DUIC Krant NR 194 - 14 oktober

EXPOSITIE

Baksteen is overal om je heen. Ook het mooie Amersfoort is daar geen uitzondering op. Museum

brengt een ode aan

met

je verrassen door

van gebakken steen.

het met

OP CULTURELE CITYTRIP IN REGIO UTRECHT

Moet u nog toeslag terugbetalen?

Toeslagen helpt met nieuwe betalingsregeling

Tijdens de coronacrisis hee Toeslagen mensen die nog toeslag moesten terugbetalen hier niet aan herinnerd. Het gaat hierbij om huurtoeslag, zorgtoeslag, kinderopvangtoeslag en kindgebonden budget. Sinds de coronamaatregelen zijn afgebouwd, vraagt Toeslagen mensen weer om terug te betalen. Toeslagen helpt met een nieuwe betalingsregeling.

Zo weet u of u moet terugbetalen Als u nog toeslag moet terugbetalen over de periode 2017 tot maart 2022, dan hee u in september een brief gekregen. Daarin staat het bedrag dat u nog moet terugbetalen. In oktober of november ontvangt u een tweede brief. In deze brief staat uw nieuwe betalingsregeling. Daarmee kunt u de te veel ontvangen toeslag in 24 maanden terugbetalen.

Lukt het u niet om in 24 maanden terug te betalen? Vraag dan een persoonlijke betalingsregeling aan op toeslagen.nl/teveelontvangen

Als u alleen nog toeslag moet terugbetalen over de periode 2020 tot maart 2022, dan hee u vóór de zomer al een brief ontvangen. En een betalingsregeling van 24 maanden gekregen. Lukt het u niet om terug te betalen in 24 maanden? Vraag dan alsnog een persoonlijke betalingsregeling aan op toeslagen.nl/teveelontvangen

Hulp voor u

• Kijk op toeslagen.nl/teveelontvangen voor meer informatie over het terugbetalen.

• Hee u vragen? Bel naar de BelastingTelefoon op 0800-0543. Of maak een belafspraak via toeslagen.nl/teveelontvangen

Hee u persoonlijke hulp nodig? Bijvoorbeeld bij het aanvragen van een persoonlijke betalingsregeling? Maak een afspraak bij een belastingkantoor of zoek een toeslagenservicepunt bij u in de buurt. Dat kan op toeslagen.nl/teveelontvangen Hee u geldzorgen? Kijk op geld t.nl/toeslagen voor hulp in de buurt.

vol keiharde

genaamd

Nieuws

DUIC in Beeld

Verbouwing nijntje museum

Column Koos Marsman

/ Uit

Uittips

Achter de schermen

Utrecht volgens...

Verdwenen winkels

Utrechts gemaakt

Straatnamen

Stad in cijfers

In other

Puzzel

Pep & Frans over FC Utrecht

E

is zowaar een kleine ‘nipplegate’ in Utrecht. Het Dia konessenhuis heeft een set tepels verwijderd bij een reproductie van het prachtige schilderij Herderin met Duiven. Dit werk is een van de publieksfavorieten uit het Centraal Museum en gemaakt in de zeventiende eeuw door de Utrechtse schilder Gerard van Honthorst. Het werk wordt groot nageschilderd op een buitenmuur van het zieken huis maar de tepels van de herderin ontbreken. Dat zal wel preutsheid zijn? Dat ontkent het ziekenhuis bij hoog en laag. Er zouden gewoon wat details niet overgenomen zijn. Maar dat dit standpunt weinig hout snijdt blijkt wel als je de af

beelding, zoals verspreid door het ziekenhuis, en een afbeel ding van het originele schilderij over elkaar legt. Het zijn toch echt alleen de tepels die ontbreken. Toen we de woordvoer der van het ziekenhuis vroegen welke details er nog meer ontbreken wilde ze niet meer reageren. Soms zegt een zwij gende woordvoerder toch een heleboel. Over cultuurnieuws gesproken, het gaat hard met de verbouwing van het nijntje museum. We namen een kijkje op de bouwplaats. Wil je mee kijken? Dat kan op pagina 6.

Robert Oosterbroek

DE VERANDERENDE STAD IN BEELD

VREDENBURG

Utrecht is constant in beweging. Er wordt gebouwd en gesloopt. Hierdoor ziet de stad er op sommige plekken heel anders uit dan vroeger, terwijl andere straten en pleinen juist al decennia hetzelfde blijven. In deze rubriek laten we dat zien.

Ga naar DUIC.nl voor meer oude en nieuwe foto’s van de stad.

Media

DUIC IN BEELD

Opwinding alom in de biblio theek op de Neude. Vanwe ge de Kinderboekenweek mochten negentig kinderen daar namelijk komen logeren en dat was toch wel even spannend. In de hal sloegen ze hun kampement op en het avontuur kon beginnen! Dansen in de campingdisco, een rondje lo pen met de nachtwaker, er was van

alles te doen voor de negentig ge lukkigen. Het werd een dolle boel, maar na een laatste voorleessessie bij het kampvuur, ging iedereen rond 23.00 uur naar bed. Of ieder een toen ook meteen ging slapen, blijft geheim. Misschien zijn er in de tentjes een paar boekenwurmen met een zaklamp en hun lievelings verhaal in slaap gevallen.

Fotogra e: Robert Oosterbroek

Straks kunnen er nog meer kinderen naar het nijntje museum: 'Vernieuwd, maar ook vertrouwd'

Als kinderen na de verbouwing weer het nijntje museum aan de Agnietenstraat in de Utrechtse binnenstad kunnen bezoeken, is er bijna twee keer zoveel ruimte om te spelen, te ontdekken, te luisteren en te leren. De omgeving zal voor de trouwe bezoekers volgens conservator Yolanda van den Berg ‘vertrouwd’ voelen, maar tegelijkertijd ook ‘vernieuwd’. Woensdag 12 oktober werd het hoogste punt van de bouw bereikt en dat wilde het museum niet onopgemerkt voorbij laten gaan. Er waren een ontbijt en een rondleiding georganiseerd, en uiteindelijk werd er door wethouder Eva Oosters, zakelijk directeur Marco Grob en Van den Berg getoost op het behalen van de mijlpaal.

