De krant die verder kijkt in de stad 5 MEI 2023 | 9E JAARGANG NR. 222 | KIJK VOOR HET LAATSTE NIEUWS OP DUIC.NL Utrecht volgens directeur van Bevrijdingsfestival Manja Kerstholt P. 11 eenElkeweek DUICnieuwe P. 9 Cor Stoops (77) is voorlopig nog niet klaar met werken Op bezoek bij Café Averechts P. 14 Verhalen
verzet, onderduiken en vrijheid Ondernemer uitgelicht: Style19 in Vleuten P. 15 Advertenties Soworker maakt delen op Social media makkelijk! Boost je content en benut de kracht van je collega’s als ambassadeurs! Test gratis ons platform! Verdwenen horeca in Utrecht Koop nu het boek € 34,95 incl. verzendkosten Almeerdan1.500 exemplarenverkocht! Bestel via duicshop.nl en ontvang een gratis setje ansichtkaarten INTERESSE? NEEM CONTACT OP VIA
over
Soworker maakt delen op Social media makkelijk!
Boost je content en benut de kracht van je collega’s als ambassadeurs;
8 x meer bereik, 7 x hogere conversie en aanzienlijk meer sollicitanten.
een afscheid precies zoals u het wilt
U bent altijd welkom voor een open gesprek. Bel 0800 - 023 05 50 of ga naar monuta.nl/ utrecht
Utrecht
Leerbanenmarkt kinderopvang
Wil jij aan de slag binnen de kinderopvang? Of benieuwd of deze branche bij je past? Kom naar de leerbanenmarkt! Ontmoet kinderopvangorganisaties én ontvang informatie over opleidingsmogelijkheden.
Meld je aan via www.rocmn.nl/leerbanenmarkt
11 mei 2023 van 16.00 tot 19.30 uur Harmonielaan 1 Nieuwegein
Test gratis ons platform!
Advertentie
Johan Sienema
je niet meer weet wat je net gelezen hebt? alz... wat
op de 3 vrouwen
dementie. Geef nu voor
onderzoek, zodat dementie
toekomst wordt. stopdementie.nu Scan de code en doneer gemakkelijk online!
1
krijgt
meer
niet jouw
Nieuws
5 DUIC in beeld
Bomen injecteren tegen ziekte
6 Peter Hein (84) over zijn onderduik
Peter Hein dook gescheiden van zijn ouders onder
7 Het verhaal van verzetsheld Heukels
Illegale telefoonlijnen vanaf de Neude
8 Rietje (82) praat met Mehrzad (15)
'Ik krijg de rillingen als jongeren de holocaust ontkennen'
9 KlusHeeren
Cor Stoops (77) is nog lang niet klaar met werken
Cultuur / Uit
10 Uittips
Elke week de leukste tips
11 Utrecht volgens...
Directeur Bevrijdingsfestival Utrecht Manja Kerstholt Stad / Leven
12 Straatnamen
Jacobijnenstraat
12 Stad in cijfers
13
Colofon
Met verhalen over oorlog, verzet en onderduiken staat DUIC deze week stil bij de jaarlijkse herdenking op 4 mei. Zo spraken we de kleindochters van Wolter Heukels. Deze verzetsstrijder die werkzaam was bij de PTT legde illegale telefoonlijnen aan waardoor verzetsgroepen met elkaar konden communiceren. Hij was ook betrokken bij het aanleggen van een telefoonlijn in 1944 tussen het bevrijde Nijmegen en het bezette Utrecht. Hierdoor kon belangrijke informatie doorgegeven worden. Peter Hein vertelt in deze krant hoe hij als jongetje op tal van plekken moest onderduiken tijdens de Tweede Wereldoorlog. Dit deed hij apart van
DE VERANDERENDE STAD IN BEELD
OUDEGRACHT
Utrecht is constant in beweging. Er wordt gebouwd en gesloopt. Hierdoor ziet de stad er op sommige plekken heel anders uit dan vroeger, terwijl andere straten en pleinen juist al decennia hetzelfde blijven. In deze rubriek laten we dat zien.
Ga naar DUIC.nl voor meer oude en nieuwe foto’s van de stad.
zijn ouders, die weer op andere plekken ondergedoken zaten, want dat zou veiliger zijn. Verder vertelt Rietje Kooistra over de acht onderduikers die bij hun thuis werden opgevangen in de kleine huurwoning aan de Spaarnestraat in de Rivierenwijk. Stuk voor stuk bijzondere verhalen, verhalen die nog steeds belangrijk zijn om te vertellen. Opdat wij niet vergeten. We moeten ons blijven beseffen hoe waardevol het is om in vrijheid te kunnen opgroeien en leven, dit soort persoonlijke verhalen dragen daaraan bij.
Robert Oosterbroek
Social Media
en redactie DUIC
Kijk voor het laatste Utrechtse nieuws op DUIC.nl 5 MEI 2023 | NR. 222
Website DUIC.nl Facebook DUICNL Twitter @duicnl Instagram duic.nl REDACTIE Robert Oosterbroek CONTACT REDACTIE redactie@duic.nl 06 86 80 32 22 VRAGEN OVER DISTRIBUTIE? Pierre Schoonhoven via pierre@duic.nl, 06 - 14 41 56 56 AAN DIT NUMMER WERKTEN MEE ART DIRECTION EN VORMGEVING UITGEVERS Joris Daalhuisen en Martijn Rademakers ADVERTEREN Helling 13, 3523 CB Utrecht, adverteren@duic.nl Dave Vorstenbosch dave@duic.nl 06 43 03 58 73
INHOUD
1976
2023
Arjan den Boer, Bas van Setten, Bo Steehouwer, Floor Vervoort, Ilana Noot en Lisette Oorschot
ddk.nl
Eenzaamheid
Verdwenen fabrieken Julius Pintsch/MEAF
Café
14 Op bezoek bij
Averechts
Zoek
15 Puzzel
de verschillen
15 Ondernemer uitgelicht Interieurwinkel Style19
Advertentie Bestel via duicshop.nl en ontvang een gratis setje ansichtkaarten Verdwenen horeca in Utrecht Koop nu het boek € 34,95 incl. verzendkosten Almeerdan1.500 exemplarenverkocht! 3
Kijk voor het laatste Utrechtse nieuws op DUIC.nl NR. 222 | 5 MEI 2023 4
DUIC IN BEELD
Naast mensen en dieren kunnen ook bomen een injectie krijgen om te voorkomen dat ze ziek worden en sterven. Zo krijgen in Utrecht de komende periode zo’n 2.750 iepen een prik die de bomen moet beschermen tegen de iepenziekte. Wanneer een boom deze besmettelijke schimmelinfectie oploopt is de kans vrijwel zeker dat hij sterft. De sapstroom wordt namelijk geblokkeerd, waardoor de takken en bladeren geen voedsel én vocht meer krijgen. “De boom
pleegt eigenlijk een soort zelfmoord”, vertelde de bomenexpert van de gemeente Utrecht. De operatie startte op de Burgemeester van Tuyllkade. Vanwege de vele iepen die hier in de middenberm staan, wordt dit ook wel dé iepenlaan van Utrecht genoemd. Een injectie is overigens geen garantie dat de bomen niet ziek worden, maar het verkleint de kans wel aanzienlijk. “Je moet het zien als een soort griepprik”, aldus de boomdeskundige.
Kijk voor het laatste Utrechtse nieuws op DUIC.nl 5 MEI 2023 | NR. 222
Fotogra e: Bas van Setten
5
Peter Hein (84) over hoe hij en zijn joodse ouders onderdoken tijdens de Tweede Wereldoorlog
Als vierjarig jongetje dook
Peter Hein, gescheiden van zijn joodse ouders, op vele adressen onder tijdens de Tweede Wereldoorlog. Zijn ouders doken op twaalf plekken onder en werden drie keer verraden, maar alle drie overleefden zij. Het is inmiddels 78 jaar geleden dat Peter Hein in het Utrechtse Ondiep werd herenigd met zijn ouders. Speciaal voor 4 mei dit jaar, maakte hij samen met zijn zoon Ruben Hein de muzikale voorstelling Mijn Onderduik.
