Dünya Gazetesi - 14 Nisan 2020 by Dünya Gazetesi

ABONE DOLAR (TCMB Döviz Satış)

EURO (TCMB Döviz Satış)

REPO (Gecelik)

BORSA (BIST 100)

ALTIN

6.7740 (% 1.11)

7.4087 (% 1.06)

9.33 (% 5.30)

96398.63 (% -0.08)

1695.00 (% 1.05)

TARIM İthalat yasağı b yoloj k mücadeley zora soktu

(İAB-Dolar/Ons)

PETROL (Brent/varil$)

31.52 (% 0.13)

Kurucusu / NEZİH DEMİRKENT

14 Nisan 2020 • Salı

COVID-19

VAKIFBANK'TAN 66. YILA ÖZEL LOGO

Mücadeleye 4 proje yolda

Kültürümüzde umutsuzluğa yer yok

Pol farma Kurucusu Kumrulu: Rak pler m ze kafa tutuyoruz /05

Genel Müdür Abd Serdar Üstünsal h: Hep b rl kte tar h yazıyoruz/ 11

COVID 19 SALGINININ ETKİLERİNE YÖNELİK

Anadolu'dan iki kritik mesaj Salgının ekonomiye etkilerini değerlendiren Bursa Ticaret ve Sanayi Odası’ndan (BTSO) Kısa Çalışma Ödeneği’nden yararlanma kriterlerinin kaldırılması ve tüm sektörlerin mücbir sebep kapsamına alınması talebi geldi. Yüksek İstişare Konseyi toplantısı sonrası açıklama yapan BTSO Başkanı İbrahim Burkay, “Kısa çalışmada işverenin beyanının esas alınması ve onay süreçlerini hızlandırması” yönünde beklentileri bulunduğunu söyledi.

Denizli Sanayi Odası’nın (DSO) koronavirüs etkisini ve üyelerinin beklentilerini belirlemek için gerçekleştirdiği anketten de küresel resesyon beklentisi çıktı. 306 üyenin yanıt verdiği ankete katılanların yüzde 91’i siparişinin ertelenmesi ya da iptaliyle karşı karşıya kaldığını belirtti. Sanayicilerin yüzde 92,3’ü finansman sorunu yaşadığını ifade ederken, 92,7’si istihdamının azalacağını, yüzde 78'i de kısa çalışma ödeneğine başvurmayı düşünüyor.

ESRA ÖZARFAT -OSMAN NURİ BOYACI

/08-09

TL swap hattı dışa kapatıldı BDDK’nın kararının, yabancıların eller nde bulundurduğu TL varlıklar üzer nde satış baskısı oluşturab leceğ bel rt l yor Bankaların yurtdışı takas işlemlerinde TL alım yönünde yapılan işlemlerin özkaynaklara oranını yüzde 1'e indiren BDDK, bu düzenlemeyle yabancıların TL borçlanarak döviz almalarının yolunu fiilen kapatmış oldu. Söz konusu limit, Ağustos 2018’deki kur krizinin ardından önce yüzde 25’e, ardından da yüzde 10’a çekilmişti. Bu arada,

E N Y Ü K S E K TA L E P L E D T V ' Y E

'Evde teknoloj ' patladı Salgın nedeniyle “evde karantina” uygulaması iş ve eğlence hayatını evlere taşıyınca, elektronik ürünlerin online satışlarında adeta patlama yaşandı. BKM verilerine göre, mart ayında kartlı ödeme tutarının geçen yıla göre en fazla arttığı üç sektörden biri elektronik eşya oldu.

Online kartlı ödemelerde elektroniğin payı mart ayında yüzde 44 arttı. En çok artış ise LED TV ve ev sinema sistemleri satışlarında yaşandı. Bu ürünlerin kartlı satış hacimlerinde bir önceki aya göre yüzde 260’ı bulan artışlar gözlendi. Notebook satışlarında yüzde 70 artış kay-

BDDK’dan bankalara yeni bir uyarı daha geldi. Başkan Mehmet Ali Akben, bankalara ilettikleri talimatların uygulamasını yakından izlediklerini belirterek, "Tüm bankalarımızı müşteri odaklı davranmaya, kredi kanallarını açık tutmaya, kurumumuz ve sektör birlikleri tarafından alınan kararlara uymaya davet ediyorum" dedi. /05

XŞek b Avdag ç/İTO: BDDK, spekülatörlere “TL'den el n çek” mesajı verd . XErdal Bahçıvan/İSO: BDDK'nın uyarısını yer nde ve öneml buluyoruz. Xİsma l Gülle/TİM: Özel sektör bankalarımızdan da proakt f tutum bekl yoruz. XAbdurrahman Kaan/MÜSİAD: Özel bankalar el n taşın altına koymalı.

YOKSULUN BORCU ZENGİNİN GÜNDEMİNDE

AROLAT’ TAN

Den zl sanay s ne durumda? Den zl Sanay Odası Başkanı Keçec ’yle konuyu değerlend rd k. /03

ERDOĞAN: SOKAĞA ÇIKMA YASAĞI BU HAFTASONU DA SÜRECEK VAHAP MUNYAR

‘Karz-ı Hasen’de enflasyon farkını ‘meşru’ saydılar

02 ALAATTİN AKTAŞ

'Korona vurmamış’ ver ler bunlar, tadını çıkaralım!

dedilirken, mutfakta kullanılan elektronik eşya satışlarındaki artış da yüzde 30 oldu. Diğer yandan alışverişin online platformlara kayması üzerine birçok marka doğrudan kendi online kanallarını oluşturarak buradan satışa başladı.

SELENAY YAĞCI /15 ŞEREF OĞUZ

SALGIN ÖNLEMLERİ ALINDI

KURUMLAR VERGİSİ BEYANINA DA ERTELEME İSTENİYOR

Anadolu Isuzu’da üretim başladı, Sarkuysan tam vardiyaya geçti

Nakit sıkışıklığı yolda

Virüs salgını nedeniyle 30 Mart tarihinden itibaren üretime ara veren Anadolu Isuzu, dün itibari ile yeniden faaliyete geçtiğini açıkladı. DÜNYA’ya konuşan Anadolu Isuzu Genel Müdürü Tuğrul Arıkan, fabrikada her türlü önlemi maksimum seviyede aldıklarına vurgu yaparak, “Fabrikada aynı anda bulunan kişi sayısını da minimumda tutmak için üretimi günlere dağıttık” dedi. Sarkuysan Elektrolitik Bakır Sanayii de fabrikalarında üretim faaliyetinin normalleştiğine ve kesinti olmadan devam ettiğine dair açıklamasını Kamuyu Aydınlatma Platformu'na (KAP) bildirdi. /05

P yasa, koronaya karşı saldırıya geçt

05 İşletmelerin mali yükümlülüğünü hafiﬂetmek amacıyla alınan önlemler kısmi rahatlama sağlamakla birlikte, ertelenen KDV ve muhtasarların, cari dönem ödemeleriyle birleşmesinin yeni nakit sıkışıklığına yol açacağı belirtildi. SGK bildirgesi verme süresi de 24 Nisan’da doluyor. 10 gün içinde bu yükümlülük ertelenmez-

se, başvurusu sonuçlanması mümkün görünmeyen birçok işletme için içinden çıkılması zor bir süreç başlayacak. DÜNYA’ya bilgi veren kaynaklar, gelir vergisi beyan yükümlülüğü ertelenmesine rağmen, kurumlar vergisinde ertelemeye gidilmemesi nedeniyle mükelleflerinin de zorda kaldığına dikkat çekiyorlar. HÜSEYİN GÖKÇE/03

BU YILIN SONUNDA DEVREYE ALINACAK

Yorglass’tan yeni yatırım Ekonomik faaliyetlerdeki yavaşlamaya rağmen yatırımlarına devam eden cam üreticisi Yorglass Çerkezköy’de yeni bir yatırıma başlıyor. Yatırımın beyaz eşya sektörüne yönelik tedarik ürünüyle ilgili olduğunu belirten

Yorglass CEO’su Semavi Yorgancılar, fabrikanın yılsonunda devreye gireceğini ve üretim kapasitelerini yüzde 20 artıracağını söyledi. Yorgancılar, üretimlerinin yüzde 50’sini ihraç ettiklerini de kaydetti. OSMAN KILIÇ /06

MEHMET AKUĞUR

Salgının küresel ölçekte yarattığı tahr battan en fazla etk lenen yoksul ülkeler n borç sorunu dünya l derler n n gündem ne gel yor. IMF ve Dünya Bankası’nın ardından Dünya Sağlık Örgütü de bu ülkeler n borçlarının haf flet lmes ne yönel k açıklamalarda bulunmuş, bu yöndek çağrıya son olarak Papa Franc s de katılmıştı. Ayrıca, 100’den fazla uluslararası kuruluş da kred tör ülkelerden yoksul ekonom ler n borçlarını ertelemeler n stem şt . Reuters kaynaklarına göre G20 ülkeler , moratoryuma onay vereb l r. Afr ka ülkeler 100 m lyar dolarlık b r destek st yor. Johns Hopk ns Ün vers tes ver ler ne göre Ç n’ n Afr ka’ya verd ğ kred ler 143 m lyar doları aşmış durumda. Ç n’ n borçların s l nmes ya da haf flet lmes yönündek olası kararının, bu ülken n kara kıta üzer ndek gücünü pek şt receğ yorumları yapılıyor. HİLAL SARI /10

●

Aşısı henüz yok ama uyuşmazlığı çok

13 BUMİN DOĞRUSÖZ

İcra hukukunun duran süreler ve maaş hac zler

Ç n’de vaka sayısı tekrar yüksel şe geçt /10

DÜNYA FİYATI: 5.75 TL/KKTC: 6.25 TL l www.dunya.com l email: dunya@dunya.com l Rüzgarlıbahçe Mahallesi, Cumhuriyet Cad. Gülsan Plaza No: 22 Kavacık 34805 Beykoz/ İstanbul l TEL : (0216) 440 24 00 l ABONE: (0216) 440 24 70 l SAYI: 10573 - 12173

DUNYA

CMYK

14 N san 2020 • SA L I / 02

GÜNCEL

Bugün

Salgının vurduğu toplu taşıma esnafı hang destekler st yor? ANKARA GÜNLÜĞÜ Canan Sakarya canan.sakarya@dunya.com

Koronavirüs salgını nedeniyle insanların evlerine kapanması ile birlikte ticari taksi, halk otobüsü, ticari servis ve dolmuş işleten esnaf en fazla gelir kaybına uğrayan grup olarak dikkat çekiyor. Hükümetin son hazırladığı yasa teklifi taslağında belediye meclislerinin, özel halk otobüsü veya dolmuşlar gibi belediyeye bedel ödeyerek taşımacılık yapanlara gelir desteği kararı alabilmesine ilişkin bir madde yer alıyor. CHP Ankara Milletvekili Ali

Haydar Hakverdi de sektör yetkilileri ile görüşerek bir rapor hazırladı. Hakverdi, aileleri ile birlikte 2 milyona yakın insanın geçimini sağladığı toplu taşıma sektörünün beklentilerini ve çözüm önerilerini 10 başlık halinde şöyle sıraladı: Acil yakıt desteği ve yakıtta ÖTV indirimi sağlanmalı, SGK prim ödemelerinin ertelenmesi yerine, 3 aylık prim borçları ödenmiş sayılmalı, 2020 yılına ait kesilmiş tüm trafik cezaları affedilmeli, kredi kart borçlarının tamamı faizsiz ertelenmeli, sektörde gündelik çalışan ve şu an işsiz kalan emekçilere nakit, elektrik, su ve yakıt yardımı yapılmalı, ertelenen araç muaye-

neleri 3 ay geriye dönük işletilmeyerek muayene yapıldığı tarihten itibaren başlatılmalı, Bakanlık tarafından ücretsiz taşınan yolcular için verilen gelir desteği artırılmalı (halk otobüsleri), esnafa yeni düşük faizli kredilerin verilmesi hızlandırılmalı, eski borçlarını yapılandırdığı için yeni kredi çekemeyen esnafa kolaylık sağlanmalı, bu süreçte neredeyse birçok araç çalışmadığı ve özel araçlar da trafikte olmadığı için kazaların neredeyse sıfırlanması nedeni ile bir sonraki trafik sigortalarında büyük oranda indirim yapılmalı, Motorlu Taşıtlar Vergisi’nin 2. taksitinde indirim yapılmalı.

● FAYDALI BÖCEKTE İTHALAT YASAĞI ÜRETİMİ AKSATACAK

Tarımda b yoloj k mücadeleye darbe MEHMET KARA - ANTALYA

Koronavirüs salgınıyla mücadele kapsamında alınan canlı hayvan ithalatı yasağı, faydalı böcek kullanılan tarımsal faaliyetleri zora soktu. Biyolojik ve Biyoteknik Mücadele Ürünleri Üreticileri ve Tedarikçileri Derneği (BİOTED) Başkanı Ahmet Özgür Ateş, son haftalarda bazı tarımsal faaliyetlerin yürütülmesinde sıkıntılar ortaya çıkmaya başladığını belirterek “Bunun nedeni COVID-19 önlemleri kapsamında canlı hayvan tanımına uyan biyolojik mücadele etmeni (BME) sınıfına giren ürünlerin ithalatının yasaklanması” dedi.

Tüm dünyada serbest b zde yasak 16 Mart 2020 tarihi itibariyle ithalatı yasaklanan ürünlerin BME sınıfına giren faydalı böcekler ile nematodlardan oluştuğunu anlatan Ateş “Oysa ülkemizde bitki koruma ürünü olarak ruhsatlandırılan bu ürün grubu şu anda tüm dünyada Covid-19 sürecinde bile üretilip ticarete konu ediliyor, ithalatı da ihracatı da serbestçe yapılıyor. Söz konusu ürünlerin ithalatının yeniden başlatılması için girişimlerde bulunduk. Gerekli adımların atılması talebiyle Tarım Bakanlığı’na başvurduk” diye konuştu. Nematod le ver ml ve sağlıklı üret m Antalya Korkuteli’de faaliyet gösteren, Türkiye’nin önde gelen mantar üreticilerinden SMS Ersanlar Ltd. Şti. faydalı böcekler ile faydalı organizmaların ithalatı askıya alınınca sıkıntıya düştü. Firma sahibi Sabahattin Ersan “Biyolojik mücadelede kullandığımız endemopatojenik nematod sinek larvalarına hücum edip sinek oluşumunu engelliyor. Bu yolla yüzde

Ateş: Ç ftç ler k myasal laca dönmek zorunda kalab l r BİOTED Başkanı Özgür Ateş, b yoloj k mücadele s stem yle d k m yapıp sezona başlayan bazı üret c ler n zamanında ürün tem n edemey nce k myasal laç kullanmak zorunda kaldıklarını da anlattı. Ateş, “K myasal uygulamalar özell kle seralarda daha

önce kullanılan doğal düşmanlara zarar verm şt r. Üyeler m z n müşter lerle yaptığı sözleşmeler de sıkıntılı b r sürece g rm şt r. Yen başlayacak sezon ç n sözleşmeler de yapılamamıştır. Sürec n devam etmes durumunda zarara uğramaya devam edecekt r.

Prof. Dr. Karaca: Faydalı böcek kal tey de ver m de arttırır Isparta Süleyman Dem rel Ün vers tes Z raat Fakültes Öğret m Üyes Prof. Dr. İsma l Karaca, kal tel ve sağlıklı meyve ve sebze üret m nde yararlı böcek ve nematodların da öneml b r role sah p olduklarını söyled . Karaca

5-7 verim artışı sağladık” dedi.

Ünlü markalara konserve üret yor Kimyasal ürün kullanmadıkları için sağlıklı ürünler üretmeyi başardıklarını anlatan Ersan “Ancak şu anda nematod tedarik edemiyoruz. Biz Türkiye’nin en büyük kompost üreticisiyiz. 15 bin metrekarelik alanda, yaklaşık 60 oda ile kültür mantarı üretiyoruz. Türkiye’de Superfresh, Tat, BizimVatan, Güney 2M ve Ece’nin mantar konservelerini fason olarak üretiyoruz” diye konuştu. Bu böcekler sezon boyu lazım Kumlucalı çiftçi Hasan Akkın, 10 yıldan bu yana biyolojik mücadele yöntemini kullandığını belirterek “Bu ürünlere sezon başından

“Zararlılara karşı mücadelede kullanılan bu etmenler olmazsa sağlıklı ve kal tel ürün elde ed lemeyeceğ g b ver mde de kayıplar yaşanır. Bu nedenle faydalı böcek ve nematod thalatı yasağı kaldırılmalı” ded .

sezon sonuna kadar ihtiyacımız oluyor. Belli periyodlarla ihtiyacımız olan bu böcekler genellikle yurt dışı menşeli. İhtiyaç duyduğumuz anda tedarik edilebilmeli” dedi. Faydalı böcek tedarikinde sıkıntı yaşanması halinde üreticinin zor durumda kalacağını ifade eden Akkın “Sonuçta et değil ki bu stokla çalışalım. Canlı bir ürün geliyor bize. Uyku halinde yola çıkıyor. Bize gelene kadar canlanıyor. Bir hafta gecikmeyle böcekler tamamen ölebiliyor. Geliş gidip takvimi de önemli. Eğer gümrükte iki üç gün kalırsa çöpe gider. Kimyasal ilaçlar gibi bekleme şansı yok. Bizde şimdi kesim zamanı ve bir şekilde sezonu kurtarabiliriz belki. Ama yayla kesiminde yeni dikim yapacaklar çok sıkıntı yaşayabilir” diye konuştu.

MECLİS GENEL KURULU'NDA 48. MADDEDE DEĞİŞİKLİĞE GİDİLDİ

MİT’e karşı şlenen suçlarda nd r m yok Meclis Genel kurulunda görüşmeleri bir haftadır devam eden infaz indirimine ilişkin yasa teklifinin önceki gün gece yarısına kadar süren görüşmelerinde 48. maddesinde değişikliğe gidildi. İnfaz indirimi dışında tutulan devlete karşı işlenen suçlar, terör suçları, uyuşturucu ve cinsel suçlar gibi istisna tutulan suçlara önerge “Devlet İstihbarat Hizmetleri ve Milli İstihbarat Teşkilatı Kanununa karşı suçlar” da eklendi. Söz konusu düzenlemenin tutuklu gazeteciler Barış Terkoğlu, Barış Pehlivan, Hülya Kılınç ile Murat Ağırel’in tahliyesinin engellendiği belirten CHP Grup Başkanvekili Özgür Özel, önergeyle yapılan düzenlemeye “Oda TV’cilere ibreti

DUNYA

CMYK

alem için cezalandırıyorsunuz” diye tepki gösterdi. Yasa teklifinde Basın İlan Kurumu’ndan resmi ilan ve reklam yayınlama hakkı bulunmayan gazetelerin, ceza infaz kurumlarına kabul edilmemesi öngörüyordu. Kabul edilen önerge ile ilan ve reklamı geçici süreyle kesilen gazeteler bu hükmün dışında tutuldu. Önergenin gerekçesinde, “Önergeyle, Basın İlan Kurumu Teşkiline Dair Kanun kapsamında resmi ilan ve reklam yayınlama hakkı bulunup da anılan kanunun 49. Maddesi hükmü uyarınca yetkili makam tarafından müeyyide uygulanması ve bu çerçevede geçici süreyle ilan ve reklamın kesilmesi durumunda ilgili gazetenin geçici

süre içinde de ceza infaz kurumuna kabul edileceği hükmü getirilmiştir” denildi. AK Parti, tarafından verilen diğer bir önergeyle de 36. madde de değişiklik yapıldı. Maddede, “hükümlüler hakkında koşullu salıverilme bakımından iyi halin belirlenmesine yönelik değerlendirme yapılırken, gerektiğinde hükümlünün cezaevinden önceki yaşamına ilişkin bilgi ve belgelerin de ilgili yerlerden istenebileceği” hükmü yer alıyordu. Kabul edilen önerge ile bu hüküm madde metninden çıkarıldı. Yeni düzenlemeye göre hükümlü hakkındaki değerlendirme süreci sadece cezaevindeki faaliyetleriyle sınırlı tutulacak. ANKARA/DÜNYA

Kredi başvuruları olumsuz sonuçlanıyor

Tarımsal Girdi Fiyat Endeksi Şubat 2020 21-04-2020 10:00 Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK)

MHP İzm r M lletvek l Tamer Osmanağaoğlu, salgın neden yle geç m sıkıntısı yaşayan vatandaşlara sağlanan kred ler n alınmasında aksaklıklar yaşandığını bel rtt . Mecl s’te sorunu d le get ren Osmanağaoğlu, “Ekonom k sorunlarla boğuşan bazı esnaf ve vatandaşlarımızın devlet m z n kend ler ne sağladığı kolaylıklardan ve kred mkanlarından faydalanab lmes ç n yaptıkları başvuruların b r çoğunun çeş tl gerekçeler göster lerek redded ld ğ b l nmekted r” ded . Osmanağaoğlu, “Bu olağanüstü süreçte; vatandaşlarımızın kred başvurularının müspet sonuçlanması ç n gereken adımlar b r an önce atılmalı, mağdur yetler n n önüne geç lmel d r” d ye konuştu.

Yarın Konut Satış İstatistikleri Mart 2020 verileri Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) tarafından açıklanacak. Yatırım Teşvik İstatistikleri Şubat 2020 verileri Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı’nca (STB) açıklanacak. Çevresel İzin ve Lisans İstatistikleri 2019 verileri Çevre ve Şehircilik Bakanlığı (ÇŞB) tarafından açıklanacak. Merkezi Yönetim Bütçe Denge Tablosu Mart 2020 verileri Hazine ve Maliye Bakanlığı’nca (HMB) yayınlanacak.

‘Karz-ı Hasen’de enﬂasyon farkını ‘Meşru’ saydılar

LBARAKA Türk gelir elde etmemek. Örneğin, Genel Müdürü Me100 bin lira borç verip, yine likşah Utku, Sağ100 bin lira almak. lık Bakanlığı’nın Tanıma şu cümlenin eklen“Evde Kal Türkiye” çağrısını diğini gördüm: başlattığı ilk günlerde yönetim - Öte yandan, enflasyon ekibiyle plan yaptı: farkını istemek meşrudur. İŞ DÜNYASINDA DİYALOG -230 şubemiz var. ŞubelerTKBB’nin sitesinde “EnfVahap Munyar deki arkadaşlarımızı 3 grulasyon Farkı” bölümü de vahap.munyar@dunya.com ba ayıracağız. 3’te biri izinli dikkatimi çekti: olacak. Kalan 3’te 2’nin biri - Enflasyon Farkı: Paraevde çalışma düzenine geçecek. Şubelerde nın kaybettiği değer, alım gücündeki azalma oranı. normal kadronun 3’te biri görev yapacak. Katılım finans kurumlarının elini rahatlatan Böylece çalışma ortamında mesafe kuralını cümle, bu bölümde daha netti: uygularız. - Enflasyon farkının borçludan talep edilGenel müdürlük kadrosuna baktı: mesi “faiz” değildir. Bilakis, enflasyon farkı -Genel müdürlükteki arkadaşlarımızın ta- alacaklının “hakkı”dır. mamına yakını evden çalışma düzenine ge“Enflasyon ‘faiz’ değil, ‘alacaklının hakkı’dır” çebilir. Genel müdürlükte 100’ü aşmayan bir yaklaşımı, katılım finans kurumlarında yaşanan kadro yeterli olur. önemli değişimi ortaya koyuyor… Bu kararları alırken Albaraka’daki Genel Müdür Yardımcılığı dönemi aklına geldi: - Genel müdür yardımcısı iken o işler benim yetki alanımda idi. Dijital altyapımızı olALBARAKA Türk Genel Müdürü Melikşah Utku, dukça iyi seviyeye toplantıları, görüşmeleri görüntülü sistemler getirmiştik. üzerinden gerçekleştirdiklerini belirtti: Melikşah Ut- Kredi komitesi toplantımızı bile görüntülü ku’yla bir katılım platformlar üzerinden yapıyoruz. finans kurumunun Ardından ekledi: COVID-19 süre-Toplantıyı görüntülü yapmak işi çözmüyor. cinde iş süreçlerini Çünkü, kredi komitesi üyelerinin kararlara nasıl yönettiği koıslak imza atması gerekiyor. nusunda görüntülü sohbet yaptık. Müşterilerini İmza işini nasıl çözdüklerini sordum, anlattı: mümkün olduğunca şubelerden uzak tutmaya -İmza için görevli bir arkadaşımız dosyaları çalıştıklarını belirtti: üyelere götürüyor. -İlk dönemlerde umre ve hac iptalleri Şu noktanın altını çizdi: nedeniyle şubelerimizde biraz yoğunluk -Mevzuatın bu işin arkasını toplaması yaşandı. Vatandaş umre ve hac için yatırdığı gerekiyor. Bazı işler “e-imza” ile çözülüyor. parayı geri almak istedi. O sırada da mesafeAncak, finans kurumlarında, bankalarda “ nin korunmasına özen gösterdik. ıslak imza” yerini koruyor. Birçok sektörde işlerin durma noktasında geldiği ortamda “faizsiz finans” işini nasıl yürüttüklerini merak ettik, Türkiye Katılım Bankaları Birliği’nin (TKBB) geçen yıl aldığı fetvaya işaret etti: - Söz konusu fetva, “enflasyon farkı”nın dinen caiz olduğunu kabul ediyor. Biz Albaraka ALBARAKA Türk Genel Müdürü Melikşah Utku, Türk olarak son döneme kadar, “enflasyon farCOVID-19 sürecinde daha yaygın gündeme gelen kı” uygulamasına girmemiştik. Bu dönemde çalışma modeline işaret etti: biz de uygulamayı devreye aldık. -Genel müdürlük ve şubelerdeki Bunun nedenini anlattı: personelimizin bir bölümü evinde çalışıyor. -Şimdi özellikle KOBİ’ler maaş ödemek, Allah korusun, arkadaşlarımızdan biri evinde COVID-19 hastası olsa, sorumluluk kuruma çeklerini ödemek için kredi talep ediyor. yöneliyor. Böyle sıkıntılı dönemde KOBİ’lere sırtımızı Aynı şeyin evde yaşanabilecek kazalar için de söz dönemezdik. O nedenle kullandırdığımız bu konusu olduğunu vurguladı: tür kredilere “enflasyon farkı” uyguluyoruz. -Yine çalışma arkadaşlarımızdan biri Allah Uygulamanın katılım finans kurumları cephekorusun evde küçük bir kaza yaşasa, evde sindeki adını sorup, öğrendim: çalıştığı için “iş kazası” kapsamına giriyor. - Enflasyona Endeksli Karz-ı Hasen Nakit Noktayı koyarken şu eklemeyi yaptı: Finansmanı… -Bu örnekleri şikayet için anlatmadım. Sohbet sırasında TKBB’nin sitesinde “Karz-ı Sadece durum tespiti yaptım. Hasen”in tanımını okudum: - Karz-ı Hasen: Faizsiz borç vermek, borçtan

Kredi toplantısı online ama imza için ‘ıslak’ turu var

Evinde çalışanların sağlığından sorumluyuz

Genel kurul yaptık ama yönetim kurulu için ‘çoğunluk’ gerekiyor ALBARAKA Türk Genel Müdürü Melikşah Utku, COVID-19 nedeniyle “evde kal” süreci yaşanırken genel kurulu yapabildiklerini belirtti: -Genel kurulumuzu elektronik ortamda gerçekleştirdik. Türk Ticaret Yasası’nın son haliyle genel sanal ortamda şirket genel kurulları yapılmasına izin verdiğini anımsattım, açıklık getirdi: -Öyle ama ona göre altyapıyı kurmuş olmak gerekiyor. Nitekim genel kurulunu erteleyen çok sayıda kurum ve şirket var. Bizim altyapımız hazırdı.

Ardından toplayamadıkları önemli bir yönetim organına dikkat çekti: -Kredi komitemizi görüntülü platformlar üzerinden yapıyoruz. Genel kurulumuzu da yine sanal ortamda gerçekleştirdik. Ancak, yönetim kurulumuzu toplayamıyoruz. Nedenine işaret etti: -Mevzuat gereği yönetim kurulunun fiziki ortamda çoğunlukla toplamak gerekiyor. COVID19 sürecinde çoğunluğu sağlamak mümkün görünmüyor.

14 N san 2020 • SA L I/ 03

GÜNCEL

AROLAT’TAN ARO

Osman Arolat

osman.arolat@dunya.com

Denizli’de COVID-19 Günleri…

enizli bir sanayi odağı. Tekstil ile başlayan sınai üretim, makine imalat, kablo, mermer ile anlamlı bir çeşitlenme gösterdi. 1300 girişimcisi ve sayısı beş olan organize sanayi bölgesi ile Ege Bölgesi’nde İzmir’den sonra ikinci büyük sanayi havzası. Denizli, COVID-19 Günleri’nde ne yapıyor? Denizli Sanayi Odası’nın 2005’den bu yana başkanlığını yapan Müjdat Keçeci’nin aktardıklarını başlıklandırarak paylaşmak istiyorum: ■ Tam kapasiteyle çalışan fabrika sayımız az. OSB’de elektrik tüketimi yüzde 50’lere kadar düştü. OSB’de çalışanlar sayısı 16 bine geriledi. Çalışan firma sayısı 184’ten 120’ye indi. İşçileri yıllık izne gönderme uygulanıyor.

■ Kablo sektöründe 15 fabrikadan 10‘u çalışıyor. Tekstilde firmaların 3’te 1’i üretim hattında devam ediyor. Tekstilde önce siparişler azaldı, sonra da sipariş iptalleri arttı. Mermer sektöründe İtalya’da ve Çin sınır kapılarının kapanması sipariş iptallerine neden oldu. Makine imalat sektörü yatırım malı üretiyor, bu nedenle çalışmalarına ara verenler var. ■ Kısa Çalışma Ödeneği’ne başvurular 180 bin sigortalı çalışanımızın 3’te 1 seviyesinde. İşletmelerin işçilere maaşlarını ödediği gibi kısa çalışma ödeneği de işçilerin banka hesaplarına yatırılsın istiyoruz. Denetimlerin Ankara yerine her ilde kurulacak komisyonlardan yapılması hızı arttıracak. ■ Bankalara yapılan başvurularda sorunlar yaşanıyor. İşletmelerin krediye

‘ YO L A D E VA M ’ M E S A J I V E R D İ

İçişleri Bakanı Soylu'nun istifası Külliye'den döndü Önceki akşam istifa kararı alan ancak Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan tarafından kabul edilmeyen İçişleri Bakanı Süleyman Soylu, "yola devam" açıklaması yaptı. Sosyal medya hesabından yaptığı istifa açıklamasının ardından vatandaşlar Süleyman Soylu'ya destek mesajları vermişti. Soylu, süreç sonrası ilk açıklamasını resmi Twitter hesabından yaptı. Soylu, açıklamasında şunları kaydetti: "Sokağa çık-

ma yasağı ile ilgili, sorumluluğumuzun gereği aldığım karar üzerine Milletimizin ve Sayın Cumhurbaşkanımızın tutumu, beni mahcup etmiştir. Devlet ve milletin emanetinde atılan adımlarda eksikliğimizin bu iki irade tarafından insani bir durum olarak kabul edilip onarma hakkı verilmesi, sorumluluğumuzu arttırmıştır. Allah mahcup etmesin. Milletimizin hizmetinde yola devam inşallah."

erişimleri, basitleştirilip yaygınlaştırılmalı. Eximbank daha fazla ve basit bir şekilde devrede olmalıdır. ■ Devlete karşı yükümlülüklerin ertelenmesi çok yerinde bir karar. Fakat belli bir dönem için iptali de düşünülmeli. Hatta işletmelere hibe de uygulanmalıdır. Dünyada bazı ülkelerde fonlar oluşturularak imkânlar artırılmaktadır. Yarına sağlıklı bir işyeri yapısıyla ulaşabilmek için ülkemizde de imkânlar artırılmalıdır. Keçeci‘den 2 sonuç çıkarıyorum: 1-Denizli’de üretim çarkı dönüyor. Ancak ihracat yapanların sipariş iptali, ister istemez üretimin durmasına neden oluyor. 2-Devlet yükümlülüklerini ertelemek gibi, borç iptali ve hibe gibi seçenekler de düşünülmelidir.

Sanayi ve Teknoloji Bakanı Mustafa Varank, Türkiye Açık Kaynak Platformunun çevrim içi seminerlerinin bugün başlayacağını duyurdu. Varank, Twitter hesabından yaptığı paylaşımında, "Açık kaynakla ve yazılım dünyasıyla ilgili merak ettiğiniz pek çok bilgiye ulaşabilecek, açık kaynak geliştirici ekosistemine katkı sunabileceksiniz. Bugün saat 14.00'te

buluşmak üzere" ifadelerini kullandı. Türkiye'de açık kaynak ve açık kaynakla kesişen konularda giriş seviyesinde bilgi vermek, ilgi uyandırmak, bu konuda farkındalık yaratmak ve açık kaynak geliştirici ekosistemine katkı sağlamak amacıyla gerçekleştirilecek seminerler hakkında detaylı bilgilere http://acikseminer.com adresi üzerinden ulaşılabiliyor.

TRABZON / 12 KARS/9

BURSA/18 Ş ESKİŞEHİR /21 ANKARA / 19

ERZURUM /10 SİVAS / 14

Günün Uzaması 3 dak ka

VAN/ 10 KAYSERİ / 16

İZMİR/21 DENİZLİ/ 24

1436 Rum N san 1

İmsak Güneş Öğle İk nd Akşam Yatsı

SAMSUN / 15

İSTANBUL / 16 /19 KOCAELİİ /19

DİYARBAKIR / 19

KONYA / 18

MUĞLA// 21 TALY YA 22 ANTALYA/

EDİRNE 04:56 06:28 13:19 17:02 20:00 21:26

GAZİANTEP/ 19

ADANA/ 24

İZMİR İSTANBUL BURSA KOCAELİ ANTALYA ANKARA KONYA KAYSERİ ADANA G.ANTEP ERZURUM 05:03 04:48 04:50 04:45 04:53 04:36 04:43 04:29 04:34 04:26 04:02 06:30 06:19 06:20 06:16 06:17 06:05 06:09 05:56 05:59 05:51 05:32 13:17 13:09 13:09 13:06 13:03 12:54 12:55 12:43 12:44 12:36 12:20 16:57 16:52 16:51 16:48 16:42 16:35 16:36 16:24 16:24 16:15 16:02 19:54 19:49 19:48 19:45 19:38 19:33 19:32 19:21 19:19 19:11 18:59 21:15 21:15 21:12 21:10 20:57 20:56 20:52 20:42 20:38 20:30 20:22

Dünya’yı y oku

dunya.com

Son çeyrekte ‘nak t’ sıkışacak Ekonom yönet m aldığı tedb rlerle v rüs salgınının hasarını azaltmaya çalışıyor. Ancak şletmeler n yılın son çeyreğ ne ertelenen KDV ve muhtasarlarının, car dönem ödemeler yle aynı zamana gelmes nak t sıkışıklığına yol açacak. HÜSEYİN GÖKÇE / ANKARA

Koronavirüs salgınının işletmelere getirdiği mali yükümlülüğü hafiﬂetmek amacıyla alınan önlemler kısmi rahatlama sağladı. Ancak salgının kısa vadede kontrol altına alınması mümkün görünmediği için ekonomi yönetiminin yükümlülükler yönüyle yeni tedbirler almasının şart olduğu ifade ediliyor. Bu yılın ekim, kasım ve aralık aylarına ertelenen KDV ve muhtasarların, cari dönem ödemeleriyle birleşmesinin yeni nakit sıkışıklığına yol açacağı vurgulanıyor.

B A K A N M U STA FA VA R A N K AÇ I K L A D I

Çevrim içi seminerler başlıyor

İ O //12 SİNOP

İ / 21 EDİRNE/

1441 H cr Şaban 21

İk hafta ç nde hem beyan hem ödeme yapmak gerek yor Tüm mükelleﬂer için daha önce alınan karar doğrultusunda, 1-31 Mart tarihleri arasında beyan edilerek ödenmesi gereken gelir vergisi 30 Nisan’a uzatıldı. Bu durumda işletmelerin iki hafta içinde hem beyan vermesi hem de ödeme yapması gerekiyor. Şubat, mart ve nisan aylarına ilişkin KDV beyannameleri ise 27 Temmuz 2020’ye ertelenirken, bunların ödemeleri, ekim, kasım ve aralık aylarına yayıldı. Nisan, mayıs ve haziran aylarında verilerek ödenmesi gereken muhtasar beyannameleri de aynı şekilde 27 Temmuz’a ertelendi. Muhtasar ödemeleri de 27 Ekim, 27

Kasım ve 28 Aralık tarihinde yapılacak. Yani 2020 yılının son çeyreğinde cari dönem KDV ve muhtasarlarıyla birlikte, ertelenmiş KDV ve muhtasarın ödemesi yapılacak.

Kısa çalışma ödeneğ nde hala bel rs z konular var Mart ayında başlayan ve toplam 2 milyon sigortalı için planlanan kısa çalışma ödeneğinde şu ana kadar beklenenin de üstünde bir hızla 700 bin kişi için onay çıktı. Bu durumdaki mükelleﬂer, beyannamelerini kısa çalışma ödeneği başvurusunda belirttikleri çalışanların bilgileri doğrultusunda düzenleyecekler. Ancak başvurusu değerlendirme aşamasında olan mükelleﬂer için ise durum biraz karışık. Yani beyannameyi tam olarak verdikten sonra başvurunun sonuçlanması halinde nasıl davranacaklarını bilemiyorlar. Kurumlar verg s mükellef de zorda SGK bildirgesi verme yükümlülüğü ise 24 Nisan’da doluyor. Eğer 10 gün içinde bu yükümlülük ertelenmezse, başvurusu sonuçlanması mümkün görünmeyen bir çok işletme için içinden çıkılması zor bir süreç başlayacak. DÜNYA’ya bilgi veren kaynaklar, gelir verisi beyan yükümlülüğü ertelenme-

Geç c verg beyannames ç n tekn k erteleme şart Güncel Group Yönet m Kurulu Başkanı YMM Yılmaz Sezer, mart ayına l şk n KDV beyannameler n n ertelend ğ n hatırlatarak, “Mart KDV beyanı ver lmeden zaten geç c verg beyannames ver lemez, dolayısıyla bu kapsamda olan mükellefler ç n geç c verg beyanlarının ertelenmes kaçınılmaz gözükmekted r” d ye konuştu. Sezer, DÜNYA’ya yaptığı açıklamada, Haz ne ve Mal ye Bakanlığı’nın mücb r sebep şlem n n çok doğru b r uygulama olduğunu ancak bunun tam yeterl

olmadığını b ld rd . Hang f rmaların mücb r sebep kapsamına g rd ğ n n henüz netleşmed ğ n ve b r çok mükellef n verg da res ne NACE kodu t razında bulunduğunu bel rten Sezer, genel anlamda b r erteleme olmasa b le mücb r sebep kapsamındak mükellefler n, kurumlar verg s beyannameler n n de ertelenmes n n yer nde olacağını aktardı. Sezer, tahakkuktahs lat oranının düşmemes ç n ertelemeler n çakışmayacağı ve mükellef n ödeyeb leceğ vadelere uygun olarak bel rlenmes gerekt ğ n vurguladı.

Yılın üçte k s verg de kayıp yıl olacak Yen Ekonom Danışmanlık A.Ş Kurucu Ortağı Nazm Karyağdı, şu anda özell kle küçük ve orta ölçekl şletmelerde çok c dd nak t ve tahs lat sıkıntısı yaşandığını bel rterek şunları söyled : “Pek çok şletme verg ve SGK pr mler n ödemek b r yana çalışanlarını ücrets z zne çıkartıyor, şten çıkarıyor ya da şten çıkarma yapmaksızın kısa çalışma ödeneğ ne başvurarak üç aylık b r süre kazanmaya çalışıyor. B ze göre bu yılın en aza üçte k s n verg gel rler açısından kayıp yıl olarak kabul etmek zorundayız. KDV oranları nd r lmel , gel r ve kurumlar verg s beyannameler son çeyreğe ertelenmel , h zmet dışı tüm ödemeler n stopajı yıl sonuna taks tl ertelenmel , SMMM, YMM ve avukatlık h zmetler mücb r sebep kapsamına alınmalı, mücb r sebep durumu kred kartı ve banka hesap hareketler nden de tesp t ed lmel .”

sine rağmen, kurumlar vergisi beyannamelerinde herhangi bir erteleme yapılmadığını belirtirken,

kurumlar vergisi mükelleﬂerinin de zor durumda olduğuna dikkat çekiyorlar.

