DUIC Krant NR 284 - 23 augustus by DUIC

Op Lowlands niet naar de Sugababes maar naar de Wokebot van de HU P. 6

Utrecht volgens kunstenaar en illustrator Munir de Vries P. 11

INHOUD

Nieuws

4 DUIC in Beeld

Laatste werkzaamheden Domtoren

6 De Wokebot van de HU op Lowlands

In gesprek met een robot in plaats van naar de Sugababes

7 Hospitaverhuur is populair

Goed middel tegen woningnood?

Cultuur / Uit

8 Elias (11) speelt in '40-45, de Musical'

Spelen in een musical met bekende sterren

9 Uittips

Elke week de leukste tips

Stad / Leven

10 Op bezoek bij

De nieuwe winkel van Plato aan de Voorstraat

11 Utrecht volgens...

Kunstenaar en illustrator Munir de Vries

12 Wat vinden de lezers?

DUIC-lezers aan het woord

13 Verdwenen villa's

De Liesbosch aan de Verlengde Hoogravenseweg

14 Straatnamen

Burgemeester Norbruislaan

14 Stad in cijfers

Bevolkingsgroei

14 In other news

Isac Lidberg vertrekt bij FC Utrecht

15 Puzzel

Zoek de verschillen

15 Column Koos Marsman

Uterech veilig!

Colofon

REDACTIE Robert Oosterbroek

CONTACT REDACTIE redactie@duic.nl

06 86 80 32 22

VRAGEN OVER DISTRIBUTIE?

De krant ligt weer op de mat, of beter gezegd, op de honderden afhaalpunten in Utrecht. Na enkele nieuwsluwe weken – iets met komkommers – verschijnt de krant weer wekelijks. FC Utrecht heeft de eerste punten alweer binnen, het gemeentebestuur komt ook weer in beweging, de studenten hebben de introductie achter de rug en de stad keert langzaam weer terug in het normale ritme. Wat afgelopen jaren steevast aan het begin van het nieuwe studiejaar in het nieuws kwam; studenten die hopeloos op zoek zijn naar woonruimte. Ze slapen op de camping, nog bij de ouders thuis met uren reisafstand of brengen hun tijd door in een hostel. De verhalen liggen nu nog niet op straat, maar het is wachten

totdat de kamercrisis weer het nieuws haalt. In deze krant kijken we naar een druppel op een gloeiende plaat, maar wel eentje die aan populariteit toeneemt, wonen bij een hospita. De Britse Kathy heeft een kamer kunnen huren bij Regina en Peter in Voordorp. Kathy is alweer de zesde student die bij hen inwoont. Meer over lezen? Dat kan op pagina 7. Verder gingen we langs bij Utrechts onderzoek op Lowlands, want er treden niet alleen muzikanten op, ook wetenschappers krijgen er een groot podium. Wie toch liever over muziek leest, we namen ook een kijkje bij de nieuwe locatie van Plato.

Robert Oosterbroek

DE VERANDERENDE STAD IN BEELD

LUCASBRUG

Utrecht is constant in beweging. Er wordt gebouwd en gesloopt. Hierdoor ziet de stad er op sommige plekken heel anders uit dan vroeger, terwijl andere straten en pleinen juist al decennia hetzelfde blijven. In deze rubriek laten we dat zien.

Ga naar DUIC.nl voor meer oude en nieuwe foto’s van de stad.

Pierre Schoonhoven via pierre@duic.nl, 06 - 14 41 56 56 AAN DIT NUMMER WERKTEN MEE

ADVERTEREN

ART DIRECTION EN VORMGEVING

Arjan den Boer, Bas van Setten, Bo Steehouwer, Emily Hengeveld, Ilana Noot, Isis Bartels en Luuk Beckers ddk.nl en redactie DUIC

UITGEVERS Joris Daalhuisen en Martijn Rademakers

Helling 13, 3523 CB Utrecht, adverteren@duic.nl Dave Vorstenbosch dave@duic.nl 06 43 03 58 73

bent altijd welkom voor een open gesprek.

0800 - 023 05 50 of ga naar monuta.nl/utrecht.

Advertentie

Kirsten Sparnaaij

DUIC IN BEELD

Vanaf veel plekken in Utrecht is de Domtoren weer in volle glorie te zien. De steiger die in 2019 vanwege de restauratie werd gebouwd is nagenoeg weer helemaal afgebroken. Het Domplein is een van de weinige plekken in de stad waar het zicht op de toren nog wordt belemmerd, maar dit duurt niet lang meer. Op 12 augustus werd de Jacob van Eyckpassage afgesloten zodat de vaklieden veilig de laatste steigers, de draagconstructie en de veiligheidsplatforms kunnen weghalen. De gemeente verwacht dat alles uiterlijk 30 augustus is opgeruimd en vanaf die datum is de Domtoren, na vijf jaar verscholen te zijn geweest, weer écht in volle glorie te aanschouwen.

Fotogra e: Bas van Setten

WETENSCHAP OP HET PODIUM

Met een robot praten op Lowlands tijdens het

optreden van Sugababes

Terwijl de Britse popgroep Sugababes zich aan het voorbereiden is op hun comeback-optreden op Lowlands, is een paar honderd meter verderop onderzoeker Mirjam de Haas bezig om een robot in te stellen. Het bekende en populaire festival in Biddinghuizen – ooit ontstaan in Utrecht zoals menig lezer wel weet – is niet alleen een plek voor muziek. Ook wetenschap heeft al jarenlang een inke portie in de melk te brokkelen. Onder de noemer Lowlands Science wordt er op het festival onderzoek verricht. De Hogeschool Utrecht was er met de Wokebot.

