«The house of aunt Irene»

Edited by Fotini Androulaki Narration by Giannis Melas

του παππού σου και νονά σου, είναι σπίτι. Αυτό που έχει αξία είναι αυτό που ζεις και αυτό που σε κάνουν οι άνθρωποι να αισθάνεσαι όταν είσαι κοντά τους. Μεγαλώνοντας συνειδητοποιείς ότι αυτό που έζησες κάποτε, σήμερα είναι ιστορικό γεγονός. Τότε οι αναμνήσεις καταγράφονται γιατί η αλήθεια έχει την τάση να λάμπει. Ο λόγος “περί Μέγαρου Μαξίμου”, σημερινή πρωθυπουργική κατοικία. Οι αναμνήσεις ανήκουν στον Κηφισιώτη Γιάννη Μελά τον οποίο από παιδάκι καλούσε στο σπίτι της, τα Σαββατοκύριακα, η θεία Ιρένα, στην Ηρώδου Αττικού 19. Ευχαριστούμε τον Γιάννη Μελά για τις πληροφορίες οι οποίες προέρχονται από τις σημειώσεις του με τίτλο “Το σπίτι της θείας Ιρένας”».

“In the eyes of children, even a palace may be regarded as just a home, when it is the place where your favorite aunt, your grandfather’s sister, your own godmother, lives. Value lies in the moments and in the way people make you feel when they are around. Growing up, you may realize that the things you went through are now part of history. That’s when memories take hold, because truth has a way of shining through. The palace in question is none other than the “Maximos Mansion”, currently the prime minister’s residence. These memories belong to Giannis Mellas. Growing up in Kifisia, his aunt Irene used to invite him to her house, at 19 Herodou Attikou street. All information in this article was contained in Giannis Melas’ notes titled “The house of aunt Irene” and we would like to thank him for sharing them.

Η σημερινή πρωθυπουργική κατοικία, γνωστή ως Μέγαρο Μαξίμου έχει στην ιστορία της την μεγάλη αγάπη του Χιώτη εφοπλιστή Αλέξανδρου Μιχαληνού και της πανέμορφης, αριστοκράτισσας, φίλης των γραμμάτων και των Τεχνών, Ιρένας Μανούση. Έχει τις εποχές της χαράς στα σαλόνια του, όπως έχει και τις μαύρες εποχές των Γερμανών που το επίταξαν στην Κατοχή, στον 2ο Παγκόσμιο Πόλεμο. Το πως έμεινε στην ιστορία ως Μέγαρο Μαξίμου θα σας το διηγηθούμε...

Maximos Mansion, now serving as the Prime Minister’s residence, has known great affection by the shipowner Alexandros Michalinos from the island of Chios, and by the beautiful, noble, art and literature enthusiast, Irena Manousis. Its parlors have known times of joy, as well as the dark time of the Germans that requisitioned it during the Occupation, during the 2nd World War. Here, we will tell the tale of how it came to be known in history as Maximos Mansion.

OΔημήτριος Μάξιμος, τρίτος σύζυγος της Ιρένας, διετέλεσε πρωθυπουργός της Ελλάδας από τον Ιανουάριο του 1947 έως τον Αύγουστο του ίδιου έτους. Το 1952 το Ελληνικό δημόσιο αγόρασε το Mέγαρο σε συμβολική τιμή, μαζί με όλη την επίπλωση της οικίας.

Ειρήνη Μαξίμου η αρχόντισσα της Αθήνας: Η Ιρένα Μανούση, κόρη του Κωνσταντίνου Μανούση από τη Σιάτιστα Μακεδονίας, καταγόταν από αρχοντική οικογένεια, μέλη της οποίας μετανάστευσαν στην

Αυστρία, μεγαλούργησαν και ο αυτοκράτορας Φραγκίσκος Ιωσήφ ο Α΄ απένειμε στην οικογένεια, τίτλο ευγενείας. Παντρεύτηκε σε πρώτο γάμο τον τραπεζίτη Στέφανο Ζίφο από οικογένεια ευγενών της Χίου γενοβέζικης καταγωγής και εγγεγραμμένης στο «Libro d’ oro de la noblesse de Chios», με τον οποίο απέκτησε το μονάκριβο παιδί της, το Στέφανο.

