een bijzonderheid in Nederland. + toelichting door gids TERUG NAAR DE POORT EN SPRINGWEG SCHUIN RECHTS OVER STEKEN DE ZILVERSTRAAT IN. OP HET EINDE RECHTSAF HET WANDELPAD LANGS HET GROEN VOLGEN. BIJ HET WILLEMPLANTSOEN RECHTDOOR TOT:

40. Willemsplantsoen 2, St.

Gertrudiskathedraal en -kapel

31. Servaasbolwerk 1,

Gertrudiskapel te klein werd. De kerk is ontworpen door E.G. Wentink in sobere neoromaanse stijl. + gidsen Kerken Kijken aanwezig + tentoonstelling over tuindersverleden van de oud-katholieke parochie

Na de Reformatie werd de openlijke viering van de katholieke mis verboden. De katholieken kwamen bijeen in schuilkerken. De mooiste 17e-eeuwse schuilkerk van Nederland was de Gertrudiskapel (ingang naast kathedraal). De kathedraal zelf is de zetel van de oudkatholieke aartsbisschop. Het gebouw verrees tussen 1912 en 1914, toen de

De Buurkerk, waar nu Museum Speelklok gevestigd is, was als parochiekerk een belangrijke ontmoetingsplek voor boeren, burgers en buitenlui. Niet alleen voor gebedsdiensten. Door zijn omvang was het ook de gewoonte geworden om de verbinding tussen noord- en zuidingang als openbare weg te gebruiken. In het museumcafé hangt nog steeds het ‘verkeersbord’ uit 1612, waar boeren worden gemaand niet tijdens de kerkdienst met hun vee of handel door de kerk te lopen. + ‘Verkeersbord’ vrij te bekijken in museumcafé; museum zelf tegen betaling toegankelijk + 12.45 – 13.15 uur: dubbelconcert door Gerrit Christiaan de Gier en Paul van der Woude ihkv de noordelijke orgelvoettocht; niet gratis toegankelijk

Open

r 9 septembe

2017

Monumentendag

8

VERDER OVER DE STEENWEG EN AAN HET EIND RECHTSAF CHOORSTRAAT IN. DAARNA EERSTE LINKS EN OVER DE BRUG EN ONDER DE DOMTOREN TERUG NAAR DOMPLEIN. EINDE WANDELING.

Fietsroute Utrecht Oost: de veranderende stad STARTPUNT: HOEK OUDEGRACHT/LANGE ROZENDAAL (DE BOOG) (ZIE ROUTEKAARTJE PAG. 10) DEZE FIETSROUTE VERTELT HOE UTRECHT VANAF CA. 1850 VERANDERDE EN GROEIDE. DE OUDE BINNENSTAD WAS OVERVOL GERAAKT. DE SLECHTE HYGIËNE EN DE UITBRAAK VAN ZIEKTES VROEGEN OM NIEUWE OPLOSSINGEN VOOR HET HUISVESTEN VAN EEN ALMAAR GROEIENDE ARBEIDERSKLASSE. MAAR OOK DE RIJKEREN TROKKEN NAAR DE BUITENSTAD. OP DE ROUTE ZIEN WE OOK HOE DE ARCHITECTUUR VERANDERDE VAN DE MEER TRADITIONELE STIJLEN TOT DE MODERNE OPVATTINGEN VAN RIETVELD EN HET NIEUWE BOUWEN.

HET PARK LANGS DE SINGEL WERD IN 1829 ONTWORPEN DOOR J.D. ZOCHER (1791-1870) IN LANDSCHAPSTIJL. DE OUDE STADSWAL WERD GROTENDEELS GESLECHT EN RESTANTEN VAN DE BASTIONS WERDEN OPGENOMEN IN HET ONTWERP VAN HET PARK. DE SLOOP VAN DE WALLEN VERBETERDE HET LEEFKLIMAAT IN DE BINNENSTAD EN GAF DE AANZET TOT STEDELIJKE UITBREIDINGEN BUITEN DE SINGEL.

DE PAARDENKATHEDRAAL BEHOORDE TOT HET COMPLEX VAN DE IN 1821 OPGERICHTE RIJKS VEEARTSENIJSCHOOL. AANVANKELIJK LAG HET COMPLEX BUITEN DE STAD. IN 1988 VERHUISDE DE INMIDDELS ‘DIERGENEESKUNDE’ HETENDE OPLEIDING NAAR DE UITHOF.

BLIJF DE WEG LANGS DE SINGEL VOLGEN, DE OVALEN MET GRAS BEGROEIDE ROTONDE DRIEKWARTRONDEN EN PARALLEL AAN HET WATER MALIESINGEL BLIJVEN VOLGEN TOT.

VANUIT PAARDENKATHEDRAAL NAAR RECHTS, VEEARTSENIJSTRAAT GAAT OVER IN VEEARTSENIJPAD EN KOMT UIT OP DE POORTSTRAAT. HIER RECHTS EN NA DE BRUG LINKS (ALEXANDER NUMANKADE).

WATER VOLGEN TOT HENGEVELDSTRAAT, DAAR RECHTSAF. UITRIJDEN EN AAN HET EINDE RECHTS (VAN ESVELDSTRAAT).

49. Maliesingel 28, Rozenhof*

52. Van Esveldstraat 23,

Rioolgemaal Kardinaal de Jongweg*

45. Lange Rozendaal 14* De huisjes van de Zeven Steegjes werden gebouwd tussen 1842 en 1867. De meeste zijn gebouwd door de RK Armenkamer voor arme katholieke gezinnen. Die woonden hier met soms meer dan tien kinderen, zonder keuken of toilet. De bewoners maakten gebruik van gezamenlijke voorzieningen buiten. Toch staken de huisjes destijds goed af bij de vele krotten in doodlopende sloppen, waar de cholera veel slachtoffers maakte.

Na aanleg van het Zocherpark verrezen langs de stadsbuitengracht al snel grote herenhuizen.

Het Huis Rozenhof werd rond 1860 gebouwd. De sobere neoclassicistische stijl met de naar voren springende entree is typisch voor deze periode.

Het huis is nu in gebruik bij het K.F. Hein Fonds. + bezichtiging kunstcollectie K.F. Hein Fonds

LANGE ROZENDAAL UITFIETSEN TOT PELMOLENWEG EN LINKS LANGS HET PARK. WAAR DE WEG NAAR LINKS BUIGT LIGT RECHTS IN HET PARK (BEREIKBAAR VIA VOETPAD):

VERVOLG DE MALIESINGEL TOT AAN VERKEERSLICHTEN. AAN DE OVERZIJDE LINKS (OVERSTEKEN BIJ OVERSTEEKPLAATS!) ZIEN WE LIGGEN:

46. Sterrenburg 1*

50. Lucasbolwerk 24, Stadsschouwburg*

Rond 1550 werd de Utrechtse stadswal in opdracht van keizer Karel V verstevigd met een viertal bastions, waaronder Sterrenburg. Het bolwerk verloor in de 17e eeuw zijn militaire functie en bij de aanleg van het Zocherpark (na 1830) werd een deel van het bouwwerk gesloopt. Enkele kazematten (gewelfde kanonskelders) zijn bewaard gebleven en het huis daar bovenop is nu als woning in gebruik.

KEER TERUG NAAR DE WEG EN RIJD TUSSEN DE CAFÉTERRASSEN RECHTDOOR DE WIJDE DOELEN IN (EENRICHTINGSVERKEER, EVEN AFSTAPPEN). DIRECT NAAST NUMMER 25 VINDT U RECHTS DE STEEG DIE TOEGANG GEEFT TOT:

47. Wijde Doelen 27, Atelier Manenburg De kazematten van dit bastion - eveneens uit 1550 - stonden in open verbinding met een binnenplaats zodat de kruitdampen konden vervliegen. In Manenburg is dit goed te zien. In 1940 kreeg de plaats een glazen overkapping en werd zij gebruikt als atelier door beeldhouwer Pieter d’Hont. (Geopend vanaf 12.00 uur) + tentoonstelling beelden van Pieter d’Hont, Arie Teeuwisse, Amiran Djanashvili en Dick Aerts

Uw droomhuis tegen gekomen

tijdens de Open Monumenten dag?

Het Hypotheek Inloopspreekuur Loop vrijblijvend binnen bij een Rabobank in de buurt en stel al uw woonvragen aan onze hypotheekadviseurs.

Kijk voor meer informatie op Rabobank.nl/inloopspreekuur

Een aandeel in elkaar

WIJDE DOELEN VERDER VOLGEN TOT AAN NICOLAASKERKHOF. HIER RECHTSAF EN RECHTDOOR FIETSEN VOORBIJ STOPLICHT TOT AAN NIEUWEGRACHT. OVERSTEKEN EN AAN DE OVERZIJDE VAN DE WEG VOETPAD NEMEN EN DAN LINKER PAD OMHOOG RICHTING:

48. Zonnenburg 2, Sonnenborgh – Museum & Sterrenwacht

Van de vier zestiende-eeuwse bastions is Sonnenborgh het best bewaard, mede omdat het voor veel andere doeleinden is gebruikt. In 1639 stichtte hoogleraar plantenkunde Henricus Regius hier een Hortus Botanicus. Later, in 1851 vestigde de natuurkundige Buys Ballot er een sterrenwacht.

Hier liggen ook de wortels van het KNMI. Nu in gebruik als publiekssterrenwacht. Bekijk ook de fraaie bibliotheek en het leslokaal uit 1900.

(Geopend van 11.00 – 13.30 uur) + ‘Geschiedenis ter plekke’: korte lezingen over “De Sonnenborgh als verdediging en als verleidelijke plek” om 12.00 en 13.00 uur KEER TERUG NAAR DE WEG EN GA LINKS DE UIT 1905 DATERENDE BRUG OVER. DAN LINKSAF DE MALIESINGEL OP.

Gebouwd tussen 1939 en 1941 naar ontwerp van Willem Dudok. Karakteristiek zijn het gebruik van stalen raampartijen en geelwit geglazuurde stenen.

De entree met kassa en garderobe is relatief laag, van waaruit de bezoeker vervolgens de veel hogere centrale hal betreedt; van hieruit zijn alle publieke functies van het gebouw te bereiken. De toneeltoren is toegevoegd in 1995. Het vergulde beeld aan de buitenzijde is uit 1941 en is van Leo Brom. + hand out beschikbaar, medewerkers aanwezig voor uitleg + 50% korting op publicatie 75 jaar Stadsschouwburg en bouwplaat VERLAAT STADSSCHOUWBURG, RECHTS VERDER OVER LUCASBOLWERK, RECHTS BRUG OVER EN RECHTDOOR BILTSTRAAT IN FIETSEN. DE BILTSTRAAT WAS EEN BELANGRIJKE UITVALSWEG, WAAR DE GEGOEDE BURGERIJ DURE WOONHUIZEN LIET BOUWEN. DAARACHTER ONTWIKKELDEN ZICH EIND 19E EEUW WIJKEN VOOR ARBEIDERS. BILTSTRAAT UITFIETSEN TOT NUMMER 393 EN LINKS OVERSTEKEN EN OUDE KERKSTRAAT INRIJDEN. DIT IS DE ARBEIDERSWIJK WITTEVROUWEN. IN DE TWEEDE STRAAT LINKS (OOFTSTRAAT 14) WERD GERRIT RIETVELD (18881964) GEBOREN; IN DE EERSTE JAREN VAN ZIJN HUWELIJK WOONDE HIJ OP NR. 23. TERUG NAAR OUDE KERKSTRAAT EN BIJ VOLGENDE KRUISING RECHTSAF (GILDSTRAAT) TOT DEZE NA EEN FLAUWE BOCHT NAAR LINKS DOODLOOPT OP DE VEEARTSENIJSTRAAT. HIER LINKSAF TOT AAN:

51. Veeartsenijstraat 155, De Paardenkathedraal*

In 1904 ontworpen door C.H. Peters (1847-1932) als manege voor de revalidatie van paarden.