In 2016 opende het nijntje museum in het pand tegenover het Centraal Museum, waar het onderdeel van is. Sinds de ope ning wisten veel mensen de plek te vinden, waardoor er op sommige dagen lange rijen voor de ingang stonden. “Nog voordat musea vanwege corona gebruik moesten maken van reserveringen en tijdsloten, hadden wij dit al ingevoerd vanwege de grote belangstelling”, zegt Grob. Ondanks deze maatregelen bleven de bezoekersaantallen onverminderd hoog.

De zakelijk directeur sprak tijdens de rond leiding dan ook over een ‘gouden kans’ toen bekend werd dat de buren een lap grond van de hand wilden doen. Met behulp van ver schillende partijen, waaronder Mercis (recht hebbende van het werk van Dick Bruna) en de VriendenLoterij, kwam er geld beschikbaar

te verbouwen. Op 1 november vorig jaar gin gen de deuren dicht en verhuisde nijntje met heel haar inboedel naar een tijdelijke locatie in het voormalige gebouw van de Centrale Bi bliotheek aan de Oudegracht.

Sindsdien is er hard gewerkt achter de gesloten deuren en op 12 oktober werd het hoogste punt bereikt. Zo’n dertig genodig den, onder wie een aantal journalisten, kre gen woensdagochtend een rondleiding door geklust en liggen er overal bouwmaterialen. Alleen op sommige plekken, zoals een kamer met tekeningen van Dick Bruna op de muur, is te zien dat hier een paar maanden terug nog duizenden kinderen over de vloer kwa men.

Het hele museum wordt dus onder han den genomen. Er is echter niet alleen sprake van een verbouwing, maar ook van nieuw bouw. Aan de achterzijde van het museum staat volgens conservator Van den Berg een ‘kolos’ van een aanbouw, waarmee het mu seum groeit van zo’n 800 vierkante meter naar ongeveer 1.500 vierkante meter aan op pervlakte. Vanwege deze extra ruimte is er straks in het museum plek voor zo’n 205.000 bezoekers per jaar. Voor de sluiting trok het nijntje museum ongeveer 175.000 mensen. Deze nieuwe aanbouw bestaat uit drie ver diepingen. Op de begane grond komt straks horeca waar ook mensen zonder kaartje voor het museum terechtkunnen. Daarboven is ruimte voor een tentoonstelling en op de tweede verdieping komt een projectie van

Mr. Beam en is er plek voor theater. Bij het ontwerp van deze aanbouw is onder meer rekening gehouden met het ontwerp van het Museumhotel zodat er eenheid in de archi tectuur ontstaat aan de achterzijde van het nijntje museum.

Vertrouwd

“Het is straks weliswaar een gloednieuw mu seum, maar de bezoekers zullen ook het oude museum erin herkennen. Iets dat succesvol is moet je immers niet volledig aanpassen”, zegt

wel gekeken naar wat wel en niet werkte. Het voelt met andere woorden vertrouwd, maar het is wel vernieuwd.”

Het nijntje museum moet straks ook in clusiever zijn. Zo wordt het hele pand rol stoelvriendelijk gemaakt, is er rekening ge houden met hoogsensitieve kinderen door prikkelarme plekken in te richten zoals stilte en slechtziende kinderen.

over een ‘heugelijk’ moment. “Ondanks dat er nog het nodige moet gebeuren staat er nu al een nieuw huis voor nijntje.” Volgens wethouder Eva Oosters hebben niet alleen alle Utrechters, maar ook alle inwoners van Nederland en misschien wel alle wereldbur gers een band met nijntje. “Ze is samen met Gerrit Rietveld en geestelijk vader Dick Bruna een van de bekendste inwoners die in de stad hebben gewoond.”

Tot slot werd er getoost op het behalen van het hoogste punt van de aanbouw van het museum. Ondertussen werd er door alle vaklieden doorgewerkt aan de nieuwe inde ling van het pand. Het streven is om in het voorjaar van 2023 de deuren weer te ope nen, maar Van den Berg zei daarbij een ‘grote slag om de arm te houden’. “Het is moeilijk te voorspellen wanneer alles klaar is. Zoals vele anderen hebben wij te maken gehad met le veringsproblemen vanwege de schaarste en de oorlog. Het hout dat wij gebruikten kwam bijvoorbeeld uit Rusland en Oekraïne.”

Ook Grob zegt dat de verbouwing een spannend traject is vanwege de oorlog, de pandemie en de krapte op de arbeidsmarkt.

“We zijn opgelucht en blij dat we dit punt hebben bereikt en kijken enorm uit naar de opening volgend jaar.”

Tekst

Berkien

Soms was ‘k d’r ’n bietsjie bevrees voor da ’t zou gaon gebeure, omda je Utregs praot en as je da nog al hardop doe, dan komp d’r ’n keer da ze zegge: “Je lijk op Herreman Berkien”. Afgelope zondag gebeurde da, bij cafe Kenaolzich. “Je het net zo’n bril”, zeije ze. Maor daor geloof ‘k niks van. De reje is da’k plat Utregs ben gaon praote, wa’k vroeger nog mos a ere van me moeder omda volleges haor alleen de asjosjiale da praote. Onzin, natuurlijk wan ze sprak ’t zellef. Maor ze ha gelijk, vroeger wer je met da Utregs gezien as orridinair. Daorom moste we ’t a ere, da juk van die achterstandsbuurt van je af gooije. Nou he’k daor schijt an en gebruik ’t vollekstaoltje wanneer ’t maor ken. Maor om vergeleke te worde met Berkien? Voor de jongere lezers: Berkien was de beste Utregse komediant die we in jaore gehad hebbe. Helaos is ie al een tijdsjie trug overleje en misse we ‘m zeer. Eigelijk zou ‘t ’n eer zijn as ‘k met ‘m vergeleke wor, maor ‘k ben gin komediant en ken gin leuke stukkies vertelle zo as hij kon. D’r is ’n tijd gewees da’k helemaol niks ophad met Berkien, da’k die humor plat en dom von. Daorom he’k ‘m ook nooit in ’t ech zien optreje, wan ‘k ging nie naor ‘m kijken. Hij trad ’n keer op in ’t buurthuis in de Betonbuurt en de zaol zat vol, maor wel zonder mij. Daor he’k spijt van wan as ‘k ze plaote nou beluister mo’k er erreg om lache en as ie ’t over Tante Pietsjie het zie ‘k daor heul veul Utregse vrouwe in die we vroeger ammaol gekend hebbe. In de wijk Lombok woonde Tante Pietsjie en in Hoograove en in Sterrewijk. Herreman ha goed gekeke en wis welleke verhaole hij an zulleke mense kon ophange. Ze werrek is nie zo heul groat, maor wa Berkien heb geschreve an leuke stukkies vin’k met trugwerrekende krach heul goed en zo sterrek da’k zou wille da’k zo kon schrijve. Nee, ik lijk nie op ‘m en zal ‘m ook nooi nie kenne nadoen.

