DUIC Krant 137 - 03 september

De krant die verder kijkt in de stad

03 SEPTEMBER 2021 | 7E JAARGANG NR. 138 | KIJK VOOR HET LAATSTE NIEUWS OP

Sjanghaipark in

Tim Koetsier timmert

Utrecht bestaat

aan de weg met eigen

50 jaar

hard seltzer

P. 7

P. 14

Elk ew eek een nieu DUI we C

Daan maakte de U voor Utreg

P.9

Leidsche Rijn heeft een eigen canon

DUIC.NL

Achter de schermen bij Mysterium Escape Room

P.15

Advertenties

SCHRIJF JE IN! Half september starten we weer met heel veel mooie nieuwe cursussen: talen, creatief, culinair, kunst & cultuur, bedrijfsgericht en techniek & wetenschap (coronaproof)

AANMELDEN VIA DE WEBSITE

www.VolksuniversiteitUtrecht.nl De ruimste keuze in 2e hands fietsen van Utrecht e.o.

Tevens diverse merken en eigen merk stadsfietsen nieuw, incl. alle garannes.

www.laagcatharijne.nl

Waar je samen het beste leert!

Volksuniversiteit, Nieuwegracht 41

Met in het hart van deze krant de bijlage van

Open Monumentendag Open

11 september 2021

Monumentendag

Utrecht

OpenMonumentendagUtrecht.n

l

Erfgoed voor Iedereen In deze krant: - Werelderfgoed: de Limes - Jonge monumenten - 400 jaar Bruntenhof - 100 jaar Inktpot

Bruntenhof - Singel en stadspark

Erfgoed voor Iedereen 11 september

Open Monumentendag Utrecht bestaat 35 jaar! Elke editie heeft zo z’n eigen thema’s, routes en activiteiten, maar in de kern is de

jaar oude Bruntenhof en het hofje voor Protestantse Weduwen in Oudwijk. Deze

- Werelderfgoed: forten

- Werelderfgoed: Domplein

- Juniorgidsen

- Wolvenplein nu en straks

en..

- Wandel- en fietsroutes

81 open monumenten!

2021

Jonge monumenten Niet alleen de ‘oude’ monumenten in en

THEATER UTRECHT SPEELT DIT SEIZOEN koliek dashboard innovation:lab de kleine zeemeermin emeermin what is love

Advertenties

THEATER UTRECHT PRESENTEERT:

KOLIEK september in De Paardenkathedraal Koliek is als een intense trip naar de grens van een zwart gat, voorbij tijd en ruimte. Een reis waarbij ondergaan zo belangrijk is als begrijpen. De beruchte monoloog van Rainald Goetz heeft niet anders dan ALLES tot onderwerp.

INNOVA TION:LAB september en oktober in De Paardenkathedraal Hoe vertellen we de verhalen van morgen met de technologie van vandaag? Innovation:Lab van Theater Utrecht bouwt samen met andere makers en creatieven aan het theater van de toekomst.

DE KLEINE ZEEMEER MIN december in Stadsschouwburg Utrecht De Kleine Zeemeermin (8+) is een theaterfeest vol diepzeeanimaties, liedjes en muziek voor het hele gezin. Een magisch verhaal over volwassen worden, groei, identiteit en verlangen.

3

03 SEPTEMBER 2021 | NR. 137 Kijk voor het laatste Utrechtse nieuws op DUIC.nl

INHOUD Nieuws

4 DUIC in beeld Uithoflijn

6 Sjanghaipark 50 jaar

Oprichter Hans van Lunteren vertelt

“W

aar is groep zeven?”, vroeg een leerling van openbare basisschool Waterrijk in Utrecht Terwijde zich hardop af toen ze het schoolplein opgelopen kwam. Afgelopen maandag was de eerste dag na de zomervakantie en voor veel leerlingen betekent dat ook zoeken naar het nieuwe klaslokaal. Dat is niet het enige wat er veranderd is in onderwijsland, want de anderhalvemetermaatregel is komen te vervallen in het mbo, hbo en op de universiteiten. Binnen de schoolgebouwen mag er weer geknuffeld, gekust en volop handen geschud worden. Een stap buiten het schoolterrein en hetzelfde gedrag kan een boete opleveren van 95 euro. Ja dat klinkt natuurlijk nogal krom, maar na anderhalf jaar coronaregels weten we ondertussen dat de maatregelen ook vreemde situaties opleveren. Op 20

september moet de anderhalvemetermaatregel overal verleden tijd zijn. De gemeente heeft eerder aangekondigd dat de uitgebreide terrassen in de stad – die ingevoerd zijn zodat bezoekers voldoende afstand te kunnen houden en ondernemers voldoende gasten kunnen ontvangen - dan ook direct moeten verdwijnen. Toch moet ik ook wel zeggen dat sommige van de ‘ruimere’ terrassen best wel gezellig ogen, en wellicht ook zo kunnen blijven. Ik heb echter niet de ervaring om als buurman naast een uitgebreid terras te wonen dus bekijk het alleen maar van de rooskleurige kant. Utrecht kennende zal er vast wel weer over gediscussieerd gaan worden.

Robert Oosterbroek

8 Vleuten De Meern en Leidsche Rijn Utrechtse wijken hebben eigen canon

DE VERANDERENDE STAD IN BEELD

Cultuur / Uit 11 Uittips

Elke week op stap

Stad / Leven 13 Utrecht volgens

Bedenker U voor Utreg Daan Maasson

15 Achter de schermen

WITTEVROUWENSTRAAT Utrecht is constant in beweging. Er wordt gebouwd en gesloopt.

Mysterium Escape Room

Hierdoor ziet de stad er

16 De stad in cijfers

anders uit dan vroeger,

Inbraken

op sommige plekken heel terwijl andere straten en pleinen juist al decennia

16 In other news

hetzelfde blijven. In deze

King of Court

1926 2021

rubriek laten we dat zien.

17 Verdwenen horeca

Stationsrestauratie aan het Stationsplein

Ga naar DUIC.nl voor meer oude en nieuwe foto’s van de stad.

18 Puzzel

Zoek de verschillen

Sport 19 Pep en Frans over FC Utrecht Opluchting na vertrek Kerk en René Hake

Colofon REDACTIE Robert Oosterbroek

Social Media AAN DIT NUMMER WERKTEN MEE Arjan den Boer, Bas van Setten, Bo Steehouwer, Charlie van Dijk en Ilana Noot

CONTACT REDACTIE 030 - 633 18 90 redactie@duic.nl

ART DIRECTION EN VORMGEVING ddk.nl en redactie DUIC

VRAGEN OVER DISTRIBUTIE? Pierre Schoonhoven via pierre@duic.nl, 06 - 14 41 56 56

ADVERTEREN Helling 13, 3523 CB Utrecht, adverteren@duic.nl Amber Smits, amber@duic.nl, 06 86 86 87 07 Thomas Hak thomas@duic.nl 06 86 80 32 22

Website DUIC.nl

UITGEVERS Joris Daalhuisen en Martijn Rademakers

Ik schilder met licht.

H A N S VA N O M M E R E N

FOTOG R A AF www.accomodatiedomstad.nl

Facebook DUICNL

Twitter @duicnl

Instagram duic.nl

Heb jij een hart voor hospitality en steek je graag de handen uit de mouwen zonder het overzicht te verliezen? Zet jij de gast op de eerste plaats en ben je altijd op zoek naar mogelijkheden? Dan zoeken wij naar jou!

Wij zoeken:

» Medewerker Catering & Banqueting » Allround medewerker keuken » 1e medewerker Catering & Banqueting Bezoek onze website voor meer informatie over de functie: accomodatiedomstad.nl/vacatures

We zien je sollicitatie graag tegemoet! t/m 19- 09-2021

meer informatie en openingstijden: stadsmuseumwoerden.nl

4

NR. 137 | 03 SEPTEMBER 2021 Kijk voor het laatste Utrechtse nieuws op DUIC.nl

5

03 SEPTEMBER 2021 | NR. 137 Kijk voor het laatste Utrechtse nieuws op DUIC.nl

DUIC IN BEELD

N

Fotografie: Bas van Setten

a maandenlange werkzaamheden gaan de trams eindelijk weer rijden op de Uithoflijn. Nog een paar dagen geduld want er vinden nu nog wat afrondende klusjes plaatst, maar maandag 6 september kunnen duizenden studenten weer op en neer tussen Centraal Station en het Utrecht Science Park. De trams stonden sinds 26 juni stil omdat de gecombineerd bus- en trambaan al kapot

Het terras op

was – enkele maanden nadat de Uithoflijn in gebruik is genomen. We hebben bij DUIC al vaker over alle problemen bij een van de duurste tramlijntjes van de wereld geschreven dus dat hoeven we nu niet weer te herhalen. Hopelijk kunnen de studenten weer volop gebruikmaken van het openbaar vervoer nu al het onderwijs weer daadwerkelijk in klaslokalen gegeven gaat worden. a

Advertentie

7

03 SEPTEMBER 2021 | NR. 137 Kijk voor het laatste Utrechtse nieuws op DUIC.nl

SJANGHAIPARK 50 JAAR

Hans van Lunteren over 50 jaar Sjanghaipark

‘Ons doel was om de omgeving meer identiteit te geven’ Het Sjanghaipark in Overvecht Noord, een van de eerste projecten van Nederland waarbij bewonersparticipatie een rol speelde, viert deze maand de vijftigste verjaardag. Het park aan de Karl Marxdreef verving het aangeharkte groen dat de gemeente daar eerder neerzette. Bewoners maakten ruimte voor speelplekken en groene kunst. In de hele maand september zijn er evenementen om de halve eeuw Sjanghaipark te vieren.

Tekst: Charlie van Dijk / Fotografie:Robert Oosterbroek

J

e eigen woonomgeving mooier of gezelliger maken, dat komt vandaag de dag regelmatig voor. De gemeente heeft verschillende potjes voor mensen die een initiatief starten, om bijvoorbeeld meer groen aan te brengen in de straat of straatkunst op de muur. In de jaren ’70 van de vorige eeuw is het echter een stuk minder gewoon om samen met buurtbewoners je woonomgeving op te fleuren. Toch komt het er wel van bij het Utrechtse Sjanghaipark. Bewoners en kunstenaars nemen samen de verantwoordelijkheid voor het opnieuw inrichten van het park. “Kenmerkend aan de wijken uit de jaren ’70 was, dat ze erg functionalistisch waren ingericht”, vertelt Hans van Lunteren. Hij is beeldend kunstenaar en hovenier, en één van de creatieven achter het ‘nieuwe’ Sjanghaipark. Het herinrichten van het Sjanghaipark door de buurtbewoners is in zekere zin een reactie op de ontwerpen van de nieuwbouwwijken uit de jaren ’60 en ‘70. De ontwerpen voor de woonomgeving ontstaan in die jaren voor het grootste deel op de tekentafel.

Identiteit “Die inrichting was allemaal met de beste bedoelingen; Overvecht moest de meest ideale wijk worden. Voor iedereen genoeg zonlicht en groen, en op een mooie afstand van een winkelcentrum. Maar de inrichting was te gerationaliseerd. Wat er miste, was leven. Identiteit.” Kunstenaars en omwonenden vinden elkaar begin jaren ’70 in de gezamenlijke zoektocht naar een betere in-

De aanleg van het park in Overvecht

richting van het park. Een invulling die de kwaliteit en de leef baarheid van de leefomgeving zouden moeten verhogen. Van Lunteren: “Ik stak met een paar geestverwanten de koppen bij elkaar. Wij kunstenaars zagen de omgeving van de bewoners als klei. Het zou de gemeenschap kunnen vormen. Bewoners zouden zich moeten herkennen in hun omgeving. We gingen rond de tafel met de gemeente. Ons doel was om de omgeving meer identiteit te geven, en om de bewoners een stem te geven.”

Het moest een proces worden dat zich bleef ontwikkelen, gaat Van Lunteren verder. Kunstenaars moesten hun ideeën kunnen inbrengen net zoals dat de bewoners hun ideeën konden inbrengen. “Het was de bedoeling dat het een proces van vallen en opstaan werd. Dat was in die tijd uniek: de inrichting was niet tot in de puntjes ontworpen, maar kreeg de ruimte om te kunnen groeien.” Het ontwikkelproces baseert zich op het plan aanpassen, dat is hoe het in de natuur tóch gaat, denkt Van Lunteren. “Dat geldt voor zowel de natuur zelf, als voor het gebruik van een park. Bij de natuur hoef je maar even niet op te letten en het staat er vol met nieuwe planten en bloemen. Zo gaat het ook wanneer mensen een park in gebruik nemen. Als je zelf weggetjes aanlegt waar mensen op kunnen lopen, gaan mensen in de praktijk vaak toch anders lopen.”

Kunstwerk Van Lunteren merkte dat de gemeentelijke

dienst, die normaal gesproken verantwoordelijk was voor het onderhoud van het park, de plannen voor een experiment in het begin niet zo zag zitten. “Maar we hadden de Utrechtse politiek wel aan onze zijde.

Ze zeiden: ‘Laat die jongens maar wat uitproberen.’” Tien jaar lang hebben de kunstenaars en de gemeente er samen aan gewerkt. “Daarna heb ik het overgedragen aan de gemeente. Ik wilde me weer verder ontwikkelen als kunstenaar. Een paar jaar later kwam ik een keer terug bij het Sjanghaipark. Toen zag ik dat het bos helemaal was dichtgegroeid, net als rond het kasteel van Doornroosje. Wat bleek: niemand durfde het aan om het te snoeien, het was immers een kunstwerk.” Begin jaren ’90 is Van Lunteren daarom weer verder gegaan met de ontwikkeling van het park. “Sindsdien ben ik er heel hecht bij betrokken. Er zijn zo’n 15 mensen die meewerken, dat is wel de harde kern. Samen onderhouden we het park.

Veel mensen helpen ook met het opruimen van het park.”

In de meest recente jaren is het ook de historische vereniging Oud-Utrecht die op de bres springt voor het Sjanghaipark. De uitbreiding van de Noordelijke Randweg Utrecht (NRU) zou ten koste gaan van een stuk van het park, bleek tijdens een informatieavond in 2018. Oud-Utrecht had het park twee jaar eerder al laten aanmerken als ‘monumentaal groen’. Het is een manier om het park te beschermen tegen de uitbreiding van het tracé. In 2019 adviseert ook het Milieueffectrapportage de gemeente Utrecht de schade tijdens en na de werkzaamheden aan de NRU zo veel mogelijk te beperken. De gemeente neemt het advies mee in het onderzoek naar het uitbreiden van het tracé. Het behoud van zo veel mogelijk groen en bomen krijgt hierbij

‘speciale aandacht’.

Efteling “Hoe ik het Sjanghaipark eigenlijk zie, is als ‘het alledaagse in het bijzonder’,” vervolgt Van Lunteren zijn verhaal. “Het is niet de Efteling. Het is een gewone omgeving in Overvecht, maar er hangt hier een hele andere sfeer. Waar dat door komt? Door bijvoorbeeld de verrassende wildpaadjes, of de restanten van muurtjes die we hier hebben gebouwd.” Dit is anders dan de ‘stempelparken’ die de gemeente hier ooit aanlegde: hier een pad, hier aangeplante bomen en hier een bossage. “Het Sjanghaipark heeft zich kunnen ontwikkelen, en alleen hier kon het zo worden als het is geworden. Op een andere plek, met andere buurtbewoners, had het er heel anders uitgezien.”

Hans van Lunteren heeft nog wel een idee over hoe het park verder zou kunnen ontwikkelen. “Vroeger werd het park enorm intensief gebruikt door kinderen.

Met de vergrijzing in de wijk zijn veel van de kinderspeelplekken ook dichtgegroeid. Dat is prima, zo gaat dat. Maar de laatste tijd merk ik dat er weer meer kinderen spelen.

De ouders vinden dat vaak maar vies, met die beestjes. Dat is een bepaald soort truttigheid, denk ik. Kinderen moeten lekker kunnen ravotten in dat park.” De komende weken zijn er voor de verjaardag van het Sjanghaipark allerlei kleine buitenevenementen georganiseerd. Zaterdag 4 september is er een sport- en spelletjesdag in het park. De twee zaterdagen erna is er een ‘Dwaalsafari’ in het park, onder begeleiding van beeldend kunstenaar PJ Roggeband. Hij vertelt meer over de ontstaansgeschiedenis van het park. a

Advertentie

9

03 SEPTEMBER 2021 | NR. 137 Kijk voor het laatste Utrechtse nieuws op DUIC.nl

HISTORIE VLEUTEN - DE MEERN EN LEIDSCHE RIJN

Canon van Leidsche Rijn geeft Vinex-wijk eigen geschiedenis

Castellum Hoge Woerd

Het moet zo’n 3100 jaar geleden zijn geweest toen de eerste mensen gingen wonen in het gebied dat we tegenwoordig kennen als Leidsche Rijn.

In het bos hakten ze bomen om en bouwden boerderijen waar ze met hun dieren onder een dak leefden. De resten van dit soort bewoning is onder meer gevonden in het Máximapark tijdens opgravingen. Het is te lezen in de nieuwe Canon van Leidsche Rijn waarin de geschiedenis van het gebied uit de doeken wordt gedaan.

Tekst: Robert Oosterbroek / Fotografie: Wikimedia CC

L

eidsche Rijn wordt veelal getypeerd als de nieuwbouwwijk van Utrecht, hoewel de eerste bewoners in 1998 al de sleutel kregen tot hun woning. Maar de geschiedenis van het gebied gaat veel verder terug. De ‘ongekroonde ambassadeur’ van Leidsche Rijn, Evalien van ’t Veen, is zoals haar onofficiële titel al doet vermoeden warm pleitbezorger van de Vinex-wijk. De laatste maanden is ze druk geweest met de Canon van Leidsche Rijn, want net zoals er een Canon van Nederland en eentje van Utrecht is, vond Van ’t Veen dat er ook eentje moest komen voor haar buurt.

“Juist door de bouw van Vinex-wijk Leidsche Rijn is de historie van het gebied weer tot leven gekomen”, vertelt Van ’t Veen. Samen met Historische Vereniging van Vleuten, De Meern, Haarzuilens en Leidsche Rijn is ze de geschiedenis ingedoken van de verschillende buurten. Dus niet alleen wat officieel wijk Leidsche Rijn is, komt aan bod in de canon. Ook de andere buurten van Utrecht ten oosten van het Amsterdam-Rijnkanaal zijn er onderdeel van. Hoewel Van ’t Veen ondertussen heel veel weet over de geschiedenis, werd het meeste onderzoek gedaan door Jan Jaap Luijt – ook wel bekend van het boek Van Vicus tot Vinex. Een geschiedenis van Vleuten, De Meern en Haarzuilens.

De geschiedenis van het gebied is gevangen in 50 onderwerpen, die ook wel vensters genoemd worden. Het eerste venster dateert van 10.000 jaar voor Christus, waarbij de Rijn het hoofdonderwerp is. Via de Romeinen, ridders en kastelen, oude boerderijen, de aanleg van de Leidse Rijn

en het Amsterdam-Rijnkanaal, gemeentelijke herindelingen, de bouw van de Vinex en nog tal van andere vensters wordt het verhaal van de huidige wijken van Utrecht omschreven. Van ’t Veen: “We wilden dat uit alle hoeken en gaten van wat tegenwoordig wijk 9 (Leidsche Rijn) en 10 (Vleuten-De Meern) is verhalen zouden staan in de canon. Hoewel 50 vensters misschien veel klinkt, is het heel lastig geweest om alle keuzes te maken.”

Romeinen

bijzondere dingen teruggevonden.” Zo is er een Romeins schip opgegraven, dat nu te zien is in Castellum Hoge Woerd, maar ook een Romeinse weg en een wachttoren en tal van wapenstukken en gebruiksvoorwerpen.

Ridders en Kastelen De Romeinse geschiedenis spreekt natuurlijk tot de verbeelding, maar er hebben ook tal van kastelen gestaan. Kasteel de Haar – die nog in volle glorie te bewonderen is – is daar natuurlijk een goed voorbeeld van,

'We willen dat nieuwe bewoners betrokken worden bij de historie van het gebied' Maar waarom eigenlijk een Canon van Leidsche Rijn? Van ’t Veen vertelt: “We willen dat nieuwe bewoners betrokken worden bij de historie van het gebied, en dat op een laagdrempelige manier. De canon zorgt ervoor dat bewoners nieuwsgierig worden, en beseffen wat voor geschiedenis er ligt in de buurten waar ze wonen.” Het zijn voor een deel ook juist de nieuwe bewoners die de geschiedenis inzichtelijk hebben gemaakt meent Van ’t Veen: “Juist doordat de wijk Leidsche Rijn gebouwd is ging de archeologische en historische schatkamer open. Er is namelijk al 3000 jaar sprake van bewoning en doordat de afgelopen 20 jaar de schop in de grond ging, werden er vaak

hoewel het huidige kasteel gebouwd is op de ruïne van het oorspronkelijke kasteel.

Wie nog een echte kasteeltoren uit de Middeleeuwen wil zien kan langs de Hamtoren fietsen in Vleuten. Gebouwd rond 1260 en tegenwoordig in bezit van Bløf-muzikant Bas Kennis. Wat misschien niet zo spannend klinkt, maar waarvan er nog wel meerdere te vinden zijn, zijn de boerderijen die honderden jaren oud zijn. De omgeving is heel lang een agrarisch gebied geweest. De oudste nu nog bestaande boerderijen zijn uit 1633 (Puntenburg in Vleuten) en 1658 (Haarzuilens). Van ’t Veen: “Maar ik kan iedereen ook aanraden om de Rijksstraatweg af te fietsen, daar staan nog heel veel mo-

numentale boerderijen – waarvan veel wel een andere functie hebben tegenwoordig.”

Welke gemeente?

Tegenwoordig zijn Haarzuilens, Vleuten en De Meern allemaal gemeente Utrecht, maar daar ging wel het nodige aan vooraf. De gemeentelijke herindelingen worden dus ook zeker aangestipt in de canon. Het meest overzichtelijk is om te beginnen in 1818, dan ontstaan de vier gemeenten Vleuten, Haarzuilens, Veldhuizen en Oudenrijn. Deze blijven standhouden tot 1954, wanneer de nieuwe gemeente Vleuten-De Meern ontstaat. Overigens zijn er ook delen van de oude gemeenten toegevoegd aan omliggende gemeenten. De laatste gemeentelijke herindeling vond plaats in 2001 toen Vleuten-De Meern ingelijfd werd door Utrecht.