Door zijn vorm en neogotische stijl al snel de ‘Paardenkathedraal’ genoemd. Sinds 1993 in gebruik als theater. (Geopend vanaf 12.00 uur) + toelichting op geschiedenis en huidig gebruik door Theater Utrecht

In de jaren ‘50 kreeg Utrecht een nieuwe riolering.

In de stad verrezen bijbehorende nutsgebouwen, vaak in één type uitgevoerd. Dit rioolgemaal is een goed voorbeeld. Op de gevel is het kunstwerk De Rioolrat te zien van Jan van Luijn, gemaakt in het kader van de percentageregeling: kunst ter verheffing van het volk en verhoging van het gemeenschappelijke gevoel van wederopbouw. + medewerkers geven toelichting + 12.30 uur: heropening gemaal door wethouder Geldof VERDER DE VAN ESVELDSTRAAT VOLGEN (NEGEER HET FIETSPAD LINKS DAT U NAAR DE GROTE WEG WIL LEIDEN). VOLG DE WEG MET EEN SCHERPE BOCHT NAAR RECHTS EN DAN WEER LINKS, WEG OVERSTEKEN (JAN VAN GALENSTRAAT) EN DAN DE HUIZINGALAAN IN. VLAK VOOR DE SPOORWEGOVERGANG RECHTS HET FIETSPAD IN. WE KOMEN OP DE BLEYENBURGSTRAAT, PARALLEL AAN HET SPOOR. WEG BUIGT NAAR RECHTS EN KOMT UIT OP DE F.C. DONDERSTRAAT. DEZE LINKS UITFIETSEN TOT VLAK VOOR DE VERKEERSLICHTEN. AAN UW LINKERHAND:

53. F.C. Donderstraat 1,

Wijkbureau Oost-Noordoost*

Het oude kantoor van de Utrechtse Verzekerings Bank is in 1953 gebouwd. De parkeerplaats was destijds het voorplein van station Biltstraat. De betonnen structuur, het siermetselwerk, en de grote raamvlakken zijn kenmerkend voor de wederopbouw. Het interieur bevat onder meer een fraaie spiraalvormige trap en een glas-in-loodraam van de Utrechtse kunstenaar Fedde Weidema.

(Geopend vanaf 12.00 uur) BIJ VERKEERSLICHTEN LINKSAF BILTSTRAAT OP EN SPOOR OVERSTEKEN. DAN EERSTE RECHTS BRUG OVER EN RECHTS AANHOUDEN (MUSEUMLAAN).

54. Museumlaan 2, Het Hoogeland* In 1824 laat jhr. Willem Ram aan de toen nog landelijke Biltse Straatweg een buitenplaats bouwen in neoclassicistische stijl naar ontwerp van Tieleman Suys, compleet met lusttuin in landschapstijl. In 1874 komt de Oosterspoorbaan dwars door de tuin te lopen. De gemeente koopt het landgoed in 1888 aan en de tuin wordt omgevormd tot stadspark. Tussen 1891 en 1918 was hier het stedelijk museum gevestigd. In 1938 werd in dezelfde stijl een extra verdieping op het pand gezet, dat sinds 1994 een kantoorfunctie heeft. (Geopend van 12.00 – 16.00 uur)

Open

r 9 septembe

2017

Monumentendag

VANAF MUSEUMLAAN LINKS EMMALAAN IN. DE HUIZEN EN VILLA’S WERDEN EIND 19E EEUW GEBOUWD VOOR WELGESTELDE BURGERS DIE DICHTBIJ DE STAD IN EEN GROENE OMGEVING WILDEN WONEN. RIJDT OP HET EINDE VAN DE EMMALAAN RECHTS OM DE GROTE RODE BEUK EN DAN RECHTDOOR OP HET WILHELMINAPARK AF. GA SCHUIN LINKS VAN HET PARK DE KONINGSLAAN IN. SLA DE 3E STRAAT LINKS (PRINS HENDRIKLAAN) IN EN RIJDT BIJ DE VERKEERSLICHTEN RECHTDOOR. VLAK VOOR HET VIADUCT ZIET U AAN UW LINKERHAND HET RIETVELD SCHRÖDERHUIS (1924, NIET VRIJ TE BEZOEKEN).

HOE VERNIEUWEND RIETVELD WAS, BEGRIJPEN WE ALS WE BEDENKEN DAT DE HUIZEN ERNAAST SLECHTS VIER JAAR EERDER ZIJN GEBLOUWD. IN DIE TIJD WAS DIT DE STADSGRENS EN KEEK JE VANUIT HET RIETVELD SCHRÖDERHUIS DE VRIJE NATUUR IN. IN DE JAREN ‘60 WERD HIER EEN VIADUCT GEBOUWD VOOR RIJKSWEG 22 (NU WATERLINIEWEG).

FIETS ONDER HET VIADUCT DOOR EN LINKSAF DE ERASMUSLAAN IN. DEZE WOONBLOKKEN ZIJN OOK DOOR RIETVELD ONTWORPEN, RESP. IN 1931 EN 1936.

9 56. Erasmuslaan 5* Het Nieuwe Bouwen was een functionele stijl, wars van versierselen en gericht op een maximale toetreding van licht en lucht. Rietveld werd een exponent van deze stroming. Kenmerkend zijn de grote raampartijen met dunne stalen kozijnen, platte daken en wit gepleisterde gevels. De indeling is gericht op een maximale lichtinval en efficiënt ruimtegebruik. Het appartementenblok is van 1936. Er was nog geen rijksweg en de appartementen keken uit op het Rietveld Schröderhuis. (Geopend vanaf 12.00 uur) + Expositie ‘Essentie’ van hedendaagse abstracte kunstenaars. Zie elders in deze krant.

TERUG NAAR DE PRINS HENDRIKLAAN EN DAN LINKSAF TOT:

57. Prins Hendriklaan 112,

Villa Sybold van Ravesteyn*

55. Erasmuslaan 9*

Deze woning werd zes jaar na het Rietveld Schröderhuis door Rietveld ontworpen. Eén van de huizen richtte hij zelf in om de verkoop van zowel het huis als van zijn meubelontwerpen te stimuleren. Deze modelwoning is door het Centraal Museum teruggebracht in originele staat met behulp van meubelen en replica´s uit de eigen collectie. (Geopend vanaf 14.00 uur) + gids aanwezig HET RECHTERBLOK IS OOK VAN RIETVELD EN WERD VIJF JAAR LATER GEBOUWD; HET BEVAT VIJF APPARTEMENTEN. HIERVAN BEZOEKEN WE:

(FIETSPAD, NIET HET JAAGPAD; NB: DOOR WERKZAAMHEDEN KAN HIER DE ROUTE TIJDELIJK ZIJN OMGELEGD). DOORRIJDEN VOORBIJ DE MYTHYLSCHOOL TOT:

58.

Blauwe Vogelweg 23, boerderij De Kuil*

Deze T-huisboerderij met bakhuis en hooiberg dateert uit de 18e eeuw, maar heeft een oudere oorsprong. Het voorname front, waarin duidelijk de opkamer is te herkennen, is naar de Kromme Rijn gekeerd. Onder de opkamer bevindt zich onder een tongewelf de kelder met stenen die wijzen op een middeleeuwse voorganger. Het bedrijfsgedeelte is driebeukig met ankerbalkgebinten. Ook de achtergevel is nog vrijwel gaaf.

OM TERUG TE KEREN NAAR HET CENTRUM FIETS U TERUG NAAR DE PRINS HENDRIKLAAN EN DAN ALMAAR RECHTDOOR DOOR HET WILHELMINAPARK, BURGEMEESTER REIGERSTRAAT, NACHTEGAALSTRAAT, NOBELSTRAAT, JANSKERKHOF, EN DAN LINKS NAAR DOMPLEIN OF RECHTDOOR NAAR STATION.

Fietsroute Utrecht West: van landelijk gebied tot industriegebied Spoorwegarchitect Sybold van Ravesteyn (18891983) ontwierp deze villa in 1932 voor zichzelf in de stijl van het Nieuwe Bouwen. Toen de villa in 1996 werd overgedragen aan Vereniging Hendrick de Keyser was de uitdrukkelijke wens dat huis en inrichting onveranderd zouden blijven. Van Ravesteyn zou later binnen de beweging van het Nieuwe Bouwen worden verguisd omdat hij steeds meer gebruik maakte van gebogen lijnen (hier al te zien) en verviel in barok.

STARTPUNT: CENTRAAL STATION UTRECHT – JAARBEURSZIJDE

PRINS HENDRIKLAAN VERDER UITFIETSEN, DEZE BUIGT NAAR LINKS, DAN 1E STRAAT RECHTS (PLATOLAAN) UITRIJDEN TOT VERKEERSLICHTEN. HIER RECHTS EN WEG TOT DE WETENSCHAP UITFIETSEN TOT 1E BRUG LINKS OVER DE KROMME RIJN.

DIT GEBIED LAG TOT IN DE 19E EEUW NOG RUIM BUITEN DE STADSWALLEN. HET WAS EEN LANDELIJK GEBIED MET VEEL TUINBOUW. VIA DE LEIDSCHE RIJN EN DE VLEUTENSE WETERING BRACHTEN DE BOEREN HUN HANDEL PER VLET TOT AAN DE CATHARIJNEPOORT. LANGS DE LEIDSCHE RIJN LAGEN VERSCHILLENDE BUITENPLAATSEN EN OOK TWEE HOUTZAAGMOLENS: DE STER EN DE BIJGEVAL. HET

VOORBIJ DE BRUG LINKS WEG EN TRAMSPOREN OVERSTEKEN EN DE BLAUWE VOGELWEG INRIJDEN

VERTREK VANAF STATION JAARBEURSZIJDE MET BEATRIXTHEATER AAN DE LINKERHAND. BIJ STOPLICHTEN RECHTSAF EN LINKS VAN HET NH-HOTEL RECHTDOOR EN BREDE VERKEERSWEG (WESTPLEIN) OVERSTEKEN. DAARNA LINKS NAAR HET WATER EN RECHTS DAARVAN NAAR DE MOLEN RIJDEN. VIA EEN SMALLE OPHAALBRUG KOMT U OP HET MOLENERF.

WATER WAS ESSENTIEEL VOOR HET TRANSPORT VAN DE BOOMSTAMMEN EN VOOR HET OPLOSSEN VAN DE HARSEN IN HET RUWE HOUT. DAT GEBEURDE IN DE ‘BALKENHAVENS’ DIE ROND DE MOLENS LAGEN.