Tekst: Floor Vervoort
“Mijn ouders waren Duitse joden. Mijn vader vluchtte in 1933 naar Nederland, mijn moeder volgde vier jaar later. Ik werd in februari 1939 geboren in Den Haag. Nadat de Duitsers in 1940 Nederland binnenvielen, trokken we in bij familie van mijn moeder in Utrecht. Even later kwamen we terecht in een woning op de Wijde Begijnestraat in de binnenstad. In april 1943 besloten mijn ouders om onder te duiken. Volgens mijn vader was het verstandig om mij apart van mijn ouders te laten onderduiken, omdat zo de kans op overleven groter was. Vanaf dat moment scheidden onze wegen”, zo begint het verhaal van Hein.
‘Wat een zwartkop’
Peter Hein was vier jaar oud toen zijn onderduik begon. Hij was in totale verwarring, begreep niets van wat er gebeurde. Ruim twee jaar lang dook hij onder op vele adressen door het land, waaronder het kinderopvanghuis Kindjeshaven op de Prins Hendriklaan in Utrecht. Hein werd opgevangen door ‘tante Cor van Lent’, zijn pleegmoeder in die tijd. “Tante Cor nam mij overal mee naartoe. Ik was zogenaamd haar neefje, daarom werd ik Peter van Lent genoemd in plaats van Peter Hein.” Als joods jongetje met zwarte haren viel hij op. “Op verschillende adressen hoorde ik: ‘wat een zwartkop’, dus mijn haar werd gebleekt.”
Heins ouders doken in twee jaar tijd onder op twaalf adressen, allemaal in en rondom Utrecht. Zo zaten zij onder meer op de Catharijnesingel, de Narcisstraat, Verlengde Hoogravenseweg, in Bilthoven en in Schalkwijk. Driemaal werden Heins ouders verraden. “Verraad kwam ongelofelijk veel voor. Zo had je zogenoemde Jodenjagers, zij kregen 7,5 gulden per jood die ze zouden verraden. Later werd dat zelfs dertig gulden per jood. Daarnaast had de Jodenjager vanaf dat moment ook alle bezittingen van de jood die hij had verraden.” Op de Narcisstraat in Utrecht, een van de onderduikadressen van de ouders, wisten Heins ouders ternauwernood te ontsnappen aan de Jodenjagers. Zo wist zijn vader te vluchten via de kruipruimte en sprong zijn moeder uit het raam.
Utrechtse bevrijding
In een van de laatste weken van de oorlog, op het laatste onderduikadres op het Boerhaaveplein in Ondiep, ging het bijna mis voor de 6-jarige Hein. Vier weken voor de bevrijding werd hij in zijn rug geraakt door een granaatscherf, waardoor hij deels verlamd raakte en in een rolstoel belandde. “Ik bloedde bijna dood, maar overleefde het ternauwernood. " Uiteindelijk hield Hein niets permanent over aan de granaatscherf.
Op 7 mei 1945 vielen de Canadese en Britse soldaten Utrecht binnen om de stad te bevrijden. Zo’n twee dagen eerder kwamen Heins ouders erachter dat hun zoon nog in
leven was en zochten Hein op, die op dat moment bij tante Cor in Ondiep zat. “Er stonden twee mensen voor me die ik eigenlijk niet kende en me mee wilden nemen. Ik had het gevoel alsof ik opnieuw moest onderduiken bij vreemde mensen, maar dat waren mijn eigen ouders. Het weerzien was voor iedereen heel pijnlijk, maar de band tussen ons werd gaandeweg steeds beter.” Na de oorlog groeide Hein weer op bij zijn ouders. Dat hij twee jaar eerder was achtergelaten door zijn ouders, nam hij hen dan ook niet kwalijk. “Het was een verstandige keuze van mijn ouders. Gezinnen hadden minder overlevingskansen, want zij konden lastig onderduiken met z’n allen.”
Dat Hein en zijn ouders de oorlog hebben overleefd, heeft volgens hem drie redenen. “We hebben het overleefd dankzij de mensen die het aandurfden om ons onderdak te bieden. Ook de overlevingsdrang van mijn vader is een belangrijke reden. Hij was een goede overlever en nam altijd de juiste beslissing. Als laatste speelt de enorme dosis geluk mee. Het is geluk hebben, maar ook geluk afdwingen.”
Japanse kers Na de oorlog verbleef Hein nog zo’n twee decennia in Utrecht. Hij pakte zijn leven op in
de Utrechtse stad, ging studeren en leerde zijn vrouw kennen. Later werd hij gynaecoloog in het Radboudumc in Nijmegen. Na zijn pensionering verhuisde Hein naar Friesland, waar hij nog steeds woont. Hij verruilde het medische vak op zestigjarige leeftijd voor een vervroegd pensioen en ging aan de slag als beeldhouwer, schilder en auteur. Zo schreef
‘De onderduikers’ en ‘Het zesde jaar’, waarmee hij verwijst naar het jaar na de oorlog. Herinneringen aan de oorlog zijn er nog steeds. “Als het voorjaar is, de Japanse kers in de tulpen schijnt, dan krijg ik een naar gevoel. Dat doet me denken aan de tijd van toen, maar gelukkig is die boom er niet zo veel op de plek waar ik woon in Friesland.” Toch zijn deze gevoelens niet vergelijkbaar met zijn
gevoel in de jaren 80, toen hij in een zware depressie belandde. “Ik dacht dat ik geen last van de herinneringen aan de oorlog had, totdat die periode mij liet voelen dat de oorlog diepe sporen had achtergelaten.”
Voorstelling
“Tachtig jaar geleden stond ik er alleen voor. Nu, precies tachtig jaar na de oorlog, ben ik gelukkig getrouwd, heb ik drie kinderen en acht kleinkinderen.” Met een van zijn kinderen, zanger, pianist en componist Ruben Hein, maakte Peter Hein de theatervoorstelling ‘Mijn Onderduik’. Deze voorstelling schreef hij speciaal voor de Dodenherdenking op 4 mei in Utrecht en zal aansluitend op de twee minuten stilte en de kranslegging worden voorgedragen in de Domkerk. De voorstelling is vrij toegankelijk.
Kijk voor het laatste Utrechtse nieuws op DUIC.nl NR. 222 | 5 MEI 2023 MIJN ONDERDUIK
6
'Ik had het gevoel alsof ik opnieuw moest onderduiken bij vreemde mensen, maar dat bleken mijn ouders te zijn'
Verzetsheld Wolter Heukels maakte vanuit het Kraaienest op de Neude illegale telefoonlijnen
Op 16 oktober 1944 werd Wolter Heukels in Utrecht gearresteerd door de Sicherheitsdienst. Vanaf het begin van de Tweede Wereldoorlog was hij actief betrokken bij het verzet in Nederland. Vanuit het Kraaienest, zoals het Postkantoor aan de Neude toen in codetaal werd genoemd, legde hij illegale telefoonlijnen aan en zorgde hij ervoor dat gesprekken van Duitsers afgeluisterd konden worden. Het einde van de oorlog heeft hij niet meer meegemaakt. Hij werd samen met zijn collega Leendert Lans op 22 januari 1945 gefusilleerd bij de Machinefabriek Ja a aan de Vleutenseweg in Utrecht. Voor kleindochters Lida en Ineke Heukels was het verhaal van hun opa lang een mysterie, maar ze houden het verhaal nu levend door er op 4 mei over te vertellen in Post Utrecht.