Tekst: Robert Oosterbroek

Het is lastig uit te leggen hoe de Wokebot eruitziet, want de robot kan juist van verschijning verandering. Een zwarte of witte huidskleur, een man, vrouw of intersekse persoon, met enkele knoppen ziet de robot er ineens anders uit. Ook de toon en klank van de stem is aan te passen. Niet onbelangrijk, want dat is juist onderdeel van het onderzoek dat hier wordt uitgevoerd. Op het wetenschapsplein heeft de Hogeschool studenten en robots. Mirjam de Haas is docent-onderzoeker bij de onderwijsinstelling en vertelt op het podium van Lowlands over het doel van het onderzoek. Ze blikt daarvoor terug op de coronapandemie, toen verschillende groepen in de samenleving tegenover elkaar kwamen te staan. “Tijdens de pandemie waren sommige mensen voor vaccinatie en anderen juist weer tegen. Dit zorgde voor hevige en emotionele reacties. Vriendschappen werden verbroken. Het was een intense tijd in de samenleving. Het liet ook goed zien hoe we met argumenten omgaan, of hoe dat juist mis kan gaan. Veel mensen hadden eigenlijk dezelfde motivatie, waarom ze voor of tegen de vaccinaties waren; om zichzelf en anderen te beschermen. Het gesprek aangaan met elkaar was echter lastig vanwege de emoties, maar dat gesprek is juist wel belangrijk.”

Verschillende meningen zijn niks nieuws, en er wordt ook al lang genoeg op hoog ni-

veau over gedebatteerd. Daar spelen gespreksleiders een sleutelrol in, alleen kunnen die gespreksleiders nooit honderd procent neutraal zijn of neutraal overkomen op iedereen. De vraag is of robots zo’n rol op zich kunnen nemen. Met AI, dat nu nog in de kinderschoenen staat maar waarvan de potentie al lang duidelijk aan het worden is, komt dit steeds dichterbij. Hoe gaan mensen met elkaar om als daar ook nog eens de interactie

bezoekers in aanraking te laten komen met wetenschappelijk onderzoek. Zo ook de Wokebot. Sonja – al vaker op Lowlands geweest - en Nina – voor de eerste keer op het festival – hebben in het blokkenschema ook tijd gevonden om van de optredens af te buigen en plaats te nemen voor de Wokebot. Sonja vertelt: “Het is een leuke afwisseling op de rest van het programma.”

De Wokebot vertelt de twee een kort

'Voelen ze zich vertrouwder om open het gesprek aan te gaan?’

van een robot bij om de hoek komt kijken? En welke invloed kan die robot hebben op het niveau van het gesprek?

Dilemma

Terwijl het bier al vloeit en de muziek vanuit verschillende tenten galmt, is het ook druk bij Lowlands Science. Er zijn verschillende instellingen uit Nederland die hier onderzoek doen, om data op te halen, maar het is ook een laagdrempelige manier om festival-

verhaal met een dilemma, waarna de robot vraagt wat ze van de casus vinden. Een van de situaties die de robot de deelnemers voorhoudt, luidt samengevat; ‘Jullie werken op een plek waar de leidinggevende een nieuwe kamerindeling heeft gemaakt en alle vrouwelijke collega’s bij elkaar zijn geplaatst, wat is dan jouw reactie hierop?’. De deelnemers krijgen dan verschillende meerkeuzeopties – bijvoorbeeld: niks doen of vragen waarom deze kamerindeling zo gemaakt is. De duo’s

gaan daar vervolgens over in gesprek. Door maar genoeg deelnemers en daardoor een hoop data te verzamelen willen de onderzoekers kijken of het uitmaakt voor het gesprek of de robot er bijvoorbeeld mannelijk of vrouwelijk uitziet, of de robot iets vertelt vanuit de ik-persoon of de derde persoon en ook of het uiterlijk in combinatie met de vertelvorm gevolgen heeft voor de reacties van deelnemers. “Snappen deelnemers het dilemma beter? Voelen ze zich vertrouwder om open het gesprek aan te gaan? Dat zijn vragen waar we naar willen kijken”, legt onderzoeker De Haas uit. Eerder werd er ook al onderzoek gedaan op het Betweter Festival en het Bevrijdingsfestival in Utrecht. Een volgende stap is de robot zo programmeren dat hij, zij of hen zich beter kan aanpassen op het dilemma en de gesprekspartner en wellicht ook interactief worden. Het grote doel is dan weer om mensen, met veel verschillende meningen, dichter bij elkaar te brengen door goede gesprekken te voeren. Bij het voorbeelddilemma over de kamerindeling op de werkvloer, waar de vrouwen allemaal samen werden geplaatst, waren de deelnemers het overigens volledig eens met elkaar; naar de leidinggevende stappen om te vragen waarom hiervoor gekozen is.

Hospitaverhuur steeds populairder in Utrecht; oplossing voor woningnood en betaalbare studentenhuisvesting

Het klassieke beeld van een oudere, alleenstaande vrouw die een deel van haar woning verhuurd is al lang niet meer accuraat. Hospitaverhuur is populairder dan ooit en biedt een oplossing voor het groeiende kamertekort. Met name voor diegenen die tijdelijk onderdak zoeken. Het Utrechtse bedrijf Hospi Housing heeft al duizenden internationale en Nederlandse studenten aan een woning geholpen. Een van hen is de Britse Kathy. Zij woont op dit moment in huis bij Regina en Peter, in Voordorp.

Een reactie op kamertekort

“Begin met een korte periode”

Universiteitssteden als epicentrum

Wetswijzigingen nodig

Tekst en fotogra e: Emily Hengeveld

Van links naar rechts: Kathy, wethouder Dennis de Vries en hospita's Peter en Regina

MUSICALSTER IN DE DOP

Utrechtse Elias (11) speelt in musical met bekende sterren: ‘Ik hoop met acteren beroemd te worden’

Een verhaal over twee broers die na het bombardement op Rotterdam elk een andere kant van de strijd kiezen. Voor het oorlogsspektakel “40-45, de Musical”, van het Belgische productiebedrijf Studio 100, is een speciaal theater in Barneveld gebouwd. Bewegende tribunes, geluid via individuele koptelefoons en een echt rijdende trein moeten het verhaal leven inblazen. De Utrechtse Elias Winkel (11) speelt een rol in deze productie die vanaf 21 september in première gaat. Hij staat daarmee naast gevestigde sterren als Soy Kroon, Gaia Aikman, Babette van Veen, Kees Boot en Renée Fokker.

