17
19 NOVEMBER 2021 | NR. 148 Kijk voor het laatste Utrechtse nieuws op DUIC.nl
In other news You can’t build a bike nation just from loving bikes
U
trecht is weer eens op nummer 1 beland in een lijst met fietssteden. De Amerikaanse organisatie PeopleForBikes maakt jaarlijks een lijst met de beste fietssteden ter wereld en dit jaar staat Utrecht daarin op 1. De Domstad wordt op de voet gevolgd door Zwolle, Groningen en Amsterdam en pas op plek vijf staat een niet-Nederlandse stad. Om een hoge plek op de lijst te krijgen, moeten de fietsomstandigheden in je stad goed zijn en er moet een stadsbestuur zijn dat die
omstandigheden alleen nog maar beter probeert te maken. PeopleForBikes probeert Amerikaanse steden dan ook te helpen met bijvoorbeeld het uitbreiden en veiliger maken van fietspaden, zaken waar veel Europese steden al verder mee zijn. Bij het opstellen van de lijst kijkt PeopleForBikes onder meer naar hoe kwetsbare groepen mensen, zoals ouderen en kinderen, zich kunnen bewegen in een stad. Ze verzamelen dus data over fietspaden in een stad, maar vragen ook lokale bewoners hoe ze het
vinden om in hun stad te fietsen. Het gaat dus vooral om de kwaliteit van fietspaden. “Even if a city has a great network of trails for bicyclists, safety remains the number one concern. If people don’t think it’s safe, they won’t get on a bike”, aldus PeopleForBikes. “You can’t build a bike nation just from loving bikes. We have to make a built environment to match that love of bikes.” Wat dat betreft timmert Utrecht dus lekker aan de weg, anders had de stad wel lager op de lijst gestaan. a
Herkomst straatnamen Croeselaan
I In deze rubriek vertellen we het verhaal achter de straatnamen in de stad. Sommige namen zijn voor iedereen bekend, andere juist helemaal niet. Voor alle namen geldt dat ze niet zomaar gekozen zijn. Maar wat is eigenlijk de herkomst van de namen? Dat zoeken we ui
n sommige delen van de stad lijkt het wel alsof er altijd werkzaamheden zijn. Een voorbeeld daarvan is de Croeselaan in de Utrechtse Dichterswijk. Misschien ook geen verrassing. Bouwen en graven zitten namelijk diepgeworteld in de geschiedenis van de omgeving. In de zeventiende eeuw graaft men een drietal grachten door de Dichterswijk. Goed voor de tuinbouw en het transport, beide belangrijke werkzaamheden in die periode. De ‘Laan van Croese’ is geschapen. De naam verwijst naar de familie Croes, die in de achttiende eeuw de steenbakkerij ‘Groenendaal’ bezat. De tuinbouw blijft nog wel bestaan, tot ver in de negentiende eeuw. Langzaam maar zeker slokt
Toevallig groen: Hollandse bastaard iep in Lombok
de groeiende stad de ruimte voor de oogst op. Zo worden er grote kazernes voor dienstplichtige militairen gebouwd. De Kazerne der Vestingartillerie wordt tussen 1886 en 1889 gebouwd. De naam Hojelkazerne komt pas later. De kazerne bestaat nog tot 1990, maar moet dan tegen de vlakte. De naam hoor je nog wel terug: je vindt hier nu het Hojel City Center. Nog even terug naar het begin van de vorige eeuw. De Moesgracht wordt in die tijd weer gedempt en maakt plaats voor verkeer over land. Dat moet wel, want er is ruimte nodig voor de weg en de trambaan over de toenmalige Croeselaan. Het zijn voorbereidingen voor een grote verhuizing: de veemarkt en de veiling komen in 1928 aan de
Croeselaan te liggen. De omgeving van de Croeselaan blijft zichzelf heruitvinden. Sinds 2017 is die volledig aan het veranderen en dat komt vooral door de nieuwe hoogbouw aan de Jaarbeurszijde van het centrum. De binnenstad moet flink uitbreiden en dat doet het richting het westen. In december 2017 wordt de knoop onherroepelijk doorgehakt door de gemeente Utrecht. In het Beurskwartie en op het Lombokplein en Jaarbeursterrein komen 3.600 woningen. Hiervoor moeten wel veel woningen aan de Croeselaan gesloopt worden, waar flink protest tegen gevoerd wordt. Behalve woningen zijn er ook veel kantoorpanden, horeca, parkeergarages en nieuw groen in aanbouw. a
Stedelijk groen bestaat vooral uit aangelegde tuinen, parken, bomen en plantsoenen. Maar de natuur kiest zelf ook plekken uit. Op verschillende plekken duiken struiken of bomen op die spontaan zijn ontkiemd. In een 12-delige serie artikelen in DUIC en een tvserie bij RTV Utrecht wordt een aantal van de markantste bomen geportretteerd.