Tekst: Robert Oosterbroek
Wolter Heukels werd in 1892 geboren en werkte toen de oorlog uitbrak voor de PTT, het Nederlandse staatsbedrijf voor onder meer post en telefonie, in het postkantoor aan de Neude. Toen de inval in Nederland begon meldde hij zichzelf direct bij de Nederlandse autoriteiten om zijn hulp aan te bieden. Zo heeft hij tijdens de Slag om de Grebbeberg meegewerkt aan veldverbindingen voor telefonie. De Duitse aanval op Nederland was na een paar dagen al voltooid, waarna Heukels weer terugkeerde naar Utrecht. Hier besloot hij verder te gaan in het verzet en sloot zich aan bij de illegale anti-Duitse organisatie de Ordedienst. Zijn grootste wapenfeit: het maken van telefoonverbindingen waardoor verschillende verzetsgroepen met elkaar konden communiceren.
Bevrijd Nederland Kleindochters Lida en Ineke Heukels vertellen: “Er was nog maar vrij kort een nieuw landelijk telefoonnet aangelegd, maar ondertussen hadden grote instellingen en bedrijven ook nog een net liggen. Door die lijnen zo goed mogelijk met elkaar te verbinden, met name bij Utrecht, kon er een illegaal telefonienetwerk gemaakt worden. Daarmee konden verzetsstrijders met elkaar communiceren. In 1944 heeft onze opa er zelfs voor kunnen zorgen dat er een telefoonverbinding gemaakt werd tussen het bevrijde Nijmegen en bezet Utrecht. Daar moest toen nog een kabel over de Waal voor aangelegd worden. Daarmee konden ze bewegingen van de Duitsers doorgeven aan de bevrijders maar wisten ze ook waar de geallieerden voedseldroppingen zouden doen. Met de schuilnaam ‘oom Henk’ was hij de spin in het web in het Kraaienest, wat weer de codenaam was voor het Postkantoor aan de Neude.”
Uiteindelijk ging het fout. Het is nooit precies opgehelderd hoe het heeft kunnen gebeuren, waarschijnlijk is er verraad in het spel. Op 16 oktober 1944 werd hij, en een dag later ook zijn collega Leendert Lans gearresteerd, door de Sicherheitsdienst. “Hij probeerde nog te vluchten door van het balkon te springen, maar het had geregend en het dak was nat. Hij kwam ten val en raakte Ze werden eerst naar het hoofdkwartier van de Sicherheitsdienst op de Maliebaan gebracht en vervolgens naar de gevangenis in Amsterdam.” Op 22 januari 1945 werden de twee doodgeschoten bij de Machinefabriek Jaffa aan de Vleutenseweg. Kort daarvoor had het verzet een bomaanslag gepleegd op
deze fabriek. Hoewel Heukels en Lans dus niks te maken hadden met deze aanslag werden ze als represaille er wel voor gefusilleerd. Daarvoor werden ze uit de gevangenis in Amsterdam gehaald en naar het fabrieksterrein in Utrecht gebracht. Daar werden ze op de stoep doodgeschoten. Nabij deze plek is een plaquette te vinden ter nagedachtenis aan de twee. Postuum kreeg Heukels een Verzetskruis. Dit is een onderscheiding die bedoeld is voor personen die zich tijdens de Tweede Wereldoorlog bezighielden met verzet tegen de Duitse bezetter en is in totaal aan 95 mensen uitgereikt.
Impact op de familie
Dit verhaal was lang onbekend voor kleindochters Lida en Ineke. Er werd namelijk niet of heel weinig over gesproken in de familie. “Toen we heel klein waren vroegen we er ook nog niet naar. Later kregen we een auto en gingen we jaarlijks naar de begraafplaats Kovelswade waar onze opa begraven ligt. Er werd wel iets meer verteld, dat opa in het verzet had gezeten, maar verder stelden we als kinderen ook geen vragen. We voelden ook dat we dat niet moesten doen.” Dit was niet ongebruikelijk, na de oorlog heerste vooral het gevoel dat de draad weer opgepakt moest worden en werd er niet veel gesproken over het leed. “Wat wij daardoor ook hebben ervaren is dat dit soort verdriet generatie op generatie doorgegeven kan worden. Het is in de genen gaan zitten.” Pas in de loop van de decennia werd er steeds meer bekend, zo kregen de kleindochters in de jaren 90 een artikel te lezen waarin iets meer beschreven stond over hun opa. Maar eigenlijk realiseerden Lida en Ineke zich vorig jaar dat het nu hun taak was als nazaten om het verhaal echt te vertellen en verder levend te houden. “Verdriet heeft in onze familie altijd de boventoon gevoerd. Als kinderen hebben wij uit respect voor onze oma en vader het ook veel laten rusten. Maar nu vertellen we het verhaal uit trots.”
Het verhaal van Wolter Heukels en de impact die dit heeft gehad op de familie wordt donderdag 4 mei verder verteld door Lida en Ineke in Post Utrecht tijdens het evenement Open Joodse Huizen | Huizen van Verzet. Dit is een jaarlijks terugkerend programma van sprekende herdenkingen. Vertellers, bezoekers en bewoners delen verhalen in huizen waar Joden of verzetsmensen woonden en werkten voor, tijdens en vlak na de Tweede Wereldoorlog. In Utrecht kunnen bezoekers langs bij in totaal twaalf locaties.
Kijk voor het laatste Utrechtse nieuws op DUIC.nl 5 MEI 2023 | NR. 222
VERHALEN VAN VERZET
7
'Dit soort verdriet kan van generatie op generatie doorgegeven worden. Het is in de genen gaan zitten'
ONDERDUIKERS
Rietje (82) in gesprek met Mehrzad (15): ‘Ik krijg koude rillingen als jongeren de holocaust ontkennen’
De deuren van alle kamers gingen altijd op slot. Aan de buitenkant, zodat de dochters van Heiltje en Wopke Kooistra niet plotseling oog in oog konden staan met een van de acht joodse onderduikers die verstopt zaten in de kleine huurwoning aan de Spaarnestraat 61 in de Utrechtse Rivierenwijk. “Slaap lekker meisjes, riep mijn moeder ’s avonds als we naar bed waren gebracht. Dat was het codewoord voor de onderduikers dat ze uit de achterkamer mochten komen.”
Rietje de Haan-Kooistra vertelt haar ververschillende generaties met een vluchtelin-
voedselbonnen te bemachtigen voor de der-
De familie Kooistra slaagde erin alle acht -
Duitsers alle Nederlandse mannen voor de
ding van de stad Utrecht bij het monument
toen ze vier was met haar ouders gevlucht
dat jongeren hier beseffen hoe bijzonder het
namens het verzet en de Utrechtse burgerij
Pas later hoorde ze uit de verhalen dat
een groot deel van de jongeren de holocaust
onderdeel van het Herinneringscentrum
Daar zaten ze als haringen in een ton onder
Sporen na de oorlog
mocht gebeuren omdat hij ze anders het huis
Onderduikadressen vinden
Het verhaal van de familie Kooistra is zeer
lovig en verzetten zich al snel tegen de be-
Maar als wij daar vragen over hadden werd
vertellen aan Mehrzad - en al die andere jon-
wel juist nu de wereld in brand staat - inzet-
Dit verhaal is gepubliceerd in samenwerking met Utrechts Comité 4 Mei Herdenking
Kijk voor het laatste Utrechtse nieuws op DUIC.nl NR. 222 | 5 MEI 2023
-
-
-
-
---
-
-----
-
-
-
-
-----
-
-
-
8
Cor Stoops is 77 jaar en nog niet klaar met werken:
vrouw heeft liever dat ik de hele dag biljart’
De 77-jarige Cor Stoops stopt, als het aan hem ligt, voorlopig nog niet met werken. De Utrechter besloot om na zijn vervroegde pensioen het werk weer op te pakken en helpt verschillende organisaties met de uitvoering van technische werkzaamheden. Stoops werkt nu gemiddeld twee dagen per week als een van de KlusHeeren, een bedrijf dat gepassioneerde technici of gepensioneerden met ‘twee rechterhanden’ koppelt aan opdrachtgevers. “Als ik ‘s ochtends binnenkom op werk, hoor ik: ‘Hé Cor, kopje ko e?’ Die binding en het sociale contact vind ik heel leuk.”