Er staat nog veel meer in de canon die het laatste weekend van augustus is gepresenteerd. Van ’t Veen: “Tot het laatste moment hebben we geschoven met onderwerpen, want er is gewoon zo veel gebeurd in de geschiedenis van Leidsche Rijn. De diversiteit van het gebied hebben we goed kunnen vangen, en we hebben ook laten zien dat de omgeving altijd verweven was met de stad Utrecht. Wel hebben we ook bewust gekeken naar de Canon van Utrecht, en onderwerpen die echt een stadse aangelegenheid waren niet toegevoegd aan de Canon van Leidsche Rijn, want we hebben uitdrukkelijk ook onze eigen geschiedenis.”

Een poster van de Canon van Leidsche Rijn gaat de komende tijd verspreid worden onder scholen en gaat gebruikt worden als lesmateriaal. a

Advertentie

Steck: van tuincentrum naar stadsoase

Hee, psst, jij daar! Plantje kopen? Utrechtse groenliefhebbers kunnen sinds kort terecht bij Steck, waar voormalig Tuincentrum Overvecht langzaam maar zeker wordt omgetoverd tot een stadsoase met een missie.

E

r wordt veel gepraat over oplossingen voor het klimaatprobleem, maar wat kun je zélf nu precies doen? Steck gaat Utrechters hiermee helpen. Met bijvoorbeeld (inheemse) planten, regentonnen, vogelhuisjes en wormenhotels kun je al heel wat betekenen voor je omgeving. Je helpt mee overtollig regenwater afvangen, stimuleert de biodiversiteit en draagt bij aan een prettiger klimaat in de stad. Onze missie? Heel Utrecht groen laten denken én doen!

Tuincafé Je kunt natuurlijk ook ‘gewoon’ een plantje kopen bij Steck. En zelfs dát hoeft niet per se. Er is van alles te beleven. Zo kun je heerlijk neerploffen op het ruime terras van tuincafé Noordertuin, waar je geniet van lunchgerechten, hapjes en drankjes van Utrechtse bodem. Een deel van de menukaart komt rechtstreeks uit de moestuin naast het terras. Deze moestuin wordt bij-

gehouden door de vrijwilligers van Voedseltuin Overvecht. En je kinderen? Die vermaken zich prima in de water-zandspeeltuin!

Workshops & expo Eigenlijk houdt iedereen van groen.

Ons hele leven is ervan doordrenkt: we zijn er onderdeel van! Met wisselende exposities van lokale kunstenaars laten we je op een andere manier kijken naar groen. Ook kun je deelnemen aan workshops met planten in de hoofdrol.

Op 8 september is er bijvoorbeeld een workshop voor kinderen, waarbij ze aan de slag gaan met droogbloemen en klei. Er zijn nog plekken vrij.

Naar een groene stadsoase We vinden verantwoord ondernemen belangrijk. Daarom verzamelen we partners op ons terrein die ook graag kijken naar hoe het beter kan. Zo heeft BikeFlip bijvoorbeeld een circulair abonnement op kin-

derfietsen en houdt De Clique zich bezig met het verwerken van reststromen afval tot nieuwe producten. Samen willen we uitgroeien tot dé groene stadsoase van Utrecht.

Elke keer met elkaar dat stapje verder.

Ook voor een kleine beurs We breiden ons assortiment met prachtige kamerplanten, tuinplanten en vijverplanten steeds verder uit met verantwoorde leveranciers en lokale makers. Dat betekent niet dat ons assortiment volledig biologisch of ecologisch is. Vaak kan dat nog niet (omdat het bijvoorbeeld nog niet bestaat) of wordt het een tikkeltje te duur voor de meeste mensen. Terwijl we groen graag toegankelijk houden voor iedereen.

Daarom kiezen we voorlopig voor niet-duurzaam en duurzaam naast elkaar. Want dat vinden we wel zo sociaal. Kom je zelf een keer kijken?

Steck: Gageldijk 3, Utrecht www.steckutrecht.nl

Open

21 0 2 r e b m e t 11 sep

Utrecht

Monumentendag OpenMonumentendagUtrecht.nl

Erfgoed voor Iedereen Bruntenhof

In deze krant: - Werelderfgoed: de Limes

- Singel en stadspark

- Werelderfgoed: forten

- Jonge monumenten

- Werelderfgoed: Domplein

- Juniorgidsen

- 400 jaar Bruntenhof

- Wolvenplein nu en straks

en..

- 100 jaar Inktpot

- Wandel- en fietsroutes

81 open monumenten!

Erfgoed voor Iedereen Open Monumentendag Utrecht bestaat 35 jaar! Elke editie heeft zo z’n eigen thema’s, routes en activiteiten, maar in de kern is de tweede zaterdag van september al vanaf het begin hetzelfde: erfgoed toegankelijk maken voor iedereen!

Monumenten toegankelijk maken voor iedereen: dat is geen vanzelfsprekendheid.

Veel panden waar we dagelijks langskomen waren eeuwenlang ontoegankelijk of zijn dat nog steeds. En van jongere monumenten is vaak niet eens bekend dat het om erfgoed gaat. Onbekend maakt soms inderdaad onbemind. ‘Erfgoed voor iedereen’: het is eigenlijk geen thema, maar al 35 jaar het ‘motto’ van Open Monumentendag.

Zorg en naastenliefde Er zijn panden die nadrukkelijk gebouwd werden om hun deuren open te stellen voor anderen. Denk bijvoorbeeld aan ziekenhuizen, zoals het voormalig Academisch Ziekenhuis aan de Catharijnesingel of het Johannes de Deo aan de Mariaplaats. Ook is vandaag een aantal voormalige bejaardenen weeshuizen te bezoeken, zoals het Hieronymushuis aan de Maliesingel of het Centraal Israelitisch Weeshuis, net als verschillende armenwoningen en hofjes,

zoals de 400 jaar oude Bruntenhof en het hofje voor Protestantse Weduwen in Oudwijk. Deze monumenten van zorg en naastenliefde, vandaag gebundeld in een wandelroute, laten zien hoe sommige panden met terugwerkende kracht al vanaf het begin op een bijzondere manier invulling gaven aan het thema van deze dag.

Erfgoed voor iedereen toegankelijk Met het verstrijken van de tijd kregen panden andere functies en werden zij vaak toegankelijk voor een breder publiek. In het voormalige Agnietenklooster vestigde precies 100 jaar geleden het Centraal Museum en kan nu iedereen er genieten van kunst. De 700 jaar oude Domtoren was eeuwenlang het privédomein van de bisschop maar is nu als icoon van Utrecht door iedereen te bezoeken. En wat te denken van Wolvenplein, waar je vroeger alleen kon komen als je een misdaad had begaan. Het wordt de komende jaren herontwikkeld en krijgt een brede functie.

Tientallen monumenten zijn vandaag de dag toegankelijk voor een breder en vaak ook ander publiek dan waarvoor ze oorspronkelijk gebouwd waren. Ze dragen op die manier ook bij aan het thema van vandaag.

Jonge monumenten Niet alleen de ‘oude’ monumenten in en rond het centrum staan vandaag centraal.

Want erfgoed kan je overal tegenkomen, tot in de eigen woonwijk. De laatste jaren zijn tal van naoorlogse panden aangewezen als monument en veel daarvan liggen buiten het oude centrum. Het zijn panden die niet alleen op zichzelf de moeite waard zijn maar ook breder iets vertellen over de buurt of wijk waar ze deel van uit maken: van de woonvilla’s aan de Breitnerlaan (waaronder enkele van Rietveld) tot de voormalige LUBRO-fabriek bij Zijdebalen; en van het CAB-gebouw van Van Ravesteyn aan de Cartesiusweg tot de Eyüp Sultan Moskee in Kanaleneiland. Van deze panden zullen sommige wijkbewoners misschien niet eens weten dat het monumenten zijn.

Maar juist door ook modernere bouwkunst te waarderen, blijft erfgoed inclusief en inderdaad voor iedereen. Vandaag zijn langs deze ‘jonge’ monumenten drie themaroutes uitgezet, verspreid over verschillende wijken.

Werelderfgoed Ook om een andere reden is dit een bijzonder jaar. In juli werden zowel de Romeinse Limes als de Nieuwe Hollandse Waterlinie op de UNESCO Werelderfgoedlijst geplaatst.

Eyüp Sultan Moskee En laat Utrecht nu net op het kruispunt van deze twee historische linies liggen! Dat mag en zal in de praktijk niet heel veel uitmaken, maar het is natuurlijk heel eervol. In totaal zijn zo’n 80 monumenten vandaag te bezoeken. Sommige daarvan zijn in principe toegankelijk, andere kunnen dat niet altijd zijn; sommige zijn eeuwenoud, andere nog maar enkele decennia, het gaat soms om bescheiden monumenten, en een flink aantal mag zich nu ‘werelderfgoed’ noemen. Het belangrijkste is dat we onze monumenten waarderen en levend houden, zodat we er allemaal van kunnen genieten.

2

Open

De organisatie gaat er gezien de ontwikkelingen vanuit dat de Open Monumentendag van 2021 met zo weinig mogelijk beperkingen door kan gaan. De meeste monumenten zijn zonder extra maatregelen toegankelijk. Een aantal basisregels, zoals de 1,5 meter, zal nog steeds in acht worden genomen.

voor het publiek. Openingstijden zijn in principe van 10.00-17.00 uur. Afwijkende tijden worden bij het betreffende monument aangegeven.

Als u graag een monument of activiteit wilt bezoeken waarvoor een reserveringsplicht bestaat, plant u dat dan van tevoren goed en geef het gewenste tijdstip aan.

Voor enkele ‘kleine’ monumenten en privé woonhuizen, en voor bepaalde activiteiten waar de 1,5-meter lastig is te waarborgen, moet van te voren worden gereserveerd. Waar dit van toepassing is, wordt dit in de krant of op de website aangegeven.

Zo’n tachtig monumenten openen hun deuren

Houdt u verder aan de bekende maatregelen om uw bezoek voor iedereen zo prettig mogelijk te laten verlopen: • Blijf thuis bij klachten (hoesten, koorts, benauwdheid etc.) binnen uw gezin • Hoest en nies uitsluitend in de elleboog, gebruik papieren zakdoekjes

Gildewandeling: zorg en naastenliefde • Houd afstand (1.5 meter) en rekening met elkaar • Volg instructies van medewerker en/of vrijwilliger • Kinderen onder 12 jaar uitsluitend o.b.v. meerderjarig gezinslid • Maak uw handen schoon bij binnenkomst en vertrek • Schud geen handen • Raak niets aan wat niet aangeraakt hoeft te worden Wanneer deze regels in acht genomen worden kan de Open Monumentendag op een veilige en verantwoorde manier plaatsvinden.

Lezing Jonge Monumenten Wat gebouwen vertellen over Utrecht adviseur erfgoed van de gemeente Utrecht, een inkijkje in de belangrijkste ontwikkelingen die Utrecht in de tweede helft van de vorige eeuw heeft doorgemaakt en hoe we die kunnen herkennen in de gebouwen om ons heen.

Het gaat dan niet alleen over mooie gevels en bijzondere interieurs, maar ook over interessante verhalen die soms letterlijk in steen, beton, hout en zelfs in trespa zijn te herkennen. Verhalen die vaak ‘echt Utrechts’ zijn.

De lezingen vinden plaats om 13.30 en 14.30 uur in het Concordiagebouw, Oudenoord 330.

Het Concordiagebouw is onderdeel van de ‘jonge monumentenwandeling’ in Pijlsweerd.

wilde hij huisjes (cameren) laten bouwen voor arme RK weduwen, zestien in totaal. Vier ervan staan aan de Bruntensteeg, de overige twaalf aan de Bruntenhof. In het midden van deze huisjes staat het hoofdgebouw (Bruntenhof 5). Dit hoofdgebouw heeft een bijzondere, rijk gebeeldhouwde zandstenen poort. Op de gevelstenen staat Anno 1621. Naast het gratis wonen, zouden bewoners ook levensmiddelen en brandstof ontvangen.

In 1976 is de Bruntenhof overgedragen aan het Utrechts Monumentenfonds (UMF). Dat heeft het complex gerestaureerd en de huisjes voorzien van een aanbouw met keuken.

De vier huisjes in de Bruntensteeg werden samengevoegd tot twee woningen.

Achter de huisjes ligt een voor publiek toegankelijke tuin. Vanaf de Schalkwijkstraat biedt een smeedijzeren hek toegang tot de tuin. In de tuin staat een bronzen beeld,

gemaakt door kunstenaar Hans Bayens, van de Utrechtse schrijver C.C.S. Crone (1914-1951).

De weduwe van Crone, mevrouw J.P.W. CroneMarkenhof, woonde in de Bruntenhof. Vanaf de tweede helft van de 18de eeuw was het een particuliere plantenkwekerij die later helaas verwilderde.

Vanaf de 12e eeuw maakte de singel deel uit van een militair verdedigingsstelsel. De stadsbuitengracht, een metershoge stadsmuur en vier stadspoorten markeerden de harde grens tussen stad en buitengebied.

In de 16e eeuw werd de verdediging op last van Karel V drastisch gemoderniseerd. Uit deze tijd dateren de bastions Sterrenburg, Manenburg en Zonnenburg. Al in de 17e eeuw begon het verval. De wallen verloren

hun militaire betekenis. Na 1830 werden ze ontmanteld en getransformeerd in een stadspark naar ontwerp van Jan David Zocher jr. Rond de zuidelijke binnenstad ontwierp hij een glooiend park, aan de noordkant, de havenkant, verrees een witte kraag van neoclassicistische woningen en industriegebouwen.

Op diverse plaatsen is de oude stadsverdediging nog duidelijk herkenbaar en ook onder de grond zijn restanten ervan goed bewaard gebleven. Tijdens Open Monumentendag is de singelroute individueel te bewandelen. Je kunt een rondwandeling maken met een gids, of via je smartphone meedoen aan de Singel Outdoor Escape. Het startpunt van de route is de ingang van het Zocherplantsoen bij de Marga Klompébrug.

Meer info op CU2030.nl.

Monumentenmarkt

Vereniging Oud-Utrecht - heeft als doel de

Viering jubileum Het UMF staat dit jaar, samen met de bewoners van de Bruntenhof, uitgebreid stil bij het 400-jarig bestaan. In het voorjaar van 2021 heeft er groot onderhoud plaatsgevonden en zijn alle huisjes weer prachtig in de verf gezet.

Tijdens Open Monumentendag 2021 zal burgemeester Sharon Dijksma twee nieuwe bankjes in de Bruntenhoftuin onthullen, samen met een mooie gedenktegel. In de tuin zijn borden geplaatst die de geschiedenis van de Bruntenhof vertellen.

De singel: van stadsverdediging tot stadspark Vorig jaar is de Utrechtse singel heropend.

Ondanks felle protesten was in 1970 een deel van de middeleeuwse stadsbuitengracht gedempt. Nu is de hele singel weer in volle glorie te zien. Een nieuwe singelroute met infoborden voert je langs plekken die het complete verhaal van de singel vertellen: van stadsverdediging tot stadspark.

De zorg voor armen en zieken is bij ons gewaarborgd door ons sociale verzekeringsstelsel. Dit dateert echter pas van na de Tweede Wereldoorlog. Vroeger waren arme en zieke mensen in Utrecht, net als overal in ons land, afhankelijk van familie of liefdadigheid. Liefdadigheidsinstellingen waren afhankelijk van welgestelde medeburgers, die tijdens hun leven of na hun dood vaak geld, landerijen, huizen en andere goederen schonken. In Utrecht herinneren veel gebouwen nog aan deze, vaak kerkelijke instellingen, zoals voormalige kloosters, gasthuizen en ‘godskameren’.

De Gilde-gids neemt u mee langs deze gebouwen en vertelt u over hun weldoeners en de mensen die er verbleven.

De rondleidingen zijn gratis en beginnen ieder uur vanaf de informatiepost op het Domplein: de eerste vertrekt om 10:30 uur, de laatste om 15:30 uur. Een (gratis) kaartje is wel vereist, dit kunt voor de wandeling afhalen bij de informatiepost.

In de Pandhof van de Dom, naast het Domplein, kunt u kennis maken met de volgende verenigingen, stichtingen en erfgoedpartijen.

400 jaar Bruntenhof Dit jaar is het 400 jaar geleden dat Mr. Frederick Brunt (ca. 1530-1622) de ‘Bruntscameren’, het tegenwoordige Bruntenhof, stichtte. Brunt was een rijke rooms-katholieke advocaat die in het huis Groot Lepelenburg woonde, dat iets verderop aan het Lepelenburg staat.

Brunt was ongehuwd en besteedde een groot deel van zijn vermogen aan arme stadsgenoten. Een jaar voor zijn overlijden

2021

Monumentendag

Open Monumentendag en Covid

Met 1510 Rijksmonumenten is Utrecht na Amsterdam (7562) en Maastricht (1695) de derde monumentenstad van Nederland. Die aantallen veranderen voortdurend, want iedere periode voegt zijn eigen bijzondere gebouwen toe. Zo zijn de laatste tijd veel monumenten uit de jaren 1945-1970 toegevoegd. Momenteel wordt in de erfgoedwereld ook al gekeken naar de periode ná 1970, de tijd van de stadsvernieuwing, en zelfs al naar de jaren ’90, toen architectuur weer ‘sexy’ mocht zijn.

Tijdens haar lezing geeft Bettina van Santen,

r 11 septembe

geschiedenis van stad en provincie Utrecht levend te houden en ons cultureel erfgoed te bewaken. Dit doet ze door uitgave van een tijdschrift en jaarboek, het organiseren van lezingen etc.

Broer en De Bruyn - doet historisch onderzoek en geeft (in eigen beheer) publicaties uit over regionaal- en lokaal-historische onderwerpen, met name de kerkelijke en monastieke geschiedenis van Utrecht en de Middeleeuwen.

Monumentenwacht Utrecht - zet zich in voor de instandhouding van cultuurhistorisch waardevolle bouwwerken door het uitvoeren van inspecties en het uitbrengen van adviezen. Zo helpen zij eigenaren op tijd preventieve maatregelen te nemen en hoge herstelkosten te voorkomen.

Martin Minjon (fotograaf) - presenteert zijn Utrechtse fietsposters, t-shirts en ansichtkaarten. Martin had exposities in het Stadskantoor, Provinciehuis en Utrechts Archief.

Utrechts Klokkenluiders Gilde - luidt de klokken van de Domtoren en andere oude binnenstadtorens en vraagt aandacht voor het handmatig luiden van de klokken.

Historische Kring Tolsteeg-Hoograven - is o.a. gespecialiseerd in de wandtegelfabricage van Utrecht en publiceert daar regelmatig over, zoals in het boek ‘Utrechtse Tegels 1600 - 1900’.

Stichting De Plantage - geeft boeken uit over geschiedenis en cultuur van de stad Utrecht.

Juniorgidsen Utrecht - startpunt van de rondleiding door leerlingen uit de hoogste klassen van Montessorischool Buiten Wittevrouwen over de geschiedenis van het Domplein. Zie ook hieronder.

Juniorgidsen op Domplein Het succesvolle Juniorgidsproject krijgt dit jaar weer een vervolg. De juniorgidsen trekken altijd veel belangstellenden.

Dit jaar delen leerlingen uit de hoogste klassen van Montessorischool Buiten Wittevrouwen hun erfgoedkennis met u op het Domplein. In hun rondleiding nemen zij u mee langs de monumenten en de 2000 jaar oude geschiedenis van het bekendste plein van Utrecht. De juniorgidsen zullen er op hun eigen charmante wijze ongetwijfeld weer mooi over kunnen vertellen. De rondleidingen duren een half uur: de eerste start om 10.30 en de laatste om 16.00 uur.

Een (gratis) kaartje kan worden opgehaald bij de kraam van de Juniorgidsen op de Monumentenmarkt.

Open

r 11 septembe

2021

3

Monumentendag

Utrecht: snijpunt van UNESCO-werelderfgoed

Werelderfgoed: de Romeinse Limes ‘Limes’ is het Latijnse woord voor ‘grens’.

De Romeinen gebruikten deze term voor de 6.000 km lange rand van hun wereldrijk. In Nederland bestond de Limes uit een kleine 20 forten (castella) op de zuidoever van de Rijn, met elkaar verbonden door een weg. De Limes liep dwars door Utrecht. Drie van de best bewaarde castella in Nederland liggen in en rond de Domstad: Traiectum onder het Domplein, Fectio in Bunnik en het castellum in De Meern.

Het Romeinse rijk strekte zich uit van Noord-Engeland tot Egypte en van Syrië tot Marokko. De grens werd op de meeste plaatsen bewaakt door een systeem van forten, wachttorens en wegen. Ongeveer 300.000 soldaten hielden hier niet alleen de wacht, zij waren vaak ook nauw betrokken bij de aanleg van wegen en andere infrastructuur.

Daarbij vormden al die troepen, met hun soldij, voor de lokale bevolking een enorme afzetmarkt voor levensmiddelen en andere producten. De Limes was met dit alles een zone waarin mensen, goederen en culturele tradities, soms uit verre streken, met elkaar in contact kwamen.

In Utrecht is het Romeinse verleden op drie belangrijke plekken te zien en tot leven gebracht. Zo is het grondplan van castellum Fectio in Bunnik in het landschap gemarkeerd door een wal waarin allerlei vondsten en verhalen zijn verwerkt. Onder het Domplein kun je in DOMunder de tufstenen Castellummuren nog zien. In De Meern is Museum Hoge Woerd, gebouwd op

Werelderfgoed: fortenroute Tegelijk met de Romeinse limes heeft ook de Nieuwe Hollandse Waterlinie de status van werelderfgoed verkregen. Voor Utrecht, dat precies op het snijpunt ligt van beide linies, een unieke gebeurtenis! De 85 kilometer lange Waterlinie is aangelegd vanaf 1815. Ze loopt van het IJsselmeer tot de Biesbosch: een ingenieus systeem van kanalen en sluizen om het land onder water te zetten, en forten die de zwakke plekken in de linie moesten bewaken. Belangrijk onderdeel van de linie is de Stelling van Utrecht: een dubbele rij forten, die tijdens de Eerste en vlak voor de Tweede Wereldoorlog nog werd versterkt met tientallen betonnen verdedigingswerken.

Toen de Utrechtse forten hun militaire waarde verloren, kregen sommige nog een tijdelijke functie, maar raakten de meeste in verval. Uiteindelijk werden ze door het Ministerie van Defensie afgestoten.