DAV U TO Ğ LU ' N DA N " B Ü TÇ E R E V İ Z YO N U " Ç AĞ R I S I :

Mali genişlemeden kaçmayın Gelecek Partisi Genel Başkanı Ahmet Davutoğlu, yeni tip koronavirüs salgını sonrası 2019 şartlarında hazırlanan 2020 bütçesinin revize edilmesi gerektiğini ifade etti. Davutoğlu, sosyal medya hesaplarından koronavirüs başta olmak üzere, partisinin gündeme ilişkin değerlendirmelerini ve önerilerini paylaştı. Geçtiğimiz cuma akşamı 30 büyükşehir ve Zonguldak'ta ilan edilen geçici sokağa çıkma yasağına değinen Davutoğlu, bunun gecikmiş bir karar olduğunu belirterek, "Hafta sonu ile sınırlı bir sokağa çıkma kararı gerekli etkiyi yapmayacaktır" ifadesini kullandı. Davutoğlu, özel ihtisas hastanelerinin koronavirüs dışındaki hastalıklara bakmak için pandemi hastanelerinden ayrılması gerektiğini söyledi. Koronavirüsün ekonomiye etkilerinin azaltılması amacıyla, işten çıkarılmanın engellenmesi kararının doğru olduğunu bildiren Davutoğlu, kısa çalışma ödeneğine başvuruların kısa zamanda sonuçlandırılması, çalışanların işveren tarafından ücretsiz izne çıkarılmasının önüne geçilmesi gerektiğini dile getirdi.

DUNYA

CMYK

Davutoğlu, "Salgın sonrasında, 2019 şartlarında hazırlanmış olan bütçe geçerliliğini yitirmiştir. Derhal sağlık, eğitim, tarım, gıda tedariki ve stratejik yatırımlara ağırlık veren, her türlü israftan kaçınan, stratejik olmayan yatırımları erteleyen, yap-işlet-devret ile hazine garantili köprü otoyol geçişlerindeki ödemeleri erteleyen ve bu kaynakları korona sebebiyle etkilenen vatandaşlarımıza ve kriz sonrası ekonominin rehabilitasyonuna ayırmamız şarttır. Önümüzdeki dönemde bu politikalar ile ancak ve ancak orta vadedeki keskin ve derin meydan okumalara cevap verebiliriz. Bütçe revizyonu şarttır, mali ve parasal genişlemeden kaçınılmamalıdır” açıklamasında bulundu. AA

MERSİN BÜYÜKŞEHİR’DE İHALE ALIMLARI DURDURULDU Mersin Büyükşehir Belediye Başkanı Vahap Seçer’in imzasıyla koronavirüs salgınının vatandaşa olumsuz etkisini en aza indirmek ve sosyal yardımlara öncelik verilmesi amacıyla belediye birimlerine gönderilen genelgede yapılan harcamalar ve zorunlu cari giderler dışında bütün ihale ve doğrudan alımlar ikinci bir emre kadar durduruldu.

PEGASUS TÜM UÇUŞLARINI 15 MAYIS’A KADAR İPTAL ETTİ Pegasus Havayolları 1-15 Mayıs 2020 tarihleri arasındaki tüm uçuşlarını iptal ettiğini açıkladı. Pegasus, koronavirüs için alınan ilave tedbirler doğrultusunda 01.05.2020 tarihinden 15.05.2020 tarihine kadar tüm seferlerin iptal edildiğini duyurdu. İptal olan uçuşlardan doğan ücretsiz açığa alma ve ücret iadesi işlemleri ﬂypgs.com ve Pegasus Mobil Uygulaması üzerinden rahatlıkla yapılabilecek.

“SMS ULAŞTIRILMADAN ECZANELERE MASKE İÇİN BAŞVURULMASIN” Türk Eczacıları Birliği (TEB) Başkanı Erdoğan Çolak, ücretsiz maskelerin eczanelerden temin edilmesi uygulaması kapsamında 20 ile 65 yaş arasındaki vatandaşların Sağlık Bakanlığı’nca telefonlarına SMS kodu ulaştırılmadan eczanelere başvurmamasını istedi. Çolak, yaptığı açıklamada, Sağlık Bakanlığı ile TEB arasında gerçekleştirilen görüşme neticesinde hız ve güvenilirlik gerekçesiyle ücretsiz maskelerin vatandaşlara eczaneler aracılığıyla ulaştırılmasına karar verildiğini söyledi.

SUNEXPRESS 18 UÇAKLA KARGO OPERASYONUNA BAŞLIYOR

taşıyabilmeyi öngörüyor. Hizmetin ilk aşamada İzmir ve Antalya’dan yapılması planlanıyor.

Türk Hava Yolları ve Lufthansa’nın ortak kuruluşu SunExpress, filosundaki 18 uçak ile kargo uçuşlarına başlayacak. SunExpress, yolcu kabini içerisine kargo yükleme düzenlemesi yaparak yeni tip kargo taşıma modeli ile operasyonlarına başlayacağını duyuran hava yolu, uçak altı kargo yükleme bölümlerinin yanı sıra kabin içinde koltuk üstü ve baş üstü dolaplarına da kargo yüklemesi yaparak maksimum 21 bin 700 kiloya kadar yük

PTT, 8.4 MİLYON İŞLEM YAPTI Ulaştırma ve Altyapı Bakanı Adil Karaismailoğlu, yeni tip koronavirüs salgını nedeniyle yaşlılık ve engelli maaşı ödemeleri ile Emekli Sandığı, Bağ-Kur ve SSK ödemelerini vatandaşın kapısına götürdüklerini belirterek, hükümetin açıkladığı destek programı doğrultusunda 4 milyon 400 bin aileye ödemelerini evlerinde yaptıklarını açıkladı.

AKSA ‘KIYASEN FATURA’ YAPACAK Aksa Elektrik, yeni tip koronavirüs salgınıyla mücadele kapsamında hayata geçirilen "kıyasen fatura" düzenlemesinin sadece karantina bölgelerinde ve sosyal izolasyonun sağlanamayacağı istisnai durumlarda uygulanacağını bildirdi. Şirketten yapılan açıklamaya göre, karantina ve sosyal mesafe kararı alınmayan yerlerde normal sayaç okumalarına devam edilecek.

TOFAŞ, FORD VE DOĞUŞ’A SORUŞTURMA Tofaş, Ford ile Doğuş Otomotiv'e, Rekabet Kurulu tarafından Danıştay'ın iptal kararının gereğinin yerine getirilmesini teminen haklarında soruşturma açıldığını bildirdi. Rekabet Kurumu tarafından soruşturma açılmasının, 2009 yılında sektöre yönelik getirilen ÖTV indirimi sonrası birlikte hareket etmeleri ve teşebbüslerin ya da teşebbüs etmelerini oluşturuyor. Rekabet Kurulu, 4054 sayılı Kanun'u ihlal ettikleri konuya ilişkin gelişmelerin kamuoyu ile paylaşılacağını bildirildi.

14 N san 2020 • SALI / 04

GÜNCEL

EKONOMİDE UFUK TURU Fat h Özatay EKON

fatih.ozatay@etu.edu.tr

TİCARET BAKANLIĞI'NDAN KREDİ KARTI DOLANDIRICILIĞINA KARŞI UYARI

Olanı koruyabilseydik… u sıralarda ekonomi politikası tasarımı açısından baktığınızda “ah olsaydı ne iyi olurdu” dediğiniz bir kurum var mı? Benim var. Ortalıkta bütüncül bir ekonomi programı olmadığını gördüğüm her an “olsaydı ne iyi olurdu” diyorum. Mesela, işsiz kalan ve işyerleri kapanan insanlar için gelir desteği verilebilmesinin büyük ölçüde Merkez Bankası’nın parasal genişlemesi ile mümkün olabileceği bir ortamda, bu parasal büyümenin doğuracağı riskleri en aza indirecek mekanizmaların tasarlanmadığını gördüğümde böyle düşünüyorum. Ya da, döviz gelirlerimizin belirgin bi-

çimde düşmesinin beklendiği bir dönemde vadesi gelen/gelecek dış borçlarımızın nasıl ödenebileceğine dair alternatif önerilere ihtiyaç olduğunda o kurum aklıma geliyor. Ya da, COVID-19 salgınının olası olumsuz ekonomik etkilerine ilişkin tutarlı bir analiz arandığında yine o kurum aklıma geliyor. O olası ekonomik etkilerin azaltılabilmesi için ne ölçüde kaynak ihtiyacı olduğunun hesaplanması gerektiğinde de aynı kurum düşüyor aklıma. Devlet Planlama Teşkilatı’ndan (DPT) söz ediyorum. Önce Kalkınma Bakanlığı’na dönüştürülen şimdilerde ise namevcut olan o kurumdan…

Zamanla siyasetin yarattığı büyük erozyona karşın, önemli bir bilgi birikimi hep oldu DPT’de. Günlük işlerin hayhuyundan bir ölçüde uzak Türkiye ekonomisine ‘yukarıdan’ bakabiliyorlardı o kurumda çalışanlar. Bir yandan sektör düzeyine inebilen uzmanları vardı bir yandan da ekonominin makro dengesini çatmasını bilen uzmanları. Zengin ülkelerle aramızdaki gelir farkının nasıl azaltılacağı üzerinde kafa yoranlar sık sık mevcut kurumsal yapımızın adamakıllı iyileştirilmesi gereğinden söz ederler. Çok daha iyi bir yargı sisteminin kurulması, hukukun üstünlüğünü sağlayacak bir yapının

oluşturulması, Merkez Bankası ve BDDK gibi kurumların bağımsızlıklarının sağlanması ve / veya korunması, gecekondu doktora programlarının kapatılması ve öğretim üyeleri ile öğretmenlerin niteliklerinin yükseltilmesi, vergi tabanının genişletilmesi ve benzerleri gibi. Yani ülkede olmayan kurumların oluşturulması ya da nitelik ve işlevsellik açısından yetersiz olan kurumların yeniden düzenlenmeleri gibi… Oysa bir de vaktiyle elimizde olup da kıymetini bilmediğimiz kurumlar var. DPT gibi. Bırakın yeni kurumlar oluşturmayı ya da eldekileri güçlendirmeyi, bari olanı koruyabilseydik…

Ticaret Bakanlığı, resmi kurum ya da e-Devlet logosuyla kredi kartı aidatlarının iadesinin yapıldığı iddiasında bulunan sosyal medya hesaplarına itibar edilmemesi gerektiğini duyurdu. Vatandaşları bu tür dolandırıcılıklara karşı uyaran bakanlık açıklamasında şöyle denildi: “Söz konusu düzenleme gereği kredi kartlarından kart aidatı alınabilmekte olup, resmi kurum ya da e-Devlet logosuyla kredi kartı aidatlarının iadesinin yapıldığını iddia eden sosyal medya hesaplarına itibar edilmemesi, vatandaşlarımızın bu tür dolandırıcılıklara karşı dikkatli olması gerekmektedir. Kart çıkaran kuruluş tarafından talep edilen kart aidatlarına ilişkin olarak alışveriş taahhüdüne bağlı ücret alınmaması ve benzeri, tüketicilerimizle yapılan anlaşmaya aykırılık olması durumları ile söz konusu mevzuat hükümlerine aykırılık oluşturabilecek uygulamayla karşılaşılması halinde öncelikle kart çıkaran kuruluşa başvurulması gerekmektedir. Kart çıkaran kuruluş ile uyuşmazlığın çözülememesi durumunda ilgili kanun kapsamında 10 bin 390 liranın altında olan uyuşmazlıklar için 'tüketici hakem heyetleri'ne, bu tutarı aşan uyuşmazlıklar için de 'tüketici mahkemeleri'ne başvurabilir.”

‘Korona vurmamış’ veriler bunlar, tadını çıkaralım!

ahar gelir, ağaçlar çiçek açar, bitkiler filiz vermeye başlar da bir soğuk dalgası gelip ne var ne yok adeta tümüyle yok eder de “don vurdu” deriz ya, bu günlerde ekonomide açıklanan veriler de “don vurmamış”, yani “korona vurmamış” veriler. O yüzden son dönemin verilerine bakıp aldanmamak gerekiyor. Dün iki veri açıklandı. Bunlardan biri sanayi üretimi. Şubat ayında geçen yıla kıyasla takvim etkisinden arındırılmamış ham verilerle yapılan ölçüme göre tam yüzde 10.5 artış var. Ocaktaki artış da yüzde 7.6 olmuştu, iki ay toplamındaki artış yüzde 9 düzeyinde. Takvim etkisinden arındırılmış verilere göre ise şubat ayı artışı yüzde 7.5. Satır aralarına bakmazsanız sanayi üretimindeki artış müthiş... Şubattan şubata yüzde 10.5 gibi bir üretim artışı sağlanmış, daha ötesi var mı! Ama detaylara bakınca durum değişiyor. Yüzde 10.5 oranında üretim artışı var da, üretim düzeyi ne kadar, onu da irdelemeli. TÜİK sanayi üretimine ilişkin verileri 2015 yılını 100 kabul

EKO / ANALİZ

Alaatt n Aktaş ala.aktas@gmail.com

Nasıl k b tk ler don vurursa, ekonom y de korona vurdu. Ama henüz b rçok ver ye korona nüfuz etm ş değ l. B z hala korona önces n n görece olumlu ver ler ne sah b z. En y s m , koronasız bu ver ler n tadını çıkarmaya bakalım. ederek hesaplıyor. 2015 yılı ortalamasında 100 düzeyinde bulunan üretim 2019’un şubatında yalnızca 100.1 olmuş. Üretim bu yıl şubatta ise 110.6’ya çıkmış.

Yani üretim düzeyimiz son bir yılda yüzde 10.5 artmış ama beş yıl önceye göre de yalnızca yüzde 10.6 artış göstermiş. Beş yılda yüzde 10.6 artış! Hepsi bundan ibaret. Üretimin artışı kadar, düzeyinin de çok önemli olduğu gerçeğini, bu bilgiyi bir kenara koyalım ve gelelim koronasız günler gerçeğine... Açıklanan sanayi üretiminin şubattaki durumu gösterdiğini belirttik. Şubatta koronanın Türk sanayisine etkisi neredeyse hiç yok. Bazı sanayi dallarında Çin kaynaklı ara malların tedarikinde sıkıntı yaşanıyordu ama yine de şubatta korona etkisinden pek söz edilemezdi. Korona martın ortasında etkili olmaya başladı. Dolayısıyla martta şubattaki kadar üretim yapmış olma olasılığımız çok az. Kaldı ki, mart üretimi şubattaki düzeyde gerçekleşse bile geçen yılın mart ayındaki endeks 115.1 olduğu için yıllık bazda yüzde 4’lük bir azalma yaşanacaktır. Bir de korona kaynaklı olası üretim düşüşü eklenirse mart ayında kayda değer ölçüde bir üretim gerilemesi görmemiz çok muhtemeldir.

Car açık arttı ama... Car şlemler denges nde geçen yılın şubat ayında 117 m lyon dolar olan açık bu yıl 1.2 m lyar dolara çıktı. İk aylık açık da 297 m lyon dolardan 2.8 m lyar dolara yükseld . Bu yılk açık geçen yıldan çok fazla ama yalnızca artış yönüyle değerlend rme yapmak yanıltıcı. Türk ye ç n normal olan zaten bu yılk düzey, anormal olan geçen yılın o çok düşük düzey yd . Geçen yıl ekonom n n d be oturmasının etk s yle car açık öyles ne düşük

gerçekleşm şt . Bu yıl yavaş yavaş normale dönüyoruz. Koronanın yarattığı ekonom k kr z car dengey nasıl etk leyecek, ş md bu soru gündemde. Car dengede en öneml bel rley c olan dış t caret denges nde çok büyük dalgalanmalar olacağı pek sanılmıyor. İhracatımız düşüyor ve geçen yıldan daha çok t caret açığı ver yoruz ama zaman lerled kçe daha çok sekteye uğrayacak üret mden dolayı ara

İşs zl ğ bugün ölçeb lsek, acaba kaç? İzaha fazlasıyla muhtaç yönler b r tarafa şs zl k ocak ayında b r öncek aya göre fazla artmadı, geçen yılın da altında kaldı. Dün detaylı olarak yazdık. Ocak ayındak şs zl k oranı yüzde 13.8 ve bu düzeyde kalmaya sağlayan b r d z etken var. Geçen yıldan ber devam etmekte olan şgücüne katılımın çok düşük olduğu gerçeğ g b ... Ama bugün bunları b r yana bırakalım, zaten dün değ nd k.

İşs zl kte de "korona vurmamış” günler n ver ler ne sah b z. Hesaplamanın üç aylık ortalama bazında yapılıyor olmasından kaynaklanan b r gec kme bu. Dolayısıyla aslında ç nde bulunduğumuz günler ç n b r ölçüm yapab lse şs zl ğ n çok daha yukarılarda olduğunu görürüz. Ama b z koronanın yol açtığı şs zl ğ n gerçek boyutunu belk de h ç göremeyeceğ z. Kısa

İ T H A L AT TA K İ A Z A L M A Ş U B AT TA DA S Ü R D Ü

S A N AY İ Ü R E T İ M İ Ş U B AT TA S Ü R P R İ Z YA P M A D I

Cari açık 1.2 milyar dolar

'Durgunluk önces ' yüzde 7.5 artış ŞEBNEM TURHAN

Türkiye ekonomisi ödemeler dengesi şubatta 1 milyar 230 milyon dolar açık verdi. Piyasa beklentisi 1 milyar dolardan hafif fazla gelen cari açık geçen yıl şubatta 117 milyon dolar seviyesindeydi. Yılın iki ayında 2.8 milyar dolar cari açık olurken, 12 aylık yıllıklandırılmış cari fazla ise 6 milyar 128 milyon dolara geriledi. Koronavirüsün etkilerinin hissedilmediği şubatın ardından martta hem petrol fiyatlarının 22 dolara kadar gerilemesi hem de ithalattaki azalma cari açığı pozitif etkileyecekken ihracattaki düşüş ve turizm ile taşımacılık gelirlerindeki gerileme negatif bir etki yaratacak. Merkez Bankası ödemeler dengesi verilerine göre cari açıktaki artışta dış ticaret açığının geçen yıl şubata göre 1 milyar 172 milyon dolar artarak 1 milyar 901 milyon dolara ve birincil gelir dengesi açığının 222 milyon dolar artarak 729 milyon dolara yükselmesi etkili oldu. Altın ve enerji hariç cari işlemler hesabı ise, geçen yıl şubatta 3 milyar 225 milyon dolar fazla vermişken, bu ayda 2 milyar 567 milyon dolar fazla verdi. İSTANBUL / DÜNYA

DUNYA

CMYK

Rezervler 3 m lyar dolar arttı H zmetler denges kaynaklı net g r şler, b r öncek yılın aynı ayına göre 315 m lyon dolar artarak 1.49 m lyar dolar oldu. Tur zmden kaynaklanan net gel rler se 41 m lyon dolar artışla 855 m lyon dolar gerçekleşt . Tur zm gel rler nde azalmanın martta daha sert olması beklen yor. B r nc l gel r denges kalem altında yatırım gel r kalem nden kaynaklanan net çıkışlar, b r öncek yılın aynı ayına göre 208 m lyon ABD doları artarak 614 m lyon ABD doları olmuştur. 309 m lyon dolarlık doğrudan yatırım g r ş le 382 m lyon dolarlık portföy g r ş n n olduğu şubat ödemeler denges hesabında 2 m lyar 417 m lyon dolarlık da d ğer yatırımlar kalem g r ş bulunuyor. Bu 3 m lyar 108 m lyon dolarlık b r fazlaya şaret ederken net hata noksandak 1 m lyar 124 m lyon dolarlık g r ş eklend ğ nde 4 m lyar 232 m lyor dolarlık b r f nansman fazlası oluştu. Car açık çıkarıldığında se kalan 3 m lyar doların Merkez Bankası rezervler ne eklend ğ görülüyor.

Sanayi üretimi, koronavirüs vakasına Türkiye’de rastlanmasından önceki son ay şubatta takvim etkisinden arındırılmış olarak geçen yıl şubata göre yüzde 7.5 arttı. Şubat ayı için ekonomistlerin beklentisi ile paralel gelen sanayi üretiminde büyümeye en fazla katkı ise tekstil sektörü ile cephane, silah imalatı ve inşaatta kullanılan metal yapı malzemelerin imalatını kapsayan fabrikasyon metal ürünleri imalatından geldi. Aylık sanayi üretimi ise mevsim ve takvim etkisinden arındırılmış olarak ocak ayına göre yüzde 1.2 arttı. Sanayi üretimi artışında en büyük pay imalat sanayindeki yüzde 8’lik büyüme. İmalat sanayi toplam sanayi büyümesine 7.2 puanlı katkı yaptı. İmalat sanayinin alt kollarında en hızlı büyük katkı yapanlar gıda, tekstil, fabrikasyon metal ürünleri imalatı ve kimya sanayi oldu. Gıda sektöründe şubatta geçen yıla gö-

re üretim büyümesi yüzde 5.5 ve imalat sanayiye etkisi 0.7 puan. Tekstilde ise yeni sezon ve koronavirüs öncesi üretim artışı yüzde 10,8. Bu imalat sanayi büyümesine 1.1 puanlık katkı yaptı. Giyim eşyalarında yüzde 6,3 artış ve 0.4 puanlık katkı sağlandı.

S lah ve cephane üret m nde artış Mart ayında koronavirüs salgını ile talep artışı yaşayan ağaç ve mantar ürünlerinde şubatta yüzde 15.4’lük, kağıt ve kağıt ürünleri imalatında ise yüzde

Şubat ver s rev ze ed leb l r TÜİK, sanay üret m endeks hesabında koronav rüs salgının etk s n h ssett . TÜİK’ n yaptığı açıklamada endeks hesaplarken ver kaynağı olarak aylık sanay üret m anket n ancak KDV beyannameler nden elde ed len ver ler de kullandığını bel rtt . Koronav rüs salgını neden yle 26 Mart’a kadar ver lmes gereken KDV beyannameler n n

mal ve hammadde thalatının yavaşlamasıyla thalatta da b r ger leme, en azından duraksama gözlenmes muhtemel. T caret hacm , k yönlü daralacak. Bu yüzden açıkta çok büyük değ ş m beklenmemel . Car dengey etk leyecek asıl sorun tur zm gel rler . Geçen yıl 30 m lyar dolara dayanan tur zm gel r n bu yıl neredeyse tümüyle unutacağız. İşte bu yüzden car açıkta bel rg n b r sıçrama göreb l r z.

ver lme süreler 24 N san’a kadar uzatılmış olması neden yle şubat KDV beyannameler n n tamamı ver lmed . Bu nedenle, 2020 Şubat endeks e-fatura, e-arş v fatura, kartlı ödeme ve dış t caret ver ler g b alternat f ver kaynakları kullanılarak hesaplandı. TÜİK beyannameler n ver lmes n n ardından endeksler rev ze edeb lecek.

çalışma ödeneğ nden yararlanma koşullarının gevşet lmes ve şten çıkarma yasaklanırken ücrets z zn n devreye sokulması, çok düşük b r ücretle z n kullandırılmasını gündeme get recek ve aslında çalışmayan ve belk de b r süre sonra ş n y t recek olan b nlerce çalışan şs z görünmeyecek. İşte bu yüzden de şs zl k oranı uzun süre olduğundan düşük seyredecek.

CİROLAR YÜZDE 22 ARTTI

12.9’luk üretim artışı var. Yine martta üretiminde hızlı büyüme beklenilen kimyasalların ve kimyasal ürünlerin imalatında da yüzde 14.8’lik artış yaşandı. Kimya sektöründen gelen katkı 0.8 puan. Silah ve cephane üretimi ile inşaatlarda kullanılan metal yapı ürünlerinin imalatını kapsayan fabrikasyon metal ürünlerinde şubatta yüzde 14 üretim artışı var. Bu sektörden imalat sanayiye katkı 1 puan. Otomotiv sektörü ise yüzde 6 üretim artışına rağmen 0.5 puanlık katkı sağlamayı başardı. Makine ve ekipman imalatında yüzde 11.6’lık artışla 0.6 puanlık katkı var. Vergi indirimlerinin sona erdiği mobilya sektöründe şubatta üretim yüzde 4,6 geriledi.

Asıl etk n sanla başlayacak Sanayinin alt sektörlerinde ise imalatın dışında, şubatta madencilik ve taş ocakçılığı sektörü endeksi yüzde 1.7, elektrik, gaz, buhar ve iklimlendirme üretimi ve dağıtımı sektörü endeksi yüzde 4.4 üretim artışı yaşadı. Mart ayına ilişkin sanayi üretimi verisini 14 Mayıs’ta göreceğiz. Analistler ilk çeyreğin son ayında koronavirüs etkisinin yaşanmasını bekliyor. Ancak analistler nisandan sonra yani yılın ikinci çeyreğinde çok daha ağır etkilerinin yaşanmasını öngörüyorlar. Gıda ve koronavirüs salgınında talep artışı yaşayan sektörler hariç sanayinin tüm kollarında martta daralma yaşanması bekleniyor.

Perakende şubatı rahat geçirdi Perakende sektöründe sabit fiyatlarla satış hacmi yıllık bazda yüzde 10.6 artış gösterdi. TÜİK verilerine göre; mevsim ve takvim etkilerinden arındırılmış sabit fiyatlarla perakende satış hacmi, şubatta bir önceki aya göre yüzde 1.4 arttı. Bu dönemde, gıda, içecek ve tütün satışları yüzde 3, gıda dışı satışlar (otomotiv yakıtı hariç) yüzde 1,9 artarken, otomotiv yakıtı satışları yüzde 1.9 azaldı. Takvim etkilerinden arındırılmış sabit fiyatlarla perakende satış hacmi, şubatta yıllık bazda yüzde 10.6 yükseldi. Bu dönemde gıda, içecek ve tütün satışları yüzde 9.6, gıda dışı satışlar (otomotiv yakıtı hariç) yüzde 14.7, otomotiv yakıtı satışları yüzde 1.8 artış gösterdi.

Gıda dışı satışta yüzde 25 artış Cari fiyatlarla perakende ciro, şubatta geçen yılın aynı ayına göre yüzde 21.8 arttı. Aynı dönemde gıda, içecek ve tütün satışları yüzde 24.7, gıda dışı satışlar (otomotiv yakıtı hariç) yüzde 25.2, otomotiv yakıtı satışları yüzde 8,3 artış kaydetti. Perakende ciro, şubatta bir önceki aya göre yüzde 2.2 arttı. Söz konusu dönemde gıda, içecek ve tütün satışları yüzde 4.2, gıda dışı satışlar (otomotiv yakıtı hariç) yüzde 3.4 yükselirken, otomotiv yakıtı satışları yüzde 4.3 azaldı.

14 N san 2020 • SA L I / 05

GÜNCEL

ÖNERİ - YORUM ÖNE

Şeref Oğuz

seref.oguz@dunya.com

Piyasa, koronaya karşı saldırıya geçti

nsan, korkmaktan da yorulur. Şirketler de öyle… Korona’nın saldığı dehşet, önce inkâr edildi, sonra bizi öfkelendirdi, derken pazarlığa başladık. Şimdi “sorunu kabullenip” onunla mücadele ediyoruz. Son derece sağlıklı bir gidişat bu… Korku eşiğinin aşılmasındaki en büyük etken, alınan ekonomik tedbirlerin yanı sıra panik yönetiminin doğasından geliyor. Zaten adına “kriz” demediğimiz bir ekonomik krizimiz vardı. Sonra onunla boğuşurken Korona geliverdi. Gördük ki bizi eve tıkmasına, piyasayı kilitlemesine, işsiz, aşsız bırakmasına rağmen ölmedik. Yara aldık ama ölmedik. Henüz ölmediysek, Korona bizi ilk günkü kadar korkutamıyor.

●

O halde? Çok doğal bir reﬂeks ile sürecin yeni parametrelerini kullanarak mücadeleye, karşı saldırıya geçtik. Borsalar, kur, bankalar, mevcut işlerin yeni süreçteki karşılıklarını belirleme… Hemen her kurum, çare arayışında… Öldürmeyen yara güçlendirir derler… Korona’nın öldüremediği şirketler, kurumlar şimdi karşı saldırı geliştiriyor, çare arıyor, hayatın yeni normaline uyum için kafa yoruyor. Ancak aşılması gereken bir merhale kaldı. O da işbirliğinin artık keyfiyet değil, zaruret olduğu gerçeği… Ne 1 kişi, ne 1 şirket hatta ne 1 devlet, tek başına korona ile mücadelede zafer garantisi taşımadığına göre; buna da mecburuz zaten.

not KORKU EŞİĞİ AŞILDI ŞİMDİ SIRA SAVAŞTA Korku Endeks VIX de p yasaların korku eş ğ n aştığını göster yor. VIX Endeks ; küresel p yasalardak korku ve pan ğ ölçen göstergelerden b r ve kr zden sonra test ett ğ 82 sev yes nden 44’e ger lem ş durumda. Korku eş ğ aşılmaya görsün… İnsan z hn , “kaç” ya da “savaş” ayırdında mücadele kararı aldığında, artık; k m korkar ha n koronadan…

BDDK'NIN GETİRDİĞİ YENİ LİMİT YABANCININ LİRAYA ERİŞİMİNİ ENGELLİYOR

TL swap hattı dışa kapandı BDDK’nın swap şlemler ne get rd ğ yen l m t le yabancının TL’ye er ş m engellen yor. Böylece yen b r kur atağı yaşanmasının önüne geç lmes hedeflen rken uzmanlar yabancının lg s n n tamamen ortadan kalkab leceğ uyarısı yapıyor. Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu (BDDK), bankaların yabancılarla yaptıkları TL alacağı olan swap işlemlerinin bankaların en son hesapladıkları yasal özkaynaklarının yüzde 1 ile sınırlandırılması kararını aldı. Bu sınır daha önce yüzde 10 seviyesindeydi. Ayrıca vadede dolar alacağı olan swap işlemlerini de 7 gün vadede yüzde 1, 30 gün vadede yüzde 2 ve 360 gün vadede yüzde 10 olarak sınırlandırdı. Zaten bankaların Londra swap borsasında iyice azalan işlemleri çok daha indirilirken yabancıların TL’ye erişimi engellenmiş oldu. Analistler, bu kararla yurtdışında swap işlemlerinin yok denecek kadar azalmasını beklerken, yabancılara TL işlem yapmak için adres olarak Merkez Bankası’nın bankalara ise Borsa İstanbul’un gösterildiğini kaydetti. Dün Londra piyasasının kapalı olması nedeniyle kararın swap işlemlerine etkisi gözlemlenmedi. Dolar, beklendiği gibi aşağı yönlü hareketle 6.77 lira seviyelerine geri döndü. BDDK swap sınırlamaları

ilk kez Ağustos 2018 kur krizinin ardından uygulanmaya alınmıştı. TL'nin değer kaybetmesini önlemek adına yabancıların dövizle TL likiditesi sağlaması engellenmişti.

Swap kullanım mkanı kalktı Bankacıların yaptığı hesaplamaya göre, bankacılık sektörünün özkaynakları yaklaşık 100 milyar dolar düzeyinde. Böylece TL alım yönlü swap işlemlerinde limit 1 milyar doların altına, satımlarında ise 1 hafta için 1 milyar dolar, 30 gün için 2 milyar dolar, 1 yıl vade için ise 10 milyar doların altına inmesi gerekecek. Bir bankanın döviz masası işlemcisi, "BDDK'nın yeni düzenlemesi Londra swap piyasası kullanım imkanının tam olarak ortadan kalktığı anlamına geliyor. Hesaplamamıza göre alım yönlü toplam swap 10 milyar doların biraz üzerinde. Bu 1 milyar doların altına gerileyecek. Yabancılar TL'de pozisyon almak için bu piyasayı kullanıyordu. Artık tek seçenekleri BIST bünyesinde işlem yapmak. Yabancı yatırımcı açısından spekülatif pozisyon alımları için kullanılan

swap adımına sınırlama geldiği için TL'ye ilk aşamada destek gelir" dedi.

Küresel çıkış bulmak öneml Sparta&Co Kurucu Ortağı Taner Özarslan, limit yüzde 10’a çekilmişken de çok kullanılamayan bir alan olan Londra swap piyasasına ilişkin böyle bir karar alınmasının bankaların arka kapı olarak yatırım şirketleri üzerinden burada işlem yaptığını gösterdiğini ve kararla bu işlemleri engellemenin amaçlandığını belirtti. Burada konunun yabancıların şu anda TL’de pozisyon açması değil Türkiye’nin swap yolunu kullanıp kullanılmayacağı olduğunu söyleyen Özarslan, bunun da Amerikan Merkez Bankası (Fed) mı yoksa başka bir kuruluş mu olacağının önemli olduğuna dikkat çekti. Bu tip önlemleri teknik önlemler olarak gören bir piyasa uzmanının verdiği bilgiye göre, asıl konu yurtdışı borçlanmanın genel yönünün ne olacağına bağlı. Küresel olarak ucuz fon akışı iyi kullanılabilirse Türkiye bu durumdan daha az hasarlı olarak çıkabilir. IMF olmasa bile Fed ile swap imkanlarında anlaşma olmasının bu uygulamanın etkisini azaltabileceğini vurgulayan uzman, TL kaynak sağlayabilmek için elinde hisse olan yabancıların satışıyla hisse fiyatlarında çok

Yabancı anal stler: Gerçek yatırımcı da olumsuz etk len r Marc Chandler, Bannockburn Global Forex Yönet c s (New York): Türk L rası güçlü b r aşağı yönlü baskı altında. Bu baskı ortamında yabancı yatırımcıları suçlamak çok kolay. Baskıyı oluşturan temel unsurlar Şubat ayında car dengen n açık vermes (üstüste dördüncü defa) ve yaklaşan dış borç serv s ne oranla net döv z rezerv n n son derece düşük kalması. Türk ye'n n ABD Merkez Bankası'yla b r swap mkanı arayışı sürerken, bunun olumlu sonuçlanma olasılığı b r hayl zayıf. Bu ortamda, Ç n ve Katar le olan

swap mkanları se son derece düşük kalıyor. Türk ye'n n IMF'den yardım stemeye yanaşmaması, Türk tahv ller n n üzer ndek r sk ve s gorta pr m n n artmasına neden oluyor. B r karar ver lmes gerek yor, bu dönemde tüm r skler n ağırlığı l ranın üzer ne çöküyor. Dr. W n Th n/Brown Brothers Harr man, Küresel Forex Yönet c s (Londra): Kurdak hareket kontrol etmek amacıyla atılan yanlış b r adım daha. Yurtdışı off-shore yatırımcılarının Türk

sert bir geri çekilme beklentisinde olmadığını kaydetti.

Yabancının lg s kalmayab l r Bir başka uzman ise bu adımın zaten azalan yabancı ilgisini tamamen ortadan kaldırabileceğine dikkat çekerken kendisini hedge edemeyen yabancının ülkeye ilgisinin azalacağını vurguladı. Tera Yatırım Ekonomisti Enver Erkan ise kararın daha önceki swap limiti düzenlemelerinde olduğu gibi TL’de spekülatif atak ve açığa satışı sınırlamayı amaçladığını kaydederek “Yabancıların, Türk bankalarıyla yaptıkları swap işlemlerinden aldıkları TL’yi kullanarak dolar almalarının önüne set çekiyor. Bir başka deyişle, yabancının piyasada döviz almak için satacak TL bulamaması amaçlanıyor. Kur oynaklığını önlemeyi amaçlayan bu hamle, teoride kur için aşağı etki yapabilir, ancak yabancının TL bulmak için hisse senedi satmasına da yol açabilir” dedi. "TCMB ve BİST burada..." Deniz Yatırım Stratejisti Orkun Gödek, düzenleme için "Regülatör kurum tarafından alınan kararın en kısa özeti şu: Yurt dışı ile bu işlemleri gerçekleştirmenizi sadece yüzde 1 yasal özkaynak oranınız kadar istiyoruz. Daha önce de düşürmüştük. Vadeyi uzatacaksanız bu rakam da artar. Yapacaksanız TCMB ve BİST burada" değerlendirmesinde bulundu. İSTANBUL / DÜNYA

L rası’na er ş m n sınırlayarak spekülat f hareket önleme çabası, yatırımlarını güvenceye almaya çalışan (hedge yapmaya çalışan) gerçek yatırımcıları da olumsuz etk leyecek. Bu hareket, zaten çıkış sürec ndek fonların görünür gelecekte ger dönmemes ne neden olacak n tel kte.

T m Ash/Bluebay Asset Management Stratej st (Londra): Atılan adımlar Türk L rası'nı savunmaya yönel k, ancak bunlara karşılık para b r m ndek zayıflama sürecek görünüyor. Merkez Bankası sürekl rezerv kaybına uğrarken, IMF le şb rl ğ n kategor k olarak reddetmek hatalı b r adım.

FA B R İ K A D A M E S A İ YA PA N L A R I N S AY I S I Y Ü Z D E 5 0 A Z A LT I L D I

Anadolu Isuzu yen den üret me başladı AYSEL YÜCEL

Anadolu Isuzu, 25 Mart tarihinde KAP’a yaptığı açıklamada, koronavirüs salgınının etkilerini azaltmaya yönelik alınan önlemler çerçevesinde, tedarik ve teslimat süreçlerindeki aksamalar değerlendirilerek, üretim faaliyetlerine 30 Mart tarihinden başlamak üzere 9 gün süreyle

DUNYA

CMYK

ara verilmesinin kararlaştırıldığını duyurmuştu. Şirket, bugün itibarıyla yeniden faaliyete geçtiğini açıkladı.

“Üret m günlere dağıttık” DÜNYA’ya konuşan Anadolu Isuzu Genel Müdürü Tuğrul Arıkan, fabrikada her türlü önlemi maksimum seviyede aldıklarına vurgu yaparak, şu bilgi-

leri verdi: “Çalışanlarımızın evden servisle alınmasından başlayarak, eve bırakılana kadar tüm süreçlerde gerekli tüm önlemler alındı. Fabrikaya girişten, yemekhane, soyunma odaları dahil olmak üzere her türlü tedbir alındı. Fabrikada aynı anda bulunan kişi sayısını da minimumda tutmak için üretimi günlere dağıttık. Koronavirüs salgınından önceki dönemle kıyasladığımızda fabrikada bulunan kişi sayısı yüzde 50 azaltıldı” diye konuştu.

SARKUYSAN'DA ÜRETİM FAALİYETLERİ NORMALE DÖNDÜ Sarkuysan Elektrolitik Bakır Sanayi ve Ticaret AŞ, fabrikalarında üretim faaliyetinin normalleştiğine ve kesinti olmadan devam ettiğine dair açıklamasını Kamuyu Aydınlatma Platformu'na (KAP) bildirdi. Şirket, 7 Nisan'da KAP'ta bir açıklama yayımlayarak, yetkili sendika Birleşik Metal İş Sendikası iş yeri temsilcilerinin yönlendirmesiyle, fabrikada çalışan bazı işçilerin yakalandığı koronavirüs hastalığı nedeniyle tüm mavi yakalı çalışanların karantinaya alınması gerektiği gerekçe gösterilerek, üretim faaliyetinin kesintiye uğradığını ve düşük kapasiteyle devam ettiğini bildirmişti. İSTANBUL / AA

BDDK BAŞKANI MEHMET ALİ AKBEN:

Döv z p yasasındak dalgalanmaya karşı yaptık BDDK’nın kararının ardından, Başkan Mehmet Al Akben, swap düzenlemes nde ana amacın TL değer nde aşırı dalgalanmayı önlemek olduğunu bel rterek “TL’ye şu anda yurt ç nde daha fazla ht yaç var” açıklaması geld . Akben, “Temel amacımız bel rl dönem ve vadelerde b r ken şlemler n f nansal p yasalardak muhtemel bozucu etk s n bertaraf etmekt r. Bankaların daha uzun vadel ve zamana yayarak, bel rl vadelerde b r kme olmaksızın bu tarz şlemler yapmalarını doğru buluyoruz. İsteyen banka önümüzdek 5 yıla dağıtmak suret yle öz kaynaklarının yüzde 50's oranında TL alım swapı yapab lecekt r. İsterse 10 yıla yayarak öz kaynaklarının yüzde 100'ü kadar da TL alım swapı yapab lecekt r” ded . Akben aynı çerçevede,

yurt dışı yerleş k f nansal kuruluşlarla yapılan TL ver p döv z alma şekl ndek swap şlemler nde öz kaynakların yüzde 10 n spet ndek sınırın yüzde 1'e düşürüldüğünü hatırlattı. Bu düzenlemede vadeye göre l m t değ ş kl ğ uygulaması da kaldırılmıştı. Akben, “Bu uygulama le f nansal kuruluşlarımızın kaynaklarını ht yaç duyan kes mlere yönlend rmeler n hedefl yoruz. F nansal kuruluşların aracılık fonks yonunu yer ne get rmeler nde düzenley c ve denetley c otor te olarak görev m z t t zl kle yürüteceğ z” d ye konuştu. Açıklamasında özel bankalara da seslenen Akben, “Tüm bankalarımızı müşter odaklı davranmaya, kred kanallarını açık tutmaya, kurumumuz ve sektör b rl kler tarafından alınan kararlara uymaya davet ed yorum” ded .