Tekst: Floor Vervoort / Fotogra e: Bas van Setten
Stoops is geboren en getogen in Utrecht. Hij was 14 jaar toen hij begon met werschool in Utrecht. Op achttienjarige leeftijd behaalde Stoops zijn diploma, maar toen dacht hij: ‘Ik wil wat anders doen.’ Hij volgde verschillende vervolgopleidingen in de avon-
baan en kwam terecht bij een energiebedrijf. Nog geen jaar later werd hij daar chef van de groter maken en verbeteren. Hij werd dan
soneelsblad. Hij bleef zo’n dertig jaar werken
door het werk van Stoops kwam te vervalStoops voor hen bleef werken. “Ik heb nooit
lega’s en zat daar op mijn plek. Totdat mijn
Stoops. Enkele maanden later kon de 56-jarige Toen begon zijn vervroegde pensioen.
Verschillende werkzaamheden
Stilzitten zat er voor Stoops echter niet in: “Ik was altijd veel aan het werk. Het voelde voor mij niet goed om op die leeftijd zeven ook voor tal van bedrijven aan de slag gegaan;
ren. Ik vertelde wat ik wel en niet kon; dat ik
haakjes. Voor het geld doe ik het ook niet, ik zijn twee kinderen weten dat hij niet stil kan Maar volgens hen mag het af en toe wel wat minder. “Mijn kinderen vinden dat ik vaker
pelt aan opdrachtgevers.
Stoops werd gekoppeld aan verschillende opdrachtgevers, zoals softwarebedrijf Keylane, vastgoedbedrijf Bemana en horecawerkvan vandaag, verschillende werkzaamheden -
leggen van een stopcontact. “Het sociale ascontacten met mensen en de problemen die ik voor hen kan oplossen, ga ik iedere keer
Stoppen met werken Stoops voelt zich nog geen ‘gepensioneerde’.oneerd, maar zo voelt het niet. Ik noem het
tiger aan’. Zij is weleens bang voor de zwaarheeft ze liever dat ik de hele dag biljart", lacht Stoops. “Als ik niet meer kan en wil, dan ga ik bijvoorbeeld vrijwilligerswerk doen in het
Als het aan Stoops zelf ligt, zit stoppen met werken er voorlopig nog niet in. “Ik ben de steek laat, ga ik in ieder geval door met
dag. Maar je weet het nooit, misschien ga ik
Kijk voor het laatste Utrechtse nieuws op DUIC.nl 5 MEI 2023 | NR. 222 KLUSHEEREN
‘Mijn
-
-
-
--
-
-
9
'Door de leuke contacten met mensen en de problemen die ik voor hen kan oplossen, ga ik iedere keer weer met een voldaan gevoel naar huis'
Open Joodse Huizen - Huizen van Verzet
Waar: diverse Utrechtse locaties
Wanneer: donderdag 4 mei
Prijs: gratis
Op 4 mei vindt in Utrecht het herdenkingsprogramma
Open Joodse Huizen – Huizen van Verzet plaats. Vertellers, bezoekers en bewoners delen verhalen in huizen of andere gebouwen waar mensen woonden of werkten. Luister naar levensverhalen over joodse plaatsgenoten voor of tijdens de Tweede Wereldoorlog en hun bevrijding en terugkeer vlak daarna. Ook verzetsverhalen komen aan bod. Iedereen is welkom om te luisteren en indrukken te delen. Op de website van het Joods Cultureel Kwartier (jck.nl) vind je het programma en de locaties van de open huizen in Utrecht. In de meeste huizen is een beperkt aantal plaatsen, reserveren is niet mogelijk.
Utrechtse verhalen op 4 mei
Waar: Salon van Weleer
Wanneer: donderdag 4 mei
Prijs: gratis
In de Salon van Weleer aan de Oudegracht leest acteur Frans de Wit op 4 mei enkele Utrechtse verhalen voor over het belang en de waarde van herdenken, geschreven door Gert van Veen. Vooraf wordt er via een streamingdienst op groot scherm gekeken naar de kranslegging op de Dam in Amsterdam. Tijdens de lezing komen vragen aan bod zoals: Wat wordt er herdacht? Wat herdenk je wanneer je het zelf niet hebt meegemaakt? Wat is de waarde van herdenken? De lezing en herdenking zijn gratis toegankelijk. Reserveren kan door een mail te sturen naar info@ salonvanweleer.nl.
Wat iedereen zou moeten weten over menselijk gedrag (en hoe je het verandert)
Waar: Stadsschouwburg
Wanneer: dinsdag 9 mei
Prijs: 10 tot 24,50 euro
Dr. Ben Tiggelaar is onafhankelijk gedragswetenschapper, docent en bekend van bestsellers als ‘Dromen, durven, doen’, ‘Dit wordt jouw jaar’ en ‘De Ladder’. Menselijk gedrag is dé beperkende factor bij verandering. Uiteindelijk draait het niet om structuur, cultuur, strategie of systemen. Alles draait om het veranderen van het gedrag van mensen. Maar dat blijkt geen peulenschil. Vaak zien mensen het nut van verandering niet in of missen ze de overtuiging om te veranderen. Hoe overwin je weerstand bij verandering? Wat is het geheim van het volhouden van nieuw gedrag? Wat zijn technieken die echt werken? Dit college van Ben Tiggelaar over veranderpsychologie is toegankelijk, praktisch en e ectief. Normaal gesproken kost een seminar € 995,- per dag. Dus grijp je kans om hem een avond aan het werk te zien voor de prijs van een theaterkaartje.
Beetjevrijdingsfestival
Waar: De Nijverheid
Wanneer: vrijdag 5 mei
Prijs: 8,30 euro
Op Bevrijdingsdag organiseert De Nijverheid samen met Boot 122 en een bont gezelschap aan Utrechtse artiesten en creatieven het “Beetjevrijdingsfestival”. Met alle ingrediënten die je gewend bent van zo’n dag, maar dan “gedoopt in een alternatief extravagant sausje”. Verwacht een bonte selectie aan lokale live acts, kunstexpo’s, theater, workshops, dj’s en nog veel meer. Kaarten zijn te koop via de website van De Nijverheid.
Collectief Kapitaal: Ontmoetingsavond Utrecht
Waar: Astare Jobcoaching
Wanneer: dinsdag 9 mei
Prijs: gratis
“Hoe zorgen we ervoor dat iedereen in onze samenleving straks een bestaanszeker leven kan leiden?” Dat is een van de belangrijke vraagstukken waar Collectief Kapitaal zich landelijk mee bezighoudt. Het collectief omschrijft zichzelf als volgt: “Collectief Kapitaal pakt via actie het vraagstuk van bestaansonzekerheid aan, maakt zichtbaar wat de e ecten zijn van die aanpak en werkt toe naar een alternatief systeem van waaruit beleid wordt ontworpen en uitgevoerd.” Hun droom is dan ook: een samenleving waarin iedereen een bestaanszeker leven op kan bouwen. De groep is sinds kort van start gegaan in Utrecht. Om een lokaal collectief van burgers en lokale organisaties op te bouwen, organiseert het collectief een ‘Utrechtse Ontmoetingsavond’. Op deze avonden vertellen leden uit het collectief wat ze doen, waarom en vooral ook hoe ze dat doen. Ook zijn ze benieuwd naar vragen en ideeën van anderen. Iedereen die denkt dat het anders kan en zich actief wil inzetten is welkom! Meer informatie en aanmelden kan via de website van Collectief Kapitaal.
nijntje de musical 2+
Waar: Stadsschouwburg
Wanneer: zondag 7 mei Prijs: 10 tot 20,50 euro
Als nijntje naar het theater komt, is het altijd feest voor peuters én ouders. Beleef de avonturen en geniet van de verhalen van het beroemdste konijntje van de wereld, haar familie Pluis en haar vriendjes. Neem je nijntje-knu el mee en zing en dans mee met de liedjes. Geïnspireerd door de boeken van Dick Bruna schreef tekstdichter en woordkunstenaar Ivo de Wijs een spiksplinternieuw verhaal vol vrolijke liedjes. De jonge regisseur Naomi van der Linden zorgt voor een frisse, creatieve voorstelling. Kom kijken hoe Dick Bruna’s troeteldier vanuit de boeken het theater inspringt. De voorstelling wordt twee keer gespeeld, om 13.30 uur en 15.30 uur.