Οι γάμοι της: Ο πρώτος σύζυγος Στέφανος Ζίφος πέθανε πριν γεννηθεί ο γιος του. Έτσι, η οικογένεια έδωσε το όνομα Στέφανος στο παιδί. Η νεαρή 23χρονη δυναμική, όμορφη και αξιόλογη Ιρένα παντρεύτηκε αργότερα, το 1900, τον επίσης Χιώτη ευγενή επιχειρηματία και εφοπλιστή Αλέξανδρο Μιχαληνό. Το αγαπημένο ζευγάρι αποφάσισε να κτίσει στις αρχές του 20ου αιώνα το μικρό νεοκλασικό παλάτι της Ηρώδου

Αττικού 19, για να στεγάσει την ευτυχία του μαζί με τον μικρό Στέφανο που ο πατριός του υπεραγαπούσε.

Έτσι αγόρασαν το οικόπεδο στην Ηρώδου Αττικού. Λέγεται ότι το ήθελε και ο Ελευθέριος Βενιζέλος, αλλά δεν το πρόλαβε. Ο Αλέξανδρος Μιχαληνός όμως δεν θα ζούσε για πολύ κι έτσι δεν πρόλαβε να κατοικήσει και να χαρεί το σπίτι που με τόση αγάπη ετοίμαζε με τη γυναίκα του. Πέθανε στο Μόναχο το 1914, αφήνοντας την τεράστια περιουσία του στην Ιρένα του. Η Ιρένα ήταν ακόμα πολύ νέα. Ο τρίτος και τελευταίος γάμος της έγινε

Dimitrios Maximos, Irene’s third husband, acted as prime minister of Greece between January 1947 until August of the same year. In 1952, the Greek state bought the mansion along with its furniture at a symbolic price.

Irene Maximou, the Lady of Athens: Irene Manousi, daughter of Konstantinos Manousis from the village Siatista in Macedonia, hailed from a noble family whose members immigrated to Austria, where they managed to have a great career. The family was proclaimed noble by the emperor Francis Joseph the first. Irene’s first marriage was to the banker Stefanos Zifos, member of a noble family of Chios, hailing from Genova and annexed in the “Libro d’ oro de la noblesse de Chios”. Together they had her only child, Stefanos.

Her marriages: Her first husband, Stefanos Zifos, died before his son’s birth and the family decided to name the child after him. Sometime later, in 1900, 23-year-old dynamic, beautiful and remarkable Irene, married another noble from Chios, the entrepreneur, ship owner, Alexandros Michalinos. At the dawn of the 20th century, the loving couple decided to have a house where they could live happily with young Stefanos, whom his step father adored. Thus, they decided to build the small neoclassical palace on 19 Herodou Attikou street. Rumor has it that Elftherios Venizelos was also after the land, but they beat him to it. However, Alexandros Michalinos, wasn’t meant to be around for long, and didn't get to live and enjoy the house that he so lovingly built for his wife. He died in Munich in 1914, leaving all his wealth to his Irene. Irene was still very young. Her third and final marriage was to the National Bank’s Governor, Dimitrios Maximos.

Ένα παλάτι, για την αγάπη τους: Η μεγάλη αγάπη της Ιρένας και του Αλέξανδρου Μιχαληνού στεγάστηκε το 1900 στην οδό Νεοφύτου Δούκα του Κολωνακίου. Ο Μιχαληνός ήταν άνθρωπος της μόρφωσης και του πολιτισμού. Η μεγάλη αδυναμία του ήταν ο μικρός Στέφανος, γιος της Ιρένας από τον πρώτο της γάμο. Όπως εξομολογήθηκε αργότερα ο Στέφανος στον Γιάννη Μελά, είχαν μια πολύ δυνατή, φιλόστοργη σχέση πατέρα και γιου. Τα όνειρα για να χτιστεί το σπίτι της Ηρώδου Αττικού γεννήθηκαν εδώ.

