PV CYCLE zorgt voor verwerking fotovoltaïsche zonnepanelen Verplichte aanvaarding zonnepanelen gestart op 1 juli Op 7 juni werd de milieubeleidsovereenkomst (MBO) betreffende de aanvaardingsplicht voor afgedankte fotovoltaïsche zonnepanelen in het Staatsblad gepubliceerd. Vanaf 1 juli 2016 hebben we dus in Vlaanderen een aanvaardingsplicht voor zonnepanelen en dus een producentenverantwoordelijkheid. Brussel en Wallonië volgen naar alle waarschijnlijkheid dit najaar. OVAM plant inspecties op de naleving van de aanvaardingsplicht door producenten in de komende maanden. Installeer je privé of professioneel zonnepanelen, dan zul je dus vanaf nu op de factuur een bedrag van 4 euro excl. btw per paneel zien verschijnen. Dat is de recyclagebijdrage, zoals we die ook kennen van bijvoorbeeld Recupel voor elektrische en elektronische toestellen. Tekst: Hilde De Wachter • Beeld: PV CYCLE PV CYCLE BELGIUM vzw is het beheersorganisme dat deze aanvaardingsverplichting in goede banen leidt en de sectorfederaties PV-Vlaanderen, Eloya, Nelectra, FEE en Fedelec verenigt. Het uitvoeringsorganisme PV CYCLE ivzw bestaat al langer dan vandaag. Voorafgaand aan de MBO organiseerde het immers een vrijwillig terugnametraject. PV CYCLE BELGIUM hoefde dus niet vanaf nul te starten. ecoTips vroeg aan Algemeen Directeur Jan Clyncke hoe de aanvaardingsplicht in zijn werk gaat en wat we nog van PV CYCLE mogen verwachten.
NU AL AFGEDANKTE ZONNEPANELEN? Komt die aanvaardingsplicht niet wat vroeg, vraag je je misschien af? De meeste panelen werden nog maar recent geïnstalleerd. “Zonnepanelen zijn inderdaad eerder een investeringsproduct dan een consumptieproduct zoals andere elektronica dat wel zijn,” verduidelijkt Jan Clyncke. “Eind 2015 waren er cumulatief sinds juni 2010 in heel Europa 13.000 ton zonnepanelen opgehaald (waarvan zo’n 120 ton in België) en werd er negen miljoen ton geïnstalleerd. Die inzamelingshoeveelheid is dus niet bijzonder groot. De meeste producenten geven een productgarantie van tien jaar en een werkingsgarantie (gegarandeerde opbrengstcapaciteit van 80 procent) van twintig jaar. Dat wil duidelijk zeggen dat het geen wegwerpspullen zijn. Daarnaast zitten de meeste geïnstalleerde zonnepane-
26 ECODESIGN
waarin zonnecellen zijn verwerkt zoals in je rugzak, telefoonoplader, ventilator, horloge enzovoort, géén fotovoltaïsche zonnepanelen zijn maar wel onder de aanvaardingsplicht vallen en dan bij RECUPEL gemeld moeten worden.
IS HERGEBRUIK EEN OPTIE?
len onder de regeling van de groene stroomcertificaten, met een gegarandeerde subsidie van vijftien jaar. Dat motiveert uiteraard niet om de zonnepanelen sneller dan die vijftien jaar te vervangen.
Voor bedrijven geldt natuurlijk een ander verhaal. Daar telt ook de investering mee. Wanneer de zonnepanelen afgeschreven zijn, hebben zij er meer baat bij om ze te vervangen door nieuwe, die veel efficiënter en goedkoper zijn.”
Maar er gaan wel zonnepanelen stuk tijdens het transport en de installatie. Daarnaast zien we zonnepanelen die vervangen worden omdat ze nog onder garantie vallen en er iets aan de werking scheelt en uiteraard panelen die stuk gaan door weerschade of brand. Hier en daar wordt er een oud pilootproject afgebroken. Dat zijn dan twintig jaar oude zonnepanelen die vervangen worden. Volgens onze berekeningen moeten we de eerste tien jaar geen grote hoeveelheden verwachten. Daarna zal het aanbod wel beginnen stijgen, schatten we in. Alles hangt uiteraard ook af van de verdere evolutie van de techniek en van het enthousiasme (en de ondersteuning vanuit de overheid) om nieuwe zonnepanelen te installeren. Vergeet niet dat gezinnen kleiner worden. Wanneer je privé ooit zonnepanelen installeerde toen je gezin vijf leden telde, dan stemde je het geïnstalleerd vermogen daar op af. Vijftien jaar later zijn de kinderen het huis uit, produceren je zonnepanelen minder elektriciteit maar verbruik je ook minder. Ga je ze dan vervangen omdat de huidige panelen veel efficiënter zijn en je er dus minder van nodig hebt? Of laat je ze gewoon liggen omdat ze hun doel nog wel halen? Het zullen dus misschien de erfgenamen zijn die met de afgedankte zonnepanelen zullen blijven zitten.
