De krant die verder kijkt in de stad
15 OKTOBER 2021 | 7E JAARGANG NR. 143 | KIJK VOOR HET LAATSTE NIEUWS OP
‘Muziek als middel
Een kijkje achter
om mensen bij elkaar
de coulissen van
te brengen’
Stadsschouwburg
P. 11
P. 13
Krijgt de Amsterdamsestraatweg eindelijk een nieuwe inrichting?
Nieuwe speeltuin wordt weer verwijderd
P.9
DUIC.NL
Elk ew eek een nieu DUI we C
Frans de Munck sterspeler in biografie
P.19
Advertenties
Stoken? Denk aan je buren! Voorkom overlast door ongezonde rook. Utrecht.nl/ houtstook
De ruimste keuze in 2e hands fietsen van Utrecht e.o. Tevens diverse merken en eigen merk stadsfietsen nieuw, incl. alle garannes.
www.laagcatharijne.nl
UITVAARTVERZORGING IN GOEDE HANDEN
030-666 75 77 uitvaartverzorgingleidscherijn.nl
IN GESPREK MET HET PROVINCIEBESTUUR
Word jij onze alles-is-onder-controle projectondersteuner? HBO/WO minimaal 28 uur maar liever 40 uur, Utrecht stad In een notendop: • Hecht team van slimme regelaars • Overzicht is your middle name • Projecten ondersteunen van A tot Z • Bijdragen aan een sterke democratie Kom je op de thee of koffie? Zie Necker.nl/vacatures of bel Elsemiek Smits op 06-470 414 91 of 030-233 4131.
Advertentie
GS leden provincie Utrecht, v.l.n.r: Robert Strijk, Hanke Bruins Slot, Arne Schaddelee, Huib van Essen, Rob van Muilekom, Anneke Knol - van Leeuwen (provinciesecretaris/algemeen directeur), Hans Oosters (commissaris van de Koning)
IN GESPREK MET HET PROVINCIEBESTUUR De gedeputeerden (de bestuurders van onze provincie) zijn nu twee jaar aan het werk. Een mooi moment om samen met de inwoners terug te kijken naar de afgelopen jaren. En om vooruit te kijken naar de toekomst. De provincie Utrecht organiseert deze herfst daarom twee bijeenkomsten: Talkshow met gedeputeerden Tijdens deze talkshow beantwoorden de gedeputeerden vragen over hun werk. Zij
worden, en waar. Of over de aanleg van wegen, de toekomst van de landbouw en de overstap naar duurzame energie. De bijeenkomst bestaat
Hoe wil jij je in 2050 verplaatsen en wat is daarvoor nodig? zijn ook benieuwd naar jouw ervaringen en jouw mening. Bijvoorbeeld over hoeveel nieuwe huizen er gebouwd
uit een gezamenlijke sessie en deelsessies, waarbij we in kleinere groepen doorpraten met één gedeputeerde.
De talkshow is op 26 oktober, van 14.45 tot 17.15 uur in TechnoHUB in Woerden. In de zaal is plek voor 80 mensen. Je kunt de eerste sessie van 15.15 tot 16.15 uur ook online volgen en vragen stellen via de chat. Wil je erbij zijn, in Woerden of online? Stuur dan voor 25 oktober, 10.00 uur een e-mail aan talkshow@provincie-utrecht.nl Open keukengesprek Kijk je liever nog verder de toekomst in? Doe dan mee met het Open keukengesprek over mobiliteit op 2 november, van 13.30 tot 16.00 uur. Tijdens
Vergaderingen Provinciale Staten
deze online bijeenkomst neemt stadsgeograaf Rinke Vreeke ons mee naar de wereld van 2050. Hoe leven we dan in Utrecht? En hoe verplaatsen we ons dan van A naar B: te voet, per fiets, auto of OV? Daarna praten we in kleine groepen verder. We vragen je hoe jij je in 2050 wil verplaatsen en wat daarvoor nodig is. En daarna wat er nodig is om je juist minder te verplaatsen in 2050. Iedereen is van harte welkom. Meld je aan via: provincie-utrecht.nl/openkeukengesprek
weer.” Voorheen lagen er boomstammen langs de weg, om parkeren op het reservaat te voorkomen. Omdat de boomstammen op de grond lagen, gingen ze rotten. Hierdoor begonnen er paddenstoelen op te groeien. Met subsidie van de provincie zijn de boomstammen op paaltjes geplaatst. Hierdoor raken ze de grond niet meer en worden de paddenstoelen op een duurzame manier beschermd. Meer informatie: provincieutrecht.nl/natuurbeleid
Kleibosrussula (Russula pseudointegra)
De volgende vergaderingen staan gepland op: 13 oktober, 09.00 uur: 13 oktober, 13.30 uur:
Financiële Audit Commissie Commissie Ruimte, Groen en Water/Wonen 27 oktober, 09.00 uur: Commissie Bestuur, Economie en Middelen 27 oktober, 13.30 uur: Commissie Milieu en Mobiliteit 3 november, 09.00 uur: Commissie Omgevingsvisie 10 november, 09.30 uur: Provinciale Statenvergadering 17 november, 10.30 uur: Provinciale Statenvergadering Bekijk de actuele agenda van alle openbare bijeenkomsten en vergaderinge n op stateninformatie.provincie-utrecht.nl.
Werk aan de weg Met inachtneming van de geldende coronamaatregelen worden diverse geplande wegwerkzaamheden uitgevoerd. Hieronder een greep uit de wegwerkzaamheden, onder voorbehoud van (onvoorziene) weersomstandigheden:
Provincie beschermt paddenstoelenreservaat in Zeist Aan de Blikkenburgerlaan in Zeist ligt een uniek paddenstoelenreservaat. Bert Tolsma, van de paddenstoelenwerkgroep Zeist: “We hebben hier zo’n 200 soorten geïnventariseerd. Door de kleigrond én de eiken, groeit hier bijvoorbeeld de zeldzame kleibosrussula; herkenbaar aan de rode hoed met witte steel, maar zonder witte stippen. Ook groeien hier de duifrussula, de porceleinzwam en de stinkvezelkop. Niet alle soorten zijn elk jaar te zien, dat hangt af van het
Statenvergaderingen kunnen in verband met de huidige coronamaatregelen rechtstreeks gevolgd worden via stateninformatie.provincie-utrecht.nl. De commissievergaderingen kun je op een later tijdstip terugzien.
N210 IJsselstein-Benschop: reparatiewerkzaamheden aan vier rotondes 11-15 oktober N210 Nieuwegein-IJsselstein: vervangen geleiderail 1-4 november N228 Montfoort: vervangen wegverlichting 11-19 oktober N229 Bunnik-Werkhoven: groot onderhoud Werkhovenseweg 22 september- 6 november N233 Rhenen, Lijnweg: herstelwerkzaamheden viaduct 16-25 oktober N234 Den Dolder, Soestdijkerweg: vervangen regelkast verkeerslichten 11-14 oktober
Plattelandcoaches bieden hulp aan agrariërs en erfeigenaren Christianne en Rutger Hennipman van boerderij de Bonte Parels in Westbroek verkopen sinds kort ambachtelijk geproduceerde volle yoghurt en kwark in hun eigen KoeWARKbar. Een plattelandscoach heeft ze geholpen dit nieuwe verdienmodel uit te werken. De ‘Plattelandscoaches’ is een project van de provincie Utrecht en partners om agrariërs en erfeigenaren onafhankelijk te helpen met gezonde, rendabele
en toekomstbestendige keuzes. Dat kan ook gaan om bedrijfsopvolging, zonnepanelen of vervanging van asbestdaken. Inmiddels worden er ruim 160 agrariërs begeleid. Ben jij agrariër en benieuwd? Bel 088-8886633 of kijk op: lami.nl/plattelandscoaches. Christianne en Rutger zijn blij dat ze met hun eigen zuivel en educatie over het boerderijleven meer mensen op het boerenerf kunnen ontvangen.
Een interactieve kaart van alle actuele wegwerkzaamheden aan de provinciale wegen vind je op: provincie-utrecht.nl/wegen. Volg ons twitteraccount @werkaandewegutr. Bel voor spoedeisende zaken zoals storingen aan de verkeerslichten, wegversperringen en olie op de weg met het Meldpunt calamiteiten (030) 258 36 00.
Officielebekendmakingen.nl Voor officiële bekendmakingen kun je terecht op officielebekendmakingen.nl en op mijnoverheid.nl. Via mijnoverheid.nl krijg je automatisch bericht bij publicaties over een locatie bij jou in de buurt. Wil je toch een geprinte versie van een provinciale verordening, beleidsregel of kennisgeving, die betrekking heeft op jouw directe leefomgeving? Bel dan (030) 258 9111.
Meer informatie? Kijk op onze website: provincie-utrecht.nl of volg ons op Facebook.com/provincieutrecht en Twitter: @ProvUtrecht | @PSUtrecht
3
15 OKTOBER 2021 | NR. 143 Kijk voor het laatste Utrechtse nieuws op DUIC.nl
INHOUD Nieuws
5 DUIC in beeld Skatepark
7 Vier vragen over
Amsterdamsestraatweg
E
en speeltuin is normaal een plek voor plezier en vertier. Dat is ook het geval bij de kleurrijke speellocatie aan het Lauwerhof in de Utrechtse binnenstad. Maar er is daar meer aan de hand; want de speeltuin die vorig jaar voor 33.000 euro werd aangelegd – op kosten van de gemeente maar op initiatief van omwonenden - gaat weer weg. Want er is niet alleen sprake van plezier, er zijn ook buren die zeggen enorm last te hebben van spelende kinderen en bellende ouders. De speeltuin zelf is helemaal niet zo groot, maar ligt direct aan enkele huizen. Weggegooid geld dus, al komen de speeltoestellen wel op een andere plek terug in de stad. Maar alle uren die ambtenaren in het debacle hebben gestopt zijn
vervlogen. Buurtbewoners staan ondertussen lijnrecht tegenover elkaar. Iedereen heeft er een mening over, maar als je er niet woont is het moeilijk om je er iets bij voor te stellen. De gemeente Utrecht heeft ondertussen juist de ambitie om meer speeltuinen in de stad te realiseren, en dan voornamelijk ‘spelen in de eigen buurt’. De speeltuin op Lauwerhof was dan weer iets té populair, zo geeft de gemeente zelf ook aan. Hier is het project in ieder geval mislukt. We spraken enkele omwonenden en namen een kijkje bij de speeltuin, nu het nog kan. Lees verder op pagina 9. Robert Oosterbroek
8 Toevallig groen
Zaailing vol symboliek
9 Speeltuin Lauwerhof
DE VERANDERENDE STAD IN BEELD
Buurt verdeeld over speellocatie
Cultuur / Uit 10 Uittips
OOSTERKADE
Elke week op stap
11 Utrecht Volgens
Oprichter Fort van de Verbeelding Peter de Boer
Stad / Leven 13 Achter de schermen Stadsschouwburg
Utrecht is constant in beweging. Er wordt gebouwd en gesloopt. Hierdoor ziet de stad er op sommige plekken heel
15 Welke straatnaam? Zakkendragerssteeg
anders uit dan vroeger,
2021
terwijl andere straten en pleinen juist al decennia
15 Utrecht in cijfers
hetzelfde blijven. In deze
15 In other news
Ga naar DUIC.nl voor
Energielabel van woningen Seoul, Rochester, Berlijn en Utrecht
16 Utrechts gemaakt
1932
rubriek laten we dat zien.
meer oude en nieuwe foto’s van de stad.