CROWDFUNDING

In dit boek zijn de stukken gebundeld die Arjan den Boer schreef over verdwenen horeca voor DUIC, aangevuld met extra afbeeldingen zoals menu’s en reclames. Aan de hand van historische bronnen zoals krantenberichten beschrijft hij de geschiedenis van 25 bekende zaken, met speciale aandacht voor het gebouw en het interieur. Aan deze verhalen voegde Ton van den Berg er nog eens 25 toe, geschreven op basis van gesprekken met oud-uitbaters en herinneringen van klanten. Zij hadden vaak ook nog foto’s.

De persoonlijke verhalen en de meer feitelijke stukken geven samen een rijkgeschakeerd beeld van de Utrechtse horeca in de 20e eeuw. Aan bod komen Chinese restaurants, tearooms voor deftige dames, bars met bijzondere namen, cafés waar schrijvers en kunstenaars kwamen, dancings en discotheken, ijssalons, een vegetarisch hotel, een poffertjeskraam en zelfs een ‘foute kroeg’ voor NSB’ers. Het boek bevat ook horecazaken die nog vers in het geheugen liggen, zoals Broodje Ploff en De Witte Ballons. En waar was eigenlijk de eerste automatiek van Utrecht?

Koos Marsman is ambesedeur vollekstaol en commetator. Hij schrijf tweewekelijks voor DUIC, natuurlijk in de Uterechse vollekstaol

Advertentie

Ga naar voordekunst.nl of scan de QR-code

Bockbierfestival

Waar: Janskerkhof

Wanneer: vrijdag 14 t/m zondag 16 oktober

Prijs: 6,95 tot 10,50 euro

Na een uitverkochte editie in 2021 is het Bockbierfestival terug in Utrecht. Het Janskerkhof staat dit weekend weer in het teken van de herfst. Met 25 verschillende bockbieren, livemuziek van Utrechtse bands, verschillende dj’s en allerlei bierproeverijen belooft het een mooi feest te worden! De earlybird-tickets zijn al uitverkocht, maar reguliere tickets zijn nog verkrijgbaar.

Popronde Utrecht

Waar: door de hele stad Wanneer: donderdag 20 oktober, 19.00 uur Prijs: gratis

De Popronde is terug in Utrecht! Het wordt dit jaar weer zoals we het gewend zijn: gratis toegankelijk, met optredens door de hele stad. We beginnen het feest om 19.00 uur bij Broese en de laatste act begint om 2.30 uur in EKKO. Met andere woorden: een volle avond! Stel je eigen programma samen, trommel je vrienden op en maak je klaar voor een feestje. Optredens zijn er op allerlei verschillende plekken; van Stathe, tot Taplokaal GIST, tot Het Muzieklokaal en Hofman. Kijk voor het volledige programma en alle locaties op popronde.nl/steden/utrecht.

Film: El Houb

Waar: Hoogt in Bieb Neude

Wanneer: vanaf donderdag 13 oktober

Prijs: 8 tot 10 euro

De lm El Houb (‘de liefde’) vertelt het aangrijpende verhaal van Karim. Hij valt op mannen en wil dat - na jaren de schone schijn op te houden - vertellen aan zijn ouders. Het wordt niet begrepen en niet getolereerd. Karim beseft dat hij zijn familie moet confronteren om de oorverdovende stilte te doorbreken. Maar kan hij van zijn familie verwachten dat ze het accepteren als hij zelf nooit met zijn gevoelens in het reine is gekomen?

Chaos in de GGZ

Waar: Academiegebouw

Wanneer: woensdag 19 oktober, 20.00 uur

Prijs: gratis

Eindeloze wachtlijsten, grote personeelstekorten en een enorme werkdruk: het piept en kraakt in de GGZ en dat duurt al jaren. Hoe kunnen we zorgen dat de GGZ veerkrachtiger wordt? Met jeugdpsychiater prof. Floortje Scheepers en psychiater prof. Jim van Os van het UMC Utrecht wordt deze avond gezocht naar het antwoord op die vraag.

Blaudzun

Waar: TivoliVredenburg

Wanneer: donderdag 13 oktober, 20.00 uur

Prijs: 26,85 euro

De Nederlandse singer-songwriter Blaudzun heeft de afgelopen tien jaar zijn stempel gedrukt op het indiepoplandschap. De coronaperiode zonder optredens was moeilijk voor hem, maar tegelijkertijd gebruikte hij de lockdowns om een nieuw album te maken. Lonely City Exit Wounds is misschien wel zijn meest urgente en troostvolle plaat ooit. Blaudzun is klaar om er weer groots en meeslepend tegenaan te gaan!

80’s Verantwoord

Waar: De Helling Wanneer: zaterdag 15 oktober, 23.00 uur Prijs: 17 euro

The Cure, Talking Heads, George Michael, David Bowie, noem ze allemaal maar op. Deze avond zijn ze terug op de dansvloer in Utrecht! De dj’s van 80’s Verantwoord zoeken de grenzen op tussen eeuwige klassiekers, guilty pleasures en lang vergeten underground hits. Je favoriete plaatje aanvragen kan via de verzoekenzuil. En wat zouden de jaren 80 zijn zonder Atari en Nintendo? Een stuk minder leuk toch? Dus die neemt 80’s Verantwoord gewoon voor je mee om op te spelen. Dompel je onder en let’s dance!

POW WOW

Waar: Stadsschouwburg Utrecht

Wanneer: zaterdag 15 oktober, 20.30 uur

Prijs: 10 tot 18 euro

Theatermaker Minou Bosua bespreekt met haar gezelschap MINOUX in een swingende en humoristische stamvergadering hoe we zorgen voor onze ouders. Er komt een dag dat de wereld omdraait; hun pas vertraagt en de wereld wordt kleiner… Wat vinden we dan vanzelfsprekend en wat voelt als een opgave? POW WOW is een feest van herkenning én ongemak.