59. Molenpark 3, Houtzaagmolen De Ster Het complex omvat een erf met zaagmolen, molenaars- en knechtenwoning, houtloodsen, sleephelling, smalspoor en balkenhaven. De onderbouw van de molen dateert uit 1721 en bevat nog de historische zagerij. De bovenbouw werd in 1911 ontmanteld toen de zagerij overging op elektrische aandrijving. In 1999 is de molen gerestaureerd. (Geopend vanaf 11.00 uur) + rondleidingen; bij voldoende wind wordt er gezaagd.

FIETS AAN HET ANDERE EIND HET MOLENERF WEER UIT, DAN RECHTDOOR HET PARKJE IN TOT AAN DE STRAAT (J.P. COENSTRAAT). HIER LINKS OPHAALBRUG OVER EN DAN METEEN RECHTS (LEIDSEWEG).

AAN HET EIND VAN DE NEGENTIENDE EEUW KWAM DE INDUSTRIALISATIE OP GANG EN VESTIGDEN ZICH DIVERSE FABRIEKEN LANGS DE LEIDSCHE RIJN, WAARONDER EEN BIERBROUWERIJ, EEN SUIKERFABRIEK, EEN LOOD- EN ZINKPLETTERIJ, EEN SCHROEF- EN MOERBOUTENFABRIEK EN DE NEDERLANDSE MUNT. HET TUINDERSGEBIED WERD VOLGEBOUWD MET ARBEIDERSWONINGEN EN ZO ONTSTOND DE WIJK LOMBOK. LANGS DE HOOFDSTRATEN EN DE LEIDSE RIJN VERREZEN GROTERE WONINGEN VOOR HET HOGERE PERSONEEL.

60. Leidscheweg 90, Muntgebouw Utrecht Aan de toenmalige grens van de stad Utrecht ontwierp architect C.H. Peters in 1911 de imposante, neoclassicistische Rijksmunt.

Hier werden tot voor kort de munten van Nederland geslagen. Het gebouw heeft een vierkante plattegrond met binnenplaats. De rijk gedecoreerde voorvleugel bevatte de kantoren, de publieksruimtes en de muntmeesterkamer. De productieruimtes, werkplaatsen en magazijnen bevonden zich daarachter. De directeurswoning grenst links aan het gebouw. + rondleidingen + koffie, thee en fris verkrijgbaar

Open

OVER DE BRUG RECHTSAF DE KANAALWEG OP EN DEZE VOLGEN TOT U AAN UW LINKERHAND DE FABRIEK ZIET:

61. Everard Meijsterlaan 1 – Cereol* In 1908 gebouwd als Stichtsche Olie- en Lijnkoekenfabriek op initiatief van boeren uit de omgeving. De fabriek is een echt ‘château d’industrie’ met een rijke baksteenornamentiek.

Na een overname kwam de fabriek bekend te staan onder de naam Cereol. In 2002 werd de fabriek gesloten. In 2008 brandde zij bijna geheel uit. In het gerestaureerde complex huizen nu diverse culturele functies en horeca (Geopend vanaf 11.00 uur) + de elevator (aan het water) is open; oudmedewerkers vertellen over de geschiedenis van de fabriek. Ook USINE (Utrechtse Stichting voor Industrieel Erfgoed) geeft toelichting. + 14.00 uur Grote Zaal: inleiding door Het Wilde Westen met historische filmfragmenten en interviews met oud-medewerkers.

RIJD TERUG OVER DE KANAALWEG EN VOLG DEZE CA. 1 KM ( KANAAL LINKS HOUDEN). ONDER EEN BRUG DOOR ZIEN WE LINKS DE ACHTERZIJDE VAN DE JAARBEURS, OPGERICHT IN 1917 OP HET VREDENBURG, MAAR NA DE TWEEDE WERELDOORLOG VERPLAATST NAAR DEZE LOCATIE. HIERNA ZIEN WE RECHTS EEN OPVALLENDE ROOD-WITTE VILLA:

De hovenierswoning is rond 1875 gebouwd, nog voor de aanleg van het kanaal en de haven. Dit was toen nog tuinbouwgebied. De woning wordt het Huisje van Mien genoemd, naar de vrouw die hier vanaf haar geboorte (1912) tot aan haar overlijden (1998) woonde. In de jaren ’20 is het huisje verbouwd in Art Deco stijl. Het houtwerk van het interieur is in bonte kleuren beschilderd en de oude bedstedes, opkamers en trap zijn nog aanwezig. (Geopend van 12.00 – 17.00 uur) VERVOLG HET FIETSPAD LANGS DE VAN ZIJSTWEG MET RECHTS DE VEILINGHAVEN. ROND 1930 WERDEN HIER DE GROENTEVEILING EN DE VEEMARKT GEVESTIGD. OORSPRONKELIJK WAREN ER TWEE HAVENBEKKENS, MAAR EEN ERVAN IS GEDEMPT. OOK DE SPOORLIJNEN DIE HIER LAGEN ZIJN OPGEBROKEN. HET TERREIN WERD BENUT VOOR UITBREIDING VAN DE JAARBEURS EN EEN NIEUWE WOONWIJK. IN DE HAVEN LIGGEN HISTORISCHE BINNENVAARTSCHEPEN. VAN ZIJSTWEG UITRIJDEN, CROESELAAN OVERSTEKEN EN LINKSAF SLAAN. NA DE RABOTOREN RECHTSAF SLAAN EN DE MOREELSEBRUG (2016) OP. DEZE NIEUWE FIETS- EN VOETGANGERSBRUG VOERT OVER HET SPOOR NAAR HET MOREELSEPARK. HIER RECHTDOOR FIETSEN EN VIA MARIAPLAATS EN ZADELSTRAAT NAAR DOMPLEIN.

Monumenten in Leidsche Rijn

67. Dorpsstraat 1, Vleuten-De Meern, Broederschapshuisjes

De broederschapshuisjes zijn tussen 1599 en 1624 gebouwd als armenwoningen. Het Documentatiecentrum van de Historische Vereniging Vleuten, De Meern, Haarzuilens is tegenwoordig in de huisjes gevestigd.

68. Torenplein, Torenpleinkerk De eerste kerk werd hier rond het jaar 1000 gebouwd. De huidige kerktoren dateert uit de 13e eeuw, het schip werd in 1971 herbouwd. Tegen de kerk ligt het gerenoveerde kerkhof. De kerk is gewijd aan Willibrord, de monnik die vanuit Engeland grote delen van West-Europa bereisde.

(Geopend van 11.00 tot 16.00 uur) + 13.00 – 14.00 uur: beiaardbespeling + toelichting aan de hand van maquettes van 700 na Chr. tot heden

69. Hogeweide 6, Boerderij De Hoef “Trots op de toekomst voor de Stadsschouwburg Utrecht” Timmerman

Overige monumenten

65. Rotsoord 7, Pastoefabriek – Het Ketelhuis en De Zagerij*

De boerderij is gebouwd in 1900 en sindsdien eigenlijk nauwelijks veranderd. Alleen de stalvensters en het woongedeelte zijn enigszins gemoderniseerd. De voorgevel is uitgevoerd met sierankers en kunststeen. Op het erf staan ook een wagenschuur en een hooiberg. Boerderij De Hoef kent nu diverse gebruikers. + rondleidingen

70. Hoge Woerdplein 1,

NA VERLATEN VAN DE VILLA STUKJE TERUG EN DAN RECHTSAF DE BRUG OVER. DIRECT ECHTS ZIEN WE:

plek gekregen. Er is ook een replica van een Romeinse wachttoren. + rondleiding het Romeinse Schip om 15.00 en 16.00 uur (vanaf balie Castellum). Zie pag. 11. + rondleiding Castellum en hofsteden Balije en Nijevelt om 13.00, 14.00, 15.00 en 16.00 uur (vanaf Abrona). Zie pag. 11.

Michael Bruinsma

62. Kanaalweg 64, Villa Jongerius

Jan Jongerius stamde uit een tuindersfamilie en leverde groente aan de kazernes in de stad. Hij verruilde zijn paard en wagen voor de auto en rolde zo in een nieuw bestaan: dat van Forddealer.

Na een bezoek aan de VS liet hij in 1937 een woonhuis en kantoor bouwen in de stijl van de Nieuwe Zakelijkheid met Art Deco elementen.

Exterieur en interieur zijn vrijwel geheel intact.

In 2010-2012 is de villa volledig gerestaureerd.

(Geopend van 12.00 – 16.00 uur) + medewerkers aanwezig voor uitleg

2017

Monumentendag

10

TERUG OP DE LEIDSEWEG LINKS DE SMALLE DRAAIBRUG (UIT 1886) OVER. DE BRUG BIEDT FRAAI UITZICHT OP DE GROENE OMGEVING EN HET WATER MET DIVERSE MONUMENTALE BRUGGEN EN SLUIZEN. SCHEEPVAART WAS BELANGRIJK EN LANGS HET WATER VERREES ALLERLEI INDUSTRIE.

r 9 septembe

Het erfgoed van meubelfabrikant Pastoe omvat fabrieksarchitectuur uit verschillende perioden. Het oudste is het UMS gebouw (Utrechtse Machinale Stoelenfabriek), een voorbeeld van betonbouw met bakstenen gevelvullingen. In 1929 volgde een uitbreiding in Amsterdamse Schoolstijl. Latere uitbreidingen zijn onder meer de machinehal met de grote glazen wand aan het water. Sinds kort zijn de gebouwen in gebruik bij de HKU, enkele creatieve bedrijven en horecagelegenheden.

(De Zagerij is geopend vanaf 10.00, het Ketelhuis vanaf 11.00 uur) + horeca in Ketelhuis en Zagerij + zelf rondlopen met hand-out

66.

Robijnhof 13*

63. Veilinghavenkade 4-8, U-Trechters*

Toen de haven nog in bedrijf was stonden er trechters voor het storten van zand en grind en een grote kraan. De trechters werden in de nieuwe plannen voor de haven behouden, maar door hun slechte staat wel vervangen door nieuwe. Drie van de vier trechters zijn in gebruik als vergaderplek.

NAAST DE U-TRECHTERS STAAT TUSSEN DE BOMEN:

64. Van Zijstweg 51, Huis van Mien* In de jaren ‘50 hield Rietveld zich bezig met sociale woningbouwprojecten, zoals hier de Robijnhof. De nadruk lag op een efficiënt gebruik van ruimte en maximale lichtinval. Zo is de bebouwing aan de zuidkant lager zodat ook de woningen aan de noordkant zonlicht kunnen vangen. De clustering van diverse woningblokken rond een open ruimte kon meerdere keren worden herhaald (stempels). De modelwoning geeft een beeld van hoe er destijds werd gewoond.

(Geopend van 11.00 – 13.00 uur) + gids aanwezig

Castellum Hoge Woerd

Van de 1e tot de 3e eeuw werd de grens van het Romeinse rijk (limes) in deze streken gevormd door de Rijn. De grens werd bewaakt door 20 castella (forten). Een daarvan lag op de Hoge Woerd bij de Meern. Op de resten van dit fort is onlangs Castellum Hoge Woerd verrezen. In het complex zijn een museum, een theater, een restaurant en een stadsboerderij gehuisvest. Het opgegraven Romeinse schip heeft er een markante

VANDAAG BOUWEN AAN DE HISTORIE VAN MORGEN De grote renovatie heeft ervoor gezorgd dat de Stadsschouwburg Utrecht weer voldoet aan de eisen van deze tijd en gasten beter kan ontvangen en van dienst zijn. Het gebouw van architect Dudok is efficiënter ingericht en waar mogelijk is de monumentale waarde in ere hersteld.