Tekst: Emily Hengeveld / Fotogra e: Bas van Setten/Studio100

Welke rol speel jij in de musical?

“Ik speel verschillende rollen. Per voorstelling staan er tien kinderen op het podium. Die spelen bijvoorbeeld volkskinderen, Joodse kinderen en NSB-kinderen. Ik ben een van die kinderen en moet me dus vaak omkleden. Daarnaast ben ik invaller voor de kinderhoofdrol van Daan, een verzetsheld.”

Hoe voelde je je toen je hoorde dat je mee mocht doen aan zo'n grote productie?

“Ik hoorde het nieuws toen ik op safari was in Beekse Bergen met mijn familie. Ik was heel blij en had er meteen zin in.”

Hoe kwam je in aanraking met de audities?

“Mijn oma zag de oproep voor de audities voorbijkomen. Ik was meteen enthousiast en wilde me graag aanmelden. Ik zit al sinds mijn achtste op theaterles in Utrecht. Afgelopen jaar speelde ik in de voorstelling ‘Made in Dagenham.’ ‘40-45’ leek mij een leuke nieuwe uitdaging.”

Heb je iets speciaals geleerd over de Tweede Wereldoorlog?

“Ik wist al veel over de oorlog omdat ik er veel boeken over heb gelezen. Maar door de mu-

sical leer je hoe het echt was in die tijd. Sommige kinderen die meedoen vinden dat moeilijk, maar ik kan er goed afstand van nemen.”

Was er iets dat je moeilijk vond om te begrijpen of uit te beelden in het verhaal?

“Er is een scène waarin ik kranten moet verkopen. Van tevoren krijg ik uitleg over waar ik wel en niet mag lopen. Daarnaast moet ik letten op de timing. Zo moet ik bijvoorbeeld naar een kar op het podium lopen en weer terug op mijn plek zijn wanneer de kar wegrijdt. Dat vind ik best lastig.”

Wat is je favoriete moment in de voorstelling?

“Op een gegeven moment rijdt er een echte trein het podium op, waarin de Joodse mensen worden vervoerd. Maar dan worden we bevrijd. We moeten dan uit de trein springen, terwijl de Duitsers proberen zoveel mogelijk mensen neer te schieten. Het is een echte actiescène.”

Hoe is het om samen te werken met de bekende castleden?

“Dat vind ik geweldig. Ik ben heel erg fan van Gaia Aikman en Soy Kroon. We mogen niet

altijd naar ze toe, maar als ze even niets te doen hebben, zwaai ik soms naar ze of maak ik een grapje. Soms krijg ik zelfs een knuffel.”

Hoe combineer je school en repetities? “Ik mag van de wet maar 24 voorstellingen spelen. De kindercast wisselt dus steeds. Op de dagen dat ik in de musical speel, mag ik eerder van school weg of kom ik juist later. Wat zou je nog meer willen doen in de toekomst? Heb je nog andere dromen of doelen op het gebied van acteren of zingen? “Mijn droom is om in de musical Elisabeth te spelen. Wat ik zo leuk vind aan musicals zijn de zang en de muziek. Toneel vind ik saaier, omdat het alleen tekst heeft. Daarnaast zou met het acteren beroemd te worden.”

Advertentie

Loose Ends Festival

Waar: Beton-T

Wanneer: zaterdag 24 augustus, vanaf 13.30 uur

Prijs: 47,50 euro

De derde editie van het gitaarfestival Loose Ends komt eraan! Vorige edities brachten al optredens van grootheden zoals Fontaines

D.C. Dit jaar staan op het industriële stadsplein Beton-T in Utrecht maar liefst veertien optredens geprogrammeerd. Bands zoals Beige Banquet, Bowl en DITZ laten hun muziek horen.

Holland Opera & DOX: Bluebeard

Waar: Werkspoorkathedraal

Wanneer: woensdag 21 augustus t/m zaterdag 7 september Prijs: 18 tot 50 euro

Bluebeard is een opera over een steenrijke, mysterieuze man met een duister geheim. De jonge Judith raakt gefascineerd en valt als een blok voor hem. Wanneer Bluebeard onverwacht op reis gaat, overhandigt hij haar de sleutelbos van zijn kathedraal. Eén speci eke ruimte is verboden om te betreden, wat Judiths nieuwsgierigheid en verlangen naar het onthullen van het geheim verder aanwakkert. Bluebeard wordt in het Engels gezongen met Nederlandse boventiteling.

Waar: RAUM

Wanneer: vrijdag 23 augustus, 20.00 uur

Prijs: 8,50 euro

Spreid je kleedje uit voor het scherm en geniet van een zomeravond bij buitenbioscoop Brommerbios. Deze vrijdag wordt ‘Past Lives’ vertoond. Een lm over twee jeugdvrienden die worden gescheiden wanneer Nora’s familie van Zuid-Korea naar Canada verhuist. Twaalf jaar later, terwijl Nora in New York studeert, vinden ze elkaar opnieuw via het internet. Maar hun contact vervaagt door de afstand. Nog eens twaalf jaar later, inmiddels getrouwd, wordt Nora tijdens een beslissende week herenigd met haar jeugdliefde wanneer hij haar in New York opzoekt.

RADIO ZOMER X KEEP IT MOVING

Waar: NAR

Wanneer: donderdag 29 augustus

Prijs: gratis

Deze zomer verandert de NAR elke donderdag in een tropisch muziekparadijs. Met een strand, zwembad, rooftopbar en pizza’s en cocktails voor slechts 5 euro, zorgt de horecagelegenheid voor een vrolijke sfeer. De dj’s van Keep It Moving maken het feestje compleet, zowel op het strand als in de club. De zomer loopt op z'n eind, dus pak nog snel je kans.

GNOD, The Cosmic Dead en Sunset Images

Waar: dB’s

Wanneer: woensdag 28 augustus, 19.30 uur Prijs: 17,50 euro

Drie bands in één avond, dB’s organiseert het! GNOD en Sunset Images duiken in de postpunk-sfeer, terwijl The Cosmic Dead de psychedelische muziek nieuw leven inblaast. GNOD, die al eerder op de oude locatie van dB’s optrad, speelt nu voor het eerst het dak eraf op de nieuwe locatie aan de Vlampijpstraat.