İş dünyası: Spekülatöre "TL'den el n çek" mesajı İTO Başkanı Şek b Avdag ç: Bankaların swap şlemler ne sınırlama kararı le BDDK spekülatörlere "TL'den el n çek" mesajı verd . Maksadı ht yaç değ l de spekülasyon olana yurt dışı swap mkanı kapandı. Bu kararın küresel ölçekte COVID-19'un oluşturacağı tahr batla lg l olduğunu da unutmamak gerek. Bu mekan zmanın daha sağlıklı b ç mde şleyeceğ günlere de yakında kavuşacağımıza nanıyoruz.

İSO Başkanı Erdal Bahçıvan: Bugün geld ğ m z noktada kamu bankaları kadar, bu sürec n çok öneml b r paydaşı ve sacayağı olarak özel bankalarımızın da bazı sorumluluklar alarak el n taşın altına sokmasını bekl yoruz. Çünkü bu sürec n ekonom ye en az hasar vermes n n en öneml yolu, üret m ve st hdamı korumaktan geçmekted r. Bunun ç n de f nansman akışında b r aksama olmamalıdır.

TİM Başkanı İsma l Gülle: Ex mbank ve kamu bankalarımız g b , b rl kberaberl k ve dayanışmanın en üst düzeyde olduğu böyle b r dönemde, özel bankalarımızın da bu noktada, reel sektörümüzü desteklemek adına atacakları adımlar, bu sürec n Türk ye ekonom s ne daha da poz t f yansıması adına öneml b r destek sağlayacaktır. TİM olarak hem hracatçılarımız hem de ülkem z ç n üretmeye devam ed yoruz.

MÜSİAD Başkanı Abdurrahman Kaan: Beklent m z, kamu bankalarının sağladığı kolaylıkların yanında özel bankalarımızın da eller n taşın altına koymasıdır. Z ra bu zorlu süreçten ancak eşgüdümlü çalışarak çıkab l r z. BDDK'nın bankalara gönderm ş olduğu tal matları destekl yoruz. Bütün bankaların, başta KOBİ'ler olmak üzere f nansmana ht yaç duyan şletmelere destekler n es rgemeyecekler ne nanıyoruz.

GÜNCEL

14 N san 2020 • SA L I

TÜRK ZEYTİNYAĞI NOVA VERA DÜNYANIN EN İYİLERİ LİSTESİNDE

GÖKÇELİK'TEN ALIŞVERİŞTE TEMASI KESECEK ÜRÜN

Ayvalık ve Manisa’daki bahçelerinden elde ettiği zeytinlerle, erken hasat ve sadece soğuk sıkım tekniği ile üretim yapan Nova Vera Zeytinyağı, Los Angeles Zeytinyağı Yarışması’nda aldığı altın madalyanın ardından, dünyanın ın en iyi 100 zeytinyağını belirlemek üzeree İspanya’da gerçekleştirilen yarışmada ada ‘EVOOLEUM 100’ listesinde 93 puanla anla 14. sırada yer aldı. Sonuçları geçtiğimiz miz hafta açıklanan yarışmada en yüksek k puanı 96 puanla İtalyan üreticiler alırken, ilk kez bir Türk zeytinyağı markası EVOOLEUM listesinde ilk 20’de yer alma başarısını gösterdi. 2017 yılında Ayvalık’ta kurulan Nova Vera, 2018 yılından bu yana katıldığı uluslararası yarışmalarda 65’ten fazla ödülü Türkiye’ye kazandırmış oldu. Nova Vera’nın kurucusu Bahar Alan,

Raf ve depo sistemleri üretiminde Türkiye’nin lider markaları arasında olan Gökçelik, özel COVID-19 ürünüyle, marketlerde kasiyer ve müşteri arasındaki teması minimize etti. Geliştirilen pleksi koruyucu son bir haftada ülke genelinde 1000’e yakın market kasasına uygulandı. Gökçelik AŞ. Yönetim Kurulu Başkanı Yalçın Aras, salgınının özellikle perakende sektöründe inovatif ürünlere ihtiyacı artırdığını söyledi. Perakende sektöründen gelen ürün taleplerinin COVID-19 pandemisi doğrultusunda şekillenmeye başladığını belirten Aras, “Gökçelik olarak, ulusal bir market zincirinin talebi doğrultusunda, COVID-19 ile ilgili üretimde bulunduk. Kasiyer ve müşteri alışveriş sonrası para ödeme esnasında fiziki temasta bulunabiliyor. Herhangi biri maske kullanmıyorsa ağızdan sıçrama yoluyla direkt hastalık bulaşabiliyor. Şu anda üretimini yaptığımız market kasalarına, kasiyer ve müşteri arasındaki teması ortadan kaldırmak amacıyla, geliştirdiğimiz pleksi koruyucuları ilave

“Ayvalık’taki fabrikamızda sadece kendi bakımını yaptığımız bahçelerden ya da dağlardan toplanan, hiç pestisit içermeyen zeytinlerden, erken hasat ve soğuk sıkım tekniklerini kullanarak üretim yapıyoruz. Bahçelerimizde 4 yıllık organik geçiş sürecini tamamladık. Türkiye Türk zeytin çeşitliliği açısından şanslı bir mirası miras devralmış bir ülke. Türk zeytinyağını yurtdışında yurtdı başarıyla temsil etmenin gurur gururunu yaşıyoruz” dedi. Türkiye’nin zeytin zey ve zeytinyağı ihracatının son döne dönemde ivme kazandığına da vurgu vurg yapan Bahar Alan, “Nova Vera olarak ürünlerimizi; ü Kuzey Amerika, Uzakdoğu Uzakdoğ ve Avrupa’ya ihraç ediyoruz, Körfez ülkeleri ile olan o görüşmelerimiz de devam ediyor” diye konuştu. HALİM ASLAN/ BALIKESİR

ettik” şeklinde konuştu. Salgın dolayısıyla ürettikleri market kasası pleksi koruyucusu gibi ürünlere olan ihtiyacın önümüzdeki süreçte daha da artacağını söyleyen Aras, “Gökçelik olarak bu ürünü kesinlikle kazanç elde etmek için yapmadık. Müşterimizin talebi doğrultusunda çözüm sunmayı amaçladık. Buluşlar, ihtiyaçlardan kaynaklanır. İhtiyaç olmazsa buluş da olmaz. Teknoloji de çağın ihtiyacıdır” vurgusunu yaptı. ZEHRA ORUÇ/BURSA

● POLİFARMA, YOĞUN BAKIMDAKİ COVID-19 HASTALARINA İLAÇ ÜRETİYOR

V rüsle mücadeleye 4 proje yolda Serumda pazar l der olan ve yoğun bakımda koronav rüs tedav s gören hastalara damar yolu lacı gel şt ren Pol farma'nın kurucusu V ldan Kumrulu, v rüs üzer ne çalıştıkları 4 projen n de yolda olduğunu söyled . YASEMİN SALİH

Yerli ilaç şirketi Polifarma’nın geliştirdiği, yoğun bakımda COVID-19 tedavisi gören hastalarda olumlu yanıt veren ilaç, tüm Türkiye’ye umut verdi. Ağız yoluyla beslenemeyen hastalar için damar yoluyla alınabilen formülü üreten Polifarma, 100 bin ampulü Sağlık Bakanlığı’na hibe edeceğini açıklayınca bir anda merak uyandırdı. Şirketin kurucuları arasında yer alan Yönetim Kurulu Başkan Yardımcısı Vildan Kumrulu, serumda dünya çapında tekel konumundaki rakiplerine kafa tutan şirketin

öyküsünü DÜNYA’ya anlattı. Ergene’de 77 dönümlük arazi üzerinde, 50 kişilik Ar-Ge ekibi ve onu destekleyen 150 uzmanla faaliyet gösteren Polifarma, Türkiye serum pazarının lideri konumunda. 38 ülkeye 11 farklı ürün ihraç ettiklerini belirten Vildan Kumrulu, “Bugüne kadar birçok ilkte imzamız var. Yoğun bakım, kalp-damar, beslenme, diyaliz, anestezi, vitaminler gibi farklı alanlarda 11 endikasyonu yurtdışına gönderiyoruz” şüphesi bulunmadığından yardım diye anlatıyor geldikleri noktayı. etme düşüncesiyle araştırmalara başladıklarını belirtti, devam etti: ‘Ç n’e n yet, Türk ye’ye kısmet' “Zaten know-how ilişkimiz vardı. Kumrulu, 10 bin koronavirüs has- COVID-19 tedavisinde neleri kultasına umut olacak yeni ilacın ge- landıklarını inceledik. Yoğun balişim sürecinin kasımda başladı- kımda entübe olan hastaların ağız ğını söyledi. Şirketin Çin, Brezil- yoluyla ilaç alamadıklarını öğrenya, Japonya gibi ülkelerle işbirliği dik. Biz zaten tabletçi bir firma deve görüşme halinde olduğunu an- ğiliz. Sıtmada kullanılan kinin telattı. Ar-Ge ekibinin kasım ayın- melli bir molekülü süspansiyon olada Çin’in Wuhan kentine yakın bir rak damar yoluyla nasıl verebiliriz şirkete yaptığı ziyaret sırasında vi- diye araştırma yaparken aradan 1,5 rüsü duyduklarını ancak pandemi ay geçti ve virüs dünyaya yayılma-

ya başladı. Hammaddeyi Çin’den aldık. Laboratuvar çalışmaları 20 gün sürdü. O sırada Sağlık Bakanlığı, sektördeki tüm şirketlere tehlike karşısında elimizde nelerin bulunduğunu soran bir yazı gönderdi. Biz zaten ürünün birçok aşamasını geçmiştik. Bakanlığa gönderdik. Süreç hızlı ilerledi.” Ellerinde bulunan dosyada dört proje daha olduğunu anlatan Kumrulu, şu anda yoğun bakımda entübe olan hastalar için kullanılan ancak sadece tablet formu olan favipiravir molekülünün süspansiyon formu üzerinde çalıştıklarını bildirdi. Bu çalışmayı bir aya kadar tamamlamayı planladıklarını belirterek sır gibi sakladıkları diğer projeler hakkında da şunları söyledi: “Geri kalan üç projemiz, çok gizli şu anda. Çok emek verdik ve sanıyorum iki ay sonra tamamlanmış olacak. Yine COVID-19 tedavisine yönelik ama bu kez cihaz ve ürünü kombinleyen çok özel bir proje olacak.”

Alman Fresen us şb rl ğ tekl f ett V ldan Kumrulu’ya göre ş rket ç n kırılma noktası Türk ye’n n lk yoğun bakım beslenme ürününü üretmes oldu. Kumrulu, “Eş m Ordulu, ben de Malatya Arapk rl 7 çocuklu b r a len n en küçüğüyüm. Beş yıl önce katma değerl yerl üret m hamles yle çalışmalarımızı bakanlığa sunduk. Türk ye’n n lk üç odacıklı parenteral beslenme solüsyonunu ürett k. Dünyada k büyük üret c var; Baxter ve Fresen us. Türk ye bu

ürünün thalatına yılda 1 m lyon dolar harcıyordu. B z şu anda 65-70 TL’ye halelere katılıyoruz” ded . Kumrulu’nun anlattıklarına göre Pol farma’nın bu alandak kal tel üret m kısa sürede Alman Fresen us’un da d kkat n çekm ş. Kumrulu, gel şmeler şöyle özetled : “Fresen us, ürünü b rl kte üretmey tekl f ett . Bu b z m hracatımızı yüzde 20’n n üzer nde artırab l r. Onlara fason üreteb l r z.”

Memleket m Eczanes ’nden dünyaya ● 1979- Ş rket n temeller n atan

merhum Eczacı Necdet Nur Kumrulu, Marmara Ün vers tes Eczacılık Fakültes ’n b t rd kten sonra memleket Ordu’nun lk eczaneler arasında yer alan Memleket m Eczanes ’n kurarak sektöre g rd . ● Üret m kararıyla İstanbul’un yolunu

tuttu. 1983’te Ortaköy’de Aroma İlaç’ı kurdu. Tablet, şurup ve pomat ürett . ● 2011’de Ergene'de 77 dönümlük araz üzer ne kurduğu fabr kayı açtı. ● Türk ye’n n lk plazma tamamlayıcı ürününü ürett . ● Evde d yal z kolaylaştıran otomat k SAPD c hazını p yasaya sundu.

B E YA Z E Ş YA S E K T Ö R Ü N E YÖ N E L İ K C A M Ü R E T E C E K FA B R İ K A 2 0 2 0 S O N U N D A A Ç I L A C A K

Yorglass Çerkezköy’e fabr ka kuruyor OSMAN KILIÇ/İSTANBUL

Koronavirüs salgınına rağmen yatırımlarına devam eden cam üreticisi Yorglass Çerkezköy’e fabrika kuracak. Yatırımın beyaz eşya iş kolunda olacağını söyleyen Yorglass CEO’su Semavi Yorgancılar, fabrikanın yıl sonunda devreye gireceğini ve üretim kapasitelerini yüzde 20 artıracağını söyledi. Yurt dışındaki operasyonlarını kuvvetlendirmek ve müşterilerine daha hızlı hizmet verebilmek için Türkiye’deki operasyonlarını kuvvetlendirecek ve ihracatı destekleyecek yeni bir sistem üzerinde çalıştıklarını kaydeden Yorgancılar, “Kısa süre içinde bu planımızı da hayata geçireceğiz” dedi.

“Salgın devam ederse sektör yüzde 10 daralır” Sektörlerinin 2019 yılında yüzde 2.5 büyüdüğünü hatırlatan Yorgancılar, “Dünyadaki büyüme hızının yüzde 1 ila 2 olduğunu düşünürsek, sektörün Türkiye’de iyi bir yıl geçirdiğini söyleyebiliriz. Salgınla birlikte tüm iş yerleri ya çalışmalarına ara verdi ya da yarı zamanlı çalışma modeline geçti. Bu da tüm sektörlerde bir yavaşlamaya sebep oldu. Şu anda rakamsal boyutlarıyla yanıt vermek doğru olmayacaktır ancak pandeminin uzun süre devam etmesiyle birlikte sektörde yüzde 8 ila 10’luk bir daralma bekliyoruz” diye konuştu. Virüsün Türkiye ekonomisine ve dünya ekonomisine vereceği zararın boyutunu tahmin etmenin zor olduğunu belirten Yorgancılar, “Salgın 1-2 ay devam eder ve sonrasında olumlu gelişmeler yaşanırsa, bu 2 ayın etkileri kısa sürede giderilebilir. Ancak sürenin daha uzaması birçok sektörü ve ekonomiyi çıkmaza sokacağından her sektörün negatif yönde etkileyeceğini düşünüyoruz” ifadelerini kullandı. “Ç n’den alım yapan f rmalardan s par ş almaya başladık” 2020 yılı için şirketin hedeﬂediği yüzde 2-3’lük büyümeyi revize etmeyeceklerini

DUNYA

CMYK

Üret m n yüzde 50’s hracata g d yor İst hdam tarafında b n k ş ye yaklaştıklarını bel rten Yorglass CEO’su Semav Yorgancılar, “Yılda 100 m lyon dolar c ro elde ed yoruz. Ürett ğ m z ürünler n yüzde 50’s n yurtdışına hraç ed yoruz. Yorglass olarak 58 ülkeye hracatımız bulunuyor” şekl nde konuştu.

söyleyen Yorgancılar, iç pazardan yoğun talep geldiğini, ayrıca Çin’den alım yapan birçok firmadan da bu dönemde sipariş aldıklarını aktardı. Yorglass olarak her yıl çift haneli büyüme gerçekleştirdiklerini vurgulayan Yorgancılar, “Bu büyümeyi de sanayinin can damarı sektörlere hizmet vermemize borçluyuz” dedi. Avrupa’daki birçok şirketin çözüm ortağı olduklarını belirten Yorgancılar şöyle konuştu: “Beyaz eşya gibi çok dinamik sektörlere yönelik çözümler geliştirebiliyoruz. Sektörde müşterilerimizin talep ve ihtiyaçlarına göre geliştirdiğimiz yenilikçi ürünlerimizle farklılaşarak öne çıkıyoruz. Alanımızda fiyat rekabetinden sıyrılarak yarattığımız katma değere odaklanıyoruz. 2019 yılında ihracatımızı da yüzde 5 oranında artırdık.”

14 N san 2020 • SA L I/ 07

GÜNCEL

EKONOMİNİN HALLERİ Servet Yıldırım

servet.yildirim@dunya.com

IMF’nin en kritik sınavı

MF 75 yıl önce kurulurken varlık amacı “Küresel parasal işbirliğini güçlendirmek, finansal istikrarı sağlamak, uluslararası ticareti kolaylaştırmak, yüksek istihdamı ve sürdürülebilir büyümeyi desteklemek ve dünyada yoksulluğu azaltmak” olarak açıklanmıştı. Ancak yıllarca finansal istikrara ve kreditörlerin alacaklarının güvenliğini sağlamaya odaklandı. En büyük hissedarı olan ABD’nin etkisinde kalmakla suçlandı. Şimdi ise dünya ciddi bir krizle karşı karşıya kurtarıcısını bekliyor. Bu kurtarıcı IMF olabilir; küresel ekonomiyi ayağa kaldırmaya liderlik yapabilir; kuruluş amacına hizmet edebilir, kaybettiği itibarını kazanabilir. COVID-19 salgını başladıktan bu yana IMF birkaç önemli adım attı: 1) Toplam 1 trilyon dolarlık bir imkanı hizmete sunduğunu açıkladı. 2) Acilen kullandıracağı imkanı iki katına çıkardı, 100 milyar dolara yükseltti. 3) Yoksul üyelere süratle yardım etme

kapasitesini güçlendirdi. 4) Döviz sıkıntısı yaşayan ülkelere yardım hattı oluşturdu. IMF’nin 189 üyesinin 90‘ı fon kaynaklarından yararlanmak için bir şekilde başvurdu. “Madem para dağıtılıyor, varıp ben de alayım” olarak algılandı ama değil. Birçok ülkenin canı bu krizde fena yandı. Bakmayın haber bültenlerini New York, Milano ve Paris hikayelerinin kapladığına, diğerlerinde durum daha dramatik. Sağlık sistemleri ve ekonomileri daha zayıf. Fon sahipleri bu kırılgan ülkelere yatırdıkları paraları hızla çekiyorlar. Son 2 ayda gelişmekte olan ekonomilerden 100 milyar dolar çekilmiş; 2008 krizinin ilk 2 ayında çekilenin tam 3 katı. Öte yandan emtia fiyatları çöktü, birçok gelişmekte olan ülkenin geliri düştü. Kısacası durum kötü. Yıl başında IMF 160 ülkenin bu yıl büyüyeceğini tahmin ediyordu; şimdi ise 170’den fazlasının daralacağını öngörüyor. Özellikle gelişmekte olan ülkelerin trilyonlarca dolarlık dış finansmana ihtiyacı olacakları bir döneme

giriyoruz. IMF 1 trilyon doları harekete geçirebileceğini açıkladı ama rakam yetersiz. Kaldı ki, bu kadar parası var mı o da şüpheli. Hesaplamalara göre en fazla kullandırabileceği tutar 787 milyar. IMF Başkanı “Bugünler için yaratıldık” diyor. Gerçekten de krizden çıkışa liderlik edecek bir kuruma ihtiyaç var. Birçok ülke borç sorunu yaşayacak. IMF borç yapılandırılmalarına önderlik edebilir; yoksulların geri ödemelerinin askıya alınmasını sağlayabilir. Krizden çıkışa finansal ve teknik destek sağlayabilir. Bunun için başta ABD olmak üzere üyelerin IMF kaynaklarının güçlendirilmesine için destek vermeleri gerekiyor. Nasıl ki merkez bankaları para basıyorsa IMF de kaydi parası olan SDR’dan daha fazla ihraç edebilir; rezervindeki altınları satabilir, tahvil çıkarabilir; ya da 11.6 trilyon dolarlık rezervin üzerinde oturan merkez bankalarının döviz sıkıntısına düşenlere sağlayacağı swap anlaşmalarını organize edebilir.

TOYOTA’DAN 23 NİSAN’DA ÇOCUKLARA "BÜYÜK TÜRKİYE MOZAİĞİ" ÇAĞRISI Toyota, bu yıl tüm çocuklara 23 Nisan Ulusal Egemenlik ve Çocuk Bayramı'nı evlerde, balkonlarda kutlama çağrısı yaparken, çocukları 100. yılda “Büyük Türkiye Mozaiği” oluşturmaya davet etti. Toyota'dan yapılan açıklamaya göre şirket, yeni tip koronavirüs tedbirleri doğrultusunda evlerinde bulunan çocukların, 23 Nisan’a kadar yapacakları hazırlıkları ve bayram günündeki coşkularını, çekecekleri fotoğraﬂarla paylaşmalarını bekliyor. Gelecek olan binlerce fotoğraf ile www.23nisan100yasinda.com internet sitesinde 23 Nisan Ulusal Egemenlik ve Çocuk Bayramı’nı çocuklara armağan eden Mustafa Kemal Atatürk’ün büyük bir portresi oluşturulacak. 100’üncü yılını kutlayacakları bayramlarında çocuklar, evlerinde ve balkonlarında yapacakları eğlenceli hazırlıklar ile kutlamalarının görüntülerini Toyota’nın kampanya sitesine yükleyebilecek. Paylaşılan görsellerle “100. Yıl Büyük Türkiye Mozaiği” oluşturulacak. İSTANBUL / AA

● ONLİNE SEYAHAT SİTELERİ REZERVASYONLARA 1 AYDAN ÖNCE İPTAL VERMİYOR; 2023'E TUR SATIŞI TARTIŞMA YARATTI

Tur zmc çarey ertelemede arıyor V rüs salgını le seyahat acentaları tat llerde ptaller erteled . Yaz sezonu ç n erken rezervasyon dönem nde tat l satın alan tüket c ler beklemeye geçt . SELENAY YAĞCI/İSTANBUL

Tüm dünyada turizmciler, tüketicilerden iadeleri durdurmanın yollarını arıyor. Avrupa’da da ‘iptal etme, ertele’ çağrıları giderek yayılıyor. Türkiye’de de turizmciler çareyi iptalleri ertelemek de buldu. Yazın normalleşme bekleyen acentalar, tatile 1 aydan az süre kalmadıkça iptal imkanı tanımıyor. Tatilbudur, Tatilsepeti gibi online seyahat siteleri, önceliği tatiline bir ay kalan tüketicilere tanıdıklarını belirterek, ileri tarihli satın almaları yapan tüketicileri-

nin beklemesini talep ediyor. Bazı tur operatörleri ise sivil havacılığın geçici maddesini öne sürerek, iadeleri uçuş yasakları kalktıktan iki ay sonra ödeme yapabileceklerini belirtiyor. Geçen yıl geç kaldığı için iki kat fiyat artışıyla karşılaşan yerli turist, bu yıl erken rezervasyona sarılmıştı. Erken rezervasyon kampanyalarına ilk aydan talep yüzde 50’yi aşkın artmıştı. Şimdi bu yıl daha erken davranan yerli turist de beklemeye geçti. Salgının başlangıcında ‘Tatilini iptal etme ertele’ çağrısı da yapan TÜRSAB tüketicilerin ta-

tile bir ay kala da 1 gün kala da para iadesi alabileceğini belirtiyor.

İade ödemes 2 ay sonra Bazı tur operatörleri de yine yaklaşık 1 yıl önce otel, uçak gibi anlaşmaları yaptıklarını belirterek, “Tüm dünyayı etkileyen bu salgın tedbirleri kapsamın Hava Yolları Yönetmeliği’nin ilgili maddeleri için düzenlemeler yapılarak Resmi Gazete’de yayımlandı. İlgili maddeler doğrultusunda uçuş yasağı olan tüm destinasyonlar için yolculara biletlerinin açığa alınması veya ge-

AKDENİZ TURİSTİK OTELCİLER BİRLİĞİ BAŞKANI ERKAN YAĞCI:

Sezonun ne zaman başlayacağı bel rs z FİKRİ CİNOKUR / ANTALYA

Tur zm Bakanı’nın sezonu mayıs sonuna ertelemes nden sonra tur zmc ler, sezonunun başlamasıyla lg l net b r tar h olmadığını bel rt yor. Akden z Tur st k Otelc ler B rl ğ (AKTOB) Başkanı Erkan Yağcı, sezonun ne zaman başlayacağını söylemen n pek mümkün olmadığını fade ett . Sezon ç n karar ver lecek tek durumun öncel kle salgının kontrol altına alınması olduğunu bel rten Yağcı, “Burada lk kural, açıkçası uçakların ne zaman kalkacağı le lg l b r durum. Ülkeler seyahat kısıtlamasını kaldıracak, ondan sonra uçuş z nler başlayacak. Burada sadece Türk ye’n n başarılı olması yetm yor. Bu ş n san ayı g b kontrol altına alırsak, kademel olarak mayıs ayında Ramazan Bayramı le beraber b r hareket başlar. Temmuzda dış pazarlar

kademel olarak devreye g rer. Bu en y senaryo. Bu senaryonun gerçekleşmes n bekl yoruz. Ancak her şey n en öneml s nsan sağlığı” d ye konuştu. Bu arada güzel haberler n de geld ğ n fade eden Yağcı, “Türk ye bu konuda başarılı b r mücadele göster yor. Antalya’da da çok y b r noktadayız. Haz ran g b bu salgının kontrol altına alınab leceğ öngörülüyor” ded . V rüsün yarattığı en öneml konu ps koloj k etk s olduğunun, bunun da tat l etk leyeceğ n savunan

Yağcı, “AKTOB olarak önümüzdek dönemde tur zm hareketl l ğ ç tur zmle başlayacağı ç n ç tur zme yönel k öner ler sektörle paylaşacağız. Belk hemen seyahate çıkılmayacak ya da seyahat sıklıklarında düşme olacak ama ş n sonunda nsanlar y ne b lmed ğ yere g tmeye, tanımadığı kültürler tanımaya çalışacak. İş m z duruyor, seyahat sektörü devam edecek” ded . Antalya’da 900’e yakın tur zm belgel otelde 600 b n yatak bulunduğuna d kkat çeken Yağcı, şunları kaydett : “100 b nlerle fade edeceğ m z tur zm çalışanımız var. Acenteler , restoranları, kafeler , ulaşımı da ekled ğ m zde yüksek sezonda 200 b nler st hdam ed yoruz. Çalışanlarımız b z m g zl kahramanlarımız. M saf rlere olduğu g b çalışanlarımıza da sorumluluğumuz var. Bu dönem tamamıyla dayanışma dönem .”

ri ödeme koşullarına açıklık getirilmiş ve geri ödemelerin uçuş yasakları kalktıktan 2 ay sonra yapılabileceği belirtildi. Aynı şekilde sürmekte olan Pandemi sebebi ile oteller ve servis sağlayıcılar ön ödemelerimizi açığa aldı. Seyahat başlangıç tarihi 1 Haziran ve sonrası olan misafirlerimiz, tura gitmenize 30 gün kala bize ulaşmanız halinde, iptal ve değişiklik işlemlerinizde size yardımcı olabileceğiz. Tüm bu nedenlerden dolayı iadenizi resmi makamlar yeni bir karar alıncaya kadar bugünkü koşullarda uçuş yasakları kalktıktan 2 ay sonra yapılabileceğini tarafınıza taahhüt ederiz” yazısı yayınladı.

Kupon tur satarak eleşt r ler n odağı oldu Öte yandan Tura Turizm Perakende İcra Kurulu Üyesi Ayşin Arca, 2021, 2022 ve 2023 yıllarına kupon satmaya başladıklarını duyurdu. Tura Turizm’in söz konusu yıllar için yüzde 30-50 arasında indirimli turlar satacağını belirten Ayşin Arca, “Tura Turizm olarak vatandaşımız evde otururken bu durumu nasıl aşabileceğimizi düşündük ve gerek tur firmaları gerekse uçak firmalarından önümüzdeki 3 yıl için fiyat aldık. Kupon satışını hayata geçirdik. Tüm paket turlarda geçerli olacak 300 TL, 500 TL, 900 TL’lik kuponlar 2023 yılına kadar geçerli olacak ve yüzde 30, 40, 50 oranında indirim sağlayacak” dedi. Sektör, havayolu şirketlerinin bu kadar uzun tarihe fiyat vermediğini belirtirken, bu kuponlarının piyasadan para toplama olduğunu savundu. Bazılarını da umut aşıladığın belirtiyor.

G AY R İ M E N K U L D E S AT I N A L M A E Ğ İ L İ M L E R İ D E Ğ İ Ş İ YO R

Acentalara hakem heyet kolaylığı TÜRSAB, seyahat ptaller ne bağlı olarak tüket c ler tarafından tüket c hakem heyetler ne yapılan başvuruların durdurulmasını talep ett . T caret Bakanlığı Tüket c ’n n Korunması ve P yasa Genel Müdürlüğü başvuruyu olumlu kabul ederek, 10 N san 2020 tar hl Resm Gazete le Tüket c Hakem Heyet Yönetmel ğ ’nde Değ ş kl k Yapılmasına Da r Yönetmel k’e geç c madde eklend . Böylece, tüket c hakem heyetler n n toplantılarının yapılması 10 N san

2020’den t baren 30 N san 2020 tar h ne kadar durduruldu. Uyuşmazlık konusunun aydınlatılması ç n hakem heyetler tarafından stenen b lg ve belgeler n sunulması ç n ver len süreler n, b l rk ş lere raporlarını hazırlamaları ç n ver len süreler n ve tüket c hakem heyetler kararlarının taraflara tebl ğ ed lmes ç n bel rlenen süreler n 13 Mart 2020’den t baren bu tar h de dah l olmak üzere 30 N san 2020 tar h ne kadar durduruldu.

Avrupa’da ade yer ne kupon s stem Fransa, Belç ka, Hollanda ve İtalya dah l olmak üzere b rçok AB ülkes , seyahat acenteler n n salgın neden yle tat ller ptal ed len müşter lere kupon dağıtmalarına z n veren programlar sunuyor. Alman tur operatörler , Almanya’da da acentelere kupon dağıtma hakkı ver lmes n st yor. Bu şek lde tur ş rketler n n,

mevcut rezervasyonları ptal etmek yer ne, rezervasyonları koronav rüs salgını sonasına erteleyeb leceğ bel rt l yor. Fransa’da, mevcut rezervasyonların koron salgını sonrasına yapılmasına olanak sağlayan, 18 ay ç nde rezervasyon yapılmaması durumunda se para ades n zorunlu kılan kuponlar dağıtılıyor.

S EC U R İ TA S Ü L K E B A Ş K A N I M U R AT KÖ S E R E İ S O Ğ LU :

“75 bin özel güvenlik K ralık, satılık ev taleb düştü, şeh rden kaçmak steyenler yazlık ve arsaya yöneld elemanı işsiz kaldı” LEYLA İLHAN/İSTANBUL

Koronavirüs salgını mart ayında kiralık ve satılık konut aramalarında sert düşüşe neden oldu. Aramalarda en büyük düşüş özellikle büyükşehirlerdeki kiralık iş yeri aramalarında yaşandı. Hürriyet Emlak verilerine göre korona salgını nedeniyle ilk düşüş İstanbul’da 10 Mart’ta başlarken, Ankara ve İzmir’de ise 17-18 Mart’ta başladı. İstanbul’da bu düşüş kiralık konut aramalarında yüzde 46’ya çıkarken, satılık konutlarda ise yüzde 30 oldu. Bu dönemde çiftlik evleri ve yazlık evlere talep arttı. Yazlık konut aramasının en çok yapıldığı yerler sırasıyla İzmir, İstanbul, Ankara, Kocaeli ve Bursa olurken, yazlık satılık konutlarda en çok hacim artışı ise Kuşadası’nda oldu. Kuşadası’nda aranan yazlık konutların oranında yüzde 70 artış yaşandı. Sırasıyla yazlık ev arama-

DUNYA

CMYK

sında en çok artış yaşanan diğer yerler ise Çeşme, İzmir, Özdere, Foça oldu. Çiftlik evi araması yapanlar arasında ise İstanbul ve Ankara’da yaşayanlar başı çekti

Şeh r merkez yer ne zole yaşam arayışları arttı Karantina sürecinden sonra şehir merkezinden uzaklaşmaya doğru bir yönelim olduğunu söyleyen Projekspert Kurucusu Emel İdikut, “Yıllardır iş yerlerine, eğitim olanaklarına, sosyal hayata yakın olması nedeni ile şehir merkezindeki küçük evleri tercih eden kitle, online çalışma alışkanlığı kazandıktan sonra merkezden uzak, daha az kalabalık bölgelere yöneldi” diye konuştu. Virüsün gayrimenkul sektörünü büyük oranda etkilediğini kaydeden Remax Pazarlama Yöneticisi Kerem Çiçek de, “Azalarak da olsa satış ve kiralamalar devam ediyor. Ancak ikisinde de aynı

oranda talep birikmesi durumunu gözlemliyoruz” diye konuştu.

“Salgın sürec ndek eğ l m kalıcı hale geleb l r” Bu dönemde müstakil evler ve tarıma uygun arazilerde arayışların artacağını belirten Tapu.com kurucu ortağı Emre Erşahin, şirketlerin uzaktan çalışmaya geçiş yapması, online eğitim faaliyetleri ve perakende faaliyetlerinin azalması nedeniyle ofis, dükkan ve eğitime yönelik gayrimenkullerin alımlarında azalma beklediklerini kaydetti. Erşahin, “Bu durum karantina süreci sonunda da tüketicilerde kalıcı alışkanlıklar oluşturabilir” diye konuştu. Erşahin, “Daha çok alışveriş merkezi yerine daha çok sanal mağaza, daha büyük okullar yerine butik ve haftanın belli günleri evden eğitim veren okullar, daha çok ofis yerine evde bir çalışma odası oluşturmaya yöneliktercihler ar-

tabilir” değerlendirmesini yaptı.

MEHMET KAYA/ANKARA

İşyer lanları yüzde 35 azaldı Hürriyet Emlak Yönetim Kurulu Başkan Yardımcısı ve Ticari İşlerden Sorumlu Eş Genel Müdürü Zeynep Tandoğan, Ankara’da da İstanbul ve İzmir’e benzer bir eğilim olduğunu, satılık konut aramalarının 10 Mart’tan itibaren yüzde 21, 29 Mart’tan sonra da yüzde 43 gerilediğini anlattı. İzmir’de ise satılık aramalarının 11 Mart’ta yüzde 21 düştüğünü belirten Tandoğan, “Kiralık konut aramalarında ise 16 Mart’tan sonra yüzde 29 düşüş yaşandı” dedi. Tandoğan, büyükşehirlerde ise kiralık iş yeri aramalarında konutlara oranla daha yüksek bir düşüş yaşadığını söyleyerek, İstanbul, İzmir ve Ankara gibi illerin işyeri ilanlarının sayısının geçen yıla göre yüzde 35, geçen aya göre ise yüzde 9 oranında azaldığını kaydetti.

Güvenlik hizmetleri veren Securitas Türkiye’nin Ülke Başkanı Murat Kösereisoğlu, COVID-19 salgını çerçevesinde ekonomik aktivitedeki yavaşlamadan dolayı, özel sektörde güvenlik elemanı istihdamının yüzde 35 dolayında düştüğünü söyledi. Kösereisoğlu, bu durumdan 75 bin özel güvenlik elemanının etkilendiğini söyledi. Bir grup gazeteciyle videokonferans aracılığıyla açıklamalarda bulunan Kösereisoğlu, “Salgın pek çok özel sektörü etkilediği için bizi de olumsuz etkiledi. Halen 210 bini özel, 120 bini kamuda olmak üzere toplam 330 bin özel güvenlik çalışanımız var. En fazla istihdam yaratan sektörler

arasındayız. Salgın sonrası özel sektördeki 210 bin kişilik özel güvenlik görevlisi istihdamı yüzde 35’e yakın düşmüş vaziyette, bu da 75 bin kişinin bu durumdan direkt etkilendiği anlamına geliyor” dedi. Kösereisoğlu, salgın nedeniyle suç oranında bir artış görmediklerini belirtirken, AVM’lerde çalışan personelin yüzde 70’e yakın azaldığını, market ve havalimanı işletmeciliği, turizm-otelcilik, iş merkezleri, restoran-eğlence alanlarında yüksek oranda eleman kaybedildiğini kaydetti. Kösereisoğlu, hizmet verdikleri bütün sektörlerde güvenlik elemanı sayısının azaldığını belirtirken, sadece büyük inşaat projelerinde güvenlik personeli talebi artışı gördüklerini bildirdi.

14 N san 2020 • SA L I/ 08

YURT HABERLERİ

TARİHİ KEMERALTI ESNAFI PAKETE İSYAN ETTİ

YEMCİLER, TMO’NUN TÜM STOKLARINI SATIŞA AÇMASINI İSTİYOR

TÜRKİYE’DEN TIBBİ ARAÇ İSTEYENLERİN SAYISI ARTTI

Tarihi Kemeraltı Esnaf Derneği, virüsün çarşı esnafına etkilerine dikkat çekmek ve açıklanan paketle ilgili beklentilerini dile getirmek amacıyla bir mektup paylaştı. Mektupta özetle şu ifadelere yer verildi: “Kemeraltı Esnafı olarak hayal kırıklığı içindeyiz. Sadece Kemeraltı değil, tüm esnaﬂar… Ne olmalıydı, neyi beklerdi esnaf? Vakıﬂar Genel Müdürlüğü’ne ait tüm kiracıların kiralarının dondurulmasını. İki milyon esnafa verilecek kredilerin dağıtımı, bankaların insafıyla değil, devletin hoşgörüsüyle olmalıydı. Elektrik, su, doğalgaz vb. temel kullanılan sarfiyatlarda iş yerlerinden iki ay ödeme alınmamalı, sadece ev kullanımı yüzde 50 oranında olmalıydı. Özel mülk sahipleri, kiraları 2 ay almamalı; bu beklenti, ulusal yayınlarda paylaşılarak mal sahipleri hoşgörüye davet edilmeliydi. Mal sahiplerinin almayacakları kira bedeli, devlete ödeyeceklerini beyan ettikleri meblağ üzerinden gelir vergisinden düşürülebilirdi. Devlete ait KDV, stopaj, sigorta, muhtasar ve tüm vergi dairesi, sigorta işlemleri 2 ay ödenmeden gelecek aylardan itibaren ötelenebilirdi.”