Ameide 0183 - 60 66 00 info@koninklijkewoudenberg.nl koninklijkewoudenberg.nl

Fietsroute Utrecht Oost

Open

r 9 septembe

2017

Monumentendag

11

Cereol: van lijnkoeken tot cultuurchateau Een nog vrij recente aanwinst in het Utrechtse monumentenbestand is de Cereolfabriek aan het Merwedekanaal. Zij werd in 1908 opgericht als Stichtsche Olie- en Lijnkoekenfabriek. Hier werd uit lijnzaad olie geperst en het restproduct verwerkt tot veevoer (lijnkoeken). Architect G. Ebbers ontwierp de fabriek in de stijl van een ‘château d’industrie’, herkenbaar aan de rijke baksteenornamentiek die een romantische sfeer oproept. In de jaren ’50 werd lijnzaad vervangen door soja, en het persen door een chemisch proces, waarvoor een apart gebouw werd opgetrokken. Na een van de vele overnames kwam de fabriek bekend te staan onder de naam Cereol. Inmiddels was de fabriek omringd door woonhuizen. Mede daarom werd het bedrijf in 2002 gesloten met de bedoeling het een herbestemming te geven. In 2008 echter brandde het hoofdgebouw bijna volledig uit, alleen de gevels bleven staan. Het complex werd echter prachtig gerestaureerd en herbestemd tot cultureel centrum voor de wijk. In het complex zijn nu cultuurhuis Het Wilde Westen, een bibliotheek, de St. Dominicusschool en café-restaurant Buurten in de Fabriek gevestigd.

Fondsen en sponsoren Open Monumentendag Utrecht is mede mogelijk gemaakt door:

Op Open Monumentendag is vanaf 11.00 uur de elevator (kraan langs het water) geopend en vertellen oud-medewerkers over de geschiedenis van de fabriek. Ook de Utrechtse Stichting voor Industrieel Erfgoed (USINE) is aanwezig voor

toelichting. In het cultuurcentrum is vanaf 14.00 uur een programma met filmfragmenten van de oude fabriek, ingeleid door het Wilde Westen, en na afloop interviews met oud medewerkers.

Gemeente Utrecht: Afdeling Erfgoed en Wijkbureau Binnenstad, Stichting Elise Mathilde Fonds, Ridderschap van Utrecht, Stichting Carel Nengerman Fonds, AM, Utrechtse Maatschappij tot Stadsherstel, Stadsherstel Midden Nederland, Utrechts Monumentenfonds, Bouw- en Aannemingsbedrijf Schoonderbeek B.V., Aannemersbedrijf Van Zoelen, Koninklijke Woudenberg B.V., Ondernemersfonds Utrecht/Het Fluwelen Handvat, DUIC Colofon Deze krant is een uitgave van de Werkgroep Open Monumentendag in samenwerking met DUIC/DDK te Utrecht Redactie Florence Hanselaar, Werkgroep OMD

Castellum viert jubileum Romeins Schip

Hooghiemstraplein 102, 3514 AX Utrecht 030-2769174 Bijdragen Eva Schoonhoven, Justa Vuister, Teun Bonenkamp Foto’s

bewaakten die grens en een daarvan lag op de Hoge Woerd bij De Meern. Op de resten van dit fort is enkele jaren geleden Castellum Hoge Woerd verrezen, een moderne interpretatie van het oude Romeinse fort.

Van de 1e tot de 3e eeuw na Christus werd de grens (limes) van het Romeinse rijk in deze streken gevormd door de Rijn; 20 castella (forten)

Twintig jaar geleden werd hier een Romeinse schip opgegraven, dat nu een prominente plek heeft gekregen in het museum. Dit feit wordt gevierd met twee bijzondere rondleidingen in en rond het Castellum. De eerste staat geheel in het teken van het Romeinse Schip. Speciale aandacht is er voor de nieuwste presentatie, waar-

onder een schitterende 3D-beleving van het schip tijdens zijn laatste vaart. De tweede rondleiding voert langs de vindplaats van het schip. Hier wordt het spectaculaire verhaal van zijn ontdekking verteld. Op de route liggen ook twee monumentale boerderijen, De Balije en Hofstede Nijevelt, waar veel interessants te zien is. Bij de laatste liggen ook de resten van kasteel Nijevelt, dat in bezit is geweest van hoog-adellijke lieden en rijke Utrechtse burgers.

Het thema ‘Boeren, burgers en buitenlui’ zal op deze rondleiding (ca. 1,5 uur) dan ook ruim aan bod komen.

Collectie OMD Utrecht, Het Utrechts Archief, André Russcher, Edgar van Riessen, Frank Hanswijk en monumenteneigenaren Eindredactie Kees Volkers Vormgeving & Coördinatie DDK

Open Monumentendag is een activiteit van de Stichting Archeologie en Bouwhistorie Utrecht (STABU).

MUSEUM KRANT Utrechtse musea, voor ieder wat wils 2017 Commerciële bijlage in samenwerking met DUIC - September 2017 Deze Museumkrant verschijnt ter gelegenheid van Utrechtse Uitfeest.

Inhoud: redactie DUIC en alle deelnemende musea. Begeleiding: Utrecht Marketing.

Vormgeving: DDK, Nathan Roos.

voorwoord

Marco Grob voorzitter Samenwerkende Utrechtse Musea (SUM)

De Domtoren waakt al eeuwen over Utrecht en haar inwoners, terwijl de bewoners komen en gaan. Kunst en cultuur zijn oriëntatiepunten in een samenleving, in een stad. Het spoor, het Christendom, de universiteit, kunst: stuk voor stuk pilaren van onze huidige maatschappij.

De Utrechtse musea bewaren en koesteren deze cultuur, geschiedenis en een mozaïek van gedachtegoed. In aard onderling verschillend, maar met een gezamelijk doel. Alle musea willen bijdragen aan de samenleving van vandaag en doen dat het liefst samen met andere mensen en organisaties in de stad. Van scholen tot verzorgingshuizen, van middenstand tot culturele en toeristische organisaties.

We willen er zijn voor iedereen. Op de volgende pagina’s leest u hoe wij dit doen.

Er zijn nogal wat musea in Utrecht, meer zelfs dan dat in deze krant passen.

Utrecht heeft musea voor jong en oud, voor kunstliefhebbers, voor wie van geschiedenis houdt, of van onderzoek.

Onderzoekende geesten of mensen die op zoek zijn naar een belevenis. Steeds meer mensen uit de stad, de regio en ver daarbuiten komen bij ons kijken en daar zijn we trots op.

In deze krant leest u welke musea er zijn, wat wij te bieden hebben, de bijzondere tentoonstellingen van deze tijd. Hopelijk verwelkomen we u binnenkort in een van de musea in onze prachtige stad.

2

MUSEUMKRANT 2017

Overzicht bijzondere tentoonstellingen en exposities Kijk voor meer informatie op de websites van de musea Herfstvakantie 14 t/m 22 oktober 2017

september ‘17

oktober ‘17

Domtoren

november ‘17

Spoorwegmuseum

Kerstvakantie 23 dec 2017 t/m 7 jan 2018

januari ‘18

februari ‘18

> Miniatuur

Kerstival

Uit de Mode

De wereld van Pyke Koch

Jan Taminiau Utrecht, Caravaggio en Europa

Op zoek naar St. Maarten rondleiding voor kinderen

Special Kinderrondleidingen

Lichtjes kijken vanaf de Domtoren

nijntje wintermuseum activiteiten 200e geboortedag van Buys

Culturele zondag Alles Kids! extra kijkavond

Vieze liedjes op deftige speelklokken

Speelklok

december ‘17

Huis van Sinterklaas

Sint Maarten

nijntje museum Sonnenborgh

Sinterklaas 5 december 2017

Luther

Catharijneconvent Centraal Museum

Sint Maarten 4 november 2017

Nacht van de Nacht

Robots love Music

Bell & het Beest

Sporen van Smaragd Chuggington doe-dagenBeest

Winter Station

SchimmelLAB Universiteitsmuseum

Week van de biologie Week van de wetenschap

Volksbuurtmuseum

Visie

Experimenteren Culturele zondag Alles Kids!

rondleidingen in het Uteregs door Wijk C

verschillende lezingen / rondleidingen door mensen uit de Utrechtse LHBTgemeenschap

Utrechtse musea verhogen waarde voor de stad Musea zijn onlosmakelijk verbonden met de samenleving.

Wat doen de musea voor Utrecht en de Utrechters en wat kunnen ze nog meer doen? Hoe ziet het museumkwartier er over vijf of acht jaar uit? Deze vragen hebben de musea zichzelf gesteld met verrassende en ambitieuze uitkomsten.

Visiedocument Utrechtse musea 2017 – 2020:

Waarde voor Utrecht

Nu al zorgen de musea met speciale programmering ervoor dat mensen op een onverwachte manier kunnen genieten van het aanbod van de musea.

Vrijdag Museumdag is speciaal in het leven geroepen voor bewoners van seniorenwoningen, Onvergetelijk Centraal is een programma voor mensen met Alzheimer en hun mantelzorgers. Museum Catherijnecovent wil begrip kweken voor verschillende religies met een programma over verschillen en overeenkomsten tussen Christendom en Islam.

Sociaal Deze sociale verbinding willen musea verder versterken, bijvoorbeeld door hun collecties open te stellen voor zorginstellingen, zorgverzekeraars en maatschappelijke organisaties die eenzaamheid bestrijden. Scholen, studenten en onderzoekers weten vaak al de weg naar de musea te vinden. De komende tijd gaan zij het programma ‘Leven lang leren’ uitbreiden om zo de groepen expats en nieuwkomers beter te bereiken.

Economisch belang Voor de economie zijn culturele instellingen van groot belang. Bezoekers van musea blijven na een bezoek nog lang in de stad hangen en geven daar nog

6,5 keer zoveel geld uit als in de musea.

In totaal zijn de museumbezoekers goed voor 40 miljoen euro aan bestedingen in de stad. Voor horeca en ondernemers is het interessant als deze mensen langer verblijven.

Investeren Samen met de gemeente willen de musea het museumkwartier een inspirerende en aantrekkelijke culturele ontmoetingsplek maken in het centrum van Utrecht. Een bijzondere plek, met een eigen karakter waar bezoekers graag komen. De musea willen daarom met de gemeente, horeca, Centrummanagement, bewoners en winkeliers investeren in vindbaarheid, bereikbaarheid en aantrekkelijkheid.

Samen met Utrecht richten de musea zich specifiek op het aantrekken van kwaliteitstoeristen.

De afgelopen tien jaar wisten de musea het aantal bezoekers te verdubbelen naar 1,2 miljoen bezoekers. De grens aan de groei is volgens de musea echter nog zeker niet bereikt, zowel in beleving als in aantallen liggen de ambities hoog. In het visiedocument Waarde voor Utrecht maken zij hun ambities duidelijk: twee miljoen bezoekers in 2025 en een aantrekkelijk cultureel klimaat in een dynamische, inspirerende en jonge stad.