Risoprints van bekende gebouwen
17 Puzzel
Zoek de verschillen
18 Verdwenen horeca
De Poort van Kleef aan de Mariaplaats
Sport 19 De Zwarte Panter
Nieuw boek over bekende keeper van DOS
Colofon REDACTIE Robert Oosterbroek CONTACT REDACTIE 030 - 633 18 90 redactie@duic.nl VRAGEN OVER DISTRIBUTIE? Pierre Schoonhoven via pierre@duic.nl, 06 - 14 41 56 56
Social Media AAN DIT NUMMER WERKTEN MEE Arjan den Boer, Bas van Setten, Bo Steehouwer, Charlie van Dijk en Ilana Noot ART DIRECTION EN VORMGEVING ddk.nl en redactie DUIC
ADVERTEREN Helling 13, 3523 CB Utrecht, adverteren@duic.nl Amber Smits, amber@duic.nl, 06 86 86 87 07 Thomas Hak thomas@duic.nl 06 86 80 32 22
Website DUIC.nl
UITGEVERS Joris Daalhuisen en Martijn Rademakers
Facebook DUICNL
Twitter @duicnl
Instagram duic.nl
Advertenties
TWEEDE DRUK VAN BOEK VERGETEN GEBOUWEN VAN ARJAN DEN BOER NU OVERAL TE KOOP NU OOK ONLINE TE BESTELLEN VIA DUICSHOP.NL
Scan de QR-code om het boek te bestellen via duicshop.nl
Advertenties
Bekendmaking van bestemmingsplannen nu digitaal Sinds 1 juli 2021 vindt u alle verplichte publicaties van de gemeente via www.officielebekendmakingen.nl De gemeente is gestopt met de bekendmakingen in de huis-aan-huisbladen Het Stadsblad Utrecht en De Brug. Wilt u op de hoogte blijven van de bestemmingsplannen in uw omgeving? Via www.overuwbuurt.overheid.nl kunt u zich aanmelden voor een berichtenservice. Waar vindt u nu de bekendmakingen van bestemmingsplannen? 1. Via www.officielebekendmakingen.nl 2. Op de gemeentelijke website utrecht.nl/bestemmingsplan 3. U kunt bij het servicepunt op het Stadskantoor de publicaties van de gemeente bekijken via een computer. Een medewerker kan u hierbij helpen als u dat wilt. U kunt bij het servicepunt ook vragen om een papieren versie van het digitale gemeenteblad. Bestemmingsplannen bekijken U kunt de bestemmingsplannen nog steeds, zoals u gewend bent, op papier bekijken op het Stadskantoor of digitaal via onze gemeentelijk website utrecht.nl/bestemmingsplan. Heeft u hier vragen over? Bel naar 14 030 of mail naar gebiedsontwikkelingjz@utrecht.nl.
alz... wat
je niet meer weet wat je net gelezen hebt? 1 op de 3 vrouwen krijgt dementie. Geef nu voor meer onderzoek, zodat dementie niet jouw toekomst wordt. stopdementie.nu
Scan de code en doneer gemakkelijk online!
5
15 OKTOBER 2021 | NR. 143 Kijk voor het laatste Utrechtse nieuws op DUIC.nl
DUIC IN BEELD
V
Fotografie: Bas van Setten
ertraging is meestal geen goed nieuws, maar de liefhebbers van het skatepark op het Jaarbeursplein kunnen nog zeker twee jaar lang hun kunsten vertonen. De komst van het nieuwe gebouw dat op deze locatie moet komen laat nog langer op zich wachten. Het Jaarbeurspleingebouw wil sowieso niet echt
Het terras op
vlotten. Er werd al eens een streep gezet door het plan dat klaar lag voor het nieuwe pand. Ondertussen wordt er gewerkt aan een nieuw ontwerp wat een ‘architectonisch hoogstandje’ moet worden. Ach ja, de skaters zullen vooral blij zijn dat ze nog lang kunnen rollen op hun wielen. a
Advertentie
Utrecht
Check je postcode en schrijf je in.
T-MOBILE GLASVEZEL KOMT ERAAN.
Next level internet voor thuis.
Samen met onze partner Open Dutch Fiber zijn we gestart met de aanleg van glasvezelinternet in Utrecht. We starten met De Meern. Daarna volgen: Zeeheldenbuurt, Tuindorp, Wittenvrouwen, Lauwerecht, Pijlsweerd en Vogelenbuurt. Straks kun je next level streamen, bingen en gamen in 4K, thuiswerken en studeren. Allemaal tegelijk op het snelle en stabiele glasvezelnetwerk. En nog heel voordelig ook. Weten wanneer jouw straat aan de beurt is? Meld je nu vrijblijvend aan voor de nieuwsbrief. Check t-mobile.nl/glasvezelutrecht
Welkom Thuis Welkom bij De Unlimiteds
Scan met de camera op je telefoon
T-MOBILE.NL/GLASVEZELUTRECHT *Zie t-mobile.nl/glasvezelutrecht voor meer informatie over hoe en waar we Glasvezel gaan uitrollen in Utrecht.
7
15 OKTOBER 2021 | NR. 143 Kijk voor het laatste Utrechtse nieuws op DUIC.nl
VRAGEN OVER...
Vier vragen over de nieuwe inrichting van de Amsterdamsestraatweg Het is een van de meest levendige straten van Utrecht, maar de Amsterdamsestraatweg is ook al jaren voer voor debat. Gaat het niet over de verkeerssituatie, dan gaat het wel over nachtelijke overlast. Maar de vijf kilometer lange Amsterdamsestraatweg is ook een geliefd thuis en een fijne bezoekplek voor veel Utrechters. Er wonen zo’n 2500 mensen langs de weg en er zitten 300 ondernemers. Dat er in ieder geval wat aan de inrichting van de weg moet gebeuren lijkt wel vast te staan. Het is niet voor niets dat de weg al jaren in de top van de ranglijst van verkeersonveilige plekken staat. De gemeente heeft nu 8 miljoen euro gereserveerd en een nieuw ontwerp gepresenteerd voor de Amsterdamsestraatweg, of de ASW of Straatweg zoals veel bewoners de straat verkort noemen. Wat staat daarin en wat gaat er nu echt wat gebeuren? Tekst: Ilana Noot
1
Waar komt dit plan vandaan?
Er wordt al lang over de Amsterdamsestraatweg gesproken, volgens sommige bewoners té lang. De eerste zin van het nieuwe ontwerp dat recent is gepubliceerd refereert ook meteen aan het toekomstbeeld dat al in 2014 bepaald werd. Toen werd al besloten dat de straat tussen de Weerdsingel en de Marnixlaan opnieuw ingericht moest worden. Sindsdien zijn er verschillende rapporten, strategieën en verkeersstudies gemaakt, maar zeven jaar lang vond er geen ingrijpende herinrichting plaats. In 2019 sprak de gemeente zelfs over ‘de spreekwoordelijke druppel’ toen er nieuwe tegenslagen aan het licht kwamen omdat de straat niet geschikt bleek om te versmallen en drempels geen optie bleken. “Bovenstaande punten zijn voor ons de spreekwoordelijke druppel waardoor wij afgelopen najaar hebben besloten om ons te herbezinnen op hoe wij een verkeersveilige, aantrekkelijke en leef bare 30km-straat op de Amsterdamsestraatweg kunnen realiseren”, aldus de gemeente. Er werd weer een nieuwe studie aangekondigd. Nu zeven jaar later – al is er in de tussentijd ook wel wat gedaan - worden er dus wel concrete stappen aangekondigd.
2
Wat zijn de problemen op de ASW volgens het nieuwste plan?
Op de Amsterdamsestraatweg is volgens de gemeente sprake van een aantal knelpunten. De herinrichting moet precies die knelpunten op gaan lossen. Een van de lastige dingen op de ASW is de dubbele functie. Aan de ene kant wonen, winkelen en werken er mensen, maar tegelijkertijd is het een belangrijke verbindingsroute tussen het noordwesten en het centrum en stationsgebied. Dagelijks maken 20.000 fietsers gebruik van de weg en ook de acht bussen die er per uur rijden, zitten vaak goed vol. De route is dus al druk en de stad houdt ook niet op met groeien. Vorige week begon de bouw van de stadswijk Cartesius, waar de Amsterdamsestraatweg ook een belangrijke weg voor wordt. Verder zullen door de ‘trend’ naar minder autogebruik meer mensen de fiets en het ov op de Straatweg gebruiken, denkt de gemeente. De straat is nu vooral gericht op doorstromen, waardoor voetgangers in de knel komen. Dat is letterlijk terug te zien in de cijfers. Op de Amsterdamsestraatweg gebeuren namelijk relatief veel ongelukken: gemiddeld 75 per jaar waarbij iemand letsel oploopt. Bewoners zeggen zich ook onveilig te voelen doordat auto’s er ’s avonds laat en ’s nachts voorbij scheuren. De drukte op de rijbaan en het fietspad maakt dat het ook las-
tig is om de weg over te steken. De stoep is verder rommelig, hobbelig en vol, vinden omwonenden. Fietsen staan verkeerd geparkeerd en ondernemers zetten borden op de stoep, wat de Straatweg vooral voor ouderen, mensen met een beperking en mensen met een kinderwagen lastig toegankelijk maakt. Andere punten die voor de gemeente meespelen bij de herinrichting zijn dat er op de Straatweg weinig groen is en dat de straat te maken heeft met kwesties zoals sociale onveiligheid en ondermijning. Al die knelpunten worden volgens de gemeente versterkt door de inrichting van de straat. Die is verouderd, niet meer van deze tijd en daarom toe aan vernieuwing.
3
Hoe ziet de aangekondigde herinrichting eruit?