Τα σχέδια ανατέθηκαν στον διαπρεπή αρχιτέκτονα Χέλμη και πολύ γρήγορα ξεκίνησε η ανέγερση της επιβλητικής οικίας. Η Ιρένα ήταν ευτυχισμένη και αφοσιωμένη με ενθουσιασμό στην προετοιμασία του νέου σπιτιού. Τα έπιπλα υπέγραφαν ιστορικοί οίκοι της Φλωρεντίας και οι καλλιτεχνικοί θησαυροί προορίζονταν να πλημμυρίσουν με υψηλή τέχνη τα δωμάτια της Ηρώδου Αττικού. Ο ξαφνικός θάνατος του Αλέξανδρου έπεσε σαν σκιά. Η Ιρένα σταμάτησε τις εργασίες αφήνοντάς το σπίτι ημιτελές αλλά το ολοκλήρωσε αργότερα με τα χρήματα που της κληροδότησε ο Αλέξανδρος.

Ο

Στέφανος Ζίφος στη Λυκείου 3. Stefanos Zifos at 3 Lykeiou str.

Η έκφραση του Στέφανου «μιλάει» για την αμοιβαία αγάπη που υπήρχε με τον πατριό του Αλέξανδρο Μιχαληνό. Stefanos’ expression reveals the mutual love between him and his step father, Alexandros Michalinos.

A palace, to house their love: Irene and Alexandros Michalinos enjoyed their time together in 1900, living at Neofytos Doukas road in Kolonaki. Michalinos was an educated and cultured man. His great weakness was the young Stefanos, Irene’s son from her first marriage. As Stefanos would later confess to Giannis Mellas, they had a very strong and affectionate father-son relationship. That is where the dreams to build the house at Herodou Attikou were given shape. The plans were assigned to the distinguished architect Chelmis and construction of the imposing house began soon after. Irene was happy and enthusiastically committed herself to preparing the new house. The furniture was designed by historic houses in Florence and a treasure-trove of art was intended to adorn the rooms. Alexandros’ sudden death fell upon those dreams like a shadow. Irene then stopped the construction, leaving the house half-built, and would only finish it later on, using the funds she had inherited from Alexandros.

Το τρίτο στεφάνι: Μια εξυπηρέτηση για να πιάσει δουλειά ένας συγγενής ήταν η αφορμή για να επισκεφθεί την Εθνική Τράπεζα, η Ιρένα Μιχαληνού. Εκείνο το πρωινό, έγινε η μοιραία συνάντηση με τον τότε διοικητή της Εθνικής Τράπεζας Δημήτριο Μάξιμο με τον οποίο παντρεύτηκαν και από τότε δεν χώρισαν ποτέ. Ο μικρός Στέφανος όμως, ποτέ δεν ξέχασε τον αγαπημένο του Αλέξανδρο Μιχαληνό, ο θάνατος του οποίου του στοίχησε πάρα πολύ. Τα πράγματα ήρθαν βολικά όταν το ζευγάρι αποφάσισε να στείλει το παιδί στην

Ελβετία όπου τελείωσε γυμνάσιο και έκανε Οικονομικές σπουδές στο Πανεπιστήμιο. Το ζεύγος Μαξίμου ζει πλέον στην Φλωρεντία και επιστρέφει το 1927.