Thjum Arts: Tijdloos Genot
Waar: Podium Hoge Woerd
Wanneer: zaterdag 6 mei
Prijs: 8,25 tot 16,50 euro
What you see is what you get! Een authentieke gast met doordachte humor. Thjum Arts is de winnaar van zowel de juryals de publieksprijs bij het cabaretfestival Cameretten. “Thjum speelt in zijn voorstelling ‘Tijdloos Genot’ een anti-held en dat doet hij met verve. Met zijn intelligente grappen kiest hij de route van het understatement. Arts brengt een droogkomische performance”, zo schrijven anderen over hem. Tickets voor de voorstelling zijn te koop op de website van Podium Hoge Woerd.
Kijk voor het laatste Utrechtse nieuws op DUIC.nl NR. 222 | 5 MEI 2023
10
UTRECHT VOLGENS DIRECTEUR BEVRIJDINGSFESTIVAL MANJA KERSTHOLT
‘Ik denk dat het festival het in zich heeft om nog veel meer te groeien’
In de rubriek Utrecht Volgens spreken we een bekende of onbekende Utrechter. Vaak met een actuele aanleiding en altijd met een paar standaardvragen over het leven in Utrecht.
Manja Kerstholt is nu ruim 6,5 jaar de directeur van Bevrijdingsfestival Utrecht. Aankomende vrijdag vindt het jaarlijkse festival op 5 mei weer als vanouds plaats in Park Transwijk. Maar vanzelfsprekend dat het door zou gaan, was het dit keer niet. Zo leek het er in februari nog op dat het Utrechtse Bevrijdingsfestival voor het eerst in dertig jaar niet door zou gaan. Dat was volgens de organisatie ‘ nancieel onverantwoord’, maar extra subsidie van de gemeente en provincie, garantstelling door het K.F. Hein Fonds en Koninklijke Grolsch en een crowdfunding losten dat probleem op.
Tekst: Bo Steehouwer / Fotogra e: Bas van Setten
Waarom zou het festival niet doorgaan?
“Het had vooral te maken met dat, mocht het slecht weer zijn 5 mei, wij te weinig eigen reserves hebben om de rekeningen te betalen. Je hebt iemand nodig die daar garant voor staat, zodat je toch die rekeningen kan betalen. Als festival kunnen we niet zomaar aansprakelijk en vond het een te groot risico. Daarom hebben zij uiteindelijk besloten dat het niet door zou gaan. Toen dat bekend werd, stonden ineens allerlei partijen op. Dat was echt heel mooi.”
Stond je achter het besluit van het bestuur?
gezien was het een goede beslissing om te nemen. Maar voor ons was het natuurlijk niet leuk. Wij waren al zo ver met het festival or-
ganiseren. En je wil niet als enige Bevrijdingsfestival niet doorgaan. Ik begreep het besluit van het bestuur, maar ik vond het ook hartstikke jammer.”
De crowdfunding van enkele bevrijdingsfestivalliefhebbers haalde ruim 5500 euro op. Wat gaan jullie met dat geld doen?
“Mandy en Suzanne, twee trouwe bezoekers, zetten die crowdfunding op. Dat vonden we heel erg mooi en we hebben een goede bestemming gevonden voor het geld. Toen duidelijk werd dat het festival toch doorging, hebben de crowfunding ook gestopt. Het Vrijheidspodium is mede dankzij die donaties tot stand gekomen. Anders moesten we dat ook schrappen en was het wel een karig festival geworden. Bij het Vrijheidspodium, met een lokaal en divers programma samen met onder meer BOKS Cultuurhuis, komt aankle-
ding met alle namen van de donateurs.”
Is het festival anders geworden afgelopen jaren?
“Tot en met 2019 hadden we ook nog het andere gedeelte van Park Transwijk erbij, bij de vijver. Daar stond een extra podium. We zijn kleiner geworden, dat moest gewoon door de hoge kosten. Net zoals iedereen merken wij dat ook. En we merken ook dat we er tijdens corona twee jaar tussenuit zijn geweest. Er is echt wel wat veranderd. We letten op wat we uitgeven, dat kan nu niet anders.”
Hoe kijk je naar de toekomst van het festival?
“Soms denk ik wel: hoe gaat dit verder? Hoe gaan we de toekomst vormgeven? Is een gratis festival überhaupt nog wel houdbaar?
Daar hebben we deze zomer overleg over met onze partners, de stad en provincie. Dan maken we een plan voor hoe we het festival de komende jaren goed neer kunnen zetten, want dit wil niemand nog een keer. Het festival wordt als heel vanzelfsprekend gezien, maar we moeten er wel voor knokken om er te mogen staan. Niet alleen ons festival heeft problemen, ook andere Bevrijdingsfestivals hebben het moeilijk, maar alleen hier was de knoop doorgehakt. Over twee jaar is het tachtig jaar geleden dat de oorlog heeft we er nog zijn. Ik denk dat het festival het in zich heeft om nog veel meer te groeien. We willen ook graag de rest van de provincie in. En weer dat extra podium erbij. Daar kunnen we jong opkomend talent een plek bieden.”
Waarom vind je het zo leuk om betrokken te zijn bij dit festival?
“Het is een super mooi festival met een mooi
thema. Het thema ‘vrijheid’ is actueler dan ooit. Ik vind het heel belangrijk dat we daar aandacht aan schenken, ook om de connectie met onze jonge bezoekers te blijven houden. We willen met hen in gesprek blijven gaan: over wat zij belangrijk vinden, hoe zij vrijheid ervaren en over de geschiedenis.”
Waar kom je tot rust in Utrecht?
“Bij Fort aan de Klop. Dat is een prachtig stukje Utrecht waar je heerlijk kan genieten van het zonnetje.”
Wat was het beste optreden dat je ooit in Utrecht gezien hebt bij het Bevrijdingsfestival?
“Dat was Fedde le Grand in 2018. Hij sloot het festival toen af. Het was die dag super mooi weer. Het publiek stond helemaal tot achter in het park, met hun telefoons omhoog. Al die lichtjes schenen in het donker en iedereen ging helemaal uit zijn dak.”
Wat mist Utrecht?
“Utrecht heeft een mooie mix van ontspanning en drukte, maar zo’n broedplaats als Kytopia zou misschien nog wel mooi zijn.”
Wat is je lievelingswinkel in Utrecht?
“Ik vind het Green UP warenhuis op de Oudegracht erg leuk. Het zijn duurzame spullen, maar ook afhankelijke merken. Het is mooi om te zien wat mensen allemaal verzinnen. Het is niet standaard en geeft ook kleine ondernemers de kans om hun spullen te verkopen.”
Utrecht is… “…m’n stadsie.”
Kijk voor het laatste Utrechtse nieuws op DUIC.nl 5 MEI 2023 | NR. 222
11
Straatnamen
Jacobijnenstraat
De Jacobijnenstraat is een honderd meter lange straat in de binnenstad van Utrecht. De straat begint aan de Oudegracht en loopt door tot aan het kruispunt van de Loeff Berchmakerstraat, Predikherenstraat en Breedstraat.
De straat heeft zijn naam te danken aan Jacobijnen. Jacobijnen werden ook wel gezien als de volgelingen van de predikheren of dominicanen. Zij vormden een rooms-katholieke bedelorde die volgens een bepaalde regel leven. De orde werd in 1215 in Zuid-Frankrijk gesticht door Dominicus Guzman, ook wel Sint Dominicus genoemd. De bedelorde werd eind 1216 goedgekeurd door paus Honorius III.