De meeste forten zijn nu gerestaureerd en hebben een andere functie gekregen.

Sommige forten en fortgrachten hebben door hun jaren lange isolatie ook een belangrijke natuurfunctie ontwikkeld; naast bijzondere vegetatie zijn er vaak ook bijzondere diersoorten te vinden, zoals vleermuizen, ringslangen en ijsvogeltjes.

De Stelling van Utrecht telt 16 forten. Twaalf daarvan liggen in de gemeente Utrecht, waarvan er op Open Monumentendag 9 zijn te bezoeken. Een beschrijving van de forten vindt u verderop in deze krant en op de website. Op de site wordt ook een fietsroute langs de forten gegeven.

Museum Castellum Hoge Woerd de resten van het castellum, een must voor wie de Limes in Utrecht wil verkennen.

Niet voor niets maken deze drie forten deel uit van het nieuwe werelderfgoed van de Neder-Germaanse Limes dat onlangs door UNESCO is aangewezen. Met elkaar vertellen deze drie locaties het complete verhaal van de Romeinse grens in deze regio.

Tijdens Open Monumentendag is er van alles te beleven op het nieuwe werelderfgoed.

Je kunt onder andere deelnemen aan rondleidingen, een fietstocht en audiotours. Kijk voor het volledige programma in de drie Romeinse forten op: www.museumhogewoerd.nl, www.domunder.nl en waterliniemuseum.nl.

Castellum Hoge Woerd: maak kennis met de Romeinen De Historische Vereniging in Leidsche Rijn en Museum Hoge Woerd slaan op Open Monumentendag de handen ineen om gedurende deze dag een reeks fietstochten en rondleidingen te organiseren rondom de

Limes. Hierbij veel aandacht voor de diversiteit in de Romeinse tijd, zoals de samenstelling van de bevolking, culturen, eetgewoonten, etc. Dat allemaal op de plaats waar dit allemaal daadwerkelijk heeft plaatsgevonden!

De vele bijzondere archeologische vondsten maken het verleden tastbaar. Er zijn twee rondleidingen op Open Monumentendag: Fietstocht langs de hoogtepunten van de limes, i.c.m. rondleiding Deelnemers aan de fietstocht zullen onder begeleiding van een gids langs de hoogtepunten van de limes worden gevoerd, waarbij extra aandacht wordt geschonken aan de (culturele) diversiteit ten tijde van de Romeinse tijd. De fietstocht zal eindigen bij Castellum Hoge Woerd, waar wordt afgesloten met een interessante rondleiding rondom het heuse Romeinse schip De Meern 1, een van de pronkstukken van het museum.

Duur activiteit: 1,5 uur Aantal deelnemers: max 15 personen per ronde

Startpunt: Broederschapshuisjes, Dorpstraat 1 te Vleuten Starttijden: 10:30 uur; 12:30 uur; 14:30 uur Aanmelden: via een e-mail naar activiteiten@histvervdmh.nl o.v.v. de gewenste starttijd Wandeling limes en wachttoren bij Museum Hoge Woerd Een ervaren gids neemt je mee over de Romeinse weg bij Castellum Hoge Woerd, naar de replica van een Romeinse wachttoren.

Tijdens deze rondleiding staat het leven in en om de limes centraal en krijg je een inkijkje in de culturele diversiteit die de Romeinen naar onze contreien brachten.

Duur activiteit: 45 minuten Aantal deelnemers: max 15 personen per ronde Startpunt: balie Castellum Hoge Woerd Starttijden: 10:00 uur; 11:00 uur; 13:00 uur; 15:00 uur Aanmelden: via www.museumhogewoerd.nl

VOOR DE TOEKOMST VAN ONS VERLEDEN

Nico de Bont is al ruim 50 jaar specialist in klassieke restauratie, hedendaagse herbestemming en planmatig onderhoud van historisch erfgoed. Met liefde voor het vak en kennis van de nieuwste technieken werken onze medewerkers dagelijks aan een grote variëteit aan historische werken. Oók in Utrecht. Mooie voorbeelden zijn de Domtoren, de Domkerk, Fort Hoofddijk, Complex ‘t Hoogt en de Universiteitsbibliotheek. Door continue ontwikkeling creëren wij duurzame waarde voor monumenten en erfgoed, zodat dit waardevolle vastgoed behouden kan blijven voor de toekomst. MAAK DE TOEKOMST

www.nicodebont.nl

4

Open

Zo'n tachtig monumenten openen hun deuren voor het publiek. Openingstijden zijn van 10.00-17.00 uur, tenzij anders vermeld. Als u een monument of activiteit wilt bezoeken met reserveringsplicht (zie bij betreffende monument), plant u dat dan van tevoren goed en geef het gewenste tijdstip aan.

Er zijn dit jaar de volgende thema's en routes: 1 t/m 17: Monumenten van zorg en naastenliefde, met wandelroute door de binnenstad 18 t/m 28: Jonge Monumenten, met twee wandelroutes (Krommerijn en Pijlsweerd) en een fietsroute (Utrecht West) 29 t/m 71: Monumenten voor Iedereen (niet aan een route gebonden) 72 t/m 81: Fortenroute (routebeschrijving op website)

BIJ VERLATEN PAND RECHTSAF EN MARIAPLAATS VERLATEN VIA DE SPRINGWEG. U KOMT VANZELF LANGS:

4.

! Springweg 25, Ridderlijke Duitsche Orde, Balije van Utrecht ♿

De Ridderlijke Orde is in de 13e eeuw ontstaan toen Katholieke ridders tijdens de kruistochten een hospitaal oprichtten. Toen Nederland in de 17e eeuw protestants werd, scheidde de Utrechtse orde zich af van de Katholieke Duitsers.

De ridders zetten zich in voor mensen met een beperking, maar ook voor zieken, dakloze jongeren en mensen met een verslaving.

De hoofdzetel is dit gebouw aan de Springweg.

Reserveren monument via website, tijdslot van een half uur @ Benedenverdieping hoofdgebouw, kapel en binnenplaats zijn te bezoeken.

!

5. Geertebolwerk 1, ingang poort

// @

Springweg t.o. Springhavertheater, Grand Hotel Karel V ♿

nieuw in 2021 afwijkende openingstijden extra activiteit ♿ rolstoeltoegankelijk rood: reserveren monument of activiteit verplicht

WANDELROUTE BINNENSTAD START: DOMPLEIN. VERLAAT PLEIN ONDER DOMTOREN, GRACHT OVERSTEKEN, RECHTDOOR TOT MARIAPLAATS. LOOP RECHTSOM HET GROTE, GELE PAND EN VERVOLG WEG. VOORBIJ RESTAURANT EL QATARIJNE LINKSAF. U KOMT BIJ:

1.

! Mariahoek 15 en 16, Oude Mannen & Vrouwen Huis en Oud Katholiek Weeshuis

Het oudste deel van dit pand is het choiraal huis van de voormalige Mariakerk, waarvan de westarm van de pandhof St. Marie in de bouw werd opgenomen. Het werd in 1729 gekocht door de Oude Roomsch Katholieke Aalmoezenierskamer.

Die vestigde er een weeshuis, dat in 1739 werd uitgebreid met het gebouw met de monumentale deur in de grijze gevel. Later werd het Oude Mannen & Vrouwen Huis (tot 1974). @ Eénrichtingsroute met toelichting langs o.a. Regentenkamer BIJ VERLATEN TUIN LINKSAF VERDER DE MARIAHOEK IN EN DAAR LINKS HET VOETPAD TUSSEN BEHEKTE MUURTJES INSLAAN. PAD LOOPT TUSSEN HUIZEN DOOR EN KOMT VIA EEN ONDERDOORGANG UIT OP DE MARIAPLAATS. LOOP RICHTING PLEIN, AAN UW LINKERHAND ZIET U:

♿

Dit pand is in 1895 gebouwd als ziekenhuis in opdracht van de Broeders van Barmhartigheid van St. Joannes de Deo. Het ontwerp in neogotische stijl is van J. van Kesteren. Vanwege oplopende kosten werd in 1928 pas het rechterdeel gebouwd. De glas-in-lood vensters in de kapel zijn van Heinrich Geuer met scenes uit het leven van Johannes de Deo. Sinds 1971 in gebruik door het Utrechts Conservatorium.

Reserveren via website, bezoek enkel mogelijk met rondleiding @ Om 11.00 en 12.30 uur door Jos Schillings, directeur HKU Utrechts Conservatorium

Het complex heeft een uiteenlopende geschiedenis. Zo was op deze plek ooit een Romeins grafveld en logeerde hier keizer Karel V. In 1807 kocht Lodewijk Napoleon het gebouw om er een militair hospitaal te vestigen, dat dienst deed tot 1990. In het hele hotel zijn sporen van het verleden terug te vinden: archeologische vondsten, exposities, archieffoto's en historische tekeningen. // Geopend vanaf 12.00 uur

3.

8.

! Agnietenstraat 8, Kameren Maria van Pallaes

Dit is een van de 12 ‘kameren van Maria van Pallaes’, armenwoningen gebouwd in 1651.

Van Pallaes wilde haar vermogen besteden aan armenzorg en legde het beheer van deze kameren vast in haar testament. Boven elke deur zijn het jaartal en haar wapen te zien. De woningen waren relatief ruim voor die tijd en hadden aan de achterzijde een gezamenlijke strook tuin. Sinds 1979 in bezit van het Utrechts Monumenten Fonds.

WEG VERVOLGEN. OP HET EINDE KOMT U LINKS LANGS:

Dit hoekpand uit 1651 is ook onderdeel van de Kameren van Maria van Pallaes. In de huisjes zelf woonden de armlastigen, in dit pand bevond zich de bestuurskamer voor de regenten (de zogeheten refectiekamer). Boven de statige ingang bevindt zich een gevelsteen met een lovende tekst over Maria van Pallaes.

Reserveren monument via website, tijdslot van een half uur BIJ VERLATEN PAND RECHTDOOR EN DAARNA RECHTS BRUG OVER, WEG OVERSTEKEN, EN LINKSAF NAAR:

10. ! Maliesingel 77, Hieronymushuis

Op het Domplein staat zoals altijd de centrale tent met informatie over alle activiteiten. Ook kunt u hier een extra monumentenkrant ophalen. Mocht u problemen ondervinden met uw reservering dan kunt u hier terecht voor informatie en hulp. Bij de tent kunnen ook (gratis) kaartjes worden besteld voor de Gildewandelingen.

Domplein is tevens het vertrekpunt van de Gildewandelingen en ook het beginpunt van de wandelroute 'zorg en naastenliefde'. In de Pandhof van de Dom vindt u de Monumentenmarkt.

Op het Domplein vinden ook de volgende activiteiten plaats: Domplein voor iedereen: de Domkerk, Domtoren en DOMunder verhalen over twintig eeuwen geschiedenis. Op Open Monumentendag komen zij met een gezamenlijk programma over wat er gebeurd is en te zien is op, onder en rond het Domplein. Gidsen nemen je mee langs de locaties en brengen de geschiedenis van het plein tot leven; reserveren via website, tijdslot van een uur Juniorgidsen op het Domplein: leerlingen uit de hoogste klassen van Montessorischool Buiten Wittevrouwen vertellen over de geschiedenis van het Domplein. In hun rondleiding nemen zij de bezoekers mee langs de monumenten en de twintig eeuwen geschiedenis van het Domplein.

Kaartjes zijn beschikbaar bij de 'Juniorgidsenkraam' in de pandhof van de Dom.

Fondsen en sponsoren

6. Lange Smeestraat 40, Bartholomeus Gasthuis

♿

Al vanaf de 14e eeuw worden hier langdurige zieken verpleegd. Het is het oudste als zodanig functionerende gasthuis van Nederland.

De regentenzaal uit 1632 is ingericht met prachtige gobelins met natuurvoorstellingen, gemaakt door de vermaarde wandtapijtenmaker Maximilliaan van der Gucht. Het hondje van Van der Gucht, onderaan het tapijt, werd in al zijn tapijten afgebeeld. // Geopend tot 16.00 uur @ Lezing om 11.30 uur (60 min) over het gasthuis door de eeuwen heen en de wandtapijten; reserveren via website LANGE SMEESTRAAT UIT, VOOR DE BRUG LINKS EN VOETPAD LANGS WATER TOT VOETGANGERSBRUG; HIER SINGEL EN WEG OVERSTEKEN, RECHTDOOR (H.R. HOLSTSTRAAT) EN EERSTE LINKS (A. V. SCHENDELSTRAAT) TOT ENTREE VAN:

7. ! Catharijnesingel 101, voormalig AZU ♿

Open Monumentendag Utrecht is mede mogelijk gemaakt door:

Dit monumentale pand werd in 1874 gebouwd als bejaarden- en weeshuis. Alfred Tepe ontwierp het gebouw in neogotische stijl, inclusief kapel.

Na sluiting als verpleeghuis zijn er appartementen gerealiseerd met respect voor de oorspronkelijke architectuur. Deuren en lambrisering bij de hoofdingang zijn nog origineel. De voormalige bestuurskamer heeft een grote gotische schouw, afkomstig uit huis Zoudenbalch. In de tuin is nog een Mariagrot. @ Tuin en openbare ruimtes in huis opengesteld, bewoners geven toelichting GA TERUG OVER DE BRUG EN LOOP DAARNA RECHTDOOR (GRACHT LINKS). BIJ DE EERSTVOLGENDE BRUG OVER DE GRACHT, RECHTSAF (MAGDALENASTRAAT) VOOR:

11. ! Magdalenastraat 1a, Centraal Israëlitisch Weeshuis

♿

Het Gebouw van Kunsten en Wetenschappen dateert uit 1846 en is een ontwerp van stadsarchitect J. van Maurik en G.W. Deketh.

De gepleisterde gevels en de blokvormige, symmetrische plattegrond is typisch voor het 19e-eeuwse neoclassicisme. De entree heeft drie dubbele deuren met een breed balkon.

Het interieur kent een geornamenteerde gietijzeren spiltrap en de vorm van de zaal toont de hier vroeger aanwezige Mariakerk.

VERLAAT TUIN EN SLA LINKSAF TOT AAN VERKEERSLICHTEN. HIER OVERSTEKEN EN WEER OVER DE VOETBRUG. METEEN PAD RECHTS EN DAN EERSTE LINKS EN RECHTDOOR (DIACONESSENSTRAAT) TOT AAN DE GRACHT. HIER RECHTS, OP EINDE LINKS, PLEIN MET TERRASSEN OVERSTEKEN EN RECHTDOOR DE STRAAT IN (WIJDE DOELEN). BUIG MET STRAAT MEE NAAR LINKS TOT PARKEERPLAATS (NICOLAASKERKHOF).

HIER RECHTS EN RECHTDOOR TOT IN AGNIETENSTRAAT.

SPRINGWEG VERVOLGEN TOT EERSTVOLGENDE KRUISING. HIER RECHTS (LANGE SMEESTRAAT) TOT AAN:

ERNAAST STAAT HET ANDERE PAND VAN HET UTRECHTS CONSERVATORIUM: ! Mariaplaats 27, HKU Utrechts Conservatorium

Domplein: informatiepunt en activiteiten

9. ! Nieuwegracht 205, Refectiekamer

Thema 1: Monumenten van zorg en naastenliefde

2.

2021

Monumentendag

Alle monumenten op een rij

! Mariaplaats 28, HKU Utrechts Conservatorium

r 11 septembe

Utrecht kreeg in 1817 het eerst academische ziekenhuis van Nederland, aanvankelijk aan de Lange Jufferstraat. In 1871 werd een nieuw stadsen academisch ziekenhuis in gebruik genomen naar ontwerp van C. Vermeijs, dat tot 1989 dienst heeft gedaan. Het statige, neoclassicistische ontwerp met de kenmerkende klok, weerspiegelt de opkomende status van de medische wetenschap in de tweede helft van de 19e eeuw. @ Tentoonstelling over het 150-jarig bestaan van het pand, alleen hal te bezoeken

♿

Dit pand is in 1871 gebouwd en in 1884 verbouwd tot weeshuis voor Joodse kinderen en halfwezen. In de oorlog werden hier joodse kinderen uit andere plekken opgevangen maar eind 1942 waren alle bewoners gedeporteerd naar kamp Westerbork. Na de oorlog was het onder meer een (kinder)ziekenhuis en nu is het een opvang van het Leger des Heils.

De gerenoveerde (huis)synagoge (1884) is eigendom van de Joodse Stichting Merkaz.

Reserveren via website, bezoek enkel met lezing/ rondleiding @ Lezing over gebouw en rondleiding met bezoek aan synagoge om 11.00, 12.00, 14.00 en 15.00 uur STRAAT UITLOPEN TOT SINGEL, DAAR LINKS TOT AAN:

- Gemeente Utrecht: Afdeling Erfgoed en Initiatievenfonds - Stichting Elise Mathilde Fonds - AM, gebieds- en vastgoedontwikkelaar - Stadsherstel Utrecht - Aannemingsbedrijf Nico de Bont B.V. - Utrechts Monumenten Fonds - Burgy Bouwbedrijf - Monumentenwacht Utrecht - Utrecht Marketing - Van Hoogevest Architecten - DUIC

Colofon Deze krant is een uitgave van de Werkgroep Open Monumentendag i.s.m. DUIC/DDK te Utrecht.

Redactie: Florence Hanselaar, Werkgroep OMD, Hooghiemstraplein 102, 3514 AX Utrecht, 030-2769174 Bijdragen: Teun Bonenkamp, Rianne Pruis, Bettina van Santen, Suzan te Brake Foto's: Open Monumentendag Utrecht, Erfgoed gemeente Utrecht, André Russcher Eindredactie: Kees Volkers Vormgeving en coördinatie: DDK Open Monumentendag is een activiteit van de Stichting Archeologie en Bouwhistorie Utrecht (STABU).

Open

r 11 septembe

2021

5

Monumentendag 12. Servaasbolwerk 1A, Gasthuis Leeuwenbergh

♿

In 1567 gebouwd als pesthuis uit de nalatenschap van Agnes van Leeuwenberch. De Fransen richtten er in 1672 een militair hospitaal in. Vanaf 1844 Scheikundig Laboratorium en vanaf 1908 in gebruik bij Faculteit Farmacologie. Daarna o.a. gebruikt als kerk en concertgebouw. Sinds kort is het de vaste uitvalsbasis van ConcertLab. Het interieur is gerenoveerd naar een ontwerp van Studio Merkx. @ Enkele kleine concerten

gasthuis verzorgden kloosterlingen al vanaf de 13e eeuw de zieken. Van 1636-1811 was het complex in gebruik als academisch ziekenhuis.

Tegenwoordig is het een museum voor christelijke kunst. // Geopend vanaf 11.00 uur @ Korte buitenrondleidingen (half uur) om 12.00, 13.00, 14.00, 15.00 en 16.00 uur over geschiedenis van het complex; melden bij kassa @ Museum niet gratis toegankelijk LANGE NIEUWSTRAAT UITLOPEN TOT HET BEGINPUNT (DOMPLEIN).

NA VERLATEN PAND IS LINKS DIRECT DE TOEGANG TOT:

13. Schalkwijkstraat, tuin Bruntenhof ♿

BUITEN DE ROUTE

15. Jansveld, poort naast nr. 18, Margaretenhof, tuin

♿

In 1367 werd hier door een hoge geestelijke een gasthuis gebouwd, dat in de 16e eeuw werd verbouwd tot 20 kameren voor armlastigen, die werden verzorgd met turf en aalmoezen. In de 19e eeuw woonden er 60 mensen en raakten de woningen in verval. Nu gerestaureerd en in bezit van Utrechts Monumenten Fonds.

De kameren van de Bruntenhof zijn in 1621 door advocaat Frederik Brunt gesticht op het erf van zijn huis Klein Lepelenburg, waarvan 14e-eeuwse restanten in het hoofdgebouw bewaard zijn.

Rooms-katholieke armen konden hier vrij wonen en ontvingen levensmiddelen en brandstof. De geometrische tuin heeft nog een 17e-eeuws karakter. Tussen 1979 en 1981 gerestaureerd door het Utrechts Monumentenfonds. @ Activiteiten ihkv 400 jaar Bruntenhof en informatieborden over de geschiedenis BIJ VERLATEN TUIN RECHTSAF (SCHALKWIJKSTRAAT), GRACHT OVERSTEKEN EN VERDER RECHTDOOR (ZUILENSTRAAT). BIJ VOLGENDE KRUISING RECHTSAF TOT AAN:

14. Lange Nieuwstraat 38,

Museum Catharijneconvent ♿

16. ! Oudwijkerveldstraat 14 a, Hofje voor Protestantse weduwen, tuin

Het gebied aan weerszijde van het Krommerijnpark werd in de jaren na de Tweede Wereldoorlog ontwikkeld, maar de eerste plannen dateren al vanaf de jaren ’30. Uitgangspunt was het creëren van een ‘modern Wilhelminapark’ waar alle lagen van de samenleving in een groene omgeving konden wonen. De bebouwing, variërend van eengezinswoningen en vrijstaande villa’s tot flats en boven- en benedenwoningen, was zodanig opgezet dat alle bewoners zicht hadden op het park.

START: ADRIAEN VAN OSTADELAAN, HOEK RUBENSLAAN (T.O. NR 155).

Stadionflat (niet te bezoeken) De rand van de wijk wordt gemarkeerd door de 30 meter hoge Stadionflat (1955). De woningen in de flat werden destijds opgeleverd met de meest moderne voorzieningen. Het geloof in de automobiel is terug te zien in de garageboxen op de begane grond. Die garageboxen zult u in de wijk vaker tegenkomen.

Portieketageflats (niet te bezoeken)

Dit Hofje bestaat uit 4 blokken met 30 armenwoningen, gebouwd vanaf 1873. De woningen waren bedoeld voor alleenstaande en armlastige, protestantse vrouwen. Het ensemble werd zo opgezet dat vrouwen een veilige leefomgeving hadden en elkaar konden steunen.

De scheidingsmuren tussen de woningen zijn aan de buitenzijde geprofileerd in de buitengevel.

Weteringstraat 48, hofje Maria van Pallaes en hofje van Eleëmosynae ♿ Met de woningen Pallaesstraat 2-8 vormde dit het hofje van Eleëmosynae van Oud Munster, zie puntgevel aan de straatzijde. De armenwoningen vormen één complex met het aangrenzende hofje van Maria van Pallaes (Pallaesstraat 10-14). Daar is in de trapgevel het wapen van de familie Van Pallaes te zien. Het complex, in 1887 opgetrokken in neorenaissance stijl, heeft een gemeenschappelijke binnentuin.