Dakloosheid in Utrecht onder een vergrootglas: ‘Met de stempel ‘dakloos’ heb je nog meer hobbels te overwinnen’

Een heel huis werd er afgelopen maandag op de Neude geparkeerd.

Het gaat dit keer echter niet om een kunstproject, waarvoor het plein in 2018 al eens werd omgetoverd tot een grote bouwplaats, maar om een evenement met de naam ‘Uit je Dakloos’. Hiermee wordt aandacht gevraagd voor de krapte op de huizenmarkt, waar veel studenten, starters en (ex-)thuislozen mee te maken krijgen. De containerwoning van Uit je Dakloos is maandag 10 oktober neergezet en staat nu midden op de Neude. Diezelfde dag is ook de inrichting voor de woning afgeleverd. De hele week wordt er gewerkt om het huis af te bouwen.

edereen wil natuurlijk het allerliefst een boerderijtje op de Neude”, grapte oud-wethouder Ruimtelijke Ordening Klaas Verschuure bij het presenteren van de Ruimtelijke Strategie Utrecht. De groei van de stad betekent dat er meer inwoners komen. Over twintig jaar zal Utrecht zo’n 100.000 mensen rijker zijn. Maar daarbij hoort ook de onvermijdelijke groei in het aantal huizen, want aan woningen – met name van het be taalbare soort – is op de huidige huizenmarkt een groot tekort.

Volgens de Volksgezondheidsmonitor Utrecht telde de stad in 2020 een totaal van 2.275 dakloze mensen. Bij de telling is geke ken naar mensen die gebruikmaken van de opvang voor dakloze personen, mensen die ondersteuning ontvangen vanuit Stadsteam Back Up en mensen die bij Werk en Inkomen geregistreerd staan als dakloos.

Ongedocumenteerden en mensen uit an dere EU-landen zijn hierbij niet meegeteld. “Dakloosheid is iets dat iedereen kan over komen”, is te lezen op de website van Uit je Dakloos.

Stempel

Dakloosheid ziet er volgens Mieke Kort van De Tussenvoorziening in veel gevallen niet uit zoals veel mensen verwachten. De stich

ting De Tussenvoorziening richt zich op het verzorgen van bed, bad en brood voor daken thuislozen, en het begeleiden van mensen die weer een woning hebben gevonden. Ook helpt de stichting deze mensen bij het krijgen van medische zorg, nachtopvang en de extra winteropvang in koude perioden.

“Belangrijk om te weten, is dat er een enorm stigma rust op dakloosheid”, legt Kort uit. “Mensen hebben enorme associaties met het feit dat mensen dakloos zijn. Mensen zonder vaste verblijfplaats lijden daaronder. Je kan zeggen ‘een stempel is een drempel’. Met een stempel als ‘dakloos’ heb je nog meer hobbels te overwinnen. In projecten waarbij mensen een leegstaande kamer kunnen ver huren, hoor je nog weleens ‘maar ik neem geen dakloze in huis’.”

Het heersende beeld van een dakloze is vaak nog steeds een ‘zwerver’ met een blik bier op een bankje in het park, maar dit zijn niet de enige personen die bij De Tussenvoor ziening aankloppen. “Verborgen dakloosheid gaat bijvoorbeeld ook over volwassenen die weer bij hun ouders moeten intrekken en exen die nog bij elkaar wonen.”

Afgestudeerd

Younes Ben Abdelkader, 29 jaar oud, kwam naar Utrecht voor zijn studie. Sinds een paar

maanden is hij student af. Hij heeft een baan gevolg daarvan krijgt hij een brief op de mat van studentenhuisvester SSH: in juni 2023 moet hij zijn studio op het Utrecht Scien ce Park verlaten. De vraag is nog waar hij nu moet gaan wonen.

“Als ik dit allemaal eerder had geweten, dan had ik me beter voorbereid”, licht Younes toe. “Dan had ik een jongerencontract afge sloten in plaats van een campuscontract, en dan had ik me meteen ingeschreven voor so ciale huur. Maar als je net begint met stude ren, ben je niet meteen bezig met waar je na je studie gaat wonen. Je begint lekker aan je studententijd, je vindt een kamer via de SSH met gezellige huisgenoten. Dat diploma is dan nog heel ver weg.”

De huidige woningmarkt is verkrampt en alle relevante woonplatforms en -apps bieden Younes weinig soelaas. “Ik heb apps waarmee ik op huizen kan reageren, maar bijvoorbeeld bij de Woningnet-app kan ik maar op twee huizen tegelijk reageren. Ik moet dus eigenlijk wachten tot ik weer voor een woning word afgewezen, tot ik weer een reactie kan plaatsen. En als ik voor een soci ale huurwoning in aanmerking kom, krijg ik bericht dat ik nummer 468 van de 1200 ben. Dat schiet niet op.”

Niet aantrekkelijk

“Voor een sociale huurwoning is de wacht tijd in Utrecht 11 tot 12 jaar”, zegt Esther Vis ser van woningcorporatie Portaal. “Er is geen doorstroming, ondanks dat er veel wordt ge bouwd. Maar dit probleem los je niet in één jaar op.” Visser legt uit dat veel ouderen vaak in eengezinswoningen blijven wonen, eigen lijk een huis dat te groot voor ze is. Maar van wege bepaalde afspraken over de huurprijs zou het niet altijd aantrekkelijk zijn om naar een kleiner huis te verkassen. “Nieuwe wo ningen – ook al zijn ze kleiner – hebben nu vaak een hogere huur. Wij kunnen de prij zen namelijk alleen aanpassen als er nieuwe huurders in een huis komen.” Daarbij willen zeker de oudere huurders in veel gevallen graag in hun eigen wijk blijven wonen, on danks dat de samenstelling van de stad ver andert. Het gevolg is een schaarste voor veel andere doelgroepen.

