DUIC in beeld

Toevallig Groen: Bomenburgemeester beschermt illegale vijg

Stedelijk groen bestaat vooral uit aangelegde tuinen, parken, bomen en plantsoenen. Maar de natuur kiest zelf ook plekken uit. Op verschillende plekken duiken struiken of bomen op die spontaan zijn ontkiemd. In een 12-delige serie artikelen in DUIC en een tv-serie bij RTV Utrecht wordt een aantal van de markantste bomen geportretteerd.

Aan de Oudegracht, ter hoogte van huisnummer 266, groeit aan de bovenkant van de werfmuur een vijg. Schijnbaar zwevend in de lucht groeit de boom niet alleen naar boven, maar hangen takken ook diep naar beneden. Toch zal de vijg weinig voorbijgangers opvallen, want de grote platanen die scheef over het water hangen stelen de groene show. Maar als je de vijg eenmaal ziet, kan je niet anders denken dan: hoe kan het dat deze boom hier groeit? Het moet een zaailing zijn, want niemand plant ‘in’ een muur een boom.

Tekst: Jessia van Essen en Frank van den Brink / Fotogra e: Bas van Setten

De dikte verraadt dat hij er al zeker tientallen jaren staat. Met een gedoogstatus, want hij is niet terug te vinden op de bomenkaart van de gemeente Utrecht. Een knappe prestatie, want deze monumentale werfmuur is een gevaarlijke plek voor een zaailing. Gelukkig heeft hij de bomenburgemeester aan zijn zijde. Frank van den Brink, Senior Boomtechnisch Adviseur van de gemeente Utrecht, kreeg ooit deze titel van burgemeester Jan van Zanen. Al gauw blijkt waarom, vol passie en met een enorme kennis spreekt hij over de bomen in de stad. Over het ‘ruiken van zieke bomen’, ‘bomen weer veilig snoeien’ en vooral ‘het behouden van bomen’.

Er is een boom waar echt niemand aan mag komen: de vijg aan de Oudegracht. Frank kent de boom al 35 jaar. “Ik denk dat ik al 10 jaar bij de gemeente werkte, toen ik de zaailing voor het eerst zag. Hij was ongeveer 50 centimeter groot. Hij groeide met zijn worteltjes op een verwarmingsbuis. Die warmte was precies wat hij nodig had om hier te overleven. De verwarmingsbuis is er nog steeds en het microklimaat van de werf is perfect voor hem, het is hier altijd ietsje warmer. Maar waar hij precies zijn voedsel vandaan haalt is een raadsel. Van de verteerde bladeren van de platanen? Kalk uit de voegen van de metselstenen in de werfmuur? Schimmels die hem helpen? Geen idee.”

Van den Brink: “Je kan in ieder geval zien dat hij het naar zijn zin heeft. Kijk maar naar deze explosie van nieuw ‘schot’.” Hij wijst naar alle scheuten die zijn ontsproten op een plek waar niet al te lang geleden gesnoeid is. “Vooral de laatste jaren is hij enorm gegroeid. Wist je dat dit de oudste vijg van Nederland is? Hij is zeker al 50 jaar. Hij staat niet op de bomenkaart, maar wel in verschillende boeken. Hij is beroemd. Als er iets met deze boom moet gebeuren, dan ben ik erbij.”

De klok van de ingepakte Domtoren slaat twaalf uur, doorkruist met het geluid van een boormachine en een vink die er nog net bovenuit te horen is. Op straatniveau razen de fetsers op de eenrichtingsweg twee kanten op. De illegale beroemde vijg balanceert zwijgend dapper op de werfmuur. Wordt het niet tijd dat hij een legale status krijgt op de bomenkaart?

Ken jij ook een mooie zaailing van een boom? Meld deze dan op www.toevalliggroen.nl. Alle meldingen komen terecht op de kaart ‘Zaailingen van de stad’. Een selectie van deze bomen zal gedurende de looptijd worden toegevoegd aan de tentoonstelling ‘De botanische revolutie’ die van 11 september 2021 tot 9 januari 2022 in het Centraal Museum is te zien. Vijg (Ficus carica) De vijg komt oorspronkelijk uit de Mediterrane en houdt van hete zomers en milde winters. In Nederland werd hij in tuinen aangeplant. In zachte winters redt hij het redelijk buiten, maar in koude winters bevriezen zijn takken. Daarom werd hij vaak in kuipen geplant, zodat hij naar binnen geplaatst kon worden. Een vijg kan wel 10m hoog worden.

Advertentie Alles weten over regenwaterafvang in jouw tuin (of op je dak)?

Kom dan op zaterdag 9 oktober naar tuincentrum Steck in Overvecht. Die dag kun je terecht voor alles over (regen)wateropvang rond je huis en het aanleggen van een daktuin. De themadag wordt georganiseerd in samenwerking met WaterLeider en de Dakdokters, en is onderdeel van de Steck Klimaatestafette.

Door klimaatverandering hebben we steeds vaker te maken met heftige regenbuien. Vaak valt er dan zo veel water uit de lucht dat de riolering het niet meer kan verwerken. Water blijft op straat staan en in het slechtste geval loopt het de huizen in. In Utrecht is 60% van de grond in eigendom van particulieren en bedrijven. Steck roept iedereen op mee te helpen aan het beter opvangen van regenwater en organiseert daarom een Klimaatestafettedag over wateropvang en daktuinen.

Zaterdag 9 oktober

De Klimaatestafette bestaat dit jaar uit twee dagen: op zaterdag 25 september stond de geveltuin centraal, over het stimuleren van biodiversiteit in je eigen voortuintje. Op zaterdag 9 oktober staat ons hemelwater centraal. Tussen 11.00 uur en 15.00 uur kun je terecht voor persoonlijk advies over wateropvang of de aanleg van een daktuin. Of je sluit aan bij een van de workshops of lezingen van WaterLeider of de Dakdokters. Aanmelden is niet nodig, je kunt gewoon binnenlopen. De entree is gratis.

Waterproof tuin

Tijs van Ruth van WaterLeider helpt bedrijven en particulieren met slimme oplossingen voor het afvangen van regenwater. Hij is aanwezig op de Klimaatestafettedag en geeft vast wat tips over wat je thuis kunt doen om je tuin waterproof te maken:

1. Verander je mindset: zie water als het kostbare goed dat het is en wees er zuinig mee; 2. Koppel je regenpijp af van het riool en laat het rechtstreeks je tuin in lopen of vang het op een andere manier op; 3. Maak een watertank of zinkput in je tuin waar het overtollige water naartoe kan lopen; 4. Plaats een regenton; 5. Vergroen je tuin, je gevel en je dak.

Korting op verantwoorde producten

Tot en met 10 oktober 2021 krijg je bij Steck 15% korting op de verantwoorde producten van Elho (o.a. gieters, regentonnen), Bio Kultura (tuinaarde) en Ympa (planten).

Plantencentrum met een missie Steck is gehuisvest in het voormalige Tuincentrum Overvecht en heeft een breed assortiment aan planten voor zowel buiten als binnen, gereedschappen, tuinmeubels en andere outdoorspullen. Maar Steck biedt meer: Met workshops, expo’s en aandacht voor het plantenrijk, het klimaat en biodiversiteit willen ze heel Utrecht (aan het) groen te krijgen.

Wil je ook hieraan meedoen? Dan is de Klimaatestafette een mooi begin. Kijk op de website voor het programma of kom gewoon langs op zaterdag 9 oktober.