Vanaf 11 september: doe de gratis Singel Escape

20. ! Breitnerlaan 11, Villa Theissing ♿

WANDELROUTE UTRECHTOOST: KROMMERIJN

LANGS STADIONFLAT RICHTING TANKSTATION, RECHTDOOR BRUG OVER DE KROMME RIJN, DAARNA METEEN RECHTS VOETPAD OP. U LOOPT HET KROMME RIJNPARK IN. LINKS ZES IDENTIEKE FLATGEBOUWEN.

17. ! Poort naast Mgr. van de

Het museum is gevestigd in het voormalige Catharijneconvent en Catharijnegasthuis. In het

Thema 2: Jonge Monumenten

Deze portieketageflats uit 1956 staan iets schuin op het water (kamstructuur), op zo’n manier dat zowel de flatbewoners als de achterliggende woningen zicht op het park hebben.

VOETPAD VERDER VOLGEN TOT (FIETS)BRUG OVER KROMME RIJN RECHTS. WATER OVERSTEKEN EN PAD VOLGEN TOT AAN DE STRAAT. VOOR U ZIET U:

18. ! Marislaan 1, Kohnstammschool ♿ De school was integraal onderdeel van het ontwerp van de wijk. Het gebouw uit 1955, ontworpen door D. Schenk en in latere jaren uitgebreid, is een zogeheten halschool. De lokalen zijn gegroepeerd rondom de centrale hal, het kloppend hart van de school. De toneelruimte is opgesierd met een kunstwerk van Jan Boon. De primaire kleuren zijn niet alleen terug te zien in de gevels maar ook in het interieur. @ Rondleidingen (20 min) door leerlingen om 10.30, 11.30, 13.00, 14.00, 15.00 en 16.00 uur.

TERUG NAAR PUNT WAAR FIETSPAD EINDIGT. AAN DEZE KANT VAN DE KROMME RIJN WAS RUIMTE VOOR EEN AANTAL VILLAWONINGEN MET ELK EEN UNIEK ONTWERP, DOOR VERSCHILLENDE BEKENDE ARCHITECTEN TOT STAND GEKOMEN IN OPDRACHT VAN PARTICULIERE OPDRACHTGEVERS. DE EERSTE VILLA RECHTS IS:

19. ! Breitnerlaan 1,

Woonhuis C.D.J. Brandt ♿

Ontsnap uit 2021 en beleef de historie van de singel

Deze villa uit 1959 is - net als Breitnerlaan 9 ontworpen door Gerrit Rietveld. Opdrachtgever was E.M. Theissing, medewerker van Bredero en mede-ontwikkelaar van zogeheten B2-blokken (holle betonblokken voor tussenmuren). Deze B2-blokken zijn door Rietveld in het ontwerp verwerkt, deels ook ter decoratie. De parkzijde is juist een en al glas waardoor er volop zicht is op het groen.

Reserveren via website, bezoek om 10.30, 11.30, 14.00 en 15.00 uur (45 min.) @ Slideshow van oplevering in 1959 en verbouwing 2013 WEG UITLOPEN TOT T-SPLITSING, HIER LINKS TOT SLAGBOOM. RECHTS VOOR U ZIET U TWEE FLATGEBOUWEN IN TYPISCHE WEDEROPBOUWSTIJL.

Appartementenflats (niet te bezoeken) De flatgebouwen hebben vijf woonlagen en een bijzondere geveldecoratie. De balkons met zuiltjes zijn uitgevoerd in beton en hebben medaillons met tekens van de dierenriem. Tussen de flats een rij garageboxen die de gemeenschappelijke binnenruimte afsluit. De vierkante schoorsteen is van het (voormalige) stookhuis.

LOOP RECHTDOOR LANGS DE FLAT, AAN HET EIND RECHTS TERUG NAAR BEGINPUNT.

WANDELROUTE UTRECHTNOORD: PIJLSWEERD Deze wandeling komt langs een aantal uiteenlopende monumenten die samen laten zien hoe divers de geschiedenis is van de wijk Pijlsweerd. U ziet hoe dit stuk langs de Vecht zich in 150 jaar heeft ontwikkeld van voormalige buitenplaats en zijdespinnerij, tot industriegebied en nieuwe, populaire woonwijk net buiten de oude stad.

START: CONCORDIAGEBOUW (OUDENOORD 330). OUDENOORD IS VLAK VOOR DE TWEEDE WERELDOORLOG AANGELEGD ALS UITVALSWEG MET RUIMTE VOOR GROTE KANTOREN.

21. ! Oudenoord 330, Concordiagebouw In 1954 gebouwd voor Levensverzekeringsmaatschappij Concordia (voor katholieke arbeiders) naar ontwerp van gebr. Kraaijvanger.

De gevelronding volgde destijds de bocht van de weg. De hoofdingang is opgesierd met een kalkstenen beeldengroep van René van Seumeren, vol christelijke symboliek, zoals de zorg voor het gezin. De hoge hal heeft een fraai geornamenteerde draaitrap. @ Rondleidingen tussen 12.00 en 17.00 uur @ Themalezing Jonge Bouwkunst door Bettina van Santen (30 min) om 13.30 en 14.30 uur PAND VERLATEN EN LINKSAF OUDENOORD VERVOLGEN. U KOMT DIRECT LANGS:

Kijk op CU2030.nl of ontdek-utrecht.nl Dit pand uit 1956 oogt als één villa maar het zijn in feite een boven- en benedenwoning, beide met een eigen garage. Ze werden ontworpen door P. Bloemsma, die onder meer samenwerkte met de zoon van Rietveld, voor de Utrechtse hoogleraar C.D.J. Brandt. Net als de andere villa’s in de straat is het pand georiënteerd op het hierachter gelegen park waardoor er vrij zicht was op, en verbinding ontstond met, het groen.

Reserveren monument via website, tijdslot van een half uur STRAAT VERDER INLOPEN, BIJ KNIK RECHTS HOUDEN, TOT:

Het Huis van de Arbeid (te bezoeken met rondleiding via Oudenoord 330) Dit kantoorpand uit 1940 kan als voorganger gezien worden van het vorige. Het was één van de eerste grote panden aan de Oudenoord, gebouwd voor het RK werkliedenverbond en ontworpen door dezelfde architecten. Het zandstenen fries boven de entree en de reliëfs op de uiteinden van de gevel beelden o.a. de arbeid en het verzekeringswezen uit.

WEG VERVOLGEN, BIJ VERKEERLICHTEN RECHTDOOR. STEEK VLAK VÓÓRDAT WEG NAAR LINKS DRAAIT DE STRAAT OVER. U ZIET DAN LINKS:

6

Open

r 11 septembe

2021

Monumentendag

De routes UTRECHT WEST

BINNENSTAD

Legenda S

Start- en informatiepunt Domplein Route Zorg en Naastenliefde Routes Jonge Monumenten

29 t/m 67 Erfgoed voor iedereen (binnenstad)

S

UTRECHT OOST

PIJLSWEERD

Open

r 11 septembe

2021

7

Monumentendag Woonflat voor alleenstaande werkende vrouwen (niet te bezoeken) In de jaren vijftig werden, als reactie op de naoorlogse focus op het gezin, in diverse steden appartementencomplexen gebouwd voor alleenstaande werkende vrouwen, veelal op initiatief van particulieren. In Utrecht was de aanjager hiervan tevens de architecte van dit complex uit 1957: H.E. Hulst-Alexander. Op de begane grond waren basisvoorzieningen, zoals een kapper en wasserij).

impact daarvan terug. Ook komen we door het Werkspoorkwartier, waar veel spoorwegmaterieel werd gebouwd.

START: STATION ZUILEN, ZIJDE CARTESIUSWEG LINKS VAN DE WEG T.O. STATION ZIET U EEN GROOT VIERKANT GEBOUW:

24. ! CAB Cartesius,

Rondom 100, CAB-gebouw ♿

frontons, maar de combinatie van lichte baksteen en beton geven het geheel een moderne uitstraling.

KEULSEKADE UITRIJDEN, OVER STALEN OPHAALBRUG, ONDER VIADUCT DOOR, WEG GAAT OVER IN FIETSPAD, ONDER BRUG DOOR, FIETSPAD WORDT WEER STRAAT (NOG STEEDS KEULSEKADE).

BIJ DE SLUIZEN RECHTS BRUG OVER, EN NA HET SLUISEILAND OPHAALBRUG OVER EN RECHTDOOR, FIETSPAD LINKS VAN DE CEREOL-FABRIEK OP RIJDEN.

U fietst nu Oog-in-Al in, een vooroorlogse wijk met veel jaren ’30 woningen. De wijk verschilt wezenlijk van de naoorlogse wederopbouwwijken, waar veranderde opvattingen over wonen en architectuur zijn toegepast, zoals we zullen zien.

LOOP LANGS FLAT, DAARNA VOETPAD RECHTS HET PARK IN. NEEM EERST PAD RECHTS EN DAN EERSTE LINKS. BIJ HET VERLATEN VAN HET PARK LINKSVOOR TWEE SCHOOLGEBOUWEN:

Ds. R.E. van Arkelschool (niet te bezoeken) Deze schoolgebouwen uit 1954 zijn tegelijk gebouwd en ontworpen door Henk Dam volgens het principe van de halschool. Bij een halschool liggen de lokalen rond de centrale hal, die zo het episch centrum van de school vormt.

Typerend zijn de betonnen kozijnen binnen een gemetselde structuur en de net niet platte daken die het ensemble een speels karakter geven.

LOOP RECHTDOOR LANGS SCHOOLGEBOUWEN NAAR DE VECHT. SLA RECHTSAF EN VOLG WATER TOT AAN BRUG, WEG OVERSTEKEN EN LANGS WATER VERDER.

Dit gebied is de laatste jaren drastisch veranderd.

Tot het begin van de 19e eeuw was het een luxe buitenplaats met zijdespinnerij van een Amsterdamse zijdehandelaar. Daarna werd het deels tuindersgebied en deels industriegebied met o.a. een houtzagerij en - bij het beeld van de bakker die op een hoorn blaast - broodfabriek Lubro.

22. ! Zeedijk 19, Voormalig Lubro-kantoor De Lubro (Luxe Brood) bakkerij verhuisde in 1947 naar een nieuwe fabriek, bestaande uit een productiehal (nu woningen) en een kantoorgebouw, naar ontwerp van H.F. Mertens.

Het kantoor heeft een bakstenen gevel en hoge stalen kozijnen. De voormalige fabriekshal heeft een bijzondere gebogen dakconstructie, uitgevoerd in beton. In 2004 sloot de fabriek. @ Storytellers van de huidige bedrijven - Dagger Coffee, Lubro, KBTR en Kaliber - vertellen het verhaal van de gebouwen: de tijd van de landerijen, het brood-tijdperk, de tussenperiode en het heden en de toekomst

SLINGER MET HET FIETSPAD MEE LANGS PARK TOTDAT DEZE OVERGAAT IN EEN FIETSSTRAAT (KRUISING MOZARTLAAN). U ZIET LINKS LANGS HET PARK ZES IDENTIEKE HUIZENBLOKKEN VAN TELKENS ZES WONINGEN.

Het Centraal Autoherstel Bedrijf (C.A.B.) was onderdeel van NS, die een groot aantal bussen in dienst had o.a. voor treinvervangend vervoer.

Spoorwegarchitect Sybold van Ravesteyn ontwierp in 1947 een NS-garage in sobere, maar herkenbare stijl, die met name tot uiting komt in de voorgevel en de hoekgebouwen met barokke elementen. // Geopend tot 16.00 uur @ Bij dB’s Oefenstudio: - Doorlopende filmvoorstelling over architect Sybold van Ravesteyn - Informatie over het CAB in beeld - Terras voor thee of koffie met gebak of huisbier @ Voorzijde CAB: - Schrijver Wieger Rozema vertelt over de geschiedenis van CAB en Cartesiusdriehoek - Kijkgaten naar de binnenzijde van het CAB - Informatiestand over toekomst Cartesiuswijk met CAB als ‘huiskamer’

Tuindershuisje/Dagger Coffee

FIETSROUTE UTRECHT-WEST

26. ! Palestrinastraat 1, Sint Dominicuskerk

♿

De Werkspoorfabriek/Stadstuin is nu een verzamelgebouw voor creatieve bedrijven.

Ook het Werkspoormuseum vindt u hier. De 175 lange fabriekshal (1915, vernieuwd in 1964) was onderdeel van Werkspoor, waar locomotieven, rijtuigen en staalconstructies voor de spoorwegbouw werden gemaakt. Werkspoor profiteerde van de enorme herstelopgave van bruggen en spoorwegen na WOII. @ Veel te beleven tijdens de rondleiding om 12.00, 13.00, 14.00 en 15.00 uur @ Open dag Brouwerij De Leckere, met elk uur rondleiding WEG VERVOLGEN, DEZE BUIGT NAAR RECHTS. BIJ T-SPLITSING WEER RECHTS. LINKS DE WERKSPOORKATHEDRAAL. RECHTDOOR TOT OPHAALBRUG OVER WERKSPOORHAVEN, HIER LINKS BRUG OVER EN DOORRIJDEN LANGS KANAAL (KEULSEKADE) TOT NR. 189.

START: STATION ZUILEN (ZIJDE CARTESIUSWEG) EINDPUNT: PARK TRANSWIJK

Voormalig PEGUS-hoofdkantoor (niet te bezoeken)

Het stimuleren van economische groei en de wederopbouw na de Tweede Wereldoorlog gaven een enorme impuls aan de industrie en de woningbouw. In deze fietsroute ziet u de

Dit monumentale pand werd in 1953 gebouwd naar een ontwerp van A.J. van der Steur als hoofdkantoor van het Provinciaal en Gemeentelijk Utrechts Stroomleveringsbedrijf (PEGUS).

Het doet classicistisch aan, met pilasters en

U fietst nu de wijk Kanaleneiland in, de eerste puur naoorlogse wijk van Utrecht. Het plan uit 1954 was een integraal ontwerp van woningen, winkels, industrie, parken en infrastructuur.

Historische elementen werden opgeruimd.

De verschillende functies (wonen, werken en recreëren) werden duidelijk gescheiden.

Strokenbouw en rechte lijnen lagen aan de basis van het ontwerp.

FIETSPAD VERVOLGEN, BIJ VERKEERSLICHTEN RECHTS, DAARNA EERSTE LINKS (EISENHOWERLAAN).

ALSMAAR RECHTDOOR TOT AAN T-SPLITSING. HIER ZIET U LINKS:

27. ! Bernadottelaan 3, Eyüp Sultan Moskee De voormalige bibliotheek uit 1966 is door z’n ronde vorm een opvallende verschijning tussen de rechthoekige en hoge bebouwing. Een bewuste keuze van architect Jan van Grunsven, die het zelf een ‘boekenmolen’ noemde. Zijn leermeester was Rietveld, te zien aan de open gevel, het vele glas en de kleuren op de gevel.

Begin jaren ’90 werd het gebouw omgevormd tot moskee. // Geopend van 10.00-12.00 en 15.00-17.00 uur @ Gebedshuis, buurtcentrum, ontmoetingsplek, iedereen is welkom; toelichting ter plekke (van 12.00-15.00 uur niet toegankelijk vanwege gebed).

SLA RECHTSAF EN BIJ DE VOLGENDE KRUISING BIJ PARKEERPLAATS LINKS. RECHTDOOR TOT AAN HOOFDWEG, RECHTS VAN ROTONDE OVERSTEKEN EN RECHTDOOR (MARCO POLOLAAN) TOOT AAN TWEEDE KRUISPUNT (MET AFRIKALAAN).

De woningbouw is opgezet in ‘stempels’, repeterende structuren van bebouwing.

Een stempel bestaat uit een combinatie van gestapelde bouw (zoals rechts) en rijtjes eengezinswoningen met tuin (zoals links).

Langs de hoofdwegen en het water is de wijk afgezoomd met de hogere woonflats.

MARCO POLOLAAN VERDER VOLGEN, VOORBIJ DE SPEEL- EN SPORTVELDEN, WAAR U RECHTS ZIET:

25.

Dit huisje werd gebouwd rond 1860 op de plek van de buitenplaats Zijdebalen, die begin 19e eeuw was gesloopt. Het terrein werd omgevormd tot tuindersgrond; de tuinmanswoning is nog het enige dat daar aan herinnert. @ Zie activiteit onder nr. 22

SLA LINKSAF (RIJRICHTING AUTOVERKEER), DAN EERSTE STRAAT RECHTS (OTTERSTRAAT).

BIJ DE HOOFDWEG WEER RECHTS, TERUG NAAR HET BEGINPUNT.

FIETSSTRAAT MARNIXLAAN IN, EERSTE LINKS (J.S. BACHSTRAAT), DAARNA EERSTE RECHTS (J. WINNUBSTLAAN) EN DEZE UITRIJDEN TOT KRUISING MET WINKELSTRAAT (HAENDELSTRAAT). HIER LINKS TOT AAN:

28. ! Marco Pololaan 185-187,

! Schaverijstraat 11 en 15, Werkspoorfabriek

23. ! Zijdebalenstraat 2,

U staat nu middenin het nieuwe Zijdebalen.

De naam verwijst naar de voormalige buitenplaats met de zijdefabriek. Hier zijn de afgelopen jaren zo’n 500 woningen gerealiseerd.

Het watertje is een reconstructie van de Noorderstroom, een gracht van de voorstad Bemuurde Weerd, die hier in de Vecht uitkwam.

Deze eerste huizen van de nieuwe wijk Oog-inAl zijn gebouwd rond 1922 in opdracht van de Middenstandswoningbouwvereniging ‘Buiten Thuis’, naar ontwerp van P.C.J. Klaarhamer, leermeester van Rietveld. Kenmerkend zijn de stalen kozijnen en hoge schoorstenen. De derde verdieping bood ruimte voor een dienstbode.

FIETS TERUG RICHTING STATION, MAAR STEEK VÓÓR HET VIADUCT DE WEG OVER EN AAN ANDERE ZIJDE FIETSPAD INSLAAN (VLAMPIJPSTRAAT). KOMT UIT OP ASFALTWEG, HIER RECHTS (VLAMPIJPSTRAAT) EN HELEMAAL UITFIETSEN. AAN HET EIND MET BOCHT MEE NAAR LINKS. BIJ VOLGENDE BOCHT ZIET U VOOR U:

IETS VERDER STAAT:

SLA DE WEG IN LANGS HET WATERTJE TUSSEN BEIDE MONUMENTEN (ZIJDEBALENSTRAAT) TOT AAN T-SPLITSING.

Monumentale huizen Mozartlaan (niet te bezoeken)

FIETS DE WEG AF LANGS GENOEMDE FLATS, ALMAAR RECHTDOOR TOT AAN GROOT VERKEERSPLEIN MET FLY-OVER. KRUISPUNT RECHTDOOR OVERSTEKEN, EVEN STOPPEN AAN DE OVERKANT.

Triumfatorkerk Katholieke kerken uit de wederopbouw zijn vaak geïnspireerd op vroeg-christelijke kerkbouw.

Ook deze Dominicuskerk uit 1951, met een hoog middenschip, en veel lagere zijbeuken, gescheiden door een zuilenrij met bogen.

Het ontwerp is van H. van Putten in de geest van de Bossche School, in opdracht van de Dominicanen die er tot 1992 naast woonden. @ Rondleidingen om 10.30, 12.00 en 16.00 uur @ Optreden dichter Ruben van Gogh en accordeonist Rik Cornelissen (14.00-15.00 uur): ‘Odes aan het heelal en meer’. Aanmelden voor rondleidingen en voorstelling via info@huisvandominicus.nl TERUGFIETSEN NAAR KRUISING EN LINKS VERDER J. WINNUBSTLAAN VOLGEN TOT HOOFDWEG MET MIDDENBERM. WEG OVERSTEKEN EN STOPPEN OP DE HOEK.

De buurt aan deze kant van de hoofdweg (Halve Maan geheten) is de naoorlogse uitbreiding van Oog-in-Al. Die was al gepland in 1936, maar kon pas na 1950 uitgevoerd worden. Het verschil met de jaren ’30-bouw laat zich goed zien. De grote woningnood na de oorlog en de opkomst van de auto bepaalden het ontwerp van de buurt in een typische wederopbouwstijl, met soms mooie details.

Wederopbouw architectuur (niet te bezoeken) De flats aan deze kant de weg, opgetrokken in gele baksteen en beton, zijn gebouwd in 1953 naar ontwerp van A. de Ridder. Het waren destijds luxe woonflats. Bijzondere details zijn de verspringende erkers met decoratief beton en sierlijk hekwerk langs de balkons. Dit type stapelbouw is kenmerkend voor de naoorlogse periode.

♿

De kerk is in 1965 gebouwd naar ontwerp van Jos en Leo de Jonge. Mooi voorbeeld van de modernisering in de kerkarchitectuur. De toepassing van beton maakte onorthodoxe vormen mogelijk. De architecten ontwierpen één grote kerkruime met een sterk hellend dak; de dragende delen zijn onzichtbaar. Het gebouw werd gebruikt door zowel gereformeerden als hervormden. In de laagbouw hadden zij hun eigen ruimtes. Orgel uit 1974. // Geopend vanaf 13.00 uur @ Elk uur rondleiding, doorlopend muzikale optredens, stand met informatie over gebruikers, koffie en thee.

WEG VERVOLGEN. BIJ ROTONDE LINKS (DRIEKWART) TOT AAN HOOFDWEG MET SNELTRAMBAAN (BENELUXLAAN). DEZE OVERSTEKEN. AAN OVERKANT IS DE INGANG TOT PARK TRANSWIJK, LAATSTE STOP OP DE ROUTE.

Park Transwijk is een fraai wederopbouwpark, met strakke lijnen, beelden en multifunctioneel: speelweiden, wandelpaden, waterpartijen, kinderboerderij, etc. Het is met een omvang van 26 hectare nog altijd dé recreatieplek voor de hele wijk, precies zoals het ooit bedoeld was.

8

Open

2021

Monumentendag

Thema 3: Erfgoed voor Iedereen Onderstaande monumenten zijn geen onderdeel van een wandel- of fietsroute maar vandaag wel degelijk te bezoeken, in ieder geval vandaag, soms het hele jaar door: erfgoed voor iedereen!