In Utrecht kwam waarschijnlijk in 1232 de eerste Nederlandse vestiging van de domi-
nicanen. De Jacobijnenstraat leidde naar de plek waar zij tot 1581 hun klooster hadden. Naast de Jacobijnenstraat, zijn de Utrechtse straten Predikherenstraat en Predikherenkerkhof ook genoemd naar de bedelorde. Volgens de ‘Lijst van beschermde monumenten’ van de gemeente Utrecht zijn de panden op nummer 1, 2, 7, 16, 19 en 22 rijksmonumenten. De gebouwen met huisnummer 11, 15 en 20 zijn volgens de lijst gemeentelijke monumenten. De panden worden nu grotendeels bewoond.
Volgende week vertellen we het verhaal achter de Bakkerstraat. Kun jij ons meer vertellen over de herkomst van deze straatnaam? Laat het ons dan weten.
In deze rubriek vertellen we het verhaal achter de straatnamen in de stad. Sommige namen zijn voor iedereen bekend, andere juist helemaal niet. Voor alle namen geldt dat ze niet zomaar gekozen zijn. Maar wat is eigenlijk de herkomst van de namen? Dat proberen we te achterhalen.
In other news
‘Die Fahrradsaison hat begonnen’
“Die Fahrradsaison hat begonnen”, kondigt het Duitse tijdschrift Der Spiegel enthousiast aan. “Jetzt im Frühling steigen wieder mehr Menschen aufs Rad.” Voor Der Spiegel reden om op bezoek te gaan in wat “der fahrradfreundlichsten Stadt der Welt”, wordt genoemd. Je raadt het al, dat is Utrecht.
Utrecht heeft ongeveer net zoveel inwoners als de Duitse stad Münster, maar kan volgens Der Spiegel ‘mit weit mehr Fahrrad-Superlativen auftrumpfen’. Benjamin Eckert, journalist van Der Spiegel, stapte op Bakker. “Natürlich dürfen die Leute hier einen Helm tragen, wenn sie möchten. Aber ich
De stad in cijfers
In de rubriek Stad in Cijfers gaan we in op data over de stad. De gemeente Utrecht houdt van honderden onderwerpen bij hoe het er in de stad voorstaat, van aantal Utrechters dat een ets heeft tot hoeveel procent van de Utrechters last heeft van lawaai door verkeer of bedrijven in de stad. Elke week lichten we een van de onderwerpen uit.
Een op de tien Utrechters is ernstig eenzaam. Bij jongvolwassenen is dit een op de vijf (22 procent). Daarnaast geeft bijna twee op de vijf (37 procent) van de jongvolwassenen aan zich matig eenzaam te voelen.
Dat blijkt uit de Gezondheidsmonitor Jongvolwassenen 2022 waaraan meer dan 2.500 Utrechters van 16 tot en met 25 jaar meededen. In totaal is 59 procent van de jongvolwassenen eenzaam in 2022, dit was 71 procent in 2021.
De term eenzaamheid houdt in dit geval in dat mensen zich niet verbonden voelen. Ze hebben bijvoorbeeld minder contact dan
ze wensen met mensen om zich heen (sociale eenzaamheid) of missen een hechte band met anderen (emotionele eenzaamheid).
Eenzaamheid komt vaker voor bij Utrechters die het basisonderwijs of een vmbo-opleiding hebben gedaan, alleenwonenden, mensen die een migratieachtergrond hebben, zich in een kwetsbare positie bevinden, 80 jaar of ouder zijn en dus bij jongvolwassenen (16 t/m 25 jaar). De eenzaamheid bij jongvolwassenen is het hoogst in de wijken Overvecht (35 procent) en Leidsche Rijn (29 procent). In de Binnenstad is de eenzaamheid onder jongeren het laagst (15 procent).
glaube, viele Leute denken, dass die Straßen und Radwege hier so sicher sind, dass sie keinen Helm brauchen”, zegt Bakker tegen Eckert.
“98 Prozent der Menschen hier besitzen schon ein oder mehrere »Fietsen«”, aldus Der Spiegel. Vervolgens komen de parkeerkosten in Utrecht aan bod, net als het fenomeen
bij het centraal station. Het brengt Eckert op een originele vraag: “Wat gebeurt er als je je Bakker: “Ich hab’ ehrlich gesagt keine Ahn-mutlich.”
Kijk voor het laatste Utrechtse nieuws op DUIC.nl NR. 222 | 5 MEI 2023
12
#
VERDWENEN FABRIEKEN IN UTRECHT
Julius Pintsch / MEAF aan de Croeselaan
Op de plek van het huidige Rabobank-hoofdkantoor stonden in de eerste helft van de 20e eeuw meerdere fabrieken. Naast een machinefabriek en een chemische fabriek was er ook een van oorsprong Duitse producent van gasapparaten. Men gebruikte daarvoor geen aardgas, maar stadsgas dat in gasfabrieken uit steenkool werd gemaakt. Niet de doorbraak van elektriciteit maakte een einde aan de MEAF, maar de Tweede Wereldoorlog.
De Duitser Carl Friedrich Julius Pintsch (1815-1884) had omstreeks 1850 een gasmeter uitgevonden en gasverlichting voor in treinen. Het speciale Pintsch-gas (olie- of vetgas) bleef branden bij abrupte bewegingen, ook nuttig voor de scheepvaart. De Pintsch-fabrieken in Berlijn maakten daarnaast gasmeters en allerlei aanverwante apparatuur.
Naast vestigingen in vijf Duitse steden centraal gelegen aan spoor- en waterwegen. Al in 1901 stelde men daarvoor Theo van Dam (1870-1956) aan, opgeleid als technisch tekenaar. Hij onderzocht eerst de 2e Daalsedijk als locatie, waar veel spoorwegloodsen stonaan de Croeselaan, naast chemische fabriek Het Hollandsche Bijenpark en machinefabriek Frans Smulders. De eerste steen was gelegd door de Berlijnse directeur, John Fagg.
Behalve voor de fabriekshal maakte architect Rijk Rijksen Gzn. (1872-1944) een 'Ontwerp voor Bureaux en Woonhuis'. Op de begane grond van deze villa langs de Croeselaan waren kantoren en een monsterkamer, boven woonde directeur Van Dam. Tussen de fabriek en de villa lag een enorme tuin. Rijksen gaf de gebouwen een soberder stijl dan zijn jugendstil-hotel Noord-Brabant aan het Vredenburg uit hetzelfde jaar.
Aanvankelijk leverde de fabriek vooral zuiggasinstallaties, zoals voor het poldergemaal Oud-Reijerwaard in Hendrik-Ido-Ambacht. In 1905 beroemde het bedrijf zich al op 'Ruim 180 installaties in Holland en buitenland (…) voor verschillende bedrijven, als: Poldergemalen, Electrische Centralen, Scheepswerven, Schoenfabrieken, Boekdrukkerijen, Wasscherijen, Maalderijen, Metaalslijperijen, Hotels enz.' Waarschijnlijk wa-
ren vanuit Duitsland geleverde installaties meegeteld.
In 1913 telde de fabriek aan de Croeselaan ongeveer 60 personeelsleden. Blijkens advertenties kwam de nadruk meer op precisieproducten te liggen, zoals gasmeters, destilleerketels, vacuümpannen en gasanalyse-apparaten voor machinefabrieken en de chemische industrie. Daarnaast installeerde Julius Pintsch complete gasfabrieken en leverde verlichting voor vuurtorens en lichtboeien. Desinfectieketels en toestellen voor het ontratten van huizen behoorden ook tot het aanbod. Het bedrijf had een stand op de eerste Jaarbeurs in 1917. Op de ELTA (Eerste Luchtverkeer Tentoonstelling Amsterdam)digd met 'apparaten van verlichting voor vliegterreinen'.