De zonnepanelen die onder de aanvaardingsplicht vallen, zijn de reguliere zonnepanelen zoals ze bij jou en mij op het dak liggen, de Do-It-Yourself zonnepanelen die voor autonome toepassingen gebruikt worden, zoals bij het kamperen in combinatie met een batterij, en de BIPV zonnepanelen. Dat zijn bouwkundig geïntegreerde fotovoltaïsche zonnepanelen (meer daarover las je in ecoTips 16.1 ‘Maakt de raam- en baksteenproducent binnenkort ook zonnecellen’). Dit betekent dat de producten
Afgedankte en kapotte zonnepanelen opnieuw gebruiksklaar maken, lijkt dat een goede optie? Jan Clyncke vindt van niet. “Je zit met een product dat een gigantische technologische sprong voorwaarts gemaakt heeft. Wanneer je nu panelen van twintig jaar oud opnieuw gebruiksklaar maakt, dan kun je de efficiëntie daarvan niet opdrijven. Ondertussen zijn er panelen op de markt die tien keer efficiënter zijn en pakken goedkoper. Om nog te zwijgen van de elektrische risico’s. Je kunt de materialen beter recycleren. Het enige wat nog interessant kan zijn, is om ze opnieuw gebruiksklaar te maken en ze in te zetten op afgelegen locaties. Maar dat is een erg beperkte markt.”
HOE WERKT HET INZAMELSYSTEEM? Jan Clyncke, Algemeen Directeur van PV CYCLE BELGIUM
Op de website van PV CYCLE (http:// www.pvcycle.be/map/ ), zoek je wat het dichtstbijzijnde inzamelpunt voor zonnepanelen is. De installateur brengt na demontage, de afgedankte zonnepanelen naar dit inzamelpunt. Daar worden ze verzameld in de PV CYCLE containers. Van daaruit gaan ze naar de recycleerinstallatie waar de verschillende stoffen gescheiden worden. De nieuwe grondstoffen kunnen dan in diverse soorten producten gebruikt worden. Heb je grote hoeveelheden zonnepanelen, dan wordt de inzameling op jouw locatie ingepland en gaan de panelen per vrachtwagen meteen naar de recycleerinstallatie.
De producentenverantwoordelijkheid zit zowel bij de bedrijven die fotovoltaïsche zonnepanelen maken en verkopen (de fabrikant), bij bedrijven die de panelen invoeren en verkopen (de invoerder maar ook de installateur bij directe import vanuit het buitenland) en bij bedrijven die panelen verdelen onder eigen naam of merk (distributeurs maar ook installateurs bij directe import vanuit het buitenland). Bovendien vallen ook buitenlandse bedrijven die in België via webshops verkopen, onder deze verplichting. Al deze bedrijven zijn verplicht om: KKZich te registreren in het nationaal WEEE-register (Waste Electrical and Electronic Equipment) KKPeriodiek de hoeveelheid in België verkochte zonnepanelen te rapporteren KKDe terugname en de verwerking van afgedankte zonnepanelen te organiseren en te financieren KKDe gebruikers te informeren hoe ze zich kunnen ontdoen van hun zonnepanelen KKDe panelen te markeren en te identificeren KKDe verwerkingsinstallaties te informeren over de samenstelling van het product en het mogelijke gebruik van gevaarlijke materialen
WAT GEBEURT ER MET DE INGEZAMELDE PANELEN? Wat de verwerking en recyclage betreft, kun je een zonnepaneel het beste vergelijken met een gelamineerd vlakglasproduct, zoals een autoruit. De panelen gaan dus naar de vlakglasverwerkers.