29. Buurkerkhof 12, Buurkerktoren De 55 meter hoge, sobere toren stamt uit 1388.

In de toren hingen van oudsher de stedelijke luidklokken: de Banklok, die luidde bij brand en storm en de bevolking bijeen riep voor de bekendmaking van vonnissen en raadsbesluiten, en de kleine Waak- of Raadsklok, die luidde als de stadspoorten open en dicht gingen. Het Utrechts Klokkenluidersgilde houdt deze traditie in ere. @ Rondleidingen door Utrechts Klokkenluidersgilde met bezoek aan klokken

30. Minrebroederstraat 21, St. Willibrordkerk

r 11 septembe

♿

De bouw van de neogotische kerk startte in 1895 naar ontwerp van Alfred Tepe. Het sobere exterieur vormt een groot contrast met het rijke interieur.

Kunstenaars van het St. Bernulphusgilde creëerden een waar Gesammtkunstwerk: een samenhangend geheel van verschillende kunstvormen, zoals de kleurrijke beschilderingen, de houtsnijwerken en glas-in-loodramen met scenes uit het leven van St. Willibrord. // Geopend vanaf 11.00 uur @ Orgeldemonstraties gedurende de dag

31. Kromme Nieuwegracht 49, Paushuize In 1517 gaf de Utrechtse kardinaal Adriaan Florisz. opdracht tot de bouw van dit huis in laatgotische stijl. In 1522 werd Adrianus tot paus verkozen, maar hij overleed in 1523, zonder het huis ooit gezien te hebben. De poort en de brug zijn uit 1633.

Bij de restauratie in 2009-2011 kwamen unieke ‘Pompeiiaanse’ muurschilderingen tevoorschijn.

Voor het gebouw staat het standbeeld van de Utrechtse paus (Anno Dijkstra, 2015). // Open tot 16.00 uur Reserveren via website, bezoek enkel met rondleiding @ Thema’s rondleidingen: NeoPompeo, Paus en Architectuur, elk half uur (max. 15 personen), laatste om 15.30 uur.

32. Domplein 31, Domkerk ♿

De gotische Domkerk werd gebouwd tussen 1254 en 1525, de Domtoren was al in 1382 gereed. Het middenschip is tijdens een orkaan in 1674 ingestort, waarna de ruïne er nog 150 jaar stond. De bestrating van het Domplein geeft de contouren van de oorspronkelijke kerk weer.

De kerk is nu in gebruik door de protestantse gemeente en er vinden geregeld concerten plaats. // Geopend tot 14.30 uur @ Zaterdagmiddagconcert om 15.30 uur; orgelconcert door studenten van het Prins Claus Conservatorium Groningen. Reserveren via www.domkerk.nl @ Informatiekraam Stichting Vrienden van de Domkerk en de DomShop @ Domcafé geopend

34. Pieterskerkhof 3, Pieterskerk ♿ De romaanse Pieterskerk uit 1048 is de oudste nog bestaande kerk van Utrecht. Bijzonder zijn o.a. de rode zandstenen zuilen met dobbelsteenkapitelen, de gebeeldhouwde zuilen in de crypte, de 12e-eeuwse reliëfs naast de trap en de pandhof. Bij de tornado van 1674 zijn de westelijke beuk en torens verloren gegaan.

De barokke kapittelzaal stamt uit 1649.

Sinds 1656 in gebruik bij de Waalse gemeente, ook geliefde locatie voor concerten. @ Gidsen Kerken kijken aanwezig @ 12.15 uur repetitie Gregoriaanse kring; 14.00 uur optreden Capella con Sensus; 15.30 uur optreden Gregoriaanse kring

35. Hamburgerstraat 9, Lutherse kerk ♿ In 1412 stichtte Abraham Dole, een rijke Utrechter, hier het St. Ursulaklooster met bijbehorende kapel. In 1745 verbouwd tot Lutherse kerk: een schuilkerk met het uiterlijk van een grachtenpand met Lodewijk-XIV gevel en rijk gedecoreerde kuif.

Kansel en doophek zijn 19e-eeuws. Het orgel is uit 1880 met bijzondere ornamenten, zoals de zwaan en engelen. Nog geregeld te horen tijdens diensten en concerten. @ Gidsen Kerken Kijken aanwezig

36. St. Jacobsstraat 171, Jacobikerk

♿ en -toren

De Jacobikerk is Utrechts grootste parochiekerk, gesticht rond 1170. De huidige kerk en toren zijn voornamelijk uit de 14e en 15e eeuw. Onder de stuclaag van het interieur zijn 15e-eeuwse schilderingen teruggevonden, waaronder de oudst bekende afbeelding van de stad. Naast de Andreaskapel bevindt zich de cel van één bij twee meter van de vrome kluizenares Alyt Panciaens. @ Vrije bezichtiging en rondleidingen @ Om 14.00 en 15.00 uur klein concert @ Gidsen Kerken kijken aanwezig @ Rondleidingen Utrechts Klokkenluidersgilde met bezoek aan de klokken

37. Stadhuisbrug 1, Stadhuis ♿ Het stadhuis ontstond in de 16e eeuw door samenvoeging van middeleeuwse woonhuizen.

Door de eeuwen heen is het complex vele malen verbouwd en uitgebreid, totdat het dit gehele bouwblok innam. De zandstenen gevel in neoclassicistische stijl aan de stadhuisbrug is een ontwerp uit 1823 van stadsarchitect J. van Embden. In 2000 is het complex verbouwd naar ontwerp van architect Miralles (EMBT Arquitectes). @ Expositie ‘De Singeldempers’ samengesteld door Ton van den Berg, journalist en Utrechtkenner; om 11.00, 13.30 en 14.30 uur geeft hij hierover een lezing in de hal (max. 30 personen) @ ‘Geschiedenis ter plekke’; lezing door oudwethouder James van Lidth de Jeude om 12.00 uur in de Grote Trouwzaal (max. 30 personen)

38. Oudegracht 270, Doopsgezinde Kerk Aanvankelijk was hier bierbrouwerij ‘De Witte Leeuw’ gevestigd. In 1772 kocht de Doopsgezinde Gemeente het aan om een schuilkerk te bouwen.

De voorgevel en het interieur werden ingrijpend verbouwd. Doopsgezinden mochten hun geloof niet openlijk belijden, daarom is aan grachtzijde de suggestie gewekt van een statig grachtenhuis. @ 11.00 uur zang door Mirjam Beumer, begeleid op orgel en piano door Anton Visser; 12.30 uur, pianospel door Robert Jansen; 15.30 en 16.30 uur optreden van ‘Capella 1773’. @ Gidsen Kerken Kijken aanwezig

39. Boterstraat 22, St. Eloyen Gasthuis ♿

33. Lange Nieuwstraat 36, Catharinakathedraal ♿

Voltooid in 1550 als kerk van het Karmelietenen later Catharijneklooster. Na de Reformatie stond de kerk lang leeg, totdat die na 1853 werd verheven tot kathedraal van het aartsbisdom Utrecht. Daarna in neogotische stijl gerestaureerd, o.a. door architect Alfred Tepe. // Geopend tot 12.00 uur @ 11.00 uur orgelconcert Wouter van Belle @ Gidsen Kerken Kijken aanwezig

productie van wapens. De vergulde, gekroonde hamer boven de voordeur is het symbool van het gilde. De stenen poort is uit 1644, vervaardigd door steenhouwer Peter Franszoon. De overdekte kolfbaan stamt uit 1730 en wordt nog steeds gebruikt.

47. Wolvenplein 27, voorm. Gevangenis Wolvenplein

♿

40. Hamburgerstraat 28, Het Utrechts Archief ♿

Het archief is gevestigd in het vm. gerechtsgebouw van Utrecht. Dit werd in 1838 gebouwd op de plaats van de 11e-eeuwse Paulusabdij.

Daarbij verdwenen de sporen van de abdij, maar bij de verbouwing tot Utrechts Archief zijn de gotische spitsboog naar de kapittelzaal en gewelfaanzetten in de gangen weer zichtbaar geworden. In de kelder zijn de cellen te zien van het gerechtshof. @ Expositie ‘Heel Utrecht Loopt Uit’ en ‘FC Utrecht Vanuit ‘t Hart’ @ Rondleiding om 13.00, 14.00 15.00 en 16.00 uur. Reserveren via website

41. Oudegracht 158, Winkel van Sinkel ♿ De Winkel van Sinkel is een van de oudste Nederlandse warenhuizen. Gebouwd in 1837-1839 naar ontwerp van P. Adams. Vier in Engeland gegoten ijzeren vrouwenbeelden ondersteunen de neoclassicistische gevel. Deze ‘kariatiden’ werden destijds met de stadskraan die op de werf stond naar boven gehesen, waarbij de kraan brak nooit meer werd hersteld. Het pand heeft jarenlang dienst gedaan als bankgebouw. Nu horeca. @ Rondleiding om 14.00 en 16.00 uur door directeur Maryse Francois

42. Korte Nieuwstraat 6-8, Huize Molenaar

♿

Na de afbraak van de Pauluskerk – onderdeel van de Paulusabdij – werd dit huis in 1707 gebouwd. De schilderachtige tuin ligt gedeeltelijk op de plaats van de voormalige abdij; een deel van de noordelijke zijbeukmuur is als tuinmuur bewaard gebleven en hersteld. In 1892 vestigde Jacob Molenaar zich in het patriciërshuis als zelfstandig kok. // Geopend tot 16.00 uur @ Openstelling begane grond en tuin

De Penitentiaire Inrichting Wolvenplein, gebouwd op het bolwerk Wolvenburg, dateert uit 1856.

Nieuwe ideeën over straffen, waarbij isolatie de misdadigers tot inkeer zou moeten brengen, leidden tot gevangenisbouw met afzonderlijke cellen. Deze kreeg een kruisvormige plattegrond.

Een uitbreiding volgde in 1877. In 2014 is de gevangenis gesloten en ontwikkelaar AM gaat het pand komende jaren herbestemmen. @ Vaste route met informatieposters over historie en toekomst van het complex. Zie ook elders in deze krant

48. Mariaplaats 27-28, Pandhof St. Marie De tuin met bijbehorende kloostergang in Romaanse stijl behoorde tot de middeleeuwse Mariakerk. De kerk werd na 1813 grotendeels gesloopt. In 1844 moest ook het overgebleven gotische koor wijken voor het Gebouw voor Kunsten en Wetenschappen. Zie monument nr 3.

De kloostergang gaat terug tot de 11e eeuw.

De tuin, met verschillende planten en kruiden, zal komend jaar worden heringericht. @ Presentatie van het Maria MajorXX plan, over de herinrichting van de Pandhof

43. Domplein 9, VVV Tourist Info ♿ Vroeger stond hier een kanunnikenhuis van het Domkapittel. Restanten daarvan zijn nog te zien onder een glazen plaat. Het huidige pand is in 1909 gebouwd op die middeleeuwse fundamenten. Tegenwoordig is het in gebruik als VVV Tourist Info en vertrekpunt van de Domtoren-rondleidingen.

44. Domplein 29, Academiegebouw ♿ Het Academiegebouw is gebouwd in 1891-1894 in neorenaissance-stijl naar ontwerp van E.H. Gugel en F.J. Nieuwenhuis. In het Academiegebouw is de vroegere 15e-eeuwse kapittelzaal van de Domkerk opgenomen, die later door de Universiteit in gebruik werd genomen.

Tegenwoordig is dit de aula, het ceremoniële hart van de wetenschap.

Reserveren monument via website, tijdslot van een half uur @ ‘Geschiedenis ter plekke’; korte lezingen door Rendel de Jong in de aula en Joost van Sonsbeek in de Senaatzaal om 13.00, 14.00 en 15.00 uur

45. Achter de Dom 7, Faculty Club ♿ (rolstoelen via Academiegebouw) Dit 15e-eeuwse claustrale huis heeft een kenmerkende robuuste toren. Tijdens de Franse bezetting was dit de woning van de prefect van Lodewijk Napoleon, toenmalig koning van ons land. Het pand heeft ook gediend als woonhuis, gevangenis, politiebureau en collegezaal.

Tegenwoordig de ‘huiskamer van de Universiteit Utrecht’, oftewel de Faculty Club.

Reserveren monument via website, tijdslot van een half uur

46. Domplein 29, Pandhof ♿

St. Eloyen was de beschermheilige van het Utrechtse Smedengilde. In 1440 betrok het gilde dit pand om er haar behoeftige gildebroeders te verzorgen. Het gilde was befaamd om de

zijn verplaatst naar Flora’s Hof, zij bleken van een te zachte steensoort te zijn (zie 52). @ Monumentenmarkt

De Pandhof met gotische kruisgang dateert uit de 14e en 15e eeuw. Zij verbond de Domkerk met de Kapittelzaal, nu aula van het Academiegebouw. Eind 19e eeuw is de kruisgang door Pierre Cuypers gerestaureerd. Veel van de venstertraceringen en kruisribgewelven zijn van zijn had. De wimbergen boven de vensters, waarin het leven van Sint Maarten is uitgebeeld,

¥ Reguliere inspectie ¥ NEN 2767 inspectie ¥ Quick scans ¥ Subsidie aanvragen ¥ MJOP ¥ Aan- en verkoopkeuring ¥ Duurzaamheidcheck ¥ Interieurinspectie ¥ Klein onderhoud

085-4854150 info@monumentenwacht-utrecht.nl

Open

r 11 septembe

2021

9

Monumentendag Met of zonder gids Wandelen en fietsen langs Jonge Monumenten De wandel- en fietsroutes in deze krant zijn individueel te volgen, maar ook met een gids. Met een gids zie je altijd meer dan in je eentje. Ervaar het tijdens de wandeling door Utrecht Oost en de fietstocht door Utrecht-West, beide in het kader van ‘jonge monumenten’.

Reserveren is dan wel noodzakelijk, dat kan via de website.

De afgelopen jaren zijn er in Utrecht tal van ‘jonge’ monumenten aangewezen, panden die gebouwd zijn na de Tweede Wereldoorlog en die in hun relatief korte bestaan al een opvallende plek hebben ingenomen in Utrecht. Veel van deze panden staan buiten het centrum en laten zien dat bijzonder erfgoed overal te vinden is: in elke buurt zijn wel monumenten te vinden!

De details: Wandeling Utrecht-Oost, Kromme Rijn Start: Kohnstammschool, Marislaan 1 Tijden: 12.00, 13.00, 14.00, 15.00 uur Duur: ongeveer 1 uur (1,1 km) Onderwerp: naoorlogse ontwikkeling Krommerijnpark, nieuwe buurt voor alle bevolkingslagen in een groene omgeving. Reserveren via de website.

Fietstocht Utrecht-West Start: Park Oog in Al, kruising Mozartlaan/Everard Meijsterlaan Tijden: 12.00, 13.00, 14.00 en 15.00 uur (op eigen fiets) Duur: ongeveer 1,5 uur (5 km) Onderwerp: naoorlogse stimulering industrie en woningbouw, van Werkspoorkwartier via Oog in Al naar Kanaleneiland. Reserveren via de website.

bijzondere stenen en ornamenten van de Domtoren; reserveren via website, tijdslot van een uur @ Gratis beklimming toren; reserveren (met tijdslots) via www.domtoren.nl

52. Naast Servetstaat 7, Flora’s Hof ♿ en restauratieatelier Museum Speelklok

In de tuin van het vm. bisschoppelijk paleis begon tuinarchitect Hendrik van Lunteren in 1803 zijn kwekerij Flora’s Hof. Achterin bevindt zich nog het oude veilinggebouw. Daarin is nu het restauratieatelier van Museum Speelklok gevestigd. In de muren rondom zijn sculpturen van P.J.H. Cuypers ingemetseld afkomstig uit de Pandhof van de Dom (zie 46). @ Het restauratieatelier is geopend van 12.00-16.00 uur; reserveren via website, tijdslots van een half uur

53. Agnietenstraat 3, Centraal Museum ♿ Het Centraal Museum is in 1830 opgericht en sinds 1921 (100 jaar) gevestigd in dit vm.

Agnietenklooster, waarvan belangrijke delen bewaard zijn gebleven, zoals de Agnietenkapel uit 1512. In 1987 is het museum uitgebreid met het 19e-eeuwse stallencomplex aan de achterzijde.

De collectie bestaat uit historische en hedendaagse kunst. Het Rietveld-Schröderhuis en het Nijntje Huis zijn onderdeel van het museum. // Open vanaf 11.00 uur @ Alleen tuin gratis toegankelijk (va 10.00 uur) @ Tweede kopje koffie gratis in het museumcafé @ 11.30 en 14.00: lezing ikv 'De botanische revolútie'. Reserveren via centraalmuseum.nl

54. Willemsplantsoen 2,

St. Gertrudiskathedraal en –kapel ♿

Het complex omvat een erf met houtzaagmolen, molenaars- en knechtwoning, houtloodsen, scheepshelling, smalspoor en balkenhaven.

De onderbouw van de molen dateert uit 1739 en bevat nog de historische zagerij. De bovenbouw werd in 1911 ontmanteld toen de zagerij overging op elektrische aandrijving. In 1999 is de molen gerestaureerd. @ Diverse activiteiten op het molenerf voor gezinnen met jonge kinderen @ Ieder half uur (tot 16.00 uur) rondleiding voor 4 volwassenen met kinderen; reserveren via website

De bouw van Utrechts bekendste symbool begon precies 700 jaar geleden, in 1321. De ruim 112 meter hoge toren was tot de storm in 1674 met de Domkerk verbonden. De komende jaren wordt de toren gerestaureerd. Na de restauratie moet de toren er zo’n 40 tot 50 jaar tegen kunnen, opdat ook toekomstige generaties kunnen genieten van dit gotische meesterwerk. @ Doorlopend: welke vraag heb je nou altijd willen stellen aan de experts van de restauratie? Laat op de bouwplaats een videoboodschap achter voor het twitter en instagram-account van de restauratie: torensUtrecht. @ Combinatiebezoek aan de Domtoren en bouwplaats: Ontdek alles over de meest

♿

De kerk werd in 1891 gebouwd in eclectische stijl met neoclassicistische elementen. Een groot houten tongewelf overkluist de hele kerkzaal.

Begin jaren ’50 kreeg de voorgevel z’n huidige uiterlijk. De kerk is van 1966-2015 gebruikt door de Gereformeerde Gemeente. Na een grote verbouwing is het gebouw nu gebruik als hotel, restaurant en cultuurpodium. Het monumentale orgel uit 1813 is nog aanwezig. @ Orgel wordt bespeeld

De 12e-eeuwse Nicolaikerk was de tweede parochiekerk van Utrecht (na de Buurkerk).

De romaanse kerk werd in de 15e eeuw verbouwd tot gotische hallenkerk, het interieur is een mix van beide stijlen. De kerk wordt geregeld gebruikt voor concerten maar ook door het naastgelegen Centraal Museum voor bijeenkomsten en exposities. @ Vanaf 13.00 uur muziek ’Sweelinck in contrast’ met optredens van Karel Demoet - klavecimbel, Ko Zwanenburg - orgel, Het Orgel Trio (Berry van Berkum - orgel, Steven Kamperman - klarinet/saxofoon en Dion Nijland - contrabas) @ Gidsen Kerken Kijken aanwezig

55. Wijde Doelen 27, Atelier Manenburg Manenburg was één van de bastions die rond 1550 in opdracht van keizer Karel V werden gebouwd. Bij de aanleg van het Zocherplantsoen in de 19e eeuw is een deel gesloopt.

De binnenplaats met de kazematten is echter goed bewaard gebleven. In 1940 kreeg deze een glazen overkapping en werd ze gebruikt als atelier door beeldhouwer Pieter d’Hont. Nu nog steeds in gebruik als atelier. // Geopend vanaf 12.00 uur @ Expositie beeldhouwers Pieter d’Hont, Arie Teeuwisse, Amiran Djanashvili en Burney Bavelaar.

63. ! Kanaalstraat 198, Stadsklooster ♿ De kerk werd in 1903 opgeleverd naar ontwerp van J. Cuyers en J. Stuyt, de toren werd in 1924 voltooid. De kerk is in baksteen opgetrokken in sobere, neo-Romaanse stijl.

Enkele gebrandschilderde ramen zijn van Willem Mengelberg. De kerk- en communiebanken zijn van Jan Eloy Brom, net als het koperwerk op het altaar. Toen de kerk verkocht dreigde te worden kwam de buurt in actie om de plek te behouden.

Nu ‘Stadsklooster Utrecht’. @ Van 11.00- 16.00 uur rondleidingen, incl. gewelven en toren; reserveren via website @ Kleine tentoonstelling geschiedenis Lombok @ Koffie en thee

64. ! Moreelsepark 3, De Inktpot ♿

Sonnenborgh: Museum & Sterrenwacht Dit 16e-eeuwse bastion is, nadat het haar functie als verdedigingswerk verloor, met name gebruikt voor de wetenschap. In 1639 stichtte hoogleraar plantenkunde Henricus Regius hier een Hortus Botanicus. In 1851 vestigde natuurkundige Buys Ballot er een sterrenwacht en ook het KNMI is hier ooit begonnen. Nu is dit een publiekssterrenwacht en museum met o.a. een fraaie bibliotheek en een leslokaal uit 1909. // Alleen te bezoeken met lezing/rondleiding @ Lezing en rondleiding om 10.30, 12.30 en 14.00 uur over het bastion Sonnenborgh en de sterrenwacht door Bas Nugteren, oud-directeur van Sonnenborgh

59. ! Lange Nieuwstraat 53, Utrechts Monumenten Fonds Dit 17e eeuwse pand is vermoedelijk de pastorie geweest van een vm. schuilkerk aan de Dorstige Hartsteeg. De ruimte direct achter de entree zou dan als vestibule gebruikt kunnen zijn.

De pilaren op de binnenplaats werden pas in 1970 ontdekt. Nu is hier het kantoor van het Utrechts Monumentenfonds gevestigd. In 2021 grootschalig gerenoveerde met o.a. terugbrengen oorspronkelijke kleurstelling.

Sociëteit De Vereeniging

Na de Reformatie waren katholieken genoodzaakt hun misvieringen te houden in schuilkerken.