Στέφανος Ζίφος – Ιππότης της Λεγεώνας της Τιμής: Ο Στέφανος, μονάκριβος γιος της Ιρένας, πέρασε σχεδόν όλη του τη ζωή στο εξωτερικό. Αφού τελείωσε τις σπουδές του στην Ελβετία, έφυγε για το

Παρίσι και εκεί έζησε μέχρι τα βαθιά του γεράματα. Καλλιτεχνική φύση, ζωγράφιζε και έγραφε. Το θεατρικό του έργο «La vie donloureuse” ανέβηκε στο Comedie Francaise, απόδειξη του ταλέντου του. Τιμήθηκε ως

«Ιππότης», με το μετάλλιο της Λεγεώνας της Τιμής το 1935 από τον Πρόεδρο της Γαλλικής Δημοκρατίας και σε όλη του τη ζωή κράτησε την Ελληνική του υπηκοότητα. To μυστικό που τον κράτησε μακριά από την Ελλάδα, βρισκόταν, ίσως, στον γάμο της μητέρας του με τον Δημήτριο Μάξιμο. H απάντησή του στο ερώτημα «γιατί έμεινε μακριά από την

Τα έπιπλα υπέγραφαν ιστορικοί οίκοι της Φλωρεντίας και οι καλλιτεχνικοί θησαυροί προορίζονταν να πλημμυρίσουν με υψηλή τέχνη τα δωμάτια της Ηρώδου Αττικού. the third marriage: When a relative asked Irene Michalinou for a favor in order to get a job, she was compelled to visit the National Bank. It was during that fateful morning that she met Dimitrios Maximos, who was Governor at the National Bank at the time, and whom she later married never to be separated. However, young Stefanos would never forget Alexandros, whom he loved dearly and whose death took a heavy toll. Everything came along nicely when the couple decided to send Stefanos to a high school in Switzerland, where he graduated and later went on to study Economics at the University. The Maximou couple moved to Florence and returned to Greece in 1927.

The furniture was designed by historic houses in Florence and a treasure-trove of art was intended to flood the rooms with exquisite works of art.

Stefanos Zifos – A Knight of the Legion of Honor: Irene’s only son, Stefanos, essentially spent his whole life abroad. Having completed his studies in Switzerland, he moved to Paris where he lived up to his old age. As an artist, he used to paint and write. Proof of his talent was the fact that his theatrical play “La vie donloureuse” was enacted at the Comedie Francaise. He was named “Knight” in 1935, when he was offered the medal of the Legion of Honor by the President of the French Republic and he retained his Greek citizenship throughout his life. What kept him away from Greece all this time, was perhaps his mother’s marriage to Dimitris Maximos. When he was asked “why he stayed away from Greece when as a fact he loved his country so” by the nephew of Giannis Melas, he only answered with a sad smile.

Τα κοσμικά καλέσματα στο αρχοντικό: «Τα γεύματα ξεκινούσαν πάντα στη μιάμιση ακριβώς. Εκλεκτοί καλεσμένοι, προσωπικότητες της Αθήνας, στη μεγάλη τραπεζαρία που τα παράθυρα έβλεπαν στην Βασ.

Γεωργίου Β’. Υπηρέτες με μαύρες λιβρέες και λευκά γάντια απαστράπτοντα, ο μετρ με προ-υπηρεσία στον τελευταίο ηγεμόνα Τσάρο της Ρωσίας, σερβίριζαν τα εκπληκτικά εδέσματα του Έλληνα σεφ Μήτσου που με τους βοηθούς του, τα δύο νεαρά μαρμιτόνια συναγωνίζονταν τους μεγάλους σεφ των γαλλικών εστιατορίων και τον τότε σεφ του ξενοδοχείου Μεγάλη Βρετανία, πράγμα που σχολιάζετο έντονα από τους υψηλούς συνδαιτυμόνες. Θυμάμαι τις εντελώς αθόρυβες κινήσεις των υπηρετών που σερβίριζαν και θύμιζαν χειρονομίες και κινήσεις παλαιών ευγενών. Το άγρυπνο μάτι της Θείας Ιρένας παρακολουθούσε αν όλα πήγαιναν ομαλά και χρονικώς ορθά. Η θεία Ιρένα ήταν υπόδειγμα οικοδέσποινας και νοικοκυράς» γράφει ο Γιάννης Μελάς.