Yem sanayicileri TMO’nun tüm stoklarını satışa açmasını isterken, AB’nde gıda için onaylanmış genetik yapısı değiştirilmiş ürünlerin de Türkiye’de yemlerde kullanım amacıyla bir an önce onaylanmasını bekliyor. Yemlerin uygun fiyatta olması için bunların yapılması gerektiğini söyleyen Yem Sanayicileri Derneği Yönetim Kurulu Üyesi ve Antalya OSB’de faaliyet gösteren Selçuklu Un Yönetim Kurulu Başkanı Nuri Büyükselçuklu, hayvansal üretim yapanların yem sorunuyla karşılaşmaması amacıyla COVID-19 salgınının olduğu bugünlerde de özverili bir şekilde çalıştıklarını belirtti. Büyükselçuklu, son zamanlarda yem fiyatlarının aşırı arttığı ve yem sanayi mensuplarının adeta fırsatçılık yaptıkları gibi haksız söylemlerin, böylesi bir zamanda tüm riskleri üzerine alarak üretim yapan yem sanayicilerini üzdüğünü vurguladı. FİKRİ CİNOKUR/ANTALYA

Koronavirüs salgını nedeniyle ekonomileri ve sosyal yaşamları altüst olan başta ABD olmak üzere Norveç, İtalya ve Katar gibi ülkeler, sağlık ve tıbbi malzeme üretimi konusunda cazip ülke haline gelen Türkiye’den sağlık ve tıbbi araç gereç satın almak istiyor. Türkiye’nin çeşitli ülkelerdeki Ticaret Ateşeleri tarafından ilgili bakanlıklar aracılığıyla Türkiye İhracatçı Meclisi’ne (TİM) gönderilen yazılarda, başta ABD ve İtalya olmak üzere birçok ülkenin alım yapacağı bildirildi. Dışişleri Bakanlığı TİM’e gönderdiği bir yazıda, İtalya’da COVID-19 vakalarının en yoğun görüldüğü Lombardiya’da ihtiyaç duyulan tıbbi malzemelerin tedariki için açılan uluslararası ihaleye ilişkin olarak İtalya Sanayiciler Konfederasyonu Lombardiya Şubesi’nden (Confindustria Lombardia) e-posta mesajı ve mektup alındığı belirtildi. E-posta mesajı ve mektupta İtalya’nın salgından en fazla etkilenen Lombardiya bölgesinde acil ihtiyaç duyulan tıbbi cihaz ve malzemelerin türü ve miktarı da bildirildi. Los Angeles Ticaret Ataşeliği de ilgili bakanlığa gönderdiği yazıda, COVID-19 salgınına yönelik olarak Kaliforniya Eyaleti’nin yerel idareleri tarafından çeşitli kişisel koruyucu donanımları satın alınacağı dile getirdi. ANTALYA/DÜNYA

İZMİR/ DÜNYA

O S B D E R B A Ş K A N I H İ L M İ U Ğ U RTA Ş

“EPDK, doğalgazda ‘peşin ödeme’ sistemini yeniden düzenlesin”

Üretmeye ve ihracata devam

NİHAT DELİBAŞI/İZMİR

Koronavirüs pandemisi nedeniyle üretim ve kapasitelerin düştüğü organize sanayi bölgelerinde (OSB), enerji tüketimi de önemli oranda geriledi. OSB üyesi sanayiciler, bölge yönetimlerine başvurarak enerji bedellerinde öteleme talep etti. Bu talebi yerine getirmek isteyen OSB’lerin önüne ‘tamam mı devam mı’ ikilemi çıktığını belirten OSBDER Başkanı Hilmi Uğurtaş, Enerji Piyasası Düzenleme Kurulu’na (EPDK) konu ile ilgili düzenleme çağrısında bulundu. Uğurtaş, “OSB içinde elektrik ve doğalgaz iletiminde yetki OSB’lerde. Çok küçük kar marjlarıyla bu hizmeti yerine getiren OSB’ler alt, üst yapı yatırımları ve diğer zorunlu harcamalarını bu hizmetten sağladıkları kaynakla yapıyor. OSB’lerin öteleme yapması, hizmetlerin aksaması, yerine getirilememesi demek” diye konuştu.

“Kısa Çalışma Ödeneğ ncelemes hızlanmalı” Uğurtaş, doğalgaz firmalarının yıllık bazda anlaşma yaptığını ve bu anlaşma paketlerinde taahhüt edilen tüketim miktarına göre ödeme hususu bulunduğunu hatırlattı. Uğurtaş, “Bazı OSB’lerde tüketimin yüzde 40 düştüğünü duyuyoruz. Örneğin İzmir Atatürk OSB’de doğalgaz tüketimi yüzde 20 azaldı. OSB’ler olarak tüketim olsa da olmasa da, taahhüt edilen tüketim ve bedeli ödemek zorundayız. Böyle bir durumda sanayicimizin bu haklı talebini yerine getirememenin sıkıntısını yaşıyoruz. EPDK, al-sat, peşin ödeme sistemi için yeni bir düzenleme, esnetme sağlarsa, OSB yönetimleri bunu anında sanayicilere yansıtma imkanına kavuşacak” diye konuştu. Uğurtaş ayrıca koronavirüs salgını sonrası üretimin devamlılığı ve istihdam kayıplarının önüne geçmek için uygulamaya konan Kısa Çalışma Ödeneği ile ilgili incelemelerin hızlandırılması gerektiğini dile getirdi. Uğurtaş, “İş Kur, SGK, gerekli incelemeleri yaptıktan sonra ödemeler gerçekleşecek. Nisan ortasına geldik ancak, işletmelere gelen bir inceleme yok. Ödemenin nasıl olacağı konusunda bilgilendirme yapılmalı” dedi.

Mersin notları Fahr ye KUTLAY ŞENYURT fahriye.senyurt@dunya.com

Yönetim Kurulu Başkanı Hakan Güldağ Genel Koordinatör Vahap Munyar

Başyazar Osman Arolat

Başdanışman Rüştü Bozkurt

Yayın Kurulu Başkanı Şeref Oğuz

DÜNYA Gazetesi ve eklerinde yayınlanan tüm haber, yazı, makale, resim, çizim, grafik ve fotoğrafların Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu ve Basın Kanunu’ndan doğan her türlü hakları Nasıl Bir Ekonomi Medya A.Ş’ye aittir. İzin alınmaksızın, kaynak gösterilerek dahi kısmen veya tamamen iktibas edilemez.

Genel Yayın Koordinatörü Talip Aktaş

Genel Yayın Yönetmeni-Tüzel Kişi Temsilcisi Koordinatör Ömer Türkdönmez Didem Eryar Ünlü

Sorumlu Yazıişleri Müdürü Handan Sema Ceylan Araştırma Müdürü Bader H. Arslan

Haber Koordinatörü Mustafa Kemal Çolak Dünya Online Yönetmeni Ferhat Polat

Görsel Yönetmen Birol Teoman Dijital Yayın Koordinatörü Selçuk Altun

EDİTÖRLER Aysel Yücel (İstihbarat), Kerim Ülker (Haber Araştırma), Faruk Şüyün (Kültür-Sanat), Mehmet Bars (Fotoğraf), Veysel Ağdar (Piyasalar) Şebnem Turhan (Finans), Hilal Sarı (Dış Haberler) Hüsniye Güngör (DÜNYA Executive)

Ankara Temsilcisi Ferit Barış Parlak

Yazarlar Temsilcisi Ali Ekber Yıldırım

Temsilciler Koordinatörü Ömer Faruk Çiftçi (Bursa)

BÖLGE TEMSİLCİLERİ Gülsüm Erdem Emen (Adana); Mehmet Kara (Antalya);

Osman Nuri Boyacı/Funda Akkoyun (Denizli); Mahir Solmaz (Diyarbakır); Tülay Taşkın (Eskişehir); M. Tekin Çiçek (Gaziantep); Çağlar Bakır, Deniz Aslan, Hakan Kılıç, Halim Aslan, Salim Aslan (İstanbul); Yaşar Kuş (İzmir); Ali Eskalen (Kahramanmaraş); Oktay Ensari (Kayseri) Sabiha Toprak (Kocaeli); İbrahim Çiçekçi (Konya); Hasan Coşkun (Sakarya); Osman Şişko (Trabzon); Fahriye Kutlay Şenyurt (Mersin) KOORDİNATÖR DANIŞMAN Zafer Sadıkoğlu (Bölgeler) YAYIN DANIŞMA KURULU Alp Orçun, Alaattin Aktaş,

Bumin Doğrusöz, Cahit Düzel, İlter Turan, Ruhi Sanyer, Resul Kurt, Osman Ulagay, Servet Yıldırım, Veysi Seviğ REKLAM Nazlı Demirel (Koordinatör) M. İhsan Gök (Rezervasyon) 0216 440 24 68 ABONE Mecit Yılmaz (Koordinatör) 0216 440 24 70 İDARE Serkan Eroğlu 0216 440 24 82

DÜNYA Online Web: www.dunya.com

İletişim: dunyaweb@dunya.com Reklam: onlinereklam@dunya.com

Merkez: Rüzgarlı Bahçe Mahallesi, Cumhuriyet Cad. Gülsan Plaza No: 22 Kavacık 34805 Beykoz/ İstanbul Telefon: (0216) 440 24 00 e-posta: dunya@dunya.com Yazıişleri: (0216) 440 24 22 Fax: (0216) 440 24 98/99 İstihbarat: (0216) 440 24 21 Araştırma: (0216) 440 24 49 Reklam: 0216 440 24 60 Baskı: Turkuvaz Haberleşme ve Yayıncılık A.Ş. Akpınar Mah. Hasan Basri Cad. No: 4 34060 Sancaktepe-İstanbul 0212 354 39 09 Ankara- Esenboğa Yolu, 13. km, Pursaklar/Ankara Dağıtım: Turkuvaz Dağıtım A.Ş. Abonelik ve şikayetleriniz için: 0216 440 24 70-71-72-73-74 Adres değişiklikleri için fax: 0212 355 77 46 DÜNYA Gazetesi, basın meslek ilkelerine uyar. Yanlış yayınlardan kaynaklanan cevap ve düzeltme hakkına riayet eder. Yayınımızla ilgili her türlü eleştiri ve şikayetlerinizi paylaşabilirsiniz.

handan.ceylan@dunya.com

DUNYA

CMYK

racatçıları Birliği Başkanı Nejdat Sin ise mart ayında Türkiye yaş meyve sebze sektörü olarak ülkemize 178,9 milyon dolar döviz kazandırdıklarını açıklıyor. Üreticilerin emeğinin en iyi şekilde değerlendirildiğinin, bundan sonraki süreçte de her türlü zorluğa göğüs gererek, kesintiye uğratmadan ihracatı devam ettireceklerinin altını çiziyor. Bu dönemde tarımsal üretimin ve ihracatın artarak devam etmesi son derece sevindirici. Ancak bu ülkemizin sahip olduğu potansiyeli yeterince değerlendirebildiğimiz anlamına gelmiyor. Dünyanın en bereketli topraklarına sahibiz. Tarım ve gıda alanında bugünden yarına değişmeyecek sürdürülebilir politikalar oluşturulmasına ve her karış toprağımızın ekilip biçilmesine ihtiyacımız var. Bunu sadece kendi halkımız için değil aynı zamanda tüm dünyada bu ürünlere ihtiyaç duyan insanlar için de yapmalıyız.

YÜZDE 92,74: SALGINLA İSTİHDAM AZALACAK

Den zl Sanay Odası’nın 306 üyes le yaptığı ankete göre COVID-19 sanay de çarkları ters ne döndürdü. Ankete katılanların yüzde 91’ s par ş ertelemes ya da ptal , yüzde 92,3’ü f nansman sorunu yaşadığını bel rtt . Den zl l sanay c ler n yüzde 81’ se küresel b r resesyon bekled ğ n söyled . OSMAN NURİ BOYACI-DENİZLİ

İmtiyaz sahibi: NASIL BİR EKONOMİ MEDYA HABER BASIN A.Ş

çıları Birliği’nin (AHBİB), ihracatını geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 19 artışla 111,27 milyon dolara, Akdeniz Yaş Meyve Sebze İhracatçıları Birliği’nin ise yüzde 17 artışla 100 milyon dolara yükselttiğini belirtiyor. AHBİB Başkanı Hüseyin Arslan da temel gıda maddeleri konusunda ülkemizde hiçbir sıkıntı yaşanmadığını, hatta ihracatta rekorlar kırdıklarını açıklayarak, bu yılın ilk üç ayında ihracatlarının geçen yıla göre yüzde 13 artışla 304 milyon dolara yükseldiğini belirtiyor. Gıda sektörünün ekstra maliyetler konusunda hassas bir sektör olduğunu dile getiren Arslan, Irak sınırında kurulan tampon bölgenin, ihracatın devamı konusunda ellerini son derece kuvvetlendirdiğini, ancak ekstra lojistik maliyetleri de beraberinde getirdiğini ifade ederek bu konuda Ticaret Bakanlığı’ndan destek beklediklerini söylüyor. Akdeniz Yaş Meyve Sebze İh-

Den zl sanay c s küresel resesyon bekl yor

Kurucusu/Nezih Demirkent

Yayın türü: Yaygın süreli • Sayı: 12173 • 14 Nisan 2020

Tüm dünyada olduğu gibi ülkemiz de koronavirüs salgını nedeniyle zor günlerden geçiyor. Dünyada adeta sınırlar kapanmış vaziyette. Ülkemiz insan sağlığını korumak için gerekli tedbirleri alırken bir yandan da üretimini, ihracatını sürdürmeye gayret ediyor. Bölgemiz ihracatının çatı kuruluşu Akdeniz İhracatçı Birlikleri (AKİB) de bu dönemde ihracata ara vermeden devam eden, hatta bazı alanlarda rekor artışlar yakalayan birliklerden biri. AKİB Koordinatör Başkanı Hayri Uğur, tüm dünyayı etkisi altına alan koronavirüs salgını nedeniyle tedarik zincirinde yaşanan kırılmalara rağmen, mart ayında 913 milyon dolar ihracat gerçekleştirdiklerini açıklıyor. Hayri Uğur, gıda sektörünün stratejik önemini vurgulayarak, genel ihracatta düşüşün aksine bu dönemde Akdeniz Hububat, Bakliyat, Yağlı Tohumlar ve Mamulleri İhracat-

Denizli Sanayi Odası’nın (DSO) tüm dünyayı sarsan COVID-19’un sanayiye etkisini ve üyelerinin beklentilerini belirlemek için gerçekleştirdiği anketten küresel resesyon beklentisi çıktı. 306 üyenin yanıt verdiği ankete katılanların yüzde 91’i siparişinin ertelenmesi ya da iptaliyle karşı karşıya kaldığını belirtti. Sanayicilerin yüzde 92,3’ü finansman sorunu yaşadığını ifade ederken, 92,7’si istihdamının azalacağını düşünüyor. Denizlili sanayicilerin yüzde 81’i küresel bir resesyon beklediğini söyledi. DSO üyeleri arasında gerçekleştirilen ankete 3 günde 306 üyeden yanıt geldi. Anket DSO tarafından her sene gerçekleştirilen ve bu yıl şubat ayında 288 üye ile yapılan Genel Görünüm Anketi ile karşılaştırıldı. İki anket arasında geçen 50 günlük süreçte, sanayicilerin beklentilerinde ciddi dönüşümler gözlendi. İhracatının çoğunluğunu Avrupa’ya yapan bir sanayi kenti olan Denizli’de salgının etkileri oldukça fazla hissediliyor. Anket kapsamında çalışma durumu etkilenmeyen işletmelerin oranı %18 olarak sonuçlara

Den zl l sanay c salgının küresel boyutta b r resesyona neden olacağını düşünüyor ve %92’l k b r kısım salgının Den zl st hdamında azalışa neden olacağını öngörüyor. Ankete katılanların %81’ı küresel resesyona neden olacağını bekled ğ n söylerken, %17’s ‘kısmen’, %2’s se ‘hayır’ yanıtı verd . Genel Görünüm Anket sonuçlarına göre sanay c ler n %46,02’s 2020’de st hdamının artacağını bekl yordu. İst hdamının azalacağını düşünenler n oranı se sadece %9,73 sev yeler nde d . Ancak salgın sonrasında sanay c ler n %92,74’ü st hdamının azalmasını bekl yor. Aynı kalacak d yenler %6,93 sev yes nde.

yansıdı. Geri kalan sanayiciler çalışmaya ara verdiğini, üretim kapasitesini düşürdüğünü ve çalışmaya ara vermeyi düşündüğünü belirtti. Kısa çalışma ödeneğine başvuranlar ve başvurmayı düşünenlerin oranı ise %78 olarak ölçüldü. Genel Görünüm Anketinde 2019 yılında yeni siparişlerin çoğunlukla arttığı, sanayicilerin üçte ikisinin 2020’de yeni siparişlerinin artmasını beklediğini ifade etmişti. Covid-19 anketine katılan 306 sanayiciden sadece 1’i salgın sonrası yeni siparişlerinin arttığını belirtirken %95’i (292 firma) yeni siparişlerinin azaldığını beyan etti.

S par şler ptal ed ld Salgının mevcut siparişler üzerindeki etkisi de ağır oldu. Sanayicilerin sadece %9,03’ü salgının mevcut siparişlerinde bir değişikliğe sebep olmadığını belirtirken, %91’lik bölüm siparişlerinin iptali veya ertelenmesi ile karşı karşıya kaldığını ifade etti. Siparişinin iptal edildiğini belirtenlerin oranı ise %27,7. Salgının ortaya çıkmasından sonra en çok dile getirilen problemlerden biri lojistik oldu. Ankete katılan 306 firmadan 191’i girdi lojistiğinde prob-

lem yaşadığını belirtirken 107’si girdi lojistiğinde herhangi bir problem yaşamadığını belirtti. Yaşanan problemlerde gecikmeler ve maliyet artışları en çok vurgulanan problemler oldu. Lojistiğin satış tarafından problem yaşayıp yaşamadıklarına ilişkin soruda ise şirketlerin %67’si satış lojistiğinde problem yaşadığını belirtti. Tedarik problemi yaşayanların problemlerinin ise Avrupa ve Çin kaynaklı olduğu görüldü.

İş dünyasının en büyük korkusu f nansman Ankette salgının Türkiye’de görülmeye başlamasından bu yana iş insanlarının en büyük korkusunun finansman konusunda problem yaşamak olduğu tespit edildi. Geçen hafta gerçekleştirilen ankete cevap veren DSO üyelerinin %92,3’ü finansmanda sorun yaşadığını belirtti. İki ay önce yapılan Genel Görünüm Anketi’nin sonuçlarına göre sanayicilerin üçte ikisi herhangi bir finansman sorunu yaşamadığını belirtiyordu. Finansman sorunu yaşayanların oranı %33,48 idi. Siparişlerde yaşanan olumsuz gelişmeler, finansman problemlerini de yanın-

SANAYİCİ ÖNÜNÜ GÖREMEME TEDİRGİNLİĞİ YAŞIYOR Ankete katılan sanayiciler önlerini görememekten dolayı tedirgin olduklarını ifade ederken, bu zamana kadar alınan ekonomik ve ticari önlemlerin tam olarak ihtiyaçlarını karşılamadığı görüşünde. Hükümetten beklentilerin sorgulandığı ankette ilk 5 sırada finansman desteği, teşviklerin uygulamasında yaşanan aksaklıkların giderilmesi (özellikle mücbir sebep uygulamasındaki NACE ayrımının kaldırılması), programlı bir sokağa çıkma yasağı, işveren üzerindeki istihdam ve vergi yüklerinin azaltılması ve enerji desteği yer aldı.

da getirdi. Finansman problemlerin başında tahsilat gelirken, alınan tüm tedbirlere rağmen kredi imkanlarının daralması ve finansman maliyetlerinin artması 2. ve 3. sırada yer aldı. Sanayici, tahsilatların gecikmesi, gönderdiği halde bedelini alamadığı mallar, çeklerin karşılıksız çıkması gibi sebeplerle tedirginlik yaşıyor. Salgının uzaması ihtimalinde firmaları için gördükleri en büyük riskler ise nakit akışlarının bozulması, ihracatın azalması, iç satışların azalması ve müşteri kayıpları.

14 N san 2020 • SA L I/ 09

YURT HABERLERİ

“KGF’DE ÖZEL BANKALAR DA SÜRECE DAHİL OLSUN”

MANAVGAT TSO, BANKALARDAN MEKTUPLA DESTEK İSTEDİ

Antalya OSB Başkanı Ali Bahar, KGF destekli işletme kredileri için özel bankaların da sürece dahil olması gerektiğini belirtti. Türkiye’deki ilk pozitif vakanın açıklandığı günden bugüne kadar, salgının ekonomik sonuçları hakkında ilgili bakanlıklara sahanın talep ve önerilerini ilettiklerini belirten Bahar, Hazine ve Maliye Bakanı Berat Albayrak’ın yaptığı açıklamalarla KGF destekli işletme kredilerinde özel bankaların da sürece dahil olması talepleri için önemli bir adım atıldığını bildirdi. KGF destekli işletme kredisi için görevlendirilen 3 kamu bankasının ellerinden geleni yapmasına rağmen derde çare olamadığını, tüm dünyanın etkilendiği küresel bir sorun karşısında kamu bankalarının her kanala ulaşmasının ve çözüm sağlamasının pek mümkün olamayacağını ifade eden Ali Bahar, şöyle devam etti: “Bu nedenle

Manavgat Ticaret ve Sanayi Odası (MATSO) Başkanı Ahmet Boztaş, koronavirüs salgını nedeniyle açıklanan ekonomik destek paketlerinden sonra bankalardan yeterli destek göremediklerini belirterek, ilçedeki banka şube ve bölge yöneticilerine mektup yazarak iş dünyasının kredi taleplerine olumlu bakılmasını istedi. Manavgat ilçesinde faaliyette bulunan özel ve kamu banka şube ve bölge temsilciliklerine yazdığı mektupta, tüm dünyanın koronovirüs salgınından dolayı oldukça zor bir dönemden geçtiğini belirten Boztaş, buna ilişkin Türkiye ekonomisi üzerindeki olumsuz etkilerin ez az düzeyde hissedilebilmesi ve iş dünyasının yarattığı istidamın devamı için destek paketleri açıklandığını anımsattı. Bu

özel bankaların da sürece dahil olarak işletmelere destek olması gerektiği çağrısını bir kez daha yineliyoruz. Bakanlığımız, KGF destekleri ile ilgili olarak 3 kamu bankamızı görevlendirmişti. Bu süreç devam ediyor. Her ne kadar henüz yararlanmayan birçok işletme olsa da süreç devam ediyor. Devam etmesi gerektiğinin de altını kalınca çizmek istiyoruz. Çünkü konuyla ilgili işletmelerimizden ciddi şikayet alıyoruz. Ancak sürecin devam ettiğini bilmek beklentilerin sürmesini sağlıyor.” Bakan Albayrak’a özel bankalara yaptığı çağrı için teşekkür eden Ali Bahar, “KGF destekli işletme kredisi için özel bankalarla protokol yapılması teklifimizi yineliyor, özel bankalar bu sürece dahil olduğunda KGF destekli işletme kredisinin minimum 1 yıl ödemesiz, 48 veya 60 ay vadeli olması gerektiğini önemle belirtiyoruz” diye konuştu. FİKRİ CİNOKUR/ANTALYA

Antalya Organ ze Sanay Bölges Başkanı Al Bahar, KGF’de özel bankalarla protokol yapılmasını tekl f ett .

çerçevede başta hükümetin telkin ve talimatları olmak üzere, TOBB Başkanı Hisarcıklıoğlu’nun bankalara çağrısı, BDDK ve Bankalar Birliği’nin güçlü tavsiyeleri doğrultusunda hareket edilmesinin birbirine ihtiyacı olan iş dünyasının ortak menfaatine olduğunu vurgulayan Boztaş, bankalardan sadece kendi müşterileri değil yeni kurulmuş şirketler dahil diğer işletmelerden de gelebilecek KGF ve diğer kredi taleplerinin değerlendirmeye alınmasını istedi. Boztaş, MATSO üyelerinin kredi erteleme, yapılandırma ve yeni kredi taleplerinin de olumlu ve yapıcı yaklaşımla değerlendirilmesini ve uygun faiz oranları uygulanmasını da talep etti. FİKRİ CİNOKUR/ANTALYA

● BURSA İŞ DÜNYASINDAN ORTAK DEKLARASYON

Kısa çalışma gen şlet ls n tüm sektörler mücb r sebep kapsamına alınsın ESRA ÖZARFAT / BURSA

Bursa Ticaret ve Sanayi Odası (BTSO) Yüksek İstişare Kurulu, internet üzerinden yaptığı toplantıda koronavirüsün ekonomiye etkilerini değerlendirdi. BTSO Yönetim Kurulu Başkanı İbrahim Burkay, Türkiye’de ilk vakanın görüldüğü tarihte Kriz Yönetim Ekibi oluşturarak, Acil Eylem Planı’nı ortaya koyduklarını belirtti. Her gün yaklaşık bin 200 talebe cevap verdiklerini, alınabilecek önlemleri rapor haline getirerek düzenli olarak bakanlıklar ve TOBB ile paylaştıklarını kaydeden Burkay, üyelerden gelen talepler arasında; Kısa Ça-

lışma Ödeneği’nden yararlanma kriterlerinin kaldırılıp, tüm çalışanları kapsayacak şekilde düzenlenmesinin ilk sırada yer aldığını, ikinci olarak ise istisnasız tüm sektörlerin mücbir sebep kapsamına alınmasının yer aldığını bildirdi. Burkay, “Ayrıca Kısa Çalışma Ödeneği başvurularının daha hızlı sonuçlanması için talep edilen evrak sayısının azaltılmasını olumlu buluyoruz. Buna ilave olarak işverenin beyanının esas kabul edilmesi onay süreçlerini hızlandırması noktasında da iş dünyamızın talebi var” diye konuştu. Toplantıya katılan BTSO Yüksek İstişare Kurulu üyeleri taleplerini şöyle dile getirdi:

“Vakıflar k ra almamalı” XÖzdilek Holding Yönetim Kurulu Başkanı Hüseyin Özdilek: “Önümüzdeki 3 ay şirketler için çok kritik. Bütün şirketlerin borcu var. Bu 3 aylık dönemi zararsız kapatmak mümkün değil. Ancak hükümetimizin gerekli tedbirleri alacağından şüphemiz yok. Vakıf kiracıları da zor durumda kald. Vakıﬂar iş yerleri kapalı olduğu sürece kira almamalı. Biz

AVM’lerimizdeki kiracılarımızdan kira almayacağız.”

“Kısa Çalışma Ödeneğ desteğ artırılsın” X Beyçelik Holding Kurucu Başkanı Faik Çelik: “Bu dönem en çok istihdama dikkat edilmeli. Tüm sektörlerde yılsonuna kadar yüzde 25-30’luk bir daralma bekleniyor. Otomotivde gidişat bu yönde. Eleman çıkarmak istemiyoruz. Ancak bizim sektörümüzde ücret skalası daha yüksek. Kısa çalışma ödeneğinden yüzde 35 istifade edebiliyoruz. Nitelikli elemanlar için ödeme destek rakamının artması ve kapsamın genişletilmesi gerekiyor.” “Enflasyon muhasebes gündeme gelmel ” XHarput Holding Yönetim Kurulu Başkanı Muhammet Etkeser: “Virüs tedbirleri kapsamında çalışma hayatında uygulanmaya konan bazı yöntemler işverene ek maliyetler getiriyor. Servislerin yarı kapasitesiyle işçi taşıması buna örnek. Enﬂasyon muhasebesi de tekrar gündeme gelmeli.” “Desteklerde sektör ayrımı yapılmamalı” XSimge Grup Yönetim Kurulu Başkanı Nezir Gencer: “İstihdamı korumak için mücadele ediyo-

BTSO Yüksek İst şare Kurulu, İbrah m Burkay başkanlığında nternet üzer nden toplantı yaparak koronav rüsün ekonom ye etk ler n değerlend rd .

ruz, özellikle ihracatta sıkıntılı bir dönem yaşıyoruz. Uzun yıllardır çaba gösterdiğimiz ihracatla ilgili tüm çalışmalarımızı salgınla birlikte durdurmak zorunda kaldık. Siparişlerimiz elimizde kaldı. Desteklerde sektör ayrımı yapılmamalı, mevcut desteklerin kapsamı genişletilmeli.”

“Kısa Çalışma Ödeneğ 'nde şart aranmamalı” X Coşkunöz Holding Yönetim Kurulu Başkanı Oya Coşkunöz Aktaş: “Desteklerde iyileştirme bekliyoruz. Kısa Çalışma Ödeneği’nde şartların esnetilmesi gerekiyor, yüksek nitelikli çalışanlar için de ödenekler artırılmalı. Bu süreçte firma olarak sağlık sektörünün ihtiyaçlarına yönelik de üretim yapıyoruz.” “Kr z sonrası destekler çok öneml ” XB Plas Yönetim Kurulu Başkanı Celal Gökçen: “Ekonominin gele-

VİRÜSLE MÜCADELEYE DESTEKLER SÜRÜYOR

ceği açısından kriz sonrası önlemler de son derece önemli. Kriz sonrası talepler eskisi gibi olmayacak. Zor bir dönemden geçiyoruz ancak sonrası daha da zorlu. Kriz sonrası tekrar harekete geçebilmek için farklı destekler gerekebilir. Krize yatırımda yakalanan çok sayıda firma oldu, devam eden yatırımların durması halinde ihtilaﬂar doğabilir. Emekli çalışanların da kısa çalışma ödeneğine dahil edilmesinde fayda var.”

“Gıdacılar hammadde tedar k sıkıntısı yaşıyor” X Matlı Holding Genel Müdürü Önder Matlı: “Şu an hammadde tedarikindeki sıkıntıları aşmaya çalışıyoruz. Ülkeler tarım ürünleri ihracatıyla ilgili yasak kararı almaya başladı. Bu yasak sektördeki endişeleri artırıyor. Türkiye hammadde açısından bu krize ithalata en bağımlı olduğu dönemde yakalandı. Öte yandan lojistik sıkıntılarını da aşmaya çalışıyo-

ruz. Kriz sonrası yeni ekonomik düzen konuşulacaksa gıda konusunda yapısal adımların atılması gerekiyor.”

“Satış kanallarının yüzde 70’ kapalı” X Uludağ İçecek Yönetim Kurulu Başkan Yardımcısı Ömer Kızıl: “Satış kanallarının yüzde 70’ten fazlası kapalı. Sadece market kanalı açık. Bu süreçte kimseyi işten çıkarmayacağız. Maaşları ödemeye devam edeceğiz. Koronavirüs sonrasında güvenli gıdanın önemi artacak.” “Bel rs zl k ekonom y daha da etk lenecek” X Aslanoba Grup Yönetim Kurulu Başkanı Hasan Aslanoba: “Şu an birçok ülke krizi zamana yaymaya çalışıyor. Çünkü ABD, Almanya gibi ekonomiler bile bu durumu aylarca sürdüremez. Süre uzadıkça ve belirsizlik arttıkça ekonomiler daha fazla etkilenecek.”

SEKTÖR, DEVLET TEN DESTEK BEKLİYOR

Kayserili süt üreticisi endişeli

● Aydın, Denizli, Muğla, İzmir ve Manisa il-

lerinde elektrik dağıtım hizmeti sunan ADM ve GDZ Elektrik Dağıtım; koronavirüs salgını kapsamında sağlık çalışanlarının bildirimlerini hızla iletebilmesi için Öncelikli Hat Uygulaması başlattı. Tüm sağlık kuruluşları ve sağlık çalışanları, 186 numaralı çağrı merkezi aralamalarında öncelikli olarak bağlanarak talep ve bildirimlerini birkaç saniye içerisinde iletebilecek.

İŞÇİ ÇIKARMAMAK İÇİN DEZENFEKSİYON KABİNİ ÜRETTİ Karaman’da gıda mak neler mal ederek hracat yapan Estet k Mak ne, salgından sonra s par şler ptal olmaya başlayınca, şç çıkarmamak ç n dezenfeks yon kab n üretmeye başladı. Karaman OSB’de faal yet gösteren Estet k Mak ne Yönet m Kurulu Başkanı Harun Coşkun, “İlg b r hayl fazla. Yurt dışındak müşter ler m zden steyenler var. Bu üret mle hem st hdamımızı devam ett rm ş hem de bu salgınla mücadeleye b r katkı sağlamış oluyoruz” ded .

● Vakko, Türkiye’nin salgınla mücadelesin-

de sağlık çalışanlarının ihtiyaçlarını karşılamak üzere tam otomatik makineler ile sterilize koşullarda üretilen 3 milyon adet maskeyi Sağlık Bakanlığı’na teslim etmeye hazırlanıyor. Vakko Üretim Merkezi’ni maske üretimine tahsis eden şirket, desteğini yeni bir maske üretim teknolojisine geçerek sürdürüyor. Bu yatırımla birlikte Vakko, salgınla mücadele seferberliğine, tamamen strelize koşullarda üretilen ve paketlenen 3 milyon adet daha maske bağışlayacak. ● Ekonomi Muhabirleri Derneği (EMD)

İzmir Şubesi, yeni tip koronavirüs (KOVID-19) salgınında kamuoyuna doğru bilgiyi aktarmak amacıyla sahada görev yapan gazetecilere sağlık kiti dağıttı. İçinde maske, koruyucu siperlik, dezenfekten ve kolonya bulunan paket, İzmir’de görev yapan yaklaşık 150 gazeteciye ulaştırıldı. ● Aliağa Kimya İhtisas ve Karma Orga-

nize Sanayi Bölgesi (ALOSBİ) ile bünyesindeki 6 firma, koronavirüs ile mücade-

DUNYA

CMYK

le kapsamında Aliağa Devlet Hastanesi’ne ekipman desteği verdi. ALOSBİ Bölge Müdürlüğü, sağlık çalışanları için en riskli ortamlardan biri olan tahlil alma sürecini daha güvenilir kılmak için içerisinde filtre sistemi bulunan 2 adet numune ve sürüntü alma kabini gönderdi. ●Manisa OSB’deki tesislerinde metal iş-

leme hizmetleri sunan Tor Demir, sağlık çalışanlarına koronavirüsün bulaşmasını engellemek için Biyolojik Numune Alma Kabini üretti. Ege İhracatçı Birlikleri’nin eski başkanlarından Sabri Ünlütürk ve Emre Kı-

ÖĞRETMENLER, SERİ ÜRETİM YAPIYOR *Den zl Orhan Abalıoğlu Meslek ve Tekn k Anadolu L ses , koronav rüs neden yle en çok ht yaç duyulan malzemelerden olan yüz koruyucu s perl k le gırtlak kısmının görülmes n ve hava yolu açılmasını sağlayan lar ngoskop c hazının ser üret m ne başladı. Endüstr yel Otomasyon Teknoloj ler alanında görevl 5 öğretmen gönüllü olarak üret me destek ver yor. İlk etapta 3 boyutlu yazıcılarla başlayan üret m lazer kes mle otomasyon tekn kler kullanılarak ser üret me dönüştürüldü. Günde 200 adet üret len s perl k ve lar ngoskop c hazı ht yacı olan hastanelere gönder l yor.

zılgüneşler’in sahibi olduğu firma, şimdiye kadar ürettiği 8 kabini İzmir ve Manisa’daki devlete ait sağlık kuruluşlarına bağışladı. ●Online ön muhasebe programı Paraşüt,

virüsle mücadeleye destek vermek amacıyla, salgına karşı tıbbi üretim yapan yerli markalara ücretsiz hizmet vereceğini açıkladı. Bu kapsamda koronavirüs salgınına karşı tıbbi üretim yapan yerli markalar, Paraşüt programına ücretsiz erişebilecek. Ücretsiz Paraşüt kullanımı için; iletisim@ parasut.com adresi üzerinden iletişime geçmek yeterli. YURT HABERLERİ

Yaklaşık 1300 üyesi olan Kayseri Damızlık Sığır Yetiştiricileri Birliği Yönetim Kurulu Başkanı Günay Çakı, süt üreticisinin krizin eşiğinde olduğunu ve devletin elindeki sütü alarak üreticiye destek olması ve krizden faydalanmak isteyecek sanayicilere karşı koruması gerektiğini söyledi. Salgın çıktığından bu yana, yeme 4 defa zam yapıldığının söylendiğini, bunun doğru olmadığını belirten Çakı, “Yakın zamanda Türkiye'de sütte ciddi bir kriz çıkacak” dedi. HİLAL SÖNMEZ/KAYSERİ

14 N san 2020 • SA L I / 10

DIŞ HABERLER

‘ABD Q2'DE %40 DARALABİLİR'

ÇİN DIŞ TİCARETİNİN 63 YILLIK DEV FUARI ONLİNE’A TAŞINDI

Washington merkezli uluslararası ilişkiler alanında faliyet gösteren düşünce kuruluşu Atlantik Konseyi ABD ekonomisinin ikinci çeyrekte (Q2) yüzde 40 kadar daralabileceğini, işsizliğin yüzde 30’a fırlayabileceğini öngörüyor. Kuruluşun CEO’su ve Başkanı Frederick Kempe, CNBC’ye verdiği demeçte, “Darbe çok ekstrem olacak. Ekonomide böylesi ani bir duruş geçmişte hiç olmamıştı” diye konuştu. Trump yönetiminin yapabileceği herşeyi yaptığını belirten Kempe “Fakat nihayetinde ekonominin tekrar büyümeye geçmesini sağlayacak şey çok daha iyi test yapabilmek ve bir aşının bulunması olacak” değerlendirmesini yaptı.

Çin, 1957 yılından beri düzenlenen ve asıl ismi "Çin İthalat ve İhracat Fuarı" olan Kanton Fuarı’nı online’a taşıyor. Fuar haziran ayı sonunda düzenlenecek. Çin için 29,3 milyar dolar ihracat hacmi yaratan bu fuarın çevrimiçi gerçekleştirilecek olmasıyla ilk defa bu çaptaki bir organizasyon internet üzerinden yapılmış olacak. 63 yıllık bu fuar haziranda 127’nci kez düzenlenecek. Çin dış ticaretinin 'barometresi' ve 'yelkovanı' olarak da bilinen fuar bu sene “Hiç bitmeyen bir Kanton Fuarı’’ sloganıyla katılımcılarıyla buluşacak. 2019 yılında düzenlenen Kanton Fuarı’na 214 ülkeden ve bölgeden 186 bin 15 kişi katılmıştı. Kanton Fuarı’nın organizatörleri, internet trendlerine de yeni bir soluk getireceklerini ve çevrimiçi modele geçerek endüstrinin gelişimine aktif şekilde önayak olacaklarını belirtiyor.

Salgın nedeniyle online yapılacak Kanton Fuarı, Çin için 29,3 milyar dolar ihracat hacmi yaratıyor.

HONG KONG'DA VEKİL MAAŞI %20 DÜŞECEK Hong Kong Özel İdari Bölgesi Maliye Bakanı Paul Chan Mo-po pazar günü yaptığı açıklamada ülkedeki vekillerin gönüllü maaş kesintileri ve bağışlarla bu yılki gelirlerinin yüzde 20 düşeceğini söyledi. Vekillerin maaşlarından yüzde 10 kesinti yapılırken, bir aylık maaşları da salgınla mücadelede ekonomik desteklere bağış olarak aktarılacak. Bölge lideri Carrie Lam ve 16 bakanın aralarında olduğu üst düzey yetkililerin maaşlarının azaltılması yoluyla hükümet bütçesine toplamda 17 milyon Hong Kong doları (2,19 milyon dolar) katkı sağlanmış olacak.

GERÇEK SORUN NAKİT SIKIŞIKLIĞI MI, SERMAYE AÇIĞI MI? BURAK DALGIN

DÜNYA PENCERESİ dunya.com/yazarlar

PARA VE MALİYE POLİTİKALARI GLOKAL BAKIŞ dunya.com/yazarlar GÜNDÜZ FINDIKÇIOĞLU

ÖNCELİKLERİN DEĞİŞMESİNE DİRENİLEMİYOR! UĞUR CİVELEK

ARKA PLAN dunya.com/yazarlar

2 8 G Ü N K A R A N T İ N A V E T E S T YA P I L AC A K

● 100’DEN FAZLA KURULUŞ VE PAPA’NIN ÇAĞRISI: FAKİR ÜLKELERİN BORÇLARI ERTELENSİN

Ç n’de vaka sayısı tekrar yüksel şte

Afr ka’nın alacak l der Ç n! Küresel f nansal kr z n kördüğüm olmaması ç n fak r ekonom ler n borçlarının askıya alınması veya s l nmes gündemde… Afr ka’nın borçları konusunda, kıta ülkeler ne 150 m lyar dolara yakın kred veren Ç n’ n tavrı öneml olacak.

İspanya gibi pazartesi şirketlerin bazılarının işbaşı yaptığı ülkeler karantinaları gevşetmeye başlayan Çin’i dikkatle izlese de, son gelen veriler koronavirüs salgınının temkinli olunmadığı takdirde tekrar güç kazanabileceğine işaret ediyor. Çin’de Wuhan karantinasının 8 Nisan’da sona ermesinin ardından ülkenin bazı bölgelerinde vakalarda tekrar artış görülmeye başlandı. Çin ana karasında pazar günü 24 saatte 108 yeni vaka görüldüğü ve 2 kişinin öldüğü bildirildi. Çin’de vakalarda böyle bir günlük artış son beş haftayı aşkındır görülmemişti. Vakaların 98’inin yurtdışı kaynaklı olduğu, 10’unun ise yurt içi kaynaklığı olduğu bilgisi verildi. Ülkenin Rusya ile sınırı olan Heilongjiang eyaletinde seyahat ve hareket kısıtlamaları artırılırken, Rusya sınırından giriş yapan kişilerde daha fazla Covid-19 tes-

pit edilmeye başlandığı belirtiliyor. Eyaletin başkenti Harbin’de ve diğer Rusya sınır kenti Suifenhe’de Wuhan’daki gibi karantina uygulanmaya başlandı ve kente giriş yapan herkese 28 gün karantina uygulanıyor ve test yapılıyor. Wuhan kentinden ayrılan kişiler için de koronavirüs testinin ve sağlık yönetiminin artırılacağı açıkladı. Çin devlet televizyonunda yer alan habere göre Başbakan Li Keqiang başkanlığında yapılan toplantıda hükümetin özellikle Wuhan'dan ayrılan ve eğitim sağlık sektörlerinde ve kamu hizmetlerinde çalışacak kişiler için nükleik asit testi kapsamını genişleteceği belirtildi. Koronavirüs salgınının ilk ortaya çıktığı Çin'in Hubei eyaletindeki Wuhan kentinde 2 aydır devam eden tecrit uygulamaları 8 Nisan'da sona erdirilmişti.