Zoek het uit! Festival

Waar: Universiteitsmuseum Utrecht

Wanneer: zaterdag 24 en zondag 25 augustus Prijs: 5 tot 19 euro

Het Universiteitsmuseum Utrecht organiseert in het weekend van 24 en 25 augustus het Zoek het Uit! Festival. Een wetenschapsfestival voor families met kinderen tussen de 8 en 14 jaar. Hier kun je alles ontdekken, van robots en hersenen tot muziek en gedrag. Geniet van theater, familiecolleges, workshops, en gesprekken met wetenschappers, en ga vooral zelf op onderzoek uit!

Waar: diverse locaties in de stad

Wanneer: vrijdag 23 t/m zondag 1 september

Prijs: varieert

Het festival met muziek uit de middeleeuwen, renaissance en barok is weer terug. Bezoek de Domkerk, Jacobikerk, Paardenkathedraal en andere locaties in de stad voor een aantal bijzondere concerten. Festival Oude Muziek 2024 staat dit jaar in het teken van Sevilla, de ontmoetingsplaats van Oost en West, een welvarende havenstad en de bakermat van de amenco. Een recept voor een cultureel en historisch interessante avond.

Pleinotheek & Brommerbios

Festival Oude Muziek

OP BEZOEK BIJ DE NIEUWE LOCATIE VAN PLATO

‘We hebben de oude sfeer meegenomen’

Platenzaak Plato sloot eind vorige maand de deuren van de winkel aan de Voorstraat, maar opende die vervolgens niet veel later weer iets verderop in de straat. Door de verhuizing van nummer 35 naar nummer 19 heeft Plato nu ongeveer drie keer meer ruimte. Eigenaren Jeroen Vedder en Willem de Vries hadden helemaal geen verhuisplannen, maar besloten dat ze deze kans niet konden laten gaan.

Tekst: Bo Steehouwer / Fotogra e: Bas van Setten

Honderden jaren geleden bevond zich in het historische pand een slachterij, onder meer te herkennen aan de ossenkop op de versierde gevel. In de loop der jaren had het pand allerlei verschillende functies. Zo was het voordat Plato er neerstreek een kledingwinkel. Nu voert muziek er duidelijk de boventoon. Jong en oud weten de nieuwe plek van Plato na een aantal weken al goed te vinden.

“Doordat we nu een groter pand hebben, hebben mensen hier meer de ruimte om samen te komen”, zegt Jeroen. Hij staat op het houten podium achter in de zaak en kijkt tevreden rond. “Het is heel leuk om te zien dat het hier zo leeft. Als je op nummer 35 met zijn tweeën of drieën even stond te praten, blokkeerde je de halve winkel. Hier zie je dat mensen elkaar beter kunnen ontmoeten, ook jonger publiek. Het is een beetje zoals vroe-

ger. Vanaf 14.30 uur wordt het ook drukker, want dan zijn de meeste scholen uit.”

Met de hulp van een stuk of veertig klanten, die reageerden op een oproepje via Instagram, was de verhuizing zo gepiept. “We waren heel blij met alle hulp. Het ging hartstikke soepel. Binnen een dag waren alle spullen over.” Op 3 augustus ging Plato weer open, maar in september wordt de opening echt gevierd. Dan zullen er op het podium achterin bijvoorbeeld een aantal akoestische optredens zijn.

Geen supermarkt Plato begon in 1978 aan de Steenweg en verhuisde vijftien jaar geleden naar de Voorstraat. Volgens Jeroen is vooral de vraag naar lp’s de afgelopen jaren enorm gestegen. Zo stond er eind jaren 80, toen Jeroen net bij Plato kwam werken, ergens een verdwaalde

doos met lp’s in de kelder. Dat is nu wel anders.

Het grootste deel van de winkel bestaat uit lp’s, waaronder die van hun eigen platenlabel ‘Plato Utrecht Records’. Samen met lokale bandjes brengen Jeroen en Willem daarmee ook muziek uit. Alle platen nemen in ieder geval veel ruimte in.

Op de vorige locatie bleven er nieuwe bakken bij komen, waardoor het langzamerhand steeds voller werd. Nu is er onder andere plek voor meer lp’s en cd’s én hoeven klanten als het druk is ook niet meer langs elkaar heen te schuiven.

Het was nog wel even spannend of de knusse sfeer van nummer 19 niet verloren

roen omschrijft het als een avontuur. “Eerst dacht ik nog dat het veel te duur zou zijn, maar dat viel reuze mee.” Na al die jaren blijft Plato dus gewoon te vinden in de Voorstraat. Acht jaar geleden sprak Jeroen al eens zijn waardering uit over de straat, die volgens hem echt is opgebloeid. “Godzijdank heb je hier geen Blokker en dat soort ketens, want dan krijg je een totaal ander publiek”, zei hij toen tegen DUIC. “Het leuke is juist dat wij mensen over de vloer krijgen die hier expliciet heen komen.”

stuk jonger geworden, vertelt Jeroen. Ook op deze dinsdagmiddag lopen er veel jonge mensen door de zaak. “Ik denk dat de gemid-

'Lp's of cd's zijn eigenlijk net als boeken. Het is als het ware een verhaal dat je van A tot Z moet luisteren. Als je een nummer overslaat, is dat net alsof je een hoofdstuk niet leest'

zou gaan in de grote en hoge ruimte. “We wilden niet dat het een soort supermarkt zou worden”, zegt Jeroen. Dat is gelukkig niet gebeurd. “We hebben de oude sfeer meegenomen. Daar zijn we erg tevreden mee. Dat horen we ook terug van onze klanten. Het is een prachtig, historisch pand. Alleen de voorgevel is al indrukwekkend. Binnen hebben we het industrieel gehouden.”