Extra zakcentje

Hoe kunnen mensen die het niet al te breed hebben nu toch aan een betaalbaar huis ko men? Er zijn verschillende constructies, noe men De Tussenvoorziening en Portaal. Zo is er het landelijke initiatief Onder de Pannen, waarbij stadsgenoten elkaar tijdelijk huisves ting aanbieden. Dit kan bij faillissementen of

“I

Tekst: Charlie van Dijk / Fotogra e: Robert Oosterbroek/Uit je Dakloos

“Belangrijk om te weten, is dat er een enorm stigma rust op dakloosheid”

scheidingen een uitkomst zijn. Ook is er Hospi Housing, een oplossing voor studenten in Utrecht. Dit is een constructie die eigenlijk al decennia bestaat: de verhuurder staat een lege kamer in het huis af aan de huurder. Ook is er zoiets als Kamers met Aandacht. Hier gaat het om huurders die iets meer begeleiding nodig hebben. Misschien een avond mee-eten of een keertje samen voor de tv zitten. Aan alle drie is een matchingproces verbonden. Ook Portaal wijst op voorgenoemde bijzondere constructies. Hierbij is onderhuren mogelijk, zonder dat de originele huurders gekort worden op hun bijstand. Dit kan voor de huurders een extra zakcentje opleveren.

Scheefwonen

Ook de gemeente zegt een aantal middelen te hebben, bijvoorbeeld om de verschillende vormen van scheefwonen tegen te gaan. Zo kunnen woningzoekenden met een lager inkomen bij de corporaties alleen in aanmerking komen voor het goedkopere deel van de corporatievoorraad, zodat ze niet boven hun maximale huurprijs kunnen komen te wonen.

“Het Rijk heeft aangekondigd dat er volgend jaar nog een maatregel bovenop komt: huurders met een inkomen tot 120 procent van het minimum krijgen in juli 2023 een huur van

maximaal 550 euro”, laat een woordvoerder van de gemeente weten. Mensen die in een (te) goedkope woning wonen, kunnen niet gevraagd worden te vertrekken. Wel kan de huur inkomensafhankelijk verhoogd worden. Ook bestaat er zoiets als kwalitatief scheefwonen: mensen wonen in een te grote of juist een te kleine woning. Daar zou de gemeente mogelijk een rol in kunnen spelen. De toewijzing van huizen zou volgens de gemeente binnen de sociale sector via bepaalde voorrangsregels kunnen gaan. Hoe dat eruit moet komen te zien, wordt nu nog onderzocht.

Bijbouwen Ondertussen worden er per jaar zo’n 3.000 nieuwe woningen gebouwd. “We bouwen zo’n 3.000 huizen per jaar en we hebben onlangs met het Rijk een deal gemaakt dat we sneld kunnen bouwen. Daarnaast willen we er in 2024 nog 1.000 tot 1.500 extra realiseren”, aldus de gemeente Utrecht. Een aantekening hierbij is wel dat de gemeente niet zelf de woningen bouwt. “We zijn hierbij dus afhankelijk van ontwikkelaars en plannen zijn dus ook afhankelijk zijn van ontwikkelingen op de markt.” Of de woningzoekenden van nu het tot die tijd kunnen uitzingen, is nog maar de vraag.

helder over wat een uitvaart kost

Jan Kruit Utrecht

‘Vanuit een oude bus deelden we dekens, soep en ontbijt uit’

In de rubriek Utrecht Volgens spreken we een bekende of onbekende Utrechter. Vaak met een actuele aanleiding en altijd met een paar standaardvragen over het leven in Utrecht.

In één week tijd, van 10 tot en met 17 oktober, vallen zowel Werelddaklozendag als Wereldarmoededag en Wereldvoedseldag. In het kader van die dagen organiseert onder meer De Tussenvoorziening allerlei activiteiten. Zo bouwt de stichting samen met Utrechtse woningcorporaties, Lister, het Leger des Heils en andere partijen een huis op de Neude om aandacht te vragen voor alle Utrechters die op zoek zijn naar een woning. Jules van Dam richtte De Tussenvoorziening bijna 29 jaar geleden op om te werken voor wie dakloos is of dat dreigt te worden. We vroegen Jules waarom hij de stichting oprichtte en waar hij zijn inspiratie vandaan haalt in Utrecht.

Wat organiseren jullie allemaal deze week?

“En zijn onder andere toneelstukken, exposi ties met werk van (ex-)daklozen, er is ruim te voor ontmoetingen en Onder De Pannen wordt gelanceerd. Met dit project koppelen we mensen die een kamer over hebben aan Utrechters die dringend op zoek zijn naar een woonplek. Het is een win-winsituatie. Mensen kunnen wat extra geld verdienen en mensen die net dakloos zijn hebben tij delijk een kamer. Zo hebben ze even de tijd le nood een belangrijke reden voor dakloos heid. Daarover worden ook workshops gege ven en kan je terecht voor advies.”

Waarom heb je in 1993 De Tussenvoorzie ning opgericht?

“Ik was toen coördinator van de Sleep Inn. Daar begon ik als vrijwilliger. Die opvang hadden we verbouwd van 20 naar 55 plek ken, maar er bleven maar daklozen komen. De vrijwilligers waren drukker met mensen wegsturen dan voor onderdak zorgen. Het hoopte zich allemaal op onder Hoog Catha rijne. De gemeente wilde toen niet voor meer plekken zorgen, dus ik dacht: ‘Dan gaan we

het zelf maar doen’. Samen met de kerken in de binnenstad en Emmaus richtten we De Tussenvoorziening op. Vanuit een oude bus deelden we dekens, soep en ontbijt uit. Soms aan zo’n 200 mensen per dag. Gelukkig kun nen we nu goede afspraken maken met de gemeente. Iedereen is het erover eens dat de oplossing in woningen zit en niet in meer sleep inns of opvanglocaties.”

Komen er binnenkort nieuwe woningen bij?

“In het eerste kwartaal van 2022 krijgen we er 65 woningen bij. Daar kunnen mensen vanuit de opvang heen. Dat is prachtig. Ook komen er dit jaar hopelijk een paar honderd tijdelijke woonunits bij voor doelgroepen in de knel. Op onze wachtlijst staan nu onge veer 250 mensen, maar veel mensen wor den op dit moment niet eens meer aange meld. Daardoor zitten veel mensen nog niet in onze statistieken. In Utrecht en omgeving zouden er zo’n 500 woningen per jaar nodig zijn, maar die halen we nooit.”

Heb je het plan waarmee je De Tussen voorziening begon, waar kunnen maken?