NEW ENGLAND JOURNAL OF MEDICINE:

G lead’ın deneysel lacı ağır hastaların 2/3'ünde şe yaradı ABD merkezli ilaç şirketi Gilead Sciences, ağır Covid-19 hastalarında deneysel olarak kullanılan ilacının hastaların üçte ikisinde işe yaradığını açıkladı. New England Journal of Medicine’de yer alan rapora göre ABD, Avrupa ve Kanada’da solunum desteğine ihtiyaç duyan 53 hastada denenen remdesivir içerikli ilaç başarılı sonuçlar verdi. Denenen hastaların

yarısı solunum cihazına, dördü kalp-ciğer by-pass makinesine bağlıydı. Rapora göre tüm hastaların yüzde 68’i 18 günde iyileşirken, 30 hastanın 17’si de solunum cihazı olmadan nefes alabildi. Hastaların yarısı taburcu olurken, yüzde 13’ü ise hayatını kaybetti. Güvenlik endişelerinin giderilmesi amacıyla ilacın klinik çalışmaları devam edecek.

Ç n, Afr ka’ya 7 yılda 143 m lyar dolar borç verd

DIŞ HABERLER HİLAL SARI hilal.sari@dunya.com

Dünya Bankası, IMF ve Dünya Sağlık Örgütü gibi kuruluşların ardından, önceki gün Papa Francis’in de “en fakir ülkelerin borçlarının ertelenmesi veya hafiﬂetilmesi” için yaptığı çağrıya destekler artıyor. 100’den fazla uluslararası kuruluş, kreditör ülkelere özellikle Afrika’daki fakir ekonomilerin borçlarının ertelenmesi çağrısında bulundu. Aralarında Oxfam ve ActionAid International’ın bulunduğu büyük yardım kuruluşları dünyanın en fakir ekonomilerinin borçlarının bu yılın tamamında ertelenmesini ve bu sayede virüsle mücadele için 25 milyar dolar kaynağın serbest bırakılmasını istiyor. Reuters kaynaklarına göre bu hafta G20 ülkeleri borç moratoryumuna onay verebilir.

‘Par s Kulübü’ne mektup Uluslararası Finans Enstitüsü, fakir ülkelerin borç yükünü hafifletmek için Dünya Bankası, IMF, OECD ve borçlu ülkelerin yaşadığı ödeme güçlüklerine eşgüdümlü ve sürdürülebilir çözümler bulmayı amaçlayan Paris Kulübü’ne bir mektup gönderdi. 450 banka, hedge fonu ve küresel finansal şirketi bünyesinde barındıran kuruluş borçların silinmesini değil, altı ay ya da yıl sonuna kadar askıya alınması çağrısı yapıyor. Paris Kulübü, 1956’dan bu yana 433 ülkeyle 583 milyar dolarlık kredi anlaşması imzaladı.

100 MİLYAR $ 4.4 MİLYAR $ Afr ka mal ye bakanlarının sted ğ destek.

Afr ka’nın sted ğ desteğ n borçlara ayrılması planlanan kısmı.

Arjant n dokuzuncu kez temerrüde düşeb l r Bu arada İng l z gazetes F nanc al T mes, borç sorunu kron kleşm ş ülkelerden Arjant n’ n koronav rüs kr z neden yle dokuzuncu kez temerrüde düşeb leceğ n yazdı. Gazeteye konuşan anal stler ülken n kred törler ne kabul edemeyecekler b r tekl fle g tmes n bekl yor. Ülkede kt darda olan merkez sol hükümet n 10 m lyar dolarlık ç borcu ertelemes , anal stlerce gelecek günlerde hükümet n dış borçta temerrüde düşeceğ ne l şk n

Ç nl kred törler zorlanab l r Dünyanın en fakir ülkelerinin birçoğunun yer aldığı Afrika kıtasında ise dış borcun büyük bir kısmının Çin’de olduğu belirtiliyor, bu nedenle Çinli kreditörlerin atacağı adımlar, yaşanması muhtemel bir küresel borç krizinde büyük önem taşıyor. Analistler Pekin’in son 20 yılda Afrika’nın en büyük kreditörü haline geldiğini, bu nedenle krizle mücadele için atılacak borç hafifletme adımlarının en çok Çinli kreditörleri zorlayacağını belirtiyor. Fakat Çin’in kendisi de kişi başı 10 bin 153 dolar GSYH’si ile gelişmekte olan bir ekonomi. 2019 yılı IMF verilerine göre, en büyük 7 ekono-

s nyallerden b r . 83 m lyar dolarlık dış borcun yapılandırılmasına l şk n görüşmeler bu hafta da devam edecek. F nansal danışmanlık ş rket Dec s on Boundar es’den Carlos Abad konuya l şk n açıklamasında “Arjant n’ n yeter nce su dolu olmayan b r havuza atlayab leceğ nden end şe ed yorum. Hükümet n tekl f muhtemelen başarısızlıkla sonuçlanacak, dolayısıyla Arjant n temerrüde düşecek” dd asında bulunuyor.

mide ise ortalama kişi başı GSYH 45 bin 447 dolar.

Afr kalı bakanların steğ Afrika maliye bakanları 100 milyar dolarlık bir destek paketi için ortak çağrı yapıyor. Bunun 44 milyar dolarının borçların geri ödemesine ilişkin olması talep ediliyor. Kıtadaki en fakir ülkelerin borçlarının tamamen silinmesi, kalan borçların ise uzun vadeli düşük faizli kredilere dönüştürülmesi isteniyor. Ancak uzmanlar bunun yerine getirilme ihtimalini zayıf görüyor. Öte yandan Çin’in büyük bir borç kolaylığı sağlamadığı durumda, varlıklı hükümetlerin de, ekonomik krizle mü-

Johns Hopk ns Ün vers tes ver ler ne göre Ç n’ n Afr ka’ya verd ğ kred ler Dünya Bankası’nı açık arayla geçm ş durumda. Ç n hükümet , bankaları ve ş rketler 2000-2017 yılları arasında Afr ka ülkeler ne büyük b r kısmı altyapı projeler nde kullanılmak üzere 143 m lyar dolar kred sağladı. Londra merkezl düşünce kuruluşu Den zaşırı Kalkınma Enst tütüsü (ODI) Kenya’nın dış borcunun yüzde 33’ünün, Et yopya’nın dış borcunun yüzde 17’s n n, N jerya’nın dış borcunun yüzde 10’unun Ç n kaynaklı kred lerden oluştuğunu tahm n ed yor. Ç n kred ler n n koşullarının elver şl olduğuna l şk n söylemler olsa da, Küresel Kalkınma Merkez (CGD) tarafından yapılan ve bu ay yayınlanan b r çalışmaya göre Ç n’ n en fak r ülkeler ç n sağladığı kred koşulları Dünya Bankası kred koşullarından daha katı. CGD raporunda Ç nl kurumların kred vadeler n n daha kısa olduğu ve ağırlıklı ortalama fa z oranının se yüzde 4,14 olduğu bel rt l yor. Dünya Bankası’nda se ortalama fa z yüzde 2,1.

cadele ederken Çin’e fayda sağlayacak bir borç ertelemesine yanaşmayacağı değerlendirmesi yapılıyor.

ABD affa karşı çıkıyor Reuters analizine göre ABD hükümeti Afrika ülkelerinin borçlarının affedilmesi veya hafiﬂetilmesi konusuna sıcak bakmıyor. Nedeni ise Afrika’nın Çin’den giderek daha fazla borçlanır duruma gelmesi… CGD Sürdürülebilir Kalkınma Finans ortak direktörlerinden Scott Morris “Endişem, Çin bunu liderliği ele geçirmek ve bundan faydalanmak için bir fırsat olarak görürse ABD, Afrika’ya kredi verme seçeneğinden vazgeçeceği” yorumunu yapıyor.

A B D’ L İ YAT I R I M B A N K A S I G O L D M A N S AC H S :

Dünyadan kısa kısa BİRLEŞİK KRALLIK Mal ye Bakanı R sh Sunak, koronav rüs tedb rler neden yle ekonom n n bu çeyrekte yüzde 30’a kadar daralab leceğ uyarısını yaptı. MEKSİKA ekonom s İsv çre merkezl banka UBS öngörüler ne göre bu yıl yüzde 7.6 daralab l r. . Banka, ülken n koronav rüs tedb rler n n oldukça zayıf olduğu konusunda uyarıyor. GÜNEY KORE’Lİ K a Motors, şç send kalarına yaptığı açıklamaya göre, koronav rüs end şeler sebeb yle ülkedek üç fabr kasını hracatındak kesk n düşüş neden yle 23-29 N san aralığında kapatmayı değerlend r yor. TRUMP, Tw tter üzer nden ABD basınında b l m n ses olarak da anılan salgın uzmanı Dr. Anthony Fauc ’n n görevden alınması çağrısını yapan b r k ş n n tweet n paylaştı. RUS ekonom s n n koronav rüs salgını sonucunda yüzde 5 küçülmes beklen yor. Rusya Sayıştay Başkanı Aleksey Kudr n, “Önemler n ne kadar uzatılıp uzatılmayacağını henüz b m yoruz. Bu da bazı bölge ve sektörler n çok zor durumda kalacağına şaret ed yor” ded . WHO (Dünya Sağlık Örgütü), dünya genel nde 70 aşının gel şt r lmekte olduğunu duyurdu. WHO’ya göre, üç aşı koronav rüs tesp t ed len k ş lerde test ed lmeye başlandı.

DUNYA

CMYK

Kes nt ler ‘tar h ama yeters z’, düşüş sürecek ABD’li yatırım bankası Goldman Sachs, Petrol İhraç Eden Ülkeler Örgütü (OPEC) ve Rusya önderliğindeki ülkelerin oluşturduğu OPEC+ grubunun tarihte benzeri görülmemiş bir arz kesintisinde anlaşmasına rağmen, fiyatların düşmeye devam edeceğini öngörüyor. Bankaya göre aralarında ABD’nin de bulunduğu üreticiler tarafından toplamda küresel üretimin yüzde 20’sine denk gelen kesintiler, talepteki düşüş nedeniyle yeterli olmayacak. Brent için kısa vadede 20 dolar/varil fiyat öngörüsünde aşağı yönlü riskler olduğunu söyleyen

banka “Gönüllü kesintilerle ilk çeyreğe göre arz sadece 4,3 milyon varil/gün azaldı. G-20 kesintileri artırsa da fayda etmez. Gönüllü kesintiler nisan-mayıs döneminde talepteki 19 milyon varil/gün düşüşü bertaraf edecek büyüklükte değil” ifadelerini kullanıyor.

OPEC+ uyarmıştı: Mayısta petrol depolama kapas tes dolacak Bir başka sorun da petrol depolama kapasitesinin giderek sona yaklaşması. OPEC+ önceki hafta küresel petrol depolama kapasitesinin mayıs ayı içinde tam doluluk düzeyine ulaşacağı konu-

sunda uyarmıştı. Talebin ikinci çeyrekte sadece 14 milyon varil/gün düşeceğini öngören yatırım bankası Morgan Stanley ise Brent ve WTI fiyat öngörülerini sırasıyla 25 dolardan 30 dolara, 22,5 dolardan 27,5 dolara yükseltti. Dört gün süren görüşmelerin ardından OPEC+ olarak bilinen grup petrol üretiminde mayıs ve haziran aylarında günlük 9.7 milyon varillik kesintiye gitmeyi kabul etti. Devam eden altı ay için toplam kesinti 7,7 milyon varil/gün olurken, sonrasındaki 16 ay boyunca (20 Nisan 2022’ye kadar) 5,8 milyon varil kesin-

ti yapılacağı belirtildi. Reuters’a konuşan OPEC+ içerisinden kaynaklar 1 Mayıs itibariyle küresel bazda bu kesintinin 20 milyon varil yani küresel petrol üretiminin yüzde 20'sine denk geleceğini söylediler. Ancak OPEC'in taslak açıklamasında yer alan bu ifade nihai metinden çıkarıldı. OPEC+ kaynakları Brezilya, Kanada, Endonezya, Norveç ve ABD'nin de üretimini kısarak kesintiye 4-5 milyon varil katkıda bulunacağını belirtti. Ayrıca üç OPEC+ kaynağı petrol rezervi tutan ülkelerin birkaç ay içinde günde 3 milyon varil stok alımı yapacağın ifade etti.

14 N san 2020 • SA L I / 11

FİNANS / BORSA

PİYASA ANALİZİ Selçuk Altun selcuk.altun@dunya.com

NE OLDU: Avrupa’da pay piyasalarının Paskalya tatili nedeniyle kapalı olduğu dün, yurtiçi piyasalar açısından gündem yoğundu. Şubat ayı cari hesap ve sanayi üretimi verilerini takip eden piyasalarda asıl gündemi meşgul eden konu BDDK’nın swap düzenlemesi oldu. BDDK, koronavirüse karşı ekonomiye yönelik risklerin yönetilmesi ve alınan tedbirlerin desteklenmesi amacıyla swap limitlerinde bir kez daha kısıtlama kararı aldı. Takas imkanının neredeyse ortadan kalkması kur tarafında yukarı yönlü hareketleri hızlandırdı ve dolar/TL 6.80 seviyesine yaklaştı. Bu-

BİLİYOR MUSUNUZ? B

na karşın, petrol üretiminin kısıtlanması konusunda anlaşmaya varılması ve yarın gerçekleşecek olan G20 maliye bakanları toplantısında Fed harici bir likidite imkanı ortaya çıkabileceği beklentisi Borsa İstanbul’un günü genel olarak pozitif tarafta geçirmesini sağladı.

Karar sonrasında dolar/TL’de beklenen gevşeme yaşanmazken, yabancıların TL kaynak yaratmak amacıyla borsada satış yapma riskleri bulunuyor.

Dumankaya’nın 86 taşınmazı satışa çıkarıldı

S&P, Vestel Elektron k’ n kred notunu ş rket n haz rana kadar vades gelecek borçların b r kısmının vades n lg l f nansal kuruluşlar le mutabık kalarak uzatacak olması ve COVID-19 salgınının etk ler neden yle geç c olarak CCC+’dan SD’ye nd rd .

NE OLACAK: Avrupa borsaları ile birlikte Londra piyasası dün kapalı olduğu için BDDK’nın aldığı swap önlemlerinin etkisi pek hissedilmedi. Analistler, swap hattının sağlanamaması nedeniyle TL’nin ve BIST’in kısa vadede negatif ayrışabileceğini uyarısında bulunuyor. Alınan önlemlerin ne derece etkili olduğu ve koronavirüs salgınına ilişkin haber akışı piyasaların yönü konusunda belirleyici olacak.

Vakıfbank, 66’ncı kuruluş yıl dönümünü, salgın nedeniyle dijital platformlar üzerinden kutladı. 20 bin Vakıfbank çalışanına video mesajla seslenen Vakıfbank Genel Müdürü Abdi Serdar Üstünsalih, “Bir araya gelip yeni yaşımızın coşkusunu yaşayamasak da bu zor günleri el birliğiyle atlatacağız. 83 milyon omuz omuza verip bu salgının etkilerini birlikte bertaraf edeceğiz” dedi. Vakıfbank Genel Müdürü Abdi Serdar Üstünsalih gönderdiği mesajında, “Bu yıl içimiz bir parça buruk. Dünyayı sarsan COVID-19 salgını nedeniyle bir araya gelemedik. Bir aile sıcaklığında, daha güçlü ve daha güzel buluşmalar için bugünümüzü sebep kabul edip, hasretimizi diri tutuyoruz. Birim ve şubelerimizde, ülkemiz ve milletimiz

için seferberlik ruhuyla çalışan vefakâr arkadaşlarıma bir kez daha en içten teşekkürlerimi sunuyorum. Hep birlikte tarih yazıyoruz. Bankamız da ülkemiz de milletimiz de bugünlerdeki gayretimizi asla ama asla unutmayacaktır. Bizim kültürümüzde umutsuzluğa yer yoktur. En sert kışlardan sonra dahi baharın geleceğine her zaman inandık. Her zaman da bahara kavuştuk” dedi. Asırların birikimi Anadolu kültürünü, teknoloji çağının imkânlarıyla birleştirdiklerini belirten Üstünsalih,

BORSA A

Günlük

DÖVİZ Kurları

14 Nisan 2020

SERBEST PİYASA

96398.63

kapanış

Trabzonspor Sport f Pınar Et Ve Un Avrasya GMYO T. Kalkınma ve Yatırım Bankası Döktaş Dökümcülük Y b taş İnşaat Malzeme DO-CO Çeleb RTA Laboratuvarları Banv t Metro Yatırım Ortaklığı Armada B lg sayar

DÖVİZ ALIŞ 6.7618 4.2829 0.98917 7.3954 8.4407 6.9871 0.67710 4.8388 21.6078 0.65766 1.7982 6.2506 3.7601 1.5223 0.09145 0.01601 0.95358 0.04037 1.8448

1.5751 6.8253 0.9655 9.9440 107.92 1.3955 10.26 3.7603 1.0937 1.2504 3.2136

TL KARŞILIĞI

Arjantin Pesosu Azerbaycan Y. Manatı Brezilya Reali Çek Korunası Endonezya Rupisi Güney Afrika Randı Güney Kore Wonu Hindistan Rupisi Hong Kong Doları Irak Dinarı Macar Forinti Malezya Ringgiti Meksika Pesosu Mısır Lirası Polonya Zlotisi Singapur Doları Suriye Lirası Tayland Bahtı Ürdün Dinarı Yeni İsrail Şekeli

6.7740 4.3109 0.99403 7.4087 8.4847 7.0320 0.68411 4.8607 21.8905 0.66208 1.8015 6.2920 3.8093 1.5422 0.09265 0.01622 0.96606 0.04090 1.8689

6.7571 4.2632 0.98848 7.3902 8.4348 6.9767 0.67663 4.8209 21.2837 0.65720 1.7847 6.2275

0.10401 3.9893 1.3253 0.27476 0.00043 0.37492 0.00556 0.08876 0.87307 0.00567 0.02092 1.5639 0.28981 0.42882 1.6217 4.7823 0.01315 0.20694 9.5457 1.8976

EFEKTİF SATIŞ 6.7842 4.3367 0.99631 7.4198 8.4974 7.0425 0.68568 4.8791 22.2189 0.66360 1.8150 6.3159

D Dolar E Euro İİsviçre Frangı İİngiliz Sterlini JJapon Yeni SS. Arabistan Riyali İİsveç Kronu N Norveç Kronu D Danimarka Kronu A Avustralya Doları K Kanada Doları

ALTIN FİYATI A 2 24 Ayar Altın 2 22 Ayar Altın 1 18 Ayar Altın 1 14 Ayar Altın 2 22 Ayar Tel Bil. C Cum. Altını C Cum. Çey. Altın R Reşat Lira H Hamit Lira A Altın ons (dolar) 9 900 Ayar Gümüş

PARİTELER P EUR/USD USD/YEN USD/CHF GBP/USD EUR/GBP

CMYK

ALIŞ

SATIŞ

6.7900 7.4160 7.0050 8.4690 6.2800 1.8000 0.6780 0.6590 0.9900 4.3090 4.8430

6.7920 7.4180 7.0400 8.5110 6.3100 1.8090 0.6820 0.6620 0.9950 4.3320 4.8680

ALIŞ

SATIŞ

369.57 336.30 266.09 210.65 332.61 2449.79 592.09 2491.53 2442.28 1695.02 2.98

369.68 338.62 277.26 216.26 365.98 2494.93 608.93 2592.25 2483.00 2.99

LİBOR

1.0927 107.95 0.9665 1.2492 0.8750

O/N 1 ay 3 ay 6 ay 12 ay

10.00 10.00 10.00 10.00 10.00 10.00 9.99 9.99 9.98 9.98 9.97 9.95

KAYBETTİRENLER Günlük get r (%) -9.94 -9.68 -9.19 -7.75 -7.22 -6.11 -4.17 -3.77 -3.63 -3.53 -3.41 -3.18

Pr zma Press Matbaacılık Metal Gayr menkul Royal Halı Euro Trend Yat. Ort. İhlas Ev Aletler Mer t Tur zm Formet Çel k Kapı Bosch Fren S stemler Trend GMYO Ray S gorta İdeal st Danışmanlık QNB F nans F n. K r.

PAHALI Endekse göre 53.67 53.53 51.95 49.64 46.77 46.06 44.33 42.26 39.65 35.74 32.74 31.74

T. Kalkınma ve Yatırım Bankası DO-CO Ek z K mya RTA Laboratuvarları Güler Yat. Hold ng Pegasus Trabzonspor Sport f Döktaş Dökümcülük Bomont Elektr k Burçel k Vana Çeleb Garant Yat. Ort.

SERBEST S PİYASA

Dün TCMB tarafından 15:30 itibariyle açıklanan gösterge kurlarıd kurlarıdır.

DUNYA

EFEKTİF ALIŞ

DÖVİZ FİYATI

Avustralya Doları Danimarka Kronu İsviçre Frangı İsveç Kronu Japon Yeni Kanada Doları Norveç Kronu S. Arabistan Riyali 1 Euro 1 İngiliz Sterlini 1 Kuveyt Dinarı

DİĞER DÖVİZLER

DÖVİZ SATIŞ

0.23 0.81 1.21 1.22 1.05

dunya.com/dovizbulteni

UCUZ Endekse göre Trend GMYO Egel &Co Enerj Yatırım** Pr zma Press Matbaacılık* Uzertaş Boya Marmar s Altınyunus* Özerden Plast k Ged k Yatırım Hold ng* Euro Trend Yat. Ort. Global Men. Değ. Egel &Co Yatırım Hold ng** Info Yatırım Egel & Co Tarım G r ş m**

-23.14 -22.18 -19.17 -16.39 -15.35 -14.41 -12.79 -11.26 -10.64 -10.46 -9.96 -9.80

DİP Formet Çel k Kapı Metal Gayr menkul Kap tal Yat. Hold ng Q nvest PY Re-P e GMYF Pr zma Press Matbaacılık Aslan Ç mento Sumaş Sun Tahta Ford Otosan Trend GMYO Aksa

1 yıllık d b ne yakınlık 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.61 3.41 4.65

ZİRVE Gersan Elektr k San foam Sünger Pınar Et Ve Un Banv t Metro Yatırım Ortaklığı Verusaturk G r s m Y b taş İnşaat Malzeme Taze Kuru Gıda Trabzonspor Sport f İzm r Fırça

Esas değer her zaman nsan kaynağı 30 yıldır Vakıfbank çatısı altında emek vermekten gurur duyduğunu belirten Üstünsalih, şöyle konuştu: “Bugün, teknolojisi, bilgi birikimi, tecrübesi ve mali kaynaklarıyla ülkemizin güzide kurumları arasında ilk sıralarda geliyoruz. Ancak Vakıfbank’ı Vakıfbank yapan esas değer, her zaman insan kaynağı olmuştur. En büyük özelliğimiz, insana verdiğimiz değerdir. Burada ister birinci, ister bininci, isterseniz on bininci gününüz olsun, Vakıfbanklı olmanın güvenini yakından hissedersiniz. 66’ncı kuruluş yıl dönümümüz, Bankamız ve ülkemiz için hayırlara vesile olsun.”

EURO

1 yıllık z rves ne yakınlık 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00

GÜNLÜK KAPANIŞ BÜLTEN 13/04/2020 Adana Ç mento (A) Akbank Akçansa Aksa Aksa Enerj Aks gorta Alarko GMYO Alarko Hold ng Albaraka Türk Alk m K mya Anadolu Cam Anadolu Efes Anadolu Grubu Hold ng Anadolu Hayat Emek. Arçel k Aselsan Aygaz B m Mağazalar B z m Mağazaları Borusan Mannesmann Br sa Bursa Ç mento Coca Cola İçecek Çeleb Çemtaş Ç msa Deva Hold ng Doğan Hold ng Doğuş Otomot v Eczacıbaşı İlaç Eczacıbaşı Yatırım Ege Endüstr Emlak Konut GMYO Enerj sa Enerj Enka İnşaat Ereğl Dem r Çel k Ford Otosan Garant Bankası Global Yat. Hold ng Good-Year Gözde G r ş m Gübre Fabr k. Güneş S gorta Halk GMYO Hektaş İpek Doğal Enerj İskenderun Dem r Çel k İş Bankası (C) İş F n.K r. İş GMYO İş Y. Men. Değ. Kardem r (D) Karel Elektron k Karsan Otomot v Kartonsan Kerev taş Gıda Kl masan Kl ma Koç Hold ng Kordsa Tekn k Tekst l Koza Altın Koza Madenc l k Logo Yazılım Mav G y m M gros T caret MLP Sağlık Net Hold ng Netaş Telekom. Odaş Elektr k Otokar Özak GMYO Pegasus Petk m Reysaş GMYO Sabancı Hold ng Sasa Polyester Selçuk Ecza Deposu Soda Sanay Şekerbank Ş şe Cam Şok Marketler T. Halk Bankası T.S.K.B. Tat Gıda TAV Haval manları Tekfen Hold ng Tofaş Oto. Fab. Torunlar GMYO Trakya Cam Turkcell Tümosan Motor ve Traktör Tüpraş Türk Hava Yolları Türk Telekom Türk Traktör Ülker B sküv Vakıflar Bankası Vestel Yapı ve Kred Bank. Yataş Zorlu Enerj

Son kapanış 7.75 6.01 7.47 6.08 3.49 4.98 13.30 4.31 1.18 49.28 3.24 18.53 14.81 5.73 15.07 24.94 9.66 51.55 10.35 9.00 7.35 3.43 36.46 87.00 6.37 6.92 10.13 1.60 7.99 4.56 10.08 571.40 1.23 6.33 6.87 7.58 55.45 8.46 3.03 3.96 3.81 15.25 2.42 1.30 10.33 9.76 6.60 5.00 3.14 1.43 4.25 2.07 14.19 1.39 348.90 3.47 15.97 15.12 10.22 67.15 11.08 66.30 39.60 25.82 13.17 1.86 11.25 1.48 118.50 2.41 56.00 3.40 6.60 7.60 8.83 7.17 5.33 0.94 4.63 9.33 5.27 0.97 6.51 19.55 14.02 18.46 2.26 3.21 13.09 5.12 90.10 10.19 7.02 49.70 21.26 4.64 10.83 2.02 6.07 1.19

FAİZ

11.62 62

SERBEST PİYASA

11.26 26

GÖSTERGE TAHVİL G

6.7920

kapanış

7.4180

kapanış

BORSA İSTANBUL - BIST 100

Günlük get r (%)

ÇARPRAZ KURLAR

PARA TRAFİĞİ

Tuncay TURŞUCU İntegral Yatırım

katabileceğimiz en büyük değerdir” şeklinde konuştu.

“Kurulduğumuz ilk günden bu yana ülkemizin yanındaki güç olmaya kararlılıkla devam ediyoruz. Geride bıraktığımız yıl, çalışmalarımız ve emeklerimiz sayesinde bankamızı Türkiye’nin en büyük dördüncü bankası konumuna taşıdık. Bu başarıda 66 yıldır Vakıfbank’a emek veren herkesin payı var. Dünyada başka bir örneği olmayan bir kültürün emanetçisiyiz. Devraldığımız bayrağı, daha yükseğe taşıyıp geriden gelenlere tertemiz teslim etmek, Bankamıza

DOLAR

0 0.08 08

BİST 100

KAZANDIRANLAR DIRANLAR

T.C. T C MERKEZ BANKASI

için TCMB ile yapılması hedeﬂeniyor. Alınan kararın ardından dolar/TL kurunda beklenen gevşeme oluşmuş değil. Dolar kuru bugün diğer gelişmekte olan ülke para birimlerine göre bir miktar negatif ayrışmış görünüyor. Piyasaların yarınki G20 maliye bakanları toplantısını beklediğini düşünüyorum. Türkiye ile diğer ülkeler arasında olası bir kaynak anlaşması olup olmayacağı önemli olacak. Diğer yandan TL’ye erişimi kısıtlanan yabancıların kendilerine TL kaynak yaratmak amacıyla borsada satış yapma riskleri de bulunuyor. Bugünkü seyirde henüz bunu görmüyoruz. Bunun en önemli nedeni piyasaların bu haftaki G20 görüşmelerini ve nasıl bir gelişme olacağını görmek istemeleri olabilir.

Yen yaşını d j tal platformlarda kutladı

Tasarruf Mevduatı Sigorta Fonu (TMSF), Dumankaya Grubu şirketlerine ait 86 adet taşınmazın satışı için ihale açtığını duyurdu. TMSF internet sitesinde yer alan duyuruda, Uniplast Plastik Yapı Elemanları, Milsan Demirçekme, Dumankaya İnşaat ve Dumankaya Otomotiv şirketlerinin mülkiyetinde bulunan taşınmazların 09.04.202020.04.2020 aralığında teklif toplama usulü ile ayrı ayrı ihale edilmek sureti ile satışlarının yapılacağı belirtildi.

ABD Doları Avustralya Doları Danimarka Kronu Euro İngiliz Sterlini İsviçre Frangı İsveç Kronu Kanada Doları Kuveyt Dinarı Norveç Kronu S. Arabistan Riyali 100 Japon Yeni Bulgar Levası Yeni Rumen Leyi Rus Rublesi 100 İran Riyali Çin Yuanı Pakistan Rupisi Katar Riyali

BDDK aldığı karar ile bankaların vadede TL alacağı olan swap işlemlerini %1 sınırına düşürdü. Daha önceden kademeli olarak %10 sınırına indirmişti. Aynı şekilde vadede dolar alacağı olan swap şilemlerinde ise 7 gün vadede %1, 30 gün vadede %2 ve 360 gün vadede %10 sınırı olacağını açıkladı. Bankaların Londra swap piyasasındaki işlemleri daha önceki kararlarda iyice azalmıştı. Bu son kararla yurtdışı swap işlemlerinin yok denecek kadar azalması bekleniyor. Burada yabancıların TL’ye erişiminin engellenmesi amaçlanmış ve 2018 yılındaki gibi olası bir kur atağının önüne geçilmek istenmiş olabilir. Aynı şekilde bu karar ile bankalara BIST swap piyasası adres gösteriliyor ve swap işlemleri

● Vakıfbank’ın, 66’ncı kuruluş yıl dönümü

TMSF İHALE AÇTI

KURLAR

Swap adımı piyasalara nasıl yansır?

Günlük İşlem Hacm 5,431,443 342,108,597 2,051,778 8,381,684 49,980,008 9,236,685 28,234,682 42,979,186 46,760,755 6,522,946 17,443,503 14,890,057 19,055,937 2,769,775 87,472,190 518,930,916 6,850,555 97,796,314 67,876,871 29,253,814 4,215,308 2,265,548 20,288,719 34,152,350 29,457,834 10,100,956 48,183,681 48,310,900 26,056,417 361,161,378 20,914,780 26,871,192 110,844,328 29,238,290 13,267,912 136,028,041 18,998,750 1,146,660,456 48,018,182 15,547,049 52,246,812 69,421,461 129,065,573 19,992,704 16,304,932 134,390,770 11,219,886 229,978,241 207,497,285 32,851,154 16,672,597 140,448,921 43,264,379 75,801,741 8,189,072 38,710,342 10,852,365 53,757,077 28,870,563 147,975,935 112,334,378 20,578,585 9,354,316 235,919,551 16,301,318 16,057,733 29,945,383 195,347,093 8,166,458 47,244,594 911,112,225 238,648,221 28,818,617 83,109,930 204,103,748 31,690,780 52,096,429 26,153,066 76,094,446 45,234,819 149,892,318 76,385,243 36,692,053 138,165,976 152,037,663 20,174,220 38,379,681 38,867,968 91,441,333 25,401,782 277,660,296 1,782,488,559 70,922,606 6,980,458 12,073,001 320,155,983 51,869,715 382,018,371 16,760,531 34,676,458

Ağırlıklı Ortalama 7.68 6.04 7.49 6.10 3.55 4.90 13.38 4.34 1.18 48.97 3.24 18.54 14.74 5.78 15.14 25.04 9.70 51.91 10.02 9.13 7.39 3.44 36.37 84.16 6.47 6.95 10.21 1.58 7.91 4.61 10.12 574.18 1.23 6.34 6.70 7.64 56.02 8.54 2.98 3.94 3.75 15.34 2.39 1.27 10.40 9.73 6.56 5.03 3.17 1.44 4.27 2.08 14.41 1.40 350.95 3.48 15.66 15.17 10.15 66.95 10.99 66.94 39.43 25.21 13.31 1.84 11.41 1.47 117.80 2.42 54.44 3.42 6.71 7.63 8.93 7.25 5.33 0.94 4.63 9.27 5.26 0.97 6.44 19.28 14.10 18.59 2.29 3.16 13.04 5.14 91.45 10.13 7.04 49.42 21.20 4.65 10.84 2.03 6.11 1.19

Yen yıla yen logo Vakıfbank’ın 66’ncı yılı ç n özel b r logo da tasarlandı. Bankanın logosunun yanına yerleşt r len 66. yıl yazısının yanı sıra Vakıfbank b r kum saat yle 1954’ten sonsuzluğa g den b r tasarım da yaptı. Bu kum saat yle banka, “B z b z yapanların her şartta yardımına koşmaya sadece yılları değ l değerler de b r kt rmeye ne zaman ht yaç duysanız yanınızdak güç olmaya söz ver r z. Yen yaşımızda ve sonsuza kadar” sözler yle müşter ler n n yanında olduğuna d kkat çekt .

0 0.34 34 12.50

Tüm h sse senetler n n detayları ç n www.dunya.com

ALTIN GRAM/TL

2 2.08 08

kapanış

369.68

YATIRIM KAZANDIRANLAR Günlük get r

Günlük En düşük

Günlük En yüksek

Günlük Get r

Yılbaşından Get r

Destek

D renç

7.54 5.93 7.42 6.07 3.45 4.74 12.97 4.27 1.16 47.82 3.18 18.34 14.16 5.67 14.80 24.72 9.65 51.55 9.65 8.94 7.05 3.37 35.68 75.30 6.27 6.86 10.03 1.54 7.46 4.46 9.99 556.60 1.21 6.23 6.42 7.51 55.40 8.36 2.83 3.81 3.47 14.95 2.29 1.22 10.27 9.56 6.40 4.94 3.10 1.42 4.15 2.04 13.93 1.36 347.00 3.33 14.62 14.84 9.85 65.20 10.81 63.40 38.20 23.94 13.17 1.72 11.15 1.41 116.10 2.35 49.18 3.39 6.40 7.54 8.71 7.08 5.28 0.92 4.57 9.09 5.17 0.95 6.15 18.04 13.73 18.18 2.24 3.08 12.80 4.93 90.10 9.67 6.90 47.24 20.76 4.54 10.50 1.99 6.03 1.16

7.79 6.14 7.55 6.14 3.64 4.98 13.69 4.39 1.19 49.44 3.28 18.64 15.01 5.92 15.28 25.30 9.78 52.25 10.35 9.32 7.47 3.49 36.84 87.00 6.62 7.04 10.34 1.61 8.10 4.71 10.25 588.90 1.24 6.48 6.94 7.75 56.85 8.67 3.12 4.00 3.81 15.55 2.43 1.32 10.51 9.83 6.68 5.09 3.21 1.46 4.31 2.11 14.73 1.43 355.50 3.57 16.19 15.41 10.31 67.70 11.18 68.50 39.96 26.10 13.49 1.90 11.54 1.50 119.10 2.46 56.00 3.45 6.90 7.69 9.16 7.37 5.36 0.96 4.68 9.45 5.32 0.99 6.53 19.63 14.28 18.78 2.32 3.22 13.26 5.26 92.90 10.31 7.11 50.10 21.30 4.71 10.96 2.06 6.19 1.21

1.71 -1.80 0.00 -1.30 -0.57 3.97 -0.08 -1.37 -0.84 -0.12 -0.31 -0.38 2.42 0.70 -0.86 -0.64 -1.13 -0.19 8.15 -1.21 -1.34 -0.87 0.50 9.99 0.16 -0.14 0.10 1.91 3.63 1.56 0.90 0.78 0.82 0.16 5.69 -0.39 -2.55 -1.97 5.21 1.54 9.80 0.33 3.42 4.84 -0.29 0.51 2.64 -1.77 -0.32 -1.38 0.71 -0.48 0.42 0.72 -0.85 3.89 6.18 -0.53 1.59 1.74 1.37 -0.30 0.71 7.49 -0.98 4.49 -0.88 3.50 0.17 0.84 9.91 -0.87 -0.60 -0.91 -0.67 -0.14 -0.37 0.00 0.43 2.98 -0.57 0.00 5.51 6.48 1.08 -1.81 -0.88 2.56 0.23 0.39 -3.01 3.98 -0.28 3.54 0.85 -0.85 -1.55 -1.94 -0.82 0.85

-20.19 -25.89 -22.95 -13.18 -8.16 -8.08 -12.40 -27.56 -22.88 28.60 -25.69 -19.71 -15.80 -5.84 -27.69 19.10 -20.47 10.48 -7.34 -21.40 -21.63 -14.32 -5.79 -14.79 -23.07 -23.79 12.68 -10.89 -16.07 22.91 -0.30 -1.57 -15.75 -6.03 7.01 -16.15 -16.13 -24.06 -37.78 -2.22 -25.88 68.69 11.01 6.56 28.80 26.42 -17.60 -22.00 -17.37 -18.75 5.54 -22.18 -2.34 -12.03 -10.52 6.44 -27.67 -24.43 -19.63 -9.32 10.47 9.05 -31.61 6.61 -17.69 -28.46 -13.86 2.37 -19.41 -6.23 -35.19 -10.76 43.79 -16.66 14.23 17.54 -13.75 -28.24 -12.14 -13.29 -10.83 -19.83 7.01 -28.03 -27.43 -20.78 -17.82 -8.29 -5.14 -20.12 -28.94 -29.53 -4.75 -6.07 -4.92 -15.79 -14.18 -18.55 -17.30 -26.99

7.60 6.00 7.40 5.80 3.35 4.85 10.75 4.10 1.13 49.00 2.80 18.50 14.50 5.70 14.00 23.25 8.40 50.00 10.25 7.70 7.30 3.00 36.00 75.00 5.20 6.30 9.00 1.57 7.40 4.30 9.90 530.00 1.18 6.30 6.70 7.50 49.50 8.10 2.85 3.55 3.05 8.80 2.17 1.20 10.25 9.30 6.50 4.85 2.75 1.40 4.25 2.00 14.00 1.27 345.00 3.45 15.00 14.25 9.90 66.00 11.00 56.00 37.50 24.75 12.50 1.45 11.25 1.48 117.50 2.38 35.50 3.35 4.25 7.60 8.20 6.20 5.20 0.93 4.30 9.30 4.80 0.97 6.30 18.00 13.50 16.50 1.88 3.10 13.00 4.05 89.00 9.70 7.00 49.50 21.00 4.60 10.75 1.93 6.00 1.18

9.10 7.70 9.40 6.80 3.75 5.00 15.00 5.40 1.20 54.00 3.80 22.00 16.50 6.00 21.00 27.50 11.25 54.00 10.50 10.25 7.70 3.80 43.50 97.00 7.80 9.00 10.25 1.75 9.50 4.60 10.25 580.00 1.40 7.00 6.90 8.50 68.00 10.75 4.75 4.30 4.80 16.75 2.45 1.48 10.50 9.80 6.80 6.10 3.90 1.75 4.30 2.60 14.50 1.50 370.00 3.65 17.00 19.50 11.75 72.00 11.25 67.00 53.00 27.50 16.75 2.23 13.25 2.02 135.00 2.55 74.00 3.55 7.60 8.60 9.20 7.20 5.80 1.15 4.80 10.00 5.70 1.13 6.80 24.50 17.50 22.75 2.65 3.35 13.50 6.70 112.50 13.75 7.20 53.00 22.50 5.10 12.75 2.38 6.70 1.65

STCH

RSI

78.38 82.63 70.18 28.06 55.22 91.54 37.38 20.45 90.00 22.38 47.69 49.22 84.81 75.82 89.40 79.33 72.97 56.16 78.88 79.92 62.12 62.07 30.12 98.12 64.71 67.86 50.98 84.60 84.97 65.47 76.10 73.91 87.50 35.61 86.63 22.64 26.77 77.87 82.64 93.42 93.10 80.39 89.74 70.97 65.81 86.95 61.11 80.50 82.83 84.21 87.27 72.50 79.32 65.52 66.50 70.91 86.06 90.00 90.58 87.59 89.30 84.46 76.24 79.54 22.63 96.64 77.20 75.61 86.03 43.08 99.39 36.17 48.31 41.61 41.02 43.86 47.37 76.00 90.68 25.28 83.04 81.82 72.61 82.37 42.68 53.43 62.90 77.36 61.80 74.26 70.86 83.11 78.24 81.66 65.69 74.19 72.76 81.33 79.59 67.65

55.01 48.64 50.32 50.27 50.76 56.19 58.30 45.79 49.62 53.40 54.06 46.00 54.99 53.66 50.47 53.51 54.11 54.36 63.38 58.07 48.53 56.49 46.24 69.20 58.15 48.70 51.37 56.07 56.17 56.07 51.18 60.68 50.29 46.98 65.25 43.13 48.13 49.90 56.17 59.60 67.68 53.71 63.79 56.38 58.71 67.53 52.34 46.82 54.68 51.61 60.62 46.59 56.47 49.41 53.59 60.02 57.23 53.16 51.70 56.88 64.33 57.37 49.75 64.92 45.42 65.08 53.84 50.18 54.32 48.68 68.55 52.88 53.72 46.68 58.66 50.66 53.70 47.96 62.45 57.31 48.77 47.59 59.09 62.42 53.39 51.30 56.08 60.65 50.43 57.38 55.00 56.11 53.40 63.10 56.78 44.95 47.36 47.83 51.25 53.71

UYARI: HİSSE VERİLERİ TAVSİYE DEĞİL BİLGİ AMAÇLIDIR. YATIRIM İÇİN PROFESYONEL KURULUŞLARA BAŞVURULMALIDIR.