De gemeente heeft een vrij breed plan gemaakt voor de toekomst van de Straatweg. Op de ASW mag verkeer straks maximaal 30 kilometer per uur rijden. Over de hele lengte van de straat worden ongeveer honderd drempels aangelegd en er komt een middenberm van minstens één meter, zodat mensen die willen oversteken dat in twee keer doen. Nu moet dat vaak in één keer. De berm moet het oversteken rustiger en veiliger maken, waardoor ook de pleinen langs de Straatweg fijnere plekken worden om te verblijven. Het aantal autoparkeervakken wordt teruggebracht van 182 naar 124, het aantal plekken voor laden en lossen blijft met zes plekken gelijk en er komt één parkeerplek voor deelauto’s. Pleinen Voor de pleinen heeft de gemeente bijzondere aandacht. De pleinen langs de straat moeten uitnodigender worden, zodat het fijne pleinen voor de buurt worden. Er komt dan ook meer groen en op een aantal plekken wordt de bestrating van de Amsterdamsestraatweg doorgetrokken en worden middenplateaus en brede zebrapaden aangelegd waar mensen makkelijk kunnen oversteken. Dat gaat gebeuren bij de omgeving van de supermarkten bij Paardenveld, bij de Boorstraat en Bethlehemweg, de Plantage en het Watertorenplein. “De pleinen zijn een aanvulling op de identiteit van de straat”, vindt de gemeente. Om de Straatweg voor voetgangers een betere straat te maken, wordt de stoep over de hele lengte van de straat ongeveer 1.80 meter breed. Minstens anderhalve meter van de stoep moet vrij worden van obstakels zoals prullenbakken, lantaarnpalen en uitstallingen. Fietsers Ook voor de fietsers gaan er dingen veranderen. Het fietspad wordt op het zuidelijke deel van de
Straatweg breder, namelijk 2.50 meter per richting. Tussen de Weerdsingel en de Herenweg komt aan allebei de kanten een fietspad van minimaal 3.50 meter breed, dat in beide richtingen gebruikt kan worden. De gemeente had het fietspad op de ASW wel verder willen verbreden, maar zegt dat de ruimte daarvoor in grote delen van de straat ontbreekt. Wie op de fiets komt, wil die natuurlijk ook kunnen parkeren. Momenteel zijn er zo’n 535 fietsparkeerplaatsen, terwijl uit metingen van de gemeente blijkt dat er vraag is naar 854 plaatsen. Fietsen belanden daarom nu vaak tegen bomen en palen of op de stoep. De gemeente wil dat veranderen. Voor bewoners en mensen die werken op de ASW wordt gekeken of er langs de straat één of twee buurtstallingen kunnen komen, met plek voor honderd fietsen per stalling. Op straat moeten er daardoor plekken vrijkomen voor bezoekers. De gemeente wil het aantal fietsparkeerplaatsen op de Straatweg zelf uitbreiden van 535 naar 602 en kijkt ook nog naar mogelijkheden voor meer fietsparkeerplekken in de zijstraten. Groen Veel van de 103 bomen die nu op de Amsterdamsestraatweg staan hebben volgens de gemeente weinig ruimte om verder te groeien en zijn daarom in slechte conditie of sterven af. De bomen worden daarom vervangen door ongeveer evenveel nieuwe bomen, die onder betere omstandigheden kunnen groeien. Ze krijgen extra voeding en ruimte om onder de parkeervakken te wortelen. Echt grote bomen, zoals aan de kop van de straat en bij de Watertoren, blijven staan. De bomen zijn, naast mooi, ook onder meer nodig voor klimaatbeheersing. Nieuwe bomen zorgen voor schaduw en ze vangen fijnstof een neerslag af. Verder zorgt groen in de straten ervoor dat regen wordt opgevangen en geïnfiltreerd in de bodem.
4
Hoe verloopt het proces verder?
Nu de inspraakperiode voorbij is, gaat de gemeente aan de slag met het verwerken van de reacties in de plannen. Het college neemt waarschijnlijk nog deze winter een definitief besluit over de plannen, waarna het Voorlopig Ontwerp verder kan worden uitgewerkt. Als dat ontwerp af is, wordt het eerst voorgelegd aan bewoners en andere betrokkenen. Dat staat gepland voor het voorjaar van 2022. Uiteindelijk volgt dan een Definitief Ontwerp en wordt een aannemer geselecteerd die de herinrichting op zich gaat nemen. De eerste werkzaamheden moeten in 2023 starten, maar de precieze planning van de herinrichting wordt afgestemd met de werkzaamheden aan de Westelijke Stadsboulevard.
8
NR. 143 | 15 OKTOBER 2021 Kijk voor het laatste Utrechtse nieuws op DUIC.nl
Toevallig Groen: Zaailing vol symboliek aan de Abstederdijk
Stedelijk groen bestaat vooral uit aangelegde tuinen, parken, bomen en plantsoenen. Maar de natuur kiest zelf ook plekken uit. Op verschillende plekken duiken struiken of bomen op die spontaan zijn ontkiemd. In een 12-delige serie artikelen in DUIC en een tv-serie bij RTV Utrecht wordt een aantal van de markantste bomen geportretteerd.
Aan de Abstederdijk zit De Dijk, crisisopvang voor jongeren van 17 tot 25 jaar. De voortuin hier staat vol met zaailingen. Bij het hekje langs het voetpad hebben zaailingen van de es al kniehoogte bereikt en midden in de voortuin staat een kers met vijf stammen, van een meter of tien hoog. Weinig in de tuin lijkt aangeplant. “Alles wat hier aan komt waaien is welkom,” zegt Ton van Rijswijk, teamleider van De Dijk, zeer gemeend. En dat is natuurlijk meteen heel symbolisch voor deze plek, waar elke jongere in nood mag aankloppen. Maar de mooiste en voor Van Rijswijk meest betekenisvolle zaailing blijkt in de achtertuin te staan.
Tekst: Jesscia van Essen en Frank van den Brink / Fotografie: Bas van Setten
V
an Rijswijk: “Ik realiseerde me dit pas toen ik hier 25 jaar werkte. Deze boom was ook net aan komen waaien toen ik hier mijn eerste werkdag had. Hij is net als ik dus meubilair.” Het is een mooi uitgegroeide haagbeuk, met een stam van bijna 30 centimeter en een enorme kroon. Hij reikt wel drie verdiepingen hoog en geeft de omgeving een groene boost. Een haagbeuk kan goed tegen snoei en wordt daardoor vaak als haag, en dus als erfafscheiding, gebruikt. De boom is hier bij toeval ook onderdeel van de erfafscheiding, hij staat op een ‘grensvlak’ zoals Van Rijswijk het noemt. “Net zoals de jongeren die hier terechtkomen op een grensvlak staan. De boom heeft te maken met de buren, zoals de jongeren ook te maken hebben met de buitenwereld. De boom kwam daarbij
de schutting tegen, hij is ermee vergroeid en kan er prima mee leven.” Dit is niet de enige symboliek die Van Rijswijk in de haagbeuk ziet. Hij wijst op een dikke tak met een draai erin. “En dat vind ik zo mooi. Die draai staat voor mij symbool voor weerstand en meebewegen. En dat is bij de jongeren ook zo. Zij hebben ook te maken met weerstand en moeten soms ook een draai maken om weer mee te kunnen bewegen. In het leven moet je telkens opnieuw richting bepalen of je nu boom bent of mens.” Behalve overeenkomsten is er ook een belangrijk verschil tussen de boom en de jongeren op deze plek. De Dijk is voor de aangewaaide jongeren bedoeld als plek om te landen. Om de basis weer beter te krijgen en van daaruit weer zo snel mogelijk een vervolgstap
in hun leven te kunnen maken. Het is niet de bedoeling dat ze erg lang op De Dijk blijven. En dat is een groot verschil met deze zaailing: het zaadje was aan komen waaien, is geland, heeft wortel geschoten en de flink gegroeide boom mag wel blijven. Ken jij ook een mooie zaailing van een boom? Meld deze dan op www.toevalliggroen.nl. Alle meldingen komen terecht op de kaart ‘Zaailingen van de stad’. Een selectie van deze bomen zal gedurende de looptijd worden toegevoegd aan de tentoonstelling ‘De botanische revolutie’ die van 11 september 2021 tot 9 januari 2022 in het Centraal Museum is te zien.
Advertentie
Haagbeuk (Carpinus betulus) De haagbeuk is een inheemse boom uit de berkenfamilie. Het is dus geen beuk. Het blad en de gladde schors lijken wel op die van de beuk en dat is waarschijnlijk de reden dat hij deze naam heeft gekregen. De vruchten lijken op een klein nootje van circa 4 millimeter en hebben een omwindsel met drie slippen, waarvan de middelste slip veel langer is. De wind kan hierdoor de vruchten helpen verspreiden. De haagbeuk is een belangrijk boom voor insecten. Diverse rupsen, van bijvoorbeeld de kleine wintervlinder en de hazelaaruil leven van de bladeren. Ook zijn de bladeren en bloemen een belangrijke voedselbron voor de meikever.
9
15 OKTOBER 2021 | NR. 143 Kijk voor het laatste Utrechtse nieuws op DUIC.nl
NIET ALLEEN PLEZIER IN SPEELTUIN
Buurtbewoners verdeeld, maar gemeente is overstag: nieuwe speeltuin wordt weer verwijderd
De speeltuin die vorig jaar op initiatief van een groep bewoners is aangelegd op het Lauwerhof in Utrecht is zo populair dat deze weer afgebroken gaat worden. Sommige omwonenden vinden het jammer dat het speeltuintje verdwijnt, maar anderen ervaren te veel overlast en zijn juist blij dat het weggaat. De speeltuin grenst namelijk letterlijk aan enkele woningen. De gemeente Utrecht zegt meerdere klachten te hebben ontvangen en daarom is besloten de speelobjecten te verplaatsen en de aangelegde kleurrijke vloer te verwijderen. Hoe een nieuwe speeltuin in een prachtig hofje in Utrecht een buurtje kan verscheuren.