MUSEUMKRANT 2017

3

Centraal Museum:

Van Rietveld tot Bruna Het Centraal Museum verrijkt je met kunst en cultuur uit de wereld van Utrecht. Van Gerrit Rietveld tot de Utrechtse Caravaggisten, van Dick Bruna tot Pyke Koch en van Viktor & Rolf tot het eeuwenoude Utrechtse schip. Een museum waar je altijd geïnspireerd vandaan komt.

Oudste stedelijk museum Het Centraal Museum bestaat al sinds 1838 en is daarmee het oudste stedelijk museum van Nederland. Het museum bevindt zich in het Museumkwartier in de binnenstad van Utrecht en bestaat uit een verzameling bijzondere gebouwen rond een grote binnentuin, waaronder een middeleeuws klooster.

50.000 objecten Ruim 50.000 objecten vormen de museumcollectie, onderverdeeld in vijf verschillende deelcollecties: stadsgeschiedenis, oude kunst, moderne en hedendaagse kunst, toegepaste kunst en mode.

Het museum heeft de grootste collectie Rietveld-objecten ter wereld, waaronder het Rietveld Schröderhuis, UNESCO Werelderfgoed.

Ook een hoogtepunt is het originele atelier van Dick Bruna, dat permanent wordt getoond in combinatie met een wisselende presentatie van Bruna’s veelzijdige werk. De museumcollectie kent nóg meer Utrechtse iconen, onder wie Gerard van Honthorst en Hendrick ter Brugghen, de Utrechtse navolgers van Caravaggio, en Pyke Koch en Joop Moesman.

Daarnaast heeft het Centraal Museum oog voor het experiment, met hedendaagse modeontwerpen van onder anderen Viktor & Rolf, Hussein Chalayan en Martin Margiela.

Inspirerende tentoonstellingen Het Centraal Museum heeft een inspirerend tentoonstellingsprogramma, waarin alle deelcollecties terugkomen. Dit najaar en in 2018 zijn de volgende grote tentoonstellingen te zien: Uit de Mode | t/m 22 oktober 2017 Ruim 100 hoogtepunten uit de spectaculaire modecollectie van het museum: van historische kostuums tot experimentele ontwerpen van onder anderen Iris van Herpen, Winde Rienstra en Bas Kosters.

De wereld van Pyke Koch | 18 november 2017 t/m 25 maart 2018 Pyke Koch (1901-1991) is een van de belangrijkste vertegenwoordigers van het neo- of magisch realisme in Nederland. In de tentoonstelling wordt Kochs werk getoond in de context van zijn tijd, met werk van tijdgenoten en tijdsbeelden.

Jan Taminiau | 21 april t/m 26 augustus 2018 Jan Taminiau is één van de belangrijkste modeontwerpers van Nederland. In deze tentoonstelling staan niet de kledingstukken, maar juist het ontwerpproces centraal.

Utrecht, Caravaggio en Europa | 15 december 2018 t/m 24 maart 2019 Een ambitieuze tentoonstelling over de Europese navolgers van Caravaggio, met een focus op de Utrechtse Caravaggisten. De tentoonstelling brengt topstukken samen uit privé- en museale collecties uit Europa en de Verenigde Staten.

Interview

Keo Sieders (11) Keo komt uit Vledder in Drenthe en is met zijn ouders een dagje op pad in Utrecht. “We zijn net bij DOMunder geweest, ik vond het echt héél leuk. We kregen allemaal uitleg over vroeger en wat je nu nog aan ruïnes kon zien. Daarna mochten we met zaklampen zelf op sensoren schijnen en dan kreeg je meer informatie. Het was net een speurtocht.”

Keo gaat met zijn ouders vaak naar musea, ze hebben een museumkaart. “Ik ben al heel vaak mee geweest. Ik denk dat het

belangrijk is om naar een museum te gaan. Anders ben je ergens in een stad en dan weet je er helemaal niks over. Ik vind het juist leuk allemaal informatie te krijgen.” De musea waar ze alleen oude schilderkunst hebben vindt hij een beetje saai.

“Het maakt het interessant als je zelf dingen mag doen, zoals in het Spoorwegmuseum of het Universiteitsmuseum.”

Vooral architectuur is iets wat Keo interesseert. “Maar dan wel de nieuwe gebouwen. Oude gebouwen vind ik saai, die lijken allemaal op

elkaar. Ik snap niet dat mensen daar dan allemaal foto’s van maken. Bijvoorbeeld New York lijkt mij heel tof om naar toe te gaan. Ik heb op plaatjes gezien dat daar veel moderne gebouwen staan.”

Deze zomer was het gezin Sieders op vakantie in Spanje en bezochten het Dalí museum in Figueras. “Dat vond ik ook heel leuk. Hij maakt allemaal gekke dingen; heel veel dingen met eieren, of croissantjes als decoratie.”

4

MUSEUMKRANT 2017

DOMunder:

EEN ONDERGRONDSE ONTDEKKINGSTOCHT DOMunder is de unieke en prijswinnende historische attractie van Utrecht. Jong en oud kunnen op een spannende en interactieve Ontdekkingstocht DOMunder.

Je gaat met een slimme zaklamp onder het Domplein op zoek naar de Romeinen, de roemrijke middeleeuwen en nog meer fascinerende verhalen en archeologie uit de 2000 jaar geschiedenis van het Domplein, Utrecht en Nederland.

DOMunder laat alle Utrechters op een toegankelijke manier kennis maken met de plek waar Utrecht is ontstaan.

Ontdekkingstocht DOMunder - Van dinsdag t/m zondag - 7 keer per dag om 10:30 / 11:30 / 12:30 / 13:30 / 14:30 / 15:30 / 16:30 In de vakanties is DOMunder ook op maandag geopend. Boek vanwege de grote populariteit vooraf een ticket online voor een dag en starttijd naar keuze via domunder.nl/ontdekkingstocht.

Maand van de Geschiedenis Oktober is landelijk de Maand van de Geschiedenis. DOMunder biedt de gehele maand speciale rondleidingen rondom het thema ‘Geluk’. Kijk voor het programma op domunder.nl/archeologierondeiding.

Domtoren:

De trots van Utrecht De iconische Domtoren is de trots van Utrecht.

Een bijzonder monument met een uniek verhaal. Met een hoogte van 112 meter nog altijd de hoogste kerktoren van Nederland. De Domtoren heeft bovendien het zwaarste gelui van Nederland (ruim 31 ton) en een bijzonder carillon dat nog wekelijks wordt bespeeld door de stadsbeiaardier.

De gotische toren vormt al sinds de 14e eeuw het middelpunt van de stad en is getuige geweest van het lief en leed van zijn bewoners. De toren overleefde woeste stormen, bezettingen door buitenlandse overheersers en branden, maar zag ook feesten, bloeiende handel en stadsuitbreiding aan zich voorbij komen. De geschiedenis van Utrecht begint 2000 jaar geleden op de plek waar nu het Domplein te vinden is. Het roerige verleden van de stad én de Domtoren zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden. Op het Domplein valt dan ook heel wat te ontdekken en bezoeken!

De Domtoren kun je het hele jaar door met een gids beklimmen. Een sportieve prestatie van 465 treden ,maar gelukkig klimmen we niet in een keer naar boven. Onderweg vertelt de gids namelijk op verschillende niveaus meer over de geschiedenis en de bouw van de Domtoren.

Op het hoogste punt word je beloond met een spectaculair uitzicht over de stad en regio.

Want een ding is zeker: als je boven op de Dom staat, dan sluit je Utrecht in je hart.

In opdracht van de Gemeente Utrecht start vanaf 2018 een grootschalige restauratie aan de buitenkant van de Domtoren. Op deze manier wordt de Domtoren behouden voor toekomstige generaties. Tijdens deze restauratie zal de toren toegankelijk blijven voor publiek en worden er speciale activiteiten georganiseerd om dit bijzondere proces te volgen.

AGENDA DOMTOREN 2017: 13-22 oktober: Speciale Kinderrondleidingen tijdens de Herfstvakantie Dagelijks, aanvang: 14.15 uur Zaterdag 28 oktober: Nacht van de Nacht, themarondleiding Aanvang: 21 en 23 uur Zaterdag 11 en zondag 12 november: Op zoek naar St. Maarten rondleiding voor kinderen Aanvang: 14.15 uur December: Lichtjes kijken vanaf de Domtoren, avondrondleiding met drankje Data volgen dit najaar Voor de actuele agenda en tickets kijk ook op www.domtoren.nl

MUSEUMKRANT 2017

5

Het Utrechts Archief:

Ontdek de geschiedenis van Utrecht Wil je meer weten over de geschiedenis van jouw huis, straat, stad of familie? Grote kans dat je er meer over ontdekt in Het Utrechts Archief. Op de Hamburgerstraat, midden in de Utrechtse binnenstad, kun je exposities en filmvoorstellingen bezoeken en de hoogtepunten uit het Utrechtse verleden bekijken.

Tijdelijke exposities In de tijdelijke tentoonstellingen komen de hoogtepunten uit de collectie aan bod: van tekeningen tot films, van de vroege Middeleeuwen tot aan de dag van vandaag.

Op dit moment zie je in de tentoonstelling De mooiste affiches van de Jaarbeurs tientallen parels uit de Utrechtse reclamegeschiedenis.

Tot en met januari 2018 kun je om de 10 weken een nieuw selectie affiches bekijken.

Activiteiten Het kinderprogramma en een actueel overzicht van workshops, lezingen en cursussen vind je op www.hetutrechtsarchief.nl Bezoekersinfo Kosten?

Toegang gratis Open?

Di. t/m vr.: 10.00 – 17.00.

Weekend: 12.30 – 17.00 uur Adres?

Hamburgerstraat 28, Utrecht

FOTODOK:

Documentairefotografie rond maatschappelijke onderwerpen

In een oud schoolgebouw aan een idyllisch hofje in hartje Utrecht vlakbij de Dom, organiseert FOTODOK fototentoonstellingen rond maatschappelijke onderwerpen. FOTODOK vertelt verhalen met documentaire¬fotografie en gebruikt daarbij ook andere manieren om deze verhalen te delen met bijvoorbeeld film, virtual reality en webdocumentaires.

In tijden waarin nieuwsberichten steeds korter worden en sneller hun nieuwswaarde verliezen, waarin dagelijks duizenden beelden en een onophoudelijke stroom informatie aan ons voorbij trekken, biedt FOTODOK achtergrondverhalen voor verdieping, soms zelfs bezinning en, hopelijk, een beter begrip van de wereld waarin we leven.

FOTODOK werkt met scholen samen om kinderen en jongeren de liefde voor beeld mee te geven en ze begrijpend te leren kijken. In de herfstvakantie tussen 16 en 20 oktober kunnen kinderen bij FOTODOK fotografieworkshops volgen. Denk aan Cinekid maar dan voor fotografie. Vanaf vandaag kunnen kinderen zich op onze website inschrijven: www.fotodok.org.

Op 3 september en de Alles Kids Culturele Zondag van 15 oktober krijg je alvast een voorproefje.

Tussen 1 september en 20 oktober is de tentoonstelling Voorbij Wij en Zij te zien. Voorbij Wij en Zij gaat over identiteit en groepsvorming. In de tentoonstelling laat FOTODOK je met andere ogen naar jezelf en anderen kijken. We brengen beeldmakers samen die op onderzoekende en kritische wijze kijken naar identiteitsvorming en in- en uitsluiting. Is die ander eigenlijk wel zo anders dan jij?

FOTODOK gelooft in de kracht van beeld om mensen anders naar de wereld te laten kijken.