Momenteel zijn dat bedrijven in België en in Duitsland. In Italië gaan de panelen naar een lampenrecyclagebedrijf. De verwerker haalt in de eerste fase het verdeelkastje van het paneel. Dit kastje bevat metalen en kunststof en wordt dus verder verwerkt. Het aluminium kader wordt van het paneel gehaald en gerecycleerd. Wat overblijft is het gelamineerde glas. Dit gaat de shredder in en wordt verdeeld in een fractie tussen de 0 en de 5 mm en een fractie die tussen de 5 en de 12 mm groot is. Deze laatste fractie is wit glas dat opnieuw naar de glasovens gaat. De kleinste fractie ziet eruit als zwart zand. Deze wordt gebruikt in isolatiemateriaal: glasvezel en glasfoam. Bij de verwerker wordt er dus honderd procent glas uit het materiaal gehaald. Ook de ferro en non-ferro metalen worden apart verzameld. Daarnaast is er nog de geshredderde cel, die bestaat uit een plastic folie aan de achterkant met nog interessante materialen erop. Umicore haalt daar sinds kort het kleine percentage zilver uit, aluminiumdioxide en siliciumdioxide. Hierdoor hebben we een gemiddeld recyclagepercentage van 90 procent, met uitschieters tot 94 procent. Momenteel is het economisch niet rendabel om ook het silicium te recycleren. De prijzen op de internationale markt zijn daarvoor te laag. De niet-siliciumhoudende panelen gaan voor verwerking naar Tsjechië en de enige producent die cadmium-tellurium panelen voor megaprojecten produceerde, neemt zijn eigen zonnepanelen terug. Wat niet gerecycleerd wordt – het shredder residu - , gaat ofwel naar verbranding ofwel naar een stortplaats om gebruikt te worden als afdeklaag.
augustus-september 2016 | 4
27
INNOVATIEVE TECHNIEKEN PV CYCLE kijkt graag vooruit. “Het is niet omdat we vandaag op deze manier zonnepanelen recycleren, dat we dat in de toekomst ook zo blijven doen,” zegt Jan. “We hebben een aantal R&D-projecten lopen, waarin we bekijken welke andere verwerkingsmogelijkheden en –technologieën er zijn. Dikwijls is het eerder een kwestie van kostprijs en niet van technologie. Ook de verwerking moet uiteraard economisch rendabel zijn. En de technologie zal evolueren wanneer ook de samenstelling van de panelen wijzigt.” Zo is PV CYCLE betrokken bij het MIP-project Resolar, waarin ook de KULeuven als onderzoekspartner deelneemt en - naast OVAM - ook bedrijven zoals Umicore en Groep Galloo. In dit project bekijken de partners of een zonnepaneel schijfje per schijfje ‘geschild’ kan worden. In een ander project in Duitsland worden panelen opgewarmd tot 700 graden, waarna het paneel als het ware uit elkaar valt en alle bestanddelen apart ingezameld kunnen worden. Ook cryogene scheiding is een optie als de kostprijs aanvaardbaar is.
Ecoklik
die dan in praktijk thermische panelen blijken te zijn.”
www.co2logic.com
De verwerking van zonnepanelen is duidelijk een wereld in evolutie en innovatie, die de komende jaren zeker nog tot nieuwe inzichten en toepassingen zal leiden.
We berekenen, verminderen en compenseren uw CO2-uitstoot
MEER WETEN? De milieubeleidsovereenkomst (MBO) betreffende de aanvaardingsplicht voor afgedankte fotovoltaïsche zonnepanelen is integraal te lezen via
www.ovam.be/sites/default/files/atoms/ files/MBO%20afgedankte%20zonnepanelen.pdf
PV CYCLE bereik je via www.pvcycle.be
Wat Jan Clyncke betreft, mogen ook de thermische zonnepanelen in het PV CYCLE circuit opgenomen worden. “De samenstelling en de functie zijn vergelijkbaar. We krijgen nu trouwens regelmatig meldingen van zonnepanelen, MIP-project Resolar: www.i-cleantechvlaanderen.be/resolar
VISIE VAN OVAM De publicatie van de MBO voor afgedankte zonnepanelen in het Belgisch Staatsblad vormt het officiële startschot voor de implementatie van de aanvaardingsplicht. Sinds de herziening van de Europese Richtlijn in 2014 vallen immers ook zonnepanelen onder de aanvaardingsplicht in het Vlaamse Gewest. Het doet de OVAM plezier dat er na een lange aanloopfase nu een inzamel- en verwerkingssysteem in werking treedt. PV CYCLE beheert een inzamelnetwerk waar alle gebruikers gratis terecht kunnen met hun afgedankte zonnepanelen. De ingezamelde zonnepanelen worden vervolgens op adequate wijze gerecycleerd tot nieuwe grondstoffen. Gezien de lange levensduur van zonnepanelen zal de ingezamelde hoeveelheid de komende jaren nog beperkt zijn. We vinden het echter belangrijk om voldoende vooruit te plannen. We willen garanderen dat we operationeel en financieel paraat staan om de toekomstige stroom aan afgedankte zonnepanelen op een performante manier te beheren. Bovendien worden de producenten bij het op de markt brengen van nieuwe zonnepanelen via de recyclagebijdrage nu continu herinnerd aan het feit dat ook deze producten op een dag in de afvalfase terecht komen. We hopen de we met PV CYCLE een nieuw succesverhaal kunnen toevoegen aan het rijtje aanvaardingsplichten die al jaren lopen zoals Recupel (Elektronische apparaten), Bebat (Batterijen) of Recytyre (Banden).