Tekst en fotografie: Robert Oosterbroek
H
et Lauwerhof is een verscholen pleintje naast de watertoren in de Breedstraatbuurt in de binnenstad. Een groep bewoners sloeg vorig jaar de handen ineen, maakte een plan voor een speeltuin en verzamelde enkele tientallen steunbetuigingen van andere buren. De locatie had vroeger ook lange tijd een speelplek gehad en de omwonenden zagen dit graag weer terugkeren. De gemeente was enthousiast en was te spreken over de buurtbewoners die samen wat van de plek wilden maken. Er werd geld vrijgemaakt voor de nieuwe kleurige speeltuin. De aanleg van de speeltuin kostte zo’n 33.000 euro. Het klinkt als een succesverhaal, maar sinds de nieuwe speeltuin er staat komen er klachten binnen van andere buurtbewoners. Eigenlijk stelt het speeltuintje, met een paar toestellen en een zandbak qua grootte niet zoveel voor. Maar de rust tussen de buurtjes is flink verstoord. Hoewel de speeltuin op voorhand een goed idee leek, bleek na aanleg dat er toch wel erg veel gebruik werd gemaakt van de plek. Volgens sommige bewoners te veel. Daarbij ligt de speeltuin bijna direct aan enkele tuinen en gevels van bewoners. Volgens de gemeente wordt er vaker en langer door meer mensen gebruik gemaakt van de speeltuin dan van tevoren was ingeschat. Daardoor zouden enkele aanwonenden overlast ervaren. Felle kleuren Een van die aanwonenden is Catharina Snel-
ders. Al voordat de speeltuin in gebruik werd genomen klom ze in de pen. “Met afgrijzen zag ik wat voor ontwerp er was gemaakt. Het is een prachtig historisch hofje en er werd met veel felle kleuren een schreeuwerige speeltuin en vloer aangelegd. Ik kon er met mijn pet niet bij dat dit ontwerp door de gemeente was goedgekeurd.” Volgens Snelders is de gemeente Utrecht veel te snel overstag gegaan nadat het buurtinitiatief de wens had uitgesproken voor een nieuwe speeltuin. Het initiatief zou volgens Snelders vooral gesteund worden door omwonenden die niet direct aan het hofje wonen, mensen die een straat verderop wonen en bijvoorbeeld zelf kinderen hebben. Snelders: “Je moet je voorstellen dat hier bijna dagelijks al vanaf ’s ochtends vroeg jengelende kinderen en bellende ouders komen, en dat dan twee meter vanaf je huis. Ik werk zelf in het basisonderwijs en ga dus graag met kinderen om, maar dit veroorzaakt gewoon veel te veel overlast en het past niet bij het karakter van het historische hofje. We zijn ook niet tegen reuring, dat heb je sowieso als je in de binnenstad woont. Maar we hoefden niet nog meer reuring erbij te hebben.” Snelders besloot samen met andere omwonenden te gaan klagen. “Dat hebben we veel gedaan, tot aan de wethouder aan toe hebben we brieven geschreven. Klacht op klacht hebben we ingediend.” Meerdere ambtenaren hebben zich beziggehouden met de discussie, er gingen maanden overheen. Uiteindelijk ging de ge-
meente mee in de klachten en besloot dat de speeltuin voor te veel overlast zorgt. “Alle belangen zijn afgewogen”, schrijft de gemeente Utrecht in een brief aan alle buren. “We begrijpen dat dit vervelend is voor de initiatiefnemers, ouders en de kinderen die gebruik maken van de speelplek, maar we vinden het belangrijk dat iedereen prettig kan wonen”, aldus de gemeente. Daarmee komt er alweer een einde aan de speeltuin die dus vorig jaar is aangelegd voor 33.000 euro. Nou is niet al het geld meteen vernietigd, want de speeltoestellen worden ergens anders in de stad hergebruikt. Maar de vele uren van ambtenaren en de aanleg van de speeltuin zijn investeringer die niet meer terugkomen. Lijnrecht De klachten van onder meer Snelders staan weer lijnrecht tegenover een andere groep omwonenden. Zij zijn juist heel blij met de speeltuin en betwisten dan ook dat er overlast is. Marloes Sturkenboom vertelt: “Voordat de speeltuin werd geplaatst is de hele buurt ingelicht en kon iedereen meedenken over de nieuwe speellocatie. Er wordt nu plezierig gebruik van gemaakt, maar het is helemaal niet zo druk dat er sprake is van veel overlast.” Sturkenboom vindt het vooral jammer dat een nieuwe speeltuin waar omwonenden veel tijd - en de gemeente veel geld hebben ingestoken na de klachten van enkele omwonenden weer wordt opgedoekt. “Wij hebben weer hele andere ervaringen met
de speeltuin dan de bewoners die klagen. Ik vind het geen goede zaak dat alles weer moet verdwijnen omdat enkele aanwonenden gewoonweg heel veel klagen. Er lijkt geen goede objectieve graadmeter te zijn voor de klachten.” De Breedstraatbuurt heeft in het verleden veel te maken gehad met overlast door onder meer prostitutie in de Hardebollenstraat en overlast op straat. Die problemen zijn grotendeels achter de rug. Sturkenboom: “Sindsdien gaat het stukken beter met de buurt en de speeltuin was een mooie nieuwe ontwikkeling. De overlast die er vroeger was, is nu juist verdwenen. En vrolijk spelende kinderen moeten geen reden voor zo veel klachten zijn.” De gemeente Utrecht is op dit moment bezig met het nieuwe ontwerp – met vooral veel groen - van het hofje. Verschillende bewoners die DUIC heeft gesproken geven aan dat de bewoners in het buurtje rondom het Lauwerhof altijd in goede harmonie met elkaar samenwoonden. Het conflict over de speeltuin zou die harmonie verstoord hebben waarbij bewoners tegenover elkaar kwamen te staan. Zowel Snelders als Sturkenboom als andere bewoners geven aan dat als dit onderwerp afgesloten wordt, ze graag weer samen tot elkaar komen om de relaties te herstellen. a
10
NR. 143 | 15 OKTOBER 2021 Kijk voor het laatste Utrechtse nieuws op DUIC.nl
Hoogt on Tour: Rafiki The Bobby Lees
Waar: Bibliotheek Neude Wanneer: vrijdag 15 oktober Prijs: 5 tot 10 euro
Waar: dB’s Wanneer: donderdag 14 oktober Prijs: 10 euro
Goede meisjes worden goede echtgenotes, is de gedachte in Kenia. Maar Kena en Ziki denken daar anders over. Als de liefde tussen de twee meisjes opbloeit, moeten ze een keuze maken: hun geluk of hun veiligheid? Deze film ging in première in Cannes en is in het conservatieve Kenia verboden. Na de film is er een nagesprek van een half uur met Laura van Nieuwenhuijze, voorzitter van COC Midden-Nederland.
Rauwruwe bluesy punk recht in je gezicht, dat is wat The Bobby Lees doet. Een jonge, pretentieloze garagerockband uit Woodstock, New York, meedogenloos en driftig. “Een schuimbekkend antiserum tegen de bloedeloosheid van het bestaan”, zegt dB’s over de muziek van The Bobby Lees. Reden genoeg om een kijkje te nemen dus. En niet alleen een kijkje, want deze garage/punk slaat hoe dan ook op je heupen. Support is er deze avond van de Utrechtse jonge punkband No Brains.
Bockbierfestival 2021 Waar: Janskerkhof Wanneer: vrijdag 15, zaterdag 16 en zondag 17 september Prijs: 10 euro
Bei sein ist mitmachen Waar: Werftheater Wanneer: vrijdag 15 en zaterdag 16 oktober Prijs: 17,50 tot 19,50 euro Ronald Smink is een vlees geboren stripfiguur. Met zijn absurde humor en surrealistische kijk op de wereld verveelt deze voorstelling geen moment. Je krijgt een exclusief kijkje in het hoofd van deze bizarre Fries. Smink ziet zijn hoofd als een zolder waar dozen liggen opgeslagen met absurde herinneringen, angsten, dromen en recepten voor bami. Hij verhuisde een paar jaar geleden naar de Randstad, waardoor er heel wat nieuwe dozen op zijn zolder bijkwamen. Ga mee op ruimtereis door het hoofd van deze cabaretier: langs Friese strippers, vrijgezelle vrouwen van boven de 30, opgezette dieren en nicotine Tukkers.
Het Bockbierfestival is terug in Utrecht en wel op het Janskerkhof. Drie dagen lang genieten van bockbier van twintig verschillende brouwerijen. Het geheel wordt aangekleed met een muzikaal programma vol Utrechtse bands en dj’s. Op het terrein worden bierproeverijen gegeven, er staan foodstands en er zijn theateracts. Op zondagmiddag is er een speciaal programma voor de kleintjes. Kinderen onder de 13 jaar mogen die middag gratis naar binnen.
Be Ready to Connect Festival Waar: TivoliVredenburg Wanneer: zondag 17 oktober Prijs: gratis Dit festival is speciaal voor jongeren en vindt zondag in TivoliVredenburg én online plaats. Stichting DanceUp wil me het festival jongeren een hart onder de riem steken. Hoe gaat het met ze en hoe komen ze de pandemie door? Voelen ze zich welkom en gehoord? Tijdens het Be Ready to Connect Festival kunnen ze genieten van een dag vol gratis entertainment én er is aandacht voor hun mentale welzijn. Cultuur, sport, educatie en wellness komt allemaal aan bod. Tussen 14.00 en 18.00 uur is het tijd voor entertainment: van dans, zang en rap tot comedy, workshops en een markt. Op het podium staan deze dag artiesten als Kenzo Alvares, Delany, Défano Holwijn, WOA en nog veel meer.
De Nacht van de Wijn Waar: Central Studios Wanneer: zaterdag 16 oktober Prijs: standaardticket 20,95 euro Op 16 oktober barst in Utrecht voor de tweede keer de Nacht van de Wijn los. Tijdens dit vrolijke, gezellige en leerzame wijnfeest in Central Studios kom je van alles te weten over wijnen van over de hele wereld. Proef zoveel mogelijk verschillende wijnen aan de verschillende bars op het evenement. Bij het kaartje zit een glas Verdejo inbegrepen en je kunt het glas na afloop houden. Voor de echte liefhebbers is er vrijdag al een pre-party met verschillende dj’s. Tickets voor de pre-party kosten 10,95 euro.
Herfstvakantie op Sonnenborgh Waar: Sonnenborgh Museum en Sterrenwacht Wanneer: zaterdag 16 t/m zondag 24 oktober Prijs: verschillend per activiteit
Herfstvakantie! Dat betekent dat niemand vroeg naar bed hoeft en dus is er tijd voor een bezoekje aan Sonnenborgh. Er zijn deze week extra veel Kinderkijkavonden bij de sterrenwacht. Beklim de trappen naar de koepels en kijk door de telescopen naar de sterren of ga naar interactieve kinderlezing over de maan of de sterren. Kijk je liever naar de zon dan naar de sterren? Dat kan ook. Overdag staat op verschillende data de grote zonnetelescoop tot je beschikking. Door een speciale filter in de telescoop kun je rechtstreeks naar de zon kijken. Als het helder is en de zon actief, kan je zelfs zonnevlammen aan de rand van de zon zien.
11
15 OKTOBER 2021 | NR. 143 Kijk voor het laatste Utrechtse nieuws op DUIC.nl
UTRECHT VOLGENS OPRICHTER FORT VAN DE VERBEELDING PETER DE BOER
‘Muziek is het allermooiste middel om mensen in verbinding met elkaar te brengen’ Fort van de Verbeelding heeft begin deze maand de Toegankelijkheidsprijs 2021 uitgereikt gekregen van wethouder Maarten van Ooijen. Deze prijs wordt sinds 2015 uitgereikt aan instellingen die goed toegankelijk zijn voor mensen met een beperking. Voor hen organiseert Fort van de Verbeelding allerlei muziekprojecten, zoals de BuurtBand en het Grijze Koppen Orkest. Bij alle projecten kan iedereen meedoen, onafhankelijk van leeftijd, beperking of ervaring. Peter de Boer is de oprichter van deze stichting. We vroegen Peter waarom hij het Fort heeft opgericht en waar hij tot rust komt in Utrecht. Tekst: Bo Steehouwer / Fotografie: Bas van Setten
Zijn jullie blij met het winnen van de Toegankelijkheidsprijs? “We waren al blij met de nominatie. We zijn door een stagiaire van de BuurtBand aangedragen. Zij vond dat zo’n fijn project. We hebben natuurlijk wel een beetje campagne gevoerd om stemmen te werven. Uiteindelijk kregen we zowel de meeste stemmen van het publiek als het beste oordeel van de jury. Daar zijn we ontzettend trots op en blij mee. Er waren veel mooie genomineerden. Hoe meer erover verteld werd, hoe meer we dachten: het gaat letterlijk om drempels wegnemen. Bij ons gaat het dan wat meer om figuurlijk drempels wegnemen.” Naast de titel wonnen jullie 3000 euro. Wat gaan jullie met dat geld doen? “Ons nieuwste project is de BuurtBand. Buurtbewoners van boven de zestien jaar en mensen met een beperking kunnen meedoen. Vorig jaar hebben we er vier opgezet. Het lukte alleen niet om genoeg geld te genereren om die door te trekken. En dat willen we wel voor een aantal jaar doen. Het idee
is dat wij projecten opzetten die uiteindelijk door partners uit het sociale domein worden doorgetrokken. Recent hebben we een vijfde BuurtBand opgericht, samen met ZIMIHC theater Wittevrouwen. Het volledige bedrag gebruiken we om tenminste een van de vijf Utrechtse buurtbands door te kunnen laten gaan.” Waarom heb je Fort van de Verbeelding in 2001 opgericht? “Ik woonde toen met mijn ex-vrouw in Amsterdam en we wilden de stad uit. We zaten diep in de muziek en cultuur en zochten naar een plek om onze vleugels uit te slaan. Staatsbosbeheer was toen op zoek naar mensen die een nieuwe bestemming wilden geven aan oude forten. We begonnen in een fort in Bodegraven. Het was erg pionieren in een fantastisch fort. Die droom om buiten de stad een mooie culturele plek te maken kwam uit. Nu werken we vanuit het Muziekhuis, maar vooral in buurthuizen, scholen, zorgcentra; we gaan naar de mensen toe.”