De mooiste 17e-eeuwse schuilkerk van Nederland was de Gertrudiskapel. In 1914 werd ernaast een grotere kerk gebouwd; omdat dit de zetel van de oudkatholieke aartsbisschop is, mag de kerk zich kathedraal noemen. Het ontwerp is van E.G. Wentink in een sobere neoromaanse stijl, maar met een rijk gedecoreerd interieur. @ Gidsen Kerken Kijken aanwezig

rechtstreeks uit op het Rietveld-Schröderhuis. @ Kunstexpositie en uitleg over het Gerrit Rietveld ontwerp

58. Zonnenburg 2,

60. Mariaplaats 14,

50. ! Doelenstraat 40, Doelencomplex

51. Domplein 21, Domtoren

Bunk Hotels: vm. Westerkerk

57. Nicolaaskerkhof 8, Nicolaikerk ♿

49. Molenpark 3, Houtzaagmolen De Ster

Het Doelencomplex dateert uit 1337, toen het een begijnenhuis was (voor zusters zonder kloostergelofte). In 1414 werd het een echt klooster en in 1616 een tuchthuis. De tuin rechts van de ingang was voor de mannen en de linker tuin voor vrouwen. Beide tuinen zijn gescheiden door een gangbrug die het klooster verbond met de kapel. Na een verbouwing werd het in de 19de eeuw in gebruik genomen als armenhuis.

56. Catharijnekade 9,

♿

In 1859 is hier een herensociëteit opgericht.

Op deze plek stond een 14e-eeuws huis van het kapittel van St. Marie, maar er zijn ook nog tufstenen resten aanwezig uit de 12e eeuw.

In 1530 woonde de schilder en kanunnik Jan van Scorel er korte tijd. De Utrechtse paus Adrianus stelde hem in Rome aan als bewaarder van de pauselijke kunstcollectie. @ Ieder uur lezing over het pand en de immuniteit gevolgd door rondleiding @ Koffie en thee voor bezoekers

De Inktpot is de naam van het hoofdkantoor van ProRail, het grootste bakstenen gebouw van Nederland. In 1921 opgeleverd in opdracht van de Nederlandse Spoorwegen (NS), toen Hoofdgebouw III genoemd. In het ontwerp van G.W. van Heukelom wordt gebroken met historische stijlen. Veel interieurelementen zijn behouden gebleven, zoals het monumentale trappenhuis en de Art-Deco-klokken in de kantoren. // Geopend tot 17.45 uur Reserveren via website, bezoek enkel met rondleiding @ Elke 10 minuten rondleiding van ca. 45 min., ook voor gehandicapten en in het Engels

65. Domplein 4-5 en Vismarkt (tussen nr.

17-18), Huis de Rode Poort en Paleis Lofen UNESCO Werelderfgoed!

Op Domplein 4-5 stond ooit het middeleeuwse ‘Huis de Rode Poort’. De kelders daarvan zijn gefundeerd op de Romeinse tufstenen castellummuur. Hier is nu de ontvangstruimte van DOMunder. Tussen Vismarkt 17 en 18 kom je in kelders met resten van het keizerlijk Paleis Lofen, waar Utrecht in 1122 stadsrechten kreeg. Op weg naar ‘900 Jaar Utrecht’ in 2022 bouwt DOMunder aan een nieuwe historische attractie. @ Kelder Huis de Rode Poort: loop binnen en maak kennis met project ‘DOMunder’: 2000 jaar Domplein @ Zoeken naar Paleis Lofen: kijk ook op domunder.nl/omd

66. Neude 11, Post Utrecht ♿

61. Prins Hendriklaan 112, Huis Van Ravesteyn Spoorwegarchitect Sybold van Ravesteyn (1889-1983) ontwierp deze villa in 1932 voor zichzelf in de stijl van het Nieuwe Bouwen.

In 1996 is de villa overgedragen aan Vereniging Hendrick de Keyser met de uitdrukkelijke wens dat huis en inrichting onveranderd zouden blijven. Van Ravesteyn werd later verguisd omdat hij steeds meer gebruik maakte van gebogen lijnen (hier al te zien) en verviel in barok.

Reserveren monument via website, tijdslot van half uur

62. ! Erasmuslaan 5 In de jaren twintig kwam het Nieuwe Bouwen op, een functionele bouwstijl, wars van versierselen en gericht op een maximale toetreding van licht en lucht. Rietveld was een exponent van deze stroming. Kenmerkend zijn de grote raampartijen met dunne stalen kozijnen, platte daken en wit gepleisterde gevels. De appartementen lagen in 1936 aan de rand van de stad en keken toen nog

Het in 2019 geopende Post Utrecht is gevestigd in het vm. postkantoor, het monumentale pand in Amsterdamse Schoolstijl uit 1924 van Jan Crouwel. Met name de nieuwbouw aan de Oudegracht, de voorheen gesloten achterzijde heeft het pand een nieuwe dimensie gegeven.

Blikvanger blijft de imposante, paraboolvormige hal van verglaasde bakstenen, aangevuld met beeldhouwwerken geïnspireerd op Egyptische en Assyrische kunst. @ Ieder heel en ieder half uur rondleidingen (45-60 min.), laatste om 16.00 uur; reserveren via website @ Schrijverscafé: workshop om 10.30 en 12.00 uur (duur 1 uur); reserveren via website

10

Open

r 11 septembe

2021

Monumentendag

67. ! Stadhuisbrug 5, Green-UP ♿ Het pand waar ooit magazijn De Zon in zat, werd van 1919-1924 verbouwd door architect Houtzagers voor de zwagers Vroom en Dreesmann. Typerend is de glas-in-loodkap in het interieur. Toen V&D vertrok naar de Lange Viestraat vestigden zich boekhandel Broese en de Openbare Bibliotheek in het pand.

Na twee jaar leegstand nu heropend als ‘duurzaam warenhuis’ Green-UP.

LEIDSCHE RIJN

rond 1870 is rond Utrecht een tweede ring forten aangelegd. De Nieuwe Hollandse Waterlinie is uniek in de wereld en staat sinds juli 2021 op de UNESCO Werelderfgoedlijst!

72. 1

e

Polderweg 4, Fort aan de Klop

♿

Dit fort dateert uit 1850-1852. De vorm van het fort met de gracht, het zware bomvrije wachthuis, de houten artillerieloodsen en de garageloods zijn behouden. Tegenwoordig huisvest het fort een restaurant met terras en wordt het gebruikt als vergader- en overnachtingslocatie met o.a. hotelkamers en een camping. @ Infopaneel langs het pad naar het wachthuis

68. Dorpstraat 1 (Vleuten),

73. Gageldijk 167, Fort de Gagel

Broederschapshuisjes

Fort de Gagel bestond al vanaf ca. 1820 als aarden verdedigingswerk om de Klopvaart en de Gageldijk te beschermen. Rond 1850 werd een bomvrij wachthuis toegevoegd en in 1880 kwam er nog een twee verdieping-hoge kazerne bij. Vlak voor WOII zijn de betonnen groepsschuilplaatsen gebouwd.

Het fort moet een rol gaan spelen als ‘Poort tot het Noorderpark‘ met infocentrum, horeca en vergaderaccommodatie. @ Toelichting over fort en ontwikkelingsplannen @ Nabij is Noorderpark Ruigenhoek en een groepsschuilplaats type P, voorzien van een speciale 3D-beeltenis door de Utrechtse kunstenaar de Verfdokter

♿

De onlangs geheel opgeknapte broederschapshuisjes zijn tussen 1599 en 1624 gebouwd als armenwoningen. Tegenwoordig is de Historische Vereniging Vleuten, De Meern, Haarzuilens in de huisjes gevestigd. @ Fietstocht langs de limes met rondleiding, zie onder Castellum Hoge Woerd en ook elders in deze krant

69. Hoge Woerdplein 1, Castellum Hoge Woerd ♿ UNESCO Werelderfgoed!

Van de 1e tot de 3e eeuw lag de grens van het Romeinse Rijk (de limes) in deze streken. Langs de Rijn lagen 20 castella (forten), waarvan één op deze plek. Op de resten van dit fort ligt nu Castellum Hoge Woerd: een complex met museum, theater, restaurant en stadsboerderij. Het opgegraven Romeinse schip heeft er een markante plek. Een replica van een Romeinse wachttoren markeert de loop van de vroegere Romeinse weg. @ De Historische Vereniging en Museum Hoge Woerd organiseren gezamenlijk fietstochten en rondleidingen. Zie ook elders in deze krant.

- Rondleiding limes en wachttoren, om 10.00, 11.00 13.00 en 15.00 uur (duur 45 min.) bij Castellum Hoge Woerd, reserveren via www.museumhogewoerd.nl - Fietstocht langs de de limes met rondleiding: om 10.30, 12.30 en 14.30 uur (duur 1,5 uur) bij Broederschapshuisjes, Dorpstraat 1 Vleuten, eindpunt Hoge Woerd; reserveren via activiteiten@histvervdmh.nl o.v.v. gewenste starttijd

74. Kapeldwarsweg 21, kerkje Blauwkapel ♿

77. Budapestlaan 17, Botanische Tuinen

♿ en Fort Hoofddijk

Dit fort uit 1877-1879 behoort tot de tweede fortenring. Het bewaakte de Hoofddijk, die dwars door inundatiegebied liep. Het fort heeft een bomvrije kazerne en drie remises. Op en rondom het Fort Hoofddijk liggen de Botanische Tuinen van de Universiteit Utrecht met een grote collectie planten uit de hele wereld. // Geopend tot 16.30 uur Reserveren monument via website, tijdslot van een half uur

Meer dan 75 jaar zet het Utrechts Monumentenfonds zich in voor het gebouwde erfgoed in Utrecht. > RESTAURATIE EN HERBESTEMMING > BEHEER EN VERHUUR > KENNISDELING

78. Koningsweg 290, Lunet I Dit fort is een van de ‘Vier Lunetten op de Houtense vlakte’, kleine halvemaanvormige werken die samen één verdedigingswerk vormen. Lunet I (1819-1821) heeft o.a. twee flankkazematten en enkele betonnen werken uit 1939. Nog in tact is de atoomschuilkelder die hier tijdens de Koude Oorlog is gebouwd als commandocentrum van de Bescherming Bevolking (BB). Lunet I heeft momenteel diverse gebruikers. @ Rondleidingen door Gilde Utrecht langs de vier lunetten. Start vanaf Lunet I om 10.30, 12.30 en 14.00 uur; reserveren via website @ Muziek om 12.00, 14.00 en 16.00 uur door muzikanten die in de vm. atoombunker hun oefenruimte hebben; reserveren via website

Word donateur of help mee als vrijwilliger!

79. Koningsweg 133C, Lunet II Lunet II (1819-1921) is in opzet en vorm vrijwel identiek aan Lunet I, uit 1939/40 dateren nog enkele onvoltooide groepsschuilplaatsen.

Lunet II is in gebruik bij de Monumentenwacht. @ Informatie over de NHW, het themajaar, het Lunettenpark en de vier lunetten @ ‘Safariwandelingen’ met een expert over cultuurhistorie en biodiversiteit

80. Houtensepad 150, Lunet III www.umf.nu Volg ons ook op social media!

Burgy_adv monumenten Utrecht 07121.qxp_Opmaak 1

70. Hoge Weide 6, Boerderij De Hoef ♿ De boerderij is gebouwd in 1900 en sindsdien nauwelijks veranderd. Alleen de stalvensters en het woongedeelte zijn enigszins gemoderniseerd.

De voorgevel is uitgevoerd met sierankers en kunststeen. Op het erf staan ook een wagenschuur en een hooiberg. Boerderij De Hoef kent nu diverse gebruikers. // Geopend tot 16.00 uur @ Ieder uur rondleiding over de historie met kijkje in de oude kaaskelder

71. Schoolstraat 5, Torenpleinkerk ♿ De eerste kerk werd hier rond het jaar 1000 gebouwd. De huidige kerktoren dateert uit de 13e eeuw, het schip werd in 1971 herbouwd. Tegen de kerk ligt het gerenoveerde kerkhof. De kerk is gewijd aan Willibrord, de monnik die vanuit Engeland grote delen van West-Europa bereisde. @ Rondleiding kerkinterieur @ Uitleg over orgel door organist @ Beiaardbespeling van 13.00-14.00 uur, bezoek beiaard @ Gelegenheid voor stilte en rust

UNESCO Werelderfgoed: Fietsen langs forten U kunt de route op eigen gelegenheid fietsen.

Een routebeschrijving met kaartje is te vinden op de website.

De route komt langs 9 forten rond Utrecht die behoren tot de Nieuwe Hollandse Waterlinie. Deze 85 kilometer lange verdedigingslinie, aangelegd vanaf 1815 en tot 1940 gebruikt, loopt van het huidige IJsselmeer tot de Biesbosch. Rond Utrecht liggen twee kringen van forten die samen met de kanalen, sluizen, dijken en inundatiekommen de Stelling van Utrecht vormen. De binnenste ring dateert uit het begin van de aanleg (rond 1820),

Dit 15e-eeuwse kerkje met blauw plafond werd in de volksmond de ‘Blaauwe Capel’ genoemd. Blauwkapel werd ook de naam van het omliggende dorp en van het fort dat daar in 1818-1821 omheen is gebouwd. Het gotische kerkje werd vermoedelijk gebouwd in opdracht van het echtpaar Van Wijck-Drakenborch. De toren is 17 meter hoog.

Reserveren monument via website, tijdslot van een half uur @ Informatie over de bouw, inrichting en gebruik @ Ieder uur (van 11.00 t/m 16.00 uur) orgelbespeling door Aartjan van Pelt

Dit fort (1819-1821) maakt samen met Lunet IV deel uit van het Beatrixpark in de woonwijk Lunetten. Het fort heeft o.a. twee 19e-eeuwse gemetselde flankkazematten en enkele betonnen werken uit de mobilisatietijd 1939/40.

Tegenwoordig is het fort in gebruik bij een scoutinggroep en een buitenschoolse opvang. @ Activiteiten door Scouting Salwega, o.a. op de fortgracht @ Toelichting over het fort en de NHW

81. Oude Liesbosweg 68, Lunet IV

75. Kapeldwarsweg 5, Fort Blauwkapel Op het fort bevinden zich o.a. een bomvrij wachthuis (1852), bomvrije kazerne (1874), een militaire loods (1883), een fortwachterswoning en groepsschuilplaatsen en een mitrailleurkazemat uit diverse perioden. Het fort is deels in gebruik bij verschillende kleine bedrijven en het bomvrij wachthuis bij een scoutinggroep. De westzijde is voor recreatie en vrij toegankelijk. Het dorpje Blauwkapel is aangevuld met nieuwbouw. @ Rondleiding om 11.00, 12.30 en 14.00 uur @ Koffie, thee, soep en broodjes

76. Biltsestraatweg 160, Fort de Bilt ♿ Dit fort uit 1816-1819 bewaakte de uitvalsweg van Utrecht naar De Bilt. Aanvankelijk liep de weg – met tramlijn – om het fort heen maar in 1929 werd de Biltsestraatweg dwars door het fort heen gelegd en werd het fort in tweeën gesplitst.

Het zuidelijke deel is in gebruik bij de Koninklijke Marechaussee. Op het frot is een monument dat herinnert aan de 140 verzetsstrijders die tijdens WOII zijn op het fort zijn gefusilleerd.

Lunet IV (1824-1826) heeft aan de noorden zuidzijde flankkazematten en uit de mobilisatietijd dateren nog kazematten en een groepsschuilplaats in gewapend beton.

Nu werken hier mensen met een verstandelijke beperking die er een restaurant - de Smaak van Lunet - en vergaderruimtes runnen. @ Reserveren voor De Smaak van Lunet kan via 030-3660637 of www.fortlunet.nl @ Rondleidingen door Gilde Utrecht langs de vier lunetten. Start vanaf Lunet IV om 12.00, 14.00 en 15.30 uur; reserveren via website

www.burgy.nl

Open

r 11 septembe

2021

11

Monumentendag

De 'buitenkansjes' van 2021 Open Monumentendag Utrecht wordt gedragen door een aantal vaste waarden, waaronder topmonumenten als de Domtoren, diverse schitterende kerken, vm. kloosters en musea. Daarnaast zijn er monumenten die voor de eerste keer, of heel af en toe meedoen: de buitenkansjes!

De liefhebbers van industrieel erfgoed moeten vooral een kijkje nemen in de verbouwde Lubro-fabriek (Pijlsweerd) en het CABgebouw en de Werkspoorfabriek bij station Zuilen: de eerste twee 'jonge monumenten' en alle drie nieuw op Open Monumentendag.

In de 'af en toe' categorie willen we allereerst aandacht vagen voor de Inktpot, die dit jaar 100 jaar bestaat. Het grootste balkstenen gebouw van Nederland heeft niet alleen een zeer fraai interieur, maar is ook een ikoon van Utrecht als spoorwegstad. Ook de oude gevangenis Wolvenplein en het vm. postkantoor aan het Neude rekenen we onder de grote monumenten die nog niet vaak zijn opengesteld. Wolvenplein gaat op de schop, dit jaar is de laatste kans om het in originele staat te bezoeken. Post Utrecht heeft de verbouwing net achter de rug, wie er nog niet is geweest: nu gaan!

In het Krommerijnpark speciale aandacht voor de jonge monumenten Villa Theissen (van Rietveld) en Villa Brandt. Tot slot een tweetal kerken, die dit jaar voor het eerst meedoen: de Dominicuskerk in Oog in Al en de Eyüp Sultanmoskee in Kanaleneiland. Die laatste is niet gebouwd als kerk maar is gevestigd in een vm. bibliotheekgebouw, een bijzonder monument uit de jaren '60.

Veel monumenten dus buiten het centrum.

Let op of een reservering nodig is, de belangstelling voor de buitenkansjes is altijd groot.

Voormalige LUBRO-fabriek aan de Vecht

Van gesloten instelling naar open erfgoed: Gevangenis Wolvenplein De markante gevangenis aan het Wolvenplein, uit 1856, is een fraai voorbeeld van een voorheen letterlijk gesloten bolwerk, dat een nieuwe functie gaat krijgen waarvan iedereen straks kan genieten.

Na sluiting van de gevangenis in 2014 kreeg het complex verschillende tijdelijke bestemmingen in afwachting van definitieve plannen. Die zijn er nu. Het Rijk heeft

het complex verkocht aan ontwikkelaar AM uit Utrecht, tevens hoofdsponsor van de Open Monumentendag Utrecht. Daar ging in samenwerking met de gemeente Utrecht een strenge voorselectie van de plannen aan vooraf.

Het plan van AM voorziet in een mix van wonen, werken, horeca, hotel en

buurtruimtes. Bij de plannen werd onder meer bewonersvereniging De Witte Wolf betrokken. Het plan voorziet ook in een openbare wandelroute en een nieuwe brug over de singel. Het monumentale complex wordt zoveel mogelijk in zijn waarde gelaten. Zo zullen de kenmerkende cellenstructuur, de galerijen en de vleugels van het complex bewaard en herkenbaar

blijven. Op deze markante plek zal een nieuw en levendig stukje Utrecht ontstaan, waar iedereen plezier van zal hebben.

Op Open Monumentendag kunnen liefhebbers het 19e-eeuwse gevangenis nog in zijn oude staat aanschouwen en tegelijk meer te weten komen over de toekomst van het complex.

Een monumentale gevangenis als Wolvenplein is niet direct als ‘Erfgoed voor iedereen’, het thema van de Utrechtse Open Monumentendag 2021, te bestempelen. Daar gaat verandering in komen.

Gebiedsontwikkelaar AM heeft als de Wolvenplein tender van het Rijksvastgoedbedrijf gewonnen en is per september Een monumentale gevangenis is niet direct als ‘Erfgoed voor iedereen’, het1 thema van de 2021 eigenaar dit bijzondere Rijksmonument.

AM is Daar bijzonder om de transformatie van dit Utrechtse Openvan Monumentendag 2021, te bestempelen. gaat trots verandering in komen. markante complex met al zijn herinneringen te mogen uitvoeren. Samen met haar adviseurs, partners en de bewonersvereniging Witte heeft een visie opgesteld waarbij het Wolvenplein toegankelijk Gebiedsontwikkelaar AMDe heeft deWolf tender vanAM het Rijksvastgoedbedrijf gewonnen en is per 1 september wordt voor de van staddit enbijzondere haar bewoners.

Deze visie voorziet inals een‘Erfgoed mix huuren koopwoningen 2021 eigenaar AM is bijzonder trotsvan om de iedereen’, transformatie van ditin Een monumentale gevangenis alsRijksmonument.

Wolvenplein is niet direct voor het thema van de diverse segmenten, ruimte voor werken, horeca, hotel en buurtruimtes en het versterken van het groen markante Open complex met al zijn herinneringen te mogen uitvoeren.

Samen met haar adviseurs, partners en Utrechtse Monumentendag 2021, te bestempelen.

Daar gaat verandering in komen. metbewonersvereniging wandelroutes en binnenhoven en heeft een (voetgangers)brug over de Singel.het Wolvenplein toegankelijk de De Witte Wolf AM een visie opgesteld waarbij wordt voor de stad enAM haar bewoners.

Deze in een mix van huur- enenkoopwoningen in Gebiedsontwikkelaar heeft de tender vanvisie het voorziet Rijksvastgoedbedrijf gewonnen is per 1 september Marien Kleinjan, directeur ontwikkeling AM Midden: “Centraal in onze visie voor de transformatie van het diverse segmenten, voor werken, horeca, hotel buurtruimtes en de hettransformatie versterken van het 2021 eigenaar van ditruimte bijzondere Rijksmonument.

AM is en bijzonder trots om van ditgroen Wolvenplein staat de nieuwe van(voetgangers)brug het complex met over respect voormet en haar behoud van hetpartners monument. met wandelroutes en binnenhoven en een de Singel. markante complex met al zijnlevensfase herinneringen te mogen uitvoeren.

Samen adviseurs, en We bewonersvereniging creëren nieuwe bestemmingen en maken verbindingen waardoor het gebied een levendigtoegankelijk en bijzonder de De Witte Wolf heeft AM een visie opgesteld waarbij het Wolvenplein deel van Utrecht zal gaan worden.

Daarmee is ‘Erfgoed voor iedereen’ op zijn plaats voor Wolvenplein”.

Marienvoor Kleinjan, directeur AM Midden: “Centraal in onze visie voor en de koopwoningen transformatie van wordt de stad en haarontwikkeling bewoners. Deze visie voorziet in een mix van huurin het Wolvenplein staat deruimte nieuwe levensfase het complex respect voor en behoud van van het het monument. diverse segmenten, voor werken, van horeca, hotel en met buurtruimtes en het versterken groen Ookcreëren met onze overige ontwikkelingen in Utrecht zoals Haarzicht, de Merwedekanaalzone, We nieuwe bestemmingen en verbindingen waardoor gebied een levendig en bijzonder met wandelroutes en binnenhoven en maken een (voetgangers)brug overDeBuurt, de het Singel.