Και συνεχίζει: «Την εποχή εκείνη, η οικία Μαξίμου ήταν το κέντρο της κοινωνικής ζωής της Αθήνας.

Σημαντικότατες προσωπικότητες του κοινωνικού, πολιτικού και επιχειρηματικού κόσμου, ήταν φιλοξενούμενοι και καλεσμένοι της Ιρένας και του Δημήτριου Μαξίμου. Στα δύο μεγάλα σαλόνια του σπιτιού, αποσύρονταν μετά τα γεύματα, μόνο οι γυναίκες. Στο προσωπικό μεγάλο σαλόνι-γραφείο του θείου Μίμη, δεν θυμάμαι να είχα δει εκεί παρά μόνον άνδρες. Μου φαινόντουσαν όλοι γέροι που χαμογελούσαν μόνο προς εμένα γιατί μεταξύ τους, θυμάμαι, αντάλλασσαν τις κουβέντες τους με έκδηλη σοβαροφάνεια. Μου έκανε εντύπωση, ότι ενώ όλοι έπιναν καφέ, ο θείος Μίμης έπινε στο δικό του μεγάλο φλιτζάνι το χαμομήλι του».

Social invitations at the mansion: “Lunch would be served at precisely 1.30 pm. Special guests, important people of Athens, would be gathered at the large dining room looking out towards Vas. Georgiou B’ avenue. The maître, who was previously employed by the last Czar of Russia, and the servants, wearing black aprons and pristine white gloves, would serve the amazing viands of the Greek Chef Mitsos. He and his assistants, two young scullions, would be compared to the greatest French chefs, as well as the renowned chef of the Hotel Grand Bretagne, something that was strongly commented upon by the assembled personalities. I remember the absolute stealth with which the servants would serve, their gestures and moves bringing to mind noblemen of old. Aunt Irene’s watchful eye would make sure everything ran smoothly on time. Aunt Irene was an exemplary host and housewife” Giannis Melas wrote. He continues “Back then, the Maximou residence was the hub of Athens’ social life. Important personalities of the social, political and business world were guests of Irene and Dimitrios Maximos. After the meals, the women would withdraw to the two large living rooms. I only remember encountering men at the personal living room –study of uncle Mimis. They all looked like old men who would only smile at me, as they were rather serious looking during their own exchanges. What made an impression on me, was that, while everyone would have coffee, uncle Mimis would have a large cup of chamomile”.

Επίταξη από τους Γερμανούς: Στα χρόνια απουσίας της Ιρένας και του Δημήτριου Μαξίμου, το σπίτι δόθηκε προς ενοικίαση στην Αμερικανική Πρεσβεία. Με την επιστροφή τους το 1927 έζησαν οριστικά στην Ηρώδου

Αττικού μέχρι την αρχή της Γερμανικής κατοχής το 1941. Το ζευγάρι εγκατέλειψε το σπίτι αφήνοντας πίσω του τεράστιας αξίας συλλογές έργων τέχνης. Το κατοίκησε ο Φον Λίστ, αρχηγός όλων των γερμανικών ενόπλεων δυνάμεων κατοχής της Ελλάδας. Ο ίδιος εξέδωσε αυστηρότατες διαταγές φροντίζοντας ώστε όλος ο θησαυρός της οικίας να διαφυλαχθεί ανέπαφος. Πριν εγκαταλείψει την οικία κάλεσε την Ιρένα προσωπικά για να της παραδώσει το σπίτι και να ζητήσει συγνώμη για την επίταξη. «Ούτε ένα κουταλάκι δεν έλειπε» έλεγε η θεία Ιρένα.