Loop je op de Tanimbarkade in Lombok, dan wordt je zicht onderbroken door een prachtige boom op een bijzondere plek. De boom heeft meerdere stammen, staat half in een doorgang tussen twee gebouwen en de boomspiegel eromheen lijkt uit de gevel te komen. Dit is geen standaardbeeld van een boom in de stad. Hier lijkt de strakke stadse omgeving zich te buigen rondom de boom en niet andersom. Wat is hier aan de hand? Tekst: Jessica van Essen en Frank van den Brink / Fotografie: Bas van Setten
D
e boom blijkt een spontaan opgekomen Hollandse bastaardiep te zijn. Eentje met een beschermengel, want anders was hij allang weggehaald. Buurtbewoner Remco de Jong: “In 2003 kwamen we hier wonen en was de boom ongeveer een verdieping hoog. In 2014 werd het complex naast ons gesloopt en kwam er nieuwbouw. Ik heb me er toen hard voor gemaakt om deze boom te behouden, omdat ik erg geniet van natuur. De boom geeft een plek aan vogels, zorgt voor een groene onderbreking in de straat en op hete dagen ook nog voor verkoeling.” De Jong vertelt dat de boom tot twee keer toe bijna is weggehaald. “De eerste keer door de bouwers van het complex. Maar gelukkig staat de boom binnen onze erfgrenzen
en mocht dat niet. De tweede keer door de bekabelaars. Ik lag nog in bed en hoorde een van hen opperen de boom weg te halen. Ik zat meteen rechtop, maar een tweede stem zei: ‘Nee, de bewoner hiernaast wil de boom houden’ en ik kon met een gerust hart blijven liggen.” “Maar het grootste geluk is dat het zaadje waaruit de iep gegroeid is”, gaat De Jong verder, “precies op de scheidslijn van twee aanrijdpunten van de brandweer is terechtgekomen. Als dat niet zo was geweest, was de zaailing allang weggehaald om veiligheidsredenen. Maar nu kan hij blijven en zijn de kabels en leidingen voor de nieuwbouw zelfs met een bocht om de boom heen gelegd!” Door de beschermende actie van deze be-
woner is een klein stukje spontaan opgekomen ‘natuurlijk groen’ als een verrijking in het straatbeeld opgenomen. Inmiddels staat deze Hollandse bastaard iep in het bomenbestand van de gemeente, wat betekent dat hij een officiële verblijfstatus heeft en de gemeente de boom verzorgt. a Ken jij ook een mooie zaailing van een boom? Meld deze dan op www.toevalliggroen.nl. Alle meldingen komen terecht op de kaart ‘Zaailingen van de stad’. Een selectie van deze bomen zal gedurende de looptijd worden toegevoegd aan de tentoonstelling ‘De botanische revolutie’ die van 11 september 2021 tot 9 januari 2022 in het Centraal Museum is te zien.
De Hollandse bastaardiep (Ulmus hollandica) De Hollandse bastaardiep is een veel aangeplante boomsoort binnen de gemeentegrens van Utrecht. De boom is goed bestand tegen wind, luchtverontreiniging en verdraagt verharding goed. Groeit goed op zowel droge als natte gronden. De zaadval begint in april of mei en kan zeer heftig zijn, dit kan per jaar verschillen. Het hout is taai, hard en duurzaam. Het wordt veel gebruikt in historische gebouwen. De iep is onmisbaar voor diverse insecten, zwammen, korstmossen, de eikvaren maakt graag gebruik van deze boom.