Ondanks dat ze niet op zoek waren naar een nieuwe stek, zijn ze er erg blij mee. Je-

delde leeftijd van onze klanten met ongeveer twintig jaar is gezakt.” Hij vindt het mooi om te zien dat jongeren lp’s en cd’s steeds meer zijn gaan waarderen. Hij denkt ook wel te weten hoe dan komt. “Het luistert een stuk rustiger dan via Spotify bijvoorbeeld. Lp's of cd's zijn eigenlijk net als boeken, die onder jongeren ook weer steeds populairder worden. Het is als het ware een verhaal dat je van A tot Z moet luisteren. Als je een nummer overslaat, is dat net alsof je een hoofdstuk niet leest.”

UTRECHT VOLGENS KUNSTENAAR EN ILLUSTRATOR MUNIR DE VRIES

‘Het maakproces is misschien wel belangrijker dan het resultaat’

Utrecht heeft er sinds kort een nieuwe muurschildering bij. Op een muur van het St. Bonifatiuscollege is, ter ere van het honderdjarig bestaan, een kleurrijk kunstwerk verschenen. Kunstenaar Munir de Vries maakte die samen met leerlingen. Daarnaast vernieuwt Munir de zeven jaar oude, gigantische schildering (190 vierkante meter) op de hoek van de Croeselaan en de Van Zijstweg. Ook kunnen Utrechters de komende tijd op verschillende plekken helpen met het maken van een enorm wandkleed van 35 bij 2,5 meter. Munir maakte het ontwerp, maar het publiek mag komen borduren, quilten, punchen en tuften.

Tekst: Bo Steehouwer / Fotogra e: Bas van Setten/ Coen Koppen/Yarima Lugo

Wat is precies de bedoeling van dit wandkleed?

“Het project heet Draden van ons Nederlandse slavernijverleden. Het is bedacht door Ricardo Burgzorg. Ik maakte het ontwerp: verhalen over de geschiedenis van het slavernijverleden in de provincie Utrecht. Vanaf eind juni kan er op verschillende plekken in Utrecht en de rest van de provincie worden gewerkt aan het kleed. Op iedere locatie staat een stuk van vijf meter breed. Het project is next level, omdat mensen er zelf aan kunnen werken. Ik ga zelf ook bijna elke week langs om een klein stukje te doen. Doordat het maken zo langzaam gaat, voeren mensen gesprekken over het onderwerp. Het maakproces is daardoor misschien wel belangrijker dan het resultaat. Creativiteit is een soort gereedschap om bepaalde onderwerpen aan te snijden.”

Waarom vind je het leuk om regelmatig samen te werken met het publiek?

“Door met mensen in gesprek te gaan en samen te werken, kom je interessante dingen

In de rubriek Utrecht Volgens spreken we een bekende of onbekende Utrechter. Vaak met een actuele aanleiding en altijd met een paar standaardvragen over het leven in Utrecht.

tegen. Zo ging ik ook te werk voor de schildering en de projecties op de Van der Hoeven Kliniek. En bij het St. Bonifatiuscollege namen we leerlingen mee in het hele proces dat hoort bij het maken van een muurschildering. Ze dachten na over wat zij belangrijk vinden in de wereld en gingen op zoek naar verhalen van mensen uit de wijk en op school. Ze hebben ook een deel van de muur beschilderd.”

Hoe ben je ooit begonnen?

“Toen ik klein was, schilderde ik altijd dieren in de dierentuin. Daar had ik elke zaterdag tekenles. De eerste tekening die ik ooit verkocht, heb ik daar gemaakt. Het was er eentje van een vos. Op Koninginnedag zat ik in de Jordaan op de rommelmarkt. Iemand betaalde er 25 gulden voor én nodigde mij uit voor een tentoonstelling. Ik was pas tien en ging samen met mijn moeder. Dat heeft wel indruk op mij gemaakt.”

Waarom maak je een nieuwe muurschildering op de Croeselaan?

“Hoog Catharijne vroeg of zij er een nieuwe

muurschildering overheen mochten maken, maar dan met reclame. Dat plantte bij mij het zaadje om eens te kijken of ik er zelf wat nieuws mee kon doen. Samen met een buurtbewoner heb ik genoeg geld bij elkaar gekregen. Het nieuwe ontwerp is een reactie op de vorige schildering. Dat was een parade van mensen die onderweg zijn. Iedereen op zijn eigen tempo en manier, maar iedereen was in beweging. Nu zeven jaar later wil ik laten zien waar we zijn aangekomen.”

Waar kom je tot rust in Utrecht? “In Amelisweerd kan ik altijd verkoeling vinden. Langs het water in het bos heb ik een stiekem plekje gevonden waar ik mijn hangmat aan het water kan hangen uit het zicht van anderen. Een klein eigen paradijsje om tot rust te komen van waar je omringd wordt door dieren, al moet je wel de rust nemen om ze te zien. Je ziet scholen grote vissen voorbij komen en een keer zag ik zelfs een vis die aan het dansen leek te zijn. Met zijn vin zwalkte hij in cirkelvormige bewegingen rond. De laatste keer werd ik verrast door een pikkende specht boven mijn hoofd, een aalscholver die twee vissen ving en een ringslang die onder mijn hangmat door kroop.”

Waar kan je culinair genieten in Utrecht?

“Aan de Weerdsingel is laatst Café Liffna geopend. Dat is een Eritrees lunchrestaurant -

gekookt met veel kruiden en geserveerd met een soort yoghurt.”

Waar haal je inspiratie vandaan in Utrecht?

“Op het station, als je buiten aan de kant van het stadskantoor loopt, hangt een bord waar elke dag een weetje uit de natuur te lezen is. Ook ontmoette ik een keer iemand die vertelde dat ze een plattegrond had gemaakt van alle plekken waar de stenen geluid maken alsvraagd, maar het zijn wel hele leuke verrassingen waar ik heel lekker op ga. Hierdoor geïnspireerd ben ik begonnen om een stripverhaal te maken op de muur in de Strosteeg, een straatstrip. Daarmee geef ik mensen ook hopelijk een leuke verrassing."

Utrecht is…

“…het oog van de storm, midden in het land maar toch zo veel rust.”