Laurierkwartier wijDaarmee aan een isduurzame waar gezond leven en werken wordt deel van Utrechten zalHelix gaanwerken worden.

‘Erfgoed stad, voor iedereen’ op zijn plaats voor Wolvenplein”. gestimuleerd en hiermee een bijdrage leveren aan een gelukkig leven, ook voor Wolvenplein.

Marien Kleinjan, directeur ontwikkeling AM Midden: “Centraal in onze visie de transformatie van het Ook met onzestaat overige ontwikkelingen in van Utrecht zoals Haarzicht, DeBuurt, Wolvenplein de nieuwe levensfase het complex met respect voor de en Merwedekanaalzone, behoud van het monument.

Laurierkwartier en Helix werken wijen aan een duurzame stad, waar gezond leven en wordt We creëren nieuwe bestemmingen maken verbindingen waardoor het gebied eenwerken levendig en bijzonder gestimuleerd en hiermee bijdrage leveren aan een gelukkig leven, op ookzijn voor Wolvenplein. deel van Utrecht zal gaan een worden.

Daarmee is ‘Erfgoed voor iedereen’ plaats voor Wolvenplein”.

Ook met onze overige ontwikkelingen in Utrecht zoals Haarzicht, DeBuurt, de Merwedekanaalzone, Laurierkwartier en Helix werken wij aan een duurzame stad, waar gezond leven en werken wordt gestimuleerd en hiermee een bijdrage leveren aan een gelukkig leven, ook voor Wolvenplein.

11

03 SEPTEMBER 2021 | NR. 137 Kijk voor het laatste Utrechtse nieuws op DUIC.nl

Le Bonheur (1965)

Moving Gallery presenteert Gathered Self

Waar: Bibliotheek Neude Wanneer: 4, 5, 8 en 11 september Prijs: 10 euro

Waar: Moving Gallery Utrecht Wanneer: tot en met 26 september Prijs: gratis

Deze filmklassieker is digitaal gerestaureerd en weer te zien op het witte doek. Een van Agnès Varda’s meest provocerende films, waarin ze de ideeën van trouw en geluk in een moderne, egocentrische wereld onderzoekt. De gelukkig getrouwde timmerman François wordt verliefd op een jong meisje.

Die affaire zorgt er juist voor dat de gevoelens voor zijn vrouw en kind sterker worden. Maar hoe vertelt hij hen dit? ‘Een ironische portret van het burgerlijke gezinsleven’..

Hoe geef je vorm aan wie je bent? Dat is de vraag die tijdens de internationale groepstentoonstelling Gathered Self centraal staat. Vijf kunstenaars uit Nederland en Australië tonen hun werk tot eind september in Utrecht. Heeft de tijd van gedwongen thuiszitten en minder sociaal contact blijvende gevolgen gehad? Wie ben ik? Welke contacten blijven belangrijk? Welke nieuwe rituelen ontstaan en welke verdwijnen? Gathered Self belicht die vragen vanuit verschillende culturele invalshoeken.

Lezing: 9/11 as a global turning point Waar: Academiegebouw/online Wanneer: woensdag 8 september, 20.00 uur Prijs: gratis

Struinen in de Tuinen Waar: diverse locaties in Utrecht Wanneer: zondag 5 september Prijs: ‘pay what you can’ Deze zondag openen meer dan tachtig Utrechters de tuinhekken en toveren ze hun tuinen om tot podium. Geheel coronaproof. Op al die podia treden lokale acts op, van rappers, tot dichters, tot theatermakers. De acts treden tussen 12.00 en 17.00 uur drie keer op en jij loopt van tuin naar tuin om je favoriete optredens te zien. Op de website van Struinen in de Tuinen staat het hele programma. Daar kan je ook je persoonlijke route samenstellen.

‘Spijkerzoete stand-up comedy en suikerharde muziek’.

Dat is wat je kan verwachten van deze avond. Sanne Wallis de Vries neemt je samen met haar muzikanten op haar eigen unieke wijze mee op een trip dwars door de verbeelding en tegelijkertijd langs de realiteit. Sanne Wallis de Vries weet haar publiek altijd te bespelen en betoveren, maar zo’n inkijkje in haar ziel als tijdens deze voorstelling gaf ze nooit.

Anne Müller Waar: TivoliVredenburg Wanneer: vrijdag 3 september, 21.15 uur Prijs: 12,55 euro (coronatoegangsbewijs verplicht)

Anne Müller is de vaste celliste van Agnes Obel.

Een veelzijdige celliste ook, die zich bevindt in verschillende muzikale werelden. Ze is orkestraalen kamermusicus, maar speelt ook populaire, hedendaagse en experimentele muziek, waarbij ze haar effectenpedalen gebruikt. Op haar door haarzelf geschreven, opgenomen, gearrangeerde én geproduceerde solodebuutalbum Heliopause, komen ambient soundscapes en celloklanken samen.

Maarten Westra Hoekzema - Tired of being young Waar: Werftheater Wanneer: zaterdag 4 september, 21.30 uur Prijs: 16,50 tot 18,50 euro Maarten Westra Hoekzema was 25 jaar en om zich heen zag hij mensen de baan, de partner en het huis krijgen waar ze altijd van droomden. Hijzelf vroeg zich vooral af hoe ze dat toch voor elkaar kregen. Nu, jaren later, ziet hij dezelfde mensen klagen over die baan, partner en de hypotheek waar ze nog twintig jaar aan vastzitten. Opnieuw vraagt Maarten zich af hoe ze dat toch voor elkaar krijgen. In ‘Tired of being young’ vraagt Maarten zich af wat volwassen zijn eigenlijk is en of het wel nodig is om volwassen te worden.

Beneden de Rivieren Waar: Stadsschouwburg Wanneer: woensdag 8 september Prijs: 10 tot 17 euro Het toneel voor dit stuk is de tuin van een vader in Zuid-Limburg. Hij overleed een maand geleden onverwachts en zijn zoon Paulie is vanuit het Noorden de grote rivieren overgestoken om zijn vaders as in diens tuin te verstrooien.

Op het moment dat hij dat wil doen, loopt zijn vader de tuin in. ‘Wat doe je daar?’, vraagt hij. ‘Ik ben je as aan het verstrooien’. ‘Ben ik dan dood?’, vraagt de vader. Het gesprek dat volgt is een afrekening over en weer. Of is het misschien een poging tot verzoening?

Advertentie

KIJK JE OGEN UIT BIJ KINEPOLIS

SHANG-CHI AND THE LEGEND OF THE TEN RINGS vanaf 1 september

MIJN BESTE VRIENDIN ANNE FRANK vanaf 9 september

NO TIME TO DIE vanaf 30 september

DUNE vanaf 16 september

VENOM: LET THERE BE CARNAGE vanaf 21 oktober

Ga voor het filmaanbod en tickets naar kinepolis.nl

FILMTITEL kinepolis.nl

FILMTITEL kinepolis.nl

Zwemles in het weekend!

Voor een vaste prijs -met diplomagarantie- wordt er door Zwemschool Midden op twee locaties zwemles gegeven. Op zaterdag bij Zwemschool Midden in Helsdingen Vianen en op zondag bij de Mytylschool in Utrecht. De lessen worden gegeven in diep water met een temperatuur van 32 graden.

De zwemlessen vinden voornamelijk in het weekend plaats. De ervaring leert dat kinderen in het weekend uitgerust zijn en dat heeft positieve invloed op hun prestaties en welzijn. In Vianen kan er ook op eigen gelegenheid gratis gezwommen worden. In de begingroepen zijn niet meer dan vier kinderen ingedeeld en als de situatie daarom vraagt blijft dat zo.

Voor informatie, check de website. www.zwemschoolmidden.nl

13

03 SEPTEMBER 2021 | NR. 137 Kijk voor het laatste Utrechtse nieuws op DUIC.nl

UTRECHT VOLGENS BEDENKER VAN DE U VOOR UTREG DAAN MAASSON

‘Trots dat we de U met een grote groep Utrechters hebben gerealiseerd’

De ‘U voor Utreg’ is maar liefst vier meter hoog, weegt 2.000 kilo en is sinds kort te vinden op de Neude. Het is een idee van de Utrechtse ondernemer Daan Maasson. In 2019 presenteerde hij het idee bij Awesome Utrecht. Daar werd enthousiast op gereageerd. Het idee erachter is dat het object door onder meer bedrijven en evenementen ingezet kan worden. De voorste ‘U’ is transparant en kan bijvoorbeeld gevuld worden met spullen om te doneren aan een goed doel.

Nu worden er sportspullen ingezameld voor de Speelgoedbank De Meern. De U voor Utreg blijft tot en met 19 september staan op de Neude, daarna verhuist die naar een andere plek in de stad.

Tekst: Bo Steehouwer / Fotografie: Robert Oosterbroek

Hoe ben je op dit idee gekomen?

“Het idee komt voort uit het feit dat de ‘UUU’ leeft in de stad. Of je nou op de tribunes van de Galgenwaard zit, door de stap loopt of kijkt naar de logo’s van allerlei Utrechtse bedrijven, de U komt heel vaak terug. Het was gek dat we daar geen fysieke variant van hadden. Maar ik zocht naar iets dat meer was dan alleen een U. Alleen een U is niet bijzonder: dat wordt een foto-object en verliest over tijd zijn verhaal.

Ik wilde het combineren en zo gelijktijdig bedrijven en evenementen op een nieuwe manier een podium geven. Utrecht is soms zo braaf. Het mag soms best wat extraverter en gekker. De U moest dat ook zijn: niet gewoon een U, maar meer dan dat. Ik hoop dat dat het ook is geworden.”

Wat heb je geleerd van dit hele proces?

“Het is mooi om te zien dat je mensen meekrijgt met een verhaal waar emotionele waarde aan zit. Ik heb mezelf erover

verbaasd dat ik dat kan. En dat ik in staat ben een sterke groep mensen om mij heen te verzamelen. Dat vind ik tof: om al die mensen mee te krijgen. Maar ook het bouwen van de U was leuk. Ik heb nog nooit mensen op deze manier zien werken met staal of hout. Het is echt een ambacht en er zit veel werk in.

Hoeveel mensen zijn er betrokken bij de U? “Juridisch gezien is de U alleen van mij, maar zo voelt het niet. Er bestaat een Raad van Advies en rondom de U voor Utreg hebben we de Club van U. Dat zijn mensen en bedrijven die vanuit trots en liefde voor de stad hebben bijgedragen aan de realisatie van de U. Geld heeft hier geen belangrijke rol gespeeld. Ook dat zorgt voor de charme van het project. Ik heb de afgelopen maanden echt hele toffe mensen ontmoet en mee samengewerkt.”

Wat zijn verder de plannen voor de U? “Ik hoop dat de stad de U omarmt en dat bedrijven, evenementen of initiatieven de U gaan inzetten voor hun verhaal. Er zijn heel veel toffe dingen mogelijk: vullen met producten en spullen, maar ook dingen zoals een licht- of dansshow. Of de U als DJ-booth. Een groot deel gaan we de komende maanden ontdekken en proberen.”

Waar ben je trots op als Utrechter?

“Dat we de U voor Utreg met een grote groep Utrechters zelf hebben gerealiseerd.

Dat vind ik vet. Niet alleen met de achttien leden van De Club van U, maar met nog veel meer anderen. Ik denk wel meer dan honderd. Volgens mij zijn we de enige stad in de wereld waar zo’n stadsobject niet van de gemeente of stadsmarketing is, maar van de ondernemers uit de stad.”

Wat is jouw mooiste herinnering aan Utrecht?

“Die moet nog komen: begin november word ik vader van mijn zoontje. Ik ben blij dat hij hier wordt geboren. Het is een mooie stad waar veel te doen is en alles dichtbij is.”

Wat mist Utrecht?

“We hebben best wat evenementen in de stad, maar dat mag nog meer. Het is natuurlijk een cultuurstad, en het wordt ook iets meer een sportstad. Bijvoorbeeld dankzij King of the Court of het padeltoernooi in september. Zulke dingen mogen nog meer. En als ondernemer mis ik ook vette werkplekken, die een beetje gek en vaag zijn. Niet te strak en te schoon. Rotterdam heeft dat een stuk meer, en is ook wat rauwer. Dat mag hier ook wel.”

Utrecht is… “…de stad waar ik me vrij voel.”

14

NR. 137 | 03 SEPTEMBER 2021 Kijk voor het laatste Utrechtse nieuws op DUIC.nl

ONDERNEMER UITGELICHT

Tim Koetsier bracht ‘Coco Club’, zijn eigen zomerse hard seltzer op de markt

In deze rubriek staat een Utrechtse ondernemer of onderneming centraal Deze week: Coco Club

Toen Tim Koetsier was afgestudeerd aan de Hogeschool Utrecht, opleiding entrepreneurship en retail management, wilde hij graag werken, surfen en reizen in Australië. Maar in het voorjaar van 2020 maakt de coronapandemie korte metten met zijn tussenjaar. “Toen het in Nederland al helemaal was losgebarsten, was het in Australië nog redelijk rustig.” Maar toen aan de andere kant van de wereld ook de hostels op slot gingen, begon het Tim toch heet onder de voeten te worden. “Toen ben ik ook maar teruggegaan naar Nederland.”

Tekst: Charlie van Dijk / Fotografie: Bas van Setten

T

erug in Nederland verdiepen Tim en een oud-medestudent zich in ‘dat nieuwe drankje’, hard seltzer. “Een studente uit Amerika vroeg: ‘Waarom hebben jullie nog geen hard seltzer in Nederland?’ We lopen in Nederland in veel opzichten best achter Amerikaanse trends aan. Hard seltzer is daar een voorbeeld van. We gingen ons verdiepen in het drankje.” Daaruit ontstaat de zomerse hard seltzer ‘Coco Club’, de naam geïnspireerd op het nummer Copacabana van Barry Manilow.

Caloriearm ‘De nieuwe radler’, zo wordt hard seltzer wel eens genoemd. Maar behalve dat beide fruitige, zomerse drankjes zijn, lijken ze niet erg veel op elkaar. Het grootste verschil is de ca-

lorische waarde. Waar in een radler zo’n 130 kilocalorieën te vinden zijn, zitten er in een hard seltzer gemiddeld maar 70. “Dat is ideaal voor mensen die op hun figuur willen letten, maar ook wel eens wat willen drinken.” In de hard seltzer zit bovendien 4 tot 5 procent alcohol. Een radler is met 2,5 procent alcohol wat lichter.

Coco Club is kristalhelder. De doorzichtige glazen flesjes versterken dat beeld. Bij openen blijkt de hard seltzer een frisse, lichtzoete geur en smaak te hebben. “We hebben de smaken limoen en framboos. Die heb ik zelf ontwikkeld”, vertelt Tim verder. “Ik ging daarvoor zitten met een groep vrienden en een grote kan met bruiswater. Daarin mixte ik de verschillende smaken.”

Testpanel Hij haalt er een grote tas met flesjes, bakjes en potjes bij. In een grote, bruine fles zit frambozensmaak, in een klein flesje zit zoetstof en in een andere bak zit gekristalliseerd citroenzuur. “Ik kom uit de cocktailwereld, dus ik heb ervaring met het maken van drankjes. Ieder drankje heeft in principe drie ingrediënten nodig: sterk, zoet en zuur.”

Koetsier geeft als voorbeeld: “Denk maar aan een mojito. Daarin zit sterk; de rum. Het zoete komt van suiker en met het limoentje voeg je zuur toe.”

Samen met zijn testpanel ontwikkelt hij de eerste twee smaken van Coco Club. De productie van de Coco Club-flesjes gebeurt nu bij de brouwerij van De Leckere, laat Tim weten, met biologische alcohol en met wa-

ter uit Utrecht. “Ik wil graag zoveel mogelijk lokaal produceren, met partners en ingredienten uit de omgeving. Dan kan ik ook weer teruggeven aan Utrecht.”

Samenwerking Utrechters kunnen het drankje nu proeven bij verschillende horecazaken, zoals SOIA, Miyagi & Jones, De Utrechter en Stan & Co. “Ik ben druk op zoek naar nieuwe samenwerkingen.

Met horecazaken, maar ook met drankmerken – het liefst uit Nederland. Ik zou graag een gin-hard seltzer willen ontwikkelen.” Hij ziet het al voor zich: “Dat je op het terras zit met een mooi glas gin en een Coco Club ernaast.” Koetsier vertelt dat de nieuwe batch Coco Club bijna klaar is. “Dan zal het een stuk vaker terug te zien zijn in de stad.” a

15

03 SEPTEMBER 2021 | NR. 137 Kijk voor het laatste Utrechtse nieuws op DUIC.nl

ACHTER DE SCHERMEN

Anna-Maria Giannattasio is eigenaar van Mysterium Escape Room: ‘De ontlading die vrijkomt als mensen ontsnappen is enorm’

Zo snel mogelijk ontsnappen uit de middeleeuwse Utrechtse werfkelder. Dat is de bedoeling bij de Mysterium Escape Room, te vinden aan de Oudegracht aan de Werf. Toch waren er de afgelopen tijd een paar ongure types die de opdracht niet helemaal begrepen hadden: er is tot drie keer toe ingebroken bij Mysterium Escape Room. Eigenaar Anna-Maria Giannattasio baalt ervan dat het haar zo raakt, maar kan er ook wel weer om lachen.

Tekst: Charlie van Dijk / Fotografie: Merel Meijdam/Mysterium Escape Room

W

eet je nog dat er onlangs een stuk of 200 werfkelders werden ontdekt in de Utrechtse binnenstad?

Het verhaal van de Mysterium Escape Room speelt zich af in zo’n opgeduikelde werfkelder. Jij en je medespelers raken opgesloten in een duistere werfkelder, en wel die van de roemruchte Cornelis Vossius. Een buitengewoon onaardige, maar toch op zijn manier aantrekkelijke man. Vrouwen vallen bij bosjes voor de charmante Vossius. Hij is echter niet uit op hun aandacht of liefde.

Cornelis Vossius lokt onwetende studenten naar zijn kelder om te profiteren van hun jeugd. Hij wil onsterfelijk worden.

“De wereld van de escape rooms is ontstaan uit die van games”, vertelt Giannattasio. Zij heeft samen met Marvin Chin en Niels ten Hagen de Mysterium Escape Room ontworpen en gebouwd. “In soortgelijke escape games moet je ook clues vinden in een kamer en zo proberen te ontsnappen. Via Japan en Transsylvanië is het concept overgekomen naar de westerse wereld. Onze escape room was een van de eerste tien van Nederland.”

Houten wielen Bij de Mysterium Escape Room worden de spelers ondergedompeld in het verhaal, het is de hele beleving die meetelt, vertelt Anna-Maria. “Vanaf het moment dat je de escape room binnenstapt, gebeurt er wat met je. Je hoort de houten wielen van de karren die boven over de middeleeuwse brug kletteren. Die geluiden en de muziek zijn gemaakt door studenten van de HKU. De audio past bij de mood waar je tijdens het

ontsnappen in terechtkomt. Elke stap die je neemt, hoort bij het verhaal. Je wordt instinctief van raadsel naar raadsel geleid.”

“Eigenlijk moet je met iemand een escape room gaan doen voordat je gaat trouwen, of voordat je iemand aanneemt in je bedrijf”, denkt Anna-Maria hardop. “We maken het heel vaak mee: een groepje mensen gaat keurig naar binnen, maar in een minuut of 20 spreken ze al in het dialect van waar ze vandaan komen. Het ontsnappen uit een escape room legt de persoonlijkheid van de mens heel diep bloot.” Zelfs met 25 jaar ervaring in de evenementenbranche kan Giannattasio van tevoren niet inschatten of mensen uit de escape room gaan ontsnappen of niet. “Daar is geen pijl op te trekken.”

Ontlading Het oplossen van de opdrachten in een escape room kan voor sommigen een hele uitdaging zijn. Zo geldt dat ook voor het bedenken en verstoppen van de opdrachten.

Giannattasio: “Het ontwikkelen van een escape room is een soort teken van vertrouwen naar elkaar toe. Sommige mensen gaan niet voor de volle 100 procent. Maak je een slechte escape room, die niet goed in elkaar zit, dan krijgen spelers het gevoel dat ze voor niks opdrachten aan het doen zijn. Marvin, Niels en ik hebben er juist heel veel aandacht aan besteed – misschien te veel. Maar dat geeft ons zo veel voldoening.

De ontlading die vrijkomt wanneer mensen ontsnappen uit de escape room is enorm.”

Bij Mysterium is dat ontsnappen nog knap lastig ook: ongeveer 60 procent van de

deelnemers ontsnapt. “Dat is best wel weinig.”

Snoepgoed Begin deze maand werd er bij Mysterium Escape Room voor de derde keer ingebroken. De vorige keer was de dief even zoet met het openbreken van een kluis met raadsels. Deze keer was het snoepgoed aan de beurt. Naast het gestolen snoepgoed zijn de kas en apparatuur, waaronder een fototoestel, meegenomen. Ook heeft de dief volgens Giannattasio een enorme ravage aangericht. “Het is niet fijn dat er zo veel kapot is gemaakt. Het is vervelend dat je al het kapotte glas moet opruimen, jezelf eraan snijdt en alles veilig moet wegdoen zodat de vuilnisman zich er niet ook aan snijdt. De negativiteit blijft op die manier lang doorwerken.”

“We zijn nu drie inbraken verder, waarvan één op ons kantoor en twee bij de escape room. Het is geen makkelijke tijd nu, ook met corona. Ik weet dat de wereld niet eerlijk is, maar het valt me tegen hoeveel zo’n inbraak met mij doet.” Anna-Maria vertelt dat de inbraken haar wel even droevig stemden. Uiteindelijk kan ze ook wel weer lachen om de onhandige inbraakacties in de escape room. “Hoe dom kan je zijn? Wat een prutsers!”

Opruimen Maar zij en haar medewerkers komen daar sterker uit, denkt ze. Giannattasio vertelt verder over de laatste inbraak: “Er waren die week net twee nieuwe mensen aan het werk. Samen opruimen bleek toen best wel

leuk. Normaal gesproken ben je de hele dag met elkaar aan het praten, maar nu konden we samen aan de slag. En binnen ziet het er nu weer piekfijn uit. Dus: hartelijk dank voor het inbreken.”

Toch blijft er nog een naar gevoel hangen. “De schrik zit er wel in. Als ik ’s ochtends vroeg word gebeld door een werknemer, raak ik nog steeds in paniek. Dan denk ik: is het weer zo ver? Ik baal ervan dat het me zo raakt. Het is moeilijk om uit die groef te komen. Het houdt je even onder water, zo’n inbraak, maar daarna veer je weer terug omhoog.”