Wat vind je er zo leuk aan? “We houden evenveel van muziek als van mensen. Dat komt allemaal bij elkaar. Muziek is het allermooiste middel om mensen in verbinding met elkaar te brengen. Zeker de mensen die het extra nodig hebben. Als mensen oud worden denken ze soms dat het leven voorbij is, maar dan verschijnen wij. Dan gebeurt er veel meer dan men voor mogelijk houdt. Het geeft zo ontzettend veel voldoening. Mensen houden niet op met zeggen hoe dankbaar ze zijn. Er is niets mooier dan daar een bijdrage aan te leveren.” Wat mist Utrecht? “Ik heb twintig jaar in Amsterdam gewoond en wat Amsterdammers te veel hebben, wens ik Utrechters meer toe. En dat is onbescheiden trots zijn op hun stad, maar zonder arrogantie. Utrecht brengt zoveel moois voort. We mogen best wat meer zeggen: ‘Ik kom uit Utrecht en wij zijn de beste’. Daar is alle reden voor.”
Wat is jouw mooiste herinnering aan Utrecht? “In 2011 hebben wij aan de wieg gestaan van de Sint Maarten Parade. Na zo’n vijf jaar nam Sharing Arts Society het over. Nu is de parade een niet meer weg te denken evenement dat echt de identiteit van Utrecht weergeeft. De eerste versie eindigde op het Domplein. Dat was zo’n indrukwekkend moment. Het was een grote tocht met een paar honderd mensen van het Muziekhuis naar de binnenstad, met lampionnen en het paard van rijstpapier. Ik had een orkest opgezet, muziek ervoor gecomponeerd, er was veel publiek en het paard ging de lucht in op een grote mast. Het was echt kippenvel, met muziek die er precies bij paste. Alles kwam samen, onvergetelijk.” Utrecht is… “…een stad waar ongelofelijk veel aardige mensen wonen. Utrechters zijn in voor heel veel, zijn nooit tegen elkaar en werken veel samen. Het is een warme stad.” a
Advertentie
De Lindeborg in Utrecht is een kleinschalige woonzorglocatie van Domus Magnus. Fijn oud worden vraagt om de beste zorg en een mooie woonomgeving. Maar wat ons echt bijzonder maakt, is dat de bewoners kunnen leven zoals zij dat willen. De zorg en activiteiten worden volledig aangepast aan hun persoonlijke wensen.
Leven is Mozart spelen “Ik kan mij geen leven zonder muziek voorstellen. Daarom ben ik zo blij dat er hier een prachtige vleugel staat en dat er elke week een concert is. Een enkele keer voel ik mij zelfs fier genoeg om mee te spelen.”
Brochure aanvragen? Kijk op www.domusmagnus.com
Advertentie
Werken in de zorg doet er toe. Het is waarom je voor dit werk kiest. Omdat jij het verschil maakt.
Zwemles in het weekend! Voor een vaste prijs -met diplomagarantie- wordt er door Zwemschool Midden op twee locaties zwemles gegeven. Op zaterdag bij Zwemschool Midden in Helsdingen Vianen en op zondag bij de Mytylschool in Utrecht. De lessen worden gegeven in diep water met een temperatuur van 32 graden. De zwemlessen vinden voornamelijk in het weekend plaats. De ervaring leert dat kinderen in het weekend uitgerust zijn en dat heeft positieve invloed op hun prestaties en welzijn. In Vianen kan er ook op eigen gelegenheid gratis gezwommen worden. In de begingroepen zijn niet meer dan vier kinderen ingedeeld en als de situatie daarom vraagt blijft dat zo.
Bij Careyn in Utrecht bieden wij leertrajecten en doorgroeimogelijkheden. Zo kun jij je persoonlijk en professioneel ontwikkelen. Vind jij werken dichtbij jouw woonplaats met verantwoordelijkheid en doorgroeimogelijkheden belangrijk? Kies dan voor Careyn.
Kom werken bij Careyn als: Verpleegkundige
Verzorgende IG
Samenwerken vind je belangrijk. Je levert .. en coordineert complexe zorg. Je kijkt en .. luistert goed naar de client, handelt en lost problemen op.
Je werkt samen in de wijk of verpleeghuis. .. Je helpt, begeleidt en zorgt graag voor clienten. Dit doe je door ze te stimuleren om te doen wat kan. Zo kunnen zij mee blijven doen.
Voor informatie, check de website. www.zwemschoolmidden.nl
Ga naar werkenbijcareyn.nl en ontdek jouw baan.
13
15 OKTOBER 2021 | NR. 143 Kijk voor het laatste Utrechtse nieuws op DUIC.nl
ACHTER DE SCHERMEN BIJ DE STADSSCHOUWBURG
Wat gebeurt er achter de coulissen van Stadsschouwburg Utrecht?
Luuk Adema is programmeur bij de Stadsschouwburg
Zeven dagen per week en het hele jaar door staan er in Stadsschouwburg Utrecht voorstellingen op het programma. Al was het in de afgelopen maanden wel abnormaal rustig. Nu de coronamaatregelen zijn versoepeld, komt het programma langzaamaan weer op gang. De gordijnen gaan weer open bij de Stadsschouwburg. DUIC nam een kijkje achter de schermen bij een van de meest bekende culturele podia van Utrecht.
Tekst:Charlie van Dijk
H
oge, uitgelaten kinderstemmen en piepende schoenen op de stenen vloer. Het is een gekkenhuis in de lobby van de Stadsschouwburg. Een groep van 200 zevendegroepers wacht totdat ze mogen plaatsnemen in de grote, roodfluwelen stoelen van de Douwe Egbertszaal. Daar begint over enkele minuten de familievoorstelling ‘De waanzinnige boomhut van 52 verdiepingen’ door theatergezelschap Meneer Monster. Aan de andere kant van het doek heerst opperste concentratie. De acteurs, de technici, iedereen staat te popelen om een prachtige voorstelling neer te zetten. Eindelijk is het zover. De kinderen zitten en langzaam dimmen de lichten in de zaal. Het wordt stil. De voorstelling begint. De voorstelling begint eigenlijk al veel eerder, voor Stadsschouwburg Utrecht dan. Zij starten al een jaar van tevoren met de voorbereiding van de voorstelling. Luuk Adema is programmeur bij de Stadsschouwburg. Hij zorgt ervoor dat de juiste artiesten en gezelschappen terechtkomen op de agenda van de schouwburg. Dat doet hij sinds december van het afgelopen jaar, toen Nederland nog volledig in lockdown zat. Sindsdien lopen hij en zijn collega’s tientallen boekjes met overzichten van voorstellingen door, wonen presentatiemiddagen bij en bezoeken voorstellingen elders. Daaruit halen ze de juiste voorstellingen voor het Utrechtse publiek. “De doelgroep van de Stadsschouwburg is heel breed”, vertelt Adema. “We willen zorgen dat het aanbod op iedereen aansluit.” Bij het uitkiezen van de voorstellingen
houdt de Stadsschouwburg ook rekening met de andere Utrechtse podia. Adema: “Als ik een voorstelling van een goede muzikant tegenkom, die heel goed past binnen het aanbod van TivoliVredenburg, dan programmeren wij die niet. En andersom ook.” Cabaret, dans en jeugdvoorstellingen staan bijvoorbeeld veel op het programma van de schouwburg. Maar ook circus, toneel en andere shows zijn regelmatig aan het Lucasbolwerk te vinden. “We proberen voor een goede mix te zorgen, die ook iedereen vertegenwoordigt”, legt Luuk verder uit. “We vinden het belangrijk dat Utrechtse artiesten ook een plek op het podium van de Stadsschouwburg krijgen.” Actueel aanbod Tijdens de pieken van de coronapandemie was het geen eenvoudige taak om de schouwburg van een gevulde agenda te voorzien. Het was ‘hard werken’, met de woorden van Luuk Adema. “Eerst probeerden we de voorstellingen zo veel mogelijk door te schuiven in de agenda. Maar je kan bezoekers niet oneindig ‘vasthouden’. Op een gegeven moment moet je besluiten om dingen af te zeggen en mensen hun geld terug te geven.” Ook moet er bij sommige voorstellingen op worden gelet dat ze nog wel actueel zijn. “Vooral bij cabaretvoorstellingen is dat belangrijk. Niemand wil nu nog naar grapjes luisteren over corona, dat is er echt wel uit. Daar let een cabaretier ook zelf wel op. Als de voorstelling niet meer actueel is, dan passen ze die aan of zeggen ze ‘m af. Gelukkig zijn de meeste ca-
baretiers heel inventief. Die komen zo met iets nieuws.” Musicals Staan er de komende tijd nog interessante voorstellingen op het programma? Luuk denkt er even over na. “De musical ‘Come From Away’ zou ik willen aanraden. Het verhaal is waargebeurd. Het gaat over een klein stadje in Canada. Op 11 september, als de aanslagen op de Twin Towers in New York plaatsvinden, moet het luchtruim boven de stad dicht. Alle vliegtuigen moeten plotseling in dat kleine stadje landen. Alle mensen uit de gestrande vliegtuigen worden daar opgevangen – het zijn er bijna evenveel als de lokale bevolking. Die musical is vanaf november te zien.” Dan wijst hij naar de grote nijntje die naast hem op de bank zit. “De nieuwe uitvoering van nijntje de musical gaat ook bijna in première, op 17 oktober. Met een heel nieuw verhaal en allemaal nieuwe liedjes.” Door de witte gangen met veel licht en glas lopen we door naar de backstage, door een dubbele klapdeur. Het is even wennen aan de duisternis, maar na een tijdje wordt het duidelijk: we staan achter de coulissen van het podium van de Douwe Egbertszaal. Toneelmeester Marleen is hier al de hele dag aan het werk. Zij is de belangrijkste schakel tussen Stadsschouwburg Utrecht en de artiesten op het podium. “’s Ochtends vroeg, om een uur of 10.00 begint het met het uitpakken van het decor”, vertelt ze. “Via een grote garagedeur komt er een vrachtwagen de schouwburg binnenrijden
met de stukken die de artiesten op het podium gebruiken. Die pakken we uit en zetten we op de juiste plek.” Daarna begint het aankleden van het podium. Het decor, de zwarte coulissen, de lichtstanden, alles moet precies goed komen te staan. Soundcheck Dat geldt ook voor de artiesten, die hebben een moment nodig om te ‘spacen’. Marleen: “Niet ieder podium is even groot. Dus je kan niet altijd vier stappen naar rechts doen. Zeker bij dansers is het belangrijk dat ze de ruimte die ze hebben goed aanvoelen.” Dan is het tijd voor de soundcheck. “Geluidstechnici in de zaal gaan dan controleren of alle volumes van de microfoons goed zijn afgesteld, ten opzichte van elkaar en de muziek.” Achter de schermen wordt er ook dan nog hard gewerkt. Ze leggen plankjes over de kabels, zorgen hier en daar voor flesjes water, en als het moet ook nog een bezem of zwabber over het podium. En wie ruimt alles na de voorstelling weer op? Gelukkig staat Marleen er niet alleen voor, maar staat er een hele backstage crew paraat om haar te helpen. “Bijzonder is dat bij Stadsschouwburg Utrecht veel vrouwelijke toneelmeesters werken. Eerder was ik een van de weinige vrouwen achter de schermen.” Het op- en af bouwen zorgt voor een lange dag voor Marleen, maar anders zou ze het niet willen. “Het mooiste vind ik het om erbij te zijn als het podium ’s ochtends en ’s avonds helemaal leeg is. Als ik maar een halve dag werk, dus later begin of eerder stop, dan voelt het niet echt compleet”
Advertentie
UTRECHT VERBINDT
In samenwerking met de gemeente Utrecht
Scoren met sport voor jongeren “Dat was een mooi doelpunt”, roept wethouder Maarten van Ooijen terwijl de bal alweer van speler naar speler wordt geschoten. Hij staat samen met Joost van Velthooven en Inge Voorhout langs de lijn bij het Cruyff Court in Ondiep. Tientallen kinderen zijn bezig met een pot voetbal. De drie langs het kunstgrasveld zien het graag; zo veel mogelijk Utrechters aan het sporten. Maar, zo zeggen ze ook, dat is nog niet voor iedereen vanzelfsprekend.