28
CO2logic is gespecialiseerd in het berekenen, verminderen en compenseren van CO2-uitstoot. Wij begeleiden en helpen bedrijven bij het identificeren, rapporteren en uitvoeren van hun strategie voor duurzame ontwikkeling. Elk bedrijf is verschillend, daarom kiezen we voor een ‘op maat’ benadering. Sommige zijn aanwezig in de dienstensector terwijl andere industriële bedrijven zijn. Er zijn multinationals met veel sites overal ter wereld, anderen hebben één
“
We berekenen, verminderen en compenseren uw CO2-uitstoot. 1. BEREKENEN: ""Carbon footprinting/auditing gebruik makende van het Bilan Carbone® (ADEME gecertificeerd) en/of het GHG Protocol van het World Resource Institute/World Business Council on Sustainable Development, beide compatibel met ISO 14064.
“By opting for CO2 neutrality, a company or organisation chooses to take responsibility for the true impact of its CO2 emissions instead of shifting it to society”
hoofdkantoor vanwaar alles gebeurt,... Maar ze hebben allemaal één ding gemeen, namelijk een CO2-voetafdruk afkomstig van verschillende maar gelijkaardige bronnen: energie (elektriciteit, gas, stookolie,…), transport (vloot, bedrijfsvluchten, logistiek,…), afval (papier, plastiek, organisch),… CO2logic helpt u een overzicht van deze CO2-uitstootbronnen te krijgen, opportuniteiten of dreigingen te identificeren, strategieën voor duurzame ontwikkeling ontplooien, prioriteiten voor vermindering toepassen, intern en extern communiceren,…
“
""Analyse van de levenscyclus (Life Cycle Analysis) en product/service carbon footprinting (PAS 2050 BSI) 2. VERMINDEREN: ""CO2 verminderingsadvies (kantoren, productie, fleet, logistics, gedrag...) ""Energie-audits ""Financiële analyse van de verschillende verminderingsscenario’s om prioriteiten te stellen ""Change Management
3. COMPENSEREN: ""Niet reduceerbare CO2-uitstoot compenseren om CO2 Neutral te worden ""CO2-neutraliteit advies ""Carbon management (‘Kyoto’ en ‘Voluntary’) ""Advies en ontwikkeling van Gold Standard, CDM, VCS of andere VER projecten (bijvoorbeeld CO2-credits verdienen bij het ontwikkelen van CO2-reductieprojecten) 4. COMMUNICEREN: ""Samen met uw departement communicatie of PR-/marketing-/reclamebureau ""We zorgen ervoor dat deze communicatie duidelijk en correct is ""Het is onze overtuiging dat bedrijven die iets positiefs doen voor het milieu door iedereen gezien en gekend moeten worden
Cases: Lotus Bakeries en MVO, Delta Lloyd wordt de eerste CO2-neutrale levensverzekeraar in België, Strategisch advies voor de Vlaamse Overheid, departement LNE.
CO2logic is de eerste Carbon Disclosure Project (CDP) accredited provider voor de Benelux en ondersteunt de CO2-prestatieladder in België.
Huidevettersstraat 60A, 1000 Brussel Tel. +32 (0)478 41 30 07 info@co2logic.com www.co2logic.com
augustus-september 2016 | 4
29