“Het is beter dan ik in mijn hoofd had. Toen

werden daklozen nog genegeerd en werd gezegd dat iemand ‘eerst maar moest gaan afkicken’. Maar mensen komen juist tot rust als ze een eigen woning hebben. Dan gaan ze vanzelf werken aan hun gezondheid. Her stel begint met een huis. Ook hebben we nu meer diensten om mensen te begeleiden, bijvoorbeeld de schuldhulpverlening. Daar naast wordt er beter samengewerkt met col lega-instellingen. We begonnen met de bus en panden met bedden, nu zijn we een or ganisatie met 500 medewerkers en 400 vrij willigers.”

Waarom ben je ooit vrijwilliger geworden bij de Sleep Inn?

“Ik was afgestudeerd als ontwikkelingseco noom, maar daar was geen werk in. Ik deed ook nog ander vrijwilligerswerk, maar uit eindelijk heeft dit mijn hart gestolen. Ik vond wat ik zocht. Er is altijd wat te doen en je moet creatieve oplossingen kunnen beden ken. Het is heel praktisch: iemand is dakloos en wij proberen ervoor te zorgen dat iemand niet meer dakloos is. Je kan verdrietig kijken naar alle daklozen die er helaas nog zijn, of je kijkt gelukkig naar al die mensen die niet meer dakloos zijn. Bij mij is het glas halfvol.”

Wat mist Utrecht?

“Betaalbare woningen.”

Wat is jouw mooiste herinnering aan Utrecht?

“Ik woon hier al mijn hele leven. Ik heb heel veel herinneringen aan de stad. Leuke fees ten, verliefdheden, vrienden, het ontmoe ten van mijn vrouw en de geboortes van mijn kinderen.”

Waar haal je je inspiratie vandaan in Utrecht?

“Uit de mensen die je aan een huis kan hel pen of van hun schulden af kan helpen. Er zijn mensen die een slechte start hebben, maar uiteindelijk toch weer volwaardig lid van de maatschappij zijn geworden. Verder haal ik inspiratie uit al onze medewerkers die zich hier vol passie voor inzetten. Daar word ik ook vrolijk van.”

Waar ben je trots op als Utrechter?

“Dat Utrecht een progressieve stad is voor wie iedereen meetelt.”

Tekst:

van Setten

CROWDFUNDING

nu

Gezelligheid tot sluitingstijd

In dit boek zijn de stukken gebundeld die Arjan den Boer schreef over verdwenen horeca voor DUIC, aangevuld met extra afbeeldingen zoals menu’s en reclames. Aan de hand van historische bronnen zoals krantenberichten beschrijft hij de geschiedenis van 25 bekende zaken, met speciale aandacht voor het gebouw en het interieur. Aan deze verhalen voegde Ton van den Berg er nog eens 25 toe, geschreven op basis van gesprekken met oud-uitbaters en herinneringen van klanten. Zij hadden vaak ook nog foto’s.

De persoonlijke verhalen en de meer feitelijke stukken geven samen een rijkgeschakeerd beeld van de Utrechtse horeca in de 20e eeuw. Aan bod komen Chinese restaurants, tearooms voor deftige dames, bars met bijzondere namen, cafés waar schrijvers en kunstenaars kwamen, dancings en discotheken, ijssalons, een vegetarisch hotel, een poffertjeskraam en zelfs een ‘foute kroeg’ voor NSB’ers. Het boek bevat ook horecazaken die nog vers in het geheugen liggen, zoals Broodje Ploff en De Witte Ballons. En waar was eigenlijk de eerste automatiek van Utrecht?

Ga naar voordekunst.nl of scan de QR-code

Coöperatieve kruidenier aan het Ondiep

Tot ver in de jaren zestig werden levensmiddelen vanachter de toonbank verkocht, deels door gruttersketens als De Gruyter en Albert Heijn, maar ook door zelfstandige kruideniers. Andere winkels werden gerund door verbruikscoöperaties: voor en door klanten, vaak met een politieke of religieuze inslag. Interessant genoeg speelden deze coöperaties een belangrijke rol bij verdere concentratie en rationalisatie en de komst van grote supermarkten.

Injuli 1935 werd aan het Ondiep 67 (nu Ca fetaria Huang) een kruidenierswinkel geo pend. Het was een strak, modern gebouw van gele bakstenen met twee bovenwonin gen. Dat het geen gewone winkel was, bleek wel uit de slanke stalen letters die voor de glas-in-loodstrook boven de etages stonden: 'Coöperatie Voorwaarts'.

Het nieuwe woonwinkelpand was ont worpen door de nog maar 21-jarige architect Anton de Ridder. Zijn eerste opdracht was geen toeval. Antons vader, de timmerman Aart de Ridder, was de voorzitter van de Al gemeene Coöperatieve Productie- en Ver bruiksvereeniging Voorwaarts. De kruide nierswinkel was eigendom van de leden, die ook de klanten waren.

Voorwaarts was al in 1906 opgericht als coöperatieve bakkerij door en voor Utrechtse arbeiders. In 1913 had de vereniging een nieu we 'broodfabriek' geopend aan de Johannes de Bekastraat. In 1923 begon Voorwaarts ook een kruidenierswinkel aan de Vleutenseweg 28 en enkele jaren later aan de Kanaalstraat 203. Door eigen inkoop en productie kon de coöperatie haar leden lage prijzen bieden.

Bij het 15-jarig bestaan sprak een verte genwoordiger van de landelijke bond waar bij Voorwaarts was aangesloten. Hij noemde verbruikscoöperaties 'een machtig wapen te gen het op uitbuiting belust kapitalisme'. De coöperatie maakte deel uit van de socialisti sche zuil en als er enige winst werd gemaakt, werd die uitgekeerd aan de SDAP - volgens

het jaarverslag van 1935 een bedrag van 435 gulden.

UCO

In 1946 veranderde er een en ander voor de kruidenierswinkel aan het Ondiep. De let ters 'Voorwaarts' verdwenen van de gevel, want de verenigingsnaam werd gewijzigd in Utrechtse Coöperatie (UCO). Inmiddels had UCO meerdere bakkerijen, kruidenierswin kels en brandstoffenhandels in stad en pro vincie Utrecht met moderne productiebe drijven aan de Kanaalweg.