De maaklocaties in gemeente Utrecht voor het wandkleed Draden van ons Nederlandse slavernijverleden zijn: Centraal Museum, Museum Catharijneconvent, Het Utrechts Archief en Landhuis Oud Amelisweerd. Meedoen is gratis. Je hoeft dus geen entree te betalen.

De muurschildering ter ere van het honderdjarig bestaan van het St. Bonifatiuscollege

Leerlingen van het St. Bonifatiuscollege steken hun handen uit de mouwen voor de nieuwe muurschildering

Kunstenaar Munir de Vries bij de schildering aan de Croeselaan

WAT VINDEN DE LEZERS?

DUIC-lezers aan het woord

Groot onderhoud aan A2 bij Utrecht van start: vertraging kan oplopen tot meer dan een uur

Rijkswaterstaat is vorige week begonnen met groot onderhoud aan het wegdek van de A2 tussen knooppunt Oudenrijn bij Utrecht en knooppunt Everdingen. De werkzaamheden duren tot 30 september. Verkeer moet in die periode rekening houden met vertraging die kan oplopen tot meer dan een uur, waarschuwt Rijkswaterstaat.

Bernhard:

"Neem de trein eens, super snel en frequent…" “

“

Koel Hoofd:

"Straks weer lekker nieuw asfalt onder onze bolides waar we overal (en nog stiller) mee kunnen komen waar we werkelijk moeten zijn."

Cas:

"@ Bernhard, je zal maar in Hagestein wonen en naar Benschop moeten, ik zit nog steeds te zoeken naar de trein of een ander OV dat sneller is."

Elke week reageren DUIC-lezers honderden keren op de artikelen die op de website verschijnen. Wat vinden de lezers van DUIC van onderwerpen die spelen in de stad? Je leest het in deze rubriek.

Voorbereidende werkzaamheden voor Smakkelaarspark van start

De voorbereidende werkzaamheden voor de bouw van project Smakkelaarspark zijn begonnen. Het jaartal dat het project klaar zou zijn schoof de afgelopen tijd steeds verder op, maar nu moet de bouw dus echt binnenkort gaan starten. Als alles volgens planning verloopt, is het project in 2026 klaar.

Katja:

"Gemeente wil meebetalen? 80 miljoen tekort, hè. Maak er maar gewoon een mooi park van, daar heb je meer aan."

“

Berend:

"Goed nieuws. Een mooie bestemming voor deze centrale plek in de stad."

Mark:

" Al zo’n 100 jaar een onooglijk reststukje, tochtgat en parkeerplek. Dit wordt nu eindelijk ingevuld. Iets met woningen, goed bereikbare kantoren, met groen, met water dat wordt doorgetrokken, met levendigheid in dit centrale stuk stad. Goed nieuws!"

Verdachte van belagen van vrouwen opgepakt

De politie heeft de man opgepakt die mogelijk meerdere vrouwen lastig heeft gevallen in Utrecht. Onder meer onder het viaduct van de A27 bij de Weg tot de Wetenschap werd een vrouw van haar ets getrokken. De politie was al een paar dagen naarstig op zoek naar de ex-tbs'er en kon hem oppakken in Maastricht.

Ptr:

“ Otto:

"Goeie zaak dat de politie zo snel handelt, en een goed herkenbare foto vrijgeeft."

"Er zijn dus geen camera’s onder deze drukke 2 tunnels van de A27?"

Tim: "Oef, dit is natuurlijk goed nieuws, een grote opluchting! Goed werk van de politie!"

VERDWENEN VILLA'S IN UTRECHT

De Liesbosch aan de Verlengde Hoogravenseweg

links aan de overkant het koetshuis.

In de 17e en 18e eeuw werden er veel tegel-, baksteen- en dakpanovens gebouwd langs de rivierlopen rond Utrecht, waar klei en vaarverbindingen beschikbaar waren. Een andere trend was de bouw van buitenhuizen voor welgestelden aan het water. Soms werden beide zaken gecombineerd: een steenoven begon op een bestaande buitenplaats, of bij een steenfabriek verrees een villa voor de eigenaar. Dit gebeurde ook aan de Vaartsche Rijn en het (latere) Merwedekanaal. Voorbeelden zijn Rotsoord, Westraven, Rijnhoven en De Liesbosch.

Tekst: Arjan den Boer / Beeld: Het Utrechts Archief/Historische Kring Tolsteeg-Hoograven

Willem Jacob van de Graaff (17361804) had een koloniale carrière gemaakt bij de Vereenigde Oostindische Compagnie (VOC). Hij was vanaf 1776 directeur van de vestiging Suratte (India) en tot 1794 gouverneur van Ceylon (Sri Lanka). Uiteindelijk werd hij benoemd tot directeur-generaal van de VOC, maar in Batavia moest men hem niet, met een machtsstrijd tot gevolg. Daarbij speelde de tegenstelling tussen patriotten en prinsgezinden een rol. In 1796 werd Van de Graaff door de Raad van Indië ontslagen en naar Nederland gestuurd, wel met behoud van salaris. Hij vestigde zich in Utrecht en kocht in 1799 buitenplaats De Liesbosch aan de Vaartsche Rijn (toen in Jutphaas) voor 23.300 gulden. Hij was weduwnaar maar een zoon, Frederik Jacob van de Graaff (1782-1826), kwam ook op De Liesbosch wonen en deed het beheer van de steenfabriek op de buitenplaats.

Moderne kamers

Anderhalve eeuw eerder had tegelfabrikant Adriaan van Oort het (eerste) huis Liesbosch laten bouwen. De gevelsteen met jaartal 1659 is bewaard bij het Centraal Museum.