T
erwijl Van Velthooven en Voorhout vooral hun blik op het veld hebben, vertellen ze dat ze werken bij On The Move Sportvrienden. Voorhout is een van de drijvende krachten achter het initiatief: “Wij willen zo veel mogelijk jongeren in beweging krijgen. Er zijn veel jonge mensen voor wie sporten niet iets vanzelfsprekends is. Dit zijn vaak jongeren met wat zwaardere problematiek, die ergens aangemeld zijn of bekend zijn bij jeugdzorg organisaties. Vaak lukt het niet om ze daar naar begeleiding of hulp toe te bewegen. Deze jongeren brengen wij letterlijk en figuurlijk in beweging om zo verder te kunnen met hun toekomst.” On The Move Sportvrienden is een Utrechts initiatief dat gelooft in de kracht van sporten en bewegen. Daarbij is sporten niet alleen lichamelijk gezond, het zorgt ook voor geestelijke fitheid. Het kan jongeren zelfverzekerder maken, het kan ze leren hoe ze makkelijker in teams kunnen samenwerken en het kan ze ook gewoon een hele leuke tijd bezorgen. On The Move heeft verschillende programma’s op het gebied van sport. Voorhout: “Wij koppelen bijvoorbeeld jongeren aan onze ‘sportvrienden’. Die sportvrienden zijn jonge studenten die graag als motivator en vooral ook als vriend samen met de jongeren gaan sporten.”
Van Velthooven is zo’n sportvriend en werkt als trainer bij On The Move. “Tijdens mijn mbo-studie heb ik hier stage gelopen en ik vond het zo leuk dat ik hier wilde blijven werken. Als Sportvriend ga ik simpel gezegd samen sporten met jongeren die zich hebben opgegeven. Het is heel fijn om andere jongeren te kunnen motiveren om te gaan bewegen.” Deelnemers aan het traject Sportvrienden gaan vijf tot tien weken lang een sport naar keuze beoefenen. Van Velthooven: “Dat kan voetbal zijn, maar ook boksen, padel, tennis en ja, ook snowboarden, muziekvrienden en virtual reality-sporten. Als er maar beweging letterlijk en figuurlijk in het leven van de jongere komt wordt.” Voorhout vult aan: “Sporten is eigenlijk niet eens het doel van het traject, maar het middel om jongeren weer vertrouwen te laten krijgen in zichzelf en de toekomstin contact te brengen met anderen en ze te leren zelfverzekerd en zelfstandig te zijn.” Van Velthoven: “Tijdens het sporttraject ben ik natuurlijk ook echt een vriend voor iemand, niet alleen een sportmaatje.” Sport en welzijn Wethouder Maarten van Ooijen is in Utrecht onder meer verantwoordelijk voor alles wat er op sportgebied gebeurt. Hij vindt On The
Move dan ook een mooi initiatief: “Het is prachtig dat welzijn en sport hier samenkomen. Een combinatie die ik graag veel vaker zou willen zien. Die twee werelden versterken elkaar. Je ziet hier ook aan deze kinderen die voetballen op het Cruyff Court dat er gelachen wordt, dat ze samenwerken, gezond bezig zijn, allemaal positieve dingen. Van sporten krijg je veel energie en zelfvertrouwen. Maar het is niet voor iedereen even makkelijk om zomaar alleen bij een reguliere sportvereniging aan te sluiten, daarom is het goed dat we dit soort organisaties hebben in Utrecht die daar bij helpen.” Van Ooijen heeft zelf altijd gesport, maar snapt dat het goed is om een extra steuntje in de rug te krijgen. “Ook ik werd extra gemotiveerd door mijn sportvrienden, ook als ik een keer minder zin had.” Tijdens de coronacrisis zag Van Ooijen dat veel jongeren thuis kwamen te zitten doordat het onderwijs vanuit huis gebeurde en zelfs het sporten even aan banden werd gelegd. Tegelijkertijd zagen ze bij On The Move veel meer aanmeldingen en vraag naar sportvrienden. Veel jongeren met ernstige problematiek. Van Ooijen: “Het laat zien dat
het een lastige periode is geweest. Vanuit de gemeente investeren we nu dan ook in het herstel om zo veel mogelijk jongeren aan het sporten te krijgen, en ook zij die daarbij nog een sportvriend kunnen gebruiken.”
Utrecht investeert in de kwaliteit en toekomst van de stad om snel en sterk uit de coronacrisis te komen. Mensen die hard zijn geraakt door de crisis krijgen extra hulp. Werkzoekenden krijgen goede begeleiding en scholing. Er is extra steun voor evenementen, sport, cultuur en welzijn en er wordt versneld geïnvesteerd in projecten op bijvoorbeeld het gebied van wonen, verkeer en groen. Dat doet de gemeente Utrecht, samen met het rijk, ondernemers en maatschappelijke organisaties.
15
15 OKTOBER 2021 | NR. 143 Kijk voor het laatste Utrechtse nieuws op DUIC.nl
Straatnamen Zakkendragerssteeg
D
e naam van de Zakkendragerssteeg in de Utrechtse binnenstad spreekt bij velen erg tot de verbeelding. Je kan er de mensen met grote jute zakken bijna heen en weer zien sjouwen. Veel andere opties kunnen er niet zijn geweest. Een wagen van enig formaat zou waarschijnlijk al snel te breed zijn voor het smalle steegje. Zakkendragers zijn ook wel degelijk de personen die je in deze steeg tegen zou zijn gekomen, omstreeks de zestiende en zeventiende eeuw. De zakkendragers die in die tijd hun diensten verlenen in het noorden van het toenmalige Utrecht komen door deze steeg. Destijds draagt die echter nog een andere naam: de Sinte Catrijnensteege. De steeg komt dan immers uit op het Catharijneveld bij het Catharijnegasthuis. Deze plaatsen ga je niet meer terugvinden in de binnenstad. Ze moesten in 1529 plaatsmaken voor het kasteel Vredenburg. Vredenburg houdt niet lang stand, zoals de meeste Utrechters weten. De dwangburcht wordt nog in dezelfde eeuw door de Utrechtse
bevolking afgebroken, onder leiding van Trijn van Leemput. De sloop is compleet in 1581. Een jaar eerder, in 1580, laat het stadsbestuur van Utrecht een wachthuisje voor sjouwers bouwen aan de voormalige Sinte Catrijnensteege. Hier komen de sjouwers in de ochtend samen. Ze verdelen daar onderling het werk voor die dag en gaan vervolgens op pad. Logischerwijs gaat er ook een aantal zakkendragers in de steeg wonen, dicht bij het werk. Zo komt de steeg na verloop van tijd aan zijn naam: Sackedragerssteechien. Het is de Lange Viestraat die we vandaag de dag kennen als drukke doorgaande straat van oost naar west. Als het aan de Utrechtse bestuurders uit 1930 had gelegen, had dat ook de Zakkendragerssteeg kunnen zijn. Maar het plan om de Zakkendragerssteeg te verbreden komt er kennelijk niet door. Een hedendaagse personenauto past niet tussen de historische muren van het steegje, laat staan de stadsbussen die op en neer gaan over de Lange Viestraat. a
In deze rubriek vertellen we het verhaal achter de straatnamen in de stad. Sommige namen zijn voor iedereen bekend, andere juist helemaal niet. Voor alle namen geldt dat ze niet zomaar gekozen zijn. Maar wat is eigenlijk de herkomst van de namen? Dat zoeken we uit.
#
De stad in cijfers
In de rubriek Utrecht in Cijfers gaan we in op data over de stad. De gemeente Utrecht houdt van honderden onderwerpen bij hoe het er in de stad voorstaat, van aantal Utrechters dat een fiets heeft tot hoeveel procent van de Utrechters last heeft van lawaai door verkeer of bedrijven in de stad. Elke week lichten we een van de onderwerpen uit.