Aan het Ondiep wisselde ook de winkel houder, die de zaak samen met zijn echtgeno te runde en erboven woonde. Cornelis Wijn berg maakte plaats voor de familie Schippers, in 1952 gevolgd door Antoon Dieckmann. Diens dochters Reina en Willie stonden ook vaak achter de toonbank. Omdat er nog geen sprake was van zelfbediening, was de toon bank het grootste element in het publieks magazijn. Soms was de winkel ook stembu reau: voor de ledenraadverkiezingen van de coöperatie.

Niet alleen de socialistische zuil kende verbruikscoöperaties.

In 1955 besloot UCO een samenwerking aan te gaan met de pro testants-christelijke coöperatie Manna, het rooms-katholieke Praeferentia en de Coö peratie van Spoorwegpersoneel. 'Vier coö peraties met behoud van eigen principiële grondslagen' zouden voortaan als één ge

heel opereren. De nieuwe Beheerscoöperatie 'Utrecht', met gezamenlijk zo'n 7.500 leden in stad en regio, streefde naar rationalisatie middels een grote centrale bakkerij en plan nen om 'in enkele wijken zelfbedieningsza ken te stichten'.

Co-op

De landelijke bond van coöperaties, waar onder ook de productiebedrijven aan de Ka naalweg vielen, heette inmiddels Co-op Ne derland. Die naam sloeg aan en tegen 1960 noemden de meeste winkels zich simpelweg Co-op. Het streven was verdere concentra tie door fusies. Waren er landelijk in 1958 nog 297 kleine verenigingen aangesloten, in 1964 waren dat 79 grotere. In dat jaar adverteer den de Utrechtse winkels met de slogan 'Coop laat u delen in de welvaart'.

De zaken waren niet meer alleen toe gankelijk voor leden en daarom moest het principe opnieuw worden uitgelegd. 'Als consumenten gaan samenwerken, kan er wat gebeuren!', stond in een advertentie. 'Zij gin gen zelf fabrieken bouwen en winkels ope nen. Zij gingen zelf importeren en distribue ren. En met succes!' De moderne huisvrouw werd aangesproken: 'U, mevrouw, wilt uw gezin zo goed mogelijk verzorgen. U wilt zo verstandig mogelijk uw inkopen doen.' De co operatieve gedachte kreeg een nieuwe vorm toen Co-op met obligaties naar de beurs ging, en klanten daarvoor bij hun boodschap pen konden sparen.

Zelfbedieningszaken kregen ondertussen de overhand. Eind 1967 opende Co-op de zes tiende supermarkt van Utrecht in Kanalen eiland. Voor sollicitanten werd een speciale avond georganiseerd in het Haagsche Kof fyhuis aan het Vredenburg. Ook zocht Co-op vijftien 'ordertelefonistes' voor het nieuwe landelijke distributiecentrum aan de Europa laan (later koekfabriek Pally). In datzelfde jaar was er nog een vacature bij de winkel aan het Ondiep 67, maar dat zou de laatste zijn. Het pand was te klein om tot een echte super markt om te vormen. De familie Dieckmann vertrok en in de winkel kwam Sigarenmaga zijn en Kantoorboekhandel Veldhuijzen.

Met Co-op als coöperatieve organisatie ging het mis in 1973, toen een faillissement inzicht en moderne bedrijfsmethoden en een tekort aan besluitvaardigheid', volgens de Telegraaf. De winkels en productiebe drijven kwamen in handen van commerciële concurrenten. Maar Co-op Zaanstreek-Ken nemerland en Gelderland vielen buiten het faillissement en gingen samen verder. Later fuseerde deze organisatie met een groothan delscoöperatie.

In 2021 telde Co-op landelijk 314 super markten en besloot tot een fusie met win kelierscoöperatie Plus. Deze keten van 550 winkels is op papier nog een coöperatie van zelfstandig ondernemers 'en een vijftigtal consumenten', al is de vraag wat dat bete kent. De naam Co-op zal verdwijnen.

De Filmende Fietser uit Utrecht heeft fans van over de hele wereld

Minder

De jaarlijkse schouw van sloten wordt

jaarlijkse schouw van sloten wordt gedaan van

van

met

oktober

tot

sloten voldoende

Straatnamen

De stad in cijfers

In de rubriek Utrecht in Cijfers gaan we in op data over de stad. De gemeente Utrecht houdt van honderden onderwerpen bij hoe het er in de stad voorstaat, van aantal Utrechters dat een ets heeft tot hoeveel procent van de Utrechters last heeft van lawaai door verkeer of bedrijven in de stad. Elke week lichten we een van de onderwerpen uit.

RESERVEREN?

Een passieloos FC Utrecht: ‘De middelmaat regeert op alle fronten binnen de club’

Het was weer een onaantrekkelijke zondagmiddag in de Galgenwaard. In eigen huis verloor FC Utrecht met 1-2 van AZ. De eindstand doet vermoeden dat het een gelijkopgaande wedstrijd was, maar niks was minder waar. Pep en Frans zagen een passieloos FC Utrecht waarbij zowel binnen als buiten de lijnen de middelmaat regeerde.

et was een heerlijke zonnige zon dagmiddag. Op het veld stonden twee teams die het elkaar altijd las tig maken. Tegelijkertijd bestond ons stadsie negenhonderd jaar. De voorwaarden voor Frans. “Helaas viel alles in de praktijk tegen. Kamphuis een liedje zingen. Niks ten nadele van die man, maar het is toch niet de artiest die je op zo’n unieke gelegenheid verwacht. Een paar maanden geleden stond Kensington nog op de Dom te zingen. Dat maakt indruk. FC Utrecht verzint het om een volkszanger op een negenhonderdjarig jubileum uit te no

Michai Nesu

Pep is het eens met zijn broer en was ook niet te spreken over de ode aan voormalig FC Roemeen liep in 2011 tijdens een training van FC Utrecht een dwarslaesie op en zit sinds

FIETSHUBS

te staan bij de stichting van Nesu. Niemand kreeg mee wat de boodschap was en na af loop klapten er tien mensen in de derde mi nuut. Geef een beetje aandacht aan dit soort momenten en maak het groot. Als je speciale gelegenheden op deze manier aanpakt, krijgt

