18
NR. 143 | 15 OKTOBER 2021 Kijk voor het laatste Utrechtse nieuws op DUIC.nl
VERDWENEN HORECA
De Poort van Kleef aan de Mariaplaats Tekst: Arjan den Boer / Fotografie: Van der Linden, Het Utrechts Archief / Marcel Kochen
Aan de Mariaplaats herinneren drie bakstenen bogen met lantaarns ertussen aan de Poort van Kleef. Niet alleen Utrechters, maar mensen uit het hele land kennen dit restaurant annex zalencentrum nog van alle bruiloften en jubilea die er gevierd zijn, of van de vele bijeenkomsten van verenigingen en politieke partijen. Minder bekend is dat de Poort van Kleef ooit in het buurpand is begonnen.
I
n 1898 opende het 'opnieuw gerestaureerde café restaurant de Poort van Kleef (voorheen café Rapp)' aan de Mariaplaats 6. Dit was het pand rechts naast de latere Poort van Kleef op nummer 7 (nu Restaurant Seven). Nieuwe uitbater was Willem Bus, afkomstig van Sociëteit Buitenlust aan de Maliebaan. Onbekend is waarom hij de naam Poort van Kleef koos, maar zo heetten destijds cafés door het hele land. Waarschijnlijk was Die Port van Cleve aan de Nieuwezijds Voorburgwal in Amsterdam uit 1870 de eerste. De andere hergebruikten de faam van dat Amsterdamse etablissement als een van de eerste Duitse bierhuizen. Nog altijd bestaan er gelegenheden met deze naam in Amsterdam, Apeldoorn, Enkhuizen, Leiden en Sneek. In Utrecht was er verwarrend genoeg nog een ander café dat Poort van Kleef heette, gevestigd aan de Potterstraat 26 (tegenwoordig CP Casino). Het pand waarin de Poort van Kleef aan de Mariaplaats 6 begon, was in 1888 voor Johan Rapp gebouwd als koffiehuis. “In de inrichting is geen verandering gekomen. De nieuwe eigenaar vangt de zaak met nieuwen lust aan en zal niets onbeproefd laten het zijn bezoekers zoo aangenaam mogelijk te maken. Een zitje in de bovenzaal met balcon, dat thans ook voor de bezoekers toegankelijk is, zal daaraan zeker bijdragen”, schreef
het Utrechtsch Nieuwsblad. In het openingsjaar verrees op de hoek ernaast het imposante Magazijn De Dom van Grove & Hunfeld. Deze kledingzaak was zo'n succes dat Mariaplaats 6 er in 1928 als uitbreiding bij werd getrokken. Dit betekende het voorlopige einde van de Poort van Kleef. Herrijzenis In 1940 nam vastgoedondernemer (en kunstverzamelaar) Lambertus van Baaren, eigenaar van het pand Mariaplaats 7, het initiatief om de Poort van Kleef op dat adres te laten herrijzen. Voor de verbouwing tekende Peter van der Wart (19011985), een Utrechtse architect die ook de Pastoe-fabriek ontwierp, het groothandelspand Neude (later ABN AMRO) en de huizen aan de Croeselaan die momenteel gesloopt dreigen te worden. Van der Wart werkte in de traditionalistische stijl van de Delftse School. De nieuwe pui kreeg drie bakstenen bogen (driedubbel gemetseld) en werd aangekleed met pilasters, smeedwerk, lantaarns en granieten sokkels. In april 1941 kon — ondanks de bezetting — de nieuwe Poort van Kleef worden geopend. “Door een ruim portiek komt men door middel van tourniquet-deuren in het restaurant, hetwelk onmiddellijk een mooie en gezellige indruk maakt door de eiken betimmeringen”, schreef het UN. “In de
achterzaal (billardzaal) staan drie Wilhelmina-billards, waarboven prachtig gesmeede kronen van den kunstsmid De Groot. Op de eerste verdieping is de keuken, welke door middel van een lift in verbinding staat met buffet en provisiekelder. Op de eerste étage vindt men ruimschoots gelegenheid voor vergadering en feestpartij.” Als huurder en exploitant was Leo Kochen gevonden, tevens eigenaar van café-cabaret Limburgia aan de Lange Elisabethstraat. Feesten en vergaderingen De zaak groeide onder zoon Pierre Kochen uit tot een vertrouwde plek voor feesten en bijeenkomsten. Er kon goed gegeten worden aan fraai gedekte tafels. Op een verjaardagsmenu uit 1950 stonden kreeftencocktail, ossenstaartsoep,
Oeufs de Vanneau (kievitseieren) en Chateaubriand. Later waren biefstuk of tournedos met champignonragout de specialiteiten, en als lunch 'Flapoor' (spiegeleieren met brood en twee kroketten). Bij huwelijksdiners dienden ijsfiguren als dessert, zoals tortelduiven of een zwaan. De Poort van Kleef was geliefd bij biljarters. Zo speelde Europees kampioen Kees(je) de Ruyter er in 1950 een match tegen Piet de Leeuw. In de jaren zestig verdween een van de biljarttafels echter voor een grotere bar, opgetuigd met bielzen en andere spoorwegattributen. De barman was destijds oud-DOS-keeper Wim van den Bergh. Rond 1970 maakten alle biljarts plaats voor grote stamtafels. Profiterend van de centrale ligging bij Utrecht CS verwierf Kochen de
status van NS-vergadercentrum; bezoekers kregen korting op hun treinreis erheen. Er waren bovenzalen voor 7, 10, 30, 36, 40 en 100 personen met 'voorzittershamers, katheders, microfoons, schoolborden, flanelborden, aanwijsstokken, kaartenhangers, filmdoeken, projectietafels, piano's, radio's, bandrecorders', aldus een reclameblad. Wegens gebrek aan een opvolger verkocht Pierre Kochen de zaak in 1985 aan de familie Hordijk van de gelijknamige dancing. Die liet het interieur verbouwen maar handhaafde de naam. Nog jarenlang een druk vergadercentrum, kwam er in 2011 een definitief einde aan de Poort van Kleef. In dat jaar opende Grand Café Carré in het pand, in 2014 gevolgd door het huidige Restaurant Seven. a