H
In other news
et is de laatste weken veel in het nieuws: de gasprijzen stijgen en dat gaan we merken in onze portemonnee. Mensen met een variabel contract hebben daar last van, omdat de prijzen die zij betalen meebewegen met de wereldmarkt. In een goed geïsoleerd huis valt de rekening zomaar 500 euro hoger uit, maar mensen die ook nog in een slecht geïsoleerd huis wonen krijgen een nog hogere rekening voor hun kiezen. Een term die de laatste tijd vaak valt, is energiearmoede. Vooral mensen die nu al leven in energiearmoede komen in de problemen door de stijgende gasprijzen. Zij leven in slecht geïsoleerde huizen en hebben vaak lage inkomens, waardoor een relatief groot deel van het geld dat ze binnenkrijgen opgaat aan de gas- en energierekening. TNO heeft energiearmoede in Nederland onlangs in kaart ge-
Seoul, Rochester, Berlijn en Utrecht
W
at hebben de Zuid-Koreaanse stad Seoul, Rochester in de staat New York en Utrecht met elkaar gemeen? In alle drie de steden verdween de afgelopen jaren een stadssnelweg. In Utrecht en Seoul werd de weg vervangen door water, fiets- en voetpaden en in Rochester werd de zesbaans snelweg opgevuld met aarde en groen. In Berlijn is het precies andersom. De overheid is daar bezig om de stadsring rondom de stad uit te breiden. De Duitse krant Die Zeit vergelijkt de situatie in Berlijn daarom met die in Utrecht. De A100 is tot nu toe een halve cirkel, maar de overheid is bezig de weg uit te breiden. De nieuwe bouwfase gaat dwars door de stad. Er komt een 3,2 kilometer lange weg van zes tot acht rijstroken tussen
Neukölln naar Treptow, schrijft Die Zeit. De keuze voor de uitbreiding stamt uit de jaren 50, “dem goldenen Zeitalter der Autobahnbauer”, maar de klimaatwet schrijft anders voor. Het roept in Duitsland de vraag op wat er met de snelweg moet gebeuren. De groene en linkse partijen willen de bouw stoppen en fietspaden, appartementen en groene ruimten op die plek bouwen. De Berlijnse SPD-leider die de verkiezingen won, wil de bouw echter afmaken. Het project is van belang voor het stadsverkeer en de economie en stoppen van de bouw zou zo’n 700 miljoen euro kosten. De Berlijnse vereniging Paper Planes komt met een origineel plan voor een deel van de snelwegtrog van zeven meter diep en dertig me-
ter breed. De aanleg van ‘Die Morgenfarm’, een verticale boerderij die Berlijn zou kunnen voorzien van verse groenten en zonnepanelen die elektriciteit opwekken voor verlichting en ventilatie. “Mit einem solchen Alternativprojekt würde sich Berlin ein Symbol für innovative, nachhaltige Landwirtschaft mitten in die Stadt setzen und gleichzeitig für mehr Klimareilienz sorgen”, schrijft Die Zeit. Tot die tijd moet Berlijn nog met enige jaloezie kijken naar onder andere Utrecht. Volgens de Duitse krant profiteren Utrechters volop van de de ontmanteling van de weg. “Die Luftqualität hat sich dort verbessert un die Kanäle kühlen im Sommer die Stadt.” a
bracht per gemeente en wijk. In Utrecht leeft 4,2 procent van de huishoudens in energiearmoede, minder dan het landelijk gemiddelde van 7 procent. Het speelt vooral in Overvecht en Zuidwest. In beide wijken heeft 7,7 procent van de huishoudens ermee te maken. In de grafiek is te zien hoeveel huizen er in Utrecht zijn per energielabel. Ook daaruit blijkt dat de stijgende prijzen voor veel mensen die niet direct in energiearmoede leven een probleem kunnen zijn. Hoewel zo’n 35.000 huishoudens met energielabel A vrij goed zitten, zijn er wel nog ruim 66.000 huishoudens in de stad met een huis met energielabel D of lager. De meeste huizen in Leidsche Rijn en Vleuten-De Meern hebben energielabel A. Huizen met energielabels F en G staan vooral in Noordwest en Noordoost. a
16
NR. 143 | 15 OKTOBER 2021 Kijk voor het laatste Utrechtse nieuws op DUIC.nl
UTRECHTS GEMAAKT
In de rubriek staat een creatief, ambachtelijk, innovatief of
Joke en Esther maken risoprints van Utrechtse gebouwen
historisch product uit de stad centraal. In deze editie: de risoprints
Ze kwamen elkaar eind jaren ’80 tegen op de Hogeschool voor de Kunsten Utrecht. Sindsdien zijn Joke van de Fliert en Esther van de Visch niet meer van elkaars zijde geweken. Ook zijn ze na hun opleiding niet meer vertrokken uit Utrecht. “Eigenlijk zijn we import-Utrechters, maar Utrecht is nu wel écht onze stad”, vertelt Esther. “We zijn gevallen voor o.a. het formaat van Utrecht. Het is echt een stad met alle voordelen daarvan, maar voelt soms ook net als een dorp.”
Tekst: Charlie van Dijk
N
adat ze hun opleiding aan de HKU hebben afgerond, vinden Joke en Esther hun plekje in een van de lokalen van een voormalig schoolgebouw uit 1897. Het ligt op een idyllisch plekje in de binnenstad, aan de Kleine Geertekerkhof. Het is daar in Utrecht dat ze beginnen met hun bedrijf Omniafausta, een grafisch ontwerpbureau. Ze maken onder andere folders, logo’s en websites voor verschillende bedrijven. Vaak zijn het bedrijven in de culturele hoek waar ze voor werken, of non-profitbedrijven of kleine ondernemers. In de jaren daarna gaan ze onder de naam VrijFormaat steeds meer eigen werk maken. Nog altijd werken ze voornamelijk met z’n tweeën. Bij zowel VrijFormaat als Omniafausta. In de loop der jaren zijn er ook andere samenwerkingsverbanden ontstaan, maar die zaten de samenwerking tussen Joke
en Esther niet in de weg. Drums Twee jaar geleden kochten Joke en Esther hun eigen risoprinter. Het apparaat neemt ook de nodige ruimte in van het atelier. De printer zelf lijkt op een grote kantoorprinter, maar daarnaast liggen normaal gesproken geen ‘drums’. Dat zijn grote cilinders met inkt. Voor iedere kleur heb je een aparte drum nodig. De kleuren komen, laag voor laag, op het papier. Anders dan bij een ‘gewone’ inkjetprinter. Daarmee maken ze de risoprints van markante Utrechtse gebouwen. De Inktpot, de Neudeflat en het brugwachtershuisje bij de Vaartscherijnbrug. Esther: “We gaan niet per se voor de meest bekende gebouwen. We maken prints van gebouwen waar we iets mee hebben. Omdat we ze mooi of fascine-
rend vinden of soms zelfs lelijk maar met interessante grafische lijnen.” Joke: “Dat brugwachtershuisje vind ik toch wel de mooiste, dat kijkt je zo aan.” Opbouwen De meeste prints zijn gemaakt met slechts enkele kleuren inkt. Toch lijkt het alsof het er meer zijn. “Met risoprint maak je meerdere kleuren door verschillende lagen kleur over elkaar te drukken. Zo kun je de kleuren ‘opbouwen’”, vertelt Joke. “Die beperking dwingt je na te denken over hoe je iets in beeld brengt.” Dat is goed te zien bij de werken uit de tentoonstelling ‘Bijzonder Alledaags’ die nu te zien zijn in de Vishal in Haarlem. Die serie risoprints gaat over hele normale voorwerpen: lucifers, een handdoek en een stekker. Dingen die we bijna dagelijks
wel eens in onze handen hebben. Ze worden als ware iconen neergezet, met slechts blauwe en rode inkt. Door de kleuren over elkaar te drukken, ontstaat er een kleur die richting zwart neigt. Een risoprint maken is niet zomaar een ‘druk op de knop’-werkje. De printer, die oorspronkelijk is bedoeld voor afdrukken in grote oplage, heeft nogal een handleiding. “Als je ermee wil doen wat wij doen, dan moet je heel nauwkeurig te werk gaan”, vertelt Esther. “Bij iedere laag moet je kijken: staat die er recht op? Zo niet, dan verschuif je je ontwerp op de risoprinter een millimeter. En dan probeer je het opnieuw.” Zo gaat het opnieuw bij iedere kleurlaag. Een monnikenwerkje. Joke glundert: “Het maken van de risoprints, hoe lastig het ook kan zijn, is iedere keer weer leuk.” a
17
15 OKTOBER 2021 | NR. 143 Kijk voor het laatste Utrechtse nieuws op DUIC.nl
DUIC PUZZEL
ZOEKPLAAT Zoek de zeven verschillen
OPLOSSING ZOEK DE VERSCHILLEN LOCATIE VOORSTRAAT
18
NR. 143 | 15 OKTOBER 2021 Kijk voor het laatste Utrechtse nieuws op DUIC.nl
VERDWENEN HORECA
De Poort van Kleef aan de Mariaplaats Tekst: Arjan den Boer / Fotografie: Van der Linden, Het Utrechts Archief / Marcel Kochen
Aan de Mariaplaats herinneren drie bakstenen bogen met lantaarns ertussen aan de Poort van Kleef. Niet alleen Utrechters, maar mensen uit het hele land kennen dit restaurant annex zalencentrum nog van alle bruiloften en jubilea die er gevierd zijn, of van de vele bijeenkomsten van verenigingen en politieke partijen. Minder bekend is dat de Poort van Kleef ooit in het buurpand is begonnen.