Machinerieën- En Apparaten Fabrieken
Directeur Theo van Dam nam in 1921 samen
derbedrijf. Ze richtten de NV MachinerieënEn Apparaten Fabrieken (MEAF) op. 'Wij verzoeken u beleefd het tot nu toe aan de Firma Julius Pintsch AG geschonken vertrouwen ook aan ons te willen blijven verlenen', stond in hun brief aan relaties. Ze bleven ook Pintsch-producten leveren.
Vijf jaar later vierde de directeur zijn 25-jarig jubileum. Het Utrechtsch Nieuwsblad schreef: 'Den heer Van Dam, die door zijn welwillend optreden algemeene achting geniet en in industriekringen zeker geen onbekende is, in 't bijzonder voor het installeeren van gasfabrieken en de daaraan verbonden techniek, zal het op den receptiedag zeker niet aan belangstelling ontbreken.'
Hoewel gas minder belangrijk werd door
de beschikbaarheid van elektriciteit, waren er nog genoeg afzetgebieden en ontwikkelde MEAF ook elektrische producten. Voor de scheepvaart presenteerde men in 1923 'een onderzeesche klok met karaktertoestel; een electromagnetische onderzeesche seingever en een zuigersirene'. Ook spoorwegen bleven een belangrijke afzetmarkt, volgens een vakblad-advertentie uit 1928: 'Verwarmingsinstallaties voor Spoor- en Tramrijtuigen met lagendruk stoom en verstelbare automatische temperatuurregeling; Gasvulleidingen voor stations-emplacementen; Lichtsignalen voor seinpalen, sluitboomen enz. enz.'
Gas kan gevaarlijk zijn, bleek bij een explosie in november 1938. Een 58-jarige werkmeester kwam om het leven terwijl hij een de eerste verdieping van het fabrieksgebouw, was zoo hevig, dat aan alle zijden de onderdeelen van den meter in het rond werden geslingerd', schreef het Algemeen Handelsblad. van ruiten in de fabriek; het personeel stoof aan alle kanten uiteen.'
Collaboratie en Philips Tijdens de Tweede Wereldoorlog werkten
lander genaturaliseerd) samen met de bezetter. Niet alleen werd de MEAF-productie ingezet voor oorlogsdoeleinden, de Duitsers bouwden ook een uitkijktoren in de overkapping tussen de twee grote montagehallen. Na Van Dam (inmiddels president-commissaris) kreeg drie jaar gevangenisstraf, Van Dam zes maanden voorwaardelijk en een boete van 4.000 gulden. Hij kwam er goed vanaf vanwege zijn leeftijd van 76 jaar.
Onder curatele van het Nederlands Beheersinstituut was de productie voortgezet, maar die stopte in 1947. Het complex van 5.000 vierkante meter werd toen overgedragen aan de Philips Lasstavenfabriek. Begin jaren zestig verhuisde Philips naar de Neutronweg. Het complex aan de Croeselaan kwam in handen van de universiteit en diende tijdens de lustrumviering van 1966 (thema: 'Jimmy Walker') als balzaal.
Omstreeks 1970 maakten de fabriekshallen plaats voor gebouwen van de Provin-
Kijk voor het laatste Utrechtse nieuws op DUIC.nl 5 MEI 2023 | NR. 222
-
-
Tekst: Arjan den Boer / Fotogra e: Het Utrechts Archief
13
OP BEZOEK BIJ CAFÉ AVERECHTS DAT VEERTIG JAAR BESTAAT
‘Het idee is na al die jaren nog steeds hetzelfde’
Café Averechts in de Vogelenbuurt viert dit jaar haar veertigjarig jubileum. De kroeg draait volledig op de inzet van een groep die bestaat uit zo’n 45 enthousiaste vrijwilligers. Zij staan natuurlijk achter de bar, maar ook in de keuken of regelen bijvoorbeeld de inkoop of de wekelijkse open podium-avond op donderdag. De fooienpot wordt verdubbeld en geschonken aan goede doelen, net zoals de overgebleven winst aan het eind van ieder jaar.
Tekst: Bo Steehouwer / Fotogra e: Bas van Setten
“Het idee is na al die jaren nog steeds hetzelfde”, zegt bestuursvoorzitter
Herjo Scholten. “We krijgen geen subsidies en doen alles zelf. De vrijwilligers staan niet alleen achter de bar en in de keuken, maar regelen ook allerlei andere dingen. Alles, behalve de schoonmaak, wordt hier door vrijwilligers geregeld.” Het zijn volgens Herjo allemaal mensen die hart voor de zaak hebben. “Dat is het leuke.”
Zelf werd Herjo in 2017 vrijwilliger bij Averechts. Daarvoor was hij er al tien jaar gast. Hij speelde toen regelmatig op het open podium en kende hier al veel mensen. En ook al drinkt hij zelf geen alcohol, hij waardeert de gezelligheid in de kroeg. “En ik hou van muziek. Dus ik vind het ook leuk om dat soort dingen te organiseren en te regelen. Ook doe ik graag het geluid, de technische kant.”
Dit jaar bestaat Café Averechts dus veertig jaar. Tijdens Koningsnacht werd dat onder andere uitgebreid gevierd met veel livemuziek. Er werd een lustrumlied geschreven door een van de vrijwilligers, dat toen voor het eerst ten gehore werd gebracht. Een andere vrijwilliger heeft in samenwerking met een brouwerij naar eigen recept een lustrumbier gebrouwen dat verkrijgbaar is aan de tap. Verder zijn er in het café allerlei oude foto’s te bewonderen, geselecteerd uit de afgelopen veertig jaar.
Arbeiderswijk
In het pand op de hoek van de Lijsterstraat 49 begon Averechts begin jaren 80 als plek waar werd geborreld, gedanst en gepraat over
politiek. Het collectief richtte toen het café en de stichting op. Voor verbinding met de buurt, maar ook vanuit politieke idealen. “Het werd letterlijk een verzamelpunt voor linkse demonstranten; bussen kwamen voorrijden en na een demonstratie kwam iedereen terug om een borrel te drinken”, schreef DUIC vijf jaar geleden al eens over Averechts.
“In de jaren 80 was het echt nog een arbeiderswijk”, zegt Herjo. “Er kwamen hier toen veel meer mensen uit de buurt. Het was veel meer een buurtcafé dan nu. Nu komen er mensen uit de hele stad, en ook van buiten de stad. Er wonen nu meer gezinnen hier in de wijk. Het zijn over het algemeen geen mensen die naar de kroeg komen, in ieder geval niet als stamgasten. Maar ze wandelen hier af en toe binnen en dat is leuk.”
‘De kroeg is even van jou’
“Wat hier bijzonder is, in vergelijking met andere kroegen, is dat hier altijd een gesprek uit zichzelf ontstaat met mensen die naast je aan de bar zitten”, zegt Jan. Hij leerde de kroeg zo’n zes jaar geleden kennen als gast. Later stond hij als vrijwilliger te tappen. Dat doet hij niet meer, maar zijn vriendin is nog wel vrijwilliger. Jan draait er af en toe als dj en is nog wel regelmatig aan de andere kant van de bar te vinden.
“Dat is het leuke aan deze plek: er is altijd wel ruimte om iets te doen wat je leuk vindt. Daardoor blijf je betrokken.” Hij heeft te weinig tijd om nog achter de bar te staan, maar het is hem altijd goed bevallen. “Als je hier tapper bent, is de kroeg even van jou voor
de avond. Je bepaalt de muziek, de sfeer. Het voelt altijd heel gemoedelijk. Er zijn veel bekende gezichten, stamgasten en andere vrijwilligers die aan de bar komen hangen.”
Wat Jan ook koestert, zijn de spontane gesprekken die hij hier voert. “Dat overkomt me eigenlijk zelden op andere plekken: dat je zomaar een interessant gesprek met iemand aan kan gaan. Of diegene met jou. Er hangt hier een heel open sfeer. Daar blijf ik voor.”