Volg onze website en Facebookpagina voor het actuele programma en wees welkom op de Lange Nieuwstraat 7 in Utrecht!

6

MUSEUMKRANT 2017

Interview

Henk (77) en Tiny (74) Clazing “We zijn vooral erg fan van het Museum Speelklok tot Pierement.

Daar zijn we regelmatig geweest,” glundert Henk Clazing. “Ik ben een beetje een klokkengek hoor. Ik heb er zelf vier thuis.” Ook de orgels vallen in de smaak. “Dat is vooral uit nostalgie,” vult zijn vrouw Tiny aan. “Vroeger kwam de orgel iedere woensdag door de straat. In het museum is het erg leuk dat je zelf aan het orgel mag draaien.”

Tiny heeft de liefde voor klokken van haar man voor lief genomen. “Ik had daar niet specifiek een fascinatie voor, maar werd meegesleurd door mijn man!” “Zij moest wel,” vult Henk lachend aan.

Henk en Tiny wonen in Beverwijk maar komen regelmatig naar Utrecht om cultuur te snuiven.

“Er is een groot aanbod aan goede musea hier,” vertelt Henk. We houden vooral van schilderkunst uit de tweede helft van de 19e eeuw, zeg maar vanaf 1880 tot heden. Het Catharijneconvent bezoeken we daarom erg graag.”

Tiny en Henk gaan naar musea voor de ontspanning. “Wij zitten niet achter de geraniums hoor!” lacht Tiny. “We proberen ieder maand te gaan met onze museumjaarkaart.

We reizen dan het hele land door.

Sinds we niet meer werken is het

een fijne vorm van ontspanning.”

Niet alleen musea worden bezocht.

“We zijn erg fan van de Stijl, dus wij konden ons geluk niet op dit jaar.

We zijn naar Winterswijk gegaan, waar Mondriaan lange tijd woonde.”

Doen ze dan zelf wel eens iets creatiefs? “Ik heb mij één keer ‘bezondigd’ aan een glas-in-lood cursus, maar meer niet,” zegt Henk.

“We zijn grote glasliefhebbers. Van glaskunstenares Annemiek Punt hebben we een stuk in huis staan.

Maar we hebben ook een schilderij van Jan Makkes aan de muur hangen.”

Museum Speelklok:

het vrolijkste museum van Nederland Utrecht is een echte muziekstad en Museum Speelklok neemt daarbij een unieke plaats in. Wie een bezoek brengt aan het museum loopt gegarandeerd met een glimlach naar buiten! Duizenden melodieën, van deftige menuetten tot de charleston, van volksliedjes tot de laatste hits, zitten verscholen in de prachtige klokken en imposante draaiorgels.

Iedereen kan er muziek van zijn of haar gading horen!

Te doen Ga met de Muzikale Tour mee, volg de speurtocht, maak een muziekkaart of onderzoek de techniek en geschiedenis van de muziekinstrumenten. Regelmatig worden er samen met andere organisaties in de stad concerten of theatervoorstellingen georganiseerd op het eigen podium met een centrale rol voor het verrassende repertoire van de magische muziekinstrumenten.

Daarnaast levert het museum programma’s op maat, bijvoorbeeld voor schoolklassen, ouderen en bezoekers met een visuele beperking.

Met liefde De collectie van mechanische muziekinstrumenten wordt dagelijks met liefde onderhouden en gerestaureerd om de muziek aan u te laten horen. Daarmee houden we zowel de instrumenten en de muziek, als de oude ambachten van klokkenmaker en orgelbouwer levend. En het mooie is: deze techniek is goed zichtbaar tijdens een bezoek aan het restauratieatelier van het museum op iedere eerste woensdag van de maand.

Tentoonstellingen en evenementen Vanaf 12 oktober 2017 is dé tentoonstelling over guilty pleasures uit de 18de eeuw te zien in Museum Speelklok: Vieze liedjes op deftige speelklokken. En tijdens de herfstvakantie duiken we nog eens extra de pruikentijd in tijdens de theatervoorstelling van Belle & het Beest.

Met onze muzikale collectie willen we u niet alleen vrolijk stemmen, we willen u ook nieuwsgierig maken naar de unieke technische uitvindingen en u uitdagen om na te denken of machines net zo creatief kunnen zijn als muzikanten. In 2018 laten we de nieuwste ontwikkelingen zien in de tentoonstelling Robots love Music. Mis het niet!

MUSEUMKRANT 2017

7

Spoorwegmuseum:

Onvergetelijke momenten voor jong en oud

Interview

Cécile Blikman (15) Cécile Blikman bezoekt bijna geen musea, omdat ze die vaak saai vindt.

De tentoonstelling Uit de Mode van het Centraal Museum valt wel in de smaak.

Met een namaak designer tasje van Issey Miyake om haar schouder loopt ze door het museum met haar telefoon in de aanslag om de verschillende couture vast te leggen.“Die jurk vind ik echt heel mooi!”

Zegt ze bij een zilveren slanke jurk die op de rode loper van een Hollywoodgala niet zou misstaan. Zelf kijkt Cécile thuis ook modeshows terug op internet en is ze op de hoogte van de laatste trends en herkent enkele moderne ontwerpers die tentoongesteld staan.

“Op vakantie moet ik vaak met mijn ouders mee een museum in, maar vooral schilderkunst vind ik best saai.

Fotografie vind ik dan nog best leuk. En van een tentoonstelling als deze, daar krijg ik wel energie om naar toe te gaan.”

Uit de Mode laat de gehele modecollectie zien van het Centraal Museum en vergelijkt bijvoorbeeld stukken uit de 18e eeuw met jurken uit 2012. Zelf heeft Cécile een blauw geruit shirtje aan met wijd uitlopende mouwen, een thema dat veel terugkomt in de klassieke mode van zeker drie eeuwen geleden. “Grappig om te zien dat ik nu weet wat de geschiedenis achter die mouwen is. Wat toevallig!”

Bij een brede muur met design schoenen door de eeuwen heen, wordt Cécile enthousiast. “Ik ben echt een schoenengek. Ik wilde vroeger als klein meisje al op hakken lopen.” Ook hier wordt vol interesse gekeken naar de evolutie van de schoen door de jaren heen.

“Als je deze tentoonstelling ziet kan je wel zeggen dat mode ook kunst is. Iemand heeft er hard aan gewerkt en de stukken zien er soms uit als hele kunstwerken.

Ook het idee erachter werkt hetzelfde als bij een schilderij of ander kunstwerk.”

Het Spoorwegmuseum is het leukste station van het land. Gehuisvest in een schitterend nostalgisch stationsgebouw waar vroeger de trein naar Parijs vertrok. Je komt ogen tekort voor alle stokoude stoomlocomotieven en beroemde elektrische treinen.

Er is van alles te doen, zowel binnen als buiten. Zo stap je in het echte rijtuig van de Koninklijke familie. En maak je in een spannende rit kennis met de allereerste gigantische stoomlocomotieven, die noemden ze niet voor niets ’Stalen monsters’. Of onderga De Vuurproef, de prijswinnende 4D-simulator waarin je zelf een trein bestuurt.

Doordat je overal bij betrokken wordt, ontdek je steeds nieuwe dingen. Wat een kolenmijn met een trein te maken heeft bijvoorbeeld. En waarom de ’dodemansknop’ zo heet…

Onlangs is Techlab geopend in het museum.

Hier leer je alles over de techniek achter de trein.

Hoe werkt een bovenleiding of een dieselmotor.

Waarom lopen de wielen niet van de rails af en hoe komt het dat een trein zo’n lange remweg heeft? Met allerlei proefjes en tests kun je het allemaal zelf uitvinden.

Het museum organiseert daarnaast het hele jaar door onvergetelijke evenementen voor jong en oud.

Agenda Tentoonstelling Sporen van Smaragd, per trein door Nederlands-Indië 8 juli t/m 10 november 2017 Op 10 augustus 2017 is het precies 150 jaar geleden dat op Java de eerste trein in Indonesië reed. Met de tentoonstelling ‘Sporen van Smaragd, per trein door Nederlands-Indië’ blikt het Spoorwegmuseum terug op de begintijd van de spoorwegen in deze Nederlandse kolonie. Het waren Nederlanders die deze eerste spoorlijnen bouwden en exploiteerden. Daardoor heeft het Spoorwegmuseum een heel bijzondere collectie foto’s, documenten en objecten uit deze koloniale periode. Het verhaal wordt verteld vanuit het perspectief van verschillende betrokkenen, zoals een spoorwegmedewerker, ingenieur, reizigster, architect en een onafhankelijkheidstrijder. Kinderen kunnen met een ontdekkingskaart zelf op zoek naar de verhalen van het Indisch spoor.

Evenement Chuggington doe-dagen 14 - 22 oktober In de herfstvakantie is het weer spelen geblazen. Het museum staat dan 9 dagen in het teken van de tekenfilmvriendjes Brewster, Wilson en Koko, die in Chuggington wonen. Op een groot speelkleed kan er eindeloos worden gebouwd en gespeeld met Chuggington speelgoed. Er is een spannende speurtocht en bij de draaischijf kun je meedoen met het Chuggington dobbelspel. Er is van alles te doen in het museum dus kom je lekker uitleven!

Evenement Winter Station 23 december - 7 januari 2018 Tijdens Winter Station brengen ontelbare lampjes, kerstdecoraties en een antieke carrousel het museum in een romantische kerstsfeer. Natuurlijk kan er weer geschaatst worden in het museum, schaatsen zijn gratis te leen. Iedere dag is er een wisselend programma met muziek en kinderactiviteiten.

En natuurlijk ontbreken de koek- en zopie kraampjes niet! Bijzonder is de avondopenstelling en de mogelijkheid te dineren in een origineel restauratierijtuig van Wagon Lits. Het perfecte familie-uitje voor de kerstvakantie.

8

MUSEUMKRANT 2017

Universiteitsmuseum:

Zelf aan de slag met wetenschap Ga op onderzoek uit en ontdek de wetenschapper in jezelf. In het Universiteitsmuseum Utrecht is veel te zien en te doen en draait het om wetenschap. In de hal van het museum springt de negen meter hoge skelettentoren direct in het oog. Skeletten, opgezette dieren en bijzondere wetenschappelijk instrumenten spelen de hoofdrol in dit familiemuseum. Zo zijn er bijvoorbeeld een Van Leeuwenhoek microscoop, een hartlongmachine en een heuse 3MV deeltjesversneller te zien.

In het Universiteitsmuseum kunnen bezoekers zelf aan de slag. In het JeugdLAB hangen de labjassen al klaar. Jong en oud kunnen samen op onderzoek uit en volop experimenteren. In het SchimmelLAB maken bezoekers kennis met hedendaagse onderzoek en ontdekken ze de vele mogelijkheden met schimmels in alledaagse producten, zoals meubels en kleding. De eerste schimmeljurk ter wereld is er te bewonderen en ook zijn er andere producten zoals een stoel en schalen te zien.

Achter het Universiteitsmuseum ligt de Oude Hortus. Deze vroegere Botanische Tuin is een ideale plek om de natuur te ontdekken. De imposante Ginkgo Biloba, van ruim 250 jaar oud, is niet te missen. In de herfst kleurt het blad van deze boom goudgeel. Bijzonder is dat aan de mannelijke boom een vrouwelijke tak zit. Dat is goed te zien in de herfst wanneer deze tak langer groen blijft dan de rest van de boom.