I
n 1898 opende het 'opnieuw gerestaureerde café restaurant de Poort van Kleef (voorheen café Rapp)' aan de Mariaplaats 6. Dit was het pand rechts naast de latere Poort van Kleef op nummer 7 (nu Restaurant Seven). Nieuwe uitbater was Willem Bus, afkomstig van Sociëteit Buitenlust aan de Maliebaan. Onbekend is waarom hij de naam Poort van Kleef koos, maar zo heetten destijds cafés door het hele land. Waarschijnlijk was Die Port van Cleve aan de Nieuwezijds Voorburgwal in Amsterdam uit 1870 de eerste. De andere hergebruikten de faam van dat Amsterdamse etablissement als een van de eerste Duitse bierhuizen. Nog altijd bestaan er gelegenheden met deze naam in Amsterdam, Apeldoorn, Enkhuizen, Leiden en Sneek. In Utrecht was er verwarrend genoeg nog een ander café dat Poort van Kleef heette, gevestigd aan de Potterstraat 26 (tegenwoordig CP Casino). Het pand waarin de Poort van Kleef aan de Mariaplaats 6 begon, was in 1888 voor Johan Rapp gebouwd als koffiehuis. “In de inrichting is geen verandering gekomen. De nieuwe eigenaar vangt de zaak met nieuwen lust aan en zal niets onbeproefd laten het zijn bezoekers zoo aangenaam mogelijk te maken. Een zitje in de bovenzaal met balcon, dat thans ook voor de bezoekers toegankelijk is, zal daaraan zeker bijdragen”, schreef
het Utrechtsch Nieuwsblad. In het openingsjaar verrees op de hoek ernaast het imposante Magazijn De Dom van Grove & Hunfeld. Deze kledingzaak was zo'n succes dat Mariaplaats 6 er in 1928 als uitbreiding bij werd getrokken. Dit betekende het voorlopige einde van de Poort van Kleef. Herrijzenis In 1940 nam vastgoedondernemer (en kunstverzamelaar) Lambertus van Baaren, eigenaar van het pand Mariaplaats 7, het initiatief om de Poort van Kleef op dat adres te laten herrijzen. Voor de verbouwing tekende Peter van der Wart (19011985), een Utrechtse architect die ook de Pastoe-fabriek ontwierp, het groothandelspand Neude (later ABN AMRO) en de huizen aan de Croeselaan die momenteel gesloopt dreigen te worden. Van der Wart werkte in de traditionalistische stijl van de Delftse School. De nieuwe pui kreeg drie bakstenen bogen (driedubbel gemetseld) en werd aangekleed met pilasters, smeedwerk, lantaarns en granieten sokkels. In april 1941 kon — ondanks de bezetting — de nieuwe Poort van Kleef worden geopend. “Door een ruim portiek komt men door middel van tourniquet-deuren in het restaurant, hetwelk onmiddellijk een mooie en gezellige indruk maakt door de eiken betimmeringen”, schreef het UN. “In de
achterzaal (billardzaal) staan drie Wilhelmina-billards, waarboven prachtig gesmeede kronen van den kunstsmid De Groot. Op de eerste verdieping is de keuken, welke door middel van een lift in verbinding staat met buffet en provisiekelder. Op de eerste étage vindt men ruimschoots gelegenheid voor vergadering en feestpartij.” Als huurder en exploitant was Leo Kochen gevonden, tevens eigenaar van café-cabaret Limburgia aan de Lange Elisabethstraat. Feesten en vergaderingen De zaak groeide onder zoon Pierre Kochen uit tot een vertrouwde plek voor feesten en bijeenkomsten. Er kon goed gegeten worden aan fraai gedekte tafels. Op een verjaardagsmenu uit 1950 stonden kreeftencocktail, ossenstaartsoep,
Oeufs de Vanneau (kievitseieren) en Chateaubriand. Later waren biefstuk of tournedos met champignonragout de specialiteiten, en als lunch 'Flapoor' (spiegeleieren met brood en twee kroketten). Bij huwelijksdiners dienden ijsfiguren als dessert, zoals tortelduiven of een zwaan. De Poort van Kleef was geliefd bij biljarters. Zo speelde Europees kampioen Kees(je) de Ruyter er in 1950 een match tegen Piet de Leeuw. In de jaren zestig verdween een van de biljarttafels echter voor een grotere bar, opgetuigd met bielzen en andere spoorwegattributen. De barman was destijds oud-DOS-keeper Wim van den Bergh. Rond 1970 maakten alle biljarts plaats voor grote stamtafels. Profiterend van de centrale ligging bij Utrecht CS verwierf Kochen de
status van NS-vergadercentrum; bezoekers kregen korting op hun treinreis erheen. Er waren bovenzalen voor 7, 10, 30, 36, 40 en 100 personen met 'voorzittershamers, katheders, microfoons, schoolborden, flanelborden, aanwijsstokken, kaartenhangers, filmdoeken, projectietafels, piano's, radio's, bandrecorders', aldus een reclameblad. Wegens gebrek aan een opvolger verkocht Pierre Kochen de zaak in 1985 aan de familie Hordijk van de gelijknamige dancing. Die liet het interieur verbouwen maar handhaafde de naam. Nog jarenlang een druk vergadercentrum, kwam er in 2011 een definitief einde aan de Poort van Kleef. In dat jaar opende Grand Café Carré in het pand, in 2014 gevolgd door het huidige Restaurant Seven. a
19
15 OKTOBER 2021 | NR. 143 Kijk voor het laatste Utrechtse nieuws op DUIC.nl
DANNY VAN DER LINDEN OVER ZIJN NIEUWE BOEK
‘Frans de Munck was een fantastische sportman, toch was zijn privéleven iets minder mooi’
De Utrechtse sportjournalist Danny van der Linden (38) schreef in het verleden al meerdere sportboeken. Afgelopen week kwam hij met een nieuw boek genaamd: De Zwarte Panter. In het voetbalboek staat het leven van oud-international Frans de Munck centraal. Er wordt daarin onder andere teruggeblikt op het kampioenschap uit 1958 met het Utrechtse DOS. Naast de mooie passages komt de keerzijde van het leven van de geboren Zeeuw aan het licht.
'Een boek schrijven over Frans de Munck was niet mijn idee'
Tekst: Martijn Kramer
V
an der Linden verdiepte zich de afgelopen maanden in het leven van De Munck en deed er een jaar over om het boek te schrijven. Ondanks het mooie eindresultaat was het nooit zijn idee om over de oud-Nederlands elftal keeper te gaan schrijven. “Een boek schrijven over Frans de Munck was niet mijn idee. In oktober 2020 werd ik gebeld door de uitgever. Hij vroeg mij wat de naam Frans de Munck mij zei. Ik ben een geboren Utrechter en houd van sport dus toen die naam viel gingen er bij mij allerlei belletjes rinkelen. Ik wist dat hij veel wedstrijden voor het Nederlands elftal had gespeeld en in 1958 kampioen is geworden met het Utrechtse DOS. Al vrij snel heb ik toen besloten om in zijn leven te duiken en iets moois op papier te zetten.” Niet willen meewerken Aan de hand van het beetje informatie wat Van der Linden al tot zijn beschikking had, verdiepte hij zich verder in het leven van de keeper die in 2010 overleed. “Ik heb als allereerst de familie van Frans de Munck benaderd. Ik vond het nodig om de familie op de hoogte te brengen van mijn plannen. Het is een prettig idee om te weten dat mensen het waarderen als je over een familielid van hen schrijft. Ik wilde niet veel werk steken in het schrijven van een boek en vervolgens de hele provincie Zeeland op mijn nek krijgen”, zo grapt Van der Linden. “Ondanks dat de familie geen bezwaar had tegen het boek, voelde ik af en toe wel wat wrijving. De zoon van Frans was zeer enthousiast en werkte overal aan mee, maar
de dochter was iets minder behulpzaam. Ze voelde zich niet geroepen om hier direct aan mee te werken. In het leven van haar vader waren blijkbaar een aantal vervelende dingen gebeurd, die behoorlijk gevoelig liggen.” Gierig, ijdel en zelfzuchtig Die vervelende dingen waar Van der Linden het over heeft komen ook uitvoerig terug in het boek, want hij wist precies te achterhalen welke pijnpunten zich binnen de familie hebben afgespeeld. “Frans de Munck was een fantastische sportman. Toch was zijn privéleven iets minder mooi. Hij leek bijvoorbeeld keurig te zijn getrouwd met een vrouw uit Sittard, waar hij ook kinderen mee kreeg. Althans dat dacht iedereen. Al snel bleek dat hij zich toch niet zo strikt aan dat huwelijk hielt. De zoon en dochter die hij kreeg bleken buitenechtelijke kinderen te zijn die dus niet van de vrouw uit Sittard afkomstig waren. Je moet wel bedenken dat zo’n kwestie in de jaren zestig heel erg gevoelig lag en lang niet door iedereen werd geaccepteerd. Ik zal ook eerlijk zeggen dat ik als schrijver soms behoorlijk schrok van wat ik allemaal hoorde. Ik heb tientallen mensen gesproken. Iedereen vond hem op sportgebied een enorme grootheid, maar op persoonlijk vlak vonden velen hem moeilijk in de omgang, gierig, ijdel en zelfzuchtig. Ik heb zelfs met mensen gesproken die beweren de kleinzoon van Frans de Munck te zijn. Tuurlijk zitten hier ook geruchten tussen, maar het laat wel zien wat voor een schaduwzijde Frans De Munck had.”
De gloriejaren van het Utrechtse DOS Naast de keerzijde in het leven van De Munck komt ook de Utrechtse tijd van de keeper ruim aan bod. “Het privéleven van De Munck komt in zes hoofdstukken uitgebreid aan de orde, maar ik wilde daar niet in doorslaan. Het gaat bij hem vaak over vrouwen, maar we moeten niet vergeten wat voor een grote sportman het is geweest. Daarom komt in de rest van het boek zijn voetbaltijd uitgebreid ter sprake. Ik heb daarbij vooral zijn tijd bij DOS belicht, want De Munck heeft vooral daar zijn stempel weten te drukken en een behoorlijke indruk achtergelaten. De Munck speelde bij Fortuna ‘54’ uit het Limburgse Geleen. Maar na verloop van tijd kreeg hij ruzie met de club en wilde vertrekken. Toevallig kon hij goed opschieten met mensen uit het bestuur van DOS. Na meerdere gesprekken maakte De Zwarte Panter de overstap naar Utrecht en legde DOS duizenden guldens neer voor de keeper. Bij DOS kwam De Munck terecht in een team dat bestond uit allemaal Utrechters uit de wijk Ondiep. Het waren jongens die echt voor elkaar door het vuur gingen. Ondanks die goede eigenschap lukte het ze alleen nooit om prijzen te winnen. De Munck kwam van buitenaf en ging binnen de lijnen meteen orde op zaken stellen. Dat kwam het team ten goede. Het ging op een gegeven moment zelfs zo goed dat zij een seizoen later kampioen van Nederland werden. Tot op de dag van vandaag is dat een speciale prestatie aangezien DOS nog altijd Utrechtse club is geweest die ooit kampioen van Nederland is geworden.”
Hans Kraay junior Naast deze feitelijke informatie die de lezer te weten komt, heeft Van der Linden ook mooie anekdotes weten te verzamelen over de DOS tijd van de oud-keeper. “In alle gesprekken die ik heb gevoerd met vrienden en oud-supporters ben ik heel erg veel te weten gekomen. Zo ook de grappige verhalen. Een van die grappige verhalen ging wonderbaarlijk genoeg over Hans Kraay junior. Er is namelijk lange tijd een gerucht geweest dat de vrouw van Hans Kraay senior ook geïnteresseerd was in Frans de Munck. Dat wisten de supporters op de tribune op een gegeven moment ook. Toen mevrouw Kraay later zwanger was ging het gerucht door het stadion dat het kind ook wel is van Frans de Munck afkomstig kon zijn. Er ontstond een soort lokale weddenschap. Wanneer het een kind met donker haar zou worden moest De Munck wel de vader zijn en als die blond zou zijn zou Kraay senior de vader moeten zijn. Hans Kraay junior heeft een opvallende coup en is volgens mij voldoende op televisie dus oordeelt u uiteindelijk zelf zou ik zeggen.” Na deze leuke anekdote wil Van der Linden nog wel met een serieuze boodschap eindigen. “Zo’n anekdote als hierboven is leuk, maar de boodschap van dit boek is wel dat iedereen erachter komt dat Frans de Munck een hele grote sportman is geweest. Hij heeft bijzondere prestaties behaald en een behoorlijke indruk achtergelaten. Het bijkomende privéleven had een keerzijde en hiermee wordt uiteindelijk duidelijk dat niemand perfect is.”
Advertentie
Stoken? Denk aan je buren! Veel mensen vinden een houtvuurtje gezellig. Maar de rook zorgt voor schadelijke stoffen in de lucht en kan zorgen voor overlast. Laat het vuur daarom liever wat vaker uit. En als je stookt, stook dan zo schoon mogelijk. Dat is fijn voor je buren én voor je eigen gezondheid!
Ken je deze tips om schoner hout te stoken? Laat het vuur uit bij windstil of mistig weer. Kijk op Stookwijzer.nu of je kunt stoken. Stook alleen droog en schoon hout. Maak het vuur aan met de Zwitserse methode. Zorg voor genoeg frisse lucht in de ruimte waar je stookt. Benieuwd naar andere tips en meer informatie? Ga naar Utrecht.nl/houtstook
Voorkom overlast door ongezonde rook. Check de online stooktips
Utrecht.nl/ houtstook