Η επιστροφή – «κύκνειο άσμα»: Ήταν το 1946, όταν σε σχετικά προχωρημένη ηλικία η Ιρένα με τον

Δημήτριο Μάξιμο επιστρέφουν. Τώρα όμως, αισθάνονται ότι το σπίτι είναι πολύ μεγάλο, κουραστικό και όχι ιδιαίτερα λειτουργικό, όπως είχαν συνηθίσει να ζουν. Όμως η Ιρένα αποφασίζει να του δώσουν τη ζωή και τη λάμψη που του άξιζε πάντα. Έτσι, το μεγαλείο συνεχίζεται καθώς η Αθήνα της εποχής αντέχει ακόμη και η χάρη της αρχόντισσας οικοδέσποινας βρίσκει ανταπόκριση από αρκετούς Αθηναίους που όπως μας λέει ο Γιάννης

Μελάς «αν ζουν ακόμη θα έχουν να λένε και να διηγούνται τόσα και τόσα για την μοναδική Ιρένα Μαξίμου και την ανεπανάληπτη εποχή της».

Το «σπίτι της θείας Ιρένας» πωλείται: Το 1952 έπειτα από ένα βαρύ εγκεφαλικό που υπέστη η Ιρένα

Μαξίμου το ζευγάρι μετακόμισε στην μικρότερη οικία της μητέρας της, της Μαρίας Κ. Μανούση, ένα διώροφο δίπλα στην οδό Λυκείου 3, το οποίο της είχε χαρίσει ο γαμπρός της Αλέξανδρος Μιχαληνός που την αγαπούσε πολύ. Η οικία Μαξίμου όπως ονομαζόταν πλέον, πουλήθηκε στο κράτος σε τιμή πολύ χαμηλότερη της πραγματικής.

Αυτή η πώληση θα μπορούσε να χαρακτηρισθεί κάτι σαν δωρεά. Όπως ήρθαν τα πράγματα και για όσους γνωρίζουν τα γεγονότα, η ιστορία αδίκησε τον Αλέξανδρο Μιχαληνό, ο οποίος έδωσε την ψυχή του, την αγάπη του και τα χρήματά του για να χαίρεται η Αθήνα μας ένα κόσμημα αρχιτεκτονικής αισθητικής. Αυτό το σπίτι ήταν και θα μείνει για πάντα στις αναμνήσεις του Γιάννη Μελά, «το σπίτι της θείας Ιρένας». the return - “swan song”: Irena and Dimitrios Maximos, returned in 1946, older than they used to be. The house, however, now seemed large and tiring, not at all functional according to their needs. Thus, Irene decided to give it a new life and glory, as was only fitting. In glorious Athens of the 50s, majesty would return to the mansion and many people would respond favorably to the housewife’s charm. According to Giannis Melas “if those people are still alive, they will certainly have so many things to say about the one and only Irene Maximou and her glorious era.”

“Aunt Irene’s House” for sale: After Irene Maximou suffered a heavy stroke in 1952, the couple moved to the smaller residence of her mother, Maria K. Manousi. It was a two-storey house next to Lykeiou 3 str., which her son in law, Alexandros Michalinos, offered her as he loved her dearly. The Maximou residence, as it would come to be known, was sold to the Greek state at a price significantly lower than what it was really worth. That sale could well be regarded as a donation. As things came to pass – as people who know what transpired are aware – life was unfair to Alexandros Michalinos, who gave his soul, his love and his money, so that our Athens can enjoy a jewel of unique architectural aesthetic. This house was, and always will be, considered by Giannis Melas as “aunt Irene’s house”.

Requisition by the Germans: When Irene and Dimitrios Maximos were out of Greece, the house was rented to the American Embassy. When they returned in 1927, they settled permanently in the mansion at Herodou Attikou, until the German occupation in 1941. That’s when the couple left the house, leaving behind an art collection of immense value. The man that took over the mansion was Fon List, the leader of all German armed forces stationed in Greece. He issued strict orders so that the mansion’s treasure remain untouched.Before he left the residence, he personally called Irene to hand over the house and apologize for the requisition. As aunt Irene would say “not even a spoon went missing”.