MOM

CCI

115.67 100.67 116.51 109.97 110.79 104.18 142.55 118.08 110.28 113.03 128.57 107.11 125.08 98.48 107.80 108.81 110.40 109.68 146.81 128.57 110.25 126.10 101.33 141.69 133.54 113.44 117.52 126.13 117.50 124.59 114.16 121.83 108.85 97.81 122.46 101.47 105.17 103.30 117.44 124.92 146.54 109.24 140.70 118.18 128.00 156.41 109.63 99.80 142.08 113.49 133.79 110.11 137.63 109.45 127.85 131.94 105.55 107.30 109.17 122.31 133.33 130.90 104.76 143.52 109.11 136.76 140.45 118.40 113.40 108.56 159.36 116.04 156.03 100.51 151.98 108.31 118.44 108.05 123.80 129.22 106.46 110.23 131.20 130.36 114.64 106.93 124.18 127.38 108.54 133.33 114.70 123.82 119.59 115.49 116.81 104.27 121.55 99.51 119.49 119.00

119.44 159.16 81.13 47.94 80.08 187.10 61.90 26.20 119.63 -61.23 55.92 45.24 229.27 206.02 100.43 99.36 85.33 101.78 274.42 156.63 42.57 79.02 59.23 183.80 70.31 106.21 -41.68 119.19 141.95 4.17 9.03 113.87 144.29 69.16 218.32 -4.24 45.19 137.37 186.67 129.86 196.29 107.86 151.52 197.25 78.99 130.65 161.78 143.51 151.73 107.27 129.04 101.27 173.86 108.59 92.03 123.18 122.53 108.21 125.22 125.17 130.74 119.00 101.44 207.86 -35.98 221.41 99.86 113.23 114.96 71.45 181.35 47.54 48.90 72.84 57.81 -45.02 65.23 120.27 171.70 44.69 153.96 164.42 145.85 186.86 90.05 71.69 86.43 103.07 54.09 110.36 79.60 151.89 107.83 142.48 83.83 65.68 61.98 153.37 103.96 108.07

Osmanlı Portföy B r nc H sse Sened Fonu İş Portföy İş Bank. İşt. End. H s. Sen. Fonu (HSYF) TEB Portföy Euro. (Döv z) Borç. Araç. Fonu Garant Portföy Euro. Borç. Araç. (Döv z) Fonu Ak Portföy Eurobond (Amer kan Doları) Borç. Araç.F. Z raat Port. BIST L k t Bank. End.H s.Sen. Yğ. BYF Ak Portföy BIST Banka End. H s. Sen. Fonu (HSYF) İş Portföy BIST Banka End. H s. Sen. Fonu (HSYF) Stratej Portföy B r. H s. Sen. Fonu(HSYF) İstanbul Portföy Üçüncü H sse Sened Fonu Osmanlı Portföy İk nc H sse Sened Fonu Tac rler Portföy Değ. Fon Yapı Kred Port. Eur. (Dolar) Bor. Araç. Fonu Ged k Portföy İk . H s. Sen. Fonu (HSYF) Yapı Kred Portföy PY B r. Değ. Özel Fon

2.11 2.00 1.94 1.93 1.49 1.39 1.31 1.30 1.27 1.15 1.11 1.07 0.99 0.97 0.95

YATIRIM KAYBETTİRENLER Günlük get r İş Portföy Emt a Yab. BYF Fon Sepet Fonu Kare Portföy Değ şken (Döv z) Fon Ak Portföy Gel şen Ülke.Yab. H s. Sen. Fonu Ak Portföy Amer ka Yab. H s. Fonu Ak Portföy Petrol Yab. BYF Fon Sepet Fonu Ak Portföy Yen Tekn. Yab. H s. Sen. Fonu İş Portföy PY Euro. Borç. Araç.(Döv z) Özel Fonu Yapı Kred Port. Yab. Tek. Sek. H s. Sen. Fonu İş Portföy Euro. Borç. Araç. (Döv z) Fonu İş Portföy Elektr kl Araç. Karma Fon İş Portföy Yab. H s. Sen. Fonu İş Portföy Bayraktarlar Hold ng Değ. Özel Fon Den z Port. Euro. (Döv z) Borç. Araç. Fonu QNB F nans Portföy Euro. Borç. Araç. Fonu İş Portföy Yab. Borç. Araç. Fonu

-2.18 -0.95 -0.79 -0.78 -0.76 -0.75 -0.74 -0.72 -0.71 -0.71 -0.70 -0.70 -0.69 -0.68 -0.66

EMEKLİLİK KAZANDIRANLAR Günlük get r BNP Par bas Card f Em. B r. K.D.B.A. EYF 2.56 Z raat Hayat ve Em. K.D.B.A. EYF 2.21 BNP Par bas Card f Em. İk . K.D.B.A. EYF 2.15 Garant Em. Hay. D.B.A. Gr. EYF 2.11 F ba Em. ve Hay. H s. Sen. Gr. EYF 2.01 Garant Em. Hay. D.B.A. EYF 1.99 Anadolu Hayat Em. İş Bankası İşt rak Endeks EYF 1.97 Vakıf Em. ve Hay. K.D.B.A. EYF 1.79 Av vaSA Em. ve Hay. Uzun Vad. D.B.A. EYF 1.37 Av vaSA Em. ve Hay. D.B.A. EYF 1.35 Axa Hayat ve Em. K.D.B.A. EYF 1.33 All anz Yaşam ve Em. B r. K.D.B.A. EYF 1.30 All anz Yaşam ve Em. İk . K.D.B.A. EYF 1.26 All anz Hayat Em. K.D.B.A. Gr. EYF 1.24 MetL fe Em. ve Hay. K.D.B.A. EYF 1.21

EMEKLİLİK KAYBETTİRENLER Günlük get r Anadolu Hayat Em. B.R.I.C. Ülkeler Yab. Değ. EYF -1.48 C gna F nans Em. ve Hay. Dış Borç. Araç. EYF -0.97 Katılım Em. ve Hay. Agr. Katılım Değ. (Döv z) EYF -0.71 Anadolu Hayat Em. B r. K.D.B.A. EYF -0.67 Av vaSA Em. ve Hay. B.R.I.C. Ülkeler Yab. Değ. EYF -0.63 Axa Hayat ve Em. Altın Katılım EYF -0.52 F ba Em. ve Hay. Kare Port. Fon Sepet EYF -0.41 All anz Yaşam ve Em. Karma Gr. EYF -0.36 Vakıf Em.ve Hay. Turkcell Grb.Çal.Yön.Pera1 Değ.EYF -0.34 NN Hay. Em. Değ. EYF -0.32 All anz Yaşam ve Em. Karma EYF -0.31 All anz Hayat Em. Karma EYF -0.31 Anadolu Hayat Em. Borç. Araç. Gr. EYF -0.27 Katılım Em. ve Hay. Emlak Kat. Bank. Kat. Değ. EYF -0.13 F ba Em. ve Hay. Mükafat Port. Katılım Değ. EYF -0.13

İSTATİSTİK Fon kategor s Endeks Get r (%) Emekl l k Fonları (BES) 0.50 Emekl l k Fonları (BES) - Borçlanma Araçları 0.75 Emekl l k Fonları (BES) - Fon Sepet Fonları 0.24 Emekl l k Fonları (BES) - H sse Sened 0.32 Emekl l k Fonları (BES) - Karma & Esnek Fonlar 0.53 Emekl l k Fonları (BES) - Katılım Fonları 0.04 Emekl l k Fonları (BES) - Kıymetl Madenler 0.46 Emekl l k Fonları (BES) - Para P yasası 0.07 Yatırım Fonları 0.11 Yatırım Fonları - Borçlanma Araçları Fonları 0.16 Yatırım Fonları - Fon Sepet Fonları 0.04 Yatırım Fonları - H sse Sened Fonları 0.16 Yatırım Fonları - Karma ve Değ şken Fon 0.02 Yatırım Fonları - Katılım Fonları 0.08 Yatırım Fonları - Kıymetl Madenler Fonları 0.49 Yatırım Fonları - Para P yasası Fonları 0.06

Kaynak: F nnet

14 N san 2020 • SA L I/ 12

PİYASA

COVID-19 TRABZON'DA BALIKÇILARI ERKEN PAYDOS ETTİRDİ Denizlerde 15 Nisan’da başlayacak av yasağına kısa bir süre kala balıkçılar denizlerde umduğunu bulamayınca tekneleri limana demirledi. Korona virüsünde etkilediği balıkçılar gelecek sezonun hazırlıklarına salgın sona erdikten sonra başlayacak. Denizlerde trol ve gırgır ağları ile avcılık yapan balıkçılar için 1 Eylül’e kadar sürecek yasak 15 Nisan’da başlıyor. Sezonun bitimine kısa bir süre kala sezonu kapatan balıkçılar, şimdiden gelecek sezon için hazırlıklara başladı. Bu sezon bol şekilde avlanan hamsiden umduğunu bulan balıkçılar palamutta ise istenilen avı gerçekleştiremedi. Trabzon’un Moloz mevkindeki balık tezgahlarını ise artık kültür balıkları süslemeye başladı. Vatandaşlar az miktarda satılan istavrit ve mezgite ilgi göstermezken, balıkçılar,

zor durumda olduklarını söyleyen Balıkçı Yakup Bektaşoğlu “Koronavirüs satışları etkiledi. Vatandaş dışarı çıkamıyor. Bu sezon çok güzel geçti ama palamutta beklenilen olmadı. Hamside ise son yılların en bol sezonu yaşandı. Vatandaşın virüse karşı balığı bol bol tüketmesi lazım. Tezgahlarda uskumru, mezgit, alabalık, somon, levrek var. Çoğunlukla kültür balıkları yer alıyor” diye konuştu. OSMAN ŞİŞKO / TRABZON

HALI İHRACATI İLK ÇEYREKTE YÜZDE 14 ARTTI

MERSİN'DE HASAD BAŞLADI, LİMONUN KİLOSU DALINDA 3-4 LİRA

Türkiye İhracatçılar Meclisi (TİM) Halı Sektör Kurulu Başkanı Salahattin Kaplan, yeni tip koronavirüs (COVID-19) salgını sonrasında sektörün çok önemli yerlere geleceğini belirterek, “Emin olun salgın sonrasında siparişlere yetişemeyeceğimiz günler olacak” dedi. Salgınla beraber son yaşanan sürecin de sakinlikle geçirilmesi gerektiğini ifade eden Kaplan, “Halı sektörü mart ayında bir önceki aya göre yüzde 5,5 artışla 220 milyon 348 bin dolarlık ihracat yaptı, yılın ilk üç aylık döneminde de önceki yılın aynı dönemine oranla 14,1 artış yaşandı ve ihracatımız 658 milyon 717 bin dolara ulaştı. Bu da bizim gelecek adına umutlu olmamızı sağlıyor” diye konuştu. AA

Türkiye’nin en büyük limon üretim merkezlerinden Mersin’in Erdemli ilçesinde, bu yıl 350 bin tonluk rekolte bekleniyor. Erdemli Ziraat Odası Başkanı Rasim Şahin, Şahin, limon fiyatlarındaki yükselişin, ihracatın Tarım ve Orman Bakanlığı'nın ön iznine bağlanmasının ardından durduğunu vurguladı. Türkiye’de yetiştirilen limonun yüzde 65’inin Erdemli’den çıktığına dikkati çeken Şahin,"İlçemiz, limon üretimiyle ülke ekonomisine büyük katkı sunuyor. Bu yıl 89 bin dönüm alanda 350 bin ton limon rekoltesi bekliyoruz. Elimizdeki limon hem yurt içi tüketimine hem ihracata yetecek seviyede” dedi. Şahin, soğuk hava depolarında dinlenmeye alınan 200 bin tona yakın limonun olduğunu belirterek, ürünlerin hızlıca satılması için mayıs ayı sonuna kadar ihracattaki ön iznin kaldırılmasını beklediklerini aktardı. Limonun dalında kilogramı 3,5-4 lira arasında satıldığını aktaran Şahin, kilogramını 12 liradan satan bazı yerlerin haksız kazanç elde etmeye çalıştığını söyledi. MERSİN-AA

Rasim Şahin: Elimizdeki limon hem yurt içi tüketimine hem ihracata yetecek seviyede 350 bin ton rekolte bekliyoruz.

TÜİK’ n “Düzeltme ve Cevap” yazısı

ürkiye İstatistik üzerinde olduğunu söyleKurumu (TÜİK) diğinizi tahmin ediyorum. her ay enﬂasyon Haklısınız. TÜİK’in enfverilerini açıklanlasyon sepetindeki ürünleri dığında, bu verilere ilişkin çok değiştirmesi, ürünlerin sefarklı değerlendirmeler yapıpetteki ağırlıklarını, hesaplır. Biz de bu sütunda tarım ve lama yöntemini ve benzeTARIM DÜNYASINDAN gıda sektörü açısından verileri değişiklikleri yapmasına ri değerlendiriyoruz. rağmen bu verilerin ortaya Al Ekber Yıldırım aey@dunya.com Şubat 2020 verilerini yoçıkması yapılan makyajın rumlarken gıda fiyatlarıngerçeği örtemediğini gösteriyor. Tüketicinin alışveriş daki artışa dikkat çekerek şunları yazmıştık: “Fiyatı en çok artanlar lis- yaptığı marketlerdeki fiyatlar bir yana, TÜİK’in tesindeki 20 üründen 15’i tarım ve gıda ürün- marketindeki fiyatlar da artıyor” demiştik. lerinden oluşuyor. Açıklanan verilere göre, ŞuTürkiye İstatistik Kurumu Başkanlığı, bu debat 2020’de, Tüketici Fiyat Endeksi (TÜFE) ğerlendirmeye itiraz ederek tam 33 gün sonra aylık bazda yüzde 0.35 artarken yıllık yüzde 07.04.2020 tarihli ve Başkan Vekili Yinal Yağan 12.37 oranında arttı. imzası ile “Düzeltme ve Cevap” yazısı gönderdi. Ana harcama grupları itibarıyla 2020 yılı Şubat Doğrusu böyle yazılara alışık değiliz. Yaşamım ayında enflasyon artış hızı yüzde 2.33 ile en yük- boyunca spekülatif haber ve yazı yazmadım. sek oranda gıda ve alkolsüz içeceklerde yaşandı. Amacımız her zaman doğru bilgileri siz okurlaSağlıktaki artış hızı yüzde 2.03 olurken, eğitimde rımızla paylaşmak. TÜİK’in yazısında enflasfiyat artış hızı yüzde 0.86 olarak gerçekleşti. Hal- yon verilerinin nasıl hesaplandığına ilişkin bilkın en çok harcama yaptığı gıda, sağlık ve eğitim- giler var. Bilmeyenler veya merak edenler için de deyim yerindeyse fiyatlar uçmuş. yararlı olabilir. Bu nedenle cevap hakkına olan Bu verileri okurken, gerçeğin çok daha fark- saygımdan, TÜİK’ten gelen yazıyı aynen yayınlı olduğunu ve fiyat artışının açıklananın çok lıyor ve takdiri size bırakıyorum.

DÜZELTME VE CEVAP YAZISI DÜNYA gazetesinin 04.03.2020 tarihli nüshasının 12’nci sayfasında Ali Ekber YILDIRIM’a ait “Tarladaki Yangın Gıda Enflasyonu ile Mutfağa Giriyor” başlıklı köşe yazısında: “TÜİK’in enflasyon sepetindeki ürünleri değiştirmesi, ürünlerin sepetteki ağırlıklarını, hesaplama yöntemini ve benzeri değişiklikleri yapmasına rağmen bu verilerin ortaya çıkması yapılan makyajın gerçeği örtemediğini gösteriyor. Tüketicinin alışveriş yaptığı marketlerdeki fiyatlar bir yana. TÜİK’in marketindeki fiyatlar da artıyor” şeklinde ifadeler yer almaktadır. TÜİK, ürettiği tüm istatistiklerde olduğu gibi tüketici fiyat endeksini (TÜFE) de uluslararası normlarda; mesleki bağımsızlık, şeffaflık, karşılaştırılabilirlik, tarafsızlık ve doğruluk ilkelerine bağlı olarak, Avrupa Birliği ve dünya genelinde geçerli olan uluslararası kurumlar taraflıdan tavsiye edilen yöntem, tanım ve kavramları kullanarak hesaplamaktadır. Söz konusu kavram ve yöntemler ile uygulama sonuçlan yerli ve yabancı kurum ve kuruluşlardaki uzmanların değerlendirmelerine açık olduğu gibi, en ayrıntılı düzeyde de kamuoyu ile paylaşılmaktadır. TÜFE hesaplamalarında kullanılan ağırlıklar, madde sepeti ve fiyatlar şeffaflık politikası

EMTİA PİYASALARI / FİYATLAR Sıcak Haddelenm ş Rulo 1.2 1.5 2 2.5 3 4 5 6-10 arası 12-20 arası Kutu Prof l 0.7-1.2 1.5 2 2.5-7.00 mm arası Doğalgaz Borusu 1/2-4” arası 5”-6” arası 8”-10” arası

IPE 80 IPE 100 IPE 120 IPE 140 IPE 160 IPE S yah Testl Boru 1/2”-4” arası 5”-6” arası 8”-10” arası Galvan zl Borular 1/2-4” arası İskele Borusu (İskonto) 26.9-2.5-3.00 mm 33.7-2.5-3.00 mm 42.4-2.5-3.00 mm 88.9-2.5-3.00 mm Köşebent 30’luk

Hazırlayan: Veysel AĞDAR Hazırlayan: / Tel:Veysel 0216 440 AĞDAR 24 31

> VADELİ İŞLEM ve OPSİYON PİYASASI

> ÇELİK ($/ton)-KDV har ç Fot/Fob İskenderun Tosçel k 40’lık 60’lık 70’l k 80’l k 90’lık 100’lük 120’l k U Dem r 40 U 50 U 65 U 80 U 100-120-140 U 160 U İ Dem r 80 İ 100 İ 120 İ 140 İ 160 İ

Vadel İşlemler Pazarları

Tek ve Ç ft Çatal (PVC) Boyut Ø50 50 (TÇ) 5.69 75 (TÇ) 8.54 110 (TÇ) 13.47 110 (ÇÇ) 23.32

Ø75 8.54 12.88 19.49 35.80

84.57

D rsek (PVC) Boyut 45 Açık 87 Kapalı D şl d rsek 20x1/2 20x3/4 25x1/2 25x3/4

TUĞLA KİREMİT (KDV Har ç - Peş n) TL/Adet 8.5 Tuğla (190x190) 0.61 13.5 Tuğla (190x190) 0.65 Asmolen (25’l k) 2.65 Asmolen (20) 2.39 Isı tuğla 19’luk 2.25 Baca (Yuvarlak) 150.0 Baca (Kare) 220 Baca (Şöm ne) 300.0

Ø75 7.07 10.22 13.10 23.51 45.55

Ø50 2.76 3.37

Kütük 12M (S235 JR) Kütük 12M (S185MLZ)

Ø75 4.93 6.53

İç 6.91 9.27 8.43 10.07

ORMAN ÜRÜNLERİ (KDV Har ç TL/ M3) Tomruk 3. SNB Göknar 3. SNB Karaçam 3. SNB Sarıçam

Dış 8.97 12.60 10.01 12.60

TEL (KDV Har ç TL/m2) Gal. Örgü (60x60)2.5 mm PVC Kaplı (60x60)3.50 mm Gal. Örgü (50x50)2.5 mm PVC Kaplı (50x50)3.50 mm Gal. Örgü (40x40)3.00 mm PVC Kaplı (40x40)3.50 mm

9.45 15.00 11.20 18.53 24.65 25.97

Nervürlü (KDV har ç TL/TON) 12-32 mm 2515 12-32 mm (yuvarlak) 2555

ÇİMENTOLU YONGA LEVHA (KDV har ç TL/M2) 06 mm 9.72 8 mm 12.96 10 mm 16.20 12 mm 19.44 14 mm 22.68 16 mm -

Prof ller (KDV har ç TL/Ton) NPI-U 160-300 (STD) 2970 NPI-U 320-550 (STD) 3040 HEB - 120-200 (STD) 2985 HEB - 220-260 (STD) 3060 G 1-110 (TL) 3060 H1 p k 2165 H2 p k 2130

STRAFOR (KDV dah l) TL/M3 (Paket) 67.10 1cm /10 kg/m3 64.35 3cm / 10 kg/m3 3 67.10 5cm /10 kg/m 132.00 2cm / 20 kg/m3 119.38 5cm / 20 kg/m3 Asmolen 23 cm/ 10 kg (Ad) 20.01

> PLASTİK MADDELERİ

($, ton, peş n) Ürün türü Süspans yon F lml k F lml k Rafyalık F lml k (%100’lük bazda)

(KDV har ç) 958-975 949-1007 1021-1093 992-1071 949-1007 -

POLİSTİREN Kr stal Pol st ren Ant şok Pol st ren

1200-1224 1288-1314

Kaynak: Chemorb s.com (23-29 Mart 2020 dönem yurt ç pol mer f yatları Türk ye depo tesl m , peş n)

> ELEKTRİK TÜKETİCİ FİYATLARI

DUNYA

Tek Zamanlı

600-800 1200-1500 1200 800-1000

KONTRPLAK (Kavak) (KDV har ç TL/adet) 4 mm 220 X 170 75.00 8 mm 220 X 170 115.00 10 mm 220 X 170 139.00 12 mm 220 X 170 166.00 Kontrplak 18 mm 170 X220250.00

İNŞAAT DEMİRİ (Kardem r) Düz Yuvarlak (KDV har ç TL/TON) 12-18 mm 2532 20-100 mm (SAE 1010) 2980 130-260 mm (SAE 1040) 3165 130-260 mm (S23JR) 3110

Dağıtım S stem Kullanıcıları ORTA GERİLİM Sanay T carethane Mesken Tarımsal Sulama Aydınlatma ALÇAK GERİLİM Sanay T carethane Mesken Tarımsal Sulama Aydınlatma Genel Aydınlatma

2330 2185

> KERESTE (KDV Har ç) TL/ M3 Çam Doğ. (Ekstra) 1900-2500 Çam Doğ. 1’ nc Kal te 1900-2000 Çam Doğ. 2’nc Kal te 1500 Çam Doğ. 3’üncü Kal te 1100-1300 Göknar Doğrama 1200-1300 Lambr Ekstra 1900-2200 Lambr 1’ nc Kal te 1400 Döşeme Ekstra 2000 Döşeme 1’ nc Kal te 1900 İnşaatlık NB. 1050 İnşaatlık Kereste 1100-1300

SAC (KDV Dah l Peş n $/TON) 0.35 940 0.40 900 0.45 870 0.70 850 1.00 830 2.00 780

BORULAR Su Boruları TL/M 10 ATÜ YYPE lac vert pol et len 20 4.65 25 6.73 32 11.24 40 16.95 50 26.88 75 59.16

Ürün c ns Pol v n l klorür (SPVC) Yüksek Yoğ. Pol et len (YYPE) Alçak Yoğ. Pol et len (AYPE) Pol prop len Homopol mer (PPH) Alçak Yoğ. Pol et len (LAYPE) Sudkost k

İşlem M ktarı

88,769 49,255 12,999 845 11,895 4,374 47 0 0 0 0 168,184 4 3 1 95 78 17 22 7 15 121 168,305

1,742,945 267,206 172,659 5,360 373,065 14,750 734 0 0 0 0 2,576,719 6,650 1,650 5,000 494 384 110 823 680 143 7,967 2,584,686

İşlem Hacm

S. S. Açık Poz. Say.

1,264,653,867.00 3,074,619,912.50 1,164,402,752.80 39,868,736.06 136,277,305.07 168,065,882.09 8,810,211.36 0.00 0.00 0.00 0.00 5,856,698,666.88 3,652,000.00 952,000.00 2,700,000.00 5,922,800.00 4,616,000.00 1,306,800.00 5,397,150.00 4,468,250.00 928,900.00 14,971,950.00 5,871,670,616.88

> HURDA DEMİR SERBEST PİYASA (TL/Ton) DKP 1640 Ekstra DKP 1515 1. grup hurda 1425 2. grup hurda 1375 3. grup hurda Talaş 1175 GEMİ HURDASI (TL/Ton)* Gem hurdası Gem sacı Ekstra (*) İzm r Gem Söküm Sanay c ler Derneğ

Tek Ter ml (Güç bedel har ç-Krş/kWh) Gündüz

Puant

Gece

Dağ.Bedel

47,9493 52,0613 34,9169 47,1977 47,5776

48,6220 52,6721 35,6434 47,7490 -

80,7751 87,6626 62,1031 79,2157 -

22,6713 24,8316 14,4837 22,6038 -

11,2441 19,7890 19,4023 16,2679 18,9937

48,3295 52,2826 34,3800 47,3788 47,7867 28,2244

49,0020 52,8934 35,1066 48,8225 -

81,1551 87,8838 61,5664 79,3969 -

23,0514 25,0529 13,9468 22,7849 - -

17,3969 23,5764 23,0585 19,3723 22,5811 22,5811

CMYK

BİTKİSEL YAĞLAR Ayç çekyağı KDV har ç TL (B ryağ) 1 kg (Pet) 8.70 2 kg (Pet) 16.75 5 kg (Pet) 40.05 10 kg (Tnk) 79.85 18 kg (Tnk) 139.70 Raf ne Ayç çekyağı (Trakyağ) 1 kg 8.25 2 kg 15.80 5 kg 38.15 10 kg 75.20 18 kg 132.15 PEYNİR (KDV dah l/peş n TL) B. Pey. 19 kg (TN) 375.00 B. Peyn r 5 kg (TN) 135.00 B. Pey. (Lüks) 1kg (TN) 35.00 Örgü Peyn r (12 kg) 390.00 Kaşar Peyn r (1 kg) 35.00 Bez Tulum Peyn r (1 kg) 30.00 Lor Peyn r (18 kg) 90.00 Tereyağ (1 Kg) 40.00 PİRİNÇ-BAKLİYAT (Dökme KDV har ç TL/Kg) Gönen baldo p r nç 8.30 P r nç (Osmancık) 7.00 P r nç (Luna) 6.20 Fasulye (Battal/İthal) 13.00 Fasulye 8-8.5 mm 12.50 Fasulye 7.5-8 mm 12.00 Barbunya 9 mm 14.00 Nohut Meks ka 10-11 mm 10.50 Nohut 9 mm (Yerl ) 4.80

> SU ÜRÜNLERİ

4.20 3.90 8.20 6.50 9.50 7.50 7.00 7.50

ZEYTİN (kg/TL) (KDV har ç/Bursa TB.) S yah zeyt n S yah zeyt n (yağlık) Yeş l zeyt n (kırma)

ŞEKER (Konya Top. KDV dah l/TL) Toz Şeker (50 Kg) KURUYEMİŞ (KDV har ç TL/Kg) Badem (Kal forn ya) 70.00 K. Kayısı (1. Kal.) 35.00 Antep Fıstığı (Kab.) 91.00 Fındık (G resun) 57.00 Fıstık (Kabuklu) 20.50 Cev z ekstra (ABD) 69.00 Tuzlu fıstık 26.00 Ayçek rdeğ 16.50 D. Lebleb (Sarı) 14.00 K. Çek rdeğ (Nevşeh r) 38.50 Kuru üzüm (10 Nu.) 15.00 Kuru İnc r (Ekstra) 40.00 UN (KDV Har ç - TL) Un Baklavalık (50 Kg) 107.00-165.00 Un T p550 (50 Kg) 102.00-142.00 Un (25 kg) 44.00

ANKARA TİCARET BORSASI Dana et (karkas/kg) 36.00 Kuzu et (karkas/kg) 48.00

37.00 50.00

ADANA TİCARET BORSASI Dana Et (kmk/kg) 36.00 Kuzu Et (kmk./kg) 50.00 Sığır (kmk/kg) 30.00 Dana (adet/TL) 8600 Sığır (adet) 11.115 Kuzu (adet) 700

AFYON TİCARET BORSASI Dana (karkas/kg) 35.50 Koyun (adet) 960 Kuzu (karkas/kg) 30.00 Sığır (karkas/kg) 28.00

DENİZLİ TİCARET BORSASI Dana (karkas/kg) 35.34 Sığır (karkas/kg) 26.24 Kuzu (karkas/kg) 35.00 İnek (adet) 4697

ERZURUM TİCARET BORSASI İnek (karkas/kg) 24.00 Dana (karkas/kg) 29.00 Kuzu (karkas/kg) 35.00

EDİRNE TİCARET BORSASI Dana (canlı /kg) 15.80 Koyun (canlı/ kg) Kuzu (canlı /kg) 22.90

(TL) En düşük 17.00 26.00 140.00 21.00 20.00 9.00 -

İSTANBUL TİCARET BORSASI (Canlı) En az En çok Dana (karkas/kg) 31.00 İnek (karkas/kg) 25.00 Koyun (karkas/kg) 25.00 Kuzu (karkas/kg) 50.00 Sığır (karkas/kg) -

En yüksek 17.00 26.00 160.00 21.00 20.00 9.00 -

KONYA 1780 1633 1288 1244

ESKİŞEHİR 1577 1622 1351-1353 1851 1349

POLATLI 1680 1550 1279 -

1.kal te

Barbunya 10.00 B ber (Dolma) 12.00 Brokol 8.00 Domates 3.00 Fasülye (Çalı) 6.00 Havuç (Beypazarı) 3.00 Ispanak 3.00 Kabak (Sakız) 4.00 Karnabahar 3.00 Kerev z 3.00 Kıvırcık 2.00 Kıvırcık (2.Kal te) 1.00

C ns Mantar Pancar Patates Pazı Pırasa Roka Salata (Ç.Köy) s lor Sem zotu Soğan (Taze) Tereotu Turp (Kırmızı) Yer Elması

YUMURTA (KDV Har ç Adet/Krş.) Afyon Kayser Yum-B r Duble Esk Ana Yen Ana Yarka P l ç Kılavuz

39.0 38.0 37.0 36.0 31.0 26.0

41.0 40.0 38.5 36.5 33.0 29.5

12.00 3.00 4.00 3.00 2.50 2.00 6.00 6.00 3.00 2.00 2.00 3.00

139.88 8.50 3.00 9.65 8.40 3.20 1.20 1.35

KÜSPELER (İthal) Soya fasulyesi (Adana) Ayçiçeği küs. (Adana) Buğday kepeği (Adana) Mısır kepeği (Adana) Pamuk Çek. Küs. (Adana)

2.40 1.17 1.20 1.30 1.05

YAĞLI TOHUMLAR (Denizli) Anason TTS Haşhaş toh. (Beyaz)TTS Haşhaş toh. (Mavi) TTS Haşhaş toh. (Sarı) TTS Keten toh. TTS FINDIK (TL/Kg) TMO Tombul Kab. (Düzce) Tombul Kab. (Gir.) Tombul Kab. (Ordu) Tombul Kab. (Trab.)

ÇORUM 1314 -

EDİRNE 1635-1659 1569 1377 -

BANDIRMA 1650 1550 -

C ns Ananas (İthal) Armut Avakado Ayva Ç lek (I. Kal te) Er k (Anjel k) Greyfurt H nd. Cev z (İthal) Hurma Karpuz (1.Kal te) Kavun Kestane

1.kal te 12.00 3.00 8.00 9.00 12.00 8.00 3.00 7.00 12.00 5.00 5.00 25.00

C ns K v (Yerl ) L mon Mandal na Mango (İthal) Muşmula Muz (İthal) Muz (Yerl ) Nar Papaya (İthal) Pep no (İthal) Portakal Üzüm

20.80 19.00 16.75 28.00 6.20

16.50-17.00 18.76-20.38 20.00-23.50 20.00-22.00 18.80-22.00

PAMUK İPLİĞİ (KDV hariç TL) 10/1 Open end dok. (telefli) 12.00 10/1 Open end dok. (telefsiz) 14.50 20/1 Open end dok. 15.50 24/1 Open end dok. 16.00 30/1 Open end dok. 16.50 20/1 Karde dokuma 18.00 30/1 Karde dokuma 19.00 36/1 Karde dokuma 20.50 20/1 Penye dokuma 20.00 30/1 Penye dokuma 20.50 36/1 Penye dokuma 22.00 40/1 Penye dokuma 23.00

GÜNLÜK İŞLEMLER Ürün

Birim

ENERJİ Doğalgaz Etanol Kalorifer yakıtı Nafta (Avrupa) Petrol (Brent) Petrol (Batı Teksas) Uranyum*

mmBtu/dolar Dolar/Galon Litre/dolar Dolar/Ton Dolar/ Varil Dolar/Varil Dolar/Lb.

1.77 0.93 0.98 31.56 23.37 29.45

DEĞERLİ MADEN Altın Paladyum Platin Gümüş

Dolar/100oz Troy/Ons Troy/Ons Dolar/5000oz

1713.90 2194.00 746.40 16.00

ENDÜSTRİYEL MADEN Alüminyum Ton/Dolar Bakır Ton/Dolar Çinko* Ton/Dolar Demir cevheri Mt/Dolar Teneke Ton/Dolar Kurşun Ton/Dolar Nikel Ton/Dolar TARIMSAL Buğday Mısır Kakao Kahve (Arabica) Kahve (Robusta) Pamuk Büyükbaş hayvan Besi sığırı Kereste Palm yağı* Portakal suyu Soya fasulyesi Soya küspesi Soya yağı Şeker Rafine şeker

Ağ. Ort. Fiyat (Kg/TL)

Buğday Ekm. K. Sert Buğday Ekm. K. Diğer Arpa Buğday Ekm. B. Sert Buğday Ekm. K. Düşük Vasıflı Buğday Ekm. B. Diğer Mısır Buğday Mak. Düşük Vasıflı Buğday Makarnalık

1,4904 1,4688 1,2753 1,4812 1,4312 1,4500 1,2945 1,7487 1,7732

13/04/2020

İşlem Miktarı (KG)

İşlem Hacmi (TL)

68.376.970 101.909.150 42.758.950 62.803.870 22.529.460 28.732.086 11.202.070 16.592.560 1.978.820 2.832.161 1.328.120 1.925.774 400.200 518.039 103.300 180.645 57.500 101.957

10.00 7.00 3.00 12.00 5.00 12.00 8.00 8.00 35.00 7.00 3.00 10.00

C ns Barbunya B ber (Dolma) Brokol Domates Havuç (Beypazarı) Hıyar Ispanak Kabak (Beyaz) Karnabahar Kerev z Kıvırcık Lahana (Beyaz)

1.kal te 4.60 7.80 3.30 1.80 2.40 1.80 1.60 2.80 2.30 1.70 1.10

C ns Mantar Marul (Kıvırcık) Pancar Patates Patlıcan Pazı Pırasa Roka Sem zotu Soğan Kuru Ananas Armut

1479.35 4963.50 1884.00 79.46 15.171.00 1684.50 11.457.00

Cent/Bushel Dolar/Ton Dolar/Ton cent/kg Dolar/Lb Cent/Lb Dolar/Adet Dolar/Adet Dolar/Ton MYR/Ton Cent /Lb Cent/Bushel Cent/Bushel Dolar/Lb Dolar/Lb Dolar/ton

564.25 329.00 1863.00 119.55 1189.00 52.79 91.00 115.08 322.10 2428.00 105.80 857.75 290.30 0.27 10.28 348.50

BORSA BİRİMLERİ Bushel (Buğday’da): 36.7 Lt. 1 Bushel (Mısır’da): 39 Lt. 1 Gallon (ABD): 3.78 Lt. 1 Gallon (İng.): 4.5 Lt. 1 L bre (lb): 0.450 Kg. 1 Btu: 0.29307111111 Watt / Saat 1 Ounce: 28.35 Gr. 1 Ounce (sıvı): 29.5 Mlt. 1 Troy Ounce: 31.1 Gr. 1 Pound: 0.453 Kg. 1 Gra n: 0.065 Gr

DÜNYA BORSALARI LME: Londra Metal Bor. LIFFE: Londra T caret Bor. NYMEX: New York T c. Bor.

ANTALYA SEBZE 1.kal te

Fiyat

(*) 10 NİSAN 2020 13 NİSAN 2020 verileri

Firmaların liste fiyatlarından (ortalama) alınmıştır.

Ürün

Mond /Paper 140-350 gr 920 Paper Plus 70-120 gr 820 900 Kombassan 1. H. E. 70 g/m2 Kombassan 1.H. B 70 g/m2 800 1000 Kombassan 1. H.E. 60 g/m2 900 Kombassan 1.H.B 60 g/m2 Apr l/Chambbr l 70-120 gr 840 ŞAMUA KAĞITLAR (Ebat/Euro) Sorapr nt Opaque Crem 50 gr 1350 Sorapres Cream 70-110 gr 920 Sorapres Cream 140 gr 960 KİTAP VE GAZETE (Ebat /Euro) Enso Creamy H gh Bulk 53 gr 800 Snow Br te 55 gr 780 AMBALAJ KAĞITLARı (Ebat/Euro) Kotlas (Kahvereng ) 70 gr. 1000 Ipack (Beyaz) 40 gr. 975 SÜLFİT KAĞITLAR (Ebat/$) Arkhange SK Sülf t 40 gr. Ipack MF Beyaz 40 gr GRİ MUKAVA (Ebat/Euro) Sol dus630-1134 gr 640 F rmaların l ste f yatlarıdır

> DÜNYA BORSALARI

PAMUK (Adana TL/Kg) Çukur. Std.1B (Roll) Çukur. Std.1 Ege Std. 1B. Sawgin Std. 1HB. Kütlü (Mak. Top. 40) Çiğit (Mak. %3 Emp.) Pamuk Çekirdeği (Roll.)