Het Universiteitsmuseum Utrecht is open tot en met de kerstvakantie. Daarna start het museum met een grote verbouwing en is het tijdelijk niet te bezoeken. Voor scholen zet het museum daarom in op outreach-projecten.

Vanuit verschillende wetenschappelijke disciplines worden educatieve programma’s gemaakt voor leerlingen tussen de 8 en 14 jaar.

Deze worden op locatie gegeven. Dit kan op school, in het theater of de bibliotheek. Op deze manier komt het museum mét de collectie en museumdocenten naar de leerlingen toe voor een unieke museumervaring.

Activiteiten SchimmelLAB Elke dag, van 10.00 t/m 17.00 uur Te zien t/m 7 januari 2018 Kom naar het SchimmelLAB en neem een kijkje in de wondere wereld van schimmels.

Bekijk ze van dichtbij en ontdek dat hun ware schoonheid zowel van binnen als van buiten zit. Leer alles over het hedendaagse onderzoek naar schimmels en bekijk een echte schimmeljurk.

Week van de biologie: op fossielenjacht 27 september t/m 1 oktober 2017 Ga samen met Jelle Reumer als een echte stadspaleontoloog op jacht naar fossielen in de binnenstad van Utrecht.

Weekend van de Wetenschap 7 & 8 oktober 2017 Op 7 en 8 oktober kun je meedoen met allerlei activiteiten en ervaren of wetenschap ook iets is voor jou. Kom erachter of men liever blind of doof is, doe mee met wetenschappelijk onderzoek of word een echte radio-dj.

Het Weekend van de Wetenschap brengt je backstage bij bedrijven, instituten, universiteiten, instellingen en musea. Op meer dan 200 locaties in Nederland openen organisaties hun deuren voor publiek.

Experimenteren in de herfstvakantie 14 t/m 22 oktober 2017 Kom tijdens de herfstvakantie onderzoeken, ontdekken en experimenteren in het Universiteitsmuseum. Doe mee met de Schimmel Special of leer hoe het er in een laboratorium aan toe gaat.

Culturele zondag Alles Kids!

15 oktober 2017 Kruip in de huid van een plantendokter en ga aan de slag in het SchimmelLAB. Meer zin in natuur? Loop dan mee met de Hortus Special ‘Eet Smakelijk’ waarbij je van alles leert over eetbare bloemen en planten.

Noor van Zeggelaar (8) “Ik ben nog niet zo vaak in een museum geweest, maar vindt wel veel kunst mooi. Vooral met veel kleuren en er hoeven niet perse mensen op te staan.” Noor van Zeggelaar maakt op school veel kunstwerkjes. “Ik hou er vooral van mooie luchten te tekenen.

Vooral zonsondergangen. Eén keer heb ik op zo’n mooie lucht

allemaal heksen geplakt met gekleurd papier en een andere keer tekende ik een luchtballon met een mooie ondergaande zon een kleurrijke lucht. Ik had het hele blaadje gevuld.”

Na een voorbeeld van de vlakken van Mondriaan gezien te hebben, herkent Noor de schilderstijl bij zichzelf. “Ik heb

Interview

die al vaker gezien. Op school heb ik ook zoiets een keer gemaakt. Die van mij had dan geen zwart, maar dat vind ik bij dit voorbeeld eigenlijk wel mooi.”

Of het dan kunst is als je het zelf ook kan maken? “Ja, maar ik vind het moeilijk te zeggen waarom.

Maar ik vind het heel mooi dus dan is het wel kunst.”

MUSEUMKRANT 2017

Volksbuurtmuseum:

De geschiedenis van Wijk C Het Nederlands Volksbuurtmuseum is een uniek museum in de (voormalige) volksbuurt Wijk C in het hart van Utrecht. Het museum vertelt de geschiedenis van de bewoners van Wijk C in de 19e en 20e eeuw en laat als enig museum in Nederland zien hoe het dagelijkse leven van de gewone man en vrouw in volksbuurten eraan toe ging. In het belevingsmuseum kan de bezoeker door middel van verhalen, foto’s, films, objecten en geuren leren over alle aspecten van het leven in de volksbuurt.

Vanaf 29 september tot 3 maart is de tentoonstelling ‘Vreemd Volk’ over 100 jaar seksuele en genderdiversiteit in Utrecht te zien. Deze tentoonstelling laat zien hoe er in Utrecht en in Wijk C in het bijzonder, werd omgegaan met mensen met een andere seksuele voorkeur en hoe dit door de jaren heen veranderde. In een volksbuurt als Wijk C hoorde van oudsher iedereen erbij, zo lang je maar uit de wijk kwam en je aan de regels hield.

Bekende en onbekende Utrechters vertellen in de tentoonstelling over voor hen belangrijke gebeurtenissen, verhalen, symbolen en plekken op dit gebied in de stad en over wat de LHBT-gemeenschap voor hen betekent of betekend heeft.

Activiteiten De hele maand september krijgen museumkaarthouders het kinderboek Nacht in de Domkerk cadeau bij bezoek aan het Volksbuurtmuseum.

Begin september geeft Journalist Ton van der Berg, alias Koos Marsman, bekend van het fotoboek Van Stadsie tot Stad, Utrecht 1950-1975, rondleidingen in het Uteregs door Wijk C. Een lezing van COC-Voorzitter Evert van der Veen.

Gedurende het seizoen zijn er verschillende lezingen en rondleidingen door mensen uit de Utrechtse LHBTgemeenschap te bezoeken. Hou voor de activiteiten onze website in de gaten: www.volksbuurtmuseum.nl

nijntje museum:

de wereld in het klein Het nijntje museum is hét museum waar peuters en kleuters hun wereld ontdekken. Samen met nijntje en haar vriendjes.

Kruipen, zoeken, ruiken, dansen.

Spelenderwijs leer je zoveel meer!

Ontdek jouw wereld Het nijntje museum is de wereld in het klein.

In tien themaruimten ontdekken peuters en kleuters stap voor stap de wereld om hen heen.

De vrolijke wereld van nijntje begint bij haar thuis, direct nadat je het museum binnenstapt.

Daarna neemt ze je mee op ontdekkingstocht, steeds verder de wereld in. Zo is er het huis van nijntje, de dokter en de dierentuin.

nijntje wintermuseum In de koude wintermaanden is het hele museum in warme wintersferen met het nijntje wintermuseum. Met muziek, lichtjes en natuurlijk heel veel spelletjes ontdekken peuters en kleuters alles over de winter. Doe ski’s aan, rijd een stukje op de slee, bouw een sneeuwpoppuzzel, of versier een kerstengel.

Trek je winterjas aan en kom spelen in het nijntje wintermuseum!

Sinds de opening in februari 2016 is het nijntje museum niet meer weg te denken uit Utrecht. Al vele bezoekers uit de stad en ver daarbuiten brachten een bezoek aan nijntje en haar vriendjes. Het nijntje museum is het enige museum in Nederland dat speciaal is ontwikkeld voor kinderen van 2 tot en met 6 jaar.

Ook deze winter is de projectie op het nijntje museum weer te zien. In de voorstelling wordt gebruikgemaakt van elementen in de karakteristieke gevel. De vallende sneeuw hoopt zich op in het raamkozijn, een vogeltje schuilt voor de regen onder de uitstekende daklijst, en de vlieger van boris beer komt vast te zitten in het raam.

Ruimte voor eigen fantasie In 32 van de 124 prentenboeken die Dick Bruna (Utrecht, 1927-2017) maakte, speelt nijntje de hoofdrol. Hierin maakt ze actief kennis met de wereld om haar heen, vaak samen met haar familie en vriendjes. Bruna’s figuurtjes en hun avonturen zijn voor kinderen heel herkenbaar.

Hij geeft kinderen bewust de ruimte om hun eigen fantasie in te vullen. Deze filosofie vormt de basis van het nijntje museum.

Bezoek het nijntje museum Bezoekadres: Agnietenstraat 2, 3512 XA Utrecht Openingstijden: dinsdag t/m vrijdag 10:00-17:00 uur Tickets koop je online: nijntjemuseum.nl

9

10

MUSEUMKRANT 2017

Interview

Paulina (35) & Karl (36) McKie Pas een paar weken geleden verhuisde het Zuid-Afrikaanse stel Paulina en Karl McKie met hun dochter van Johannesburg naar Utrecht vanwege werk.

“Helemaal niet in de creatieve hoek; we werken allebei in de IT.” Vandaag zijn de (schoon) ouders met hun dochtertje van 2,5 op pad in het Nijntje Museum, zodat papa en mama even tijd voor zichzelf hebben. Paulina: “Laatste tijd hebben we niet echt de kans gehad naar musea te gaan vanwege de kleine. Ze is nog te jong en heeft nog niet genoeg concentratie voor een museum.

Dus of ze gaat krijsen, of ze wil juist overal aanzitten.”

Wel zijn ze tijdens hun reizen over de wereld al in veel musea geweest. “Ik hou vooral van geschiedkundige musea,” vertelt Paulina. “Ik vind het mooi te zien wat het proces is geweest in de kunstgeschiedenis en hoe de kunst zich heeft ontwikkeld. Ik hou dan ook vooral van de klassieke schilderkunst.” In tegenstelling tot Paulina is haar man Karl niet zo van de plaatjes. “Ik ben niet echt een picture person. Ik hou meer van architectuur en

wetenschapsmusea. Kunst is namelijk niet alleen een plaatje aan de muur voor mij. Het is ook mode, design en technologie. Dat zie je steeds meer in tentoonstellingen voorbij komen.”

Als hun dochter groot genoeg is wordt zij zeker meegenomen naar musea. Karl: “De cultuur bepaalt mede de identiteit van een stad.

Het hangt niet zo erg meer samen als vroeger in de tijd van DaVinci, maar het is dus juist belangrijk om die cultuur dan te preserveren.

Het is een blik op het verleden en deel van de geschiedenis.”

Sonnenborgh:

museum & sterrenwacht

Sonnenborgh brengt het heelal dichterbij en vertelt erover. Wist je bijvoorbeeld dat er meer sterren in het heelal zijn dan zandkorrels op aarde?

Dat zegt iets over de onmetelijke grootheid waar we naar kijken. En kijken kan ook echt op Sonnenborgh!

Elke zondag kun je met een zonnetelescoop de zon van dichtbij bestuderen. Vanaf september staan de telescopen op vrijdagen zaterdagavond weer klaar voor de sterrenkijkavonden. Dan beklimmen de bezoekers de trappen om met eigen ogen de planeten, maan en sterren te bestuderen. De bezoeker wordt bij ons onderzoeker, of je nu jong bent of iets minder jong. Aanmelden voor de kijkavonden kan via de website.

Ook doordeweeks is Sonnenborgh open. Sonnenborgh biedt verschillende tentoonstellingen over het heelal en sinds kort ook over het weer. Sonnenborgh organiseert vakantieactiviteiten, cursussen, kinderfeestjes, planetariumvoorstellingen en een uitgebreid educatief programma. Voor de allerjongsten is er een peuterspeurtocht. Op de website kun je al de informatie hierover vinden.