Van Oort begon dichter bij de stad ook nog de buitenplaats Rotsoord. In 1757 liet de aangetrouwde familie Van Wachendorff De Liesbosch veilen, die ze hadden uitgebouwd tot 'een fraje en welgelege plaisier off buytenplaats'. De dichter Gerard Muyser had er een lofdicht van 67 coupletten op gemaakt. De Liesbosch kwam vervolgens in handen van de families Van Ravesteyn en Nagtglas. Zij lieten bij het huis twee steenovens bouwen. Het moet VOC-man Willem Jacob van de Graaff zijn geweest die rond 1800 huize Demoedelijk liet hij het 17e-eeuwse huis, dat er heel anders uitzag, vervangen door de vierkante villa, witgepleisterd met hoge ramen en een erker aan het water. Er is wel gedacht dat die vernieuwing eerder gebeurde, maar de vorige eigenaars lieten het oude huis alleen uitbouwen. Nog een aanwijzing is dat bij verkoop in 1808 sprake was van 'modern Behangen Kamers', terwijl die nieuwigheid bij de verkoop van 1799 nog niet werd genoemd. In totaal telde het huis twaalf kamers, 'voorts een excellente Keuken, twee Kelders en Zolder'. Bij Van de Graaffs overlijden in 1804 bezat

hij 'Tapyten, Capitale Spiegels en Schilderyen, Mahoniehoute en andere moderne Meubilen'. Ook had Van de Graaff enkele koetsen en vijf paarden. Het koetshuis stond aan de andere kant van de Vaartsche Rijn, aangezien er aan de oostzijde geen goede weg was. Bewoners en bezoekers moesten dus worden overgevaren. Bij het huis was een 'extra groote Tuin, met veel exquise Vruchtbomen, Bosch-en Houtgewassen, Duiven-Hok etc.' Tot de steenfabriek op de buitenplaats behoorden twee steenovens, loodsen, een werkplaats en tien arbeiderswoningen.

Miljoenen bakstenen Van de Graaffs zoon verkocht De Liesbosch in 1808 aan jonkheer Willem Carel Pieter de Geer van de ridderhofstad Oudegein. Acht jaar later al werd George Lodewijk Lepeltak de nieuwe eigenaar. Hij verving de twee oude steenovens door één moderne. Lepeltak en zijn vrouw Anna bleven kinderloos. In 1855 werd De Liesbosch gekocht door een telg van een steenbakkersfamilie uit Capelle aan den IJssel, Willem Jan Mijnlieff (1823-1896). Hij betrok De Liesbosch met zijn echtgenote Maria Cornelia den Boer. Ze kregen vijf kinderen, van wie Adriana Maria 'in den jeugdigen leeftijd van bijna 15 jaren' overleed. Mijnlieff produceerde jaarlijks ruim twee

miljoen bakstenen en voerde de eerste mechanisaties door. Toch kwam er bij de steenfabricage veel vrouwen- en kinderarbeid kijken. Vanaf 1894 wijdde Mijnlieff zich aan de Faience- en Tegelfabriek 'Holland' op Rotsoord. Zijn zoon Jan Willem (1862-1940) zette de steenbakkerij voort. Om met industriële steenfabricage langs de grote rivieren te concurreren, liet hij in 1916 de oude steenoven vervangen door een moderne ringoven. Die werd met kolen gestookt in plaats van turf, zodat er harde straatklinkers konden worden gemaakt. In 1928 kwam er een verdieping bovenop de oven die diende als drogerij. Toen Jan Willem Mijnlieff elf jaar later overleed, stopte de fabriek. Ondanks moderniseringen was het bedrijf niet meer rendabel. 'Eindelijk, in 1941, werd wat aan meubelen, gereedschappen en materiaal nog over was verkocht. Nu zal ook het huis met den grond gelijk gemaakt worden', stond in 1947 in het Maandblad Oud-Utrecht. Tegenwoordig rest nog de ruïne van de steenoven van De Liesbosch. Bij archeologisch onderzoek in 2013 is de betegelde keldervloer van het 17e-eeuwse huis teruggevonden en muurwerk van de latere villa. De Liesbosch leende z'n naam (en grondbezit) nog aan een scheepswerf en een zwembad en tegenwoordig aan het bedrijventerrein in Nieuwegein.

Het witte huis vlak voor sloop in 1949. Geheel rechts deel steenfabriek,

De Liesbosch op een 19e-eeuws schilderij van de familie

Mijnlie

Straatnamen

Burgemeester Norbruislaan

De circa anderhalve kilometer lange Burgemeester Norbruislaan ligt in het meest noordelijke deel van Zuilen en loopt parallel aan de Amsterdamsestraatweg. De kaarsrechte weg werd pas in de jaren 50 aangelegd als onderdeel van een ontwerp van de bekende stedenbouwkundige Berlage. Waar komt deze straatnaam vandaan?

Het gebied rondom de Burgemeester Norbruislaan maakte begin jaren 50 nog geen onderdeel uit van de gemeente Utrecht. Het behoorde tot het grondgebied van de toenmalige gemeente Zuilen. Utrecht groeide echter hard en ook in die tijd waren er al volop gemeentelijke herindelingen. In 1954 werd de gemeente Zuilen opgedeeld. Het noordelijk deel werd toegevoegd aan Maarssen en het zuidelijk deel aan Utrecht.

Obbe Norbruis was ten tijde van de herindeling bijna twintig jaar burgemeester van Zuilen. Gezien deze lange staat van dienst kon het bijna niet anders dan dat er een straat naar hem vernoemd zou worden. En zo geschiedde. Een van de wegen uit het ontwerp van Berlage werd net aangelegd en werd vernoemd naar de laatste burgemeester van Zuilen: de ‘Burgemeester Norbruislaan’. Norbruis stond bekend om zijn inzet voor de rechten van werklozen en tewerkgestel-

den in Zuilen. En werklozen waren er veel in zijn tijd. Van de 5000 gezinshoofden in Zuilen waren er bijna 1200 constant werkloos. Deze Zuilense werklozen waren slechter af dan hun lotgenoten uit Utrecht. Werknemers uit Zuilen die lid waren van een vakbond of werknemersvereniging kregen een lagere uitkering. Ook op het gebied van de werkverder dan hun collega’s uit de stad. Voor een broodmaaltijd ontving een Zuilenaar slechts ƒ 1,50, een Utrechter kreeg ƒ 2,50. Dit onrecht leidde tot een staking van de tewerkgestelden. Norbruis vond hun klacht gegrond en toog samen met zijn wethouder Zachte naar Den Haag. De gemoederen liepen hoog op. Het onderhoud met de minister van Sociale Zaken verliep dermate verhit dat de minister de twee heren op straat liet zetten. Maar het bezoek aan de minister was niet zonder resultaat. De uitkering van de werden gelijkgesteld met de grote steden. Norbruis stierf in 1970 op 76-jarige leeftijd. Norbruis is overgrootvader van schrijver, cabaretier en muziekproducent Arjen Lubach. De twee hebben elkaar nooit gekend. Lubach werd ruim negen jaar na het overlijden van Norbruis geboren.