Na het bespreken van alle organisatieproble men wil Pep inzoomen op de wedstrijd. “Het leek zondagmiddag alsof AZ een mannetje meer had. Negentig minuten lang liepen de Utrechters achter de bal aan. De ploeg werd weggespeeld in eigen huis. Het pijnlijkste is dat we na dit weekend kunnen concluderen dat de slag met AZ heel dik is verloren. We speelden jarenlang met de Alkmaarders voor plek vier, vijf of zes. Inmiddels doet AZ tijde lijk mee om het kampioenschap en spelen wij voor plek zes, zeven en acht. De Alkmaarders zijn ons aan alle kanten voorbijgestreefd en ook FC Twente kunnen we niet meer bijbe

René Hake

Frans is het eens met zijn broer en vult hem verder aan. “Dit jaar staat er op papier een

Heel Utrecht fietst: van barrel tot parel

De Vuelta Fietshub, het rondreizende minifestival van SportUtrecht dat deze zomer door de Utrechtse wijken trok, had een tweeledig doel. Utrecht opwarmen voor de start van dit etsspektakel EN niet minder belangrijk, dit initiatief moest ook een nalatenschap opleveren. Een van de initiatieven is te komen tot permanente ‘Fietshubs’ in de stad. Op deze locaties kunnen inwoners terecht voor bijvoorbeeld etslessen en etsdeals. Inmiddels beschikt Utrecht over twee permanente Fietshubs. De eerste is bij De Dreef in Overvecht en de tweede bij Gezondheidscentrum de Amazone, eveneens in Overvecht.

Een mooi voorbeeld van een vruchtbare samenwerking tussen de Stichting Leer geld Utrecht, Project O, Fietsersbond Utrecht, de gemeente, BikeFlip, SportUtrecht en natuurlijk de Utrechtse Fietsburgemees ter Jelle Bakker, die gezamenlijk de coalitie ‘Heel Utrecht Fietst’ vormen. Het spreekt voor zich dat ook dit soort initiatieven heb ben bijgedragen tot de uitverkiezing van de stad Utrecht tot ‘Fietsstad van de wereld’.

Peter van Bekkum is als vrijwilliger van de Fietsersbond nauw betrokken. “Dit is wat je noemt een aaibaar project, waar natuurlijk niemand tegen is. Wij zorgen als Fietsers

SportUtrecht op haar beurt organiseert in de Inmiddels heeft dit initiatief na anderhalf holpen. Een andere, zeker niet mindere, op brengst is dat BikeFlip mensen met afstand schroothoop gered. Je zou zeggen: missie geslaagd, maar zo simpel is het niet. “Zeker meer kunnen doen. We zijn begonnen met

sen bijgekomen. En kinderen groeien uit hun

re woensdagmiddag zijn we bij Sporthal De aanschaffen. Maar omdat de vraag zo groot is hebben we ook aan de gemeente gevraagd de stad worden weggehaald en naar het depot in Overvecht gaan. Maar de gemeente heeft een deal met een opkoper die alles opkoopt, is verhandelbaar als oud ijzer. We hebben nu gevraagd of er niet een paar containers in de stad geplaatst kunnen worden waar mensen beetje moedeloos van het uitblijven van een antwoord voor een oplossing voor iets wat weg te roesten terwijl wij er zoveel mensen

Casparis Beyer van BikeFlip is het roerend met hem eens. “Je moet het zo zien. Wat is er nu nog mooier dan een maatschappelijk

betere selectie dan vorig seizoen. We hebben het spel onder René Hake vervloekt, maar nu deze tijd zesde. Nu mag je blij zijn dat we ne

Pep had altijd veel vertrouwen in Henk Fraser. Toch neemt ook bij hem het vertrou wen in de oefenmeester af. “Het zegt genoeg dat na de eretreffer van Sylla de supporters treiterend begonnen te zingen: ‘Wij gaan Eu ropa in, wij gaan Europa in’. Het is puur cynis me. Iedereen merkt dat de toeschouwers er klaar mee zijn. FC Utrecht heeft twee goals gemaakt in vijf thuiswedstrijden. We beta len jaarlijks de hoofdprijs om op de tribune te mogen zitten en dan nemen we nog niet eens iets te eten of te drinken. We krijgen in de Galgenwaard de ene na de ander slechte wedstrijd voorgeschoteld. De middelmaat re

Tot slot waren er nog de beloofde prijsdaling en assortimentswijziging in de catering van het stadion. Ook die beslissingen kan je vol gens Pep moeilijk serieus nemen. “Het bier is dertig eurocent in prijs gedaald. Overal stij gen de prijzen en dus ook in de Galgenwaard. Dat is begrijpelijk. Toch is ook deze actie niet serieus te nemen. De club heeft met veel bombarie beloofd iets aan de prijzen te doen. Als er dan dertig eurocent van een biertje van reageert Frans op zijn broer. “De club moet een voorbeeld nemen aan Club Dito. Een bit

gen euro. Daar staan volksmensen achter de bar. Die medewerkers willen supporters een lekkere voetbaldag bezorgen. Als je alle be slissingen en trammelant binnen de club op somt is er op dit moment maar één conclusie:

Voordat het applaus klaterend opklinkt voor een sporter heeft deze een lange weg afgelegd. Vele jaren aan intensieve trainingsarbeid, reistijd en een strakke planning gaan hieraan vooraf. En natuurlijk is de steun van gezin, school en vrienden onontbeerlijk voor een talentvolle sporter. Marina van Huissteden-Kaspers sprak voor Sport Utrecht en DUIC over etshubs in Utrecht.

doel te koppelen aan het circulaire proces mensen met een U-pas, maar we hebben ook gezinnen die geen U-pas kregen, omdat ze bijvoorbeeld midden in de Toeslagenaffaire beland zijn, kunnen helpen. In onze sociale werkplaats in Maarssen, de motor van ons opleiding barrels in parels die nog jaren mee

kunnen. We houden ze zo ook in Utrecht en zijn niet afhankelijk van de import uit bijvoor hoe lang weg staat de roesten in de stad is deze uiteindelijk alleen nog maar geschikt voor de schroot, en dat is toch doodzonde. En wij zijn ambitieus, we werken hier met vier tot acht man, zijn een leerbedrijf en groeien

“H

Pep en Frans, twee broers die al sinds jaar en dag iedere wedstrijd van FC Utrecht volgen, maken een column voor DUIC. In de column wordt de week van FC Utrecht doorgenomen. Martijn Kramer schrijft het verhaal op.

Michael Meulens van BikeFlip