Worden mensen die bij Mysterium Escape Room willen komen werken nu geselecteerd op hun opruim- en schoonmaakkwaliteiten? Anna-Marie lacht. “Nee! De mensen die hier werken neem ik juist liever aan op de frappante manier waarop ze naar de wereld kijken. Je kan als werkgever kiezen voor degelijke en zakelijke mensen, die goed in de agenda kijken en alles onder controle hebben. Mysterium Escape Room is een wondere wereld en daar passen bepaalde medewerkers bij. Ik ben altijd op zoek naar mensen die betrokken zijn bij de escape room en de spelers.”

“Mijn medewerkers zijn meer helden, zoals je ze kan kennen uit een comic book”, vindt Anna-Maria. “Ze hebben allemaal een heel eigen persoonlijkheid en verhaal.

Veel van hen hebben ook interesse in de hoek van role-playing games (rollenspellen waarbij spelers als zijnde karakters een verhaal vertellen, red.) en Dungeons and Dragons.” Bovendien, denkt Anna-Maria, is dat veel leuker dan een avondje Netflixen. a

16

NR. 137 | 03 SEPTEMBER 2021 Kijk voor het laatste Utrechtse nieuws op DUIC.nl

Welke straatnaam?

'In de middeleeuwen bestaat het broodje hamburger echter nog niet’

I

n de binnenstad van Utrecht, tussen de Oudegracht en de Nieuwegracht, vind je een middeleeuwse straat met een wel erg smakelijke naam: de Hamburgerstraat. In de middeleeuwen bestaat het broodje hamburger echter nog niet. De Hamburgerstraat is dan ook niet vernoemd naar de van origine Amerikaanse snack.

Zoals gezegd zou de Hamburgerstraat zijn ontstaan in de middeleeuwen, hoogstwaarschijnlijk gebeurt dat in de twaalfde eeuw. In die jaren draagt de straat een andere naam; de Rodenburgerstraat. De straat is vernoemd naar het stadskasteel Rodenburg. De naam Rodenburgerstraat verbasterde door de jaren heen naar Romerburgerstraat en later naar Hamburgerstraat.

De bouw van stadskasteel Rodenburg vindt naar waarschijnlijkheid plaats in de twaalfde eeuw, kort na de uitvinding van de moderne, kleinere baksteen. De muren

van huis Rodenburg zijn een van de eerste in Utrecht die met deze bakstenen worden gebouwd. Alleen de onderste delen van het stadskasteel zijn nog bewaard gebleven.

Die zijn te vinden onder het pand aan de huidige Oudegracht nummer 218. De overblijfselen bestaan uit middeleeuwse kruisribgewelven.

Veel van de Utrechtse werfkelders zouden zijn gemaakt in de periode tussen 1150 en 1300. Onder huis Rodenburg liggen werfkelders, die men ziet als de oudste werfkelders van Utrecht.

Op de plek van huis Rodenburg zijn nu een woonwinkel en daarboven woningen gevestigd. In de Hamburgerstraat zijn er vandaag de dag 14 rijksmonumentale panden te vinden. De meeste van deze bouwwerken doen dienst als woonhuizen. In andere panden zijn er winkels of horecazaken gevestigd, net als de Lutherse Kerk en de expositieruimten van Het Utrechts Archief.

In deze rubriek vertellen we het verhaal achter de straatnamen in de stad.

Sommige namen zijn voor iedereen bekend, andere juist helemaal niet. Voor alle namen geldt dat ze niet zomaar gekozen zijn. Maar wat is eigenlijk de herkomst van de namen? Dat zoeken we uit.

#

De stad in cijfers

In de rubriek Utrecht in Cijfers gaan we in op data over de stad. De gemeente Utrecht houdt van honderden onderwerpen bij hoe het er in de stad voorstaat, van aantal Utrechters dat een fiets heeft tot hoeveel procent van de Utrechters last heeft van lawaai door verkeer of bedrijven in de stad. Elke week lichten we een van de onderwerpen uit.

D

In other news Mexico kijkt mee naar King of Court in Utrecht

S

port in Utrecht is wel vaker in het buitenlandse nieuws, maar het gaat dan vaak toch om een spraakmakende transfer van een FC Utrecht-speler of een mooie aankoop van die club. Dit keer is dat een beetje anders. Niet voetbal, maar beachvolleybal haalde het nieuws de andere kant van de oceaan. Marca Claro, een nieuwswebsite uit Mexico, berichtte onlangs uitgebreid over King of the Court, het beachvolleybaltoernooi op het Jaarbeursplein.

Wie vorige week op het Jaarbeursplein is geweest, heeft wel gezien wat er aan de hand was. Beachvolleybaltoernooi King of the Court werd daar gehouden van 25 tot 29 augustus. Een hele happening, waar een soort arena voor is opgetuigd.

In die ring worden de wedstrijden gespeeld en dat is ook in Mexico

niet onopgemerkt gebleven.

Ze pakken het serieus aan daar in Mexico, secuur wordt op de website van Marca Claro stap voor stap aan de lezers uitgelegd hoe het toernooi in elkaar zit. Hoe lang de rondes duren, hoeveel rondes er gespeeld worden en hoeveel spelers er meedoen, bijvoorbeeld. Ook de puntentelling komt aan bod.

Wat heeft het voor zin, vraag je je misschien af, om Mexicaanse lezers uit te leggen hoe een beachvolleybaltoernooi dat 9.000 kilometer verderop wordt gespeeld in zijn werk gaat? Dat ligt meer voor de hand dan je zou denken. Het toernooi in Utrecht wordt in Mexico namelijk live uitgezonden via de website van Marca Claro. Een stukje Utrecht in Mexico, dus.

e zomer is, naast de donkere winterse dagen, traditiegetrouw een periode waarin inbrekers hun kans grijpen. Toch registreerde de politie deze zomer in Utrecht minder woninginbraken en pogingen tot woninginbraak dan in voorgaande jaren. Het aantal meldingen van (pogingen tot) inbraak was in juni en juli 2021 respectievelijk 46 en 49. Vorig jaar was dat in juni nog 69 keer en in juli 89 keer.

Elke inbraak is er natuurlijk één te veel, maar wie kijkt naar het grotere geheel ziet de afgelopen jaren globaal wel een afname van het aantal inbraken. Vooral 2018 was een jaar met weinig inbraken, maar ook in 2019, 2020 en 2021 is veel minder vaak ingebroken dan in 2012 tot en met 2017. Mooi natuurlijk, maar er zijn nog wel grote verschillen te zien

tussen de wijken.

Dit jaar zijn vooral bewoners van de wijk Noordwest aan de beurt. In juni en juli 2021 werd in die wijk in totaal twintig keer ingebroken. Op plek twee volgt de wijk Oost, waar het achttien keer raak was. De wijk met de minste inbraken is de Binnenstad; vijf pogingen dan wel geslaagde inbraken.

In de grafiek is te zien hoe het aantal inbraken zich afgelopen jaren heeft ontwikkeld. De cijfers laten zien hoe vaak er van 2012 tot en met 2021 per wijk werd ingebroken in de zomermaanden juni en juli. De cijfers van die twee maanden zijn bij elkaar opgeteld en gaan alleen over woninginbraken. Inbraken in schuurtjes of garageboxen vallen hier dus niet onder.

03 SEPTEMBER 2021 | NR. 137 Kijk voor het laatste Utrechtse nieuws op DUIC.nl

VERDWENEN HORECA IN UTRECHT

Stationsrestauratie aan het Stationsplein Tekst: Arjan den Boer / Fotografie: Het Utrechts Archief / Spoorwegmuseum

Het huidige station Utrecht Centraal kent geen stationsrestauratie meer, maar wel allerlei horecaformules. De reputatie van het in 2011 gesloten zelfbedieningsrestaurant was matig, maar tot 1973 serveerde de restauratie in het oude station kreeft, tarbot en Duitse biefstuk. 200 personeelsleden zorgden voor dagelijks verse bereidingen.

H

et eerste station van Utrecht uit 1843 had nog geen restauratie. Wel was er tegenover het gebouw een stationskoffiehuis, dat later bekend kwam te staan als Hotel La Station en Hotel Terminus. In 1855 werd het stationsgebouw flink uitgebreid. De toen toegevoegde restauratie en buffetten (in de wachtkamers) werden verpacht aan een kastelein. Tien jaar later kreeg het station zijvleugels. Daarbij werd 'de gelegenheid voor restauratie en buffetten belangrijk uitgebreid'.

Net als treinen en wachtkamers waren stationsrestauraties destijds opgedeeld in drie klassen, zo blijkt ook uit personeelsadvertenties. In 1884 werd er bijvoorbeeld een buffetjuffrouw gevraagd 'in de Restauratie 1e en 2e klasse, Station Rhijnspoor te Utrecht, volkomen bekend met het Vak.' Zoals op veel stations werden 1e en 2e klasse gecombineerd, maar er was wel een aparte 3e klasse-zaal.

De 'restaurateur' (pachter) was in die tijd A.H. Gerretsen. Toen hij in 1895 vertrok naar een hotel in Zutphen schreef het Utrechtsch Nieuwsblad: 'De heer Gerretsen heeft zich in zijn werkzaamheden aan ons station zulk een welverdiende populariteit verworven, dat zijn heengaan voor Utrecht een groot verlies zal zijn.'

Zeventig kelners In 1937 voorzag NS-architect Sybold van Ravesteyn het oude stationsgebouw van een moderne voorbouw. Boven zijn golvende glazen gevel met betonnen luifels stak het oude gebouw nog uit. In de nieuwe stationshal hadden de loketten en kiosken licht gepleisterde, gebogen wanden.

Ook de stationsrestauratie kreeg deze lichte en moderne stijl. Wel werden de oude donkere meubels hergebruikt. Toen eind 1938 de bovenverdieping van het station af brandde, liep de restauratie rook- en waterschade op, waarbij het oude meubilair verloren gingen. Na de brand werd het station geheel vernieuwd en kon Van Ravesteyn er pas echt een eenheid van maken. De herstelde restauratie kreeg toen rotan stoelen die beter bij de architectuur pasten.

Het personeelsblad van de NS vroeg zich in 1949 af 'hoevelen van ons er ook maar een flauw vermoeden van hebben hoeveel mensen er nodig zijn om een restauratie draaiende te houden' en ging daarvoor langs bij de Utrechtse stationsrestauratie. Het antwoord, gegeven door bedrijfsleider M. Mos, was verrassend: er waren zo'n 200 personeelsleden, inclusief de koffiekarretjes op de perrons. 'Zeventig kellners zorgen er voor, op de perrons en in

de wachtkamers, dat u, als u dat wenst, uw natje en uw droogje krijgt. In de keuken werken zestien koks… Zes bakkers zorgen er in de ondergrondse bakkerij voor, dat de voorraad broodjes, gebakjes, koekjes enz. nooit uitgeput raakt.'

Daarnaast waren er ploegen met vrouwen die grote hoeveelheden aardappels schilden en groenten schoonmaakten. In de kelder onder het station bevond zich een indrukwekkend labyrint van dienstruimtes: bier- en wijnkelders, koelcellen, kleed- en waslokalen, machinekamers, pompruimtes en een voorraadkamer. 'Deze laatste kamer heeft veel weg van een grote kruidenierswinkel. Stapels blikken rijen zich aan een tot een voorraad waarmee een normaal huisgezin jaren toe zou kunnen.'

Per maand werden op station Utrecht zo'n 200.000 kopjes koffie geschonken, zo'n 20.000 warme maaltijden opgediend en 'gemiddeld 45.000 belegde broodjes ver-

dwijnen in de grage magen'.

Kreeft werd honki-tonki Wat werd er zoal geserveerd? Dat kunnen we bijvoorbeeld zien op een menukaart uit 1948. Van elk menu verschenen drie versies: 1e klasse (restaurant), 2e klasse (café) en 3e klasse (wachtzaal). De gerechten waren deels hetzelfde, maar de prijzen verschilden zo'n 20% per klasse. Een menu bestond bijvoorbeeld uit koninginnesoep, ragoutschotel, groente, aardappelen en fruit. Los op de kaart stonden primeurs (bv. toast met zalm), hors-d'oeuvres (halve kreeft), soepen (kippensoep), vis (tarbot), vlees (Duitse biefstuk), groenten (fijne doperwten), gevogelte (halve kip) en entremets (zoals warme ijstaart). In de 3e klasse werd geen ijstaart geserveerd maar wel pudding met saus. De wijnkeuze beperkte zich tot drie soorten, maar daaronder bevond zich wel een veertien jaar oude Bourgogne

Mercurey.

Met de komst van Hoog Catharijne kreeg Utrecht in 1973 een totaal ander station en een restauratie met zelf bediening. Het geliefde gebouw van Sybold van Ravesteyn ging roemloos ten onder. In de nieuwe stationsrestauratie zorgden een schrootjesplafond, verrijdbare plantenbakken en glazen bollampen voor enige sfeer. Het zelf bedieningsrestaurant werd gerund door Servex, een dochteronderneming van de NS. De nadruk lag op snel en betaalbaar, met een speciaal 65+-menu, roulerende maandschotels en de goedkope 'honki-tonki burger'. In 1989 en in 2005 kreeg de restauratie een nieuwe inrichting en dito naam, respectievelijk 'Het Station' en 'De Tijd'. De klassieke stationsrestauratie verdween helemaal met de bouw van de grote nieuwe stationshal in 2011. In plaats daarvan is er nu een veelheid aan fastfoodkiosken en 'horecaconcepten'. a

18

NR. 137 | 03 SEPTEMBER 2021 Kijk voor het laatste Utrechtse nieuws op DUIC.nl

DUIC PUZZEL

ZOEKPLAAT Zoek de zeven verschillen

OPLOSSING ZOEK DE VERSCHILLEN LOCATIE HOOG CATHARIJNE

Advertenties

VERKOOP GESTART! Wonen in een appartement op Kop Noord op het unieke Sluiseiland is heerlijk rustig wonen, omgeven door water en toch dichtbij het historische stadscentrum. Riante appartementen met oppervlaktes van 120 tot 160 m2 met prachtige uitzichten. Aan de zuidkant kijk je op de reuring in de sluis, de noordkant kijkt op de kruising van De Lek met het Merwedekanaal en de appartementen aan de westzijde hebben zicht op het historische stadscentrum van Vianen.

Riante appartementen op een unieke locatie sluiseiland-vianen.nl

Bekijk het actuele aanbod op www.sluiseiland-vianen.nl

Tel. 0347-371324 info@vanderwerfmakelaars.nl

De Ko n i n g m a ke l a a r s Woondromen waarmaken

Tel. 030-3079020 nieuwbouw@dekoningwonen.nl

19

03 SEPTEMBER 2021 | NR. 137 Kijk voor het laatste Utrechtse nieuws op DUIC.nl

PEP EN FRANS OVER FC UTRECHT

Opluchting na vertrek Kerk en René Hake leest de columns van Pep en Frans Pep en Frans, twee broers die al sinds jaar en dag iedere wedstrijd van FC Utrecht in het stadion volgen, maken een column voor DUIC. Zij doen dit geheel op hun eigen manier en durven alles te zeggen. In de column wordt de week van FC Utrecht doorgenomen. Wat vinden de mannen van het vertoonde spel? Wie waren de uitblinkers?

En wat vinden de mannen van bestuurlijke keuzes die gemaakt worden? Martijn Kramer schrijft het verhaal vervolgens op.

Strijd, passie en goed voetbal. Het zorgde afgelopen zondag voor een echte Utrechtse overwinning op rivaal Feyenoord. Frans en Pep hebben nog spierpijn in de kuiten en last van een schrale stem, nadat zij de hele zondag hebben staan springen, schreeuwen en feesten.

'Ook deze week was hij de enige die maar een krappe voldoende scoorde'

Tekst: Martijn Kramer / Fotografie: Bas van Setten

“Z

o nu gaan we eindelijk even zitten en proberen te beseffen wat er allemaal gebeurd is afgelopen weekend. Hoewel ik nooit drink ben ik nu nog steeds dronken en loop ik al sinds zondag met mijn vrouw en kind in de polonaise”, zo begint Pep. Ook Frans is in de feeststemming. “Het is echt ongelofelijk. Wat hebben we toch een geweldig elftal. Ik heb veel dingen gezien waar iedereen blij van werd: strijd, passie, goed voetbal en Gyrano Kerk die niet meedeed.” Pep vervolgt met een lofzang. “Deze week heeft Hake het goed gedaan. Hij heeft de jongens met de juiste strijdlust het veld in gestuurd. Daarnaast heeft FC Utrecht ook echt goed voetbal laten zien.” Frans gaat daarop door. “Ik ben sinds zondag voorzitter geworden van de Gustafson-fanclub. Ik was al fan van hem, maar tegen Feyenoord was hij nog beter dan ik dacht. Als die jongen lekker in zijn vel zit, is hij met afstand de beste voetballer van FC Utrecht. Daarbij wordt hij alleen maar beter, want voor het eerst was het witte voetbalbroekje van ons Zweedse ijskonijn vies geworden. Hij begint ook gewoon te knokken en slidings te maken.

Voorheen kon hij dat broekje na de wedstrijd altijd terug leggen bij de schone was, maar nu zijn de vlekken er niet meer uit te krijgen.”

Traplift Pep is het met zijn broer eens. “Gustafson was de beste van het veld, maar Willem Janssen volgde op korte afstand. Hij is de geboren leider van dit FC Utrecht. Na amper drie minuten spelen riep hij iedereen bij

elkaar om het tactisch beter neer te zetten.

Hij gaat voorop in strijd en als je dat op die leeftijd nog kan dan ben je een grote speler.

Alleen Willempie moet wel gaan oppassen.

Hij gaat thuis naar boven met de traplift, want hij heeft al twee nieuwe kunstknieën in zijn benen zitten. Dan moet je ook echt gaan oppassen met de manier van juichen.

Na de gelijkmaker ging hij zo uit zijn dak dat hij met beide knieën bleef haken in het gras.

Ik durfde daarna bijna niet te kijken, want ik vroeg me af of hij nog wel zou opstaan.”

Champions league Pep is blij met het resultaat van de club, maar verwacht wel wat erkenning. “Ik heb in tijden niet zo genoten in de Galgenwaard en dat mag ook wel eens gezegd worden, maar daarvoor mag iedereen ons wel bedanken. Het schijnt dat de materiaalman van FC Utrecht het artikel van DUIC, van afgelopen week, heeft opgehangen in de kleedkamer. Iedereen binnen FC Utrecht kon het lezen. Onze visie en tips zijn daarna haarfijn overgenomen. We hebben geroepen dat Kerk een drama was, dat Hake er een verkeerde instelling op heeft nagehouden, dat Van der Maarel zo snel mogelijk het veld moest ruimen voor van der Hoorn en dat Dalmau plaats moest maken voor Douvikas. Kijk deze week eens wat er is gebeurd. Kerk is verdwenen, Hake heeft die jongens weten te raken en tot slot mochten Dalmau en Van der Maarel op de bank plaatsnemen. Als wij tien jaar eerder met deze columns waren begonnen, hadden we de Champions league gewonnen!”

Ook Frans is euforisch maar ziet nog

wel genoeg verbeterpunten: “Iedereen is blij met deze indrukwekkende overwinning, maar er is genoeg te verbeteren. Ondanks dat je in de eerste helft zo”n veertig minuten de betere bent, presteer je het om op achterstand te komen. Die kleine Colombiaan van Feyenoord schiet hem binnen. In de korte hoek die voor Paes moet zijn. Daarbij stond Ter Avest hem op vijf meter afstand te dekken. Dat mag echt niet”. “Dat is niet nieuw hoor”, vult Pep aan. “Ter Avest speelt tot nu toe niet goed genoeg. Ook deze week was hij de enige die maar een krappe voldoende scoorde. Hij heeft een goede drive alleen is hij teveel bezig met aanvallen. Hij vergeet dat hij als rechtsachter vooral moet verdedigen, dat is nou eenmaal zijn belangrijkste taak.”

Pep gaat nog even door. “We hebben echt terecht gewonnen, maar ergens moeten we ons zorgen maken. We hebben namelijk geen een veldgoal gemaakt deze wedstrijd. Er is drie keer gescoord uit een standaardsituatie. We missen een spits die makkelijk een goal maakt. Begrijp me niet verkeerd. Ik sta nog op de bank te juichen, maar als we niet zo goed waren in standaardsituaties was er geen goal gevallen en hadden we nu geroepen dat er een nieuwe spits moest komen.”

Op de scooter naar Moskou Frans reageert op zijn broer. “FC Utrecht had inderdaad een extra centrumspits moeten halen, maar we zijn gelukkig onze rechterspits kwijt.” Ook Pep is daar gelukkig mee. “Gyrano Kerk die voor zo”n zes miljoen naar Rusland gaat, dat is een prachti-

ge transfer. Voor zowel de club als hemzelf.

Mochten die Russen hem niet willen komen halen, dan kom ik hem voor die zes of zeven miljoen ook met alle liefde op mijn scootertje brengen.”

Frans blikt tot slot even terug op wie Gyrano Kerk eigenlijk is: “We hebben hem vaak genoeg verafschuwd en vervloekt, maar je moet hem nageven dat hij altijd een modelprof is geweest. Hij heeft nooit geklaagd over de club of supporters, ondanks dat hij soms bakken met kritiek over zich heen kreeg. Hij is vaak uitgescheten maar probeerde het telkens weer.” “Hij schoot al zijn kansen altijd wel het stadion uit, maar hij bleef het wel proberen inderdaad”, zegt Pep lachend. “Nee maar even serieus. Een jongen uit eigen jeugd die je voor zes miljoen kan verkopen dat is een unicum voor FC Utrecht. We wensen hem alle succes en nu kan die daar in Rusland lekker andere mensen in de weg gaan lopen.”

Volgende week geen verlies Volgende week is er vanwege interlands geen Eredivisievoetbal. Toch blikt Pep nog even vooruit. “We zijn tevreden met de selectie die er staat. We hebben een betere selectie dan Vitesse, AZ en Feyenoord. Over een heel seizoen ga je met die ploegen uitmaken wie de nummer drie tot en met zes wordt. Op dit moment staan wij er gewoon goed op, maar dat kan er bij FC Utrecht over een week heel anders uit zien. Al durf ik te zeggen dat wij volgende week niet zullen verliezen! a

Advertentie