Zonnebrand en straatkinderen Gasten van Averechts kunnen er niet alleen terecht voor een drankje, maar ook voor allerlei activiteiten. Zo zijn er dus regelmatig liveoptredens van lokale bands en artiesten, maar ook een vegetarisch eetcafé op zondagavond, spelletjesavonden en een pubquiz op de laatste zaterdag van de maand. De winst die Averechts iedere week van woensdag tot zondag maakt, komt dus ten
goede aan goede doelen. De fooienpot wordt verdubbeld vanuit de winst. Iedere twee maanden kiezen de vrijwilligers zelf een goed doel waar het geld naartoe gaat. En blijft er, na aftrek van alle kosten, aan het eind van het jaar nog winst over, dan wordt ook dat bedrag weggegeven.
“De goede doelen die we kiezen, moeten wel een beetje kleinschalig zijn”, legt Herjo uit. “En direct gericht op zelfredzaamheid van de doelgroep.” Het geld gaat vooral naar derde wereldlanden, maar soms ook naar lokale initiatieven. Komende weken steunt Café Averechts de Stichting Albinisme in Afrika. Met de opbrengst van de verdubbelde fooienpot wil die stichting honderden liters zonnebrand importeren en uitdelen aan mensen met albinisme in Lesotho. Vorige maand ging er 2000 euro naar Stichting Raja, die samenwerkt met projecten in India om straatkinderen op te kunnen vangen.
Kijk voor het laatste Utrechtse nieuws op DUIC.nl NR. 222 | 5 MEI 2023
14
DUIC PUZZEL
ZOEKPLAAT
Zoek de zeven verschillen
OPLOSSING ZOEK DE VERSCHILLEN LOCATIE VREDENBURG
ONDERNEMER UITGELICHT
Laura Wolters is eigenares van interieurwinkel Style19
Een paar maanden geleden, in december, begon Laura Wolters (38) voor zichzelf. Daarvoor was ze ruim tien jaar mede-eigenaar bij Juwelier Wolters, tegenwoordig Wolters Juwelen, dat een paar deuren verderop in de straat is gevestigd. Nu heeft ze haar eigen interieurwinkel genaamd Style19 aan de Pastoor Ohllaan in Vleuten. “Ik kan hier alles in kwijt: van het op zoek gaan naar unieke eyecatchers, het stijlen van de winkel en mensen adviseren en helpen tot aan het inpakken.”
Alles bij Style19 draait om het tafelen en het mooier maken van de eetkamer of de keuken. Of zoals Laura Wolters het zegt: ‘het woongeluk’. Daarbij horen items zoals delicatessen, servies, edelstenen, accessoires, kandelaars, champagne, boeken, kussens en tafellinnen. “Ik vind het belangrijk om samen te verbinden en dat gebeurt vaak rondom de eettafel. Daar ben je samen, neem je de dag door, maak je herinneringen en mooie momenten. Het is niet voor niks dat er gezegd wordt dat de keuken, het hart van het huis, genoemd wordt”, vertelt Laura.
Als kind was Laura al bezig met stijlen. “Vroeger in mijn kamer stond alles steeds een paar weken op de ene plek en daarna weer op een andere plek. Ik maakte altijd mijn kamer gezellig met bijvoorbeeld een theeservies met koekjes of een eigen kerstboompje.”
Unieke items
Voor de spullen in haar winkel struint ze regelmatig buitenlandse beurzen af. Ook zit achter elk item dat ze verkoopt een verhaal. Zo is er een waterkaraf te zien die een bijzon1870 bestaat. Of zandkoekjes uit Frankrijk en ook tientallen jaren bestaan. “Dingen met een historie vind ik echt prachtig.” Ook zijn er in de winkel veel handgemaakte producten te vinden zoals serviesgoed uit Portugal of glaswerk uit Tsjechië. Een populair product is
Ortigia Sicilia. Dat is een klein Italiaans zeepen geurbedrijf dat natuurlijke producten gebruikt die inheems zijn in Sicilië. Laura verkoopt van het merk onder andere handzeep en geurkaarsen. Ook de verpakkingen van het merk springen eruit. Het landschap van Sicilië is erop terug te zien: vulkanisch rood, geel van de droge aarde, zwart van de lava, citrus en zonnig oranje, limoengroen en het turquoise van de zee.
Persoonlijke aandacht Op maandag en donderdag werkt Laura op afspraak. “Dat is gericht op mensen die bijvoorbeeld een cadeaupakket nodig hebben en daar even helemaal mijn aandacht voor willen. Zo van: we beginnen met de basis, dan halen we dat erbij en dat erbij, doen we toch wat weg en dan komen we uiteindelijk tot een uniek pakket. Bij het samenstellen let ik heel erg op de kleur, het moet allemaal bij elkaar passen.”
Daarnaast helpt ze mensen om in alle rust een nieuw servies samen te stellen. “Als mensen bijvoorbeeld een wit servies hebben, dan kijken we samen wat we erbij kunnen doen om dat nieuw leven in te blazen. Dan vind ik het heerlijk om zo met de klant te bouwen en te creëren. Die persoonlijke aandacht voor de klant vind ik heel belangrijk,” vertelt Laura.
Edelstenen
Ook zijn er bij Style19 diverse edelstenen te
vinden, bijvoorbeeld een amethist, agaat, ci-groeid met edelstenen. Vroeger gingen we ze zoeken en vervolgens slijpen en polijsten. En dan ben ik ook nog eens getrouwd met een man die een eigen juwelierszaak heeft met allerlei sieraden en edelstenen. Dat kon niet missen hier”, zegt Laura lachend.
Volgens Laura zijn edelstenen bijzondere accessoires voor in huis. “Het is een natuurlijke eyecatcher in je eetkamer, vol kleur en karakter en brengt een bepaald gevoel mee de kamer in. Ze hebben miljoenen jaren in de grond gezeten om zich te vormen tot wat ze nu zijn. Daarmee is elk stuk uniek en heeft een eigen uitstraling.”
Toekomst Laura heeft nog genoeg plannen en dromen voor de toekomst. Zo staat het op haar wensenlijstje om een opleiding te doen op het gebied van styling. “Ik wil nog meer tools leren om mij verder te ontwikkelen. Je moet altijd blijven leren.” Voor nu hoopt Laura dat Sty-
Kijk voor het laatste Utrechtse nieuws op DUIC.nl 5 MEI 2023 | NR. 222
le19 de plek is waar mensen een cadeau voor zichzelf of voor een ander vandaan willen hebben.
Tekst en fotogra e: Lisette Oorschot
15
SFEERVOL VERGADEREN OP DE CAMPING
AL VANAF € 100,PER DAGDEEL
• 4 vergaderruimtes, van 2 tot 60 personen
• Op een unieke locatie in Utrechts nieuwste hotspot Rotsoord
• Altijd goed bereikbaar met trein, bus, boot, ets of auto
• Flexibele catering, van drankjes tot diners
• Volledig gefaciliteerd met o.a. led-scherm, supersnelle WiFi en whiteboard
• Standaard gratis zwarte ko e, thee en water
• Mooi uitzicht op de Vaartsche Rijn
• 365 dagen per jaar, ook in de avond
DIRECT RESERVEREN?
Dat kan eenvoudig online met het contactformulier op onze website of mail je wensen naar vergaderen@ganspoort.nl
Liever bellen/appen?
Pierre is te bereiken via 06-14415656
Kijk voor een indruk van alle zalen en mogelijkheden op WWW.CAMPINGGANSPOORT.NL
HUB Utrecht is het nieuwe mediacentrum van de stad Utrecht met RTVU en DUIC als initiatiefnemers.
Wil jij een vergaderruimte of studioruimte huren bij HUB Utrecht? Dat kan. Boek nu en stuur een mailtje aan: reserveren@hubutrecht.nl
Volledig gefaciliteerd met o.a. led-scherm, WiFi en whiteboard en natuurlijk gratis ko e en thee
Advertenties
Boek de vergaderzaal tot max. tien personen
Boek de Studio voor opnames of een vergadering.
Organiseer je een debat of grote vergadering in de avond? Boek dan onze Grote zaal.