40.0 39.0 38.0 38.0 37.0 -

İSTANBUL MEYVE 1.kal te

PAMUK (İzmir TL/Kg) 41 Renk Liverpool A (cent/kg)

> Türkiye Ürün İhtisas Borsası ADANA 1750 1500 1350 1300

> SEBZE VE MEYVE HALLERİ İSTANBUL SEBZE C ns

23.34 12.10 24.55

GAZİANTEP TİCARET BORSASI Dana et (karkas/kg) 34.64 Kuzu et (canlı/kg) 22.22 Sığır et (gövde/kg) 25.00

> HUBUBAT PİYASALARI (Kg/TL) A. K. Sert Buğday E. K. Yarı Sert Buğday E. Bey. Yarı Sert E. Bey. Yumuşak Yeml k K. Buğday Beyaz Arpa Yulaf Mısır

KUŞE (Ebat/Euro) UPM Star Mat Bulk 1.2 70+80 gr 840 UPM Star 70+80 gr 810 H kote orj 90+ gr. 800 H kote / Lum 115-200 gr. 770 H kote / Prescol 90-400 gr. 750 MAGAZİN (Bob n/Euro) UPM Ultra LWC 60 gr 740 Perlen LWC60 gr 675 TEK YÜZLÜ KUŞELER (Ebat/Euro) APP Nev a75- 80 gr. 900 KUŞE BRİSTOL KARTONLAR (Ebat /$) Bohu 190 gr 900 Chenm ng/Bohu 210 gr. 850 N ngbo Chenm ng 230 gr.+ 825 RENKLİ FOTOKOPİ (Paket /$) Excel Pro A4 A3 90 gr. (500 TBK/5’l k) 7.30 120 gr. (250 TBK/6’lık) 5.20 4CC/90 gr. (500 TBK/5’l k) 8.00 4CC /120 gr. (500 TBK/4’lÜk) 12.00 1. HAMUR (Ebat/$) Enso / Berga Wr te 60 gr. 920

63,454 -16,141 3,901 -510 -25,159 -903 33 0 0 0 0 24,675 6,650 1,650 5,000 67 27 40 425 284 141 7,142 31,817

> TARIMSAL SANAYİ

Nohut 8.5 mm (Yerl ) Bulgur p lavlık K. Merc mek (yerl ) K. Merc mek (İthal) S. Merc mek (Yerl ) S. Merc mek ( thal) Y. Merc mek (yerl ) Y. Mer. (6.5-7 mm/ İthal)

B r m K logram K logram Kutu Kutu K logram K logram Kasa K logram Kasa Kasa Ç ft K logram Kasa Kutu Kasa Kasa

Alabalık Ç pura Hams İstavr t Kalamar Kalkan (İthal) Kar des Levrek Mezg t Mırlan Palamut (6’lı) Somon Tek r Uskumru (İthal) Vanoz Zargana

> KAĞIT (KDV har ç)

Açık Poz. Say. Değ.

1,774,027 459,046 723,383 26,615 881,881 64,906 6,358 0 0 0 0 3,936,216 361,569 80,479 281,090 28,470 16,790 11,680 63,781 47,028 16,753 453,820 4,390,036

> ÇEŞİTLİ GIDA MADDELERİ 90

HAZIR BETON (KDV Har ç) TL /m3 Anadolu Avrupa C 30 230 260 C 35 240 275 C 40 245 280

PLASTİK BORU KDV Har ç TL/Adet PVC Dublex Boru (ISO 3633-3.2 mm) Boyut Ø50 150 4.06 250 5.78 500 8.07 1000 13.62 2000 26.79

10/04/2020

İşlem Sayısı

VIOP-PAY VIS-TRY VIOP-ENDEKS VIS-TRY VIOP-DOVIZ VIS-TRY VIOP-DOVIZ VIS-USD VIOP-KIYMETLI MADENLER VIS-TRY VIOP-KIYMETLI MADENLER VIS-USD VIOP-ENERJI VIS-TRY VIOP-EMTIA VIS-TRY VIOP-YABANCI ENDEKSLER VIS-TRY VIOP-METAL VIS-TRY VIOP-TLREF VIS-TRY VIOP-VIS-TOPLAM VIOP-PAY OPSIYON-TRY ALIM OPSİYONLARI SATIM OPSİYONLARI VIOP- ENDEKS OPSIYON-TRY ALIM OPSİYONLARI SATIM OPSİYONLARI VIOP-DOVIZ OPSIYON-TRY ALIM OPSİYONLARI SATIM OPSİYONLARI VIOP-OPSIYON-TOPLAM VIOP-TOPLAM /TOTAL

> İNŞAAT MALZEMELERİ ÇİMENTO (KDV Har ç)TL/TON Dökme 52.5 (Fab. tes.) 290.00 P.K.Ç. Dök. 42.5 (Fab. tes.) 280.00 K.Z.Ç/A (Torbalı) 250.00

gereği Türkiye İstatistik Kurumu internet sayfasında da yayımlanmaktadır. Bu alanda TÜİK, dünyada en şeffaf kurumlar arasında yer almaktadır. TÜFE, ağırlıklarının oluşturulmasında temel veri kaynağı hanehalkı bütçe anketidir. Hanehalkı bütçe anketi verilerinden; kendi üretiminden tüketim, ayni gelirler, izafi kira ve ikinci el arabaların hanehalkından hanehalkına satışları dışlanarak endeks ağırlık yapısı oluşturulmaktadır. Kurumsal nüfus bireysel tüketim harcamaları ve çıkış yapan ziyaretçiler tarafından yapılan harcamalar hanehalkı bütçe anketinden elde edilen tüketim harcamaları değerlerine eklenmekte ve ağırlık hesaplamalarına dahil edilmektedir. Hanehalkı bütçe anketinden madde çeşidi düzeyinde ağırlık verisi üretilemediği durumlarda idari kayıtlar da ağırlıkların oluşturulmasında kullanılmaktadır. Bu ağırlık sistemi yapısı, 2003 yılından beri her yıl yapılan rutin bir süreç ile hesaplanmaktadır geçmiş ağırlık sistemleri de aynı biçimde hesaplanmıştır. TÜFE kapsamında her ürün, sepet içerisinde aldığı ağırlığı oranınca genele etki etmektedir. Bu kapsamda, toplam hanehalkı tüketim harcamaları içinde l/l000’den fazla ağırlık alan mal

COMEX: New York Metal Bor. IPE: Uluslararası Pet.Bor. CBT: Ch cago T caret Bor.

ANTALYA MEYVE 1.kal te 8.30 1.30 4.80 4.00 1.20 1.80 0.70 1.00 3.20 9.80 7.30

C ns Avakado Ayva Ç lek (I. Kal te) Elma (Golden) Er k (Anjel k) Greyfurt H nd. Cev z (İthal) Hurma Karpuz (1.Kal te) Kavun Kestane K v (Yerl )

1.kal te 5.80 5.80 5.30 5.30 7.20 2.60 6.00 -

C ns

1.kal te

L mon Mandal na Mango (İthal) Muşmula Muz (kg/İthal) Muz (Yerl ) Nar Papaya (İthal) Portakal Portakal (sıkmalık) Üzüm (S yah) Pep no (İthal)

7.20 4.30 7.00 10.75 8.30 4.80 40.00 3.20 2.30 7.00

ve hizmetler TÜFE sepetine dahil edilmektedir. Bu kural Avrupa Birliği İstatistik Ofisi (Eurostat) tarafından belirlenmiş olup, bu veriler Avrupa Birliği tarafından talep edilen Harmonize Tüketici Fiyat Endeksi (Harmonized Indices of Consumer PricesHICP) için de kullanılmaktadır. Kurulan bu yapı sadece 2020 yılını kapsamamakta 2003 yılından itibaren yayımlanan tüm verilerde bu uygulama yapılmaktadır. Sepete giren çıkan ürünler, TÜFE kapsamında yapılan yenilikler ve ağırlık değişiklikleri her yıl Şubat ayında yayımlanan ilk bültende “Tüketici Fiyat Endeksi’ne ilişkin açıklama notu” altında açıklanmakta ve yıl içerinde herhangi bir yöntem ve ağırlık değişikliğine gidilmemektedir. Türkiye İstatistik Kurumu’nun mesleki ve teknik bağımsızlığı, Birleşmiş Milletler resmi istatistik temel ilkeleri ve Avrupa Komisyonu Avrupa İstatistikleri Uygulama Esaslarını içeren Türkiye İstatistik Kanunu ile teminat altına alınmıştır. Kurumumuz tüketici fiyat endeksini uluslararası kurumlar tarafından tavsiye edilen yöntem, tanım ve kavramları kullanarak hesaplamakta ve uluslararası alanda önerilmeyen hiçbir yöntem kullanılmamaktadır.

İHRACAT MARTTA %120 ARTTI

Ege'den en fazla hububat ürünler hracatı Irak'a

Ege Hububat Bakliyat Yağlı Tohumlar ve Mamulleri İhracatçıları Birliği, yüzde 120’lik artışla ihracatını 56 milyon dolara çıkararak mart ayının artış rekortmeni oldu. Ege Hububat Bakliyat Yağlı Tohumlar ve Mamulleri İhracatçıları Birliği Başkanı Mustafa Terci, Ocak-Mart döneminde Türkiye’nin ihracatında ülke bazında yüzde 52’lik payla Irak’ın ilk sırada yer aldığını, en çok ürün satılan diğer ülkelerin ABD, Yemen, Suudi Arabistan ve Suriye olduğunu söyledi. Terci şöyle devam etti: “Türkiye büyük potansiyeliyle şanslı ülkelerden biri. Bakanlıklarımızın koronavirüs salgınına karşı aldığı tedbirler, sınırlardaki kontrollü geçişler, tampon bölge uygulaması, temassız ihracat, Türkiye’de üreticilere verilen desteklerle ürünlerimizi dünyanın birçok ülkesine göndermeye devam ediyoruz. Tarım Bakanımız Bekir Pakdemirli’nin geçtiğimiz günlerde açıkladığı 21 ilde çiftçiye tohumun yüzde 75’inin hibe edilmesi desteği tarımda üretimin artmasını sağlayacak. Aynı zamanda “Bitkisel üretimin geliştirilmesi” programıyla da hububat, baklagil ve yağlı tohumlu bitkiler gibi stratejik ürünlerde rekolte artışı sağlanacak. İhracatımızın artarak devam edeceğine inanıyorum.” İZMİR-DÜNYA

14 N san 2020 • SA L I/ 13

GÜNCEL / MEVZUAT

Makale ve yorumlar

YÜK GEMİLERİNDE COVID-19 ÖNLEMİ: “SERBEST PRATİKA” BELGESİ ARANACAK Çevre ve Şehircilik Bakanlığı’nca denize kıyısı olan 28 ile genelge gönderildi. Çevre ve Şehircilik Bakanı Murat Kurum, Twitter hesabından, denize kıyısı olan 28 ile koronavirüs tedbirleri kapsamında gönderilen “COVID-19 Salgını Süresince Gemi Atıkları Yönetimi Genelgesi”ne ilişkin paylaşımda bulundu. Bakan Kurum, şunları kaydetti: “Yurt dışından gelen ve sıhhi bir risk taşıyıp taşımadığı kontrol edilmeyen hiçbir gemi ile temas kurulmayacak, kontroller neticesinde risk taşımadığı tespit edilen gemilere ise sadece koruyucu ekipmanlar ile temas sağlanacak. Atıklar ayrıştırılarak, kapalı poşetlerde, dezenfekte edilerek teslim alınacak. Maske, eldiven ve hijyen malzeme atıkları 72 saat geçici depolama alanlarında bekletilerek

ŞEFİK ERGÖNÜL

Ne yapalım? İHRACAT SOHBETLERİ dunya.com/yazarlar

bertaraf gönderilecek. Yurt içindeki karantina uygulanan gemilerin çöpleri tıbbi atık olarak yönetilecek.”Çevre ve Şehircilik Bakanı Kurum›un imzasıyla denize kıyısı bulunan 28 ile gönderilen söz konusu genelgede, denizlerin gemiler tarafından kirletilmesinin önlenmesini içeren Marpol Sözleşmesi gereği Türkiye›nin, limanlarına yanaşan hem yurt içi hem yurt dışı güzergahta sefer yapan her türlü deniz aracına atık alım hizmeti vermesi gerektiği vurgulandı. Buna göre, Hudut ve Sahiller Sağlık Genel Müdürlüğü tarafından, gemideki sağlık durumunun incelenmesiyle geminin Türk kıyı ve limanlarıyla temasında sıhhi bir sakınca olmadığını kanıtlayan “Serbest Pratika” belgesi düzenlenmeden, gemi ve deniz araçlarına

İcra hukukunun duran süreler ve maaş hac zler

HUKUKA GÖRE

Dr. A. Bum n Doğrusöz bumin.dogrusoz@dunya.com

ilindiği gibi, İcra ve İflas Kanunu’nun “Fevkalade hallerde tatil” başlıklı 330’uncu maddesine istinaden 22/3/2020 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanan 2279 sayılı Cumhurbaşkanı Kararı ile “bu kararın yürürlüğe girdiği tarihten (22.3.2020) 30/4/2020 tarihine kadar, nafaka alacaklarına ilişkin icra takipleri hariç olmak üzere, yurt genelinde yürütülmekte olan tüm icra ve iflas takiplerinin durdurulmasına ve bu çerçevede taraf ve takip işlemlerinin yapılmamasına, yeni icra ve iflas takip taleplerinin alınmamasına ve ihtiyati haciz kararlarının icra ve infaz edilmemesine...” karar verilmiştir. Daha sonra 26/3/2020 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren 7226 sayılı Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanununun Geçici 1/1b maddesinde; ‘ 2004 sayılı İcra ve İflas Kanunu ile takip hukukuna ilişkin diğer kanunlarda belirlenen süreler ve bu kapsamda hâkim veya icra ve iflas daireleri tarafından tayin edilen süreler; nafaka alacaklarına ilişkin icra takipleri hariç olmak üzere tüm icra ve iflas takipleri, taraf ve takip işlemleri, yeni icra ve iflas takip taleplerinin alınması, ihtiyati haciz kararlarının icra ve infazına ilişkin işlemler 22/3/2020 (bu tarih dâhil) tarihinden, itibaren 30/4/2020 (bu tarih dâhil) tarihine kadar durur.” Hükmü yer almıştır. Öte yandan aynı maddenin 3/b fıkrasında ‘’Durma süresi içinde rızaen yapılan ödemeler kabul edilir ve taraflardan biri, diğer tarafın lehine olan işlemlerin yapılmasını talep edebilir,” hükmüne yer verilmiştir. Gelen sorulardan anladığım kadarı ile bu düzenlemeler karşısında çalıştırdığı kişilere ödediği ücretlerden icra kesintisi yapmak durumunda olanların bu kesintilere ara verip vermeyecekleri veya devam etmeleri gerekip gerekmediği konusunda tereddüt oluşmuştur. Bu Konu, Adalet Bakanlığı İcra İşleri Dairesi Başkanlığı’nın 2.4.2020 tarih ve 86420598300/2678 sayılı yazı ile açıklığa kavuşturulmuştur. Yazıda aynen

şu ifadeler yer almıştır. “Nafaka alacaklarına ilişkin takiplerin ve dolayısıyla maaş hacizlerinin devam edeceği açık olup, başka sebebe dayanan diğer maaş hacizlerinin devam etmesinin ve maaş kesintilerinin yapılmasının İcra ve İﬂas Takiplerinin Durdurulmasına Dair 2279 sayılı Cumhurbaşkanı Kararı’na ve yukarıda bahsi geçen yasal düzenlemelere aykırılık oluşturmayacağı, zira icra takiplerinin durdurulduğu tarih aralığında icra daireleri tarafından yeni haciz kararları alınamayacağından maaş haczi ve kesintileri için ilgili kurum ve kişilere yazılan müzekkerelerin postada gecikmiş olması ve takibin dayanağının nafaka borcuna ilişkin olup olmadığının veya diğer taraf lehine talep edilen bir işlem kapsamında bulunup bulunmadığının kesinti yapacak kurum ya da kişi tarafından bilinemeyecek olması gibi hususlar dikkate alındığında haciz müzekkerelerinin gereği yerine getirilerek maaş kesintilerinin ilgili icra dairesi hesabına gönderilmesinin uygun olacağı.

Uygulanan maaş hacz kes nt ler ne devam ed lmes ve b rden fazla cra dosyasının bulunması ve b r dosyadan yapılan kes nt n n b tmes hal nde sırası gelen cra dosyaları ç n de maaş hacz kes nt s n n yapılması gerekmekted r.

Maaş kesintilerinden icra dosyasına gelen ödemelerle ilgili ihtilaf bulunup bulunmadığının, alacaklısına ödenip ödenmeyeceğinin icra müdürlüğünce takdir edileceği, yapılacak işlemin hukuka aykırı veya hadiseye uygun bulunmadığının düşünülmesi halinde ancak borçlu tarafından İcra ve İﬂas Kanunu’nun 16’ncı maddesi kapsamında şikayet yoluyla icra mahkemesine taşınabileceği, bu durumda mahkemelerce verilecek karar gereğince icra müdürlüklerince işlem tesis edilmesi gerektiği, değerlendirilmektedir.” Bu yazıya göre; uygulanan maaş haczi kesintilerine devam edilmesi ve birden fazla icra dosyasının bulunması ve bir dosyadan yapılan kesintinin bitmesi halinde sırası gelen icra dosyaları için de maaş haczi kesintisinin yapılması gerekmektedir.

Dünya’yı y oku

DUNYA

CMYK

temas edilmeyecek. “Serbest Pratika” alan gemilere kişisel koruyucu ekipmanlar ile temas sağlanacak. Gemilerden kaynaklanan çöpler, türlerine göre ayrıştırılmış, tamamen kapalı poşetler içinde, gerekli tedbirler alınarak verilmesi halinde, atık kabul tesislerince alınacak. Alınan çöpler dezenfeksiyon işlemine tabi tutulacak ve ivedilikle bertaraf tesislerine gönderilecek. Bu kapsamda, çalışan personelin hijyen şartları dahilinde hareket etmesi sağlanacak. Karantina uygulanan gemilerden alınacak çöpler “tıbbi atık” olarak yönetilecek. Gemilerden ve atık kabul tesislerinden kaynaklanacak, maske, eldiven ve diğer kişisel hijyen malzeme atıklarının torbaları, en az 72 saat süreyle geçici depolama alanlarında bekletilerek bertarafa gönderilecek.

Aşısı henüz yok ama uyuşmazlığı çok tarihine kadar ertelenmiştir. Çok yakın bir tarihte ise, Cumhurbaşkanlığı Genelgesi ile Kamu İhale Kanunu çerçevesinde imzalanan sözleşmeleri açısından da ilgili durum “mücbir neden” ilan edilmiştir.

Mehmet Akuğur ARABULUCU AVUKAT

OVID-19 salgını, toplumsal sağlığa dönük etkilerinin dışında ticaret ve çalışma süreçlerine de olumsuz etkiler yarattığı bir gerçek. Ülkemiz yargı sisteminde, Hakimler ve Savcılar Yüksek Kurulu’nun (HSYK) 13 Mart 2020 tarihli kararı uyarınca tutuklu işlere yönelik soruşturma ve kavuşturmalar ve acil işler dışındaki duruşmaların durdurulması tavsiye edilmişti. Akabinde 22 Mart 2020 tarihinde Cumhurbaşkanlığı Kararı ile icra takipleri ve işlemlerinin 30.04.2020 tarihine kadar ilk aşamada durdurulmasına karar verilmiştir. Böylelikle ceza işleri dışındaki yargılamaların durma noktasına geldiğini söylemek mümkündür. Peki, COVID-19 salgını ile uyuşmazlıklar da durdu mu? Uyuşmazlıklarda karantinaya alındı mı? Tam tersi beklenmedik ve öngörülemeyen “mücbir sebebe” veya “zorlayıcı nedene” dayalı birçok uyuşmazlığın şimdiden çıktığını ve yakın gelecekte de artarak hayatımızda yer alacağı kaçınılmaz bir gerçek. Bu uyuşmazlıklar çalışan-işveren, müşteri-tedarikçi, üretici-tüketici, kiracı-kiralayan ilişkileri gibi birçok farklı hukuki ilişkilerden kaynaklanmaktadır. COVID-19 kaynaklı salgın durumunun 11 Mart 2020 tarihi itibariyle Dünya Sağlık Örgütü tarafından “pandemi” olarak nitelendirilmesi, hukuki açıdan uluslararası mahiyette bir mücbir nedenin doğmasına neden olmuştur.

Yaklaşık 1,9 m lyon şletme COVID-19 etk lend İlk Çin’de etkilerini doğuran virüsün, ilk mücbir sebep sonuçlarını da bu ülkede doğurması gayet normal. Örneğin Çin Uluslararası Ticaretin Teşviki Konseyi, şubat ayında sözleşmelerindeki yükümlülüklerini ifa edemeyen şirketlerin başvurusu üzerine kendilerine “mücbir sebep sertifikası” vermeye başlamış ve böylelikle sözleşmelerden kaynaklı borçlarını ertelemelerini sağlayan bir hukuki koruma altına girmeleri sağlanmıştır. Ülkemizde de, COVID-19 salgınından doğrudan etkilenen sektörlerde faaliyet gösteren işletmeler ve şirketler ile yaklaşık 1,9 milyon küçük ölçekte faaliyette bulunan ticari, zirai ve meslek kazanç yönünden gelir vergisi mükellefi için “mücbir neden” ilan edilmiş ve KDV dahil vergi ödemeleri 30 Haziran 2020

Peki, Türk şirketleri bundan nasıl etkilenecektir? Türk şirketinin taraf olduğu sözleşmeler mücbir nedene dayalı askıya mı alınacak ya da fesh olunacak mı? Bu sözleşme ilişkilerinin bu yaşanan olağanüstü durumdan nasıl etkilenecektir? İş dünyası bu olağanüstü koşulların ve mücbir sebeplerin varlığına rağmen taraf oldukları sözleşmelerin devamı yönünde etkin bir tavır mı sergileyecek yoksa ilk tercihi bu sözleşmeleri feshetmek mi açıkçası bunu yaşayarak görmek gerekecek. Günümüz koşulları da iş dünyamızda, üretici firma ürünlerinin zamanında ve gereği gibi teslimi için müşterisi tarafından baskı altında tutulmakta, üretici firma hammaddesini sağlayan tedarikçi

vesinde, buralarda çalışanlar ile işverenlerin arasında uyuşmazlıkların çıkması normaldir. Virüsün işyerinde bulaşması korkusu altında bulunan çalışanın çalışmama talebi, işverenin yasal sorumlulukları nedeniyle iş güvenliği tesis edemeyeceğinden dolayı işyerini kapatma istediği ya da müşterilerine karşı altına girmiş olduğu taahhütleri yerine getirme zorunluluğu karşısında işyerini açma ya da faaliyete devam isteği, idari karar ile kapanan işyerlerindeki çalışanların ücretli izin beklentileri, işverenin faaliyetin durmasından kaynaklı ücretsiz izin talepleri, kısa çalışma sistemi ile çalışılması gibi çok farklı menfaat ve talep, işveren ve çalışan dünyasında tartışılmaya başlanmış ve uyuşmazlıklarını doğurmaya başlamıştır. Bu süreçte, devletin düzenleyici otorite olarak özel hukuk sözleşmelerine olağanüstü koşulların varlığı nedeniyle önlem mahiyetinde bazı müdahalelerini görmekteyiz. Örneğin işyeri kira sözleş-

COVID-19 kaynaklı salgın durumunun 11 Mart 2020 tar h t bar yle Dünya Sağlık Örgütü tarafından “pandem ” olarak n telend r lmes , hukuk açıdan uluslararası mah yette b r mücb r neden n doğmasına neden olmuştur

Gerek özel hukuk sözleşmelerden gerekse de ş l şk ler nden kaynaklı tüm hukuk l şk lerde yaşanan olağanüstü ve mücb r sebep durumların taraflarda yen poz syonlar, beklent ler, menfaatler, öncel kler doğurduğu kes n

firmayı zamanında teslim ile ilgili sıkıştırmakta ve tedarik zincirinde sözleşmelerden kaynaklı gecikme cezaları, cezai şartlar ve tazminatlardan kaynaklı birçok hukuki sorun tartışmaya açılmaktadır. Aynı sonuçlar ve tartışmalar ülkemiz sınırları içindeki ticari ilişkilerde de gündeme gelmektedir. Örneğin; AVM’lerin kapatılması nedeniyle kira ilişkilerinin askıya alındığını ve mücbir neden varlığı nedeniyle kira ödeme sorumluluklarının ne olacağı, üniversite eğitimlerine ara verilmesi nedeniyle öğrencilerin evlerine ilişkin kira ilişkilerine dair yeni durumlara uyarlanması talepleri ve buna dayalı uyuşmazlıklar, eğitime ara verilmesi nedeniyle okullara ödenen hizmet, yemek ve servis ücretlerinin iade edilip edilmeyeceğine dayalı hizmet sözleşmesi sorunları ve buna benzer onlarca tartışmanın bundan sonra yoğunlukla gündeme geleceğini düşünüyoruz. Ayrıca, COVID-19'un etkisi doğal olarak uzaktan (evden) çalışma sistemi, kısa çalışma sisteminin uygulamaya alınması, idari karar neticesinde restoran, lokanta ve cafelerin sadece paket servis alanında çalışmasına izin vermesi diğer faaliyetleri tedbiren yasaklaması, AVM’lerde yer alan çoçuk oyun alanları, tiyatro ve sinema gibi işletmelerin kapatılması çerçe-

meleri ile ilgili 01 Mart 2020 ile 30 Haziran 2020 tarihleri arasında işleyecek işyeri kira bedellerinin ödenmemesi fesih ve tahliye sebebi oluşturmayacağı, karşılıksız çek keşide etme nedeniyle verilen mahkumiyet kararlarının durdurulması ve çek bedelinin en az onda birinin alacaklıya ödenmesi ve kalan kısmın ise üç aylık süre sonunda ikişer ay arayla 15 eşit taksitle ödenmesine imkan verilmiştir.

Müzakerelerde en uygun çözüm 'Arabuluculuk' Hatta iş hayatına yönelik olarak kısa çalışma ödeneğine başvuran işverenlerin bu imkândan faydalanabilmeleri için iş akitlerini feshetmemeleri koşulları belirlenmiştir. Yakın bir gelecekte yürürlüğe girmesi beklenen kanun tasarısının hükümleri arasında iş sözleşmelerine dair üç ay boyunca çalışanların ücretsiz izine çıkarılmaları ve aynı süre zarfında iş sözleşmelerinin feshinin kanunen yasaklanması hususları da gündemdedir. Aslında, gerek özel hukuk sözleşmelerden gerekse de iş ilişkilerinden kaynaklı tüm hukuki ilişkilerde yaşanan olağanüstü ve mücbir sebep durumların taraﬂarda yeni pozisyonlar, beklentiler, menfaatler, öncelikler doğurduğu kesindir. İşte bu gelişmeleri uyuşmazlık noktasına getirmeden toplumsal

barış ve karşılıklı anlayış prensiplerini ön plana çıkararak bu sözleşmelerin ve çalışma koşullarının yeniden müzakere etmek için doğru zamandayız. İşte bu müzakere ve görüşmelerin bağımsız ve tarafsız bir şekilde yürütülmesini sağlayan en iyi hukuki mekanizma “arabuluculuk” kurumu. 2013 yılında hukuk sistemimize dahil olan arabuluculuk kurumu aynı zamanda taraﬂar arasında varılan anlaşmanın kanunen “kesinleşmiş bir mahkeme kararı” niteliği taşımasından kaynaklı olarak son derece bağlayıcı ve tekrardan uyuşmazlığın gündeme gelmesini ve mahkemeye taşınmasına engel nitelikte kesin ve nihai olarak sonuçlanmasını sağlayıcı niteliktedir. Arabuluculuk Kanunu, yabancılık unsuru yani uluslararası hukuka tabi olanlar dahil taraﬂarın üzerinde serbestçe tasarruf edebilecekleri tüm özel hukuk ilişkilerinden kaynaklı uyuşmazlıkların çözümünü kapsamaktadır. Hatta çok yakın zamanda Türkiye’nin de taraf olduğu Singapur Anlaşması olarak bilinen “Arabuluculuk Sonucunda Yapılan Uluslararası Sulh Anlaşmaları Hakkında Birleşmiş Milletler Sözleşmesi” ile anlaşmayı imzalayan ve kabul eden 50’ye yakın ülkede arabuluculuk anlaşmaların yabancı ülkelerde icra edilebilmesinin önü açılmıştır.

Taraflar f z k olarak b r araya gelmeden onl neç özüm Böylelikle hem yurt içi hem de yurtdışındaki uyuşmazlıkların mahkemelere ya da tahkime gitmeden müzakere edilmesi ve sözleşmelerin ve özel hukuka tabi hukuki ilişkilerin bu değişim ve gelişmeler neticesinde tarafların her birinin menfaatleri yönünde uyarlanması imkânın arabuluculukla sağlanması gerçekten çok iyi bir fırsat. Mahkeme ve icra dairelerinin COVID-19 nedeniyle işlemlerine ağırlıklı olarak ara verdiği bu dönemde, arabuluculukta ister kendileri ister avukatlarının katılımı ile taraflar ivedi ihtiyaç ve taleplerini serbestçe müzakere edebilme şansına sahipler. Arabuluculuk, mahkemede ya da tahkimde olduğu gibi taraflardan birinin haklı-haksız çıkma sonucuna bağlı değil tarafların ihtiyaç ve menfaatlerine en uygun ve karşılıklı kazanabilecekleri üzerinde anlaştıkları sonuçlara bağlıdır. Ayrıca mahkemelerde ya da tahkim süreçlerinde olduğu gibi arabuluculukta fiziken bir araya da gelmeye gerek yoktur. Online olarak her türlü iletişim araçları ile arabuluculuk nezdinde müzakerelerin yürütülmesine kanuni düzenlemeler imkân tanımaktadır. COVID-19 maalesef henüz aşısı ve çaresi bulunamadı ama korona virüsten kaynaklanacak hukuki uyuşmazlıkların veya anlaşmazlıkların öncelikli çaresinin ARABULUCULUK olduğunu söylemek mümkün.

14 N san 2020 • SA L I / 14

TÜRMOB İLE İŞ YAŞAMI

Dünya genel nde verg dareler , şletmeler n yanında ve destekç s oldu Mal müşav rler ekonom n n ve t caret n temel taşıdır EMRE KARTALOĞLU TÜRMOB GENEL BAŞKANI

OVID-19 salgını tüm dünyada olduğu gibi ülkemizde de etkisini gösteriyor. Salgın, işletmeleri, çalışanları ve yaşamımızı derinden etkiledi. Bazı meslek grupları bu salgının etkisini daha fazla hissetmek durumunda kalıyor. Salgınla mücadelede büyük özveri gösteren sağlık çalışanlarına en içten duygularla teşekkür ediyorum. Sağlık çalışanlarının yanı sıra bu zorlu günlerde görevinin başında olanlar ile mali müşavirler de takdiri hak ediyor. Mali müşavirler sahada işletmelerimizin yanında bu mücadelede yer alıyorlar. Dinamik bir süreç yaşamaktayız. Bu nedenle kamu kurumu niteliğinde meslek kuruluşu sorumluluğu içerisinde gerek meslek mensuplarından gerekse de iş dünyasından bize yansıyan tüm sorun ve sıkıntılara çözüm bulmak ve katkı vermek adına başta Hazine ve Maliye Bakanlığımız yetkilileri olmak üzere Aile Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı ile de sürekli iletişim halindeyiz. Yaşanan bu süreçte devletimizin vergi gelirlerine ihtiyacı olduğu yadsınamaz bir gerçektir ama ondan önemli olan bu süreci gerek iş dünyası gerekse de çalışanları ile birlikte ayakta kalarak atlatmaktır. Virüs etkisini kaybettiğinde ekonomik canlanma ile birlikte ötelediğimiz vergi gelirleri devletimizin kasasına tekrar sağlıklı ve sürekli şekilde akacaktır, bunda bir şüphe yoktur. Önemli olan bu süreci tüm kesimlerle birlikte elbirliği ile atlatmak ve ayakta kalmaktır. Bu zorlu süreçte fedakarca görev yapan tüm mali müşavirler, işletmeleri kısa çalışma ödeneğinden yararlandırabilmek için canla başla çalışıyorlar. Sadece başvuru

yapılınca işlem bitmiyor. Bunun bordrosunun yapılması, bildirgesinin hazırlanması gerekiyor. İşletmelerimizi kısa çalışma ödeneğinden yararlandırınca öncelikle istihdamda sürdürülebilirlik sağlanarak evde kalma sürecine katkı sunuluyor. Evde kalan çalışanların maddi durumlarında devamlılık sağlanıyor. Sosyal devlet ilkesinin hayata yansıması sağlanarak, bu sayede çalışanlar asgari ihtiyaçlarını evde kaldığı süreçte sağlayabiliyorlar.

Bu zorlu süreçte tüm mal müşav rler fedakarca görev yapıyor Biz beyannameleri düzenleyerek, denetim yaparak kamu finansmanına doğrudan katkı yapıyoruz. Başta bu mücadelenin en önemli unsuru olan sağlık çalışanlarımızın ve diğer kamu görevlilerinin maaşlarının zamanında yatmasına ve sosyal yardımların gerçekleşmesine katkı sağlıyoruz. Her türlü maliye politikasının hayata yansımasına katkı sunuyoruz. Örneğin, bir teşvik kanunu mali müşavir uygulamasıyla hayata geçiyor. Böylece; yatırımların artmasına katkı sunuyoruz. İstihdamın artmasını sağlıyoruz. Bölgesel gelişmişlik farklarının ortadan kalkmasını sağlıyoruz. Gelir dağılımında adaleti sağlıyoruz. Bunlar sadece örnek... Yaptığımız işi defter tutmak, beyanname göndermek diye sınırlandıramayız. Yaptığımız her iş, attığımız her adım domino etkisiyle toplumsal gelişimimize katkı sağlıyor. Bu yüzden mali müşavirler ticari hayatın ve ekonominin temel taşlarıdır.

Tüm dünya COVID-19 salgınının yarattığı olumsuzlukları en aza nd reb lmek ç n mücadele ver yor. Verg ve st hdam başta olmak üzere ş rketler n sorumluluk alanları da doğal olarak hassas yet gerekt ren uygulamalara ht yaç duyuyor. Küresel düzeyde ülkeler vergi mükelleﬂerini destekleyici önlemler alıyorlar. Vergi idareleri, iyi günlerde vergilerini ödeyen mükelleflere, onların kötü zamanlarında yanlarında olduklarını hissettirmeye çalışıyorlar. Vergi idarelerinin mükelleﬂere sağladıkları kolaylıkların başında beyanname verme sürelerinin ve vergi ödemelerinin ertelenmesi geliyor. Koronavirüs, dünya üzerinde birçok kişinin yaşamını doğrudan etkilemeye devam ediyor. Bu arada ekonomik faaliyetlerde daralma ve dünya ticaret hacmindeki düşüş daha önce öngörülemeyen bir hızla artıyor. Bu durum, birçok vergi mükellefini de doğrudan olumsuz etkiliyor. Turizm sektörü gibi belirli sektörler, serbest meslek kazancı elde edenler, KOBİ’ler bu iktisadi koşullardan daha çok olumsuz etkileniyor. İşten çıkartmalar artıyor, işsizlik ödemesi başvurularında rekor artışlar gözlemleniyor.

Gel şmekte olan ülkelerden 83 m lyar dolar çek ld Birçok ülke sağlık sistemlerini iyileştirmek ve çalışanları ve işletmeleri korumak için olağanüstü mali önlemler alıyor. Bu önlemler sadece, ülke için değil aynı zamanda dünya ekonomisi içinde önemli hale geliyor. Çünkü bu önlemler, dış ticaret yoluyla diğer ülke ekonomilerini de etkiliyor. IMF Başkanı Kristalina Georgieva “İnsan yaşamı maliyetinin ölçülemez olduğunu ve bütün ülkelerin insanları korumak ve krizin ekonomik etkisini sınırlandırmak için birlikte çalışmaları gerektiğini” söylüyor.

Sermaye hareketleri de mevcut durumdan olumsuz etkileniyor. IMF verilerine göre; yatırımcılar, krizin başlangıcından bu yana 83 milyar doları gelişmekte olan ülke piyasalarından çektiler. Bu durum, düşük gelirli ülkelerin borçlarını ödeme konusunda, kaygılanmalarına neden oluyor. IMF, borç vermek üzere bir trilyon dolarlık bir kaynak ayırdığını belirtiyor. Vergi idareleri de dünya genelinde vergi mükelleﬂerini destekleyici önlemler alıyorlar. Diğer bir ifade ile “vergi idareleri, iyi günlerde vergilerini ödeyen mükelleﬂere onların kötü zamanlarında yanlarında olduklarını” hissettirmeye çalışıyorlar.

Ülkeler n uygulamaları OECD raporuna g rd OECD’nin yayınlamış olduğu Vergi İdarelerinin COVID-19’e Karşı Mükellefleri Desteklemek için Aldıkları Önlemler Raporunda ülke uygulamalarından örnekler veriliyor. Devletlerin aldıkları önlemler başlıca beyanname verilme tarihi ve vergi ödemelerinin ertelenmesi, vergi iade süreçlerinin hızlandırılması, haciz uygulamalarının ertelenmesi, vergi incelemelerinin durdurulması, mükelleflerin vergi idarelerine daha kolay erişimi için ek önlemler alınması ana başlıklarından oluşuyor. Bu önlemler beraberinde bazı soruları da getiriyor. Örneğin vergi idareleri bütün vergi mükelleflerine mi kolaylık sağlamalı yoksa sadece küçük işletmeler, serbest meslek erbabı ya da büyük vergi mükelleflerine mi kolaylıklar sağlamalı? Diğer taraftan vergi beyannamelerinin er-

Dünyanın muhasebes / Prof. Dr. Hal s DOKGÖZ

Ne kadar asgar ücret desteğ alacaksınız? İşverenlere belirli şartları taşıması halinde asgari ücret desteği uygulanacak. 26 Mart 2020 tarihli 31080 sayılı mükerrer Resmi Gazete'de yayımlanan 7226 sayılı Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanunun 29 uncu maddesiyle işverenlere belirli şartları taşıması halinde 2020 yılında da asgari ücret desteği verilecek. Asgari ücret destek tutarı; 7226 sayılı Kanunla 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanununa eklenen geçici 80'inci madde hükmüne göre; -2020 yılı öncesi tescil edilen işyerleri için, 2019 yılının aynı ayına ilişkin SGK’ya verilen aylık prim ve hizmet belgelerinde veya muhtasar ve prim hizmet beyannamelerinde prime esas günlük kazancı 128 TL, toplu iş sözleşmesi uygulanan özel sektör işverenlerine ait işyerleri için 256 TL ve linyit ve taşkömürü çıkarılan işyerleri için 341 TL ve altında olan sigortalıların, - 2020 yılında tescil edilen işyerleri için ise uzun vadeli sigorta kollarına tabi tüm sigortalıların, çalışma gün sayısının; günlük 2,50 TL ile çarpılması sonucu bulunacak tutar kadar asgari ücret desteği sağlanacaktır. Buna göre yukarıda belirtilen şartları taşıyan her sigortalı için, işveren günlük 2,5 TL, aylık 75 TL asgari ücret desteği alacaktır. Asgari ücret desteğinden yararlanmak için SGK’ ya başvurulmasına gerek yoktur. SGK, asgari ücret desteğini otomatik olarak hesaplayıp, hesaplanan asgari ücret desteği tutarı, takip eden aylardan doğan sigorta prim borçlarına mahsup edilmektedir.

DUNYA

CMYK

Asgari ücret destek tutarının şartları; asgari ücret desteğinden yararlanma şartları, işyerinin tescil tarihine göre değişmektedir. X2020 tarihinden önce tescil edilmiş olan işyerlerinin asgari ücret desteğinden yararlanması için; X2020 yılına ait aylık prim ve hizmet belgelerini veya muhtasar ve prim hizmet beyannamelerini yasal süresinde vermesi, X 2020/Ocak ila 2020/Aralık aylarında/dönemlerinde bildirilen sigortalı sayısının, 2019/ Ocak ila 2019/Kasım aylarında bildirilen en düşük sigortalı sayısından az olmaması X 2020 yılı için çalıştırdığı kişilerin sigorta primine esas kazançlarını eksik bildirmemesi gerekmektedir. 2020 yılı içinde ilk defa tescil edilen işyerlerinin asgari ücret desteğinden yararlanması için; X 2020 yılına ait aylık prim ve hizmet belgelerini veya muhtasar ve prim hizmet beyannamelerini yasal süresinde vermesi, X2020 yılı için çalıştırılan kişilerin sigortalı olarak bildirmesi, bildirilen sigortalıların fiilen çalıştırılması ve prime esas kazançlarının eksik bildirilmemesi, X Cari ay primlerini yasal süresi içinde ödemesi, XSGK’ya prim, idari para cezası ile bunlara ilişkin gecikme cezası ve gecikme zammı borcunun bulunmaması veya söz konusu borcun 6183 sayılı Kanunun 48 inci maddesine göre taksitlendirilmiş olması gerekmektedir.

BİLİYOR MUYDUNUZ? 13 MART TARİHİNDEN BU YANA X Verg mahkemes nde dava açma süres n n XVerg davasında cevap verme süres n n XYürütmey durdurma kararlarına karşı t raz süres n n Xİst naf yoluna başvuru süres n n XTemy z yoluna başvuru süres n n XUzlaşmaya müracaat süres n n XCezada nd r m talep etme süres n n XKanun yolundan vazgeçme süres n n 22 MART TARİHİNDEN BU YANA XÖdeme emr ne karşı dava açma süres n n Xİht yat hacze karşı karşı dava açma süres n n 30.4.2020 tar h ne kadar (bu tar h dah l) durduğunu, 1 Mayıs'tan t baren süren n şlemeye devam edeceğ n Süren n durduğu zaman çer s nde de bu şlemler stersen z yapab leceğ n z b l yor muydunuz?