In deze rubriek vertellen we het verhaal achter de straatnamen in de stad. Sommige namen zijn voor iedereen bekend, andere juist helemaal niet. Voor alle namen geldt dat ze niet zomaar gekozen zijn. Maar wat is eigenlijk de herkomst van de namen? Dat proberen we te achterhalen.

De stad in cijfers

In de rubriek Stad in Cijfers gaan we in op data over de stad. De gemeente Utrecht houdt van honderden onderwerpen bij hoe het er in de stad voorstaat, van aantal Utrechters dat een ets heeft tot hoeveel procent van de Utrechters last heeft van lawaai door verkeer of bedrijven in de stad. Elke week lichten we een van de onderwerpen uit.

De gemeente Utrecht kreeg er in de periode van 2016 tot 2024 35.200 inwoners bij. In absolute aantallen is het hiermee na Amsterdam, Rotterdam en Den Haag de snelst groeiende stad van Nederland, blijkt uit cijfers van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS).

De bevolking van Utrecht groeide in de afgelopen acht jaar procentueel gezien 10,4 procent, wat sneller is dan de relatieve groei in Amsterdam, Rotterdam en Den Haag. Volgens het CBS woonden er op 1 januari 374.238 mensen in Utrecht. De Domstad is daarmee de vierde stad van Nederland. Den Haag is

In other news

‘Lidberg verstärkt die Lilien-O ensive’

Tijdens de transferperiode komt Utrecht regelmatig op sportgebied in buitenlandse media voor. Zo ook deze week, toen bekend werd dat FC Utrecht-aanvaller Isac Lidberg vertrekt naar de 2. Bundesliga. “Der nächste Zugang für die Lilien-Offensive ist da. Nachdem am Donnerstagabend der Transfer von Killian Corredor vollzogen wurde, gab der Zweitligist am Freitag die bekannt”, schrijft het Duitse Hessenschau, een medium voor nieuws uit de omgeving van Hessen.

De Zweed debuteerde vorige zomer in het shirt van FC Utrecht en speelde in totaal

“Lilien-Trainer Torsten Lieberknecht hofft, dass sich Lidberg in Darmstadt noch weiterentwickeln kann”, aldus Hessenschau. De trainer van de club zegt tegen de nieuwssite: "Isac bringt Durchschlagskraft und Durchsetzungsfähigkeit mit, auch von seiner Roren können."

Lidberg had nog een contract tot 2028 in Utrecht, maar FC Utrecht en SV Darmstadt 98 wisten een akkoord te bereiken over de afkoop van zijn doorlopende contract. Naar verluidt levert de verkoop van Lidberg FC Utrecht tegen de 1 miljoen euro op.

de derde stad van het land en Eindhoven de zien met de grootste bevolkingsgroei tussen 2016 en 2024.

Utrecht is relatief gezien ook een dichtbevolkte stad. In Utrecht wonen 3.991 mensen per vierkante meter, terwijl dat landelijk gemiddeld 553 mensen per vierkante kilometer zijn. Den Haag is met 6.868 inwoners per vierkante meter de dichtstbevolkte gemeente. De tien gemeenten met de hoogste bevolkingsdichtheid zijn allemaal in de randstad te vinden.

DUIC PUZZEL

COLUMN

Uterech veilig!

Bej’ oak zo blij da die tbs’er is gepak? Ik wel. Die kwal wor d’r van vedach da die ‘n messie van d’r ets trok bij ’n tunnel in De Uithof. Gelukkig wis ze weg te komme, maor je schrik je toch te pletter. En nou is ’t precies tien jaor geleje da de Uterechse serievekrachter wer opgepak. Die gozer wis bijna twintig jaor uit hande van de pelissie te blijve, dan moge we blij zijn da ’t nu wa sneller ging. Wa’s da toch mè die kerels die d’r hande nie thuis kenne houwe. Nog maor kort geleje was d’r oak eén die messies op hun ets lastig viel bij de Balijelaon. Wa ’n klootzakke zijn da. Messies (en oak jochies en alle and’re) motte gewoan op hun ets naor huis kenne gaon, oak as ’t al wa laoter op de avond is en desnoods ’s nachs. In Uterech hewwe da altijd kenne doen en da mot zo blijve. Zellef ga ‘k oak altijd op de ets as ‘k ’s avends uit ga. En heul vroeger liep ‘k zellefs van de binnestad naor de Betonbuurt waor ‘k toen nog woande. En nooi nie is d’r wa gebeurt. Wel he’k regelmaotig meegemaok da’k verplich mos loape omda me ets gestoale was. Da was nie zo jn, maor daor ken’k beter teuge dan zo’n idioot die and’re mense angst anjaog. Die serievekrachter kreeg voar mekaor da messies jaorelâng nie meer alleén van en naor De Uithof durrefde te gaon. En ‘k ken me herinnere da d’r oak ’n gek ’n tijdsjie rondschurkte in de buurt van Lunette, daor hebbe we daor nog altijd de zogehete ‘veilige etsroute’ an overgehouwe. Voar ’n vriendin van ons die in da prâchtige Lunette woande was da ’n uitkoms (en voor ons ’n zege wan we hoefde nie meer da klere eind mè d’r mee te etse). Wa’k zou wense is dawwe kenne zegge da we overal ‘veilige etsroutes’ hebbe. Daorom mense, as je ’s nachs naor huis ets, kijk e e rond of je nog eigenaordige gure zie en meld da medeén aan de pelissie. Uterech veilig, voar ied’reen!