Wie Sonnenborgh bezoekt, wordt ook verrast door het wonderlijke van het complex, het authentieke karakter en de bijzondere ligging in het Zocherplantsoen. Onderzoeker voel je je dan ook al snel als je door Sonnenborgh ‘dwaalt’, de Meridiaanzaal bezoekt, naar de telescopen klimt, in de bibliotheek uit 1909 of op de houten bankjes in de oude collegezaal plaats neemt, Mars bestudeert, het weer voorspelt, je verwondert bij het planetarium van Hodzelmans, in het 16eeuwse bastion de kazematten bekijkt, of gewoon vanaf het bastion over de Maliesingel uitkijkt.

Activiteiten de gehele periode: Tentoonstellingen waaronder: - Spoorzoeken op Mars (over het actuele onderzoek op Mars) - Meten = Weten (over weer en klimaat) - Stenen uit de ruimte (over meteorieten) losse activiteiten - vanaf 15 september elke vrijdag volwassenenkijkavonden (in september ook op zaterdag) - vanaf 23 september elke zaterdag kinderkijkavonden - 8 en 10 oktober: activiteiten in het kader van de 200e geboortedag van Buys Ballot - 15 oktober: Alles Kids, een bijzondere culturele zondag - 28 oktober: speciale Nacht van de Nacht kinderkijkavond met speurtocht in het donker - in de herfst- en kerstvakantie planetariumvoorstellingen en extra kijkavonden. www.sonnenborgh.nl

MUSEUMKRANT 2017

11

Museum Catharijneconvent:

Het rijksmuseum voor christelijke kunst In een sfeervol klooster in hartje Utrecht is Museum Catharijneconvent gevestigd: het rijksmuseum voor christelijke kunst.

Het hele jaar door zijn er prachtige tentoonstellingen te zien, vanaf september 2017 de tentoonstelling Luther. Op 31 oktober 2017 is het precies 500 jaar geleden dat Maarten Luther zijn 95 stellingen aan de kerkdeur in Wittenberg bevestigde, waarmee hij de grootste revolutie in de Europese kerkgeschiedenis ontketende. Museum Catharijneconvent sluit bij deze memorabele gebeurtenis aan met dé tentoonstelling over deze veelbesproken ‘man van het jaar’.

Hervormer, populist, revolutionair, rebel, gewiekste marketingman, antisemiet, fundamentalist, vrouwenhater, vervloekt of heilig? Wie was Maarten Luther en wat maakt hem tot man van het jaar? Museum Catharijneconvent gaat in de tentoonstelling Luther op zoek naar de onbekende man achter de icoon van 500 jaar Reformatie.

In het voorjaar van 2018 organiseert Museum Catharijneconvent samen met de Koninklijke Bibliotheek een tentoonstelling over de mooiste middeleeuwse miniaturen uit de Zuidelijke Nederlanden uit zeventien verschillende Nederlandse collecties. Slechts zelden zijn zoveel bijzondere manuscripten bij elkaar getoond. De miniaturen uit de periode van de tiende tot de zestiende eeuw bieden een uniek kijkje in de kleurrijke middeleeuwse wereld. Wat blijft er nog overeind van de gebruikelijke gedachten over de donkere, grauwe middeleeuwen? De tentoonstelling is te zien van 23 februari t/m 4 juni 2018.

In het najaar is er voor de hele familie ook veel te beleven in Museum Catharijneconvent.

Op 4 november viert Museum Catharijneconvent het Sint-Maarten Festival.

Het Sint-Maarten Festival is het eindpunt van de Sint Maarten Parade, de grote jaarlijkse optocht door de hele stad die feestelijk wordt afgesloten in het museum.

Huis van Sinterklaas Het is inmiddels een traditie geworden: Sinterklaas komt weer logeren in Museum Catharijneconvent. Hij nodigt alle kinderen en hun (groot)ouders uit om op bezoek te komen in zijn huis. Beleef spannende avonturen en leer meer over de goedheiligman. Aan het einde van de tour gaan de kinderen bij Sinterklaas op bezoek in zijn werkkamer. Hier mogen ze hem vragen wat ze altijd al wilden weten. Na de herfstvakantie zijn de tickets verkrijgbaar en op tijd reserveren is aan te raden.

Kerstival Beleef in de kerstvakantie het mooiste winterfeest in het museum! Stap binnen in een betoverende sfeer met lichtjes, geuren, muziek, voorstellingen, hapjes en drankjes.

Een feest van herkenning en verwondering voor de hele familie. Kerstmis in het museum belooft het warmste feest van het jaar te worden.

Agenda Luther – 22 september 2017 t/m 28 januari 2018 Sint Maarten – 4 november 2017 Huis van Sinterklaas – 18 november t/m 5 december Kerstival – Kerstvakantie Miniatuur – voorjaar 2018 Te zien in Museum Catharijneconvent: Maria | 10 februari - 20 augustus 2017 Luther | 22 september - 28 januari 2018 Doorlopend: Topstukken in de Catharinazaal, schitterend goud en zilver in de Schatkamer, Middeleeuwse Meesterwerken in de Refter, Utrecht in de Middeleeuwen in de Utrechtzalen, de geschiedenis van het christendom in Nederland in de Kloostergangen en alles over onze feestdagen in Feest!

Weet wat je viert.

Wist u dat de museumcollectie en bibliotheek van Museum Catharijneconvent te raadplegen zijn via onze website?

Kijk op: www.catharijneconvent.nl

Interview

Rami Ramou (43) “In mijn eigen land kregen wij niks over kunst geleerd, dus toen ik hier kwam was ik ontzettend verrast over hoeveel musea en kunst jullie hier hebben.” Rami Ramou is 1,5 jaar geleden met zijn gezin uit Syrië naar Nederland gevlucht. “Een vriendin van mij vroeg of ik deze zomer mee wilde naar een cursus ‘Van Gogh tot Picasso: Moderne Europese en Nederlandse Kunst’.

Omdat ik nog niks van kunst wist ben ik meegegaan. Ik vond het heel waardevol de geschiedenis te leren en concepten achter kunstwerken.

Ik raad het iedereen aan die hier als buitenlander komt.”

Tijdens de cursus maakt Rami

kennis met talloze kunstenaars en hun werken. “We zijn naar acht musea geweest,” vertelt hij terwijl hij trots tientallen foto’s op zijn telefoon laat zien. “Vooral Kandinsky vind ik heel mooi. Zijn schilderijen zijn heel ingewikkeld en hebben fantastische kleuren.”

Ook heeft hij schilderijen leren ‘lezen’ tijdens de zomercursus.

“De moderne schilderijen zijn heel lastig. Maar ik vind het wel belangrijk betekenis achter een werk te weten. Hoe denkt de maker anders dan jij? Je kan veel leren van iemand anders zijn inspiratie.”

Rami is met zijn jongste dochter van 7 al naar het Speelklok

Museum, Spoorwegmuseum en Nijntje Museum geweest. “Vooral het Spoorwegmuseum vonden we erg leuk. Binnenkort wil ik er voor de derde keer heen. Het is zo cool!”

De Syriër werd vooral door vrienden meegenomen naar musea toen hij hier net woonde. “Een vriend van me werkt in het Speelklokmuseum dus hij nodigde mij vaak uit en kon dan ook mijn kaartje betalen.” Rami doet in Utrecht vrijwilligerswerk voor War Child en ‘Welkom in Utrecht’. Nu heeft hij gratis voor een maand de museumjaarkaart zodat hij zelf naar musea kan.

MUSEUM KRANT 2017 museum

vm

pagina

CC

Catharijneconvent

11

CM

Centraal Museum

3

DT

Domtoren

4

DU

DOMunder

4

du

sp dt

ua

fd FD

FOTODOK

5

NM

nijntje museum

9

SO

Sonnenborgh

10

SP

Speelklok

6

SM

Spoorwegmuseum

7

UM

Universiteitsmuseum

8

UA

Utrechts Archief

5

VM

Volksbuurtmuseum

9

sm

CC

um so

nm

CM

‘Musea maken de samenleving zichtbaar’ Het gaat goed met de Utrechtse musea.

Bezoekersaantallen zitten in de lift, en er wordt continu gewerkt aan mooie nieuwe tentoonstellingen en projecten. Uit onderzoek blijkt dat de aanwezigheid van onze musea vaak een van de belangrijkste beweegredenen vormt voor binnenen buitenlandse toeristen om Utrecht te bezoeken. En niet voor niets! Onze musea worden regelmatig genomineerd voor (inter)nationale prijzen. Zo werd het Spoorwegmuseum in 2016 verkozen tot leukste kindermuseum van midden Nederland.

De stad Utrecht telt veertien musea. Van grote musea, zoals het Spoorwegmuseum, tot de kleinere musea als Museum Zuilen. Gevestigd in het museumkwartier, maar ook verspreid over de wijken. Denk bijvoorbeeld ook aan Castellum Hoge Woerd in Leidsche Rijn.

Met zes van deze instellingen heeft de gemeente een subsidierelatie, maar ook met de musea waarmee geen subsidierelatie bestaat, zoals bijvoorbeeld Museum Catharijneconvent, hebben we regelmatig contact. En ook onderling vindt er veel samenwerking plaats. Zo werd er de afgelopen jaren een gezamenlijke museumvisie ontwikkeld, en wordt er waar mogelijk samengewerkt op het gebied van promotie en marketing.

De stad prijst zich rijk met een verzameling van specialistische musea. Er zijn musea

voor cultureel en religieus erfgoed en bijzondere thema’s zoals treinen, wetenschap, sterrenkunde, volkscultuur en speelklokken.

En naast deze musea zijn er natuurlijk ook nog instellingen, als: Het Utrechts Archief, De Domtoren, DOMUnder, en Kasteel de Haar die een belangrijke rol spelen in het cultureel erfgoed van de stad.

Samen geven zij niet alleen betekenis aan kunst en cultureel erfgoed, ze maken vaak ook - impliciet of expliciet - de ontstaansgeschiedenis en ‘temperatuur’ van onze samenleving zichtbaar. Ze doen dat o.a. met prachtige tentoonstellingen, zoals de tentoonstelling Heilig Schrift die ik zag in Museum Catharijneconvent. En ik kan mij nu al verheugen op de tentoonstelling eind 2018 in het Centraal Museum over de Utrechtse Caravaggisten. Deze tentoonstelling over drie jonge Utrechtse kunstenaars die het lef hadden om ver te reizen, over de bergen heen naar Rome. Het gaat over avontuur, maar het gaat vooral over de verbindingen van Utrecht met Europa.

Utrecht groeit, en kijkend naar de toekomst zie ik mooie kansen voor de museumsector.

Ook is er een initiatief voor de vestiging van PlayLab, in het Beurskwartier aan de kop van de Jaarbeursboulevard, opererend op het snijvlak van technologie en beeldende kunst. En na het succesvolle Stijljaar, zal in 2018 het thema ‘Robots love Music’ centraal staan. Museum

Column Kees Diepeveen wethouder Cultuur

Speelklok gaat hier een belangrijke rol in spelen, maar daarnaast zal er met heel veel partijen uit het culturele veld, de (internationale) wetenschappelijke wereld en het bedrijfsleven worden samengewerkt om een inspirerend en uitdagend activiteiten-programma op te zetten.

In de Utrechtse musea is dus van alles te beleven, van verdiepende tentoonstellingen over de Tanach, Bijbel en Koran tot avontuurlijke ervaringen op het gebied van Virtual Reality.