Hang devlet verg de nasıl davrandı? Vergi incelemeleri, fiziksel temas gerektirebilmektedir. Ayrıca mükelleflerin önemli ölçüde kaynak ve zamanlarını ayırmalarına da ihtiyaç duyuyor. Bu nedenle birçok devlet bu konuda özel önlemler aldı. ■ Belçika’da önemli ya da acil olmayan vergi incelemeleri ertelendi. Vergi incelemelerinin gerekliyse sadece uzaktan yapılabileceği belirtildi. ■ Kanada’da KOBİ’ler için vergi incelemeleri dört ay ertelendi. ■ Çin’de, sadece kontak gerektirmeyen incelemeler sürdürülüyor. ■ Finlandiya’da vergi incelemeleri sürdürülüyor ancak mükelleflerin Covid -19’dan etkilenmeleri gibi özel durumları dikkate alınıyor. ■ Fransa’da bütün vergi incelemeleri durduruldu ve yeni vergi incelemesine başlanmıyor ■ İrlanda’da mükelleflerin işyerlerinde sürdürülebilecek her türlü faaliyet durduruldu. ■ İtalya’da zamanaşımına uğramayacak bütün vergi incelemeleri durduruldu. ■ Rusya’da bütün denetimler ve mükellefle yüz yüze yapılabilecek bütün faaliyetler durduruldu. Mükelleflerin vergi idarelerine daha kolay erişimi için ek önlemler alınması birçok vergi idaresi dijital iletişim yollarını artırdı. Bunlar arasında internet sayfası üzerinden çevrimiçi iletişim, dijital mesaj gönderme, mobil telefon uygulamaları gösterilebilir. Bu hizmetler, mükelleflerin vergi idareleri ile daha az fiziksel iletişim kurmaları sonucunu doğuruyor. COVID-19

telenmesi, vergi iadelerine etki yapabilir. Bu ise işletmelerin nakit akışlarını olumsuz etkileyebilir. İşletmelere sağlanan destekler, bazı mükelleﬂerin hileli yollara başvurması sonucunu da doğurabilir. Örneğin kriz dolayısıyla sağlanan teşviklerden faydalanmak için sahte işletmeler kurulabilir. Bu nedenle, önlemler getirilirken bu tür konular üzerinde de durulması gerekir. Ayrıca beyannamelerin süresinde verilmesinin devlete hangi sektörlerde sorun olduğu, hangi mükelleﬂerin gerçekten zor durumda olduğu konusunda veri sağlaması gibi faydaları da oluyor.

pandemisi dolayısıyla vergi idareleri, sadece bu duruma özel internet sayfaları açıyorlar, sosyal medya stratejileri geliştiriyorlar, mobil telefon uygulamalarını değiştiriyorlar, bu konuya ilişkin özel telefon hattı açıyorlar. OECD Raporu'nda Türkiye’de alınan önlemlere ilişkin bilgi bulunmuyor. Ancak Türkiye’de de Gelir İdaresi bazı önlemler aldı. Bazı vergi beyannamelerinin verilme ve ödeme süreleri uzatıldı. Ancak yukarıda yer alan ülke uygulama örnekleri Gelir İdaresi'nin bazı ek adımlar atması gerektiğini de gösteriyor. Bunlar arasında COVID-19 dolayısıyla alınan önlemleri açıklayıcı ve mükellefleri yönlendirici daha fazla bilgilendirme yapılması, bunun için gerekirse özel bir internet sayfası açılması, mükelleflere yardımcı olmak amacıyla uzman personelden oluşan etkin bir çağrı merkezinin devreye girmesi, KDV iadeleri başta olmak üzere vergi iadelerinin kısa sürede yapılabileceği bir alt yapının sağlanması, halen 7143 sayılı Kanunla ödeme planının uygulanmasında mükelleflerin krizden etkilenme koşullarının dikkate alınması ve ödemelerinin ertelenmesi, krizden etkilenen mükelleflere haciz ve e-haciz işlemlerinin uygulanmaması, öncelikli olmayan haciz işlemlerinin durdurulması, vergi incelemelerinin durdurulması ve bu kapsamda altı ayda ya da bir yıl içerisinde tamamlanması gereken vergi inceleme sürelerinin uzatılması gibi önlemler sayılabilir.

bu tür destekleri olumsuz etkileyebilir. Önlemlerin ne kadar süre için uygulanacağı da üzerinde durulması gereken önemli bir konu. Kısa süreli önlemler, belirsizlik yaratırken buna karşılık uzun süreli önlemler de sorunların gelecek zamanda birikmesi sonucunu doğuruyor. Uzun süreli önlemler, işletmelere gelecekte ciddi nakit sıkıntılarına neden olabilir.

İadeler n hızlandırılması Vergi iadeleri, mükellefler için nakit akışlarını sürdürebilmeleri açısından önemli. Özellikle içinde bulunduğumuz günlerde bu işletmeler için yaşamsal önemi olan bir konu. Vergi beyanname veya bildirimlerinin verilmesinin ertelenmesi, vergi iadelerine etki yapabilmektedir. Bu ise işletmelerin nakit akışlarının olumsuz etkilenmesi sonucunu doğurmaktadır. Bunun için vergi idareleri, belirli bir tutara kadar olan ve vergiye uyum konusunda olumlu bir geçmişi olan mükelleflerin iade yöntemlerini kolaylaştırıyorlar. ■ Avustralya’da vergi iadeleri altı gün içerisinde yapılabiliyor. Eğer mükellef COVID-19’dan etkilendiyse, bu mükelleflere öncelik sağlanıyor. ■ Çin’de özellikle ihracatta KDV iadesi konusunda özel önlemler alındı. Bunun için daha sade KDV beyannamesi ve hızlandırılmış iade süreci getirildi. Bunun sonucunda KDV iade süreci öncesine göre yüzde 20 oranında kısaltıldı. ■ İrlanda’da bütün vergi mükelleflerine vergi iadelerinin öncelikle yapılabilmesi için ek kaynaklar sağlandı. ■ Kore’de KDV iade süreci hızlandırıldı.

Beyanname verme süreler ve verg ödemeler n n ertelenmes Vergi idarelerinin mükelleflere sağladıkları kolaylıkların başında beyanname verme sürelerinin ve vergi ödemelerinin ertelenmesi geliyor. ■ İspanya’da vergi borcu bulunan KOBİ’lere ve serbest meslek kazancı elde edenlere üç ay için faiz ertelemesi yapıldı. ■ İtalya’da belirli mükelleflerin vergi ödemeleri 31 Mayıs 2020 tarihine ertelendi. ■ ABD’de 15 Nisan 2020 olan vergi beyannamelerinin verilmelerinin başlangıç tarihi, herhangi bir faiz ya da ceza uygulanmaksızın 15 Temmuz 2020 tarihine ertelendi. Kendilerine ceza kesilen mükellefler, geçerli nedenlerinin olması halinde indirimlerden yararlanabilecekler. ■ Belçika’da COVID-19 virüsünden olumsuz etkilenen her bir mükellef için stopaj, KDV, gelir vergisi ve kurumlar vergisi için borç ödeme planı yapılması öngörüldü. Başvuruların, 30 Haziran 2020 tarihine kadar yapılabileceği belirtildi. Hac z uygulamalarının ertelenmes ■ Hollanda’da geç ödeme faiz oranı % 0.01’e indirdi. Vergi borçlarını ödememekte ısAncak beyan tarihlerinin erte- rar eden vergi mükelleflerine karlenmesinin bazı olumsuz sonuç- şı devletler, haciz gibi takibat işları da olabilir. Beyan edilen ver- lemlerine başlamaktalar. Ancak gi beyannameleri ile borç baş- COVID-19 dolayısıyla birçok vergi vuruları ya da teşvikler arasında idaresi, mükelleflerin özel durumbağlantı olabilir ve beyanname- larını dikkate alarak bu uygulamalerin verilmesinin ertelenmesi larını askıya aldı. Sayfa çer ğ TÜRMOB le şb rl ğ yapılarak hazırlanmıştır.

14 N san 2020 • SA L I / 15

GÜNCEL

ODTÜ’lü b l m nsanları COVID-19’a karşı sıtma lacı ‘klorok n’ sentezled Yeni tip koronavirüs tedavisi için başvurulan ve daha önce sıtma ilacı olarak kullanılan klorokin, basit başlangıç maddeleri kullanılarak laboratuvarda yerli imkanlarla sentezlendi. ODTÜ Fen Edebiyat Fakültesi Kimya Bölümü Öğretim Üyesi Doç.Dr. Akın Akdağ, 1940’lı yıllarda aktivitesi bulunan klorokinin sıtmanın etkin olduğu bölgelerde bu hastalığı önlemek ve tedavi etmek için kullanılan bir ilaç olduğunu söyledi. Pek çok ülkede COVID-19 tedavisi için daha önceden sıtma ilacı olarak reçetelendirilmiş hidroksiklorokin ve klorokin ilaçlarının kullanımına onay verildiğini hatırlatan Akdağ, bunun

üzerine bu ilacın hammadde üretimini yerlileştirmeye olanak sağlayacak yöntemi geliştirmek için laboratuvarda deneysel çalışmalar yaptıklarını anlattı. Doktora öğrencisi Gizem Ünay, yüksek lisans öğrencileri Doruk Baykal, Berçin Asya ve Umut Aydemir’le birlikte gönüllü olarak klorokin sentezlemek için çalışmaya başladıklarını bildiren Akdağ, şu bilgileri verdi: “Öncelikle klorokinin yapısını inceledik. İçindeki etken maddeleri iki ayrı koldan sentezlemek için çalışma yürüttük. Tamamen basit başlangıç malzemelerinden başlayarak 10 günde bu maddeyi yerli imkanlarla sentezlemeyi başardık. Deneysel amaçlı olduğundan sadece laboratuvarımızda

olan malzemeleri kullanarak az miktarda klorokin sentezledik. Laboratuvarımızın bazı maddelere olan ihtiyacının karşılanması için proje desteği bulabilirsek daha büyük miktarlarda üretim yapabileceğimiz konusunda umutlarımız arttı.” Doç. Dr. Akdağ, klorokinin sentezlenmesinde pek çok patentli yöntem bulunduğuna işaret ederek, “Bizim yöntemimizde literatürde bulunmayan bazı basamaklar da var. Bunun için uluslararası yayın hazırlıklarına da başladık. Öğrencilerimizle birlikte çalışmamızda başarıya ulaşmış olmaktan oldukça mutluyuz” dedi.

ODTÜ’lü akademisyenler klorokinin sentezlenmesi projesinde öğrencilerle birlikte çalıştılar.

Memlekette b r de ‘aylaklık salgını’ mı var? işte çalışmadığı halde iş aramayıp boşta gezenlerin sayısı ise 1 milyon 194 bin kişi birden artmış. Yani aylak sayısındaki artış, nüfus artışından yüzde 20 daha fazla. Boşta gezer sayısındaki yıllık artış ilk defa 1 milyonun üzerine çıkmış. Geçmişle karşılaştırınca ortada tam bir “aylaklık patlaması” olduğuna inanmak gerekiyor. Çünkü bu artış 2019’da 270 bin, 2018’de 87 bin, 2017’de ise sadece 33 bin. Boşta gezenler içinde daha önce hiç işte çalışmamış olanların sayısı, mevcut serinin kapsadığı 2014 ve sonrası dönemde, önceki 5 yılın tamamında ciddi ölçüde düşüş göstermiş. 2020 Ocak döneminde ise garip bir şekilde 885 bin kişi birden artmış.

KRİTİK AÇI

İsmet Özkul ismet.ozkul@dunya.com

ürkiye İstatistik Kurumu’nun Ocak 2020 dönemi işgücü hesaplarına göre, memlekette yeni bir salgınımız daha var: Aylaklık salgını. TÜİK’in hesabına göre 15 yaş ve üzerindeki kurumsal olmayan nüfus bir yılda 998 bin kişi artmış. Bir

Aylakların eğitim durumuna bakınca bir garip durumla daha karşılaşıyoruz. Boşta gezer sayısındaki 1 milyon 194 bin artışın 454 bin ile yüzde 38’i yüksek öğrenim mezunu. Bunun da yüzde 62’si 20-34 yaş arası gençlerden oluşuyor. Yüksek öğrenimli boşta gezerlerin toplam sayısı 2 milyon 452 bin. Bunların da yaklaşık yüzde 45’i 2034 yaş arası gençlerden oluşuyor. Onca çaba ve külfet ile diplomayı aldıktan sonra bu kadar çok gencin iş aramayıp evde oturmayı tercih etmelerini ve sayının böyle hızlı artmasını izah etmek zor. İşgücü harici nüfus hesabındaki bu vaziyet, TÜİK’in işsizlik hesaplarının sağlığına ilişkin kaygı ve tartışmaların sürmesine yol açacak.

Y E N İ S İ PA R İ Ş YO K , TA H S İ L AT S I K I N T I S I YA Ş A N I YO R

Tekst le "üret m durdurun" çağrısı YENER KARADENİZ/İSTANBUL

Türkiye genelinde 30 üye derneği ve bunlara bağlı 9 bin 300’ün üzerinde firmayı temsil eden Moda ve Hazır Giyim Federasyonu (MHGF), tekstil sektöründe faaliyet gösteren şirketlere 30 Nisan tarihine kadar üretimi durdurma çağrısında bulundu. MHGF Başkanı Hüseyin Öztürk, “Sektörde işler yüzde 90 oranında durdu. Yan sanayide de durum aynı. Biz 22 alt dernek ile gerçekleştirdiğimiz toplantıda bir karar aldık ve Sağlık Bakanlığı ile cumhurbaşkanımızın da uyarılarını dikkate alarak temsil ettiğimiz sektör şirketlerine 30 Nisan’a kadar tüm faaliyetlerini durdurmaları tavsiyesinde bulunduk. Çağrımız olumlu sonuç veriyor. Şu anda sektörde yüzde 92 oranında üretim durdu. Sağlık sektörüne yönelik maske, önlük gibi ürünlerin üretimini yapan şirketler faaliyetine devam ediyor” dedi. Hüseyin Öztürk, 20 gündür yeni sipariş gelmediği gibi Avrupalı birçok ülke ile tahsilat konu-

sunda sıkıntı yaşadıklarını söyledi. Öztürk, “AB’de alıcılarımızın çoğu hazır olan malların takvimini öteledi. Siparişlerin büyük bir çoğunluğunu ya askıya aldı ya da iptal ettiler. Şubat sonu ve mart ayının tamamında ödemeleri öteleyen, hatta alacakları malların parasını ödemeyenler var” diye konuştu.

“Büyük markaların çekler dönüyor” İç pazarda da sıkıntılar olduğunu anlatan Öztürk, çeklerin yazdırılmaya başlandığını aktardı. Öztürk, “Mart sonu itibari ile büyük zincir markaların çeklerini yazdırdığını görüyoruz. Hatırı sayılır rakamlarda çekler geri dönüyor. Hala üreticimizle irtibata geçmeyip, ödemelerini aksatanlar var. Bu da üzücü ve güveni sarsan bir unsurdur. Bizde koronavirüsn tespiti 1011 Mart’ta oldu. 20 gün sonrası için bir nakit tedariki göstermeyen bir zincirin yaklaşımını çok doğru bulmuyoruz. Bunu fırsata çevirme anlayışı ortaya çıktı” dedi.

SEKTÖRÜN TALEPLERİ Hüsey n Öztürk, koronav rüs salgını dönem le lg l sektör talepler n şöyle sıraladı: ● Koronav rüs b l m kurulu g b ekonom kurulu da olmalı. Bu kurulda sektör dernekler ve reel sektör tems lc ler yer almalı. ● Bu dönemde sektörün gerek maske gerekse koruyucu ek pman üret m nde ne kadar başarılı olduğu görüldü. Bu nedenle tekst l ve hazır g y m sektörü de stratej k b r sektör lan ed lmel . ● İŞKUR’un prosedürü hızlandırılmalı ya da bazılarından vazgeç lmel . Kısa çalışma ödeneğ le lg l 10-15 gündür dönüş alamayan ş rketler var. ● İŞKUR le b rl kte kamu bankalarının önünde c dd kuyruklar var. Bütün özel bankalar kamu bankası statüsünde h zmet vermel . ● TOBB’un kasasındak para esnafın ve odaların parasıdır ve bu günler ç nd r. TOBB da destek vermel .

DUNYA

CMYK

'Evde teknoloj patladı' SELENAY YAĞCI/İSTANBUL

Koronavirüs tedbirleri dolayısıyla iş ve eğlence hayatı evlere taşınınca elektronik ürünlerin satışları da arttı. BKM’nin verilerine göre mart ayında kartlı ödeme tutarının geçen yıla göre en fazla arttığı üç sektörden biri elektronik eşya oldu. Online kartlı ödemelerde elektroniğin payı mart ayında yüzde 44 arttı. Evde hem eğlenmek hem de çalışmak için teknolojiye sarıldık. Dizüstü bilgisayardan televizyona, ev sinema sisteminden ekmek yapma makinesine, kulalıktan tablete, traş makinesinden katı meyve sıkacağına kadar birçok elektronik ürününün satışı da martta arttı. En çok artış ise LED TV satışlarında yaşandı. İncehesap.com’un verdiği bilgilere göre mart ayı sonunda tüketiciler, geçen aya oranla ev ve sinema sistemleri ve PC ürünlerine yöneldi. incehesap.com’un Kurucu Ortağı Nurettin Erzen, “Ev ve sinema sistemlerinin toplamında Şubat ayına göre mart ayında yüzde 90 artış gözlenirken, LED TV satışlarında yüzde 260, kulaklıklarda ise yüzde 250 artış yaşandı. Hem iş hem de eğlence için kullanılan notebook’ları daha yoğun kullanan tüketiciler, satışların bir ayda yüzde 70 artmasına sebep oldu” dedi. Acer EMEA Başkan Yardımcısı

Geçen ay, en çok kullanılan ürünler arasında akıllı c hazlar öne çıktı Grigory Nizovsky ise işlerini ofisten eve taşıyan şirketler ile okuldan eve taşınan eğitim süreçleri, dizüstü bilgisayar satışlarında yüksek bir satın alma hacmi yarattığını ifade etti. Acer Türkiye’de 2020 yılı 12’nci hafta satışlarıyla; evde kal çağrısının etkisini gösterdiği 16 Mart haftası satışlarda yüzde 100’ü aşan bir talep artışı görüldüğü belirtti.

Mutfakta kullanılan elektron k eşyada yüzde 30 artış var Arzum Pazarlama ve Ürün Geliştirmeden Sorumlu Genel Müdür Yardımcısı Mehtap Yıldız “Koronavirüs sürecinin başından bu yana tüketicilerimizi oldukça yakından takip ediyoruz. Mutfak kategorisini değerlendirdiğimizde mart ayının başından bugüne yüzde 30’a yakın bir talep artışı var. Evde kaldığımız bu süreçte ihtiyaçlar da buna yönelik değişiklik gösterdi. İlk günlerden bugüne tü-

keticilerimizin evde kendi ekmeğini yapmaya başladıklarını söyleyebiliriz. En büyük talep şu an Panetti ekmek yapma makinemize yönelik. Detoks içeceklerinden sağlıklı birçok içeceği kolayca hazırlayabileceğiniz Shake’n Take Kişisel Blender’ımız çok hızlı talep gördü “ diye konuştu. E-ticaret firmalarına ürün tedariki sağlayan Nasa İletişim Üst Yöneticisi Mehmet Hayrettin Yılmaz da, “Evde kaldığımız süre boyunca satın alma tercihlerinin değiştiğini çok net gözlemleyebiliyoruz. Özellikle elektronik alandaki ihtiyaçlar ve tercihlerde büyük oranda değişti. Geçen yıla göre kahve makinası, oyun konsolu gibi ve elektrik süpürgesi gibi hijyen esaslı ürünlerin satışlarında yüzde 33 artış gözlemliyoruz” dedi. Salgın süreciyle birlikte firmalar e-ticarete yönelmeyi hızlandırdı. Hatta bazı markalar doğru-

250

Evde kalanların taleb , kulaklığı en çok satılanlar arasına taşıdı

260

Mart ayında LED TV, satış oranı en çok artan ürün oldu dan kendi online kanallarını açmaya yöneldiler. Bunlardan biri de Philips Türkiye oldu. Geçen hafta kişisel sağlık portföyündeki ürünlerinin satılacağı www.philips.com.tr online mağazasını açtı. E- ticaret sitelerine altyapı sağlayan Tsoft CEO’su Ömer Arıkan da bu süreçte e-ticaret yapan şirketler içinde yeterli ilgi göstermeyenler, konsantrasyonlarını attırdıklarını belirtti. E-ticaret sitesinin ödeme altyapı sağlayıcısı iyzico’nun verilerine göre, evde kal çağrısının ilk haftası, hobi ve oyun sektöründeki satışları bir önceki haftaya oranla yüzde 46 arttı. İzolasyonun ikinci haftasında hobi, oyun kategorisinde artış devam etti ve ortalama sepet tutarı 75 TL seviyesine ulaştı. İkinci karantina haftasında, Gündelik ev eşyalarında işlem hacminde yüzde 165, işlem adedinde yüzde 117 gibi rekor artışlar yaşandı.

Ü R E T İ M E D E VA M E D E N Ş İ R K E T L E R İ Ç İ N H A Z I R L A D I

TSKB’den koronavirüse karşı yol haritası

Hüseyin Öztürk

Türkiye Sınai Kalkınma Bankası (TSKB), tüm dünyayı etkisi altına alan koronavirüs salgını sürecinde, sahada çalışmaya ve üretmeye devam etmek zorunda olan şirketler için bir yol haritası oluşturdu. Yedi temel başlıkta toplanan yol haritasını infografik haline de getiren TSKB, hazırladığı çalışmada, öncelikle önlemlerin planlama, uygulama ve yü-

rütme süreçlerini bir proje ciddiyetiyle ele alacak ekiplerin kurulmasının önemine işaret ediyor. Hazırlanan çalışmada şu ifadelere yer veriliyor: “İçinden geçtiğimiz salgın döneminde hayatın devamlılığı, temel ihtiyaçların karşılanması yönünde üretimin sürekliliğinden geçiyor. Bu da ancak çalışan sağlığının etkin şekilde korunması için şirketlerin sistemsel bir bakış açısıyla sorumluluk alması ile mümkün.

• Tesisi içinde ve dışında kullanılacak maskelerin temin edilerek, her çalışanın maskesi olduğundan emin olunması, • Tüm ofis, fabrika, depoa veya şantiye tesislerinde uzun süreli koruma sağlayan ilaçlama ve temizlik yapılması, • Dışarıdan sipariş edilen ve depolardan çıkışı yapılan her türlü malzeme ve paketlerin dezenfekte edilmesi, • Kalabalık şirketlerde ve fabri-

kalarda çalışma saatlerinin, farklı vardiya kombinasyonlarıyla tekrar oluşturulması, • Ulaşım servislerindeki insan sayısının azaltılması, gerekirse bu döneme özel servis sayıları ve saatlerinin çeşitlendirilmesi, • Üretim alanlarına dışarıdan girmesi gereken personel ve müşterilerin öncelikle ellerinin dezenfekte edilmesinin sağlanması ve yakın temastan kaçınılması büyük önem taşıyor.”

sürdürüleb l r

Uluslararası Yen leneb l r Enerj Ajansı (IRENA) ver ler ne göre, 2019’da artırılan enerj kapas tes n n yüzde 75’ n yen leneb l r enerj ler oluşturdu. Hazırlayan: DİDEM ERYAR ÜNLÜ • d dem.eryar@dunya.com

İkl m değ ş kl ğ bulaşıcı hastalıkları tet kleyeb l r

14 N san 2020 • Salı

EY’den kr z doğru yönetmen n yolları YAKIN PLAN DİDEM ERYAR ÜNLÜ didem.eryar@dunya.com

ABD merkezl Global Change Research Program (Küresel Değ ş m Araştırma Programı) tarafından yapılan b r araştırmaya göre, kl m değ ş kl ğ bulaşıcı hastalık r sk oluşturuyor. İkl m değ ş kl ğ sebeb yle bulaşıcı hastalıkların coğraf dağılımları ve mevs msel davranışlarının değ şt ğ ne yer veren rapor, kl m değ ş kl ğ n n etk ler neden yle yen bulaşıcı hastalık salgınlarını öngörme ve bunlar ç n önlem alma kapas tes n n zayıflayab leceğ ne d kkat çek yor. Raporda yer alan görüşler şöyle: X Bulaşıcı hastalıklar farklı şek llerde yayılım göster yor. Bu hastalıklar, COVID-19 v rüsü g b nsandan nsana; s vr s nek ve p re g b d ğer hayvanlar tarafından yayılan 'vektör hastalıklar' olarak k temel şek lde yayılım göster yor. İkl m değ ş kl ğ ; hava koşulları ve aşırı hava olaylarındak etk s göz önünde bulundurulduğunda, hastalığı taşıyan hayvanların hayatta kalma ve yayılma prat kler n değ şt receğ nden vektör hastalıklara da etk edeb l r. X En öneml halk sağlığı sorunları arasında olan bu bulaşıcı hastalıkların taşınması; sıcaklık, nem ve yağış g b kl m faktörler nden etk len yor. 2018 yılında sıtma neden yle 400 b nden fazla k ş hayatını kaybett . Hayatını kaybeden k ş ler n yüzde 67's n beş yaşın altındak çocuklar oluşturuyordu. X Dünya nüfusunun yaklaşık yarısının, her yıl yaklaşık 100 la 400 m lyon k ş y enfekte edeb lecek dang humması r sk altında olduğu öngörülüyor. Asya ve Lat n Amer ka'da hastaneye yatış ve ölümler n başlıca neden olan bu hastalığın semptomları çoğunlukla haf f seyretse dah , tıbb müdahale gerekt reb l yor. X İkl m değ ş kl ğ , koşulları her k salgın ç n daha elver şl hale get r yor. 1950'l yıllara kadar uzanan ver ler, dang hummasının taşınması ç n en uygun on yılın dokuzunun 2000’lerden sonra meydana geld ğ n göster yor. 2012-2107 yılları arasında Afr ka’nın dağlık bölgeler nde sıtmanın taşınması ç n elver şl kl m koşulları 1950'lere kıyasla yüzde 30 daha yüksek seyred yor. X COVID-19 g b nsandan nsana bulaşan hastalıklar ç n res m daha karmaşık hale gel yor. İkl m değ ş kl ğ , nsanların coğraf er ş m n hayvanlar ve böcekler n deney mled ğ şek lde değ şt rmese de, bazı durumlarda bel rley c rol oynayab l yor. Örneğ n, ABD'de yapılan araştırmalar, kl m değ ş kl ğ sebeb yle daha sıcak geçen kış aylarının, gr p mevs mler n n ş ddet n artırab leceğ n ve daha sıcak hava neden yle bulaşmanın sürekl hale gelmes yle yıl boyu gr p 'sezonu' r sk n n oluşab leceğ n ortaya koyuyor.

Hedefini “daha iyi bir çalışma hayatı oluşturmak” olarak tanımlayan EY, dünya genelinde 231 bin çalışanı ile bağımsız denetim, danışmanlık, kurumsal

DUNYA

CMYK

Bu sürecin, insanlarda olduğu gibi organizasyonlarda da kalıcı bir değişikliğe neden olacağını ifade eden EY uzmanları, mevcut krizi doğru yönetmek ve yaraları etkin bir şekilde sarmak için, sadece iş yapış şekillerinin değil, liderlik özelliklerinin ve çalışan yetkinliklerinin de değişeceğini belirtiyorlar. Farklı alanlarda alınması gereken önlemleri ise şöyle anlatıyorlar:

Kurumların d kkat etmes gereken 8 konu

Alternat f tedar kç bulma teknoloj ler devreye alınmalı EY Türk ye Danışmanlık Bölümü Yardımcı Ortağı ve Tedar k Z nc r H zmetler L der Arda Karaçeleb , kurumların ç nde bulunduğumuz dönemde özell kle d kkat etmes gereken alanları şöyle özetl yor: “Tedar k ağında sadece doğrudan tedar kç ler değ l, tedar kç ler n tedar kç ler n n r sk ve özell kle ara evrelerdek stokları göz önüne alarak olası üret m duruş r skler n tahm n etmek gerek yor. Talep planlamada bu yavaşlamanın talep zaman kayması mı, yoksa gerçek talep kaybı mı olduğunun anal z ed lmes ve ona göre talep planlamasının güncellenmes , yapılab lmes önem taşıyor. Öte yandan, alternat f tedar kç ç n hızlı tedar kç bulma teknoloj ler n n (ag le scout ng) ve s stemler n n devreye alınması; kuyruk tedar kç ler ne yönel k pazaryer entegrasyonları öne çıkıyor. Fabr kaların r sklere karşı daha d rençl olab lmes açısından; fabr ka çer s nde devamlılığın sağlanab lmes ç n ek pler n alternat f hatlar ç n kümeler hal nde organ ze ed lmes ; konteynerler n dezenfekte ed lmes , fabr ka, depo g r ş ve ürün yükleme/boşaltma kurallarının düzenlenmes büyük önem taşıyor.

EY Türk ye Danışmanlık Bölümü Ortağı ve S ber Güvenl k H zmetler L der Üm t Yalçın Şen, ş yapış modeller n n değ şt ğ n söylerken, kurumlara düşen başlıca görevler 8 ana başlıkta özetl yor: 1. “Kr z Yönet m : Salgının kurumsal etk ler n yönetmek, doğru let ş m ve yönet m stratej ler n gel şt rmek adına kurum tepe yönet c ler ve kr t k rollerdek çalışanlardan teşk l ed lm ş gruplarla tüm organ zasyonun yönlend r lmes ; 2. İş-etk anal z : Salgın kaynaklı r skler n organ zasyona etk ler n n değerlend r lmes , buna göre aks yonların planlanması, gerekl şgücü gereks n m n n ortaya konması; 3. İş gücü yönet m : İşgücü kayıpları ve uzaktan çalışmaya da r tüm süreçler n personele onl ne şek lde let lmes ; 4. İlet ş m yönet m : Sağlık otor teler ve kuruluşları, kamu, müşter ler, tedar kç ler ve lg l d ğer paydaşlar le let ş m stratej ler n n gel şt r lmes , 5. Tedar k Z nc r ve 3. Taraf yönet m : Kr t k ürün ve h zmet tedar kç ler n n gözden geç r lmes , olası aksama ya da ptaller n önceden haber alınması, alternat fler n

araştırılması; 6. F nans yönet m : Gel rler n nasıl etk leneceğ , olası satış ve müşter kaybı ya da s par ş ertelemeler başta olmak üzere kısa, orta ve uzun vadel planların tekrar gözden geç r lmes ; 7. Hukuk destek: Kr z zamanlarında karşılaşılab lecek sözleşmesel r sklerden kaynaklı anlaşmazlıkların çözümü açısından hazırlıkların yapılması ve mücb r sebep maddeler şlet lerek sözleşmeler n ptal ed lme r sk ne karşı yükümlülükler n ortaya konması; 8. Tekn k altyapı: Çalışma modeller n n bu değ ş me ayak uydurması ç n en öneml konulardan b r teknoloj altyapısı. İş faal yetler ç n kullandığımız ERP, CRM, Satış, Pazarlama g b uygulama ve s stemler n gerek rse tamamen uzaktan er ş me hazır olması gerek yor.

Yen hracat pazarları aramak gerek yor EY Türk ye Ş rket Ortağı, Gümrük ve Küresel T caret Bölüm L der Sercan Bahadır, COVİD-19’un dış t carete yönel k etk ler n şöyle anlatıyor: “Salgın maalesef yerel b r sorun olmaktan çıktı, küresel b r sorun oldu. Şeh rler n karant naya alınması hem talep hem üret m süreçler n askıya alıyor. Bu da tedar k z nc r n n sağlıklı şlemes n engell yor. Çünkü tedar k z nc r kopmuş oluyor. Mevcut durumun en çok tes r altında bırakacağı bölgeler ve ülkeler sayılacak olursa: Avrupa B rl ğ (15.6 m lyar dolar), ABD (5.8 m lyar dolar), Japonya (5.2 m lyar dolar), Güney Kore (3.8 m lyar dolar), Tayvan (2.6 m lyar dolar) ve V etnam (2.3 m lyar dolar) başta gel yor. Türk ye de Ç n’dek üret m düşmes nden olumsuz etk lenecek ülkeler arasında yer alıyor. Ancak ülkem z en çok AB üzer ndek olumsuz tablodan etk lenecek. Dış t caret m z n yarısı AB le olduğu ç n konu bu pazardak b r daralma ya da olumsuz gel şmeler b z m ç n daha öneml . Sürec n uzun süre devam etmes ne karşın yen hracat pazarları aramak öneml b r adım olacaktır. İhracatı, üret m ve st hdamı thalata bağlı olan b r ülke olarak hammadde aldığımız ülkelerde yaşanan olumsuz durumlardan b z de olumsuz etk len yoruz. Hammadde tedar k nde yaşayacağımız her sorun hem üret m hem de hracatımızı olumsuz etk l yor. Özell kle Ç n’den yaptığımız doğrudan thalatın yaklaşık 10 m lyar doları hammadde ve mak ne g b üret me yönel k ürünler. Ayrıca AB üzer nden üret m amaçlı thalatımız oluyor. Bu noktada tedar k z nc r açısından yen r sk unsuruna göre yapılanma gerek yor."

Ş rketler mal yet odaklı değ l, nsan odaklı aks yonlar alab lmel COVID-19 kr z n n çalışanlar üzer ne etk s n değerlend ren EY Türk ye Danışmanlık Bölümü Müdürü Murat Kocavel oğlu, “Kr z n faturasının önce çalışanlara kes lmes demek, ş rket n f ş n n çek lmes demek olduğunun hemen her l der farkında. Ş rketler n çalışanlarına geçm ş yönet c alışkanlıklarıyla b r ‘mal yet kalem ’ g b değ l, bu kr zde dönüşümü gerçekleşt recekler ve ler g decekler b r ‘ş rket ortağı’ gözüyle bakmaları oldukça kr t k. Ş rketler n mal yet odaklı değ l nsan odaklı aks yonlar alab lmes ç n sektörel, ekonom k ve ekonom ler üstü yapılardan destekler n ve n s yat fler n sunulması oldukça kr t k öneme

Karbon em syonları 2. Dünya Savaşı sev yeler ne neb l r Global Carbon Project Başkanı Rob Jackson, 2020 yılı genel nde karbon em syonlarında yüzde 5 oranında ger leme yaşanab leceğ n kaydett . 2008 f nans kr z nde karbon em syonlarının yüzde 1.4 oranında ger led ğ n kaydeden Jackson, yüzde 5 oranında düşüşün 2. Dünya Savaşı’ndan bu yana yaşanab lecek en büyük düşüş olacağını fade ett . Jackson, “Ne Sovyetler B rl ğ ’n n çöküşü, ne de son 50 yıl ç nde yaşanan petrol kr zler veya ekonom k kr zler karbon em syonlarını COVID-19 salgını kadar etk lemem şt ” d yor. İkl m b l mc ler de

finansman ve vergi alanlarında hizmet veriyor. COVID-19 salgının neden olduğu kriz sürecinin şirketler üzerindeki etkilerini sorduğumuz EY Türkiye uzmanları, krizin şirketler için 3 safhası bulunduğunu söylüyorlar. Bunlar; mevcut krizin yönetilmesi, 1-2 aylık süreçte yaraların sarılması ve süreç sonrasında kalıcı sistemsel değişikliklerin uygulanması.

2020 yılı t bar yle karbon em syonlarının gerlemeye başlayacağını fade ed yorlar. Tab k , karbon em syonları konusunda yaşanan y leşmen n, dünyayı es r alan, tüm nsanlığın sağlığını tehd t eden, fabr kaların kapanmasına, uçakların havalanmamasına neden olan b r v rüs neden yle sağlanmış olması y b r haber değ l. Yapısal değ ş kl kler ve düşük karbon ekonom s ne geç ş sağlanmadan, bu düşüşün sürdürüleb l r olmayacağını fade eden uzmanlara göre asıl öneml olan, bugün ed nd ğ m z alışkanlıkları kr z sonrasında da sürdürmek.

sah p. Bugün kr z etk n yöneten ve sonrasında gerekl l klere ayak uyduran ş rketler n, yen düzende yen operasyon modeller yle poz t f ayrışab leceğ n öngörüyoruz” d yor. Operasyonlarını tamamen durdurmak zorunda kalan ş rketler n ç n se şç l k mal yet ve etk n ş gücü planlamanın hayat hale geleb leceğ n fade eden Kocavel oğlu, bu kapsamda devreye g reb lecek aks yon planlarını şöyle sıralıyor: ■ Bütçe düzeltmeler : Karant na durumu neden yle bütçelen p gerçekleşt r lemeyecek olan harcamaların bel rlenmes ve çalışan maaş ödemeler ç n bütçe ht yacının bu kaynaklardan desteklenmes .

■ Ücretl z n/toplu z n: Çalışanlara toplu

veya kısm olarak ücretl z n kullandırılarak z n bütçes n n çalışan maaş ödemeler ç n kullanılması. ■ İst rahat raporu: Sağlık açısından r sk teşk l edeb lecek veya v rüs taşıması t bar yle şüphe duyan çalışanların st rahat zn ne çıkarılması. ■ Telaf çalışması: İlg l kanunda da yer aldığı üzere zorunlu ş durması g b nedenlerden dolayı oluşan ş kaybı ç n süreç sonrasında telaf çalışması yürütüleb l r. ■ Kısa çalışma ödeneğ : Salgının boyutlarının artması hal nde ortaya çıkab lecek f nansal sıkıntıların bertaraf ed lmes , çalışanların geç c de olsa ücretler n n b r kısmını alab lmeler ç n başvurulab lecek b r d ğer araç se kısa çalışma ödeneğ d r.

XÇevik organizasyonlar ve insan bakış açısı taşıyan liderler dönemi ✓ Kriz durumlarında alınan kararları etkin uygulayabilen ve gerektiğinde inisiyatif alabilecek çevik organizasyon yapılarının gelişmesi gerekiyor. ✓ Uzaktan çalışma koşullarını destekleyen prosedürler, süreçler ve yönetişim mekanizmaları riskleri azaltıyor. ✓ Maliyetleri doğru planlamak adına organizasyonun sağlıklı büyüklükte olması, rekabeti farklılaştıran bir unsur olarak öne çıkıyor. ✓ Bu dönemde kararlı ve güçlü, insan bakış açısı taşıyan liderler, çalışanlarına güven veriyor. ✓ Uzaktan çalışmanın zorunlu hale geldiği bu dönemde dijital yatkınlık, çalışanların işlerini yürütebilmeleri adına hayati önem taşıyor.

İkl m akt v stler onl ne seslend : Evde kalalım ama ev m z yanıyor!

İkl m akt v stler , canlı yayın ve v deo konferans le b r araya gelerek, d j tal ortamda kl m grevler n gerçekleşt rd . COVID-19 neden yle grevler n onl ne olarak gerçekleşt ren kl m akt v stler , tüm dünyaya şöyle seslend ler: Evde kalalım, ama ev m z yanıyor! Fr days for Future (FFF) ve Sıfır Gelecek çağrı yaptığı greve canlı yayınla k b n k ş katıldı. Türk ye tar h nde lk defa küresel b r eylem günü, d j tal ortama taşınmış oldu. Fr days for Future akt v stler tarafından gerçekleşt r len basın açıklamasını Atlas Sarrafoğlu ve Sel n Gören yaptı. “B l me ve gençlere kulak ver n” d yen akt v stler, kr zlere karşı ekonom den önce canlı yaşamını gözeten b r s steme geç ş yapılması gerekt ğ n söyled . Evde kal çağrılarına da atıf yapılan açıklamada, “Yaşamımızı sığdırmaya çalıştığımız ev m z, yan gezegen m z yanıyor! Bu yangının neden n n kl m kr z olduğunu b l m nsanları söylüyor” den ld . Sıfır

Dünyanın en az gel şm ş ülkeler nde sağlık altyapılarının yüzde 22's nde su h zmet , %21' nde h jyen h zmet ve %22's nde atık yönet m bulunmuyor.

Gelecek Kampanyası adına söz alan N l Sarrafoğlu ve Rana Yılmaz se, devletler n koronav rüs kr z ne kr z g b davranmakta çok geç kaldığını; koronav rüs kr z nden kl m kr z ne dersler çıkarılması gerekt ğ vurgulandı.